CAD SİSTEMLERİNİN KULLANIMINA ÖRNEK BİR ÇALIŞMA ( LECTRA ÖRNEĞİ ) Öğr. Gör. Çiğdem DURSUN 1 Öğr. Gör. Filiz DURSUN 1 1 Düzce Üniversitesi Düzce Meslek Yüksekokulu Tekstil Programı / DÜZCE cigdemdursun@duzce.edu.tr filizdursun@duzce.edu.tr Özet Tekstil sektörünün son halkasını oluşturan Hazır giyim, hem yarattığı katma değerle, hem sağladığı geniş istihdam olanakları ile hem de ülke ekonomisi içindeki büyük ihracat payıyla büyük bir öneme sahiptir. Küreselleşen dünya da tekstil sektörü hızlı değişim gösteren sektörlerin başında gelmektedir. Teknolojideki hızlı gelişmeler her alanda olduğu gibi Hazır giyim sektöründe de kendini göstermektedir. Bu teknoloji kumaş tasarımından koleksiyon hazırlamaya, hazırlanan koleksiyonların kalıplarının çıkarılmasına varan bir süreci kapsamaktadır. Hazır giyim sanayide bu teknolojiye CAD ( Bilgisayar Destekli Tasarım ) denilmektedir. Hazır giyim sektöründe farklı özelliklere sahip birçok CAD sistemi kullanılmaktadır. Bu çalışmada Lectra bilgisayarlı kalıp hazırlama ve çizim sistemi içerisinde yer alan Modaris programı incelenerek örnek bir çalışma yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Cad, Lectra, Kalıp Hazırlama Abstract Ready made clothing, which is the last ring compound of the textile industry has got great importance with ıts contribution to the business world, the deplayment potentiality and ıts great rate of export in the economy of the country. Textile sector is one of the leader sectors among the rapidly growing sectors in the globalising world. Rapid technological developments as in all the sectors occur in the readymade clothing sector as well. This technology consists of the process of designing metarials, preparing collection and forming the pattern of the prepared collection. This technology is called CAD (Computer Aided Design) in the ready made clothing sector. In the ready made clothing sector lots of CAD systems which have got different features are being used. In this study example work has been done by examing Modaris program found in the system of drafting and Lectra, Computer Aided pattern forming. Key Words: Computer Aided Design (Cad), Lectra, Forming The Pattern
Giriş Hazır giyim sektörü; aynı anda üç işlevi gören tek sektördür. Pamuk ve iplikten başlayarak hazır giyim ürününe ulaşana kadar yaratılan katma değer ile milli gelire en yüksek katkı sağlamaktadır. Emek yoğun ağırlığı, çok geniş yan sanayi ilişkileri, ağırlıklı küçük işletmelerin varlığı ile aynı zamanda çok önemli bir sosyal işlev görmektedir. ( 1 ) Son yıllarda ileri teknoloji kullanımı, hazır giyim endüstrisinde de hızlı bir şekilde yaygınlaşmıştır. Özellikle bilgisayar donanımlarındaki gelişmeler, network bağlantılarının ve tarayıcıların ( scanner ) gelişmesi CAD sistemlerinin geliştirilmesine yeni bir boyut kazandırmıştır. Hazır giyim üretimi, üretim öncesi hazırlık ve üretim olmak üzere başlıca iki aşamadan meydana gelmektedir. Bu aşamalardan üretim öncesi hazırlık, oldukça zahmetli, emek yoğun ve uzun süre isteyen bir aşamadır. Eski yıllarda hazır giyim ürünü, geliştirme masraflarını çıkarmaya yetecek sürede pazarda yer alabilmekteydi. Ancak rekabetin arttığı günümüz koşullarında, ürünün pazarda kalma süresi oldukça kısalmıştır. Bütün bu gelişmeler, sanayinin her alanında olduğu gibi hazır giyim sektöründe de hem üretim öncesi hazırlık döneminde hem de üretim aşamasında bilgisayar sistemlerinin kullanılmasının gerekli olduğu gerçeğini ortaya koymuştur. ( 2 ) Hazır giyim sanayinde kullanılan bilgisayarlar, bir giysinin tasarımından üretimine kadar olan süreci kapsayacak şekilde geliştirilmiştir. Bu tür bilgisayarlar genel olarak CAD ( Computer Aided Design ), CAM ( Computer Aided Manifacture ) ve CIM ( Computer Integrated Manufacturing ) ismi altında toplanmıştır. Türkçe de bunlar Bilgisayar Destekli Tasarım, Bilgisayar Destekli Üretim ve Bilgisayarla Bütünleşik İmalat anlamına gelmektedir. ( 3 ) Materyal ve Yöntem Bu çalışmada Bilgisayar Destekli Kalıp Tasarımı Programlarından biri olan Lectra ( Modaris V5R2C1) programı materyal, bu program kullanılarak model uygulamalı etek kalıbı hazırlama ise yöntem olarak belirlenmiştir. LECTRA Hakkında Bilgi Lectra tekstil, deri ve diğer yumuşak malzemelerle çalışan tüm sektörlere geniş bir yelpazede yazılım, donanım ve ilgili müşteri hizmetlerinden oluşan ileri teknolojik çözümler sunan,35 yıllık tecrübesi ile 100 farklı ülkede, 1500 farklı çalışanıyla 17000 farklı müşteri potansiyeline sahip, bünyesinde 220 Ar&Ge mühendis ve teknisyeni olan bir firmadır.
Türkiye de ise; 1988 yılından bu yana İstanbul merkezli direkt bir organizasyona sahip, 600 den fazla müşteri profili bulunan bir firmadır. Lectra Türkiye gelirlerinin %75 i tekstil ve konfeksiyon sektöründen gelmekte olup geri kalan %25 ise hızla büyüyen mobilya döşemecilik, otomotiv, ayakkabı, saraciye deri ürünleri ve teknik tekstiller sektörlerindendir. 30 yılı aşan bir süredir Lectra, müşterilerine maliyet, verimlilik ve zaman kaybı gibi zorlukların ortadan kaldırılması ve sektörlerinde oluşan değişimlerin yakalanması hedefleri doğrultusunda özel ve sürekli yenilenen çözümler sunmaktadır. Bu çözümler; Tasarım ve renk yönetimi 3 boyutlu numune ve fitting Ürün/model geliştirme, kalıp, seri Pastal yerleştirme Kesim sistemleri Konfeksiyon Yazılımları Koleksiyon tasarım Kalıp hazırlama otomatik serileme Pastal yerleştirme otomatik pastal yerleştirme Ürün geliştirme 3 boyutlu fit kontrolü Kesimhane optimizasyonu Konfeksiyon Donanımları Plotter Tek kat kumaş ve karton kesim Otomatik serim sistemi Farklı üretim hedeflerine yönelik otomatik kesim seçenekleri MODARİS V5R2C1 1. Ürün geliştirme süresinde kısalma a) Hazırlama: En uygun metotlarla daha fazla kalıp hazırlayabilirsiniz. b) Kontrol etme: Özel fonksiyonları ve eşsiz dinamik ölçüm tablomuzu kullanarak hızlı kontrol sağlayabilirsiniz. c) Değiştirme: Değişiklikleri güvenle ve hızla gerçekleştirebilirsiniz. d) Serileme: Birçok giysiyi sadece birkaç tıklama ile otomatik serileyebilirsiniz. e) Endüstrileşme: Üretim için gereken tüm bilgileri hazırlık aşamasında entegre edebilirsiniz.
2. Mükemmel fit ve hızlı serileme garantisi a) Hızlı ve mükemmel serileme: Birkaç tıklama ile otomatik serileme b) Kalıp hassasiyeti ve doğruluğu: Değişiklikleri en aza indirme c) Spesifikasyonlarla kolay uyum: Kalıp hazırlama ve ölçüm tablosu interaktif çalışma imkânı d) Modaris ExpertPro uzmanlığı: Kalıp ve seri bilgilerinde değişmeyen tutarlılık 3. Firma iç ve dış iletişiminde güçlenme a) Müşteri ve taşeron üreticilerle kolay iletişim: Modaris geniş bilgi alışverişi özellikleri ve LectaOnline b) 3 boyutlu uygulama ile geliştirme sürecindeki tüm kişilerle kolay iletişim c) Çalışma yöntemleri paylaşımı d) Kalıp bilgisi paylaşımı ve standardizasyonu 4. Kolay ve kullanıcı dostu yazılım a) İlk kullanımda kolaylık: 47 makro fonksiyon b) Yol gösterici ve özelleştirilebilir ekran: Metin ve simgelerle çalışma imkânı, dil seçimi, kısayollar vb. c) Windows tabanlı uygulamalar: Otomatik serileme ve Lectra 3 boyutlu fit kontrol çözümü (4) Araştırmada Modaris Programı ile Çalışılan Etek Modeli : Önden Fermuarlı Yuvarlak Cepli Form Kemerli Köprülü Önden çift düğmeli Spor dikişli
Lectra Modaris V5R2C1 Programı Model Uygulamalı Etek Çizimi İşlem Basamakları: 1. İlk olarak Müşteri Dosyası oluşturulur. Müşteri dosyasının içinde yeni bir klasör açılıp BEDEN ismi verilir. Yeni metin belgesi yani not defteri şeklinde görünen sembole tablonun adı verilerek (M.EVA; 36.EVN; XSM3XL.EVA gibi) beden tabloları oluşturulur. 36,38,40 gibi numaralı bedenler için EVN simgesi kullanılır, S,M,L,XL gibi alfabetik bedenler için EVA simgesi kullanılır. Çalıştığımız etek modeli için numeric beden tablosu oluşturulur. Numeric Beden Tablosu: Alfabetik Beden Tablosu: 2. Temel etek kalıbı çizimi yapılır.
3. Temel etek kalıbı çizimi üzerinden kalıplar kopyalanır. 4. Ön ve arka penslerin etek ucuna kaydırılması için pens uçları etek ucuna dik uzatılır. Ön sağ ve sol patlet çizimi yapılır.
5. Ön ve arka bedende pensler kapatılıp, etek ucundan açılır. Ön arka kemer çizimi ile ön cep torbası ve karşılık parçaları çizimi yapılır.
6. Model uygulaması yapılmış çizim üzerinden ön arka cep patlet kemer ve köprü parçalarının kopyası alınır. 7. Tüm kalıp parçalarına aşağıda görüldüğü gibi dikiş payları verilir.
8. Tüm parçalara çıtları ve düzip işaretleri konur. 9. Tüm kalıp parçalarının aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi seri değerleri girilerek serilemeleri yapılır.
Sonuç Bu çalışmada CAD sistemlerinden Lectra çizim programı içerisinde olan Modaris V5R3C1 programı ile örnek olarak model uygulamalı etek kalıbı çizimi yapılmıştır. Bu çizim sırasında Modaris çizim programı ile kalıp çiziminin elle çizime göre daha kısa zamanda yapılabildiği tespit edilmiştir. Bunun yanında; temel kalıp üzerinden kopya alıp, model uygulama yapmak, dikiş payları v.b. yerleştirmek ve serileme yapmanın çok daha kolay olduğu ve kısa sürede yapılabildiği gözlemlenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda bu programın bizlere özellikle işletmelerde zaman faktörünün en verimli şekilde kullanılması için olanak sağladığı belirlenmiştir. Rekabetin önemli olduğu ve değişen teknolojik şartlar içerisinde Hazır giyim sektörünün de güncelliğini koruyabilmesi için CAD sistemlerini tercih etmesi zorunlu hale gelmiş olduğu görülmektedir. CAD sistemi beraberinde bu sistemi kullanacak eğitimli eleman ihtiyacını doğurmaktadır. CAD sistemlerini kullanacak firmalarda eğitimli eleman bulunmadığı takdirde yalnızca gelişmiş teknolojileri almak rekabet ortamında bir şey ifade etmeyecektir. Bu nedenle Hazır giyim sanayinde bu teknolojiyi kullanabilecek uzman personel ihtiyacı doğmaktadır. Bu bağlamda uzman eleman ihtiyacını karşılayabilmek için özellikle meslek yüksekokullarında CAD sistemlerinin kullanılmasına yönelik eğitim programları verilmesi bunun yanında eğitim programlarında iyileştirme yapılması önerilmektedir. (5) Kaynakça 1. Güresel, C. F. Uzunoğlu, S. Civelek, U. 2002. Hazır Giyim Sektörünün Türkiye ve Dünyadaki Gücü, TGSD Yayını. 2. Şen, A.Öndoğan, Z. Hazır Giyim Sektöründe CAD Sistemlerinin Kullanımı, 3. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Muğla, s 416 3. Vural, T. Çoruh,E. 2003. Bilgisayar Destekli Moda Tasarımı, Yapa Yayınları, İstanbul, s 27 4. Lectra İstanbul Mine Başarır 5. Dursun, Ç. Akın, F. 2007. Hazır Giyim Sektöründe CAD Sistemlerinin Kullanımı ( NovoCut Örneği) 4. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, İzmir/Bergama, s 274