Dekolorizasyon un Temel İlkesi. Dekolorizasyon un Temel İlkesi. HAM YAĞLARDA RENK AÇMA (Dekolorizasyon) HAM YAĞLARDA RENK AÇMA (Dekolorizasyon)



Benzer belgeler
HAM YAĞLARDA RENK AÇMA (Dekolorizasyon)

zeytinist

YAĞ MODİFİKASYON TEKNİKLERİ

Meyve ve Sebze suyu ve pulpunun konsantrasyonu

YAĞLI TOHUM ENDÜSTRİSİ İÇİN INLINE PROSES KONTROL

AYÇİÇEK YAĞININ AĞARTILMASINDA ASİT AKTİF SEPİYOLİT VE BENTONİTİN KARŞILAŞTIRMALI OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

De Smet Tipi Ekstraktörler

6-Maddelerin daha az çözünür tuz ve esterleri kullanılabilir. 7-Isı, ışık ve metaller gibi katalizörlerin etkisi önlenebilir.

Palm Yağı Tartışması. Prof. Dr. Muammer KAYAHAN Emekli Öğretim Üyesi. Gıda Mühendisliği Dergisi Sayı

KOYULAŞTIRMA VE KOYULAŞTIRMA TESİSLERİ (BUHARLAŞTIRICILAR) PROF. DR. AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK

YAĞ HAMMADDELERİ VE YAĞLI TOHUMLARA DEĞER BİÇİLMESİ

EKSTRAKSİYON. Yüksek hammaddeler

3. Katı ve Sıvı Fazların Ayrılması. A) Presleme B) Santrifüj B) Seçici filtrasyon (perkolasyon)

ATIK MADENİ YAĞ YENİDEN RAFİNE EDİLMESİ KRİTER KONTROL LİSTESİ

ÖNFORMÜLASYON 5. hafta

Termal Enerji Depolama Nedir

YAĞLI TOHUMDAN KATI-SIVI EKSTRAKSİYONU İLE YAĞ ELDESİ DENEYİ

TANIMI Aktif karbon çok gelişmiş bir gözenek yapısına ve çok büyük iç yüzey alanına sahip karbonlaşmış bir malzemedir.

Metal Yüzey Hazırlama ve Temizleme Fosfatlama (Metal Surface Preparation and Cleaning)

Konsantre Elde Edilmesi

Buhar çevrimlerinde akışkan olarak ucuzluğu, her yerde kolaylıkla bulunabilmesi ve buharlaşma entalpisinin yüksek olması nedeniyle su alınmaktadır.

MEMM4043 metallerin yeniden kazanımı

SÜT TOZU TEKNOLOJİSİ

MARGARĐNLER VE SAĞLIĞIMIZ

PLAKALI ISI EŞANJÖRÜ SEÇĐMĐ: [1)YÜZME HAVUZLARININ ISITILMASINDA ÇAĞDAŞ ÇÖZÜM. Semih Ferit Emekli

Kurutma teknolojisinde kütle dengesi hesaplamalarına ilişkin uygulamalar

zeytinist

zeytinist

Alaşımların Ergitilmesinde Kullanılan Gereçler Eritme ocakları Potalar ve maşalar Tel ve plaka şideleri

GAZLAR GAZ KARIŞIMLARI

Adsorpsiyon. Kimyasal Temel İşlemler

SELECTION OF THE OPTIMUM CLEANING TECHNOLOGY

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ

ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN GERİ KAZANIMINDA PİROLİZ YÖNTEMİ

Susuzlaştırılmış Çamurun ısıl olarak Kurutulması

GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3

CYACUP SİYANÜRLÜ BAKIR KAPLAMA BANYOSU ARIZA TABLOSU

Karbonmonoksit (CO) Oluşumu

TAMBUR FİLTRE. Özellikler FILTRATION AND TREATMENT SYSTEMS LTD. Arıtma Cinsi; Askıdaki katı maddelerin süzülerek dışarı atılması

VHR ER ENERJİ GERİ KAZANIM CİHAZLARI VHR ER ENERGY RECOVERY UNITS

Proses Tekniği GÜZ DÖNEMİ

Tozların Şekillendirilmesi ve Sinterleme. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU

Meyve Suyu Üretiminde Ozmotik Destilasyon ve Membran Destilasyon Uygulamaları

Antosiyanin İçeriği (mg/l)

REDA LOW TEMP. EVAPORATOR FOR WHEY CONCENTRATION. REDA EVAPORATOR Düşük ısıda Peynir Altı Suyu Konsantrasyonu için

ZEYTİNYAĞI VE PRİNA YAĞI ÜRETİMİ DERSİ. Yağı ayrıştırmak. Riviera zeytinyağı üretmek

YTÜMAKiNE * A305teyim.com

ANALİZ TALEP FORMU FUEL OİL ÖZELLİK KOD DENEY YÖNTEMİ. TS1451 EN ISO 3104 *TS 2031 Görünüş 120 İç Metot (TY-AY-046) Toplam Tortu 140

Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR. Yanma. Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM

FRAKSİYONE KRİSTALİZASYON

2017 ANALİZ ÜCRETLERİ

KARBOKSİLLİ ASİT TÜREVLERİ-I

EasyCut Oil. Yeni Nesil Kesme Sıvıları. Daha az aşınma, yüksek kaliteli işleme

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI

Dekontaminasyon. Manuel Dekontaminasyon. Temizlik. Bir nesnenin mikroorganizmalardan arındırılarak güvenli hale getirilmesi için yapılan işlemler

Enerji Verimlilik Kanunu

SU ARITMA TESİSLERİNDE HAVALANDIRMA

Dispergatör: Dispers boyar maddenin flotte içinde disperge hâlinde kalmasını sağlar.

Kurutma Tekniği. Nemli Havanın Tanımı

Yüz Tanımaya Dayalı Uygulamalar. (Özet)

Birinci derece (n=1) reaksiyonlar

Deterjan ve Kozmetik e-bülteni Sayı 1, Deterjan ve Kozmetik Sektörüne dair bir kaç not...

İlk çamur arıtım ünitesidir ve diğer ünitelerin hacminin azalmasını sağlar. Bazı uygulamalarda çürütme işleminden sonra da yoğunlaştırıcı

Prof. Dr. Berna KENDİRLİ

TRAKYA BÖLGESİNDEN ELDE EDİLEN BENTONİTİN AYÇİÇEK YAĞININ AĞARTMA PROSESİNDE KULLANILMASI. Gizem Çağla GÜRPINAR. Yüksek Lisans Tezi


GIDALARIN YÜZEY ÖZELLİKLERİ DERS-8

Prof. Dr. Filiz Özçelik. Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü

HİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT

N = No [2] t/g. No : Başlangıçtaki m.o. sayısı, N : t süre sonundaki m.o. sayısı, t : Süre, G : Bölünme süresi.

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI

KALİTELİ SÜT NASIL ELDE EDİLİR?

ÖZET Yüksek Lisans Tezi RAFİNASYON İŞLEMLERİNİN BİTKİSEL YAĞLARDA İZOMERİ OLUŞUMU VE OKSİDATİF STABİLİTE ÜZERİNE ETKİSİ Taliha ÇALIŞKAN Ankara Ünivers

Kaplamalı Camın Taşınması, Depolanması ve İşlenmesi. M.Ozan Özer İşlenmiş Camlar Üre;m Şefi Trakya Yenişehir Cam San.A.Ş.

Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı

EVHRAC 3 YIL. Avantajları. Fonksiyonu. Modeller

STERİLİZASYON. Sterilizasyon Yöntemleri. Sterilizasyonu Etkileyen Faktörler

GRUP: 3115 BİTKİSEL VE HAYVANSAL YAĞLAR

Proses Tekniği HAFTA KURUTMA

Yanma Kaynaklı Kirleticiler

ZEYTİNYAĞI VE PİRİNA YAĞI TEBLİĞİ

Yağlardaki Gliserit Olmayan Bileşenler

8. Atık Madeni Yağların Yeniden Rafine Edilmesi 2017/270 (NACE GRUP: Tasnif edilmiş materyallerin geri kazanımı )

SOĞUTMA KULESİ FİLTRASYON SİSTEMİ

İKLİMLENDİRME NEDİR?

GAZ ABSORPSİYON/DESORPSİYON SİSTEMLERİ TASARIMI

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI

ığına Etkileri Prof. Dr. Selma Türkay ve Çevreye Etkileri,Biyodizelin Önemi Sempozyumu 10 Ocak 2008-İstanbul

Bilinen en eski yöntemdir. Bu alanda verim yükseltme çalışmaları sürdürülmektedir.

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM FAKÜLTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME

Özel aşındırma efekti için malzeme

Yağların Rafinasyonu (=Arıtılması) Yağların Rafinasyonu (=Arıtılması) Yağların Rafinasyonu (=Arıtılması) Yağların Rafinasyonu (=Arıtılması)

KLS HAVUZ NEM ALMA SANTRALİ

BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun

KAZANLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ

Farklı piston yağlayıcılarının ısıl reaksiyonu ve bunun döküm kalitesine etkisi

FTALİK ASİT ESTER İÇEREN ATIKSULARDAN TEMİZ ÜRETİM TEKNOLOJİSİ İLE SU VE ALKOL GERİ KAZANIMI İÇİN HİBRİT BİR PROSES

TAMGA ENDÜSTRİYEL KONTROL SİSTEMLERİ LTD.ŞTİ., ENERJİ YÖNETİMİNDE SINIRSIZ ÇÖZÜMLER SUNAR. HOŞGELDİNİZ

HİTACHİ VRF KLİMA SİSTEMLERİ ÖRNEK PROJELENDİRME UYGULAMASI. Hazırlayan: Ali DEMİR (Mak.Yük.Müh.)

Transkript:

HAM YAĞLARDA RENK AÇMA (Dekolorizasyon) HAM YAĞLARDA RENK AÇMA (Dekolorizasyon) Yağda bulunan doğal renk maddeleri - Lipokromlar (α ve β-karoten) - Gossipol (çiğit) - Antosiyaninler Depolama ve işleme sırasında meydana gelen termik ve oksidatif bileşikler - Oksi ve poliketoasitler (poliokzoasitler) - γ-tokoferol ve gossipol oksidasyonu (kırmızı kahverengi) - Maillard tepkimesi sonucu oluşan melanoidin - Demir (yeşil), bakır (sarı-kırmızı), mangan Dekolorizasyon un Temel İlkesi Ortama katılan adsorbantların renk maddelerini yüzeyine çekmesi ve daha sonra filtrasyonla adsorbanların yağdan uzaklaştırılması Dekolorizasyon un Temel İlkesi Freunlich Eşitliği x / m = K. C n x = adsorbe edilen renk maddesi miktarı m= adsorbant miktarı K= adsorbanın renk açma etkinliğine ait sabit C= işlem sonu yağda kalan renk maddesi miktarı n= adsorpsiyonun oluşum şekline ait sabit Renk Açmada Kullanılan Adsorbantlar Renk Açmada Kullanılan Adsorbantlar (devam) Ağartma toprakları Doğal aktif topraklar Atapulgit, Montmorillonit, Baydellit, Nontronit, Hektorit Aktifleştirilmiş topraklar Bentonit (Montmorillonit + Baydellit) Tonsil, Alsil, Frankonit, Klarit Ağartma toprakları kullanılarak renk açma sırasında yağda meydana gelen değişiklikler: - yağların 268-272 nm dalga boyundaki adsorpsiyonu artar - serbest steroller dietiletere dönüşür 1

Renk Açmada Kullanılan Adsorbantlar (devam) Aktif Kömürler Kömürler çok yüksek kapilar yapıya sahip olmaları nedeniyle çok yüksek adsorpsiyon kapasitesine sahiptir. Yağ kaybı açısından Fiziksel özellikler bakımından ağartma toprakları aktif kömürlere karşı daha avantajlıdır. Doğal kömürler iki yöntem ile aktifleştirilirler. 1. Odun kömürü ya da karbon içeren hammadde su buharı ve CO 2 veya ortama O 2 veren bir gaz ile ısıtılarak 2. ZnCl 2 veya alkali karbomatlarla ısıtılarak RENK AÇMA İŞLEMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Yağın çeşit ve renk özellikleri Adsorbant çeşiti Süre ve sıcaklık Vakum uygulanması Yağın çözgen içermesi, çözgen oranı Adsorbant çeşiti Freunlich Eşitliği x / m = K. c n Sanayideki uygulamalarda n değeri düşük fakat yüksek K değerine sahip adsorbantların kullanılması, kullanılan toprak maliyetinin düşürülmesi nedeniyle tavsiye edilmektedir. Adsorbant çeşiti (devam) ph Aktifleştirilmiş toprak ve kömürler elde edilme yöntemlerine göre değişik oranlarda aktivasyonda kullanılan mineral madde kalıntısı içermektedir. Asit kalıntı miktarı yüksek olan adsorbantlar daha etkin sonuç vermektedir. Adsorbant çeşiti (devam) Hektolitre ağırlığı ve filtre edilebilme özelliği Adsorbantların renk açma gücü ve filtre edilebilme özelliği HL ağırlığı ile ters orantılıdır. Adsorbantların filtre edilebilme özelliği, partikül büyüklüğü ile doğru orantılıdır. 2

Adsorbant çeşiti (devam) İşlemeden sonra yağ renginin gösterdiği stabilite Geri dönüşlü Geri dönüşlü olmayan Adsorbant çeşiti (devam) Adsorbant ile renk maddesi arasındaki etkileşimler: Renk maddelerinin adsorbantlar tarafından alınması Yağdaki renk yoğunluğunun sıcaklık ve/veya oksidasyon etkisinde düşmesi (örn: palm yağı) Yağın renginin sıcaklık etkisinde koyulaşması Oksidasyon sonucu adsorbantlara karşı stabilite kazanması İşlem Süresinin Etkisi Renk açma işleminde sürenin uzaması renk açılmasını arttırmaz, rengin koyulaşmasına da neden olabilir. 3

İşlem Sıcaklığının Etkisi Her adsorbantın etkili olduğu optimum bir sıcaklık derecesi vardır. İşlem sıcaklığı yükseldikçe kullanılacak toprak miktarı artış göstermektedir. Soya ve pamuk yağı için ağartma toprağı kullanıldığında optimum sıcaklık 118-132 C Soya ve pamuk yağı için asitle aktifleştirilmiş ve SiO 2 ce zengin topraklar kullanıldığında 100-160 C Vakum Etkisi Normal atm basıncında yapılan işlemde renk açılması, oksidasyon sonucu oluşan yeni renk maddelerinden daha etkili ise işlem normal atm koşullarında gerçekleştirilebilir. Aksi koşulda renk açma işlemi oksidatif tepkimelerin engellendiği vakum ortamda gerçekleştirilmelidir. Vakum Etkisi (devam) Doğal ağartma toprakları yüksek ph ve düşük aktiviteleri nedeniyle renk maddelerinde oluşan oksidatif tepkimeleri katalize etmezler. Bu nedenle doğal toprakların kullanıldığı renk açma işlemleri normal atm basıncında gerçekleştirilebilir. Aktifleştirilmiş ağartma topraklarının kullanılması halinde ise asidik ph ve yüksek aktivite nedeniyle işlem mutlaka vakum altında gerçekleştirilmelidir. Vakum Etkisi (devam) Gerek doğal gerekse aktifleştirilmiş topraklar ile renk açma işlemi gerçekleştirilirken işlemin vakum ortamda yapılması yeni oksidasyon ürünlerinin oluşumunu engellemekte ve daha önce oluşmuş ürünler adsorbantlar tarafından uzaklaştırıldığı için elde edilen rengi açılmış yağın peroksit sayısı çok düşük olmaktadır. Çözgenlerin Etkisi Yağların rengi misella formunda iken de açılabilir. Düşük sıcaklık derecelerinde çalışılabilmekte Kullanılan adsorbant miktarında tasarruf sağlanmaktadır. Tüm işlem koşulları sabit tutulduğunda miselladaki çözgen oranı arttıkça renkte oluşan açılma lineer bir şekilde artmaktadır. Adsorbanların yağa karıştırılması yerine adsorbant kolonlarının kullanılması işlem sonu oluşan yağ kaybını önemli ölçüde azaltmaktadır. Adsorbant kolonları kullanılarak yapılan renk açma işlemi trigliseritlerde kayba neden olmamaktadır. İşlemin Uygulanış Şeklinin Etkisi Adsorbanların ısıtma işleminden önce yağa katılıp daha sonra işlem sıcaklığına kadar birlikte ısıtılması renk gidermede daha başarılı sonuç vermektedir. Tüm renk açma işlemleri kapalı ve havasız ortamda (vakum) yürütülmelidir. Adsorbant miktarının yağa küçük partiler halinde ve birkaç seferde katılması işlem etkinliğini arttırmaktadır. Bir absorbanın renk açma özelliğinden ancak karşıt akım uygulanması halinde max düzeyde faydalanılmaktadır. 4

RENK AÇMADA KULLANILAN TEKNOLOJİK UYGULAMALAR Yağın işlem öncesi kurutulması ya da kurutulmamasına göre Yaş renk açma Kuru renk açma Kontinü ve diskontinü sistemler Diskontinü sistemler Kuru renk açma: Açık kazanlarda yağ adsorban katılmadan 80 C ye ısıtılır. Yaş renk açma: Kapalı kazanlarda adsorban doğrudan yağa katılır ve 18-20 torr vakum altında 80-85 C ye ısıtılır. İşlem süresi 20-60 dak 70-100 C max 140 C Kuru Renk Açma Yaş Renk Açma Yaş Renk Açma Rengi açılacak yağın düşük veya orta kaliteli olaması durumunda adsorbant madde miktarı %10 arttırılabilir. H 2 SO 4 ile bir ön renk açma işlemi uygulanabilir. Yarı Kontinü Renk Açma Sistemi 15 mmhg basıncına eşdeğer vakum uygulanabilen iki veya üç bölmeli bir tepkime kazanı 1. 1. Bölmede vakum etkisi ile yağ da bulunan erimiş gazlar ve su uzaklaştırılmakta, 2. 2. Bölmede yağ-toprak karışımı 15 dak bekletilerek renk açma işlemi gerçekleştirilmekte 3. Bölmede ise yağ ve toprak fazları birbirinden ayrılmak üzere filtre preslere gönderilmekte Böylece renk açma işlemine süreklilik kazandırılmaktadır. 5

Tam Kontinü Sistemler Rengi açılacak yağ ile adsorbant karşıt akım halinde birbiri ile karşılaştırılması esastır. Böylece adsorbanın kapasitesinden max fayda sağlanmış olur. Vatatör Yöntemi - Özellikle koyu renkli yağlar için etkin ve ekonomik bir yöntem. - Adsorban madde miktarı hassas bir şekilde ayarlanabilir - Değişik yağların işlenmesi söz konusu olduğunda geçiş kolaylıkla yapılabilir - Diskontinü sistemlere göre elde edilen yağ renk ve kalite yönünden daha üstün De Smet yöntemi - İşlenecek yağa gazsızlaştırma ve kurutma işlemleri uygulanmakta ancak adsorbantın katılması gazsızlaştırma işleminden önce yapılmaktadır. Tam Kontinü Sistemler (devam) Vatatör Yöntemi - Özellikle koyu renkli yağlar için etkin ve ekonomik bir yöntem. - Adsorban madde miktarı hassas bir şekilde ayarlanabilir - Değişik yağların işlenmesi söz konusu olduğunda geçiş kolaylıkla yapılabilir - Diskontinü sistemlere göre elde edilen yağ renk ve kalite yönünden daha üstün - %10-16 oranında ağartma toprağı tasarrufu sağlamaktadır. - Serbest asitlik artışı çok düşük De Smet yöntemi - İşlenecek yağa gazsızlaştırma ve kurutma işlemleri uygulanmakta ancak adsorbantın katılması gazsızlaştırma işleminden önce yapılmaktadır. HAM YAĞLARDA KOKU GİDERME (DEODORİZASYON) HAM YAĞLARDA KOKU GİDERME (DEODORİZASYON) Yağda bulunan, istenmeyen tat ve kokuya neden olan tüm uçucu bileşiklerin, kızgın su buharı destilasyonu ile uzaklaştırılması Yağlarda bulunan tipik yağ ve koku maddeleri - hammade kaynaklı - bozulma ürünleri - nakil ve depolama sırasında mas edilen yabancı tad ve koku maddeleri 6

Yağlarda bulunan tipik yağ ve koku maddeleri Hidrokarbonlar Serbest yağ asitleri Yüksek moleküllü ve kolay okside olabilen poliyenik yapıdaki yağ asitleri Kolza yağında allilizotiyosiyanat ve tiyoglukozitler Linoleik ve linolenik asitlerin polimerizasyon ürünleri (Tad dönmesi) Oksidasyon ürünleri Deodorizasyon işlemi ile uzaklaştırlan maddeler: Yağda istenmeyen tat ve koku maddeleri Kalan serbest asitliğin önemli bir kısmı Çözgen kalıntısı Yağın otoksidasyonu sonucu oluşan parçalanma ürünleri Sterollerin bir kısmı uzaklaştırılmaktadır. Deodorizasyon sırasında nötr yağ kaybı Deodorizasyon sonucu yağdan uzaklaştırılan tad ve koku maddeleri yağın %0.1 oluşturmasına rağmen işlem sırasında oluşan yağ kaybı çok daha yüksektir. Deodorizasyon sırasında nötr yağ kaybı İşlem sırasında oluşan kayıp miktarının bağlı olduğu faktörler: - uçucu nötr gliserit miktarı - işlem süresi - kızgın buharın hızı - ortamdaki basınç yada vakum - sıcaklık derecesi -yağda bulunan uçucu maddelerin cins veya miktarı -Trigliserit yapısı (uzun zincirli YA daha düşük) -yağda sıçrama ve buharlaşma Deodorizasyon sırasında nötr yağ kaybı (devam) Raoult Yasası esas alınarak türetilen Margules eşitliği destilasyon sırasında oluşan nötr yağ kaybının hesaplanmasında kullanılabilir. y / 1-y =α.x / 1-x x: Trigliserit konsantrasyonu y: tad ve koku maddeleri konsantrasyonu α: uçuculuk oranı (10 3-10 8 ) İşlem Parametrelerinin Deodorizasyon Üzerine Etkisi Deodorizasyon sırasında yağın yüzeyinde oluşan taşıyıcı buhar ile uçucu maddelere ait buhardan meydana gelen karışımdaki kısmi buharların hacimleri İşlem sıcaklığı (180-190 C) Buhar akış hızı İşlem süresi 7

Deodorizasyonun İşlenen Yağın Kalitesi Üzerine Etkisi Yağların fiziksel,kimyasal ve organoleptik özellikleri önemli değişiklikler meydana gelir. - Hidroliz yavaşlamakta, serbest asitlik %0.02-0.04 düzeyine düşürülebilmektedir. - Pratik olarak tüm tad ve koku maddelerinin uzaklaştırılması mümkün olamamaktadır. - Başlangıçta yağların stabiliteleri artmakta ancak daha sonra tekrar düşmektedir. - Doymamış yağ asitlerinden bazı halkalı bileşikler oluşabilmektedir. - Sterol komposizyonu değişmektedir. - 260-270 gibi yüksek sıcaklıklara çıkılması halinde radikal göçü tepkimeleri de oluşabilmektedir. Deodorizasyonun İşlenen Yağın Kalitesi Üzerine Etkisi (devam) - Deodorize edilmiş yağın tad stabilitesi deodorizasyondan önceki peroksit sayısına bağlı olarak değişmektedir. - Tad dönmesi oluşacak derecede okside olmuş yağlara deodorizasyon işlemi uygulanması halinde belirli bir ölçüde kalitede iyileşme sağlamaktadır. - Kapasiteyi arttırmak amacıyla yüksek sıcaklıkta kısa süreli yapılan deodorizasyon işlemi başlangıçta yağın tad stabilitesinde artış sağlasa da oksidatif stabilitesinde önemli düşüş meydana gelmektedir. - Bu nedenle özellikle doymamış yağ asitleri içeren yağların bu şekilde işlenmesi halinde oksidasyona karşı stabilitelerini arttırmak amacıyla antioksidan ve/veya sinerjist maddeler ilave edilir. DEODORİZASYONDA TEKNOLOJİK UYGULAMALAR Kesikli (diskontinü) sistemler Yarı kesikli (semi-kontinü) sistemler Sürekli (kontinü) sistemler Kesikli (diskontinü) sistemler Avantajları: - Cihazların başka amaçlar için de kullanılabilir olması - Basit olması - Kapasite büyümesine olanak vermesi Dezavantajları: - Kazanın doldurulup boşaltılması, yağın ısıtılıp soğutulması gibi işlem aşamalarının sürekli tekrar edilmesi - Yoğun işgücü gerekli - İşlem süresi uzun - Her parti için işlem parametrelerinin kontrol edilip yeniden düzenlenmesi Kesikli (diskontinü) sistemler Genellikle boyu çapının 1-1.5 katı olan paslanmaz çelik, vakum uygulanabilen kapalı kazanlar kullanılır. İşlem süresi 4-12 saat Saatte işlenen yağın %2-4 kadarı buhar, 70-80 C ye ısıtılmış yağa püskürtülerek verilir. Yarı kesikli (semi-kontinü) sistemler İşlem süresi kontinü sistemlere göre 1-1.5 saat daha uzundur. İşlem ısıtma,soğutma ve buhar enjeksiyonuna imkan veren donanımların yer aldığı birbirinden ayrılmış 5 kısımdan oluşmaktadır. I. bölmede yağın içerdiği hava ve diğer gazlar uzaklaştırılır ve yağ bir miktar ısıtılır. II. bölmede işlem sıcaklığına kadar ısıtılır III. ve IV. bölmelerde deodorizasyonu gerçekleştirilir V. bölmede ise yağ 100 C ye soğutulur ve konsantre sitrik asit çözeltisi ilave edilir. Bu sistem modifiye edilerek 6 kısımdan oluşan farklı bir sistem geliştirilmiştir. Bu sistemde deodorizasyon cihazı içerisine bir ısı değiştirici ilave edilerek ısı enerjisinden tasarruf sağlanmaktadır. 8

Sürekli (kontinü) sistemler Avantajları: -Otomasyon -Sabit çalışma koşulları -Isı enerjisinin geri kazanımı -İşlem aşamalarının birbirinden bağımsız ayrı kısımlarda yürütülebilmesi Dezavantajları: -Yatırım ve işletme maliyeti yüksek -Sık sık arıza yaşanması ve komplike olması Sürekli (kontinü) sistemler İki temel prensibe göre geliştirilmiştir. - Yağ çok katlı yayvan tavalar içine yayılarak veya ince film katmanları halinde akıtılarak tüm yağ kitlesinin aynı derecede vakum etkisinde kalmasını sağlamak - İşlenen yağla, kızgın buhar ters akım prensibine göre temasa getirilerek, oluşan buhar karışımındaki uçucu maddelere ait kısmi buhar basınç ve miktarının sürekli yüksek düzeyde olması sağlanmaktadır.böylece ısı enerjisi tasarrufu sağlanabilmektedir. Sürekli (kontinü) sistemler (devam) Çapraz akım yöndeminde, yağ biribiri ile bağlantılı katlardaki yayvan tavalarda deodorize edilmektedir. Bu tavaların tabanı düz olmayıp, buharın karışık bir akımla yağla temasını saplamak üzere spiral oluşturacak şekilde kanallarla donatılmıştır. Genellikle 45 kattan oluşan bu tip sistemde işlem 2 saatte tamamlanmaktadır. Sürekli (kontinü) sistemler (devam) De Smet firması tarafından geliştirilen sistemde ise ön ısıtmadan geçirilen yağ, vakum ortamda ince film oluşturacak şekilde buharla temasa getirilmektedir. Bir yandan düşen yağ filmi yükselen kızgın buharla temasa getirilirken diğer yandan da cihazın alt bölümünde oluşturulan yatay ince yağ katmanlarına buhar enjekte edilmektedir. Böylece kızgın buharın tat ve koku maddeleri taşıma kapasitesinden max düzeyde yararlanılmaktadır. 9

VİNTERİZASYON Rafinasyon işleminden geçirilmiş sıvı yağların (ayçiçek, yer fıstığı ve pamuk), elde edilip işlendiği sıcaklık koşullarından daha düşük sıcaklıklarda bulanıklaşmasını önlemek üzere uygulanan bir fraksiyone kristalizasyon işlemidir. Fraksiyone kristalizasyon işlemi sıfır veya birkaç derece daha yüksek sıcaklık derecelerini kapsayan oldukça dar sınırlar arasında yürütülmektedir. Yağda bulanıklığa neden olabilecek tüm bileşiklerin ayırım gözetilmeksizin uzaklaştırılmasına çalışılmaktadır. Zeytinyağına +8 C de kitle halinde katı forma geçmesi nedeniyle vinterizasyon işlemi uygulanmaz. NOT: Bir yağa uygulanan fraksiyone kristalizasyon işlemi sonucunda yağ kitlesinin katı ve sıvı faz halinde ayrılabilmesi için her bir faza ait ergime noktaları arasındaki farkın 20 C den fazla olmaması gerekmektedir. Vinterizasyonda işlem parametreleri Kristalizasyon için seçilen uygun sıcaklık Bulanıklaşma sıcaklığı Soğutma süresi Kristalizasyon süresi Filtrasyon sıcaklığı Filtrasyonda yardımcı maddelerin kullanılması Filtrasyonda kullanılacak max basınç Sıvı faz (olein) verimi VİNTERİZASYON (devam) Genelde birkaç saat ile,birkaç gün arasında değişmekte Ancak, ayçiçeği ve susam gibi doymamışlık derecesi yüksek olan ve katı fazla sıvı faz arasında önemli yoğunluk ve vizkozite farkı oluşan yağlar için işlem süresi 24 saat Bazen ilk kristallerin oluşumunu sağlamak üzere yağa bir miktar ağartma toprağı katılarak kristalizasyon işleminin daha hızlı gerçekleştirilmesi sağlanmaktadır. Vinterizasyon işlemi sırasında soğutma işleminin yavaş bir şekilde yapılması β formunda yumuşak kristallerin oluşmasını sağlarken, süratli bir soğutma ile β formunda daha sert kristaller elde edilmektedir. Katı faz ile sıvı faz birbirinden genellikle çerçeveli bez filtreler kullanılarak ayrılmaktadır. 10

Polishing filtration Wet-dewaxing Polishing filtration The wet winterizing method described above does not guarantee that 100% of all waxes are always removed. If particularly strict process guarantees are applicable, additional polishing filtration is necessary for coldstable oils; this process is carried out either after bleaching or after deodorizing. For this purpose, the oil is cooled again and allowed to crystallize for several hours, it is then filtered using filter aid. Despite this additional filtration, the entire winterizing method offers economical advantages in comparison with methods which only use filtration. The major advantage is that much less filter aid is used and longer filter cycles are achieved. Diğer Rafinasyon Yöntemleri Misella Rafinasyonu (nötralizasyonu) Soğuk Nötralizasyon (nötralizasyon+vinterizasyon) Modifiye Kostik Rafinasyonu (MCR) Misella Rafinasyonu (Nötralizasyonu) De Smet firması tarafından geliştirilmiş kontinü bir sistem - Özellikle pamuk (çiğit) pamuk yağları için kullanılır - Doğrudan misellaya uygulanır - İstenen konsantrasyonda bir misella hazırlandıktan sonra nötralizasyon işlemi gerçekleştirilebilir 11

Misella Rafinasyonu (Nötralizasyonu) Avantajları: Ham yağın çözgen içinde çözünmüş halde bulunması, nötralizasyon sırasında emülsiyon ve adsorpsiyon yolu ile nötr yağ kaybının azalmasına neden olmaktadır. Yer ve zaman kaybından tasarruf sağlamaktadır. Karışımdaki çözgenin distile edilmesi ile değişik konsantrasyonlarda misella hazırlanabilmektedir. Tüm cihazlarda ve santrifüjler hermetik özellikte olduğundan yangın tehlikesi büyük ölçüde önlenmiştir. Yıkama işlemi gerektirmez Misella Rafinasyonu (Nötralizasyonu)(devam) Dezavantajları: Mutlak hermetik cihazlara gereksinim duyması Nötralizasyon ünitesinin işletmede bulunmaması halinde misella nakliyesinin yüksek maliyet gerektirmesi Misella ile baz çözeltisi arasındaki yoğunluk farkının yüksek olması aralarında tam bir karışım oluşmasını engellediğinden - serbest asitlik tam olarak nötralize edilmez - renkli bileşikler uzaklaştırılamaz Ancak homojenizatör ya da yüzey aktif maddeler kullanılarak bu sakıncalar giderilebilir. Misella Rafinasyonu (Nötralizasyonu)(devam) Miscella refining Misellada yağın nötralizasyonu ile ham yağlardaki asitliğin giderilmesi arasında önemli bir fark yoktur. 10-14 Bé lik NaOH çözeltisi kullanılır Sulu sabun çözelitisi ile misella arasındaki yoğunluk farkı büyük olduğundan santrifüjler vasıtası ile birbirinden kolaylıkla ayrılır Misellanın vizkozitesinin yağa göre düşük olması sonucu nötr yağ kaybı düşüktür Açık renkli yağ elde edilir Miscella refining This method was originally developed for neutralizing cottonseed oil. It enables most of the gossypol to be removed with simultaneously low neutralization losses. The miscella which discharges from the oil seed extraction stage is preconcentrate either by adding the press oil or in the first stage of hexane evaporation. The miscella temperature is then briefly set below the evaporation point, and the necessary quantity of caustic soda is added in order to neutralize the free fatty acids. Mixing is followed by a reaction time in special retention mixers. The soapstock is separated in the separator. Because of the high specific density difference between miscella and soapstock, the separating efficiency is at its optimum level, and it is not necessary to wash the oil after hexane evaporation. If it is necessary to treat oils with a higher phosphatide content, it is recommended that an acid is added before the caustic. Because of the risk of explosion posed by hexane, all installation parts, and in particular the centrifuge, are explosion proof. Due to special safety considerations, the centrifuge is even blanketed with inert gas. Cold refining Degumming, neutralizing or water washing practiced at low temperatures before separation so that most of the waxes in the oil are crystallized and removed by the gums, soapstock or wash water. 12

Cold refining Cold refining This process is an alternative to winterization preceded by neutralization. However, use of the process is confined to oils with a relatively low FFA content as the oil losses are otherwise too high. Sunflower oil is therefore an ideal product for this application. A small amount of acid is added to the raw oil without prior heating. After thorough mixing and a short retention time the oil is cooled. The caustic quantity required for neutralizing the free fatty acids is admixed with the oil. The oil then flows through crystallizers with a well time of several hours. The oil is gently heated to reduce the viscosity before the soapstock is separated in a centrifuge along with the waxes. The dewaxed neutral oil has to be washed to reduce the soap content. It is first heated, the required wash water quantity is added and, after thorough mixing with the oil, it is separated again in a second centrifuge. Finally, the oil is dried in a vacuum dryer. Modified Costic Refining (MCR) The water wash centrifuges can be eliminated. Silica efficiently removes the increased soaps and phosholipids which otherwise would be carried over to the bleaching step. Deodorizatör 13

Oil Rafinary Plant 14