15 EKİM 2013 ǀ 10 TL ÜCRETSİZ ÖZEL EK SPA & WELLNESS OTELLERİ 2014 ve 2015 te yapılacak yatırımlar, 172 ye çıktı Pay TV ve televizyon teknolojisi baş döndürüyor Latin Amerika pazarında dizi etkisi Engelsiz turizm engel tanımıyor
happiness be a part of CLUB ASTERIA BELEK ASTERIA SORGUN RESORT www.asteriahotels.com
M2M - Made to Measure (Özel İmalat) en iyi Şef ler için özel tasarım - eşsiz ve güzel 1871 den beri Swiss Made www.foodservice.electrolux.com.tr - Diğer fikirleri www.electrolux.com/professional sitesinde paylaşalım.
06 28 12 42 44 62 yatırımlar 2014 ve 2015 in ilk yarısında 172 otel hizmete girecek...6-11 Röportaj / Soner Güzel / Lotus Hotels...12-13 Haber...... 17-27 tedarikçiler Pay TV ve televizyon teknolojisinin hızı baş döndürüyor......28-29 Görüşler...... 30-38 Haberler...40-41 Röportaj/Bülent Sevinçel/Electrolux...... 42-43 oteller Engelsiz turizm, engellere kafa tutuyor...44-46 Görüşler......48-54 Haber...56-60 acenteler/havayolları Latin Amerika pazarında dizi ve savaş etkisi...62-63 Görüşler...64-66 Haber...67-70 Diğer haberler... 72-78 İstatistikler... 79-80 Yetkin Medya Yayıncılık Ticaret Limited Şirketi Adına Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Sebahattin Ercan sebahattin.ercan@turizmyatirimdergisi.com.tr Genel Koordinatör Bülent Büyükaras bulent.buyukaras@turizmyatirimdergisi.com.tr Editör Özlem Kasa ozlem.kasa@turizmyatirimdergisi.com.tr Görsel Yönetmen Türkel Hocaoğlu turkel_hocaoglu@hotmail.com Yazı İşleri Ece Yarkataş ece.yarkatas@turizmyatirimdergisi.com.tr Ecem Ercan ecem.ercan@turizmyatirimdergisi.com.tr İletişim Tel: 0 212 278 77 41 pbx Reklam Tel: 0 212 278 77 42 pbx Faks: 0 212 278 77 68 Baskı: Özgün Ofset Tel: 0212 280 00 09 Issn: 2147-2300 Adres: Yetkin Medya Yayıncılık Emniyetevler Mah. Bornova Sok. No: 5/B, 4. Levent / İstanbul Abonelik 12 aylık abonelik bedeli 90 TL dir. Abone olmak isteyenler için hesap numarası: Yetkin Medya Yayıncılık Ltd. Şti. Türkiye İş Bankası 4. Levent-İstanbul Şubesi. IBAN: TR57 0006 4000 0011 1400 7932 49 (Dekont ve adres bilgilerinizi 0212 278 77 68 nolu faksa gönderiniz.) Yayın Türü: Ulusal, süreli, aylık Baskı yeri ve tarihi: İstanbul, Ekim 2013 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 10 2013
SUNUŞ Türkiye de turizm yatırımları yükselişine devam ediyor Türkiye de turizm yatırımlarının yükselişi devam ediyor. Turizm ve Yatırım Dergisi nin 10. Sayısında yayınladığımız dosya haberine göre 2013 ün ikinci yarısında 100 yeni tesis hizmete girmesi bekleniyor. 2014 yılında da 150 nin üzerinde yeni yatırımın devreye girmesi bekleniyor. Turizm ve Yatırım Dergisi olarak yaptığımız incelemede 2014 ve 2015 te 172 tesisin hizmete girmesi bekleniyor. Antalya, Muğla, İstanbul un başı çektiği yatırımlar Anadolu ya da yayılmış durumda. Türkiye nin bazı illeri hariç henüz doygunluk noktasına erişmeyen turizm yatırımlarındaki yükselme devrinin önümüzdeki yıllarda devam etmesi bekleniyor. Yatırımlarla ilgili haberimizi dosyamızdan takip edebilirsiniz. Bu sayımızda üzerinde durduğumuz bir diğer konu ise engelsiz turizm oldu. Türkiye de bilindiği kadarıyla 8,5 milyon engelsiz insan yaşıyor. Bu insanların büyük çoğunluğu tatile çıkamıyor. Ancak çıkanlarda kendilerine uygun olan otelleri seçmeleri gerekiyor. Otelin uygunluğu kadar ulaşım olanakları, otel çevresindeki düzenlemelerin de engelsiz olması gerekiyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye de 80 in üzerinde odası bulunan tesislerde odaların yüzde 1 inin engellilere göre düzenlenmesini zorunlu kılıyor. Bu nedenle 5 ve 4 yıldızlı otellerin hemen hepsinde engelli odası bulunuyor. Ancak bu odaların büyük kısmı genellikle yasal zorunluluğu yerine getirmek için yapılıyor. Çünkü otelin genel mekanları, bahçesi, çevresi engellilere yönelik düzenlenmiyor. Engelsiz turizmle ilgili dosyamızı bu sayımızda bulabilirsiniz. Teknolojinin ve medyanın gelişmesiyle birlikte otellerde nitelikli ve güzel vakit geçirme, eğlenmenin yanı sıra keyif ve bilgi alma önem kazanıyor. Bunu yaratacak olanaklardan biri de paralı kanallar ve televizyon olarak öne çıkıyor. Pay TV uygulamalarının yıllardır uygulandığı otellere, son yıllarda Digiturk, D Smart gibi abone usulü çalışan Pay TV kanalları da girdi. Bu kanallar için son derece önemli bir müşteri haline geldi. Özellikle şehir ve iş otellerinde gelişen Pay TV uygulamaları oteller için müşteri memnuniyeti açısından önem taşıyor. Dosyanın ayrıntıları bu sayımızda yer alıyor. Ele aldığımız bir diğer konu ise Latin Amerika pazarı oldu. Uzak olduğu için Türkiye nin alternatif pazarları arasında yer alan Latin Amerika pazarı, küçük rakamlarla da olsa her yıl büyüyor. Büyüme potansiyeli THY nin koyduğu sefer sayılarına bağlı olan pazardaki gelişmeleri sizler için derledik. Son yıllarda hızla gelişen ürünlerden biri olan Spa ve Wellness pazarı, Türkiye deki tüm büyük otellerde geliştiği gibi alıcısı da her geçen yıl artıyor. Bu ayki sayımızda Otellerdeki SPA ve Wellness pazarı Turizm ve Yatırım Dergisi nin özel eki olarak elinize ulaşacak. Keyifle okumanız dileğiyle Turizm ve Yatırım Dergisi 24 ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013 10 2013
DOSYA YATIRIMLAR 2014 te ve 2015 in ilk yarısında 172 otel hizmete girecek Turizm yatırımlarının hız kesmediği Türkiye de 2014 te ve 2015 in ilk yarısında 172 otel yatırımı devreye girecek. Böylece Türkiye genelinde 90 bin yeni yatak hizmete açılmış olacak. Yatırımların illere göre dağılımına bakıldığında İstanbul, Antalya, Muğla başı çekerken, Afyon, Ankara gibi iller de öne çıkıyor. Turizm stratejisini ağırlıklı konaklama üzerine kuran Türkiye de her yıl yüzlerce yatırım devreye giriyor. 2013 ün ikinci yarısında 100 tesis hizmete açılırken, 2014 ve 2015 te 172 tesisin hizmete açılması bekleniyor. Türkiye genelinde; 2014 yılı içinde ve kısmen 2015 in ilk yarısına kadar açılacak olan 172 tesis projesi ile sektöre 90 bin dolayında yeni yatağın gelmesi bekleniyor. Öte yandan, yurtiçindeki firmalarla bağlantılı olan 20 bin yatak kapasitelik 26 tesis projesi de yurtdışında devam ediyor. 172 yeni tesis 2014 ve 2015 te hizmete giriyor Turizm ve Yatırım Dergisi nin derlediği bilgilerin yanı sıra AKTOB tan alınan verilere göre açılacak 172 yeni tesisin en geç 1,5 yıl içinde devreye girmesi planlanıyor. Türkiye nin hemen her iline yayılan yeni yatakların yüzde 58 i, Antalya, Muğla ve İstanbul da faaliyet gösterecek. Yeni yatakların; yüzde 23 ü Antalya da, yüzde 18 i Muğla ve yüzde 16 sı da İstanbul da 26 ǀ turizm&yatırım ǀ 10 2013
açılacak. Bu illeri sırasıyla Afyon, Ankara, Aydın, Trabzon, İzmir, Eskişehir, Adana ve Mersin izliyor. Yatırımdaki yatakların illere dağılımı* İller Yatak Arzından Alınan Pay, (%) Antalya 23,3 Muğla 18,3 İstanbul 16,7 Afyon 9,4 Ankara 5,6 Diğer 4,3 Aydın 2,8 Trabzon 1,7 İzmir 1,7 Adana 1,7 Eskişehir 1,7 Mersin 1,7 Diyarbakır 1,1 Mardin 1,1 (*) 2014 ve 2015 ilk yarısında açılacak tesisler bazında. Yatırımlarda 5 yıldız modası devam ediyor Yatırımların yıldız kategorilerine bakıldığında 5 yıldızlı otel yapma e- ğiliminin tüm Türkiye de devam ettiği görülüyor. Gelecek 1,5 yıl içinde devreye girmesi planlanan yeni yatakların yüzde 63 ü 5 ve 4 yıldızlı olacak. Bu tesisleri; butik ve termal otellerle 3 yıldızlı oteller izleyecek. Yatırımdaki tesislerin sınıflarına göre dağılımı* Tesis sınıfları Tesis Arzından Alınan Pay, (%) 5 yıldız 34,9 4 Yıldız 27,9 Butik 8,7 Termal 8,7 3 yıldız 6,4 Otel 2,9 Golf 1,7 AVM+Otel 1,7 Kongre Mrk+Otel 1,2 Diğer 5,8 (*) 2014 ve 2015 ilk yarısında açılacak tesisler bazında 2014 te ve 2015 in ilk yarısında hizmete girecek olan tesislerin yüzde 63 ünü 5 ve 4 yıldızlı tesisler oluşturuyor. Bu tesisleri butik ve termal oteller ile 3 yıldızlı tesisler takip ediyor. 2014 te öne çıkan yatırımlar 2014 te açılacak yatırımlar arasında gerek büyüklükleri gerekse de nitelikleri anlamında birçok tesis öne çıkıyor. Bu tesislerden farklı bölgelerde ve farklı kategorilerde hizmet verecek bazı tesisleri sizler için derledik. Hotel Missoni / Antalya-Belek Antalya Belek te Belek Emlak İnşaat tarafından yapılan projede 5 ve 4 yıldızlı iki otel, 18 delikli golf sahası, golf kulübü, 800 anahtarlı konut ve alışveriş alanları yer alıyor. 5 yıldızlı Rezidor Hotel Group, bünyesindeki tasarım oteli markası Missoni Hotel 110 oda ve 28 villadan oluşuyor. 3 etapta tamamlanması planlanan proje kapsamında ilk olarak 5 yıldızlı ve 4 yıldızlı otel, golf sahası ve golf kulübü ve az sayıda konut açılacak. Projenin tamamının 2015 te açılması bekleniyor. Tavros Hyatt Regency İstanbul Ataköy / İstanbul- Ataköy Tavros Group Otelcilik ve Yatırım A.Ş. nin İstanbul Ataköy de yaptığı Tavros Hyatt Regency İstanbul Ataköy, 2014 ün başlarında hizmete girecek. Mimar Hasan Sökmen imzasını taşıyan otelde 310 oda yer alacak. Otelin 190 milyon dolara mal olması bekleniyor. Orka Lotus Beach / Muğla-Marmaris Turizm sektöründe Orka Hotels markasıyla faaliyet gösteren Edelstaal Group, Marmaris te ve İstanbul da yeni yatırımlarına devam ediyor. 5 yıldızlı Lotus Beach&Spa yı devralan grup, Orka Lotus Beach i 2014 te hizmete açacak. Yaklaşık 550 oda, 1200 yatak kapasiteli tesisin, 75 milyon TL ye mal olması bekleniyor. Orka markasıyla Türkiye de üçü 5 yıldız, biri butik otel olmak üzere toplam 4 oteli bulunan grubun, İstanbul da da ikinci otel projesi bulunuyor. Grup ayrıca İzmit Gölcük te 5 yıldızlı Orka Termal Otel ve devremülk projesinin de inşaatına başladı. Müze Otel / Hatay Hatay da inşaatı devam eden Müze Hotel de dikkat çeken yatırımlar arasında yer alıyor. Tesis Antakyalı iş insanı Necmi Asfuroğlu tarafından 100 milyon dolar yatırım bedeli ile inşa ediliyor. Hem otel hem de Kültür ve Turizm Bakanlığı na ait bir müzenin yer aldığı tesis, 850 metrekarelik dev mozaik ü- zerine inşa ediliyor. Mimar Emre Arolat tarafından sürdürülen tesiste 200 oda 400 yatak yer alacak.» 10 2013 ǀ turizm&yatırım ǀ 7
DOSYA YATIRIMLAR Budan Thermal / Afyonkarahisar Afyonkarahisar da Budan Şirketler grubu tarafından 26 bin m2 arazi üzerine inşa edilen Budan Thermal SPA Hotel & Convention Center, 2014 te hizmete girecek. Selçuklu, Osmanlı ve modern mimari harmanlanarak yapılan tesis, Sağlık Bakanlığı nın kriterlerine göre yapılıyor. 240 oda ve 480 yatağın yer aldığı projede, sosyal tesislerin yanı sıra 60 kişiden 1000 kişiye kadar kolonsuz salonların olduğu kongre merkezi bulunuyor. Mivara Luxury Resort & Spa / Muğla-Bodrum Muğla Bodrum da 20 bin metrekare alan üzerine kurulan 18 adet ultra lüks villasıyla Mivara Premium Villas ve beş yıldızlı Mivara Luxury Resort&Spa, İç-Me Turizm A.Ş tarafından inşa ediliyor. 90 a- det oda ile hizmete açılacak olan Mivara Luxury Resort & Spa, 2014 te açılacak. Grubun, 50 milyon dolarlık yatırımla U- ludağ da 300 yataklı kongre ve SPA oteli projesi bulunuyor. Ayrıca Çeşme Alaçatı da otel projesi yer alıyor. Reysaş Hilton Garden Inn Erzincan Maçka Palace Hotel / İstanbul-Şişli Yıllardır yapımı devam eden Maçka Palace Hotel i de 2014 de kapılarını açacak. Demsa, Grubun yaptığı otelin işletmesi Starwood Hotels&Resorts un lüks markası St. Regis e emanet edildi. Dünyaca ünlü St. Regis Oteli, Türkiye ye ilk kez Maçka Palace Hotel ile giriş yapmış olacak. 2014 ün ilk yarısında açılması planlanan ve ödüllü Mimar Emre Arolat ın imzasını taşıyan St. Regis İstanbul un, 118 odası ve 180 metrekarelik kral dairesi bulunuyor. Parion Hotel / Çanakkale Çan-Ka Şirketler Grubu nun yatırımı olan ve 25 milyon TL ye mal olacak Parion Hotel, Çanakkale de 2014 yılında kapılarını açacak. Toplamda 162 oda, 400 yatak kapasitesi olan tesis, 16 bin metrekare alana inşa edildi. Otelde 250 ve 400 kişilik 2 ayrı toplantı salonu, 400 kişilik 2 ayrı restoran yer alıyor. Hampton by Hilton Gaziantep / Gaziantep Enerji tasarrufu ve yeşil enerji uygulamalarına önem veren bir tesis olarak inşa edilen Hampton by Hilton Gaziantep, MB Holding tarafından 20 milyon dolar yatırımla hayata geçirilecek. 2014 ün sonuna doğru açılacak olan tesis, 200 oda ve 400 yataktan oluşuyor. Divan Hotels / Gaziantep Yine Gaziantep te Sitil Yapı tarafından inşa edilen 5 yıldızlı oteli Divan Grubu işletecek. 125 oda ve 48 rezidansın bulunduğu proje yılın son aylarında açılacak. Grubun Antep teki 108 odalı ikinci yatırımı Divan Suite ise 2014 ün ilk çeyreğinde açılacak. Accor Hotels Türkiye de Akfen Grup ile çalışan Accor Grubu, 2014 te yeni yatırımları devreye sokacak. Novotel ve İbis Otel markasının ardından Mercure ve Pullman markasını da Türkiye ye getiren grup, 2014 te beş otel açacak. İlk kez Türkiye de franchise anlaşması uygulayan grup, 137 odalı management anlaşması yapılan Mercure Taksim Hotel, franchise anlaşması imzalanan ve 204 orası bulunan Mercure Topkapı Hotel, yine franchise anlaşması yapılan 380 odalı Mercure Yeşilköy Hotel ile 440 odalı Pullman Yeşilköy Hotel i İstanbul da faaliyete geçirecek. 147 odalı ve Subsidary anlaşması yapılan İbis Hotel Ankara da 2014 te açılacak tesisler arasında yer alıyor. Reysaş Hilton / Erzincan-Eskişehir Lojistik firması olarak faaliyet gösteren Reysaş Grubu da turizm sektörüne girdi. Erzincan da 140 Odalı ve 280 yataklı Reysaş Hilton Garden Inn Erzincan ile Eskişehir de 140 Odalı ve 280 yataklı Hilton Garden Inn Eskişehir otellerini, Nisan 2014 te hizmete açacak olan grup, yeni otel yatırımlarına hazırlanıyor. Sivas, Denizli, Ankara ve İstanbul Anadolu yakasında yeni otel yatırımları planlayan grup, Sivas ve Denizli de Hilton Garden Inn veya Hilton Double Tree markalarını açacak. Ankara ve İstanbul da ise Hilton Hampton markasıyla çalışmayı planlıyor. Maçka Palace Hotel Hilton Garden Inn Eskişehir 28 ǀ turizm&yatırım ǀ 10 2013
DOSYA YATIRIMLAR 2014 TE AÇILACAK BAZI YENİ TESİSLER TARİH TESİS ADI YERİ ODA YATAK 2014 5* Divan Adana Adana 203 406 2014 5* Sheraton Adana Adana-Yüreğir 232 508 2014 4* Budan Thermal Residence Hotel Wellnes & SPA Afyon 240 480 2014 5* termal Nil Thermal Resort Afyon 280 1100 2014 5* Akrones Termal SPA Afyon 325 750 2015 4* Anemon Amasya Amasya 100 200 2014 4* Hilton Garden Inn Ankara (Gimat) Ankara 162 325 2014 Butik Kaya Hotels Ankara 250 500 2014 5* Çam Hotel Convention Center (Devretatil) Ankara 250 550 2014 5* Meyra Palace Ankara 250 500 2014 TK Kardelen Mountain Resort Ankara Beypazarı 56 108 2014 5* The Green Park Ankara Ankara Çukurambar 250 500 2014 4* İbis Ankara Ankara Esenboğa Havalimanı 180 360 2014 5* The One Deluxe & SPA Antalya 900 2.200 2014 4* Orange Palace Spa Antalya- Evrenseki 150 324 2014 5* Crown Sharm Palace Antalya- Manavgat 320 800 2014 5* Rubi Premium Spa Resort Suites 5* Antalya-Alanya-Avsallar 500 1100 2014 5* Quattro Beach Antalya-Alanya-Konaklı 412 824 2014 5* Delphin Platinium Antalya-Alanya-Okurcalar 450 900 2014 4* Long Beach Harmony ANTALYA-Alanya-Türkler 241 482 2014 5* ve 4* (İki Otel) Otel Missoni Antalya-Belek 138 376 2014 5* Crystal Nirvana Lagoon Villas Suites Spa Antalya-Kemer-Beldibi 510 1100 2014 4* Aska Hotels Lara Antalya-Lara 550 1.119 2014 3* Gürtaş 2 Antalya-Lara 96 192 2014 otel Diamond Elite Hotel Antalya-Manavgat 224 448 2014 5* Side Premium Antalya-Side-Evrenseki 479 958 2014 5* Susesi Premium Thermal Rezidans Aydın 510 1000 2014 3* Kuşadası Golf County Club Aydın 81 162 2014 4* Krater Hotel Bitlis 60 120 2014 5* Bursa Termal Baia Bursa-Çekirge 250 500 2014 5 Perion Hotel Çanakkale 162 400 2014 4* Hilton Garden Inn Diyarbakır Diyarbakır 182 264 2014 5* Divan Diyarbakır Diyarbakır 150 300 2014 5* Ceylan Park AVM, 5* Diyarbakır 150 300 2014 5* Hilton Erzincan Erzincan 120 240 2014 5 Hilton Eskişehir Eskişehir 140 280 2014 4* Bademlik Termal Hotel Eskişehir 164 300 2014 4* Hampton by Hilton Antep Gaziantep 200 400 2014 3* Bal Otel Giresun 40 80 2014 Otel Turistik Müze Otel Hatay 200 400 2014 5*+kong.Mrk Hilton İstanbul Bomonti Hotel & Conference Center İstabul-Şişli 489 720 2014 5* Wyndham İstanbul Levent İstanbul 188 400 2014 5* İstanbul Maçka Otel Projesi İstanbul 200 400 2014 5* Oryapark / Crowne Plaza (5* -Residence) İstanbul 196 392 2014 otel+sağlık Thermal İstanbul İstanbul 650 1300 2014 4* Mercure Taksim İstanbul-Taksim 137 2014 5* Hampton by Hilton İstanbul Ataköy İstanbul 89 178 2014 BUTİK Maçka Palace Hotel İstanbul 120 250 2014 4* Tarhan Han, Otel İstanbul 120 250 10 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 10 2013
TARİH TESİS ADI YERİ ODA YATAK 2014 5* Grand Hyatt Ataköy İstanbul 310 620 2015 4* Byotell Sultanbeyli İstanbul 238 493 2014 5* Taksim Park Otel İstanbul 442 1054 2014 Luxury Butik YOO 2 Taksim Square İstanbul 61 120 2014 Butik Atus Hotel Galatasaray İstanbul 31 62 2014 Butik Soho House İstanbul Beyoğlu 100 200 2014 Otel+Ofis+AVM+konut Mall of İstanbul İstanbul Mahmutbey 2014 AVM+Otel Can Park Avm Otel İstanbul Ümraniye 75 150 2014 5* Green Park Eyüp İstanbul-Eyüp 150 250 2014 5*+Kong.Eğl. Raffles İstanbul İstanbul-Levent 180 400 2014 5* Radisson Blu Şişli İstanbul-Şişli 322 620 2014 5* (Maksim) Hotel İstanbul-Taksim 232 460 2014 5* Mercure Topkapı İstanbul-Topkapı 204 408 2014 5* + AVM İmes Park İstanbul-Ümraniye 2014 Zorlu Alaçatı butik İzmir Alaçatı 35 70 2014 5* Zigana Alaçatı Resort İzmir Çeşme Alaçatı 414 628 2014 4* Goldenkey Workin Hotel Kocaeli 153 310 2014 5* Elite Hotel Kocaeli Kocaeli-Darıca 300 600 2014 5* Doubletree by Hilton Malatya 157 264 2014 Butik Bodrum Resort Hotel ve Rezidans Bodrum Bodrum) Muğla-Bodrum 100 200 2014 5* Q Project Muğla-Bodrum 156 450 2014 5* TK Ufuk Tatil Köyü Muğla-Bodrum 249 528 2014 5* Mandarin Oriental Muğla-Bodrum Cennet Koyu 107 214 2014 5* Sirene Yalı Muğla-Bodrum-Yalıkavak 100+ 13 250 2014 5* Barut Hotels Fethiye Muğla-Fethiye 116 250 2014 5* Orka Lotus Beach Marmaris Muğla-Marmaris 550 1200 2014 4* Anemon Kapadokya Nevşehir-Kapadokya 60 150 2014 4* Hampton by Hilton Rize Rize 90 180 2014 4* Hampton By Hilton Samsun Samsun 142 284 2014 3* Evin Oteli Samsun 100 200 10 2013 ǀ turizm&yatırım ǀ 11
YATIRIMLAR RÖPORTAJ Soner Güzel / Lotus Hotels Orka Hotels, Muğla dan sonra İstanbul ve İzmit te büyüyecek Marmaris te 500 oda, 1250 yataklı Orka Lotus Beach Marmaris projemiz devam ediyor. Bunun dışında İstanbul da bir otel projemiz daha var. Yine İzmit Gölcük te termal otel ve devre mülkten oluşan bir projemiz mevcut. Hollanda merkezli Edelstaal Group, Muğla daki tesislerinin ardından aynı bölgede Orka Lotus Beach adıyla ilk 5 yıldızlı yatırımını hayata geçirecek. Orka Hotels markasıyla kurumsallaşan grup, İstanbul da da ikinci tesisini inşa ediyor. Grup, İzmit te de termal otel ve devre mülkten oluşan yeni yatırım için kolları sıvadı. Bodrum da ve Antalya da yatırım fırsatlarını değerlendirmek isteyen grubun genel müdürü Soner Güzel, Turizm ve Yatırım dergisine a- çıklamalarda bulundu. n Edelstaal Group turizm sektöründe büyüme gösteriyor. Grubunuzu biraz tanıyabilir miyiz? Hollanda merkezli çelik tencere üreticisi Edelstaal Group, Türkiye de turizm alanında Orka Hotels markasıyla faaliyet gösteriyor. Grup, 1991 de Fethiye de yazlık yapmak için Hollanda daki gurbetçilerle birlikte 20 dönüm yer satın almışlar ve buraya 32 tane villa yapmışlar. Fethiye yi beğenen ve turizme 12 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 10 2013 girmeye karar veren grup, villaları tek tek sahiplerinden satın almışlar ve ilk tesisleri olan Orka Club Hotel i açmışlar. Bu dönemde ben de gruba dahil oldum. Türkiye de inşaat ve hayvancılık işine de girdik. Ama bu arada turizmi de elden bırakmadık. Daha sonra Fethiye Ölüdeniz deki araziyi satın aldık. Akabinde İstanbul daki tesisi devreye soktuk. Son olarak da Fethiye de bir butik otel açtık. n Bildiğimiz kadarıyla yeni otel projeleriniz de var. Onlarla ilgili bilgi alabilir miyiz? Marmaris te 500 oda, 1250 yataklı Orka Lotus Beach Marmaris projemiz devam ediyor. Tesisi önümüzdeki sezona yetiştirmeyi düşünüyoruz. 2014 te deneme çalışmasına başlatacağız. Yatırımın toplam bedeli yaklaşık olarak 75 milyon TL olacak. Bunun dışında İstanbul da bir o- tel projemiz daha var. Bu tesisimiz tamamlandığında İstanbul da iki otele u- laşacağız. İstanbul daki yeni otelimiz 100 deluxe oda ve 200 yatağa sahip olacak. Yine İzmit Gölcük te termal otel ve devre mülkten oluşan bir projemiz mevcut. O- nun da projesi devam ediyor, hatta devre mülk satışlarında aşama kaydettik. n Yeni otellerin segmenti ne olacak? Marmaris teki otelin yeri çok özel, elit bir yer satın almışız. Burası 1200 kişilik
bir otel olacak. Her şey dahil konseptte çalışacak. Ancak İstanbul daki yeni tesisimiz kesinlikle ve kesinlikle üst segmente hitap edecek, zaten 100 odası olacak. İstanbul Sultanahmet te bir tesisimiz daha var. Kazanç olarak bakıldığında Marmaris te 1000 yataklı tesis yerine İstanbul da 100 odalı tesisi tercih ederim. Çünkü şehir oteli her zaman iş yapıyor. Gölcük teki hem devre mülk hem termal tesis yapıyoruz. İkisi aynı arsanın üzerinde ama sonuçta termal tesisin farklı bir konsepti olacak. Devre mülkleri farklı bir konseptte yapmayı düşünüyoruz. Tesis 750 kişilik planlandı. Dolayısıyla burada yerli turisti misafir etmeyi planladığımız için farklı bir konsept hazırlayacağız. Yaklaşık 1300-1400 tane devre mülk satışı gerçekleşti. n Grup olarak otelcilik dışında turizm sektöründe başka çalışmalarınız var mı? Bizim ayrıca özel villa kiralama işimiz Grubun hizmet veren otelleri Club Orka Hotel & Villas: 4 yıldızlı tesiste villa ve odalar yer alıyor. Toplamda 120 ünitenin yer aldığı tesis, Fethiye de hizmet veriyor. Orka Royal Hotel: İstanbul Sultanahmet te toplamda 92 oda ile hizmet veren tesis, 4 yıldızlı olarak faaliyet gösteriyor. Orka Sunlife Resort&Spa: Fethiye de yer alan tesis, toplam 192 odanın bulunduğu 4 blok ve 7 özel tripleks villadan oluşuyor. Orka Boutique Fethiye: Fethiye merkezde yer alan 4 katlı butik otel, 23 oda ile hizmet veriyor. İnşa aşamasındaki tesisleri Orka Lotus Beach Marmaris, Orka Palace İstanbul ile İzmit Gölcük teki termal ve devre mülkten oluşan otel projesi bulunuyor. de var. Fethiye de iki tesisimiz var ve aşağı yukarı 1200 yatak kapasitemiz mevcut. Villa kiralama alanında ise yaklaşık 1500 yatak kapasitesinden bahsedebiliriz. Kiralık villa işini Orka Kompleks adıyla yapıyoruz. Bu isimle internet sitelerinde, villa kiralama satışı gerçekleştiriyoruz. Çok da rağbet görüyor. Sektördeki esas amacımız buradaki turizmi ve Orka Grubu nu daha iyi tanıtmak. Ondan sonra da gelen vatandaşın memnuniyetini sağlayarak bir ev almasını sağlamak... n Turizmde başka yatırımlar yapmayı planlıyor musunuz? Gözümüzü Bodrum ve Antalya ya diktik. Karşımıza bir şey çıkarsa, değerlendiririz. Biz Thomas Cook un Türkiye deki en güvendiği gruplardan biriyiz. Thomas Cook, otelimizi kendi bünyesine alarak konsept otel oluşturmak istiyor. Bize bir teklif getirdiler ve biz de kabul ettik. Dolayısıyla bu şekilde bir düzen devam ettiği sürece biz yatırımlara devam edeceğiz. Hedefimizde Bodrum ve Antalya var. Geçen yıl Fethiye de sadece 150 bin lira maaş ödemesi yaparken, bu yıl 550 bin lira maaş ödemesi gerçekleştirmişiz. Çok güzel bir rakam Türkiye nin istihdamı açısından çok çok güzel bir rakam... Bu da çalışmalarımızın üç kat büyüdüğünü gösteriyor. Dolayısıyla bu bizi son derece memnun ediyor. n Sezonu değerlendirebilir misiniz bu yıl nasıl geçti? Artış, azalış, sürpriz yapan pazarlar hangileri? Türk pazarı bu yıl sürpriz yaptı. Özellikle Fethiye yerli akımına uğradı. Oteller yer bulamayan müşterilerine bahçelerinde kurdukları çadırda ağırladılar Kurban Bayramı nda da rezervasyonlar da artış bekliyoruz. İngiliz pazarı aşağı yukarı yüzde 10-15 civarında, bazı tesislerde ise yüzde 20 oranında artış gösterdi. Haziran ve temmuzda bir durgunluk yaşadık. Yüzde 15-20 lere varan düşüşler oldu. Bunda hem Gezi Olaylarının hem de Suriye krizinin etkisi vardı. Öte yandan bu yıl poundun 3,14 de çıkması nedeniyle dövizden fazlasıyla kazandık. Başladığımız kura göre şu anki kur arasındaki fark, turizmciyi yüzde 20 sübvanse etti diyebiliriz. 10 2013 ǀ turizm&yatırım ǀ 13
YATIRIMLAR DOSYA Ağustos ayında 4047 yatak için teşvik alındı Hazine Müsteşarlığı ağustos ayında 2422 si yeni yatak olmak üzere toplam 4047 yatak için 165 bin 842 TL tutarında teşvik verdi. Böylece bu yılın 8 aylık döneminde 200 adet yeni yatırım için 2,59 milyar TL yatırım teşvik belgesi alan turizm sektörü, toplamda 43 bin yeni yatak yapacak. Yeni yatırımlarla, 10 bin 500 kişiye iş imkanı sağlanacak. Ağustos ayında üçü modernizasyon olmak üzere toplam 17 tesis için verilen teşviklerin dördü 5 yıldızlı tesise verilirken, altışar tanesi 3 ve 4 yıldızlı tesislere verildi. Teşvik alan otellerin üçü İstanbul da yer alırken ikisi Ankara da yer alıyor. Öte yandan AKTOB Ar-Ge Birimi nin derlediği verilere göre sektör yılın ilk 8 ayında 43 bin yeni yatak için 2,6 Milyar TL teşvik aldı. Sekiz ayda 200 proje için teşvik alındı Sekiz aylık dönemde alınan teşvikler i- çinde, komple yeni yatırımları öngören 200 proje içinde, ilk sırayı yüzde 37,5 ile 3 yıldızlı tesisler izliyor. Onu, yüzde 33 ile 4 yıldızlı, yüzde 14 ile 5 yıldızlı ve yüzde 11 ile butik ve özel belgeli tesisler izliyor. Antalya ve İstanbul yine önde Komple yeni yatırımlarda; 5 ve 4 yıldızlı tesislerin yüzde 50 sinden fazlası, Antalya ve İstanbul da bulunuyor. 3 yıldızlı tesisler ise ülke geneline daha dengeli dağılmış durumda. Butik otellerin yarısı Ege kıyılarında bulunurken, bunun yüzde 40 ı Muğla da yer aldı. Butik otellerin yüzde 70 i ise; Muğla, Nevşehir, Kayseri, İstanbul da yer alıyor. Öte yandan, yeni yatırımlarda, yatak sayısı açısından en büyük payı yüzde 27,5 ile Antalya almaktadır. Onu, yüzde 17,6 ile İstanbul izliyor. AĞUSTOS 2013 TE TEŞVİK BELGESİ ALAN TURİZM YATIRIMLARI ŞEHİR FİRMA ADI TÜRÜ YILDIZI ODA VE YATAK SAYISI TEŞVİK TUTARI ERZİNCAN ADEM METE - OTEL METE KOMPLE YENİ YATIRIM 3 42 YATAK 606.423 ADIYAMAN BALKAN İNŞAAT SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. KOMPLE YENİ YATIRIM 4 48 YATAK 5.900.000 AKSARAY ŞAHİN PAŞA TURİZM İNŞ. EMLAK A.Ş. KOMPLE YENİ YATIRIM 3 102 YATAK 4.130.616 ANKARA ANKARA ENTERNASYONEL OTELCİLİK A.Ş. MODERNİZASYON 5 670 YATAK 5.680.000 ANKARA LALEDAN TURİZM VE TİCARET A.Ş. MODERNİZASYON 5 582 YATAK 1.174.299 BATMAN KONAK TEKS. İNŞ. TURZ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. KOMPLE YENİ YATIRIM 4 98 YATAK 8.440.335 BOLU TAKSİM OTELCİLİK A.Ş. MODERNİZASYON 5 373 YATAK 18.064.152 BURSA ÖZEN TURİZM SEY. OTELCİLİK VE TURİSTİK KOMPLE YENİ YATIRIM 4 248 YATAK 14.504.357 TESİS İŞL. TİC. VE SAN. LTD. ŞTİ. İSTANBUL CORPERA TURİZM YATIRIMLARI A.Ş. KOMPLE YENİ YATIRIM 4 120 YATAK 35.282.650 İSTANBUL BEHÇETOĞULLARI OTO.TİC.LTD.ŞTİ. KOMPLE YENİ YATIRIM 3 360 YATAK 14.883.468 İSTANBUL ÖZGÜNEY TUR.İNŞ. VE TİC.LTD.ŞTİ. KOMPLE YENİ YATIRIM 5 444 YATAK 18.500.000 KAHRAMANMARAŞ SELRA OTEL TURİZM ORGANİZASYON LTD. ŞTİ. KOMPLE YENİ YATIRIM 4 98 ODA, 196 YATAK 12.692.499 KARS HABİTAT DEPOCULUK ENERJİ ELEKT. KOMPLE YENİ YATIRIM 3 96 YATAK 3.637.253 ÜR. İNŞ. TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. KAYSERİ YAYLA ENERJİ ÜRETİM TURİZM VE İNŞ. A.Ş. KOMPLE YENİ YATIRIM BUTİK 70 YATAK 3.894.370 MANİSA İMZA OTEL LTD. ŞTİ. KOMPLE YENİ YATIRIM 3 106 YATAK 4.930.490 MERSİN SİNANOĞLU İNŞAAT TURİZM LTD. ŞTİ. KOMPLE YENİ YATIRIM 4 228 YATAK 12.150.170 ŞIRNAK AHMET ÖZEN TURİZM VE PETROLCÜLÜK KOMPLE YENİ YATIRIM 3 264 YATAK 1.371.260 SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ TOPLAM 4047 YATAK 165.842.342 AĞUSTOS 2013 TE TEŞVİK BELGESİ İPTAL EDİLEN TESİSLER ŞEHİR FİRMA TÜRÜ HİZMET TÜRÜ TEŞVİK TUTARI İSTANBUL PORTAŞ KAFETERYA YEMEK VE KOMPLE YENİ YATIRIM 3 Yıldızlı Otel 52 YATAK 43,96,053 TURİZM HİZ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. 14 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 10 2013
YATIRIMLAR DOSYA Otel Genişleme Zirvesinde, yatırım modelleri ele alındı Bu yıl üçüncüsü gerçekleştirilen Türkiye Otel Genişleme Zirvesi nde, otel işletme modellerinden management ve franchise anlaşmaları ele alındı. Uluslararası zincir otel yöneticilerinin katıldığı zirvede düzenlenen oturumlarda otel yatırımlarının finansman olanakları ve gayrimenkul değerleri de değerlendirildi. TYD öncülüğünde Lnoppen tarafından bu yıl üçüncüsü 12-13 Eylül 2013 tarihinde İstanbul daki Bayrampaşa Titanic Hotel de gerçekleştirilen Türkiye Otel Genişleme Zirvesi nde, otel yatırımları ve yatırım fırsatları ele alındı. Uluslararası zincir otel yöneticilerinin ve Türkiye den çok sayıda turizmcinin katıldığı zirvede, yabancı yatırımcılar ve uluslararası zincir oteller için Türkiye deki yatırım iklimi tanıtıldı. Türkiye deki yatırım iklimi hem banka finansmanı hem de uluslararası otel zincirleryle yatırımcılar arasında ilişkilerinin anlatıldığı zirvede, öne çıkan konular uluslararası zincirler ile yatırımcılar arasında imzalanan management ve franchise anlaşmaları oldu. Aynı zamanda, otellerin izlemesi gereken pazarlama yöntemleri, teknolojileri, yerli markaların yükselmesine kadar geniş bir perspektif ile turizm sektörü ele alındı. Uluslararası zincirler farklı anlaşmaları tercih ediyorlar Uluslararası zincir otel temsilcilerinin katıldığı Operatörler ve Yatırımcıların Genel İzlenimi ve Perspektifleri konulu panelde Hilton Worldwide Türkiye Geliştirme Direktörü Tuğrul Temel, Hilton olarak şu an sahip oldukları otel sayısını ikiye katlayarak, 48 e ulaştıracaklarını belirtti. Otellerin İstanbul, Antalya ve Muğla da konumlandığını ifade eden Temel, İstanbul Anadolu yakasında iş potansiyelindeki yükselmenin ofis stoklarında artış yaşatacağını vurguladı. Ayrıca, Hilton olarak otel işletmecisi olduklarını vurgulayan Temel, Hilton un management ve franchise anlaşmalarıyla büyümeye devam ettiklerini aktardı. Yeni markalar Türkiye ye giriyor Starwood Türkiye Direktörü Murat Yılmaz ise Türkiye deki turizm yatırımcısının birçoğunun farklı sektörlerden geldiğini belirterek otel profesyonelleriyle çalışılmasının önemine dikkat çekti. Starwood olarak, 2014 yılında Türkiye de 12 otele ulaşacaklarını belirten Yılmaz, Türkiye de olmayan markalarını da Türkiye ye getirmeyi planladıklarını ifade etti. Yılmaz ın verdiği bilgilere göre Starwood marka değerini korumak adına management anlaşmasını tercih ediyor. Aynı zamanda zincir, en üst segmentinde yer alan Pullman markasını önümüzdeki yıl Türkiye de açmayı planlıyor. Farklı bir işletme modelini sunun Accor ise kiralama anlaşmasını tercih ediyor. Türkiye de Akfen GYO ile iş birliği yapan Türkiye Accor İş Geliştime Sorumlusu Onur Kurç, panelde yaptığı konuşmada Accor un büyümesine franchise ve management anlaşmalarıyla devam etmeyi planladıklarını açıkladı. Kurç, franchise anlaşmasının yatırımcı için avantaj sağlandığını dile getirdi. İbrahim Birkan: Turizm yatırımı gayrimenkul gibi değerlendirilmeli Zirvede düzenlenen Para Konuşur? panelinde ise yatırımcıların sermayelerini sağlama olanakları irdelendi. Türkiye Turizm Yatırımcılar Derneği (TYD) Yönetim Kurulu Üyesi İbrahim Birkan, yatımcılarının büyük bir kısmı inşaat sektöründen geldiği için farklı bir açıdan yaklaştıklarını belirtti. Özellikle, turizm yatırımlarında bankaların tutumlarını eleştiren Birkan, otel projelerinin nakit akışı üzerinden değil de gayrimenkul olarak değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Buna karşılık, Aareal Bank Türkiye Genel Müdürü Şenay Azak-Matt ise bankaların kendilerini güvence altına almak adına nakit akışı üzerinden turizm kredilerini çıkardıklarını dile getirdi. Piyasaların çok çabuk etkilendiğini ifade eden Azak-Matt, bu durumda bankaların risk azaltması gerektiğini belirtti. Aynı zamanda, bankacılarında sorumlulukları olduğunu vurgulayan Azak-Matt, deneyimi olmayan yatırımcılarında piyasaya girdiğini, bu kadar otele ihtiyaç var mıdır gibi sorularında cevaplarının aranması gerektiğini kaydetti. Nakit a- kışının yanı sıra piyasanın durumunun da incelenmesinin önem arz ettiğini aktaran Azak-Matt, kredi için yatırımcıların managment veya franchise sözleşmesini getirmeden kredi vermediklerini hatta yatırımcısının turizm sektöründe deneyimi yoksa franchise anlaşmasını kabul etmediklerini söyledi. 16 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 10 2013
YATIRIMLAR HABER Holiday Inn Diyarbakır City Center 2015 te açılacak BED Turizm ile InterContinental Group arasında Holiday Inn Diyarbakır City Center adını taşıyacak otel için franchise anlaşması imzalandı. Şehir merkezine yakın olacak otelin 2015 yılında açılması planlanıyor. Bu otel ile IHG portföyüne sekiz otel daha eklemeye hazırlanıyor. InterContinental Hotels Group (IHG) Diyarbakır daki ilk oteli için BED Turizm ile anlaşmaya vardı. Türkiye deki 16 ıncı oteli için BED Turizm ile anlaşma imzalayan IHG, Diyarbakır da Holiday Inn markasıyla yer alacak. Holiday Inn Diyarbakır City Center adını taşıyacak olan otelin 2015 yılında açılması planlanıyor. Dünya genelinde binden fazla otel inşaatı süren IHG, gelecek üç ile beş yıl içerisinde 8 adet oteli daha portföyüne eklemeyi planlıyor. Bed Turizm ile IHG franchise anlaşması imzaladı BED Turizm ile IHG arasında yapılan franchise anlaşması çerçevesinde bulunan otel, Proje Organizasyon ( POYA) koordinasyonuna sahip bir bina olacak. Spa, bar, restoran, beş toplantı odası, çatı katında ziyafet alanı ve spor alanın yer aldığı otel, 161 odaya sahip olacak. Otelde aynı zamanda Holiday Inn markasına ait olan ön büro, oturma ve iş merkezi alanlarının geniş bir alan içerisinde yer aldığı Açık Lobi konsepti uygulanacak. Kış Olimpiyatları Sochi deki otel yatırımlarını artırdı Kış Olimpiyatları 2014 ün yapılacağı Rusya nın turizm bölgesi Sochi, gelecek ziyaretçileri ağırlamak için otel yatırımcılarını çekiyor. Olimpiyatlara kadar Sochi deki oda kapasitesinin 196 bine çıkması planlanırken, yeni yatırımların yanı sıra mevcut oteller ek yatırımlarla oda sayısını artırıyor. Sochi de düzenlenecek 2014 Kış Olimpiyatları için az bir zaman kala bölgedeki turizm yatırımları da hızlandırıldı. Otel ve altyapı yatırımları hızlanan bölgede özellikle, Sochi ve Krasnodar bölgesi, yatırımcılar açısından öne çıkıyor. The Moscow Times ta yer alan bilgiye göre yerel piyasada büyük bir yatırım potansiyeli mevcut. Toplam 196 bin oda devreye girecek Kış Olimpiyatları 2014 aracılığıyla Sochi ye 200 bin ila 300 bin arasında ziyaretçinin gelmesi bekleniyor. Yerli ve yabancı ziyaretçileri ağırlamak için Sochi deki oda sayısı 2014 yılına kadar toplam 196 bin odaya kavuşması planlanıyor. Şu an ise bölgede 94 bin oda mevcut. Hali hazırda yer alan oteller ise renovasyon ve ek yatırımlar aracılığıyla oda kapasitelerini artırıyor. Bu kapsamda, 94 bin odaya 30 bin daha ekleniyor. Bu odaların 20,700 ü beş yıldızlı otel odalarından oluşurken, 4,600 tanesi ise iki yıldızlı otel odasından olacak. Bölgede yapılması planlanan yatırımlardan Solnechny Gorod un yaptığı 1,100 odalı; 5 yıldızlı; 1100 odalı 4 yıldızlı ve 2,200 odalı 3 yıldızlı otel yatırımları; Novy Bereg in 1,500 odalı 5 yıldızlı ve 2,950 4 yıldız standartlarındaki yatırımları oldukça ses getirdi. Aynı zamanda, Maly Akhun Complex 1,300 odalı 5 yıldızlı ve 3,100 odalı 4 yıldızlı otel projesi; 8000 odalı Hotel Imeretinskaya Complex çalışması; 3 yıldızlı 2,150 odalı Hotel Complex Karusel projesi de büyük yatırımların başını çekiyor. SOÇİ DEKİ MEVCUT VE YENİ OTELLER Yıldızı Var olan oda sayısı Yapım halindeki oda sayısı 5 1,389 5,632 4 6,842 10,150 3 10,109 5,349 2 33,984-18 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 10 2013