TÜRKİYE BORSA YATIRIMCISININ TEMETTÜ REFLEKSİ



Benzer belgeler
MALİ ANALİZ TEKNİKLERİ. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Muhasebe ve Finansman Anabilim Dalı

HİSSEDARLARI İÇİN GARANTİ

EURO MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 5. Hafta

BIST-100 Endeksinde Ocak Ayı Anomalisinin. Güç Oranı Yöntemiyle Test Edilmesi

EURO KAPİTAL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

AVIVASA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. GELİR AMAÇLI KAMU DIŞ BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU İZAHNAME DEĞİŞİKLİĞİ

FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİ ORANLARI HABER BÜLTENİNDE YAPILAN ANA REVİZYONA İLİŞKİN METODOLOJİK DOKÜMAN

MENKUL KIYMETLER BORSASI BAŞKANLIĞI

9. Şemsiye Fonun Türü Yatırımcının : başlangıç yatırımının belirli bir bölümünün, tamamının

TÜRK EKONOMİ BANKASI A.Ş

AZİMUT PYŞ BİRİNCİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON)

Risk ve Getiri. Dr. Veli Akel 1-1

FİNANS PORTFÖY DOWN JONES İSTANBUL 20 HİSSE SENEDİ YOĞUN BORSA YATIRIM FONU

İMKB Endekslerinde Ocak Ayı Etkisinin Test Edilmesi

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU

EURO KAPİTAL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

HALKA ARZ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

AZİMUT PYŞ BİRİNCİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON)

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

Halka Arz Tarihi Portföy Yöneticileri

EURO TREND YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

HEDEF GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIĞI ANONİM ŞİRKETİ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

S&P S&P Shariah 33% 33% 49% 5%**

BETA TAHMİNİNDE GETİRİ ARALIĞI ETKİSİ: İMKB ÖRNEĞİ

DENİZ PORTFÖY BİST TEMETTÜ 25 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON)

FİNANS PORIFÖY TÜRKİYE YÜKSEK PİYASA DEĞERLİ BANKALAR HİSSE SENEDİ YOĞUN BORSA YATIRIM FONU

Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmeleri Piyasa Yapıcılık Uygulamaları

Endeks in hesaplanmasında aşağıdaki formül kullanılır: n = Endekse dahil olan pay (şirket) sayısı

14 Varant Stratejisi

HALK HAYAT VE EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU A. TANITICI BİLGİLER

EURO MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

Katılım Model Portföy Endeksi Borsa Yatırım Fonu, Katılım Model Portföy Endeksi ne dayalı bir borsa yatırım fonudur.

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 34, Kasım 2016, s

Bireysel Emeklilik Fon Bülteni...

ATLAS MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. NİN 01 OCAK HAZİRAN 2017 DÖNEMİNE AİT YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş. GRUPLARA YÖNELİK BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU 31 ARALIK 2007 TARİHİ İTİBARİYLE MALİ TABLOLAR

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ ÜNİTE EKONOMİK VE FİNANSAL SİSTEM İKİNCİ ÜNİTE PARANIN ZAMAN DEĞERİ

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. KATILIM HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU

1. Şirketlerin Dow Jones Indexes yöntemi ile hesaplanan halka açık kısımlarının piyasa değeri,

Rapor N o : SYMM 116/

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

Destek ve sevgilerini eksik etmeyen Ailem ve sevgili yeğenlerim Emre ve Bengisu ya. iii

Deniz Portföy Bist Temettü 25. Endeksi Hisse Senedi Fonu (Hisse. Senedi Yoğun Fon) 1 Ocak - 30 Haziran 2018 ara hesap dönemine ait

ERGO EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU

İŞ YATIRIM ORTAKLIĞI ANONİM ŞİRKETİ NİN

TEB PORTFÖY HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON)

Sabancı Holding (SAHOL.IS) (5.65 YTL / 4.07 ABD$) AL 2007-yıl sonu Hedef Fiyat: 9.30 YTL

DEĞERE DAYALI YÖNETİM ve FİRMA DEĞERİNİN TESPİTİ. Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ

31 Aralık 2012 Tarihinde Sona Eren Hesap Dönemine Ait Finansal Tablolar ve Bağımsız Denetim Raporu

FİBA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU 31 ARALIK 2005 TARİHİ İTİBARİYLE MALİ TABLOLAR

FİNANS PORIFÖY BİST-30 ENDEKSİ HiSSE SENEDİ YOĞUN BORSA YATIRIM FONU

BIST RİSK KONTROL ENDEKSLERİ TEMEL KURALLARI

AZİMUT PYŞ KAR PAYI ÖDEYEN HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON)

VAKIF MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş.

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU 31 ARALIK 2004 TARİHİ İTİBARİYLE MALİ TABLOLAR

GDKYO GEDİK YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş

ALFA, BETA, STANDARD HATA VE PORTFÖY SEÇİMİ

EURO KAPİTAL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

BİZİM PORTFÖY KATILIM 30 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

İÇTÜZÜK TADİL METNİ TÜRKİYE YÜKSEK PİYASA DEĞERLİ BANKALAR A TİPİ BORSA YATIRIM FONU İÇTÜZÜK DEĞİŞİKLİĞİ

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 6. Hafta

Finans Portföy Türkiye Yüksek Piyasa Değerli Bankalar Hisse Senedi Yoğun Borsa Yatırım Fonu'NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU. Fon'un Yatırım Amacı

Bireysel Emeklilik Fon Bülteni...

Genelge No: 291 Değerleme ve İstatistik Müdürlüğü. İstanbul, 30/10/2008

AZİMUT PYŞ KAR PAYI ÖDEYEN HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON)

1 OCAK - 31 ARALIK 2016 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU VE YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE İLİŞKİN RAPOR

Vahap Tolga KOTAN Murat İNCE Doruk ERGUN Fon Toplam Değeri ,49 Fonun Yatırım Amacı, Stratejisi ve Riskleri

31 Aralık 2011 Tarihinde Sona Eren Hesap Dönemine Ait Finansal Tablolar ve Bağımsız Denetim Raporu

ARE THE SIZE PREMIUM and VALUE PREMIUM of FAMA and F in ISTANBUL STOCK EXCHANGE?

TEB PORTFÖY BİRİNCİ DEĞİŞKEN FON

Unicorn Capital Menkul Değerler Anonim Şirketi A Tipi Dow Jones Islamic Market Turkey Endeksi Fonu

VAKIF PORTFÖY İLKADIM DEĞİŞKEN ÖZEL FON (Eski adıyla Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. B Tipi Değişken İlkadım Özel Fonu )

SERİ:XI NO: 29 SAYILI TEBLİĞE İSTİNADEN HAZIRLANMIŞ YÖNETİM KURULU FAALİYET RAPORU

Bölüm 10. Piyasa Riskinin Ölçülmesi. Piyasa Riskinin Ölçülmesi. Risk, Getiri ve Sermaye Bütçelemesi. Piyasa Riskinin Ölçülmesi.

BİZİM PORTFÖY BİRİNCİ KATILIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

FİNANS PORTFÖY FTSE İSTANBUL BONO FBİST BORSA YATIRIM FONU

AZİMUT PYŞ KAR PAYI ÖDEYEN HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON)

bilgisayar Hisse Senedi

Halka Arz Tarihi 07/11/2008 Portföy Yöneticileri. Fon Toplam Değeri 527, Fonun Yatırım Amacı, Stratejisi ve Riskleri

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

TEB PORTFÖY HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON)

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş. GRUPLARA YÖNELİK BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU 31 ARALIK 2005 TARİHİ İTİBARİYLE MALİ TABLOLAR

FİNANS PORTFÖY ALTIN BORSA YATIRIM FONU

FİNANSAL PİYASALAR VE KURUMLAR. N. CEREN TÜRKMEN

YAPI KREDİ PORTFÖY YABANCI TEKNOLOJİ SEKTÖRÜ HİSSE SENEDİ FONU 1 OCAK - 31 ARALIK 2017 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

Bireysel Emeklilik Fon Bülteni...

Varant nedir? Varantların dayanak varlığı ne olacak? İlk uygulamada borsa endeksleri ve dolar/tl olacak.

Bölüm 1. Para, Banka ve Finansal Piyasaları Neden Öğrenmeliyiz?

OCAK AYI ANOMALİSİ: BORSA İSTANBUL ENDEKSLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

ULUSLARARASI PORTFÖY KURAMI VE UYGULAMALARI

ING EMEKLİLİK A.Ş. GELİR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

FİNANS PORTFÖY TÜRKİYE YÜKSEK PİYASA DEĞERLİ BANKALAR HİSSE SENEDİ YOĞUN BORSA YATIRIM FONU'NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 8. Hafta. Dr. Mevlüt CAMGÖZ

Unicorn Capital Menkul Değerler Anonim Şirketi İstanbul A Tipi Değişken Fonu

Bireysel Emeklilik Fon Bülteni...

TEB PORTFÖY İKİNCİ DEĞİŞKEN FON

Risk ile Getiri Arasındaki Doğrusallığın İMKB de Analizi

YAPI KREDİ PORTFÖY BIST 30 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) 1 OCAK - 30 HAZİRAN 2018 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

Transkript:

Ekonomik Yaklaşım, Cilt : 23, Özel Sayı, ss. 1-12 TÜRKİYE BORSA YATIRIMCISININ TEMETTÜ REFLEKSİ İsmail BULMUŞ * Özet Bu çalışmanın amacı, Davranışsal Finans ın son yıllarda giderek yükselen grafiği karşısında Klasik Finans Teorisinin temel varsayımlarını ampirik olarak sınamaktır. Davranışsal Finans tarafından çoğu zaman sürü psikolojisi ile davrandığı ileri sürülen borsa yatırımcılarının portföylerini oluştururken ne kadar rasyonel oldukları, düzenli nakit temettü veren hisse senetlerine olan ilgi ve duyarlılıkları yardımıyla araştırılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, Klasik Finans Teorisinin Rasyonellik ve Etkin Piyasa Hipotezlerinin kolayca yabana atılabilir varsayımlar olmadığını ortaya koymuştur. Anahtar Kelimeler: Temettü, Etkin piyasa hipotezi, Portföy stratejisi, Davranışsal finans JEL Sınıflaması: G32 The Dividend Reflex of Turkish Stock Investors Abstract The aim of this study is to empirically test the fundamental hypotheses of Classical Finance Theory against the currently rising Behavioral Finance assumptions. * Prof. Dr., İzmir Ekonomi Üniversitesi.

2 İsmail BULMUŞ Behavioral Finance generally analyzes the rationality of stock investors who use herd psychology when choosing their portfolio investments by examining their desire and sensitivity towards regularly dividend distributing stocks. The results of this study have proven that Classical Finance Theory s Rationality and Efficient Market Hypothesis are still valid and applicable. Keywords: Dividend, Efficient market hypothesis, Portfolio strategy, Behavioral finance JEL Classification: G32 1. Giriş Son yirmi beş yılda klasik finans teorisinin temel varsayımlarını sorgulayan pek çok araştırma yapılmıştır. Bu araştırmaların ortak hareket noktası; klasik finans teorisinin finansal piyasalarda gözlenen anomalileri açıklamakta yetersiz kaldığına ilişkin gözlemlerdir. Gerçekten de, klasik finans teorisi; bireysel yatırımcıların alım satım davranışlarını, hisse senedi getirilerini riskten başka hangi faktörlerin etkilediğini, portföy seçimine bağlı olarak nasıl olup da normalin çok üstünde kârların oluşabildiğini açıklamakta başarılı olamamıştır. Bütün bu olgular nedeniyle, rasyonellik ve etkin piyasa hipoteziyle bağdaşmayan yatırımcı davranışlarını, farklı bir anlayışla ele alma ve inceleme ihtiyacı doğmuştur. Bu yöndeki araştırmalar zaman içinde yoğunlaşmış ve günümüzde üniversitelerin Finans Bölümlerinin ders programlarında Davranışsal Finans adıyla yer alan yeni bir bilim dalı haline dönüşmüştür. Bu açıdan Davranışsal Finans, bir bakıma, klasik finans teorisinin temel varsayımı olan Etkin Piyasa Hipotezi ne karşı alternatif bir paradigma olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu alandaki araştırmaların çoğu, klasik finans teorisinin varsayımlarını ampirik çalışmalarla test etmek suretiyle teorinin yetersizliğini vurgulamakta ve yatırımcı davranışlarını incelemede psikolojinin ve sosyal psikolojinin önemine dikkat çekmektedir. Denilebilir ki, bu haliyle Davranışsal Finans, halen, kendi teorisini oluşturma sürecini yaşayan yeni bir bilim dalıdır. Piyasa riski, klasik finans teorisinde hisse senedi getirilerini açıklayan en önemli faktördür. Sharpe (1964), Litner (1965) ve Mossin (1966) Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelleri geliştiren öncü araştırmacılardır.

Türkiye Borsa Yatırımcısının Temettü Refleksi 3 Black (1972), Fama ve MacBeth (1973), bu öncülerin geliştirdikleri modelleri destekleyen akademik çalışmalar yapmışlardır. Ne var ki, Fama ve French (1992), sonraki yıllarda yaptıkları çalışma ile getiri ve piyasa riski arasında anlamsız bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Hisse senedi getirilerini tahmin etmede; büyüklük ve piyasa değeri/defter değeri oranının riskten çok daha başarılı olduğunu ispatlamışlardır. Yine bu doğrultuda yaptıkları çalışma ile DeBondt ve Thaler (1985), hisse senetlerinin uzun dönem getirileri arasında negatif bir korelasyonun bulunduğunu göstermişlerdir. Bu çalışmaları, finansal piyasalarda ve özellikle hisse senetlerinin getirilerinde ortaya çıkan anomalileri inceleyen araştırmalar izlemiştir. Bu araştırmalar; anomaliye yol açan sebepleri, aşırı güven, tutuculuk, sürü hareketi ve kayıptan kaçınma gibi psikolojik niteliği ağır basan bireysel davranışlara bağlamışlardır. Keza, hisse senetleri piyasasında yatırımcıları sürekli alım satım yapmaya sevk eden motifler ve portföy oluştururken kullandıkları kriterler de çeşitli araştırmalara konu olmuştur. Frieder ve Subrahmanyam (2005), bireysel yatırımcıların portföylerini oluştururken, marka tanınırlığı yüksek hisseleri tercih ettikleri yönünde bulgulara ulaşmışlardır. Buna benzer biçimde, Goetzman ve Kumar (2001), genç yatırımcıların yaşça daha ileri olanlara kıyasla riski daha az dağıttıklarını ileri sürmüşlerdir. Yapılan çalışmalarla, hisse senetlerinin getirilerinin tahmin edilmesinde, şirket birleşmeleri ve satın alma kararlarının (Jensen and Ruback, 1983), hisse bölünmelerinin (Grinblatt ve ark., 1984, Desai ve Jain, 1997) ve halka açılma kararlarının (Loughran ve Ritter, 1995) birer araç olarak kullanılabileceği ortaya konmuştur. Kısaca ifade etmek gerekirse, diyebiliriz ki, Davranışsal Finans, aksi yönde sunduğu kanıtlarla, klasik finans teorisinin temel dayanakları olan Rasyonalite ve Etkin Piyasa Hipotezi nin yeniden ele alınıp gözden geçirilmesinin zamanının geldiğine işaret etmektedir. Ancak, belirtmemiz gerekir ki, Davranışsal Finans ın henüz işin başında bulunduğu ve alması gereken uzun bir yol olduğu da yaygın bir kanıdır. Biz de bu perspektiften bakarak, klasik finans teorisinin varsayımlarını ampirik olarak test etmek amacıyla, çalışmamızda, İstanbul Menkul Kıymetler

4 İsmail BULMUŞ Borsası yatırımcılarının portföy oluşturmada şirketlerin nakit temettü uygulamasına nasıl reaksiyon gösterdiklerini araştırdık. 2. Yöntem Şirketler faaliyet dönemi sonunda kâr elde etmişler ise, bunun belirli bir oranını Türk Ticaret Kanunu (TTK) veya tabii oldukları özel kanunlar gereğince kanuni yedek akçe olarak ayırmak zorundadır. Kalan kısmını, genel kurullarının vereceği kararlar doğrultusunda, ihtiyari yedek akçe olarak ayırabilecekleri gibi hissedarlarına nakit temettü olarak da dağıtabilir. Şirket kârlarının ihtiyari yedek akçe olarak şirket bünyesinde tutulması, yaygın olarak kullanılan bir tür otofinansman yöntemidir. Ne var ki, bu uygulamanın uzun yıllar sürmesi halinde, şirketin aktif büyüklüğü ile nominal sermayesi arasında bariz bir nispetsizlik ortaya çıkar. Bir başka deyişle, sermaye, aktif büyüklük karşısında güdük kalır. Bu durum, şirket faaliyetleri açısından bir dizi sıkıntıya yol açacağından, bir süre sonra, şirket, nominal sermayesini artırma ihtiyacı hisseder. Bu takdirde, sermayenin artırılacak kısmı, genel kurul kararıyla, şirket bünyesinde zaman içerisinde birikmiş ihtiyari yedek akçelerden oluşan fonlarla karşılanır. Mesleki finans jargonunda bu olay; Bedelsiz sermaye artırımı olarak adlandırılır. Şirket kârlarının nasıl kullanılması gerektiği, zaman zaman, basında ve kamuoyunda çeşitli tartışmalara vesile olmaktadır. İktisat bilimi kâr ı, teşebbüs faktörünün üretim sürecine katılması sonucunda oluşan bir faktör geliri olarak tanımlar. Bu gelirin nasıl kullanılacağı, tamamen, gelir sahibinin bileceği bir iştir. Kâr ın nakit temettü olarak faktör sahibine ödenmesi yerine bedelsiz sermaye artırımında kullanılması, bir bakıma, faktör sahibinin geliri üzerinde tasarrufta bulunma hakkının elinden alınması anlamını taşımaktadır. Bir başka deyişle, bedelsiz sermaye artırımına gitmekle şirket genel kurulu, hissedarın iradesini ıskat etmekte ve onun yerine geçmektedir. Hisseleri sermaye piyasasına kote edilmiş şirketlerin çoğunluğunda, aile, halâ, baskın mülkiyet biçimi olmayı sürdürmektedir. Halka açıklığı göstermelik olan bu şirketlerde, azınlık hisselerini elinde bulunduran ortakların, şirket yönetimi ve kararlarında herhangi bir söz hakkı yoktur. Hal böyle olunca, kabul etmek gerekir ki, kurumsal olsun ya da olmasın, borsa yatırımcısının, doğal olarak, şirket kârlarının bedelsiz sermaye artırımında

Türkiye Borsa Yatırımcısının Temettü Refleksi 5 kullanılmak yerine nakit temettü olarak dağıtılmasını istemesi, rasyonel bir beklentidir. Acaba Türkiye borsa yatırımcısının davranışları, bu rasyonel beklenti ile ne ölçüde örtüşmektedir? Hisseleri borsaya kote edilmiş bir şirketin faaliyet dönemi sonunda nakit temettü dağıtması, borsa yatırımcısının bu hisseye ilgi duyması veya bu hisseyi portföyü içerisinde görmeyi istemesi için yeterli bir neden midir? Borsada işlem gören çeşitli şirket hisselerinin zaman içindeki fiyat hareket ve davranışları araştırılmadan bu sorulara tutarlı cevaplar verebilme olanağı yoktur. Elimizin altında, sepeti yalnızca nakit temettü veren hisse senetlerinden oluşmuş bir borsa endeksi olsaydı, o zaman, kolayca bir karşılaştırma yapılabilirdi. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), nakit temettü veren şirket hisse fiyatlarına özgü bir endeks hazırlama ihtiyacını, maalesef, kuruluşundan çeyrek yüzyıl sonra hissetmiştir. Bu amaçla, ilk kez, 01.07.2011 tarihinde biri İMKB Temettü Endeksi, diğeri İMKB Temettü 25 Endeksi olmak üzere iki temettü endeksi hesaplamaya başlamıştır. Bunlardan İMKB Temettü Endeksi; (A) ve (B) listelerinde yer alıp borsada işlem gören ve değerlemenin yapıldığı gün itibariyle son üç yılda nakit temettü dağıtmış şirketlerin hisse senetlerinden oluşmaktadır. İMKB Temettü 25 Endeksi ise İMKB Temettü Endeksinde yer alan ve değerleme günü itibariyle temettü verimlerine göre büyükten küçüğe yapılan sıralamada ilk üçte ikilik dilimde yer alan ve fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değeri en büyük 25 hisse senedini kapsamaktadır. Ne var ki, her iki endeks de henüz bir yılını doldurmadığından bunlardan yola çıkarak sağlıklı bir analiz yapma olanağı yoktur. Bu nedenle, anlamlı bir karşılaştırma zemini oluşturmak amacıyla, biz, biri, İMKB 30 içinde yer alan (6) 1 ve diğeri, İMKB 100 içinde yer alan (10) 2 hisseden oluşan iki ayrı temettü endeksi hesaplama yoluna gittik. Hesaplama sürelerini İMKB 30 için 2009 ve 2010 yıllarının tamamını kapsayacak biçimde iki yıl, İMKB 100 için ise 2011 yılını kapsayacak biçimde bir yıl olarak belirledik. 1 2 Akbank (AKBNK); İş Bankası (ISCTR); Sabancı Holding (SAHOL); Türkiye Halk Bankası (HALKB); Tüpraş (TUPRS) ve Türk Telekom (TTKOM). Adana Çimento (ADANA); Anadolu Sigorta (ANSGR); Aygaz (AYGAZ); Brisa Bridgestone Sabancı Lastik (BRISA); Ford Otosan (FROTO); Netaş Telekom (NETAS);Tofaş Otomobil Fabrikaları (TOASO); Türk Telekom (TTKOM);Türk Traktör (TTRAK) ve Tüpraş (TUPRS).

6 İsmail BULMUŞ Seçilen temettü hisselerinin endeks dönemi boyunca, elemanı oldukları ana endeksler içerisinde yer alıyor olmalarına özen gösterdik. Temettü hisselerinin seçiminde son üç yıl içerisinde art arda nakit temettü dağıtmış olma kriterini kullandık. Ayrıca, seçimleri yaparken, temettü verimine göre en yüksekten başlayarak yapılan sıralamayı dikkate aldık. Endeks hesaplamalarında hisse senetlerinin günlük kapanış fiyatlarını kullandık ve İMKB nin kendi endekslerini hesaplarken kullandığı yöntemi koruduk. Bu çerçevede hesaplamalar aşağıdaki formüle göre yapıldı. Burada (, (t) günündeki endeks değerini, (n) endekste yer alan hisse senedi sayısını, ( ) (i). hisse senedinin (t) günündeki fiyatını, ( ) (i). hisse senedinin (t) günündeki toplam sayısını, ( ) (i). hisse senedinin (t) gününde fiili dolaşımdaki pay oranını ve nihayet ( ) endeksin (t) günündeki bölen değerini göstermektedir. Fiyat davranışlarını anlamlı bir biçimde gözleyebilmek için hem İMKB 30, hem de İMKB 100 Endekslerini, iki alt endeks grubunun toplamından oluşacak biçimde ayrıştırma yoluna gittik. 3. Analiz sonuçları Araştırma sonucunda her iki endeks için beklentimizi yanlışlayan ama birbirini doğrulayan ve birbiriyle tutarlı bulgulara ulaştık. İMKB 30 ve alt endeksleri için hesaplanan endeks değerleri, ayların son işlem günleri itibariyle Tablo 1 de verilmiştir.

Türkiye Borsa Yatırımcısının Temettü Refleksi 7 Tablo 1: İMKB 30 ve bileşenleri endeks büyüklükleri Aylar Yıl İMKB 6 İMKB 24 İMKB 30 Ocak 2009 9 204 24 299 33 503 Şubat 2009 7 950 22 741 30 691 Mart 2009 8 821 23 994 32 815 Nisan 2009 11 242 29 148 40 390 Mayıs 2009 12 375 32 034 44 409 Haziran 2009 13 919 32 780 46 699 Temmuz 2009 16 259 38 213 54 472 Ağustos 2009 17 408 41 645 59 053 Eylül 2009 17 532 43 072 60 604 Ekim 2009 17 317 42 276 59 593 Kasım 2009 16 875 40 544 57 419 Aralık 2009 19 505 47 487 66 992 Ocak 2010 19 417 49 067 68 484 Şubat 2010 17 614 43 928 61 542 Mart 2010 22 915 48 045 70 960 Nisan 2010 26 499 46 971 73 470 Mayıs 2010 26 340 41 836 68 176 Haziran 2010 27 686 41 085 68 771 Temmuz 2010 30 603 45 392 75 995 Ağustos 2010 30 429 45 503 75 932 Eylül 2010 33 213 50 476 83 689 Ekim 2010 34 325 52 792 87 117 Kasım 2010 32 202 50 108 32 310 Aralık 2010 32 187 50 420 82 607 Kaynak: İMKB, Euroline ve Hesaplarımız Ekonomik daralmanın son bulması ve daralmadan canlanmaya geçiş, 1982 sonlarında kendini göstermeye başladı ve 1983 de belirgin hale geldi. Ancak canlanma süreci yapı olarak eşitsiz bir özellikteydi. Canlanma eğilimi ABD ve Japonya da daha güçlü, Avrupa da oldukça zayıftı.

8 İsmail BULMUŞ Grafik 1: İMKB 30 ve bileşen endekslerin 100 bazlı eğrileri İMKB 100 ve alt endeksleri için hesaplanan endeks değerleri ise, ayların son işlem günleri itibariyle Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2: İMKB 100 ve bileşenleri endeks büyüklükleri Aylar Yıl İMKB 10 İMKB 90 İMKB 100 Ocak 2011 6 636 56 642 63 278 Şubat 2011 6 640 54 644 61 284 Mart 2011 7 401 57 034 64 435 Nisan 2011 8 039 61 211 69 250 Mayıs 2011 7 220 55 826 63 046 Haziran 2011 7 384 55 885 63 269 Temmuz 2011 7 090 55 206 62 296 Ağustos 2011 6 289 47 657 53 946 Eylül 2011 6 988 52 705 59 693 Ekim 2011 6 973 49 088 56 061 Kasım 2011 7 071 47 447 54 518 Aralık 2011 6 785 44 482 51 267 Kaynak: İMKB, Euroline ve Hesaplarımız

Türkiye Borsa Yatırımcısının Temettü Refleksi 9 Grafik 1: İMKB 100 ve bileşen endekslerin 100 bazlı eğrileri Öte yandan, İMKB 100 ve bileşen endeksleri İMKB 10 ve İMKB 90 arasında volatilite açısından bir farklılık olup olmadığını da araştırdık. Volatiliteyi hesaplamada aşağıdaki formülleri kullandık ve endeksler arasında kayda değer bir volatilite farkı olmadığını tespit ettik.

10 İsmail BULMUŞ Bu denklemlerde, (Vol t,n ) endeksin (t) günü dahil (t) gününde geçmiş (n) işlem günü için gerçekleşmiş volatilitesini; (E t ) endeksin (t) günündeki kapanış değerini; (n) de volatilitenin hesaplandığı gün sayısını göstermektedir. İMKB 100 ve alt endeksleri için hesaplanan volatilite değerleri ise, ayların son işlem günleri itibariyle Tablo 3 de verilmiştir. Tablo 3: İMKB 100 ve bileşen endeksler volatilite değerleri Aylar Yıl İMKB 10 İMKB 90 İMKB 100 Ocak 2011 0,19 0,17 0,17 Şubat 2011 0,18 0,22 0,21 Mart 2011 0,19 0,23 0,22 Nisan 2011 0,19 0,23 0,22 Mayıs 2011 0,20 0,23 0,22 Haziran 2011 0,20 0,22 0,21 Temmuz 2011 0,20 0,22 0,21 Ağustos 2011 0,25 0,26 0,25 Eylül 2011 0,26 0,27 0,26 Ekim 2011 0,26 0,27 0,26 Kasım 2011 0,27 0,27 0,27 Aralık 2011 0,27 0,27 0,26 Kaynak: İMKB, Euroline ve Hesaplarımız İMKB 100 ve bileşen endeksleri için yapılan volatilite hesaplarının ortaya koyduğu sonuçlar; benzer bir hesaplamanın İMKB 30 ve bileşen endeksleri için yapılmasına gerek olmadığını göstermiştir. O nedenle, yalnızca İMKB 100 ve bileşenleri için yapılmış volatilite hesaplamasıyla yetinilmiştir. 4. Sonuçlar ve Değerlendirme Bütünü itibariyle araştırma ilginç sonuçlar ortaya koymuştur. Başlangıç büyüklükleri 100 bazına indirgendiğinde her bir endeksin zaman içindeki seyri Grafik:1 ve Grafik:2 de görülmektedir. Grafikler üzerinde de kolayca gözlenebileceği gibi temettü endeksi, inceleme dönemi boyunca, sürekli olarak diğer endekslerin üzerinde yol almıştır. Bu tespit, kanaatimizce, yatırımcıların portföy stratejilerini belirlemede kullanabilecekleri değerli bir bilgidir.

Türkiye Borsa Yatırımcısının Temettü Refleksi 11 Gerçekten de, 2009 yılı başında 9 312 olan İMKB 6 temettü endeksi, % 245,6 oranında artarak 2010 yılı sonunda 32 187 düzeyine çıkmıştır. Buna karşılık aynı dönemde, İMKB 24, %72,9 ve İMKB 30 ise % 117,6 oranında artmıştır. Bir başka deyişle, 2009 yılı başında parasını art arda üç yıl nakit temettü dağıtmış İMKB 6 hisselerine yatıran bir yatırımcı, İMKB 30 endeksine kıyasla 2,08 kat ve İMKB 24 endeksine kıyasla 3,37 kat daha fazla dönem getirisi elde etmiştir. Keza, 2011 yılı başında 6 509 olan İMKB 10 temettü endeksi, % 4,2 oranında artarak aynı yılın sonunda 6 785 düzeyine çıkmıştır. Buna karşılık aynı dönemde, İMKB 90 %27 ve İMKB 100 ise % 24 oranında düşmüştür. Bir başka deyişle, 2011 yılı başında parasını art arda üç yıl nakit temettü dağıtmış İMKB 10 hisselerine yatıran bir yatırımcı % 4,2 oranında para kazanırken, İMKB 100 endeksine yatıran parasının % 24 ünü, İMKB 90 endeksine yatıran ise parasının % 27 sini kaybetmiştir. Bu sonuçlar, samimiyetle itiraf edelim ki, araştırma öncesi önkabul ve beklentimizle örtüşmemiştir. Çünkü, borsa çevrelerinde, bizim de paylaştığımız yaygın kanı odur ki, kurumsal ve bireysel borsa yatırımcıları, yılın ilk yarısında, nemâsından yararlanmak için temettü veren hisselere yönelmekte, temettü ödemesine birkaç gün kala veya ödemeden kısa bir süre sonra bu hisseleri hızla elden çıkarma yoluna gitmektedir. Eğer, bu gözlem gerçek olsaydı, yılın ilk yarısında diğer endekslerin üstünde seyreden temettü endeksinin, yılın ikinci yarısında, diğer endekslerin altında yoluna devam etmesi gerekirdi. Ne var ki, araştırma sonuçları, önkabul ve beklentimizin büyük bir yanılgı ve saplantıdan ibaret olduğunu ortaya koymuştur. Şirket kârlılığını şirket performansının temel göstergesi olarak algılayan borsa yatırımcısı, düzenli nakit temettü veren hisse senetlerini, yalnızca yılın ilk yarısında değil, yılın tamamında satın almaya devam etmek suretiyle rasyonel bir Homo Economicus davranışına sahip olduğunu açıkça göstermiştir. Bununla beraber, vardığımız bu yargının, daha uzun zaman serileri ile ve dünyanın belli başlı öteki borsaları için yapılacak yeni çalışmalarla desteklenmesi, hiç şüphesiz, bilimsel bir gerekliliktir. Ancak, şu kadarını ifade etmekle yetinelim ki, klasik finans teorisinin rasyonalite ve etkin piyasa hipotezi varsayımlarını elimizin tersiyle bir kenara atmak da her zaman çok kolay değildir.

12 İsmail BULMUŞ KAYNAKÇA BLACK, F. (1972), Capital Market Equilibrium with Restricted Borrowing, The Journal of Business, Vol. 45, No. 3, 444-455. DEBONDT, W. F. M., THALER, R. H. (1987), Further evidence on investor overreaction and stock market seasonality, Journal of Finance, Vol. 42, No. 3, 557-581. DESAI, H., JAIN, P. C. (1997), Long-run common stock returns following stock splits and reverse splits, Journal of Business, Vol. 70. No.3, 409-433. FAMA, E. F., MACBETH, J. (1973), Risk, return and equilibrium: Empirical tests, Journal of Political Economy, Vol. 81, No. 3, 607-636. FAMA, E. F., FRENCH, K. R. (1992), The cross-section of expected stock returns, Journal of Finance, Vol. 47, No.2., 427-465. FRIEDER, L., SUBRAHMANYAM, A. (2005), Brand perceptions and the market for common stock, Journal of Financial and Quantitative Analysis, Vol. 40, No. 01, 57-85. GRINBLATT, M.,MASULIS, R.W., TITMAN, S. (1984), The valuation effects of stock splits and stock dividends, Journal of Financial Economics, No. 13, 461-490. GOETZMANN W. N., KUMAR A (2001), "Equity Portfolio Diversification," NBER Working Papers 8686, National Bureau of Economic Research, Inc. JENSEN, M., RUBACK, R. (1983), The market for corporate control: the scientific evidence, Journal of Financial Economics, No. 11, 5-50. LINTNER, J. (1965), Security prices, risk and maximal gains from diversification, Journal of Finance, Vol. 20, No. 4, 587-615. LOUGHRAN, T., RITTER, J. (1995), The new issues puzzle, Journal of Finance, Vol. 50, No:1, 23-51. MOSSIN, J. (1966), Equilibrium in a capital asset market, Econometrica, Vol. 34, No. 4, 768-783. SHARPE, W. F. (1964), Capital asset prices: A theory of market equilibrium under conditions of risk, The Journal of Finance, Vol. 19, No. 3, 425-442 SUBRAHMANYAM, A. (2007), Behavioural Finance: A Review and Synthesis, European Financial Management, Vol. 14. No. 1, 12-29.