ANATOMİ VE FİZYOLOJİ DERSİ MODÜL ADI VÜCUDUN TEMEL YAPISI HAREKET SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ ENDOKRİN SİSTEM SÜRESİ 40/16 40/24 40/16 40/8 VÜCUT SIVILARI, ELEKTROLİTLERİ VE KAN 40/8 DOLAŞIM SİSTEMİ 40/24 SOLUNUM SİSTEMİ 40/16 SİNDİRİM SİSTEMİ 40/16 BOŞALTIM SİSTEMİ 40/8 ÜREME SİSTEMİ 40/16 DUYU ORGANLARI 40/16
DERSİN ADI ALAN MESLEK/DAL DERSİN OKUTULACAĞI SINIF/YIL SÜRE DERSİN AMACI DERSİN TANIMI DERSİN ÖN KOŞULLARI DERS İLE KAZANDIRILACAK YETERLİLİKLER DERSİN İÇERİĞİ DERS BİLGİ FORMU ANATOMİ VE FİZYOLOJİ ALANLAR ORTAK ALANLAR ORTAK 9. SINIFLAR Haftalık 4 Ders Saati Bu derste öğrenciye; vücudun temel yapısı, hareket, sinir, endokrin, dolaşım, solunum, sindirim, boşaltım ve üreme sistemleri, vücut sıvıları, elektrolitleri ve kan ile duyu organlarının yapı ve işlevlerini ayırt etme ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Bu ders; vücudun temel yapısı ile vücudu oluşturan organ ve sistemlerin yapı ve işlevleri ile ilgili bilgi ve becerilerin verildiği derstir. Dersin ön koşulu yoktur Öğrenciye, dersin sonunda; 1. Vücudun temel yapısını ayırt etmek 2. Hareket sisteminin yapı ve işlevlerini ayırt etmek 3. Sinir sisteminin yapı ve işlevlerini ayırt etmek 4. Endokrin sistemin yapı ve işlevlerini ayırt etmek 5. Vücut sıvıları, elektrolitleri ve kanın yapı ve işlevlerini ayırt etmek 6. Dolaşım sisteminin yapı ve işlevlerini ayırt etmek 7. Solunum sisteminin yapı ve işlevlerini ayırt etmek 8. Sindirim sisteminin yapı ve işlevlerini ayırt etmek 9. Boşaltım sisteminin yapı ve işlevlerini ayırt etmek. 10. Üreme sisteminin yapı ve işlevlerini ayırt etmek 11. Duyu organlarının yapı ve işlevlerini ayırt etmek yeterlilikleri kazandırılacaktır. Bu ders, 1. Anatomi ve Fizyolojiye Giriş 2. Hücre 3. Doku, Organ ve Sistemler 4. Kemik ve İskelet 5. Baş Kemikleri 6. Gövde Kemikleri (Ossa Truncus) 7. Üst Ekstremite Kemikleri (Ossa Membri Superioris) 8. Alt Ekstremite Kemikleri (Ossa Membri İnferioris) 9. Eklemler 10. Kaslar 11. Merkezi Sinir Sistemi 12. Periferik Sinir Sistemi 13. Endokrin Sistem 14. Endokrin Bezler ve Hormonları 15. Vücut Sıvıları ve Elektrolitler 16. Kanın Yapısı ve İşlevleri 17. Kalbin Yapı ve İşlevleri 18. Damarlarının Yapısı ve İşlevleri 19. Dolaşım Çeşitleri ve Özellikleri 20. Solunum Yollarının Yapı ve İşlevleri 1
YÖNTEM VE TEKNİKLERİ EĞİTİM-ÖĞRETİM ORTAMI VE DONANIM ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME EĞİTİMCİLER İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM VE KURULUŞLAR 21. Akciğerler (Pulmones) Yapı ve İşlevleri 22. Solunum Sistemi Mekanizması ve Fizyolojisi 23. Sindirim Kanalı 24. Sindirime Yardımcı Organ ve Bezler 25. Böbreklerin Yapı ve Fonksiyonları 26. Üreter, Mesane, Ürethranın Yapı ve İşlevleri 27. Erkek Üreme Organları 28. Kadın Üreme Organları 29. Üreme Sistemi Fizyolojisi 30. Beş Duyu (Duyu Organları -Organo Sensium) 31. İşitme ve Denge Organı 32. Koku Organı 33. Dokunma Organı 34. Tat Organı konularını içermektedir. Modüler bireysel öğretim teknikleri, araştırma, uygulama, gözlem, tartışma, soru-cevap, gösterim, gezi ve deney simülasyon vb. yöntem ve teknikleri uygulanabilir. Ortam: Anatomi ve Fizyoloji için gerekli araç gereç ekipmanın bulunduğu teknik sınıflar, kütüphane, internet gibi bireysel öğrenme ortamları Donanım: Teknik sınıflarda; vücut bölümleri ve sistemlerinin tanıtımı için insan iskelet ve maketleri, organ maketleri, anatomi atlası, eğitim posterleri, afiş, şema, bilgisayar, projeksiyon, tepegöz, cd ve slayt gösterileri v.b. sağlanmalıdır. Millî Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Kurumları Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği ne uygun olarak modül ve ders sonunda ölçme araçları kullanılarak ölçme ve değerlendirme yapılacaktır. 1. Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarına öğretmen olarak atanacaklardan atamalarına esas olan alanlar ile mezun oldukları yükseköğretim programları ve aylık karşılığı okutacakları derslere ilişkin çizelgeye uygun olanlar görev almalıdır. 2. Programın uygulanmasında gerektiğinde alanında sektör deneyimi olan usta öğretici, teknisyen ve meslek elemanlarından yararlanılabilir. Diğer alan öğretmenleri, Sağlık Bakanlığı, il sağlık müdürlükleri, üniversiteler, özel ve devlet hastaneleri, sivil toplum örgütleri, meslek odaları ve meslek elemanları vb. ile işbirliği yaparak öğrencinin konuyla ilgili iletişim kurabileceği, araştırma, gözlem ve uygulama yapabileceği her türlü kurum ve kuruluşlar. 2
MODÜL BİLGİ SAYFASI ALAN MESLEK/DAL DERS MODÜL : ALANLAR ORTAK : ALANLAR ORTAK :ANATOMİ VE FİZYOLOJİ :VÜCUDUN TEMEL YAPISI KODU :720S00033 SÜRE : 40/16 ÖN KOŞUL : AÇIKLAMA : 1. Bu modülün yeterliğe dayalı amaçlarına ulaşılabilmesi için bilgi iletişim teknolojilerinin gerektirdiği araç, gereç ve ekipmanlar sağlanmalıdır. 2. Bu modül Teknik sınıf /Anatomi ve Fizyoloji laboratuarında yapılmalıdır. 3. Modülde yer alan yeterliğe dayalı amaçlar 40 saat sonunda ulaşılması öngörülerek hazırlanmıştır. Bu nedenle yüz yüze eğitim süreci için ayrılan 16 saatin dışında kalan bireysel eğitim için ayrılan süre de dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. 4. Bu modülün işlenmesinde içerik sıralaması zümre öğretmenler kararlarına uyulmalıdır. 5. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde; insan iskelet ve maketleri, organ maketleri, anatomi atlası,hücre afişi,şeması, eğitim posterleri vb. araç, gereç ve ekipmanlar kullanılmalıdır. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ : Sesli okuma, yazma (not alma, satır altı çizme, cümlede kullanma), zihinsel imge oluşturma, benzetim yapma, soru- cevap, rol yapma, drama, tartışma, beyin fırtınası, problem çözme, gezi gözlem, araştırma, iskelet, maket, afiş şema vb. üzerinde gösterme, uygulama gibi modüler bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri uygulanabilir. GENEL AMAÇ AMAÇLAR : Öğrenci, gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında anatomii fizyoloji bilim dallarına ait temel terim ve kavramları, insan vücudunun bölümlerini, hücre, doku, organ sistemleri ayırt edebilecektir. : Öğrenci; 1. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında anatomi ve fizyoloji ile ilgili temel terim ve kavramları ayırt edebilecektir. 2. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında hücre yapı ve işlevlerini ayırt edebilecektir. 3. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında dokuların yapı ve işlevlerini ayırt edebilecektir. İÇERİK : 3
1. ANATOMİ VE FİZYOLOJİYE GİRİŞ 1.1.Tıbbî Terimleri Meydana Getiren Temel Öğeler 1.2. Anatominin Bölümleri 1.2.1. Makroskobik Anatomi 1.2.2. Mikroskobik Anatomi 1.2.3. Gelişim Anatomisi (Developmental anatomy) 1.2.4. Patolojik Anatomi 1.2.5. Fonksiyonel Anatomi 1.2.6. Radyolojik Anatomi 1.2.7. Karşılaştırmalı (Comparativ) Anatomi 1.3. Vücudun Bölümleri, Anatomik Düzlemler, Eksenler ve Yönler 1.3.1. Vücudun Bölümleri 1.3.2. Vücut Boşlukları (Anatomik Cavity) 1.3.3. Anatomik Düzlemler (Planum) 1.3.4. Eksenler (Axisler) 1.3.5. Anatomik Duruş (Positio Anatomica) 1.3.6. Yönler 2. HÜCRE 2.1. Hücrenin Yapısı 2.1.1. Hücre Gövdesi (Sitoplazma ) 2.1.2. Hücre Zarı (Membrena Cellularis Plazmalemma) 2.1.3. Hücre Çekirdeği (Nucleus) 2.1.4. Çekirdekçik (Nucleus) 2.2. Hücre Bölünmesi ve Çoğalması 2.2.1. Mitoz Bölünme 2.2.2. Mayoz Bölünme 2.3. Hücrenin Gelişmesi ve Ölümü 3. DOKU, ORGAN VE SİSTEMLER 3.1. Doku 3.1.1.Epitel Doku 3.1.2.Destek Doku 3.1.3.Kas Doku 3.1.4.Sinir Doku 3.2. Organlar ve Sistemler 3.2.1.Organlar 3.2.2.Sistemler 3.3. Zarlar ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME: Öğrenci, aşağıdaki performans ölçütlerini yerine getirecektir. A. Anatomi ve Fizyolojiye Giriş (Anatomi ve Fizyoloji ile İlgili Temel Terim ve Kavramları Ayırt Etmek) 1. Anatomi ve fizyoloji bilim dallarının farklarını belirler. 2. Tıbbî terimleri meydana getiren kök,ön ek, son ekleri örneklerle açıklar. 3. Çalışma alanlarına göre anatominin bölümlerini ayırt eder. 4. Vücudun bölümlerini şekil, afiş, şema, maket vb. eğitim materyalleri üzerinde doğru olarak gösterir. 5. Vücut boşlukları ve anatomik düzlemleri maket üzerinde doğru olarak gösterir. 6. Düzlem ve eksenler esas alınarak organ ve oluşumların yer ve yönünü bildiren terimleri doğru kullanarak açıklar. 4
B. Hücre (Hücre Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek) 1. Hücre şekli çizer, şekil üzerinde hücreyi oluşturan oluşum ve yapıları doğru açıklar. 2. Hücre zarında madde taşıma yollarını doğru açıklar. 3. Hücre bölünmesi ve çoğalmasını doğru açıklar. 4. Hücrenin gelişmesi ve ölüm mekanizmalarını doğru ayırt eder. C. Doku, Organ ve Sistemler (Dokuların Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek) 1. Doku çeşitlerini afiş, şema vb.eğitim materyalleri üzerinde doğru gösterir. 2. Vücudumuzdaki sistemleri oluşturan organları manken, maket, afiş, şema üzerinde doğru gösterir. 3. Zarları işlevlerine, bulundukları bölge ve organlara göre doğru sınıflandırır. 5
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 1 İŞLEMİN ADI Anatomi ve fizyoloji ile ilgili temel terim ve kavramları ayırt etmek Vücudun Temel Yapısını Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında, organ maketleri, iskelet, afiş, resim, CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyoloji eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Anatomi ve fizyoloji ile ilgili temel terim ve kavramları doğru ayırt etmek 1. Anatomi ve fizyoloji bilim dallarının özeliklerini birbirinden ayırt etmek. 2. Anatomi fizyoloji alanında çalışmış bilim adamlarının çalışmalarını ayırt etmek. 1. ANATOMİ VE FİZYOLOJİYE GİRİŞ 1.1. Tıbbî Terimleri Meydana Getiren Temel Öğeler 1.2. Anatominin Bölümleri 1.2.1. Makroskobik Anatomi 1.2.2. Mikroskobik Anatomi 1. Tıbbi terimleri kullanmak. 2. Vücudun topografik bölgelerini afiş, şema, şekil vb. eğitim materyalleri üzerinde göstermek. 1. Dikkatli olmak 2. Seçici olmak 3. Yaratıcı olmak 4. Gözlemci olmak 5. Araştırıcı olmak 3. Anatomi ve fizyolojiye ait tıbbi terimleri ayırt etmek. 4. Anatominin bölümlerini ayırt etmek. 5. İnsan vücudunun topografik bölgelerini afiş, şema, şekil vb. eğitim materyalleri üzerinde göstermek. 6. İnsan vücudunun bölümlerini şekil, afiş, şema, vb. eğitim materyalleri 1.2.3. Gelişim Anatomisi (Developmental anatomy) 1.2.4. Patolojik Anatomi 1.2.5. Fonksiyonel Anatomi 1.2.6. Radyolojik Anatomi 1.2.7. Karşılaştırmalı (comparativ) Anatomi 1.3. Vücudun Bölümleri, Anatomik Düzlemler, Eksenler ve Yönler 1.3.1.Vücudun bölümleri 3. Vücudun bölümlerini eğitim materyalleri üzerinde göstermek. 4. Vücut boşluklarını sıralamak. 5. Anatomik duruş ve yönleri kendi vücudu üzerinde uygulayarak göstermek. üzerinde göstermek. 7. Karın boşluğunda yer alan bölgeleri şekil, afiş, şema, vb. eğitim materyalleri üzerinde göstermek 8. Vücut boşluklarını ayırt etmek. 9. Eksenleri ayırt etmek. 10. Anatomik duruşu uygulayarak göstermek. 11. Yönleri uygulayarak göstermek 1.3.2.Vücut boşlukları (Anatomik cavity) 1.3.3.Anotomik düzlemler (planum) 1.3.4.Eksenler (Axisler) 1.3.5.Anatomik duruş (Positio Anatomica) 1.3.6.Yönler SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 4 ders saati 6
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 2 İŞLEMİN ADI Hücre yapı ve işlevlerini ayırt etmek Vücudun Temel Yapısını Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında,hücreye ait afiş, resim,şema vb. görseller CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyolojiye ait eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Hücre yapı ve işlevlerini doğru ayırt etmek 1. Hücre yapı ve özelliklerini ayırt etmek. 2. HÜCRE 1. Hücre yapı ve özelliklerini 1. Dikkatli olmak 2. Hücrenin gövdesini oluşturan organelleri ayırt etmek. 3. Hücre zarının yapı ve özelliklerini ayırt etmek. 2.1. Hücrenin Yapısı 2.1.1. Hücre Gövdesi (Sitoplazma ) 2.1.2. Hücre Zarı (Membrena sıralamak. 2. Hücre şekli çizmek. 3. Hücre zarının yapı ve özelliklerini ayırt etmek. 2. Seçici olmak 3. Yaratıcı olmak 4. Gözlemci olmak 5. Araştırıcı olmak 4. Hücre zarında madde taşıma yollarını Cellularis Plazmalemma) 4. Hücre zarında madde ayırt etmek. 5. Hücre zarında aksiyon potansiyeli ve dinlenim zar potansiyelini ayırt etmek. 6. Hücre çekirdeğinin yapısını ayırt etmek. 7. Çekirdekçiğin yapı ve fonksiyonlarını ayırt etmek. 2.1.3. Hücre Çekirdeği (Nucleus) 2.1.4. Çekirdekçik (Nucleus) 2.2. Hücre Bölünmesi ve Çoğalması 2.2.1. Mitoz Bölünme 2.2.2. Mayoz Bölünme 2.3. Hücrenin Gelişmesi ve Ölümü taşıma yollarını birbirinden ayırt etmek. 5. Mitoz ve mayoz bölünme aşamalarını ayırt etmek 8. Mitoz bölünmede gelişen safhaları sıralamak. 9. Mayoz bölünme aşamalarını ayırt etmek. 10. Hücre gelişimi ve ölüm mekanizmalarını ayırt etmek. SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 6 ders saati 7
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 3 İŞLEMİN ADI Dokuların yapı ve işlevlerini ayırt etmek Vücudun Temel Yapısını Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında, iskelet, organ maketleri, afiş, resim, CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyoloji ait eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Dokuların yapı ve işlevlerini doğru ayırt etmek 1. Dokuları ayırt etmek. 3. DOKU ORGAN VE SİSTEMLER 1. Dokuları çeşitlerini 1. Dikkatli olmak 2. Epitel doku çeşitlerini ayırt etmek. 3.1. Doku birbirinden ayırt etmek. 2. Seçici olmak 3. Destek doku çeşitlerini ayırt etmek. 3.1.1. Epitel doku 2. Nöron şekli çizerek 3. Yaratıcı olmak 4. Bağ dokuyu oluşturan yapıları ayırt 3.1.2. Destek doku bölümlerini göstermek. 4. Gözlemci olmak etmek. 3.1.3. Kas doku 3. Sistemleri oluşturan 5. Araştırıcı olmak 5. Yağ doku yapı ve işlevlerini ayırt etmek. 6. Kıkırdak doku yapı ve işlevlerini ayırt etmek. 7. Kıkırdak doku ve çeşitlerini ayırt etmek. 8. Kemik doku ve işlevlerini ayırt etmek. 9. Kompakt kemik doku ve süngersi kemik doku özelliklerini ayırt etmek. 3.1.4. Sinir doku 3.2. Organlar ve sistemler 3.2.1. Organlar 3.2.2. Sistemler 3.3. Zarlar organları maket üzerinde göstermek. 4. Zarları sınıflandırmak 10. Kas doku özellik ve işlevlerini ayırt etmek. 11. Kas doku çeşitlerini ayırt etmek. 12. Nöron yapısını ayırt etmek. 13. Nöroglia hücresi yapı ve görevlerini ayırt etmek. 14. Sistemleri ayırt etmek. 15. Zarları işlevlerine göre ayırt etmek. SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 6 ders saati 8
9
MODÜL BİLGİ SAYFASI ALAN MESLEK/DAL DERS MODÜL KODU : ALANLAR ORTAK : ALANLAR ORTAK : ANATOMİ VE FİZYOLOJİ : HAREKET SİSTEMİ : 720S00027 SÜRE : 40/24 ÖN KOŞUL : AÇIKLAMA : 1. Bu modülün yeterliğe dayalı amaçlarına ulaşılabilmesi için bilgi iletişim teknolojilerinin gerektirdiği araç, gereç ve ekipmanlar sağlanmalıdır. 2. Bu modül Teknik sınıf /Anatomi ve Fizyoloji laboratuarında yapılmalıdır. 3. Modülde yer alan yeterliğe dayalı amaçlar 40 saat sonunda ulaşılması öngörülerek hazırlanmıştır. Bu nedenle yüz yüze eğitim süreci için ayrılan 24 saatin dışında kalan bireysel eğitim için ayrılan süre de dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. 4. Bu modülün işlenmesinde içerik sıralaması zümre öğretmenler kararlarına uyulmalıdır. 5. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde; insan iskelet ve maketleri, organ maketleri, anatomi atlası, eğitim posterleri vb. araç, gereç ve ekipmanlar kullanılmalıdır. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ GENEL AMAÇ AMAÇLAR : Sesli okuma, yazma (not alma, satır altı çizme, cümlede kullanma), zihinsel imge oluşturma, benzetim yapma, soru- cevap, rol yapma, drama, tartışma, beyin fırtınası, problem çözme, gezi gözlem, araştırma, uygulama gibi modüler bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri uygulanabilir. : Öğrenci, gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında hareket sistemini oluşturan iskelet, eklem ve kasların yapı ve işlevlerini ayırt edebilecektir. : Öğrenci; 1. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında kemik yapıyı ayırt edebilecektir. 2. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında baş kemiklerini ayırt edebilecektir. 3. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında gövde kemiklerini ayırt edebilecektir. 4. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında üst ekstremite kemiklerini ayırt edebilecektir. 5. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında alt ekstremite kemiklerini ayırt edebilecektir. 6. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında eklemleri ayırt edebilecektir. 10
7. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında vücuttaki kasların yapı ve işlevlerini ayırt edebilecektir. İÇERİK : 1. KEMİK VE İSKELET 1.1. Kemik Tipleri 1.2. Kemikleşme (Ossificasyon) 1.2.1. Kemik Gelişimi 1.3. İskelet 2. BAŞ KEMİKLERİ 2.1. Kafa Kemikleri (Neurocranium Kemikleri) 2.2. Yüz Kemikleri (Viscerocranium Kemikleri - Ossa Faciei) 2.3. Sinus ve Paranazal Sinus 2.4. Bütün Olarak Kafa İskeleti 2.5. Yenidoğanda Kafa İskeleti 3. GÖVDE KEMİKLERİ (OSSA TRUNCUS) 3.1. Omurga (Columna Vertebralis) 3.1.1.Omurganın Görevleri 3.1.2.Omurganın Yapısı 3.1.3.Tipik Bir Omurun Yapısı 3.1.4.Bölgelere Göre Omurların Özellikleri 3.2. Göğüs Kafesi Kemikleri (Ossa Thoracicae) 4. ÜST EKSTREMİTE KEMİKLERİ (OSSA MEMBRİ SUPERİORİS) 4.1. Üst Taraf Kavşağı veya Omuz Kemikleri 4.2. Serbest Üst Taraf Kemikleri 4.2.1. Kol kemikleri(ossa Brachium) 4.2.2. Önkol Kemikleri (Ossa Antebrachium) 4.2.3. El Kemikleri (Ossa Manus) 5. ALT EKSTREMİTE KEMİKLERİ (OSSA MEMBRİ İNFERİORİS) 5.1. Alt Taraf Kavşağı veya Kalça Kemikleri 5.2. Serbest Alt Taraf Kemikleri 5.2.1. Uyluk Bölgesi Kemikleri 5.2.2. Bacak Kemikleri (Ossa Cruris) 5.2.3. Ayak Kemikleri (Ossa Pedis) 6. EKLEMLER 6.1. Eklem Çeşitleri 6.1.1. Oynamaz Eklemler (Synarthrosis, Sinartroz) 6.1.2. Yarı Oynar Eklemler (Amphiartrosis, Amfiartroz) 6.1.3.Oynar Eklemler (Diarthrosis) 6.2. Vücuttaki Önemli Oynar Eklemler 6.2.1. Baş-Boyun Eklemleri 6.2.2. Üst Ekstremite Eklemleri 6.2.3. Alt Ekstremite Eklemleri 7. KASLAR 7.1. Kasların Görevleri 11
7.2. Kas Çeşitleri 7.2.1. İskelet Kasının Yapısı 7.2.2. Kasın Kasılma Mekanizması 7.2.3. Kas Yorgunluğu 7.2.4. İskelet Kaslarının Yardımcı Elemanları 7.2.5. İskelet Kaslarının Adlandırılması 7.3. Vücuttaki Önemli İskelet Kasları 7.3.1. Baş ve Boyun Kasları 7.3.2. Gövde Kasları 7.3.3. Üst Ekstremite Kasları 7.3.4. Alt Ekstremite Kasları ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME: Öğrenci, aşağıdaki performans ölçütlerini yerine getirecektir. A. Kemik ve İskelet (Kemik Yapıyı Ayırt Etmek) 1. Bütün kemikleri Türkçe-Latince isimleriyle sayar. 2. Kemik tiplerini iskelet üzerinde doğru gösterir. B. Baş Kemikleri (Baş Kemiklerini Ayırt Etmek) 1. Kafa kemiklerinin yerlerini iskelet ve şema üzerinde doğru gösterir 2. Kafa kemiklerinin yerlerini iskelet ve şema üzerinde doğru gösterir. 3. Yüz kemiklerinin yerlerini canlı, iskelet ve şema üzerinde doğru gösterir. 4. Sinüs ve paranazal sinüslerin, yerlerini iskelet ve canlı üzerinde gösterir. 5. Kalvaryadaki suturaları ve anatomik noktaları resim, afiş, şema üzerinde doğru gösterir. 6. Yeni doğan kafatasındaki fonticulusları resimde doğru gösterir. C. Gövde Kemikleri (Gövde Kemiklerini Ayırt Etmek) 1. Gövde kemiklerini şema üzerinde doğru gösterir. 2. Omurganın bölgelerini iskelet ve şema üzerinde doğru gösterir. 3. Göğüs kafesi kemiklerini şema ve iskelet üzerinde doğru gösterir. D. Üst Ekstremite Kemikleri (Üst Ekstremite Kemiklerini Ayırt Etmek) 1. Üst ekstremite kemiklerini iskelet, afiş, şema ve resimde doğru gösterir. 2. Serbest üst taraf kemiklerini sayar. E. Alt Ekstremite Kemikleri (Alt Ekstremite Kemiklerini Ayırt Etmek) 1. Alt ekstremite kemiklerini iskelet, afiş, şema ve resimde doğru gösterir. 2. Serbest alt taraf kemiklerini sayar. F. Eklemler (Eklemleri Ayırt Etmek) 1. Eklem çeşitlerini doğru sınıflandırır. 2. Oynar eklem hareketlerini şekil ve canlı üzerinde doğru gösterir. G. Kaslar (Kasların Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek) 1. Kasların çeşitlerini ve görevlerini doğru açıklar. 2. Kasın kasılma mekanizmasını doğru açıklar. 3. İskelet kaslarının yardımcı elemanlarını afiş, şema ve resimde doğru gösterir. 4. Vücuttaki önemli iskelet kaslarını afiş, şema ve resimde doğru gösterir. 12
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 1 İŞLEMİN ADI Kemik yapıyı ayırt etmek Hareket Sisteminin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında iskelet, şemalar, anatomi atlası, resim vb. görseller CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyolojiye ait eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Kemik ve iskeletin yapısal özelliklerini ve fonksiyonlarını doğru ayırt etmek 1. Kemik tiplerini (çeşitlerini) resimde gösterip yazmak 2. Uzun kemiğin bölümlerini ve yapısını resimde gösterip yazmak 3. Kemikleşmenin tanımını yapmak ve kemikleşme çeşitlerini saymak 4. Kemik gelişimi için gerekli faktörleri saymak 5. İskeletin görevlerini saymak 6. İskeletin bölümlerini iskelet ve vücudunuzda göstermek 1. KEMİK VE İSKELET 1.1. Kemik tipleri 1.2. Kemikleşme (Ossificasyon) 1.2.1. Kemik Gelişimi 1.3. İskelet 1. Kemik dokunun yapısını ayırt etmek 2. Kemik tiplerini iskelet ve canlı üzerinde ayırt etmek 3. İskeletin bölümlerini iskelet ve canlı üzerinde ayırt etmek 1. Planlı olmak 2. Dikkatli olmak 3. Disiplinli olmak 4. Mesleki yeniliklere açık olmak 5. Araştırmacı olmak SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 2 ders saati 13
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 2 İŞLEMİN ADI Baş kemiklerini ayırt etmek Hareket Sisteminin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında kafatası iskeleti, şemalar, anatomi atlası, resim vb. görseller CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyolojiye ait eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Baş kemiklerinin yapısal özelliklerini ve fonksiyonlarını doğru bir şekilde ayırt etmek 1. Kafatası (Cranium) kemiklerinin sayısını ayırt etmek 2. Kafa kemiklerini resimde göstererek Türkçe ve Latince adlarını yazmak 3. Yüz kemiklerini resimde göstererek Türkçe ve Latince adlarını yazmak 4. Sinüs ve paranazal sinuslerin, yerlerini iskelet ve canlı üzerinde göstermek 5. Kalvaryadaki suturaları ve anatomik noktaları resimde göstermek 7. Yeni doğan kafatasındaki fonticulusları resimde göstermek SÜRE: 2. BAŞ KEMİKLERİ 2.1. Kafa Kemikleri (Neurocranium Kemikleri) 2.2. Yüz Kemikleri (Viscerocranium Kemikleri - Ossa Faciei) 2.3. Sinus ve Paranazal Sinus 2.4. Bütün Olarak Kafa İskeleti 2.5. Yenidoğanda Kafa İskeleti 1. Kemik dokunun yapısını ayırt Kafa kemiklerinin yerlerini canlı, iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek 2. Kafa kemiklerinin yapılarını iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek 3. Yüz kemiklerinin yerlerini canlı, iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek 4. yüz kemiklerinin yapılarını iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek 5. Paranazal sinüsleri canlı, iskelet ve şemada ayırt etmek 6. Yenidoğan kafatasındaki bıngıldakları canlı, iskelet şema üzerinde ayırt etmek 1. Planlı olmak 2. Dikkatli olmak 3. Disiplinli olmak 4. Mesleki yeniliklere açık olmak 5. Araştırmacı olmak. 6. sorumluluk sahibi olmak İşlemin Öğrenme Süresi: 3 ders saati 14
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 3 İŞLEMİN ADI Gövde kemiklerini ayırt etmek Hareket Sisteminin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında insan iskeleti, şemalar, anatomi atlası, resim vb. görseller CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyolojiye ait eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Gövde kemiklerinin yapısal özelliklerini ve fonksiyonlarını doğru ayırt etmek. 1. Gövde kemiklerinin sayısını ayırt etmek. 2. Gövde kemiklerini Türkçe Latince adlarıyla iskelet ve şema üzerinde saymak. 3. Omurganın görevlerini yazmak. 4. Omurganın bölgelerini iskelet ve şema üzerinde göstermek. 5. Tipik bir omurun anatomik yapısını resimde gösterip yazmak. 6. Boyun, göğüs, bel, sakrum, koksiks omurlarının özelliklerini iskelet üzerinde incelemek. 7. Göğüs kafesi kemiklerini şema ve iskelet üzerinde göstermek. 3. GÖVDE KEMİKLERİ (OSSA TRUNCUS) 3.1. Omurga (Columna Vertebralis) 3.1.1. Omurganın Görevleri 3.1.2. Omurganın Yapısı 3.1.3. Tipik Bir Omurun Yapısı 3.1.4. Bölgelere Göre Omurların Özellikleri 3.2. Göğüs Kafesi Kemikleri (Ossa Thoracicae) 1. Gövde kemiklerinin yerlerini canlı, iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek. 2. Omurganın bölgelerini iskelet, 3. Şema ve canlı üzerinde ayırt etmek. 4. Bir omurun yapılarını iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek. 5. Göğüs kafesi kemiklerinin yerleri ve yapılarını iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek. 1. Planlı olmak. 2. Dikkatli olmak. 3. Disiplinli olmak. 4. Mesleki yeniliklere açık olmak. 5. Araştırmacı olmak. SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 2 ders saati 15
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 4 İŞLEMİN ADI Üst ekstremite kemiklerini ayırt etmek Hareket Sisteminin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında insan iskeleti, şemalar, anatomi atlası, resim vb. görseller CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyolojiye ait eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Üst ekstremite kemiklerinin yapısal özelliklerini ve fonksiyonlarını doğru ayırt etmek. 1. Üst ekstremitelerin alt bölümlerini iskelet ve resimde göstermek. 2. Üst ekstremite kemiklerinin sayısını iskelet üzerinde belirlemek. 3. Üst ekstremite kemiklerinin Türkçe- Latince adlarıyla iskelet ve resimde göstererek yazmak. 4. Üst ekstremite kemiklerindeki önemli yapıları iskelet ve şemada göstermek. 4. ÜST EKSTREMİTE KEMİKLERİ (OSSA MEMBRİ SUPERİORİS) 4.1. Üst Taraf Kavşağı veya Omuz Kemikleri 4.2. Serbest Üst Taraf Kemikleri 4.2.1. Kol kemikleri(ossa Brachium) 4.2.2. Önkol Kemikleri (Ossa Antebrachium) 4.2.3. El Kemikleri (Ossa Manus) 1. Üst ekstremitenin alt 1. Planlı olmak. bölümlerini iskelet, canlı 2. Dikkatli olmak. ve şema üzerinde ayırt 3. Disiplinli olmak. etmek. 4. Mesleki yeniliklere açık 2. Üst ekstremite olmak. kemiklerinin yerlerini 5. Araştırmacı olmak. canlı, iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek. 3. Üst ekstremite kemiklerinin yapılarını iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek. SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 2 ders saati 16
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 5 İŞLEMİN ADI Alt ekstremite kemiklerini ayırt etmek Hareket Sisteminin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında insan iskeleti, şemalar, anatomi atlası, resim vb. görseller CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyolojiye ait eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Alt ekstremite kemiklerinin yapısal özelliklerini ve fonksiyonlarını doğru ayırt etmek 1. Alt ekstremitelerin alt bölümlerini iskelet veya resimde göstermek. 2. Alt ekstremite kemiklerinin sayısını iskelette belirlemek. 3. Alt ekstremite kemiklerinin Türkçe- Latince adlarıyla resimde göstererek yazmak. 4. Alt ekstremite kemiklerindeki önemli yapıları iskelet ve resimde göstermek. 5. ALT EKSTREMİTE KEMİKLERİ (OSSA MEMBRİ İNFERİORİS) 5.1. Alt Taraf Kavşağı veya Kalça Kemikleri 5.2. Serbest Alt Taraf Kemikleri 5.2.1. Uyluk Bölgesi kemikleri 5.2.2. Bacak Kemikleri (Ossa Cruris) 5.2.3. Ayak Kemikleri (Ossa Pedis) 1. Alt ekstremitenin alt bölümlerini iskelet, canlı ve şema üzerinde ayırt etmek. 2. Alt ekstremite kemiklerinin yerlerini canlı, iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek. 3. Alt ekstremite kemiklerinin yapılarını iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek. 1. Planlı olmak. 2. Dikkatli olmak. 3. Disiplinli olmak. 4. Mesleki yeniliklere açık olmak. 5. Araştırmacı olmak. SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 2 ders saati 17
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 6 İŞLEMİN ADI Eklemleri ayırt etmek Hareket Sisteminin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında insan iskeleti, şemalar, anatomi atlası, resim vb. görseller CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyolojiye ait eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Eklemlerin özellikleri ve vücuttaki önemli oynar eklemleri tanımak, yapısal özelliklerini ve fonksiyonlarını doğru ayırt etmek 1. Eklem çeşitlerini 6. EKLEMLER sınıflandırmak 6.1. Eklem Çeşitleri 2. Oynamaz eklem çeşitlerini ayırt etmek. 3. Yarı oynar eklem çeşitlerini ayırt etmek. 4. Oynar eklemlerin yapısında bulunan oluşumları şekil üzerinde gösterip yazmak. 5. Oynar eklem hareketlerini ayırt etmek. 6. Oynar eklemlerin çeşitlerini ayırt etmek. 7. Vücuttaki önemli oynar eklemleri ayırt etmek. 6.1.1. Oynamaz Eklemler (Synarthrosis, Sinartroz) 6.1.2. Yarı Oynar Eklemler (Amphiartrosis, Amfiartroz) 6.1.3.Oynar Eklemler (Diarthrosis) 6.2. Vücuttaki Önemli Oynar Eklemler 6.2.1. Baş-Boyun Eklemleri 6.2.2. Üst Ekstremite Eklemleri 6.2.3. Alt Ekstremite Eklemleri 1. Eklem çeşitlerini iskelet, şema üzerinde ayırt etmek. 2. Oynar eklemin yapısını şekil ve şema üzerinde ayırt etmek. 3. Oynar eklem hareketlerini şekil ve canlı üzerinde ayırt etmek. 4. Oynar eklem çeşitlerini iskelet ve şema üzerinde ayırt etmek. 5. Vücuttaki önemli oynar eklemleri iskelet, şema ve canlı üzerinde ayırt etmek. 1. Planlı olmak. 2. Dikkatli olmak. 3. Disiplinli olmak. 4. Mesleki yeniliklere açık olmak. 5. Araştırmacı olmak. SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 3 ders saati 18
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 7 İŞLEMİN ADI Kasların yapı ve işlevlerini ayırt etmek Hareket Sisteminin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuar ortamında insan iskeleti, kafatası iskeleti, şemalar, anatomi atlası, resim vb. görseller CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyolojiye ait eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Vücuttaki kasların yapı ve işlevlerini doğru ayırt etmek 1. Kasların görevlerini ayırt etmek. 2. İskelet kasının hücre ve dokusal yapısını ayırt etmek. 3. Kasın kasılma mekanizmasını ayırt etmek. 4. İskelet kaslarının yardımcı elamanlarını ayırt etmek. 5. İskelet kaslarının adlandırılma çeşitlerini ayırt etmek. 6. Baş ve boyun kaslarını resimde göstererek işlevlerini açıklamak. 7. Göğüs ve karın kaslarını resimde göstererek işlevlerini açıklamak. 8. Sırt kaslarını resimde göstererek işlevlerini açıklamak. 9. Üst ekstremite kaslarını (ön bölge)) resimde göstererek işlevlerini açıklamak. 10. Üst ekstremite kaslarını (arka bölge) resimde göstererek işlevlerini açıklamak. 11. Alt ekstremite kaslarını (ön bölge) resimde göstererek işlevlerini açıklamak. 12. Alt ekstremite kaslarını (arka bölge) resimde göstererek işlevlerini açıklamak 7. KASLAR 7.1. Kasların Görevleri 7.2. Kas Çeşitleri 7.2.1. İskelet Kasının Yapısı 7.2.2. Kasın Kasılma Mekanizması 7.2.3. Kas Yorgunluğu 7.2.4. İskelet Kaslarının Yardımcı Elemanları 7.2.5. İskelet Kaslarının Adlandırılması 7.3. Vücuttaki Önemli İskelet Kasları 7.3.1. Baş ve Boyun Kasları 7.3.2. Gövde Kasları 7.3.3. Üst Ekstremite Kasları 7.3.4. Alt Ekstremite Kasları 1. Kas doku çeşitlerini şama üzerinde ayırt etmek. 2. İskelet kası hücre ve dokusunun yapısını şema üzerinde ayırt etmek. 3. İskelet kaslarının yardımcı elamanlarını şema üzerinde ayırt etmek. 4. Vücuttaki iskelet kaslarını şema ve canlı üzerinde ayırt etmek. 1. Planlı olmak. 2. Dikkatli olmak. 3. Disiplinli olmak. 4. Mesleki yeniliklere açık olmak. 5. Araştırmacı olmak. SÜRE: 19 İşlemin Öğrenme Süresi: 10 ders saati
MODÜL BİLGİ SAYFASI ALAN MESLEK/DAL DERS MODÜL KODU : ALANLAR ORTAK : ALANLAR ORTAK : ANATOMİ VE FİZYOLOJİ : SİNİR SİSTEMİ : 720S00030 SÜRE :40/16 ÖN KOŞUL : AÇIKLAMA : 1. Bu modülün yeterliğe dayalı amaçlarına ulaşılabilmesi için bilgi iletişim teknolojilerinin gerektirdiği araç, gereç ve ekipmanlar sağlanmalıdır. 2. Bu modül Teknik sınıf /Anatomi ve Fizyoloji laboratuarında yapılmalıdır. 3. Modülde yer alan yeterliğe dayalı amaçlar 40 saat sonunda ulaşılması öngörülerek hazırlanmıştır. Bu nedenle yüz yüze eğitim süreci için ayrılan 16 saatin dışında kalan bireysel eğitim için ayrılan süre de dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. 4. Bu modülün işlenmesinde zümre öğretmenler kararlarına uyulmalıdır. 5. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde; insan iskelet ve maketleri, beyin, omur maketi, anatomi atlası, merkezi sinir sistemine ve periferik sinir sistemine ait eğitim posterleri vb. araç, gereç ve ekipmanlar kullanılmalıdır. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ : Sesli okuma, yazma (not alma, satır altı çizme, cümlede kullanma), zihinsel imge oluşturma, benzetim yapma, soru- cevap, rol yapma, drama, tartışma, beyin fırtınası, problem çözme, gezi gözlem, araştırma, uygulama, beyin maketi, iskelet, afiş, şema vb. üzerinde göstermek gibi modüler bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri uygulanabilir. GENEL AMAÇ AMAÇLAR : Öğrenci, gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında sinir sisteminin yapı ve işlevlerini ayırt edebilecektir. : Öğrenci; 1. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında merkezi Sinir sisteminin yapı işlevlerini ayırt edebilecektir. 2. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında periferik Sinir sisteminin yapı işlevlerini ayırt edebilecektir. İÇERİK : 1. MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ 1.1. Sinir Sistemi 1.2. Merkezi Sinir Sistemi (MSS) 1.2.1. Tüm Beyin (Encephalon) ve Bölümleri 1.2.2. Beyin Boşlukları (Ventriküller) 20
1.2.3. Omurilik (Medulla Spinalis) 1.2.4. Beyin Omurilik Zarları 1.2.5. Beyin Omurilik Sıvısı (BOS / Liquor Cerebrospinalis) 2. PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ 2.1. Kafa sinirleri (Cranial Nevrus ) 2.2. Omurilik Sinirleri (Spinal Sinirler- Nevrus Spinalis) 2.3. Otonom sinir sistemi (Visseral Vegetatif Sinir Sistemi) 2.3.1. Sempatik Sinir Sistemi (SSS) 2.3.2. Parasempatik Sinir Sistemi (PSS) ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME: Öğrenci, aşağıdaki performans ölçütlerini yerine getirecektir. A. Merkezi Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sisteminin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek) 1. Sinir sisteminin sınıflandırmasını şematize ederek doğru açıklar. 2. Merkezi sinir sistemini oluşturan yapıları ve işlevlerini doğru açıklar. 3. Beyin maketi üzerinde beyni oluşturan tüm yapıları ve beynin boşluklarını doğru gösterir. 4. Omuriliğin işlevlerini doğru açıklar. 5. Beyin omurilik sıvısının görevlerini doğru sıralar. B. Periferik Sinir Sistemi (Periferik Sinir Sisteminin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek) 1. Periferik sinir sistemini şematize ederek doğru açıklar. 2. Kafa çiftlerini ve işlevlerini sayar. 3. Omurilik sinirleri ve plexusların dallarını eğitim materyalleri üzerinde gösterir. 4. Sempatik sistemin organlar üzerine etkisini doğru sayar. 5. Parasempatik sistemin organlar üzerine etkisini doğru sayar 21
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 1 İŞLEMİN ADI Merkezi sinir sisteminin yapı ve işlevlerini ayırt etmek Sinir Sisteminin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında, Beyin maketi, iskelet, sinir sistemine ait afiş, resim, şema vb. görseller CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyolojiye ait eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Merkezi Sinir sisteminin yapı işlevlerini doğru ayırt edebilecektir 1. Sinir sisteminin yapı ve bölümlerini 1. MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ 1. Sinir sisteminin yapı ve 1. Dikkatli olmak eğitim materyalleri üzerinde ayırt etmek 1.1. Sinir Sistemi bölümlerini eğitim 2. Seçici olmak 2. Sinir sisteminin özelliklerini sıralamak. 1.2. Merkezi Sinir Sistemi materyalleri üzerinde 3. Yaratıcı olmak 3. Sinir sisteminin görevlerini ayırt etmek. 1.2.1. Tüm Beyin (Encephalon) ve göstermek. 4. Gözlemci olmak 4. Merkezi sinir sistemini oluşturan beyin ve omuriliği eğitim posterleri üzerinde ayırt etmek. Bölümleri 1.2.2. Beyin boşlukları (ventriküller) 1.2.3. Omurilik (Medulla Spinalis) 2. Sinir sistemini sınıflandırmak. 3. Merkezi sinir sistemini 5. Araştırıcı olmak 5. Beyin maketi üzerinde tüm beyni 1.2.4.Beyin Omurilik Zarları oluşturan yapıları ayırt oluşturan yapıları göstermek. 1.2.5. Beyin Omurilik Sıvısı (BOS / etmek. 6. Beynin boşluklarını maket üzerinde göstermek. Liquor Cerebrospinalis) 7. İskelet üzerinde omurga kanalını ve omuru yapısını incelemek. 8. Omuriliğin işlevlerini sıralamak. 9. Beyin omurilik zarlarını afiş, şema, poster vb eğitim materyalleri üzerinde göstermek. 10. BOS un görevlerini sıralamak. SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 8 ders saati 22
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 2 İŞLEMİN ADI Periferik sinir sisteminin yapı ve işlevlerini ayırt etmek Sinir Sisteminin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında, periferik sinir sistemini gösteren; afiş, resim, poster, şema vb. görseller, CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyolojiye ait eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Periferik Sinir sisteminin yapı işlevlerini doğru ayırt edebilecektir 1. Periferik sinir sistemini 2. PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ sınıflandırmak. 2.1. Kafa sinirleri (Cranial nevrus ) 2. Kafa çiftlerinin fonksiyonlarını 2.2. Omurilik Sinirleri (spinal sinirler- nervus sıralamak. 3. Kafa çiftlerinin etkilediği organları eğitim posterlerinde göstermek. 4. Omurilik sinirleri ve plexusların spinalis) 2.3. Otonom sinir sistemi(visseral Vegetatif Sinir Sistemi) 2.3.1. Sempatik Sinir Sistemi (SSS) dallarını eğitim materyalleri 2.3.2. Parasempatik Sinir Sistemi (PSS) üzerinde göstermek. 5. Parasempatik ve sempatik tepkileri bir biriyle karşılaştırmak. 6. Sempatik sistemin organlar üzerine etkisini sıralamak. 7. Parasempatik sistemin organlar üzerine etkisini sıralamak. 1. Periferik sinir sistemini 1. Dikkatli olmak sınıflandırmak. 2. Seçici olmak 2. Kafa çiftlerinin etkilediği 3. Yaratıcı olmak organları eğitim 4. Gözlemci olmak posterlerinde göstermek. 5. Araştırıcı olmak 3. Omurilik sinirleri ve plexusların dallarını eğitim materyalleri üzerinde göstermek. 4. Sempatik ve parasempatik sistemin organlar üzerine etkisini ayırt etmek. SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 8 ders saati 23
MODÜL BİLGİ SAYFASI ALAN MESLEK/DAL DERS MODÜL KODU : ALANLAR ORTAK : ALANLAR ORTAK : ANATOMİ VE FİZYOLOJİ : ENDOKRİN SİSTEM : 720S00026 SÜRE : 40/8 ÖN KOŞUL : AÇIKLAMA : 1. Bu modülün yeterliğe dayalı amaçlarına ulaşılabilmesi için bilgi iletişim teknolojilerinin gerektirdiği araç, gereç ve ekipmanlar sağlanmalıdır. 2. Bu modül Teknik sınıf /Anatomi ve Fizyoloji laboratuarında yapılmalıdır. 3. Modülde yer alan yeterliğe dayalı amaçlar 20 saat sonunda ulaşılması öngörülerek hazırlanmıştır. Bu nedenle yüz yüze eğitim süreci için ayrılan 8 saatin dışında kalan bireysel eğitim için ayrılan süre de dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. 4. Bu modülün işlenmesinde zümre öğretmenler kararlarına uyulmalıdır. 5. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde; endokrin bezlere ait maketler, anatomi atlası, eğitim posterleri vb. araç, gereç ve ekipmanlar kullanılmalıdır. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ : Sesli okuma, yazma (not alma, satır altı çizme, cümlede kullanma), zihinsel imge oluşturma, benzetim yapma, soru- cevap, rol yapma, drama, tartışma, beyin fırtınası, problem çözme, gezi gözlem, araştırma, uygulama gibi modüler bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri uygulanabilir. GENEL AMAÇ AMAÇLAR : Öğrenci, gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında endokrin sisteminin yapı ve işlevlerini ayırt edebilecektir. : Öğrenci; 1. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında endokrin sisteminin genel özelliklerini ayırt edebilecektir. 2. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında endokrin bezler ve hormonlarını ayırt edebilecektir. İÇERİK : 1. ENDOKRİN SİSTEM 1.1. Endokrin (İç salgı) Bezler 1.2. Hormonlar 1.2.1. Hormonların Kimyasal Yapılarına Göre Çeşitleri 1.2.2. Hormon Salgılanmasının Düzenlenmesi 24
1.2.3. Hormonların Görevleri 2. ENDOKRİN BEZLER VE HORMONLARI 2.1. Hipofiz Bezi (Glandula Pituitaria) 2.1.1. Hipofiz Bezi Ön Lobundan Salgılanan Hormonlar 2.1.2. Hipofiz Bezi Arka Lobundan Salgılanan Hormonlar 2.2. Epifiz Bezi (Glandula Pinealis) 2.3. Tiroid Bezi (Glandula Thyroidea) 2.3.1. Tiroid Bezi Hormonları 2.4. Paratiroid Bezler (Glandula Parathyroidea) 2.4.1. Parathormon 2.5. Adrenal Bezler (Gl. Suprarenalis-Böbrek Üstü Bezleri) 2.5.1. Medulla Bölümü Hormonları 2.5.2. Korteks Bölümü Hormonları 2.6. Pankreas Bezi (Pancreas) 2.6.1. Pankreas Bezi Hormonları 2.7. Gonadlar 2.7.1. Testis (Erkek Seks) Hormonları 2.7.2. Ovarium (Kadın Seks) Hormonları 2.8. Timus (Thymus) Bezi 2.8.1. Timus Bezinin Görevleri ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME: Öğrenci, aşağıdaki performans ölçütlerini yerine getirecektir. A. Endokrin Sistem (Endokrin Sistemin Genel Özelliklerini Ayırt Etmek) 1. Endokrin sistemin görevlerini doğru sıralar. 2. Hormon çeşitlerini kimyasal yapılarına göre doğru sıralar. 3. Hormonların görevlerini doğru sayar. B. Endokrin Bezler ve Hormonları (Endokrin Bezler ve Hormonlarını Ayırt Etmek) 1. Endokrin bezlerin yerini afiş, şema, resim, maket vb. üzerinde doğru gösterir. 2. Endokrin bez hormonlarının işlevlerini doğru sayar. 25
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 1 İŞLEMİN ADI Endokrin sistemin genel özelliklerini ayırt etmek Endokrin Sistemin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında, afiş, resim, CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı,anatomi ve fizyoloji eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Endokrin sistemin genel özelliklerini doğru ayırt etmek 1. Endokrin sistemi tanımlamak. 2. Endokrin sistemin görevlerini saymak. 3. Endokrin ve ekzokrin bezi tanımlamak. 4. İç salgı bezlerinin ortak özelliklerini saymak. 5. Hormon çeşitlerini kimyasal yapılarına göre saymak. 6. Hormonların görevlerini saymak. 1. ENDOKRİN SİSTEM 1.1. Endokrin (İç salgı) Bezler 1.2. Hormonlar 1.2.1. Hormonların Kimyasal Yapılarına Göre Çeşitleri 1.2.2. Hormon Salgılanmasının Düzenlenmesi 1.2.3. Hormonların Görevleri 1. Endokrin sistemin işlevlerini saymak 2. İç salgı bezlerinin ortak özelliklerini ayırt etmek. 3. Hormonların görevlerini ayırt etmek. 1. Dikkatli olmak 2. Seçici olmak 3. Yaratıcı olmak 4. Gözlemci olmak 5. Araştırıcı olmak SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 2 ders saati 26
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 2 İŞLEMİN ADI Endokrin bezler ve hormonlarını ayırt etmek Endokrin Sistemin Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında, maket, afiş, resim, CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyoloji eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Endokrin bezler ve hormonlarını doğru ayırt etmek 1. Hipofiz bezinin yerini resim ve kafa 2. ENDOKRİN BEZLER VE HORMONLARI 1. Hipofiz bezinin yerini kafa 1. Dikkatli olmak iskeletinde göstermek. 2. Hipofiz ön lob hormonlarını ve 2.1. Hipofiz Bezi (Glandula Pituitaria) 2.1.1. Hipofiz Bezi Ön Lobundan Salgılanan iskeletinde göstermek 2. Hipofiz ön lob 2. Seçici olmak 3. Yaratıcı olmak görevlerini saymak. Hormonlar hormonlarını ve görevlerini 4. Gözlemci olmak 3. Hipofiz arka lob hormonlarını ve 2.1.2. Hipofiz Bezi Arka Lobundan Salgılanan ayırt etmek 5. Araştırıcı olmak görevlerini saymak. Hormonlar 3. Hipofiz orta lob 4. Epifiz bezinin yerini resimde 2.2. Epifiz Bezi (Glandula Pinealis) hormonlarını ve görevlerini göstermek. 2.3. Tiroid Bezi (Glandula Thyroidea) ayırt etmek 2.3.1. Tiroid Bezi Hormonları 5. Epifiz bezinin hormonlarını ve 4. Hipofiz arka lob 2.4. Paratiroid Bezler (Glandula Parathyroidea) görevlerini saymak. hormonlarını ve görevlerini 2.4.1. Parathormon 6. Tiroid bezinin yapısını resimde 2.5. Adrenal Bezler (Gl. Suprarenalis-Böbrek Üstü ayırt etmek göstermek. Bezleri) 5. Tiroid bezinin hormonlarını 7. Tiroid bezinin hormonlarını ve 2.5.1. Medulla Bölümü Hormonları ve görevlerini ayırt etmek. görevlerini saymak. 2.5.2. Korteks Bölümü Hormonları 6. Paratiroid hormonunun 8. Paratiroid bezinin yerini resimde göstermek. 9. Paratiroid hormonunun görevlerini saymak. 2.6. Pankreas Bezi (Pancreas) 2.6.1. Pankreas Bezi Hormonları 2.7. Gonadlar 2.7.1. Testis (Erkek Seks) Hormonları görevlerini ayırt etmek. 7. Adrenal bezin hormonlarını ayırt etmek 8. Pankreas bezi 10. Adrenal bezin yapısını resimde 2.7.2. Ovarium (Kadın Seks) Hormonları hormonlarının adlarını ve göstermek. 2.8. Timus (Thymus) Bezi işlevlerini ayırt etmek 11. Medulla bölümü hormonlarının 2.8.1. Timus Bezinin Görevleri 27
adlarını ve görevlerini saymak. 12. Korteks bölümü hormonlarının adlarını ve görevlerini saymak. 13. Pankreas bezinin yeri ve yapısını resim ve makette göstermek. 14. Pankreas bezi hormonlarının adlarını ve görevlerini saymak. 15. Testis (erkek seks) hormonları ve görevlerini saymak. 16. Ovarium (kadın seks hormonları) hormonlarının görevlerini saymak. 17. Tymus bezi hormonlarının adlarını ve görevlerini saymak. SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 6 ders saati 28
MODÜL BİLGİ SAYFASI ALAN MESLEK/DAL DERS MODÜL KODU : ALANLAR ORTAK : ALANLAR ORTAK : ANATOMİ VE FİZYOLOJİ : VÜCUT SIVILARI, ELEKTROLİTLERİ VE KAN : 720S00028 SÜRE : 40/ 8 ÖN KOŞUL : AÇIKLAMA : 1. Bu modülün yeterliğe dayalı amaçlarına ulaşılabilmesi için bilgi iletişim teknolojilerinin gerektirdiği araç, gereç ve ekipmanlar sağlanmalıdır. 2. Bu modül teknik sınıf /anatomi ve fizyoloji laboratuarında yapılmalıdır. 3. Modülde yer alan yeterliğe dayalı amaçlar 20 saat sonunda ulaşılması öngörülerek hazırlanmıştır. Bu nedenle yüz yüze eğitim süreci için ayrılan 8 saatin dışında kalan bireysel eğitim için ayrılan süre de dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. 4. Bu modülün işlenmesinde zümre öğretmenler kararlarına uyulmalıdır. 5. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde; anatomi atlası, Vücut sıvıları, kan ve kan grupları ile ilgili eğitim posterleri vb. araç, gereç ve ekipmanlar kullanılmalıdır. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ : Sesli okuma, yazma (not alma, satır altı çizme, cümlede kullanma), zihinsel imge oluşturma, benzetim yapma, soru- cevap, rol yapma, drama, tartışma, beyin fırtınası, problem çözme, gezi gözlem, araştırma, uygulama gibi modüler bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri uygulanabilir. GENEL AMAÇ AMAÇLAR : Öğrenci, gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında vücut sıvıları, elektrolitleri ve kanın, yapı ve işlevlerini ayırt edebilecektir. : Öğrenci; 1. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında sıvı ve elektrolitleri ayırt edebilecektir. 2. Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında kanın yapı ve işlevlerini ayırt edebilecektir. İÇERİK : 1. VÜCUT SIVILARI VE ELEKTROLİTLER 1.1. Vücut Sıvıları 1.1.1. Vücut Sıvılarının Dağılımı 1.1.2. Vücudun Sıvı Dengesi 1.2. Vücut Sıvılarındaki Elektrolitler 1.2.1. Vücut Sıvılarındaki Katyonlar 1.2.2. Vücut Sıvılarındaki Anyonlar 1.3. Asit Baz Dengesi 29
1.3.1. Asit Baz Dengesini Sağlayan Sistemler 1.3.2.. Asit Baz Dengesizliklerinde Ortaya Çıkan Durumlar 2. KANIN YAPI VE İŞLEVLERİ 2.1. Kanın Yapısı 2.1.1. Plazma 2.1.2..Kan Hücreleri (Şekilli Elementler) 2.2. Kanın Görevleri 2.3. Kanama 2.4. Kanamanın Durdurulması (Hemostaz) ve Pıhtılaşma Mekanizması 2.4.1. Damar Spazmı (Vazospazm veya Vazokonstrüksiyon) 2.4.2. Trombosit Tıkacının Oluşması 2.4.3. Kanın Pıhtılaşması (Koagülasyon) 2.4.4. Fibröz Doku Oluşması (Kabuklaşma) ve Pıhtının Erimesi (Fibrinolizis) 2.5. Kan Grupları ve Rh Faktörü 2.5.1. Kan Grupları 2.5.2. Rh Faktörü ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME: Öğrenci, aşağıdaki performans ölçütlerini yerine getirecektir. A. Vücut Sıvıları ve Elektrolitler (Sıvı ve Elektrolitleri Ayırt Etmek) 1. Suyun görevlerini doğru açıklar. 2. Vücut sıvılarının dağılımını doğru şematize eder. 3. Vücut sıvılarındaki elektrolitleri doğru sayar. 4. Asit baz dengesini sağlayan sistemleri doğru açıklar. 5. Asit baz dengesizliklerinde ortaya çıkan durumları doğru ayırt eder. B. Kanın Yapı ve İşlevleri (Kanın Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek) 1. Kanın yapısını oluşturan elemanları ve görevlerini doğru açıklar. 2. Kanama ve çeşitlerini doğru açıklar. 3. Pıhtılaşma mekanizmasını doğru açıklar. 4. Kan gruplarını ve Rh faktörünü doğru açıklar. 30
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 1 İŞLEMİN ADI Sıvı ve elektrolitleri ayırt etmek Vücut Sıvıları, Elektrolitleri ve Kanın Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında, afiş, resim, CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyoloji eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Sıvı ve elektrolitleri doğru ayırt etmek 1. VÜCUT SIVILARI VE ELEKTROLİTLER 1. Suyun görevlerini 1.1. Vücut Sıvıları sayar. 1.1.1. Vücut Sıvılarının Dağılımı 2. Vücut sıvılarının 1.1.2. Vücudun Sıvı Dengesi dağılımını şematize 1.2. Vücut Sıvılarındaki Elektrolitler eder. 1.2.1.Vücut Sıvılarındaki Katyonlar 3. Vücut sıvılarındaki 1.2.2. Vücut Sıvılarındaki Anyonlar önemli elektrolitlerin 1.3. Asit Baz Dengesi özelliklerini sayar. 1.3.1. Asit Baz Dengesini Sağlayan 4. Asit baz dengesini Sistemler sağlayan sistemleri 1.3.2. Asit Baz Dengesizliklerinde tanır. Ortaya Çıkan Durumlar 1. Suyun insan vücudundaki görevlerini sınıflandırmak. 2. Vücut sıvılarının dağılımını şematize etmek 3. Elektroliti tanımlayarak görevlerini ayırt etmek. 4. Katyon ve anyonu tanımlamak. 5. Vücut sıvılarındaki önemli elektrolitlerin özelliklerini saymak. 6. Asit ve bazı tanımlamak 7. Kanın ve diğer vücut sıvılarının ph değerini saymak. 8. Asidozu ve alkalozu tanımlamak. 9. Asit baz dengesinde rol oynayan tampon sistemleri saymak. 10. Asit baz dengesinin akciğerler tarafından düzenlenmesini ayırt etmek. 11. Asit baz dengesinin böbrekler tarafından düzenlenmesini ayırt etmek. 12. Asit baz dengesizliklerinde ortaya çıkan durumları sınıflandırmak. 1. Dikkatli olmak 2. Seçici olmak 3. Yaratıcı olmak 4. Gözlemci olmak 5. Araştırıcı olmak SÜRE İşlemin Öğrenme Süresi: 3 ders saati 31
MESLEĞİN ADI ALANLAR ORTAK İŞ İnsan Vücudunun Anatomi ve Fizyolojisini Ayırt Etmek İŞLEM NUMARASI 2 İŞLEMİN ADI Kanın yapı ve işlevlerini ayırt etmek Vücut Sıvıları, Elektrolitleri ve Kanın Yapı ve İşlevlerini Ayırt Etmek Teknik laboratuvar ortamında, maket, afiş, resim, CD, DVD, bilgisayar, tepegöz, projeksiyon cihazı, anatomi ve fizyoloji eğitim posterleri vb. eğitim materyalleri Kanın yapısı ve işlevlerini doğru ayırt etmek 1. Kanın yapısını sınıflandırmak 2. KANIN YAPI VE İŞLEVLERİ 2. Plazmanın özelliklerini saymak. 2.1. Kanın Yapısı 3. Plazma proteinlerini ve görevlerini 2.1.1. Plazma saymak. 2.1.2. Kan Hücreleri (Şekilli Elementler) 4. Eritrositlerin özellikleri ve görevlerini 2.2. Kanın Görevleri saymak. 2.3. Kanama 5. Lökositlerin özellikleri ve görevlerini 2.4. Kanamanın Durdurulması (Hemostaz) saymak. ve Pıhtılaşma Mekanizması 6. Lökositleri sınıflandırmak. 2.4.1. Damar Spazmı (Vazospazm veya 7. Granülositlerin özelliklerini saymak. Vazokonstrüksiyon) 8. Agranülositlerin özelliklerini saymak. 2.4.2. Trombosit Tıkacının Oluşması 9. Trombositlerin özelliklerini saymak.. 2.4.3. Kanın Pıhtılaşması (Koagülasyon) 10. Kanın görevlerini saymak. 2.4.4. Fibröz Doku Oluşması 11. Kanamayı tanımlamak. (Kabuklaşma) ve Pıhtının Erimesi 12. Kanamanın durması için gerekli (Fibrinolizis) mekanizmaları sıralamak ve açıklamak 2.5. Kan Grupları ve Rh Faktörü 13. Pıhtılaşmada etkili mekanizmaları saymak. 2.5.1. Kan Grupları 14. Kan gruplarını ve özelliklerini saymak. 2.5.2. Rh Faktörü 15. Rh faktörünü tanımlamak. 1. Kanın yapısını sınıflandırır. 2. Kanın şekilli elementleri ve görevlerini sayar. 3. Kanın görevlerini sayar. 4. Pıhtılaşma mekanizmasını açıklar. 5. Kan gruplarını ve Rh faktörünü açıklar. 1. Dikkatli olmak 2. Seçici olmak 3. Gözlemci olmak 4. Araştırmacı olmak SÜRE: İşlemin Öğrenme Süresi: 5 ders saati 32