Varant nedir? Varantların dayanak varlığı ne olacak? İlk uygulamada borsa endeksleri ve dolar/tl olacak.

Transkript

1 TÜRK yatırımcısı yeni bir ürünle tanışıyor: Varant. Ay sonunda 15 varantla başlaması beklenen işlemler yatırımcılara kaldıraç oranları nedeniyle yüksek getiri fırsatı sunuyor. UniCredit Menkul Değerler Hisse Senetleri ve Türev Ürünler Yöneticisi Adil Giyici, Sınırsız kâr fırsatı kadar risk de yüksek diyor. Hisse senedi, mevduat, bono, yatırım fonu, altın, konut... Türkiye deki yatırımcıların en çok tercih ettiği yatırım ürünleri. Ama yatırımcılar yepyeni bir yatırım aracı ile tanışmaya başlıyor: Varant. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Başkanı Hüseyin Erkan, varantların bu ay sonunda işlem görmeye başlayacağını açıkladı. Peki Türk yatırımcısının pek de tanımadığı varant nedir? Avantajları nelerdir? Varanta nasıl yatırım yapılır? Varantla ilgili bilinmesi gerekenleri UniCredit Menkul Değerler Hisse Senetleri ve Türev Ürünler Yöneticisi Adil Giyici ile konuştuk: Varant nedir? Varant, sahibine dayanak varlığı ya da göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte (bizdeki uygulaması) veya tarihekadar alma ya da satma hakkını veren bir menkul kıymet niteliğindeki sermaye piyasası aracıdır. Varanta kısaca opsiyonların menkul kıymetleştirilmiş hali diyebiliriz. Varantların dayanak varlığı ne olacak? İlk uygulamada borsa endeksleri ve dolar/tl olacak. Varantla ilgili olarak bilinmesi gereken temel bileşenler nelerdir? 1 / 5

2 Varantın 4 temel bileşeni var. Vade, işlem koyma fiyatı, dönüşüm ve dönüşüm oranı. Vade, varantların işleme konulabileceği son tarihi ifade eder. İşleme koyma fiyatı (kullanım fiyatı) ise alım varantlarında dayanak varlığının alınabilmesi için ödenmesi gereken tutardır. Satım varantın da ise yatırımcının dayanak varlığını ihraçcıya satış fiyatını ifade eder. Dönüşüm de varantın işleme konulması yani varanttan kaynaklanan hakkın kullanılmasıdır. Dönüşüm oranı da bir adet varantın kaç adet dayanak varlığı alım ya da satım hakkı verdiğini ifade eder. Varantın avantajları neler? Varantlar tüm yatırımcılara risk/getiri profillerine göre zengin bir ürün çeşidi sunarak yatırım yapmaya fırsat sağlıyor. Getiri amaçlı yatırımcılara sağladığı avantajları şöyle sıralayabiliriz: Sınırsız kâr potansiyeli: Kâr potansiyeli sınırsız; zarar potansiyeli varanta ödenen fiyat (prim) ile sınırlı Kaldıraç: Dayanak varlığın fiyatının küçük bir kısmını ödeyerek aynı ekonomik profile sahip olma imkanı Esneklik: Varantlar, yatırımcılara hem artan (bullish) hem de düşen fiyatlara (bearish) göre pozisyon alma imkanı sunar. Dayanak varlık olarak, yatırımcıların ilgisi doğrultusunda çeşitli sepetler oluşturma imkanı da sunuyor. Koruma amaçlı yatırımcılara sağlanan avantajlar? Dayanak varlığın yukarı veya aşağı yönlü hareketlerine karşı oluşacak riski yönetmek için geniş bir ürün yelpazesinin olması. Yine kaldıraç etkisi ile mevcut nominal riski göreceli olarak çok daha makul bir yatırım miktari ile (sigorta) ile koruma imkanı sağlıyor olması. Burada şunun altını çizmek isterim. Yüksek getiri hedefleyenler varantları bir sigorta primi olarak da değerlendirilmelidir. Nasıl sigorta olarak kullanılacak? Örneğin 1 milyon TL hisse senedi pozisyonu olan bir yatırımcıyı düşünün. Bu yatırımcı borsanın yükseleceğine oynuyor demektir. Varantlarla 100 bin TL ile borsada düşüşe yatırım yaparsa, 1 milyon TL lik hisse portföyünü sigortalamış olur. Borsa yükselirse zaten hisse portföyünden kar edecek kaybı sadece 100 bin TL olur. Ama borsa düşerse varanta yapılan yatırımla zarar en aza indirebilir. Varanta yatırım yaparken nelere dikkat edilmeli? Varanta yatırım yapan kişinin yatırım amacına (getiri amaçlı mı yoksa hedge amaçlı mı) bağlı 2 / 5

3 olarak, dayanak varlıktaki beklentisi ve stratejisini iyi oluşturmasına ve de varant fiyatına etki eden parametereleri iyi analiz etmesine dikkat etmesi gerekir. Türkiye de varant piyasası ne kadarlık bir büyüklüğe ulaşabilir? Vadeli İşlemler Borsası ndaki hacim artışı göz önüne alındığında (2005 te kurulmuş olmasına rağmen 2006 da 2007 de yüzde 930, 2008 de yüzde 75 lik bir büyüme) varant piyasasında da en az buradaki büyümemenin yakalanmasını bekliyorum. Varantın sermaye piyasalarına sağlayacağı faydalar? Varant piyasası, Türk sermaye piyasasına önemli bir derinlik kazandıracak bir piyasa olacaktır. Yatırımcıların risk profiline ve yatırım stratejilerine göre ürün çeşitliliği sağlayacaktır. Pazarın en büyük oyuncularından olacağız UniCredit olarak varant pazarındaki hedefleriniz nedir? UniCredit, varant piyasasında iyi bir birikimi olan bir grup. İtalya daki varant piyasasında yüzde 40 lik bir pazar payı ile lider. Almanya da yüzde 16 payı ile ikinci. Bu bilgi birikim ile ihraçcı ve piyasa yapıcısı rolü ile Türk varant piyasasında yer alacaktır. UniCredit, Türk varant piyasasında ihraçcı ve piyasa yapıcısı sıfatı ile rol alacak 3-4 kurumdan biri durumunda. Biz ilk aşamada İMKB 30 Endeksi ne bağlı değişik vadelerde alım ve satım varantları ihraç ederek piyasanın oluşmasını sağlamayı düşünüyoruz. Daha sonra yatırımcı bilincinin artması ve oluşacak talebe göre hisse senetleri ve sepetleri üzerine de varant ihraç etmeyi planlıyoruz. Hedefimiz bu pazara ilk giren büyük oyunculardan biri olmak ve de öyle kalmak. Vergi konusu hâlâ belirsiz Varantın yaygınlaşması için yapılması gerekenler nelerdir? Varant hakkında eğitimlerin düzenlenmesi ve de yatırımcı bilincinin artırılması şart. Ürünü doğru anlayan yatırımcı beklentisi ve risk profiline göre ürün bulacaktır. Bunun yanında varantlarda vergi konusu ise hala belirsizliğini koruyor. Varantların hangi statüde değerlendirileceği (stopaj oranı) ve de dayanak varlık ile birlikte kar zararın mahsuplaştırılması gibi konuların açıklığa kavuşturulması bu ürünün yaygınlaştırılması halledilmesi gereken diğer önemli konular. Varantta yüksek getiri nasıl elde edilecek? UniCredit in çıkaracağı varanta en az kaç parası olan yatırım yapabilir? İMKB 30 Endeksi üzerine varant ihraç etmeyi planlıyoruz. Bizim ihraç etmeyi plandığımız varant, endeks üzerinde 1:1000 lik bir dönüş oranı kullanacağız. Yani şu anda İMKB 30 Endeksi 70 bin puan seviyesinde. Yatırımcılar bizden 7 liraya varant alabilecek. 3 / 5

4 Varantta nasıl yüksek kâr edilebilecek? Diyelim 6 aylık, İMKB 30 Endeksi alım varantını yatırımcı, 7 lira vererek sahip oldu. Bu yatırımcı yaklaşık 70 TL değerinde İMKB 30 uzun pozisyon almış oluyor. (Buradaki örnekleme gerçeğe yakın ama indikatiftir kaldıraç etkisi her örnekte farklılık gösterecektir) 6 ay sonunda İMKB 30 Endeksi, yüzde 5 lik bir yükseliş gösterdiğinde yatırımcının uzun olduğu pozisyon 70 TL den 73.5 TL ye yükselmiş olur ve yatırımcı 3.5 TL kâr etmis oluyor. Yani getiri yüzde 50 civarında. Benzer olarak yüzde 5 lik bir düşüş olduğunda ise yatırımcının zararı yüzde 50 olmuş oluyor. Bu örneği devam ettirip endeksin yüzde 15 arttığını varsayalım. Kazanç 10.5 TL yani 10.5/7= yüzde 150 lik getiri oluyor. Tam tersi olsun endeks yüzde 15 düştüğünde endeks üzerinde kayıp 10 TL ancak yatırımcının kaybı 7 TL ile sınırlı olacak. Yani en başta ödediği varant priminden başka bir kayıp yok. Sonuçta maksimum varanta yatırılan miktarın tamamı kaybediliyor. Paranızın tamamı gidebilir! Peki varantın riskleri? Varantlar belli bir vadeye sahiptir. Dolayısıyla bir vade riski söz konusu. Kaldıraç etkisinden ötürü yatırımcıların ciddi zararlara da yol açabileceğini göz önünde bulundurmaları gerekir. Öte yandan piyasa hareketliliğine bağlı olarak varantlara yatırılan paranın tümü kaybedilebilir. Ancak, burada azami risk varanta ödenen bedel, komisyon ve diğer masraflardır. Varanta nasıl yatırım yapılacak? Varanta yatırım yapmak İMKB de hisse senedine yatırım yapmaya benzer olacak. Yatırımcılar İMKB üyesi her aracı kurumdan bu ürünlerin alım satım aracılık hizmetlerinden faydalanabilecekler. Varantın fiyatını etkileyen faktörler Varant fiyatını etkileyen faktörler neler? Dayanak varlığın fiyatı artıkça alım varantının değeri artar, çünkü varantın vadesinde kârda olma ihtimali artar. Vade uzadıkça alım varantının değeri artar, çünkü vadeye olan zaman uzadıkça dayanak varlığın fiyatının, potansiyel hareket alanı dolayısıyla kârda olma olasılığı artar. Faiz oranı da varantın fiyatı üzerinde etkilidir. Faiz oranı artıkça varantın değeri de yükselir 4 / 5

5 5 / 5