ODA BÜLTENI BULETINI I ODËS

Oda Bülteni Buletini i Odës Mart - Nisan Mars - Prill 2013 1 ODA BÜLTENI BULETINI I ODËS Mart - Nisan / Mars - Prill 2013 Funksionimi i Zhvillimit Ekonomik në 5 vjetorin e Pavarësisësë Kosovës 10 Shtetet e para nga të cilat Kosova eksportoi brenda vitit 2012 U realizua mbledhja vjetore e Kuvendit të Antarëve të OTKT-s

2 Mart - Nisan Mars - Prill 2013 Oda Bülteni Buletini i Odës IçindekilerPërmbajtja Başlarken / Parathënie Ekonomi Haberleri / Lajme nga Ekonomia Analiz / Analizë Odadan Haberler / Lajme nga Oda Şirketlerden Haberler / Lajme nga Kompanitë Şirket tanitimi Asha / Promovimi i Kompanisë Asha 4 5 9 12 16 19 Oda Bülteni / Buletini i Odës Kosova Türkiye Ticaret Odasının yayın organı. / Është botim i Odës Tregtare Kosovaro Turke. İki ayda bir yayınlanır. / Publikohet një herë në dy muaj. Kosova Türkiye Ticaret Odası Adına İmtiyaz Sahibi: /Oda Tregtare Kosovaro Turke: Başkan / Kryetar Suat Albayrak Yayın Koordinatörü: / Koordinator i Publikimit: Esin MUZBEG Bu bülten Kosova Türkiye Ticaret Odası İdaresi tarafından Yayın Kurulu koordinasyonunda hazırlanmaktadır. Yayın Kurulu KTTO nun İcra Kurulu üyelerinden oluşur: / Ky buletin me anë të koordinimit të Redaksisë përgaditet nga Administrata e Odës Tregatre Kosovaro Turke. Redaksia përbëhet nga Antarët e Këshillit Ekzekutiv të OTKT-s. Suat Albayrak Başkan / Kryetar Ayhan Demirkıran Başkan Yardımcısı / Nënkryetar Ahmet Mithat Milli - Başkan Yardımcısı / Nënkryetar Orkun Mungan üye / Antarë Gökhan Hacıibrahimoğlu üye / Antarë Mustafa Erdem üye / Antarë Ali Hocaoğlu üye / Antarë Bültende aktarılan ekonomi haberleri, şirket haberleri ve yorumlar Odanın görüşünü temsil etmez. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. / Lajmet ekonomike, lajme nga kompanitë dhe komentet e vendosura në buletin nuk përfaqësojnë vlerësimet dhe pikëpamjet e Odës. Mund të përdoren citime duke u deklaruar burimi prej nga është marrë. Mizanpaj ve Yayın: / Dizajni dhe Botimi: ASHA Sh.p.k. Yayın Tarihi / Data e Botimit: 15.03.2013 Yıl / Viti 1, Sayı / Numri 1 (Mart Nisan / Mars - Prill 2013) Adres: / Adresa: İmzot Nike Prella no 42 Ulpiana Priştine KOSOVA / Prishtinë KOSOVË Tel: + 381 38 550 100 www.kt-to.org info@kt-to.org Türkçe / Shqip

Oda Bülteni Buletini i Odës Mart - Nisan Mars - Prill 2013 3 Baslarken... Parathënie Web sitemizde ve elektronik ortamda yayınladığımız bu ilk sayımızla sizlere Merhaba diyor, ileride sizlerin de gayretleri ile bu iletişim kanalımızı elle tutulur baskılı bir bültene dönüştürmeyi hedefliyoruz. Të nderuar anëtarë, të respektuar biznesmenë, Dua të shpreh kënaqësinë time për mundësinë që mu dha për të prezantuar para jush numrin e parë të Buletinit të Odës Tregtare Kosovaro-Turke. Rezultatet pozitive të arritura deri tani dhe konkretizimi i këtij projekti të cilin ka kohë që e kemi diskutuar, na bëjnë optimistë për të punuar edhe me më shumë ambicie. Këtë vit hyjmë në vitin e 5 të themelimit të Odës sonë. Değerli üyeler, Sevgili işadamları, Kosova Türkiye Ticaret Odası tarafından hazırlanan Bültenimizin ilk sayısını sizlere sunmaktan büyük bir mutluluk duyuyorum. Epey bir süredir aramızda konuştuğumuz bir konuyu somut bir proje olarak ele almak bizleri bu işe daha azimle sarılmaya sevk ediyor. Bu yıl Ticaret Odamızın kuruluşunun 5. Yılına giriyoruz. 5. Yıla girerken üyelerimize paralel olarak faaliyetlerimiz de arttı. Bir Ticaret Odasının sesini duyurabileceği bir mecraya giderek daha fazla ihtiyaç duyulmaya başlandı. İşte bu bülten fikri de bu şekilde ortaya çıktı ve gelişti. Bugün 20 sayfa olarak yayına başladığımız bu bültenin, ileride yapacağımız nice süreli yayınların bir ilki olur düşüncesi ve ümidini taşıyoruz. Üyelerimiz ile yaptığımız istişare toplantıları sonucu bu bültenin içeriğini belirleyemeye çalıştık. Bültenimizde hem genel olarak Kosova dan hem de özel olarak kendinizden bir şeyler bulabileceğinizi umuyoruz. Kosova da ekonomik gelişmelerin yanı sıra, üye şirketlerimizden haberlerin de yer alacağı bu bültende, Kosova da gezi mekanları ve notlarını da bulabileceksiniz. Në përvjetorin e 5, rritja e numrit të anëtarëve ka ecur në mënyrë paralele edhe me rritjen e aktiviteteve tona. Një Odë Tregtare Ekonomike ka nevojë që zërin e saj ta ngrejë përmes ndonjë mediumi. Pikërisht për këtë arsye u shfaq dhe u zhvillua ideja e përpilimit të këtij buletini. Sot duke filluar me publikimin e këtij buletini të përbërë nga 20 faqe, ne shpresojmë që në të ardhmen të konsiderohet e para ndër publikimet tjera periodike.përmbajtja e këtij buletini është përcaktuar në kontekst të propozimeve të vlerësuara gjatë mbledhjeve të cilat i realizuam më anëtarët tanë. Në këtë buletin shpresojmë të gjeni lajme si nga këndi ekonomik i Kosovës po ashtu edhe këndi juaj lidhur me kompanitë tuaja private. Përveç zhvillimeve ekonomike, në këtë buletin ju do të njoftoheni edhe lidhur me lajmet e kompanive anëtare ku njëkohësisht do të keni mundësi të gjeni shënime edhe lidhur me vendet dhe informatat turistike të Kosovës. Duke ju përshëndetur me numrin e parë të këtij buletini të cilin e kemi publikuar edhe në web-site, synojmë që në të ardhmen me anë të mbështetjes dhe përpjekjeve tuaja, këtë kanal informativ ta shndërrojmë në buletin të shtypur, të cilin mund ta posedojë çdonjëri prej nesh. Saygılarımla, / Me respekt, Suat Albayrak Türkçe Shqip

4 Mart - Nisan Mars - Prill 2013 Oda Bülteni Buletini i Odës Ekonomi Haberleri Lajme nga Ekonomia Diaspora Parasl Tüketime Gidiyor Të Hollat e Diasporës Shpenzohen për Konsum Diaspora Bakanlığı ve Riinvest Enstütüsü tarafından yürütülen ortak bir çalışmanın raporu yayınlandı. Rapora göre Kosova da ekonomik kalkınmanın önemli bir faktörünün diasporadan gelen sıcak paranın oluşturmasına rağmen bunun yaklaşık %97 si tüketime gidiyor. Diaspora Bakanı İbrahim Makolli ye göre Kosova kurumları ekonomik kalkınmanın gereği olan uygun şartları yerine getirmesi gerekiyor. Riinvest Müdürü Lumir Abdixhiku ise ekonomik büyümede özel sektör ve kamu yatırımlarından sonra üçüncü bir faktör olarak diasporanın geldiğini söyledi. Merkez Bankasının verilerine göre Kosova ya 2012 yılında diasporadan 570 Milyon kadar aktarıldı ancak maalesef bunun %97 si tüketimde kullanıldı. Öte yandan UNDP tarafından yapılan bir ankete göre diasporadan gelen paranın %59,8 i kişisel kullanım için gayrı menkul ediniminde kullanılıyor; %23,3 aile işletmeleri için yatırılıyor; %7,1 kiraya verilmek üzere gayrı menkul alımında kullanılırken, %5,6 hizmet sektörüne yatırılıyor. (Şubat, 2013) Është publikuar raporti i përgaditur nga Ministria e Diasporës dhe Instituti Rrinvest. Sipas raportit në fjalë 97% të mjeteve të gatshme të arritura nga diaspora të cilat janë faktorë të rëndësishëm për zhvillimin ekonomik të Kosovës shpenzohen për konsum. Sipas Ministrit të Diasporës Ibrahim Makolli institucionet e Kosovës duhet të plotësojnë kushtet e përshtatshme për zhvillimin ekonomik të vendit. Ndërkaq Drejtori i Institutit Riinvest Lumir Abdixhiku bëri të ditur se pas sektorit privat dhe investimeve publike si faktorë i tretë i rëndësishëm në zhvillimin ekonomik konsiderohet faktori i diasporës. Në vitin 2012 edhe pse janë transferuar 570 Milion 97% të kësaj vlerë janë shpenzuar për konsum. Në anën tjetër sipas një ankete të bërë nga UNDP, 59,8% të parasë së gatshme nga diaspora është shpenzuar për prona të paluajtshme individuale; 23,3% për biznese familjare; 7,1 % shpenzime të qerasë së pronave të paluajtshme, dhe 5,6% shpenzohen në sektorin e shërbimeve (Shkurt 2013).

Oda Bülteni Buletini i Odës Mart - Nisan Mars - Prill 2013 5 Devam Vazhdim Ekonomi Haberleri Lajme nga Ekonomia Sirketin YapIsal Görünümü Pasqyra stukturore e kompanive Kosova İstatistik Ajansı Ekonomik İstatistikler ve Milli Hesaplamalar Dairesinin açıklamasına göre şirketlerin yapısal görünümü ortaya çıktı. İstatistik Ajansına göre şirket türleri ve sektörlere göre, şirket sayıları, istihdam edilen insan gücü ve yüzdeleri aşağıdaki tabloda gibidir (Şubat,2013): Në bazë të raportimit të Agjencisë së Statistikave të Kosovës Departamenti i Statistikave Ekonomike dhe Llogaritë Kombëtare është shfaqur pasqyra strukturore e kompanive. Sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës llojet e kompanive, sektoret, numri i tyre, dhe numri i puntorëve janë renditur si në tabelën në vijim(shkurt 2013): Şirket türü Lloji i kompanisë Sayısı Numri Yüzdesi Përqindja Sektör Sektori İstihdam Punësimi Yüzde Përqindja Ticari şirketler Kompanitë tregtare Hizmet şirketleri Kompanitë shërbyese İmalat sanayisi Industri përpunuese 4.504 10.9% Ulaşım, depo ve Telekom Transport, depo dhe Telekom 3.447 8.4% Otel ve Restoran Hoteleri dhe Restoran Diğer hizmetler Shërbimet tjera 2.632 6.4% (Maden vs.) çıkarma sanayisi Industria e nxerrjes së 202 0.5% minierave etj Enerji üretim ve dağıtım, gaz, buhar ve su ile ilgili Prodhimi dhe distribuimi i energjisë, kompanitë e sektr. gaz, avull dhe uj Diğer Të tjera Ticaret 19.770 47.7% Tregti 4.572 11% İmalat sektörü Industri përpunuese 3.459 8.4% Otel ve restoran Hoteleri dhe Restoran 64 0.2% 2738 6.5% 39.334 31.9% 20.761 16.8% İnşaat sektörü Sektori i ndërtmtarisë 14.981 12.2% Ulaşım, depo ve Telekom Transport, depo dhe Telekom 11.158 9.1% 6.356 5.2% Hizmet sektörü Kompanitë shërbyese 10.796 8.8% Enerji üretim ve dağıtım, gas, buhar ve su ile ilgili 10.727 8.7% şirketler Prodhimi dhe distribuimi i energjisë, kompanitë e sekttr. gaz, avull dhe uj Diğer Të tjera 91.20 7.3% TOPLAM TOTALI 41.418 100% 123,233 100% Türkçe Shqip

6 Mart - Nisan Mars - Prill 2013 Oda Bülteni Buletini i Odës Devam Vazhdim Ekonomi Haberleri Lajme nga Ekonomia Rakamlarla Kosova nln Dls Ticaret Görünümü Pasqyra Shifrore e Tregtisë së Jashtme të Kosovës Kosova İstatistik Kurumu, 2012 yılı rakamlarını yayınladı. Rakamlara göre Kosova, 2012 yılında 2 Milyar 489 Milyon 622 bin luk ürün ithal ederken 268 Milyon 840 bin luk ürün de ihraç etti. Türkiye 200 Milyon luk ithalat ile toplam ithalatta %8 pay alarak Kosova nın 5. ticari partneri oldu. İhracatta ise Türkiye 11 Milyon 357 bin luk ve Kosova nın toplam ihracatında %4,2 lik pay ile 9. sırada yer aldı. Aşağıdaki tablolar Kosova İstatistik Kurumunun verileri esas alınarak hazırlanmıştır. Enti i Statistikave të Kosovës, publikoi vlerat shifrore për vitin 2012. Sipas shifrave, Kosova në vitin 2012 duke importuar produkte me vlerë 2 Miliard e 489 Milion e 622 mijë, brenda kësaj periudhe ka eksportuar produkte me vlerë 268 Milion e 840 Mijë. Turqia duke importuar produkte me vlerë prej 200 Milion ka kontribuar në eksportin e Kosovës me vlerë prej 8% nga kjo e cila konsiderohet parneri tregtar i 5. me radhë i Kosovës. Ndërsa eksporti në Turqi zë cvendin e 9 që përmban vlerën 11 Milion e 357 mijë e cila do të thotë se posedon pjesën 4,2% të eksporteve nga Kosova. Të dhënat në tabelën e më poshtme janë përgatitur në bazë të të dhënave të Entit Statistikor të Kosovës. 1 Kosova nln Son lki Ylldaki Toplam Ihracat ve Ithalatl Pasqyra Shifrore e Tregtisë së Jashtme të Kosovës Yillar Vitet Ihracat Eksporti % Değişme % Diferenca İthalat Importi % Değişme % Diferenca Ticaret Hacemi Vëllimi Tregtar 2011 313.106-2.479.611-2.792.717 2012 268.840-14,1 2.489.622 0,4 2.758.462 Kosova nln Türkiye lle Dls Ticareti Eksporti dhe Importi i Kosovës brenda viteve të fundit 2 Yillar Vitet Ihracat Eksporti % Değişme % Diferenca İthalat Importi % Değişme % Diferenca Ticaret Hacemi Vëllimi Tregtar 2011 7.804-183.552-191.356 2012 11.357 45,5 200.048 8,9 211.406 Türkçe Shqip

Oda Bülteni Buletini i Odës Mart - Nisan Mars - Prill 2013 7 Ekonomi HaberleriDevam Vazhdim Lajme nga Ekonomia Kosova nin 2012 YIlI IthalatInda Ilk 10 Ülke 10 Shtetet e para nga të cilat Kosova importoi brenda vitit 2012 Kosova nin 2012 YIlI lhracatinda Ilk 10 Ülke 10 Shtetet e para nga të cilat Kosova eksportoi brenda vitit 2012 Ithalat Import Ihracat Export NO NR Ülkeler Shtetet 1 Almanya Gjermani 2 Makedonya Maqedoni 3 Sırbistan Sërbi 4 İtalya Itali 5 Türkiye Turqi 6 Çin Kinë 7 Arnavutluk Shqipëri 8 Yunanistan Greqi 9 Bosna Hersek Bosna dhe Hercegovina 10 Hırvatistan Kroaci İlk 10 ülke toplamı Totali i 10 shteteve të para Genel Toplam Totali i përgjithshëm uro 299.605.703 288.540.584 278.166.421 213.109.576 200.194.223 159.904.842 109.555.072 109.016.991 85.192.025 72.362.194 1.815.647.632 2.489.622.813 NO NR Ülkeler Shtetet 1 İtalya Itali 2 Arnavutluk Shqipëri 3 Makedonya Maqedoni 4 Hindistan Indi 5 Karadağ Mali i Zi 6 İsviçre Zvicër 7 Almanya Gjermani 8 Sırbistan Sërbi 9 Türkiye Turqi 10 Avusturya Austri İlk 10 ülke toplamı Totali i 10 shteteve të para Genel Toplam Totali i përgjithshëm uro 71.337.075 40.173.851 26.323.400 22.888.967 16.625.755 15.121.028 14.626.495 14.273.890 11.357.796 4.277.943 237.006.198 268.840.702 Türkçe Shqip

8 Mart - Nisan Mars - Prill 2013 Oda Bülteni Buletini i Odës Ekonomi HaberleriDevam Vazhdim Lajme nga Ekonomia Kosova nin Uluslar ArasI Ticaret Rehberi YayInlandI Është Publikuar Udhëzuesi i Tregëtisë Ndërkombëtare në Kosovë USAID in Kosova da İş Ortamının İyileştirilmesi Programı kapsamında UNDP nin de katkılarıyla hazırlanan Kosova nın Uluslar Arası Ticaret Rehberi yayınlandı. 300 sayfalık rehber, Kosova yla ya da Kosova da iş yapan tüm kuruluşlar için derleyici ve kapsayıcı bir bilgi vermeyi hedefliyor. Bir şirketin kuruluşundan tutup da ithalat ve ihracat prosedürlerine, piyasanın işleyişine, anlaşmazlıkların çözümüne kadar her çeşit bilginin derlendiği rehber niteliğini taşıyor. Rehberde ayrıca KTTO dahil önemli ekonomik kuruluşlar, banka, sigorta ve diğer finans kuruluşları ve ilgili devlet kuruluşları hakkında özet bilgi ve irtibatlar sunuluyor. Kosova da iş yapan tüm işadamlarının kılavuzu niteliğindeki bu rehbere http://itg-rks.com/ internet adresinden ulaşılabilir. (Mart, 2013) Udhëzuesi i Tregtisë Ndërkombëtare në Kosovë është përgaditur në kuadër të Projektit të USAID-it për Përmirësimin e Mjedisit Afarist në Kosovë dhe me anë të mbështetjes së UNDP. Udhëzuesi i përbërë nga 300 faqe ka për qëllim që organizatave Kosovare apo atyre në bashkëpunim me Kosovën t i ofrojë informata gjithëpërfisrëse. Ky udhëzues përfshinë informata të ndryshme duke filluar nga themelimi i kompanisë, procedurat e eksportit importit, funksionimin e tregut, zgjedhja e mosmarrëveshjeve, etj. Në udhëzues po ashtu janë të prezantuara edhe informatat dhe kontaktet e insitucioneve shtetërore, organizatave të rëndësishme ekonomike përfshirë këtu edhe OTKT-n, organizatave për sigurime, banka, dhe institucione tjera të shërbimeve financiare bankare. Udhëzuesin i cili shërben si udhërrefyes për të gjithë biznismenët të cilët operojnë me biznese të tyre në Kosovë mund t a përcjellni përmes web site www.itg-rks. com. (Mars, 2013) Türkçe Shqip

Oda Bülteni Buletini i Odës Mart - Nisan Mars - Prill 2013 9 Analiz Analizë Özay Pinduk, Ekonomi UzmanI / Ekonomist Baglmslzllgln 5. Ylllnda Kosova nln Ekonomik Kalklnma Görünümü Funksionimi i Zhvillimit Ekonomik në 5 vjetorin e Pavarësisë së Kosovës Dünyada özellikle, 2008-2012 yılları arasında ortaya çıkan küresel krizin etkileri ve kriz sonrasında gelişmiş ülkelerin uyguladığı mali politikalar küresel ekonomiye yön vermeye devam etmektedir. Bu sürece, ABD ekonomisinde yaşanan olumlu gelişmelerin aksine AB ye üye bazı ülkelerin ekonomik yapılarındaki sorunlar ve artan siyasi belirsizlikler küresel ekonomik krizi olumsuz yönde etkilemiştir. Avrupa İstatistik Kurumu (Eurostats) verileri, Avrupa da birçok ülkenin borçluluk oranındaki artış, ekonomik kalkınma ve işsizlik verilerinin kaygı verici olduğunu göstermektedir. Günümüz dünya ekonomisinde küreselleşmeyle birlikte ekonomide rekabetçilik de hızla artmaktadır. Böylesi zor bir rekabet ortamında ülke ekonomileri için hedef, yalnızca günü kurtaran ekonomik politikalar üretmek değil de mevcudu koruyarak uzun vadeli kalkınma planlarını daha fazla geliştirmektir. Kosova, ekonomik kalkınma alanında bağımsızlığını ilan ettiği 17 Şubat 2008 tarihinden itibaren çok kısa bir süre içerisinde makroekonomik istikrarın sağlanması ve piyasa ekonomisine geçiş için gerekli yasal düzenlemeleri tamamlama konusunda önemli gelişmeler kaydetmiştir. Bu bağlamda Kosova Hükümetinin orta ve uzun vadeli hedefleri arasında, ekonomik ve sosyal kalkınma ile sürdürülebilir makroekonomik politikaların geliştirilmesidir. Efektet e krizës globale e cila është shfaqur në botë,veçanërisht gjatë periudhës së viteve 2008 2012, dhe politikat fiskale të zbatuara nga shtetet e zhvilluara vazhdojnë të udhëheqin ekonominë globale. Ndryshe nga zhvllimet ekonomike të përjetuara në SHBA në këtë proces, problemet e strukturave ekonomike dhe rritja e paqartësive politike të disa shteteve anëtare të BE-s ka ndikuar negativisht në krizën ekonomike globale. Sipas të dhënave të Institutit Evropian të Statistikave (Eurostats) rritja e normës së borxhit nga shumë shtete Evropiane, të dhënat e papunësisë dhe zhvillimit ekonomik paraqesin një shqetësim tejet të rëndësishëm. Sot në ekonominë botërore bashkë me globalizmin në ekonomi shënon rritje të shpejtë edhe faktori i konkurrencës. Në një mjedis të tillë i cili konsiderohet mjedis i ashpër konkurrues objektivi ekonomik për shtete nuk bazohet vetëm në prodhimin e politikave të përditshme por synon të mbrojë gjendjen aktuale dhe të realizojë planifikimet afatgjate për zhvillimet ekonomike. Që nga data 17 Shkurt 2008 dita e shpalljes së pavarësisë, për sigurimin e stabilitetit makroekonomik dhe për tranzicionin ekonomik Kosova për një kohë të shkurtë ka bërë progres të rëndësishëm për rregullimin ligjor dhe zhvillimin shtetërorë në sferën ekonomike. Andaj në këtë kontekst me anë të zhvillimit ekonomik dhe social zgjërimi i politikave

10 Mart - Nisan Mars - Prill 2013 Oda Bülteni Buletini i Odës Analiz Devam Vazhdim Analizë Özay Pinduk, Ekonomi UzmanI / Ekonomist Küresel krize rağmen, Kosova ekonomisi 2008 yılından bu yana yıllık ortalama % 4,4 oranında büyüme kaydetmiştir. 2012 yılında ise dünyada yaşanan büyük ekonomik sıkıntılar nedeniyle, hükümet olarak yaptıkları planlama çerçevesinde bu yılki büyüme hızının yaklaşık % 3,6 ile 3,8 arasında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Ekonomik büyüme, temel olarak özel tüketim ve kamu yatırımlarındaki artışlardan kaynaklanmaktadır. Ekonomik büyümenin büyük bir kısmı, çoğunluğunu küçük ve orta ölçekli işletmelerin oluşturduğu özel sektör faaliyetlerinden oluşmaktadır. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, büyük oranda bankacılık sektörü borçları, dışarıdan gelen işçi dövizleri, yabancı yardımlar ve artan bütçe harcamaları ile finanse edilmiştir. Dünya Bankası, Kosova nın 2013 yılında diğer bölge ülkelerine göre %3,3 lük büyüme ile en fazla büyüyen ekonomi olacağını tahmin etmektedir. Geçtiğimiz yıllar ile kıyaslandığında 2013 ün % 3,3 lük büyüme hedefi düşük görünebilir ama dünyanın geneli, Avrupa ya ve özellikle bölge ülkelerine bakıldığında bu oran bulunduğumuz yıl için ciddi bir büyüme hedefi olarak değerlendirilebilir. 2013 yılı ekonomik büyümeyi tüketim, yatırımlar ve ihracatın en fazla etkilemesi beklenmektedir. Ekonomik kalkınmayı etkileyen bir diğer unsur da yatırımlardır. Kosova hala yurt dışı yardım ve yatırımlara ihtiyaç duymaktadır. 2011 yılı Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın (GSYİH) %12,2 si Almanya ve İsviçre gibi ülkelerde yerleşik Kosovalı çalışanların gönderdiği dövizler oluşturmaktadır. Fakat yapılan araştırmalara göre yurt dışından gönderilen dövizlerin büyük bir bölümünün yatırım olarak değil de tüketim ağırlıklı değerlendirildiği açıklanmıştır. Kosova da 2000-2012 yılları arasında 4.000 in üzerinde yabancı veya yabancı ortaklı şirket kurulmuştur. 2011 yılı sonu itibariyle Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) miktarı 2.2 milyar Euro nun üzerindedir. DYY lar ekonomik kalkınmayı doğrudan etkilemekte ve hükümetin yatırımları artırıcı ekonomi politikaları üretmesini gerektirmektedir. En fazla DYY yapan ülkeler sırasıyla; Almanya, İngiltere, Türkiye ve Slovenya dır. Küresel krize rağmen Kosova da son üç yılda DYY larda birçok ülkenin aksine artış kaydedilmiştir. 2009 yılında vergi oranlarında yapılan indirimler ve Kosova nın Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası (WB) ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) üyelik süreçleri ile yabancı yatırımcılar açısından Kosova nın güvenli ve yatırım potansiyeli olan bir ülke imajı ile DYY ların artırılması hedeflenmektedir. Bölge ülkeleriyle kıyaslandığında, uygulanan politikalar yetersiz olduğu görülmekte ve yatırımları artırıcı yeni teşviklere ihtiyaç duyulmaktadır. të qëndrueshme makroekonomike janë ndër objektivat afatmesme dhe afatgjate të Qeverisë së Kosvës. Pavarësisht krizës globale, ekonomia e Kosovës që nga viti 2008 gjerë më tani ka shënuar një normë mesatare vjetore me rritje prej 4.4%. Ndërkaq gjatë vitit 2012 për shkak të vështërsive të mëdha ekonomike në botë, sipas planifikimeve të bëra nga Qeveria norma e rritjes së këtij viti parashihet të arrijnë rritje me vlerë rreth 3,6 % apo 3,8 %. Rritja ekonomike rrjedh kryesisht nga rritja e konsumit privat dhe investimet publike. Pjesa më e madhe e rritjes ekonomike, përbehet nga aktivitetet e sektorit privat shumica prej të cilëve janë ndërmarrje të vogla dhe të mesme. Bruto Produkti Vendor është financuar kryesisht nga një masë e madhe e borxheve nga sektori bankar, nga mjetet e dërguara nga emigrantët, ndihmat - mbështetjet e huaja dhe me anë të rritjes së shpenzimeve buxhetore. Banka Botërore, në krahasim me shtetet tjera rajonale rritjen e Kosovës gjatë vitit 2013 parasheh me vlerë rreth 3,3%. Kur bëhet krahasimi me vitet e kaluara objektivi për rritjen e vitit 2013 me vlerë 3,3% konsiderohet vlerë e ulët, por kur shohim në përgjithësi vendet botërore, shtetet Evropiane e veçanërisht shtetet reajonale kjo vlerë konsiderohet e rëndësishme për rritjen e synuar. Në vitin 2013, rritja ekonomike parashihet të ndikohet më së shumti nga konsumi, investimet, dhe eksportet. Investimet janë faktorë të rëndësishëm që ndikojnë në zhvillimin ekonomik. Kosova ende ka nevojë për investime dhe mbështetje nga jashtë. 12,2 % Bruto Produkti Vendor (GDP) përbëhet nga mjetet e përfituara nga ana e emigrantëve të Kosovës të cilët janë të punësuar në Gjermani dhe Zvicërr. Por në bazë të hulumtimeve të bëra është konstatuar se një pjesë tejet e madhe e mjeteve të dërguara nga emigrantët nuk përdoren për investime në vend por për për shpenzime të konsumueshme. Brenda viteve 2000 2012 në Kosovë janë themeluar rreth 4.000 kompani të huaja apo kompani me ortakëri të huaja. Që nga fundi i vitit 2011 vlera e Investimeve të Huaja Direkte (IHD) është mbi 2.2 miliard euro. IHD ndikojnë në mënyrë direkte në zhvillimin ekonomik për të cilat qeveria duhet të prodhojë politika ekonomike për rritjen e këtyre investimeve. Shtetet të cilat më së shumti investuan në vend janë Gjermania, Anglia, Turqia, dhe Sllovenia. Pavarësisht krizës globale, ndryshe nga shumë vende të tjera në Kosovë brenda tri viteve të fundit është shënuar rritja e numrit të investimeve. Me anë të zbritjes së vlerës së tatimeve në vitin 2009, e po ashtu me anëtarësimin e Kosovës së Fondin Monetar Ndërkombëtar (IMF), Bankën botërore (WB) dhe Bankën Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (EBRD) tek investitorët e huaj zgjon ndjejnë të sigurisë në

Oda Bülteni Buletini i Odës Mart - Nisan Mars - Prill 2013 11 Analiz Devam Vazhdim Analizë Özay Pinduk, Ekonomi UzmanI / Ekonomist Bağımsızlıktan bu yana işsizlik, Kosova nın temel ekonomik sorunu olmaya devam etmektedir. Kosova ekonomisi kayıt dışı bir ekonomi olduğu için bu işsizlik rakamları tam olarak gerçeği yansıtmamaktadır. 2013 yılı özellikle yatırımların artırılması ile üretimin artması ve işsizliğin azalması beklenmektedir. Kosova da işsizlik ve milli gelir rakamları ile halkın yaşayış ve tüketim alışkanlıkları karşılaştırıldığında, kayıt dışı ekonominin önemli bir boyutta olduğu ve halkta büyük ölçüde nakde dayanan bir varlığın bulunduğu anlaşılmaktadır. Yolsuzluk ve kayıt dışı ekonomi diğer gelişmekte olan pek çok ülkede olduğu gibi, Kosova için de son beş yılda temel ekonomik sorunlardan birisini oluşturmaktadır. Yolsuzluk konusu, ekonomik büyüme ve kamu harcamaları üzerindeki etkilerinden dolayı son yıllarda yolsuzluğun ekonomik büyümeyi kamu ve yabancı yatırım harcamalarını olumsuz yönde etkilediği görülmektedir. Yolsuzlukla mücadelede mali politikaların etkin bir biçimde uygulanması gerekmektedir. Sonuç olarak geleceğe yönelik ekonomik kalkınma hedeflerinin gerçekleştirilmesi için; büyümenin kalitesini artırarak ekonomiyi canlandırmak, işsizlik, enerji ve sağlık konularındaki temel ihtiyaçları karşılamak, var olan zengin doğal kaynaklarının etkin kullanılması ve karar verme sürecinde daha hızlı adımların atılması gerekmektedir. İş gücü piyasasında yeni reformlar ve özellikle enerji başta olmak üzere önemli altyapı yatırımlarının gerçekleştirilememesi rekabet gücünü azaltacağı gibi ekonomik kalkınmayı da yavaşlatacaktır. Kosova Hükümetinin önümüzdeki dönemde ekonomik büyüme tahmini; enerji, telekomünikasyon ve maden gibi birçok sektörde büyük projelerin hayat geçirilmesi, özelleştirmeler ve yabancı yatırımların artması ile büyümenin devam edeceği yönündedir. Fakat, ekonomik büyümeyi olumsuz yönde etkileyen en önemli etken ihracat seviyesinin düşük oluşudur. Kosova ekonomisinin ithalata dayalı bir ekonomi olması ve ihracatın ithalatı karşılama oranının çok düşük olması ekonomik büyümenin önündeki temel sorundur. Dolayısıyla sürdürülebilir bir ekonomik kalkınma programı için temel hedef, önümüzdeki dönemde ihracat oranının artırılmasına yönelik mevcut üreticileri teşvik edici politikalar geliştirmek ve yeni yatırımcıları Kosova ya çekmek olmalıdır. Türkçe Shqip Kosovë me anë të së cilës synohet që të vlerësohet si shtet me imazh të një vendi që posedon potenciale për rritjen e Investimeve të Huaja Direkte. Kur krahasohet me vendet tjera rajonale, mund të vërehet se politikat e zbatuara janë të pa mjaftueshme dhe se nevojiten stimulime të reja për të rritur investimet në vend. Që nga pavarësia gjerë më tani papunësia vazhdon të mbetet si problem kryesor ekonomik në Kosovë. Meqenëse ekonomia e Kosovës është ekonomi joformale shifrat e papunësisë nuk pasqyrojnë gjendjen reale. Me anë të rritjes së investimeve në vitin 2013 parashihet rritja e prodhimit dhë rënia e papunësimit. Duke pasur parasysh papunësimin, të ardhurat për kokëbanorë në Kosovë dhe kur bëhet krahasimi me zakonet e mënyrës së jetesës dhe konsumit të popullit, vërehet qartë se ekonomia joformale është në nivel të lartë dhe se populli posedon pasuri të bazuar në mjete - cash. Korrupcioni dhe ekonomia joformale si në çdo shtet tjetër në tranzicion edhe në Kosovë gjatë pesë viteve të fundit janë probleme kryesore ekonomike. Qështja e korrupcionit, është temë e cila ndikon negativisht si në rritjen ekonomike, investimet e huaja po ashtu edhe në shpenzimet publike. Në Luftën kundër korrupcionit politikat fiskale duhet të zbatohen në mënyrë sa më efektive. Si rezultat, për realizimin e objektivave të zhvillimit ekonomik në të ardhmen; duhet të veprohet sa më parë për përmirësimin në çështje të caktuara siç janë stimulimi i ekonomisë duke ngritur nivelin e kualitetit, papunësimi, përmbushja e nevojave themelore në energji dhe shëndetësi, shfrytëzimi efektiv i pasurive natyrore dhe ndërmarrja e hapave më të shpejtë në procesin ekzistues të vendimmarrjes. Reformat e fundit të tregut të punës veçanërisht mos realizimi i investime të rëndësishme në fushën e energjisë dhe infrastrukturës përveç ndikimit në rënien e konkurrencës do të ngadalësojë edhe zhvillimin ekonomik. Sipas Qeverisë së Kosovës parashikimi i rrijes ekonomike brenda periudhës së ardhme do të realizohet me anë të konkretizimit të projeteve të mëdha në sekore të ndryshme siç janë projektet në sferën e energjisë, telekomunikacionit dhe minierave, po ashtu me projektet e privatizuara dhe me anë të rritjes së investimeve të huaja. Por, faktori kryesor i cili ndikon negativisht në rritjen ekonomike është niveli i ulët i eksportit. Meqenëse ekonomia e Kosovës bazohet në importe, raporti i eksporteve ndaj importeve e cila është shumë e ulët shkakton probleme në rritjen ekonomike. Natyrisht objektivi kryesor për një program afatgjatë të zhvillimit ekonomik duhet të jetë rritja e eksportit në një të ardhme të afërt, zhvillimi i politikave inkurajuese dedikuar prodhuesëve aktual dhe tërheqja e investimeve të reja në Kosovë.

12 Mart - Nisan Mars - Prill 2013 Oda Bülteni Buletini i Odës Odadan Haberler Lajme nga Oda KTTO Yllllk Meclis Toplantlslnl Düzenledi 31 Ocak 2013, Priştine - Kosova Türkiye Ticaret Odası Yıllık Olağan Üyeler Meclisi Toplantısını 31 Ocak Perşembe akşamı Sirius Hotelde düzenledi. 2012 yılı faaliyetlerinin değerlendirildiği toplantıda bütçe raporu sunuldu. KTTO 2013 yılı faaliyet planlamaları ve bütçe öngörüsünü de kabul etti. Türkiye Cumhuriyeti Priştine Büyükelçisi Sayın Songül Ozan, KTTO nun kuruluşundan bu yana yaptığı hizmetlerin önemine değindi. KTTO Başkanı Suat Albayrak ise yeni üyelerin de artışı ile katkı ve hizmetlerin de paralel olarak artacağını ifade ederek, bu gönüllü kuruluşta gönüllü desteklerin ve katkıların büyük önem taşıdığını dile getirdi. OTKT realizoi mbledhjen vjetore ë Kuvendit të Antarëve Oda Tregtare Kosovaro Turke me datën 31 Janar, të Enjten në Hotel Sirius realizoi mbledhjen vjetore të Kuvendit të Antarëve. Në mbledhjen në të cilën u vlerësuan aktivitetet e vitit 2012 njëkohësisht u procesua edhe përmbyllja e buxhetit. OTKT në të njëjtën mbledhje shpalosi aktivitetet e planifikuara dhe aprovoi buxhetin e propozuar për vitin 2013. Ambasadorja e Republikës së Turqisë në Prishtinë znj. Songül Ozan, ritheksoi rëndësinë e shërbimeve të cilat ofroi OTKT që nga themelimi gjerë më tani. Ndërkaq, Kreu i OTKT-s Suat Albayrak duke bërë të ditur se me rritjen e numrit të antarëve të rinjnë në mënyrë paralele do të rriten edhe shërbimet dhe kontribuimet në këtë drejtim, njëkohësisht theksoi rëndësinë dhe veçantinë e përkrahjeve dhe mbështetjeve të ofruara në mënyrë vullnetare për këtë organizatë të krijuar prap në mënyrë vullnetare. Türkçe Shqip

Oda Bülteni Buletini i Odës Mart - Nisan Mars - Prill 2013 13 Odadan Haberler Lajme nga Oda KTTO nun Prizren is Ziyareti 28 Şubat 2013, Prizren - Kosova Türkiye Ticaret Odası (KTTO) 28 Şubat Perşembe günü Prizren bölgesini ziyaret etti. KTTO Başkanı Suat Albayrak, Başkan Yardımcısı Ayhan Demirkıran, İcra Kurulu Üyesi Mustafa Erdem ve Genel Sekreter Esin Muzbeg ten oluşan KTTO heyeti hem Prizren deki üyelerini hem de işadamlarını ve esnafı ziyaret etti. Görüşmelerde, iş dünyasının karşılaştığı temel konular ve işbirliği imkanları ele alındı. OTKT në Mënyrë Zyrtare Vizitoi Prizrenin 28 Shkurt 2013, Prizren - Oda Tregtare Kosovaro Turke me datën 28 Shkurt 2013 në ditën e Enjte vizitoi qytetin e Prizrenit. Delegacioni i OTKT-s i përbërë nga Kryetari Suat Albayrak, Nënkryetari Ayhan Demirkıran, Anëtari i Këshillit Ekzekutiv Mustafa Erdem dhe Sekretari i Përgjithshëm Esin Muzbeg gjatë vizitës në Prizren takuan anëtarët e OTKT-s, biznismenët dhe tregtarët tjerë. Në këto takime u diskutuan qështjet kryesore me të cilat përballet komuniteti i biznesit dhe mundësitë e bashkëpunimit. Esnaf Dernegi ziyareti Suat Albayrak başkanlığındaki KTTO heyeti Esnaf İşadamları ve Esnaflar Derneğini ziyaret ederek çalışmaları hakkında bilgi aldı. Esnaf Derneği Başkanı Ediz Çabrat ve Yönetim Kurulu üyeleri tarafından kabul edilen KTTO heyetine Esnaf ın faaliyetleri anlatıldı. KTTO Başkanı Suat Albayrak, ise Odanın amacının iki ülke arası ekonomik ilişkilere katkı sağlamak olduğunu dile getirerek bu konuda yapılan faaliyetlerden bahsetti. Ziyaret kapsamında istihdam konuları ve yeni yatırımcılar için ortamın iyileştirilmesi gibi konular ele alındı. Vizita e Shoqatës Esnaf Nën kryesinë e Kreut Suat Albayrak Delegacioni i OTKT-s duke vizituar Shoqatën e Biznismenëve dhe Esnafëve të Prizrenit u informuan lidhur me punimet të cilat realizon shoqata. Delegacioni i OTKT-s duke u mirëpritur nga Kryetari i Shoqatës Esnaf Edis Çabrat dhe Antarët e Bordit të Drejtorëve është njohtuar lidhur me aktivitetet e realizuara nga Shoqata Esnaf. Ndërkaq Kreu i OTKT- Suat Albayrak duke rikujtuar qëllimin e Odës i cili është kontribuimi në lidhje ekonomike në mes të dy shteteve, njohtoi të pranishmit lidhur me aktivitetet e fundit. Gjatë këtij takimi u diskutua edhe lidhur me temen e punësineve dhe përmirësimin e mjedisit për tërheqjen e investimeve të reja.

14 Mart - Nisan Mars - Prill 2013 Oda Bülteni Buletini i Odës Devam Vazhdim Odadan Haberler Lajme nga Oda KTTO Yönetiminin Üye Ziyaretleri Vizita e Antarëve të Bordit të OTKT-s KTTO Başkanı Suat Albayrak ve Başkan Yardımcısı Ayhan Demirkıran, Kosova nın en önemli sanayi tesislerinden biri olan Newko Balkan ı ziyaret etti. Konveyör bant gibi ana ürünlerinin büyük bir kısmını ihraç eden fabrikanın üretimden satışına kadarki süreci ve karşılaşılan sorunlar ele alındı. Kosova nın sanayi ürünü ihraç eden ender tesislerinden biri olan Newko Balkan 350 ye yakın personel çalıştırarak Kosova ya önemli bir artı değer sağlıyor. Newko Balkan ın ardından gene bir Türk yatırımı olan Kamila Çikolata Fabrikası ziyaret edildi. Koordinatör Adnan Köksal ve Müdür Muhamet Doblibara tarafından kabul edilen KTTO heyeti, üretim tesisini yerinde gezi. 22 ülkeye ihracat yapan Kamila Çikolata Kosova da 90 kadar personel istihdam ediyor. KTTO heyeti daha sonra Gülistan Eğitim Kurumlarına bağlı Mehmet Akif Koleji nin Prizren yerleşkesini ziyaret etti. Gülistan Eğitim Kurumları Başkanı Mustafa Erdem ve Mehmet Akif Koleji Prizren Müdürü Murat Çoban tarafından karşılanan KTTO yönetimi okul hakkında bilgi aldı. Sadece Prizren okulunda 518 öğrencisi bulunan Mehmet Akif Kolejinin ileriye dönük proje ve programları anlatıldı. Kosova nın en prestijli okullarından olan Gülistan Eğitim Kryetari i OTKT-s Suat Albayrak dhe Nënkryetari Ayhan Demirkıran vizituan fabrikën Newco Balkan objektin më të rëndësishëm industrial në Kosovë. Gjatë takimit u diskutuan qështje të ndryshme duke filluar nga prodhimit dhe eksportimit kryesisht të Transportuesve të Bandeve gjerë tek problemet e ballafaquara. Newco Balkan fabrikë e cila eksporton produkte industriale të Kosovës, me rreth 350 të punësuar Kosovës i shton vlerë të konsiderueshme. Pas Fabrikës Newco Balkan është vizituar një investim tjetër Turk, Fabrika e Çokolladës Kamila. Delegacioni i OTKT-s i mirëpritur nga Koordinatori Adnan Köksal dhe Drejtori Muhamet Doblibara vizitoi në vend fabrikën e prodhimit. Kamila Chokolate e cila eksporton produktet e saja ne 22 shtete, në vete ka punësuar rreth 90 punëtor. Më pas delegacioni i OTKT-s vizitoi edhe Kampusin e Kolegjit Mehmet Akif në Prizren e cila është pjesë e Instituteve të Arsimit Gülistan në Kosovë. Kryetari i Instituteve të Arsimit Gülistan Mustafa Erdem dhe Drejtori i Kolegjit Mehmet Akif në Prizren Murat Çoban duke mirëpritur përfaqësuesit e OTKT-s, njohtuan zyrtarët lidhur me ecuritë e shkollës. Gjatë këij takimi janë zbuluar projektet dhe programet e reja të Kolegji Mehmet Akif i cili vetëm në Prizren posedon 518 nxënës. Kolegjet

Oda Bülteni Buletini i Odës Mart - Nisan Mars - Prill 2013 15 Devam Vazhdim Odadan Haberler Lajme nga Oda Kurumlarına bağlı Mehmet Akif Kolejleri Priştine, Prizren ve Gjakova gibi merkezlerde hizmet vermektedir. Toplamda 1650 nin üzerinde öğrenci ve 250 nin üzerinde çalışanıyla kendi branşında Kosova nın en büyük özel eğitim kurumlarıdır. KTTO Heyeti daha sonra Banka Kombetare Tregtare BKT nin Prizren şubesini ziyaret etti. Geçen yıl açılan yeni şube hakkında Şube Müdürü Daut Pireci den bilgi alındı. KTTO Başkanı Suat Albayrak ın başkanlığındaki heyetin Prizren bölgesindeki son ziyareti Dragaş kasabasında bulunan Rema Teks Fabrikası oldu. Avni Engin, Okan Engin ve Gezim Karjagdiu tarafından karşılanan heyete fabrika hakkında bilgi verildi. Rema Teks Fabrikası başta Almanya, İngiltere, Fransa, Hollanda gibi AB ülkelerine üretimlerinin yüzde 100 ünü ihraç ediyor. Fabrika 350 kişi istihdam ediyor. Mehmet Akif si pjesë e Instituteve të Arsimit Gülistan në Kosovë të cilat gjenden në Prishtinë, Prizren, dhe Gjakovë, janë shkolla më prestigjioze në Kosovë. Në këtë drejtim me 1650 nxënës dhe 250 të punësuar, janë Institutet më të suksesshme të arsimit në Kosovë. Përfaqësuesit e OTKT-s më pas vizituan Degën e Bankës Kombëtare Tregtare BKT në Prizren. Daut Pireci Drejtor i Degës zyrtarët e OTKT-s i njohtoi lidhur me degën e hapur vitin e kaluar. Nën kryesinë e Kryetarit Suat Albayrak delegacioni i OTKT-s vizitën e fundit në rajon të Prizrenit e realizuan në Fabrikën Rema Teks e cila gjendet në fshatin Dragash. Avni Engin, Okan Engin dhe Gezim Karjagdiu mirëpritën dhe informuan delegacionin e OTKT lidhur me punët e realizuara në fabrikë. Fabrika Rema Teks produktet e saja 100% i eksportonë në Gjermani, Angli, Francë, Holandë dhe shtete të BE-s. Fabrika posedon 350 të punësuar. Türkçe Shqip

16 Mart - Nisan Mars - Prill 2013 Oda Bülteni Buletini i Odës Devam Vazhdim Odadan Haberler Lajme nga Oda Japon Dls Ticaret Teskilati KTTO yu ziyaret etti 04 Mart 2013 Priştine - Japonya Dış Ticaret Teşkilatı JETRO İstanbul Ofisi Müdürü Ryosuke Ushida ve Genel Müdür Yardımcısı Araştırma Dairesi Başkanı Toshihiro Nakajima Kosova Türkiye Ticaret Odasını ziyaret etti. KTTO Başkanı Suat Albayrak tarafından kabul edilen Japon heyetine Kosova daki ekonomik ortam ve yatırım potansiyelleri anlatıldı. Toplantıya T.C. Priştine Büyükelçiliği Ticaret Müşaviri Bilal Akkurt da katıldı. Türk yatırımcılarının ve iş dünyasının çok hareketli olduğuna dikkat çeken Japon temsilciler, Türk Japon ortaklıkları ile bölgede iş yapılabileceği değerlendirmelerinde bulundu. JETRO İstanbul ofisinden Bay Ryosuke Ushida ve Toshihiro Nakajima, Türkiye ve Japonya firmalarının Kosova da ortak yatırım yapabilecekleri alanlar hakkında detaylı bilgi aldı. KTTO Başkanı Suat Albayrak önceliğin neyin nasıl yapılacağı ve sermaye olduğunu belirterek Türk özel sektöründe hem know how oluştuğunu hem de yatırımlar için sermaye yeterliği bulunduğunu, bu durumda da özellikle enerji, maden, çelik, bankacılık gibi alanlarda çalışılabileceğini dile getirdi. Albayrak, Türk ve Japon firmalarının bu bölgelerde enerji, mühendislik, IT, teknoloji ve Telekom gibi alanlarda ortak noktalar bulabileceğini ifade etti. Japon heyeti, Kosova nın ekonomik gidişatı, mevcut projeler ve potansiyeller konularında Kosova Türkiye Ticaret Odasından bilgi aldı. Organizata e Japonisë për Tregëti të Jashtme vizitoi OTKT-n 4 Mars 2013 Prishtinë Organizata e Japonisë për Tregëti të Jashtme JETRO Drejtori i Zyrës në İstanbul Ryosuke Ushida dhe Zv. Drejtori Kryetari i Departamentit për Hulumtim Toshihiro Nakajima vizituan Odën Tregtare Kosovaro Turke. Delegacioni Japonez i mirëpritur nga Kryetari i OTKT-s Suat Albayrak u informua lidhur me mjedisin ekonomik dhe potencialet për investime në Kosovë. Në këtë mbledhje morri pjesë edhe Këshilltari i Tregtisë nën Ambasadën Turke zt. Bilal Akkurt. Përfaqësuesit Japonez të cilët theksuan rëndësinë e botës biznesore dhe investitorëve Turk, njëkohësisht vlerësuan mundësinë e bashkëpunimit në rajon nën ortakërinë Turko Japoneze. Kreu i OTKT-s duke bërë të ditur se si prioritet dy qështje janë të rëndësishme, raportoi se së pari nevojitet të kjartësohet qështja e informimit Know how e më pas mjaftueshmëria e kapitalit. Kreu i cili me këtë rast rikujtoi gadishmërinë e investitorëve Turk si në know how po ashtu edhe në mjaftueshmërinë e kapitaleve bëri të ditur mundësinë e punëve në fusha të ndryshme siç janë sektori i energjisë, minierave, çelikut si dhe në drejtimin bankar. Albayrak, shprehi se kompanitë Turke dhe ato Japoneze në këtë rajon mund të bashkëpunojnë në fusha të përbashkëta si në energji, inxhinieri, IT, teknologji dhe Telekom. Delegacionin Japonez, Oda Tregtare Kosovaro Turke e informoi lidhur me ecuritë ekonomike, projektet dhe potencialet aktuale në Kosovë. Türkiye ye Ticari Heyet Planlanlyor Kosova Türkiye Ticaret Odasının organizasyonuyla Nisan sonunda Türkiye ye bir ticari heyet planlanıyor. İkili ekonomik ilişkilerin daha ileri seviyelere çıkarılması ve işbirliklerinin artırılması amacıyla KTTO, Türkiye İhracatçılar Meclisi TİM koordinasyonuyla Kosova dan inşaat malzemeleri, gıda, metal, oto yedek parça, bilişim, tarım makineleri, sektörlerinden oluşan bir ticari heyeti İstanbul a organize ediyor. Në Turqi Planifikohet të Dërgohet Delegacioni Tregtarë Me anë të organizimit të Odës Tregtare Kosovaro Turke në fund të muajit Prill 2013 planifikohet të dërgohet një delegacion në Turqi. OTKT me qëllim të ngritjes së nivelit të lidhjeve dypalëshe ekonomike dhe për rritjen e numrit të bashkëpunimeve, me anë të koordinimit të Kuvendit të Eksportuesve të Republikës së Turqisë TİM për në İstanbul organizon një delegacion tregtarësh nga Kosova të përbërë nga këto sektore: materiale për ndërtimtari, ushqimore, metal, auto pjesë, IT, dhe makineri për bujqësi.

Oda Bülteni Buletini i Odës Mart - Nisan Mars - Prill 2013 17 Sirketlerden Haberler Lajme nga Kompanitë BKT Skenderaj Subesini açtl Banka Kombëtare Tregtare (BKT) Skenderaj kentinde Şubesini açıtı. Bu Şubenin açılışı ile BKT, Kosova daki Şube sayısını 24 e çıkardı. BKT devamlılık arz eden büyüme trendi ile Kosova da bankacılık piyasasında önemli bir faktör olmaya devam ediyor. (Şubat, 2013) BKT ka hapur degën e saj në Skënderaj Banka Kombëtare Tregtare (BKT) ka hapur degën e saj të re në qytetin e Skënderajit. Me hapjen e kësaj dege, shkon në 24 numri i deegëve të BKT-s në Kosovë, gjë që tregon rritjen e vazhdueshme të saj, duke u bërë kështu një faktor shumë i rëndësishëm në tregun bankar të Kosovës. (Shkurt, 2013) Vita ya Avrupa lmar ve Kalklnma Bankaslndan ziyaret Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası Başkanı Suma Chakrabarti, Devolli Group a ait VITA süt fabrikasını ziyaret etti. Ziyarete Kosova Sanayi ve ticaret Bakanı mimoza Kusari Lila da eşlik etti. Suma Chakrabarti, Kosova da üretim kapasitelerinin artırılması için Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasının desteklerinin devam edeceğini ifade ederek, VITA süt fabrikasının sadece Kosova da değil tüm bölgede en modern tesisleri temsil ettiğini söyledi. VITA süt fabrikası, 6 hatta süt, yoğurt ve diğer süt ürünleri üretim ile saatte 32 bin ton üretme kapasitesine sahip. (Şubat, 2013). Presidenti i BERZH-it vizitoi fabrikën e qumështores VITA Presidenti i Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH), Suma Chakrabarti, vizitoi fabrikën e qumështores VITA nga Devolli Group. Suma Chakrabarti shprehu mbështetjen e vazhdueshme të Bankës për ngritjen e kapaciteteve prodhuese kosovare, duke vënë theks të veçantë në rezultatet e arritura nga bashkëpunimi me Devolli Group, në qumështoren VITA e cila tanimë zotëron pajisjet dhe teknologjinë ndër më modernet jo vetëm në Kosovë, por edhe më gjerë. Qumështorja VITA tashmë ka 6 linja prodhimi për qumësht, jogurt dhe produkte të tjera të qumështit ndërsa kapacitetet prodhuese tejkalojnë 32 mijë litra në orë. (07.02.2013)

18 Mart - Nisan Mars - Prill 2013 Oda Bülteni Buletini i Odës Sirketlerden Haberler Lajme nga Kompanitë Turk Hava Yollarlndan yenilikler 31Mart 2013 itibari iletürk Hava YollarıPriştine ofisi yaz tarifesine geçecektir Günde 2 haftada 14 frekansa ile birlikte bağlantı kalitemizin artması sonucuyeni acılan hatlara seyahat süresi daha da kısalacaktır. Sürekli büyümekte olan Türk Hava Yolları 01Nisan`da Houston ( ABD), 02 Nisan `da Al Aqabahve 04 Haziran`da Marsilya ( Fransa ) ile üç yeni hata daha uçmaya başlayacaktır. Yeni hatlarlmlzln frekanslarl: - Houston haftada (Pazartesi, Salı Cuma, Cumartesi)4 frekans - Marsilya haftada (Salı, Çarşamba, Cuma, Pazar)4frekans uygulanacaktır. - Al Aqabah haftada ( Salı,Persembe,Cumartesi) 3 frekans uygulanacaktir. Her ay 5 şehir promosyon uygulamamızda Martayına ait şehirler veücret seviyeleri şuşekildedir; Risitë nga Turkish Airlines Që nga data 31 Mars 2013, Turkish Airlines me Zyre në Prishtinë do të kalojë në tarifën verore të fluturimeve. Me rritjen e kualitetit duke shërbyer 2 herë në ditë me 14 frekanse, dhe në sajë të linjave të reja të hapura, koha e udhëtimit do të shkurtohet edhe më tej. Turkish Airlines e cila dita ditës rritet edhe më shumë do të hapë tri linjë drejtime të reja të fluturimeve; siç janë fluturimi në Houston (SHBA) nga data 1 Prill 2013, fluturimi në Al Aqabah që nga data 2 Prill 2013, si dhe fluturimi në Marsilya (Francë)që nga data 4 Qershor 2013. Frekanset e drejtimeve të reja: - Houston 4 frekanse në javë (e Hëne, e Marte, e Premte, e Shtune) - Marsilya 4 frekanse në javë(e Marte,e Mërkurë, e Premte, e Diel) - Al Aqabah 3 frekanse në javë (e Marte,e Enjte, e Shtune) Në zbatimin e promocioneve tona, çmimet dhe 5 qytetet e përcaktuara për muajin Mars janë si në vijim: Khartum Addis Ababa Entebbe Capetoën Johannesburg 499.00 Euro `dan başlayan fiyatlarla 499.00 Euro`dan başlayan fiyatlarla 599.00 Euro`dan başlayan fiyatlarla 359.00 Euro `dan başlayan fiyatlarla 359.00 Euro`dan başlayan fiyatlarla Khartum Addis Ababa Entebbe Capetoën Johannesburg duke filluar nga 499.00 Euro duke filluar nga 499.00 Euro duke filluar nga 599.00 Euro duke filluar nga 359.00 Euro duke filluar nga 359.00 Euro (NOT: ücretlere vergiler dahil değildir) (Në çmim nuk përfshihen tatimet) Bizimle uçmaya ve avantajlarımızdanfaydalanmayadevam edin Vazhdoni të shfrytëzoni avantazhet tona dhe të fluturoni me ne.

Oda Bülteni Buletini i Odës Mart - Nisan Mars - Prill 2013 19 Sirket Tanitim Promovimi i Kompanisë Kosova Türkiye Ticaret Odası (KTTO) üyesi ASHA, 2003 yılında kurulmuş olup grafik dizayn alanında, özellikle reklam ve dizayna odaklanarak Kosova da en başarılı stüdyolardan biri olmayı başarmıştır. Tam zamanlı 17 tecrübeli elemanla, en yüksek profesyonel standartlara çıkarak ve modern teknolojiyi kullanarak, müşterilerimize, onların çıkarlarını, itibarlarını ve elemanlarını gözeterek geniş yelpazede dizayn seçenekleri ve kaliteli baskı hizmeti sunmaktayız. Hizmetlerimiz dört ana kategoride toplanmaktadır: Dizayn (Grafik tasarım, ilüstrasyon, fotoğraf, web sayfa tasarımları, şirketlerin markalaşması ve gelişmesi) Baskı (Renkli baskı, yüksek tirajlı baskı, sanatsal baskı) Prodüksiyon (Televizyon reklamları, video spotları, görsel efektler, televizyon programları, film, belgesel) Reklam (sinyal işaretleri, 3D işaretler, kampanya organizasyonu ve yönetimi) Misyonumuz, müşterilerimize en uygun fiyatlarla ürün ve hizmetler sağlamak, bunu da kısa zamanda ve müşteri memnuniyetini gözeterek yapmaktır. Bu bağlamda müşterilerimizin ihtiyaçları doğrultusunda grafik tasarım alanında yaratıcı fikirler ve modern çözümler üretmekteyiz. ASHA është kompani e themeluar në vitin 2003 dhe ka arritur të bëhet një nga studiot më të suksesshme të dizajnit grafik në Kosovë, duke qenë kryesisht e fokusuar në fushën e marketingut dhe dizajnit në vend. Me një staf me përvojë, të përbërë nga 17 persona me orar të plotë pune, që ngriten në standardet më të larta profesionale, kombinuar me teknologjinë më moderne, ne u ofrojmë klientëve tanë një llojshmëri të gjerë të dizajneve dhe shërbimeve kualitative të printimit dhe dizajnit, duke i ndihmuar klientët tanë që të kujdesen për stafin e tyre, interesin e tyre dhe reputacionin e tyre. Shërbimet tona ndahen në katër kategori kryesore, që janë: Dizajni (Dizajni Grafik, Ilustrimi, Fotografia, Dizajnimi i web-faqeve dhe Zhvillimi, Brendimi I kompanive) Printimi (Printimi me ngjyrë, Printimi në Masa të Mëdha, Printimi i Artë) Produksioni (Reklamat Televizive, Video Spotet, Efektet Vizuale, Emisionet Televizive, Filmi, Dokumentarët) Reklamimi (Shenjat sinjalizuese, Shenjat 3D, Organizimi dhe menaxhimi i kampanjave) Misioni ynë është që të sigurojmë për klientët tanë produkte dhe shërbime kualitative me kosto të përballueshme, të kryejm punët në kohë të shkurtër dhe të sigurojmë kënaqësinë e klientit, të sjellim ide kreative dhe zgjedhje moderne vazhdimisht në fushën e dizajnit grafik, duke përmbushur të gjitha nevojat e klientëve tanë. Str. Tahir Zajmi n.n, Emshir // 10000 Prishtina, Kosovo // Tel. +381 (0)38 60 38 88 // Mob. +377 (0)45 66 88 00 // info@ashagraphics.com // www.ashagraphics.com

20 Mart - Nisan Mars - Prill 2013 Oda Bülteni Buletini i Odës ODA BÜLTENI BULETINI I ODËS Mart - Nisan / Mars - Prill 2013