Van Kenti Kamusal Yeşil Alanlarının Yeterliliğinin Ulaşılabilirlik Yönünden Değerlendirilmesi



Benzer belgeler
Tekirdağ&Ziraat&Fakültesi&Dergisi&

REKREASYON AMAÇLI KENTSEL YEŞİL ALANLARIN PLANLAMA İLKELERİ AÇISINDAN GIS ARACILIĞIYLA SORGULANMASI; TRABZON ÖRNEĞİ

Bartın İli örneğinde yeşil alanların ulaşılabilirliğinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma

BÜYÜYEN KENTLERDE YEŞİL ALANLARIN KONUMU VE GELECEĞİ: KAHRAMANMARAŞ ÖRNEĞİ

TMMOB PEYZAJ MİMARLARI ODASI ANTALYA KENT ANKETİ BASIN RAPORU 25 Mart 2009

ARTVİN KENT DOKUSUNDA YEŞİL ALAN İNCELEMESİ

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı : Çiğdem BOGENÇ. İletişim Bilgileri Ev Adresi : Safranbolu/ Karabük

PEYZAJ MİMARLIĞI ANABİLİM DALI

* Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü

ŞEHİTKAMİL İLÇESİ 15 TEMMUZ MAHALLESİ 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ PLAN AÇIKLAMA RAPORU

Levent SÜMER, PMP, Torunlar GYO Planlama Müdürü, UPYE Kurucu YK Üyesi

KENTSEL DÖNÜŞÜM ÇALIŞMASI ŞUBAT 2015

Karşıyaka İlçesi Örneğinde Kent Dokusu Ve Açık-Yeşil Alan İlişkileri Üzerine Bir Araştırma 1

Araştırma (Research) Ordu kenti mevcut yeşil alanlarının değerlendirilmesi* Ömer ATABEYOĞLU 1, Yahya BULUT 2

Planlama Kademelenmesi II

Kent ve İnsan İlişkisi. Yrd. Doç.Dr. Çiğdem Vatansever 22 Şubat 2013

1. YARIYIL / SEMESTER 1 T+U / T+A KREDİ / CREDITS Z / C Introduction touniversity Life TOPLAM / TOTAL YARIYIL / SEMESTER 2

KENTSEL GELİŞİM VE ÇEVRE SAĞLIĞI İLİŞKİSİ: SİNOP İLİ ÖRNEĞİ URBAN DEVELOPMENT AND ENVIRONMENTAL HELATH RELATION: A CASE STUDY FROM SINOP

Beşiktaş Residence Tower / Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. Ülkesel Fizik Planı. Bölüm III. Vizyon, Amaç ve Hedefler (Tasarı)

Kentsel Donatı Alanları

ARTVİN KENTİNDE YEŞİL ALANLARIN YETERLİLİK BAKIMINDAN İRDELENMESİ

Türkiye dönüşüm geçirerek kırsal bir tarım ekonomisinden küresel ölçekte yılında Türkiye nin kentsel nüfusu ülkenin toplam nüfusunun sadece

Kırsal Alan ve Özellikleri, Kırsal Kalkınmanın Tanımı ve Önemi. Doç.Dr.Tufan BAL

T.C. ORMAN FAKÜLTESİ DEKANLIĞI FAKÜLTE YÖNETİM KURULU KARARLARI TOPLANTI SAYISI KARAR SAYISI KARAR TARİHİ /

KENT BİLGİ SİSTEMİNİN BİR ALT SİSTEMİ OLARAK İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ VE TÜRKİYE İÇİN 2008 YILINDA İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ KULLANIM DURUMU *

PEYZAJ MİMARI TANIM A- GÖREVLER

İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK DAİRE BAŞKANLIĞI ŞEHİR PLANLAMA MÜDÜRLÜĞÜ NE

GAZİANTEP DE ARSA SORUNU

2. EĞİTİM VE AKADEMİK GÖREVLER

YURT DIŞINDAKİ ÜNİVERSİTELERDE PEYZAJ MİMARLIĞI MÜFREDATLARI


ANTALYA İLİ, AKSU İLÇESİ, ATATÜRK MAHALLESİ, ADA 2 PARSELİN BİR KISMINI KAPSAYAN ALANDA HAZIRLANAN 1/1.000 ÖLÇEKLİ İLAVE UYGULAMA İMAR PLANI

PEYZAJ MİMARLIĞI MESLEĞİ VE KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ

Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Dış Mekan Kullanım ve Yeterliliğinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma*

Top Tarihi Karar No Konusu : : :

İŞLETMELERDE KURUMSAL İMAJ VE OLUŞUMUNDAKİ ANA ETKENLER

ALANSAL UYGULAMALAR sayılıafet RİSKİALTINDAKİALANLARIN DÖNÜŞTÜRÜLMESİ HAKKINDA KANUN ve UYGULAMA YÖNETMELİĞİ

3. İletişim : : Erkilet Dere Mah, Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Yerleşkesi, Tel : : kirazmim@gmail.com, fkiraz@nny.edu.

8. Yayınlar 8.1. Uluslararası hakemli dergilerde yayınlanan makaleler

GÖLBAŞI ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESĐNDE ALAN YÖNETĐMĐ VE ÇEVRE DÜZENĐ PLANI KARARLARININ CBS DESTEĞĐ ĐLE OLUŞTURULMASI

İlköğretim Donatı Standartlarının ve Uygulamasının CBS İle İrdelenmesi 2. İLKÖĞRETİM OKULLARI DONATI STANDARTLARI VE YER SEÇİMİ İlköğretim yerleşme bi

T.C. ORMAN FAKÜLTESİ DEKANLIĞI FAKÜLTE YÖNETİM KURULU KARARLARI TOPLANTI SAYISI KARAR SAYISI KARAR TARİHİ /

Üst Ölçekli Planlar Mekansal Strateji Planı

ŞAHİNBEY İLÇESİ BEYDİLLİ VE NURİ PAZARBAŞI MAHALLELERİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE HİZMET ALANI

Kentsel Açık ve Yeşil Alanların Yaşam Kalitesine Etkisi Kastamonu Örneği

Arş.Gör. HATİCE SÖNMEZ TÜREL

TEKİRDAĞ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KENT ESTETİK KURULU ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK

TEKİRDAĞ- MALKARA. G-17-b-13-b PAFTA. Kültür Merkezi Alanı Oluşturulması ve Yeşil Alan Yer Değişikliği NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ AÇIKLAMA RAPORU

GÖLMARMARA MAHALLESİ, 6920 VE 6921 PARSELLERE AİT

Buca Belediyesi Hizmet Memnuniyet ve Beklentiler Araştırması SONAR

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMÜ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖĞRETİM PLANI

Adana Kentinin Mekânsal Gelişimi ve Tarım Toprakları Üzerine Etkisi

İMAR VE ŞEHİRCİLİK DAİRESİ BAŞKANLIĞI PLANLAMA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

KENTSEL MEKÂN OLUŞUMUNDA İMAR DÜZENLEMELERİNİN ROLÜ ROLE OF ZONING REGULATIONS IN CONTRUCTING OF URBAN SPACE

BOLU KENT VİZYONU HEDEF 2023

Mahalle Parklarının Etkin Hizmet Alanlarının Belirlenmesi Bursa İli Nilüfer İlçesi Örneği

3568 ADA, SAYILI PARSELLER İLE 3570 ADA SAYILI PARSELLER VE TESCİL HARİCİ ALANA İLİŞKİN 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANI

SAĞLIKLI ŞEHİRLER EN İYİ UYGULAMA ÖDÜLÜ / 2013 YARIŞMA ŞARTNAMESİ

KENTSEL PLANLAMANIN TEMEL NİTELİKLERİ

T.C. UŞAK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK VE TASARIM FAKÜLTESİ ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMÜ I. ÖĞRETİM EĞİTİM PLANI

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı: Mustafa Kemâl ERVAN 2. Doğum Tarihi: 18.Ağustos Unvanı: Yrd. Doç. Dr. 4. Öğrenim Durumu:

ŞEHİTKAMİL İLÇESİ 15 TEMMUZ MAHALLESİ 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU

İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü. 30. yıl

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı: Mustafa Kemâl ERVAN 2. Doğum Tarihi: 18.Ağustos Unvanı: Dr. Öğr. Üyesi 4. Öğrenim Durumu:

Kentsel Alanlarda Yüksek Çözünürlüklü Ortofoto Üretimi

Tarým Arazilerinin Amaç Dýþý Kullanýmý; Erzurum Örneði

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ İMAR ÖZELLİKLERİNİN TAŞINMAZ DEĞERLERİNE ETKİLERİ. Yeliz GÜNAYDIN

Gelecek nesilleri yeşille buluşturuyoruz.

PEYZAJ MİMARLIĞI VE PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ

TRABZON İLİ KISITLI ALANLAR ÇALIŞMASI E. KAZANCI 1

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMÜ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖĞRETİM PLANI

BALIKESİR İLİ BANDIRMA İLÇESİ NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ AÇIKLAMA RAPORU DİNİ TESİS ALANI

ZEMİN ELEMANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA İSTANBUL PARK VE BAHÇELERİ NDEN ÖRNEKLER

EK-4 ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl

ÖZGEÇMİŞ. Araş. Gör. MÜNEVVER ÖZGE BALTA. Aksaray Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Harita Mühendisliği Anabilimdalı Aksaray/Türkiye

KORUNAN ALANLARIN PLANLANMASI

Bitkilerle Alan Oluşturma -1

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ

Konu: Askıdaki Plana İtiraz Tarih:

ISSN: Yıl /Year: 2017 Cilt(Sayı)/Vol.(Issue): 1(Özel) Sayfa/Page: Araştırma Makalesi Research Article

YAYLALARDAKİ ARAZİ KULLANIM DEĞİŞİMİNİN CBS İLE İZLENMESİ: TRABZON ÖRNEĞİ. Yrd. Doç. Dr. Mustafa ATASOY

BELEDİYEDE YAPILAN CBS ÇALIŞMALARINDAN ELDE EDİLEN 2 BOYUTLU VE 3 BOYUTLU TEMATİK HARİTALARIN SUNUMU


Riva Galatasaray Spor Kulübü Arazisi / Değerli meslektaşımız,

YALOVA 2020 YALOVA'DA SANAYİLEŞME VE ÇAĞDAŞ KENTLEŞME KONFERANSLARI KİTABI

MAHALLE ÖLÇEĞİNDE ÇOCUK PARKLARININ İNCELENMESİ KARTEPE İLÇESİ ÖRNEĞİ

T.C. KARTAL BELEDİYE BAŞKANLIĞI 7.DÖNEM 4.TOPLANTI YILI TEMMUZ AYI TOPLANTILARININ 3.BİRLEŞİMİNE AİT M E C L İ S K A R A R I D I R

PEYZAJ, PEYZAJ İLE İLGİLİ TANIMLAR, PEYZAJ TASARIMI VE ÖRNEKLER

Mezun Anketleri Sonuç Raporu

KENTTASARIM ŞEHİR PLANLAMA MÜHENDİSLİK MİMARLIK İNŞAAT TURİZM SANAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ A Grubu Şehir Planlama

TİCARİ CBS DE HARİTA KULLANIMI VE MEKANSAL ANALİZLER: BİREYSEL BANKACILIK ÖRNEĞİ

Bu doküman, İstanbul Kalkınma Ajansı nın desteklediği Doğrudan Faaliyet Desteği kapsamında 2013 yılında hazırlanmıştır.

VAN-TUŞBA BELEDİYE MECLİSİNİNOCAK AYI KARAR ÖZETLERİ

MANİSA İLİ SARUHANLI İLÇESİ

Ulusal Tarımsal Mekanizasyon Kongrelerinin Değerlendirilmesi

MİM IS 101 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ I NORMAL MİM 211 MİMARİ TASARIM II * MİM 111 ÖZEL ÖZEL

ORMAN FAKÜLTESİ BU YIL 15 ÖĞRENCİ ALIYOR...

ESKİŞEHİR KENT MERKEZİ YANMA KAYNAKLI EMİSYON ENVANTERİ ÇALIŞMASI

Transkript:

YYÜ TAR BİL DERG (YYU J AGR SCI) 2011, 21(2): 98-103 Geliş Tarihi (Received): 14.01.2011 Kabul Tarihi (Accepted): 31.01.2011 Araştırma Makalesi/Research Article (Original Paper) Van Kenti Kamusal Yeşil Alanlarının Yeterliliğinin Ulaşılabilirlik Yönünden Değerlendirilmesi B. Cemil BİLGİLİ 1 *, Arzu ÇIĞ 2, Kasım ŞAHİN 3 1 Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Çankırı 2 Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Van 3 Iğdır Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Iğdır *e-posta: cemilbilgili@gmail.com Tel: +90 (376) 212 2757; Faks: +90 (376) 213 6983 Özet: Kentsel yeşil alanlar rekreasyonel, ekolojik ve estetik amaçlar ile tesis edilen önemli mekânlardır. Kamusal yeşil alanlar ise; diğer yeşil alan kullanımlarından farklı olarak toplumun bütün kesimi tarafından kullanılabilmektedir. Kamusal yeşil alan standartları, 3194 Sayılı İmar Kanunu nun Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliği nde kişi başı 10 m 2 "aktif yeşil alan" olarak tanımlanmıştır. İlgili yönetmelikte, yeşil alan miktarı aktif yeşil alanlar için geçerlidir. Aktif yeşil alanlar ise; park, çocuk bahçesi ve oyun alanları olarak tanımlanmıştır.yeşil alanların yeterliliği genellikle ilgili kanunda belirtilen standart değerin, kentlerin mevcut kişi başı yeşil alan miktarı ile karşılaştırması şeklinde yapılmaktadır. Yeşil alanların kişi başına düşen m 2 olarak ifade edilmesi bu alanların kullanılabilirliğine ilişkin değerlendirmelerin yapılmasına olanak sağlamamaktadır. Kent halkının rekreasyonel ihtiyaçlarını karşılayan kamusal yeşil alanların değerlendirilmesinde ulaşılabilirlik önemli bir kriterdir. Yeşil alanların kent genelinde ulaşılabilirlik mesafesi içerisinde dengeli bir şekilde dağılması, rekreasyonel ihtiyaçların sağlaması ile yakından ilişkilidir.farklı büyüklük ve rekreasyonel aktiviteye sahip yeşil alanların, hizmet ettikleri kent birimine bağlı olarak ulaşılabilirlik standartları değişmektedir. Bu çalışmada hızlı bir yapılaşma sürecine girmiş olan Van kenti kamusal yeşil alanlarının ulaşılabilirliği, etkili hizmet alanlarına bağlı olarak değerlendirilmiştir. Kent halkının yeşil alanlara ulaşımı ve yeşil alanların kullanımı yapılan anketler ile saptanmıştır. Anahtar kelimeler: Coğrafi bilgi sistemi, Ulaşılabilirlik, Van yeşil alan Evaluation of Public Green Areas Adequacy in the City of Van for Accessibility Abstract: Urban green areas are important sites established for recreational, ecological, and aesthetical purposes. Urban green areas are different form the other green space usage, can be used by the all parts of the community. Public green space standards, construction law No. 3194 of the plan to be built on the basis of 10 m² per person in the regulations "active green space" is defined as. About the amount of green space in the regulation applies to active green space. Active green space are defined parks, children's playground and play areas. Green areas for the standards of competence in the relevant legislation is usually available in cities by the amount of green space per capita in the form of a comparison is made. Green areas per capita are expressed as the m² availability of these areas does not allow for assessments to be made. Recreational needs of the people of the city used public green areas are important criterion for evaluating availability. Availability of green areas in the city within range of needs in a balanced way to provide recreational and dissolution are closely related. Different sizes of green space and recreational activities have to serve their city, depending on unit availability standards are changing. In this study, a rapid construction process has entered the public green area of the city of Van service areas based on accessibility were rated as effective. Access to and use of urban public to green space has been identified with the survey. Key words: Geographic information systems, Accessibility, Van, Green areas Giriş Sanayinin tetiklediği kentleşme köyden kente göçü hızlandırmıştır. Bu sürece hazırlıksız yakalanan ve önceki dönemlerin gereksinimlerine göre şekillenmiş geleneksel Anadolu şehirlerinin fiziksel alanlarında önemli değişimler olmuştur (Alp ve Akıncı 2009). Kırsal alanlardan farklı şekillenen kentlerin fiziksel yapısı, insan yaşamında da farklılaşmalara neden olmuştur. Kırsal karakterli alanlarda doğa ile iç içiçe

yaşamakta iken yeşil alanların eksikliğini hissetmeyen insan, mevcut kentsel mekân organizasyonu içerisinde yeşil alanların eksikliğini tartışmasız bir şekilde hissetmektedir. Yoğun kent yaşamının baskısı altında bulunan kent insanın psikolojik açıdan dinlenmesi, rekreasyonel faaliyetlerde bulunması ve sosyo-kültürel açıdan gelişimi üzerine açık ve yeşil alanların etkisi büyüktür. Ancak açık ve yeşil alanlar kentsel yerleşimler tarafından sürekli tüketilmekte ve kentlerimizin hızla kimlik değiştirdiği her geçen gün daha fazla hissedilmektedir. Bir şehrin estetik ve mimari formunun güçlü bir elemanı olan açık alan, ekolojik olarak önemli olmanın yanı sıra, eğitim bakımından da önemli rol oynar. Açık alanlar, sosyal kaynaşmayı sağladığı, toplumsal gelişmeyi körüklediği, ekonomik amaç ve aktiviteleri desteklediği için önemlidir. Kentlerimizde son yıllarda görülen hızlı ve çarpık büyüme yeşil alanların korunması ve geliştirilmesi açısından büyük sorunlar yaratmaktadır. Çarpık kentleşme sonucu yok edilen kentsel ekosistemler, kentin doğal dengesini alt üst etmektedir. Kentlerimiz hızla kimlik değiştirirken, kişi başına düşen açık ve yeşil alan miktarı günden güne azalmaktadır (Etli 2002). Plan bütününde gereken önemin verilmediği yeşil alanlar, zayıf fonksiyonları ile kentlerin ihtiyacını karşılamakta yetersiz kalabilmektedir. Bu sorunun çözümlenmesi ve kentlerde yeşil alan yeterliliğinin sağlanabilmesi için yasa ve yönetmelikler ile kişi başına yeşil alan miktarının belirlenmesi yoluna gidilmiştir (Doygun ve İlter 2007). Kentsel yeşil alanların miktarı, 3194 Sayılı İmar Kanunu nun Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliği nde kişi başı 10 m 2 "aktif yeşil alan" olarak belirtilmiştir. Ancak ülkemizdeki pek çok kentin yasa ile belirtilen yeşil alan miktarını sağlamadığı görülmüştür. Yeşil alan miktarının yasal değerlerin üzerinde olduğu kentlerimizde ise yeşil alanlar dengeli bir dağılım göstermemekte, kent insanın rekreasyonel ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle yeşil alanların kentlerde ulaşılabilirlik mesafesi içerisinde dengeli bir dağılım göstermesi gerekmektedir. Sağlıklı bir yeşil alan sisteminin oluşturulması toplumun yeşil alan gereksiniminin tam ve doğru olarak algılanması ile mümkün olacaktır. Farklı büyüklükteki kamusal yeşil alanların kent insanına sağladığı rekreasyonel aktiviteler ile bu alanların ulaşılabilirliği, yeşil alan gereksinimini karşılamadaki önemli etkenlerdir. Yeşil alanların ulaşılabilir mesafeler içerisinde dengeli dağılımı hem rekreasyonel ihtiyaçları karşılayacak hem de kent ekosistemine önemli katkılar da sağlayacaktır. Yeşil alanların kent ekosistemine katkısını araştıran Bilgili (2009), farklı büyüklükteki yeşil alanların büyüklük ve bitki materyaline bağlı olarak kentsel ısı adasını azaltıcı bir etki yaptığı, ancak bu etkinin belirli sınırlar içerinde kaldığını belirtmiştir. Bu etkinin kent genelinde hissedilmesi için farklı büyüklükteki yeşil alanların konut çevrelerine kadar devam ettirilmesi gerektiğini belirtmiştir (Bilgili 2009). Yeşil alanlar kentsel mekânlarda ekolojik ve rekreasyonel olarak katkıda bulunmaktadır (Yin ve Xu 2009, Müderrisoğlu ve ark. 2010). Birçok araştırma ile kentsel yeşil alanların özellikle parkların, farklı rekreasyonel olanakları ile yaşam kalitesini arttırdığı kanıtlanmıştır (Müderrisoğlu ve ark. 2010). Van, tarihi zenginliği ve doğal güzellikleri ile Doğu Anadolu Bölgesi nin önemli yerleşim merkezlerinden biri olmuştur. Nüfus yoğunluğundaki artışla birlikte, kent hızlı bir yapılaşma içerisine girmiştir. Bu yapılaşma süreci özellikle konut alanlarında görülmektedir. Genelde bahçeli evlerin oluşturduğu geleneksel konut yapısı (Alp ve ark. 2010), kentin yeşil alan miktarının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Ancak yapılaşma sürecinin yoğun olarak yaşandığı kentte, mevcut bahçeli evler apartman bloklarına ve sitelere dönüşmektedir. Tarihi bir kent kimliğine sahip olan Van ın dokusuna egemen olan, geçmişin izlerinden ziyade ne olduğu net belli olmayan eklentilerle şekillenen binalarla ifadesini bulmaktadır (Sami 2009). Bu uygulama kentin yeşil alan varlığını azaltmakta, kenti kimliksizleştirmekte, kent estetiğinin ve ekosisteminin bozulmasına neden olmaktadır. Bu durum, Van Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü faaliyetleri 2005 raporunda Çoğalan betonarme yapılar sebebiyle yeşil alanlarımız oldukça sınırlanmış ve yeşile susamış bir toplum meydana gelmiştir. Yeşil alanların azalması ve şehrin gürültüsünden, ortaya çıkan kirlilikten bunalan insanlarımızın streslerini atacakları, gezip dinlenecekleri alanlara ihtiyaç duymaktadırlar şeklinde ifade edilmiştir. 99

B.C. BİGİLİ, A. ÇIĞ, K. ŞAHİN Bu kapsamda mevcut kamusal yeşil alanların ulaşılabilirlik yönünden yeterlilikleri irdelenerek rekreasyonel ihtiyaçları karşılama potansiyelleri değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçların gelecekteki imar planı çalışmalarındaki yeşil alan sistemlerinin oluşturulmasında yol gösterici olması beklenmektedir. Materyal ve Metot Araştırma ana materyalini, Van kenti mücavir alan sınırları içerisinde bulunan mevcut kamusal yeşil alanlar oluşturmaktadır (Çizelge 1) (Anomim 2005). Kent halkının kamusal yeşil alanlara ulaşılabilirliğin belirlenmesi amacı ile yapılan anketler ise araştırmanının diğer materyalini oluşturmaktadır. Çizelge 1. Van kenti kamusal yeşil alanları (Anomim 2005) Park_Adı Alanı Park_Adı Alanı Ahmedi Hani Parkı 1.500 m 2 İskele Parkı 1.000 m 2 Altaylı Parkı 600 m 2 Kurtuluş Parkı 5.000 m 2 Atatürk Kültür Parkı 120.000 m 2 Merve Parkı 500 m 2 Avaşin Parkı 4.500 m 2 Meteoroloji Parkı 1000 m 2 Barış Parkı 1.200 m 2 Muhammed İkbal Parkı 12.000 m 2 Ceylan Önkol Parkı 4.900 m 2 Musa Anter Parkı 1.500 m 2 Çağdaş Parkı 600 m 2 Nevzat Sayrık Parkı 4.000 m 2 Dabbaoğlu Parkı 3.000 m 2 Saraybosna Parkı 120 m 2 Demokrasi Parkı 2500 m 2 Şehir Parkı 1.200 m 2 Dr. Sadık Ahmet Parkı 500 m 2 Şehitlik Parkı 500 m 2 Erhan Çavuşoğlu Parkı 500 m 2 Üst geçit önü Parkı 4.500 m 2 Feribot Parkı 25.000 m 2 Yaşar Kemal Parkı 80.000 m 2 İhsan Avras Parkı 500 m 2 80.Yıl Parkı 1.500 m 2 Kentin yeşil alan varlığına ilişkin veriler Van Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü Faaliyetleri 2005 başlıklı Anonim (2005) kaynaktan elde edilmiştir. Yeşil alanların güncel durumuna ilişkin Van Belediyesi ne Ağustos 2010 tarihinde yapılan müracat sonucunda her hangi bir basılı ve sayısal bilgiye ulaşılamamıştır. 2005 yılı verilerine göre Van kenti yeşil alanlarının ulaşılabilirliği mekânsal standartlar temelinde değerlendirilmiştir. Van kenti sayısal verilerinin önemli bir kısmı Van İl Özel İdaresi nden temin edilmiştir. Kamusal yeşil alanlar ise bu veriler üzerinden sayısallaştırılmıştır. Kent insanının kamusal yeşil alanları kullanım amaçları ve oranları, parklarda yapılan anketler ile ortaya konmuştur. Bu kapsamda ilin kamusal yeşil alanlarından hizmet alan 117 kişi ile tesadüfi örnekleme yöntemiyle görüşülmüştür. Görüşülen kişilerden toplanan veriler çizelgeler haline getirilerek tartılı ortalama ve yüzde oranlar dikkate alınarak hesaplanmıştır. Elde edilen verilerden ailelerin sosyo ekonomik durumu ve mevcut parklarla ilgili görüşleri incelenmiştir. Anket çalışması 15-30 Nisan 2010 tarihleri arasında yapılmıştır. Bulgular ve Tartışma Van kenti kamusal yeşil alanlarının etkin hizmet yarıçaplarının belirlenmesi amacı ile sayısal haritalardan alansal büyüklükleri hesaplanmıştır. Alansal büyüklük bakımından değerlendirildiğinde, kentin kamusal yeşil alanlarının tamamına yakın bir kısmının çocuk parkı statüsünde bir büyüklüğe sahip olduğu saptanmıştır. Mevcut parklar için ulaşılabilirlik mesafeleri irdelenmiştir. Bu kapsamda, kamusal yeşil alanların ideal büyüklüklerine bağlı olarak ulaşılabilirlik mesafelerine, Bilgili (2001) ve Polat (2001) in çalışmalarında yer verilmiştir (Çizelge 2). Bu çalışmalarda ulaşılabilirlik mesafesi geniş bir aralıkta verildiği için, zonlama (buffer) analizleri, Altunkasa tarafından belirtilmiş olan; Türkiye de ve yurtdışında öngörülen değerlerin ortalaması olarak verildiği, semt-mahalle parklarına 20 dakika için 800 m yürüme mesafesi kullanılmıştır (Doygun ve İlter 2007). Kentin parklarının tamamında alansal büyüklüğe bakılmaksızın 800m yürüme mesafesine bağlı olarak zonlama analizi yapılmıştır. Parklar için alansal büyüklüklerine bakılmaksızın elde edilen mekânsal veriler doğrultusunda, Van kenti yeşil alanların ulaşılabilirlik bakımından yeterliliği saptanmıştır. 100

Çizelge 2. Parkların standartları (Bilgili 2001) (Polat 2001) Parklar Etkili Hizmet Alanı (Yarıçap) Kullanıcıların Yaş Grubu (Yaş) Kişi Başına Büyüklük (Alan/1000Kişi) Hizmet Ettiği Nüfus (Kişi) İdeal Büyüklük (da) Çocuk 200-600 m 0-3,4-7,8-15 4 8-16 Bahçeleri Spor Alanları 2 km 7 ve yukarısı 4 Bütün Kent 40-60 Mahalle 500-1.500 m Bütün Yaşlar 8-12 3500-5000 20-40 Parkları Semt Parkları 1.000-2500m Bütün Yaşlar 10-20 15.000-30.000 160-400 Kent Parkları 1-10 km Bütün Yaşlar 80 Bütün Kent 40-800 Bölge Parkları 25-100 km Bütün Yaşlar 750-3000 2.000-4.000 Milli Parklar Bütün Ülke Bütün Yaşlar Değişken Bütün Ülke Değişken Parkların alansal büyüklüğüne göre yapılan sınıflandırmada, toplam 26 parktan 22 tanesi 8000 m 2 nin altında bir büyüklüğe sahip olduğu ve büyüklüğün 120 m 2 ye kadar düştüğü saptanmıştır. Geri kalan dört parktan Muhammed İkbal Parkı ise alansal bakımından çocuk bahçesi olarak tanımlanabilecek büyüklüktedir. Kent genelinde Atatürk Parkı, Yaşar Kemal Parkı ve Feribot Parkı nın mahalle parkı olabilecek ideal büyüklüğe sahip olduğu görülmüştür. Şekil 1 de park olarak tanımlanan bütün alanlar için ulaşılabilirlik analizi yapılmış, yapılan analizlerde mücavir alan sınırları içerisinde 2986 ha. lık bir alanın ulaşılabilirlik sınırları içerisinde olduğu görülmüştür. Bu alan mücavir alanın % 9 luk bir kısmını oluşturmaktadır. Kent büyüklüğünün % 82 lik bir kısmı için parklara ulaşılabilirlik ideal mesafeler ölçüsünde mümkün olmamaktadır. Şekil 2 de ise, mahalle parkı olabilecek ideal büyüklüğe sahip parklar için yapılan ulaşılabilirlik analizinde 538 ha. lık bir kısmının ulaşılabilirlik sınırları içerisinde olduğu görülmüştür. Bu alan mücavir alanın % 1,7 lik bir kısmını oluşturmaktadır. Kent büyüklüğü nün % 98,3 lük bir kısmı için parklara ulaşılabilirlik, ideal mesafeler ölçüsünde mümkün olmamaktadır. Mahalle parkı olma koşullarını sağlayan alanlar için yapılan ulaşılabilirlik analizleri ile anket sonuçları birlikte değerlendirilmiştir. Yapılan mekânsal analizlerde, kentin % 82 si gibi önemli bir kısmının ulaşılabilirlik mesafesi içerisinde olmadığı görülmüştür. Ankete katılan kişilerin % 83.76 sı ise semtlerinde parka ihtiyaç olduğunu belirtmiştir. Görüşülen kişilerin % 20.51 i parkın ihtiyaçlarını karşıladığını belirtirken, % 38.46 sı parkın ihtiyaçlarını karşılamadığını belirtmektedir. Kısmen ihtiyacımızı karşılıyor diyenlerin oranı % 41.03 tür. Anket sonuçları, parkların alansal büyüklüğünün ve aktivite farklılığının, kullanımda önemli tercih nedeni olduğunu göstermektedir. Van kentinde gitmek istenilen parkların başında % 28.69 ile Kale (Atatürk- Kültürpark) gelirken bunu % 27.13 ile İskele Parkı ve % 16.28 ile Kurtuluş Parkı takip etmektedir. Parkları kullanan kent halkının % 72.1 i gibi bir oranı, çoğunlukla mekânsal büyüklüğün ve rekreasyonel aktivitelerin kullanımı arttırdığını belirtmiştir. Mevcut kent planı, yeşil alanların miktarını ve rekreasyonel ihtiyaçları karşılayamamaktadır. Doygun ve İlter (2007) ise Kahramanmaraş Kentinde Mevcut ve Öngörülen Aktif Yeşil Alan Yeterliliğinin İncelenmesi başlıklı çalışmalarının sonucunda, aktif yeşil alanların küçük yüzölçümleri ve kent genelinde düzensiz dağılımları nedeniyle kent yaşantısına yeterli katkı sağlayamadığını belirtmişlerdir. Ioja ve ark. (2009) kent parklarının büyüklüğünün alansal dağılımının, konut alanlarının yaşam kalitesi ve sürdürülebilir bir kent için önemli bir gösterge olduğunu vurgulamıştır. Bu alanlar kentli insanın fiziksel ve ruhsal gelişimi için önemli dir. 101

B.C. BİGİLİ, A. ÇIĞ, K. ŞAHİN Şekil 1 ve Şekil 2 de görüldüğü üzere kentin genelinde kamusal yeşil alanlar ulaşılabilirlik yönünden yetersizdir. Ayrıca, park olarak tanımlanan alanların çoğunun büyüklüğü mahalle parkı olabilecek boyutta değildir. Şekil 1. Kamusal yeşil alanların ulaşılabilirlik sınırı Şekil 2. Mahalle parkı büyüklüğüne sahip kamusal yeşil alanların ulaşılabilirlik sınırı 102

Van kenti için önemli bir gösterge olan kentsel yeşil alanların, yeterliliği ulaşılabilirlik standartları çerçevesinde değerlendirilmiş. Bu doğrultuda kentin kamusal yeşil alanların standartlar kapsamında yetersiz kaldığı görülmüştür. Bu değerlendirme kamusal yeşil alanlarda yapılan anketler ile de belirlenmiştir. Bu çalışma sonucunda kamusal yeşil alan üretmekle sorumlu belediyenin bu konuda yetersiz kaldığı ve gerekli planlamayı yapamadığını göstermektedir. Farklı kentlerin yeşil alanlarının durumunu inceleyen birçok araştırmacının belirttiği gibi, kentsel mekânlarımız her geçen gün insanların yaşamını zorlaştıran bir biçimde organize olmaktadır. Kamusal yeşil alan planlamasında özellikle parkların dengeli dağılımının sağlandığı bir kent planının yapılması gerekmektedir. Kaynaklar Alp Ş, Akıncı N (2009). Türkiye de il belediyelerinin park ve bahçe müdürlüklerinin durum analizi. YYÜ Tarım Bilimleri Dergisi. 19(1): 39-47. Alp Ş, Öztürk Ş, Türkoğlu N, Koyuncu M (2010). Basic elements of the traditional garden identity in the city of Van. African Journal of Agricultural Research. 5(11): 1277-1283. Anonim (2005). Van Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü Faaliyetleri Bilgili B C, (2001). Tarihi Antakya parkının rekreasyonel alan kullanım yönünden değerlendirilmesi ve geliştirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi: 137 Bilgili B C, (2009). Ankara kenti yeşil alanlarının kent ekosistemine olan etkilerinin bazı ekolojik göstergeler çerçevesinde değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı. Doktora Tezi: 165. Doygun H, İlter A A, (2007). Kahramanmaraş kentinde mevcut ve öngörülen aktif yeşil alan yeterliliğinin incelenmesi. Ekoloji. (17) 65: 21-27. Etli B, (2002). Edirne ili merkez ilçe yeşil alan sisteminin peyzaj mimarlığı ilkeleri yönünden irdelenmesi. Trakya Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Dergisi. 3(1): 47-59. Ioja C, Patroescu M, Nita M, Rozylowicz L, Vanau G, Loja A, Onose D (2010). Categories of residential spaces by their accessibility to urban parks indicator of sustainability in human settlements case study: Bucharest. Wseas Transactİons On Environment and Development. (5)6: 307-316 Müdderisoğlu H, Dicle O, Şensoy N, (2010). An evaluation of green areas from the point of user satisfaction in Ankara, Turkey: Gap analyses method. African Journal of Agricultural Research. (5) (10):1036-1042 Polat A T, (2001). Kent parkı kavramı ve Konya kenti için bir kent parkı örneği. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi: 68. Sami K, (2009). Zoraki/zorunlu göçün yarattığı kentsel, kültürel ve mekânsal bellek yıkımı: van kenti toplumsal ferasetin neresinde?. In: Proceedings of the Van, TMMOB Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Van İl Koordinasyon Kurulu. Van Kent Sempozyumu.Ekim 1 3, Van, Turkey, pp. 498 503. Yin H, Xu J, (2009). Measuring the accessibility of parks: a case study in Shanghai, China. Sixth International Conference on Fuzzy Systems and Knowledge Discove 2009. August 14-16, Tianjin, China, pp.232-236 103