Türkiye de Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Çilem Selin AKAY Bilimsel Programlar Uzman Yardımcısı TÜBĐTAK-Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Daire Başkanlığı 4 Aralık 2009, Đstanbul
Đçerik Ekonomik Büyüme, Ar-Ge ve Yenilik Son Yıllarda Türkiye de BTY Politikaları
Ekonomik Büyüme ve Teknolojik Değişim 1950 ler 1960 lar 1980 ler 2000 ler bilgi ile üretim fonksiyonundaki değişiklikler arasındaki ilişki (Arrow, 1962) teknolojik değişim ekonomik büyüme modelinin artık terimi (Solow, 1957) teknoloji ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi mikroekonomik perspektifle ele alan çalışmalar (Nelson ve Winter, 1982) teknolojik değişim büyümenin içsel bir belirleyicisi (Lucas, 1988; Romer, 1990)
Ar-Ge ve Yenilik Ar-Ge, parayı bilgiye dönüştürmek iken; Yenilik, bilgiyi paraya dönüştürmektir. Esko Aho, Finlandiya Eski Başbakanı 4
Ar-Ge ve Yenilik Đlişkisi Ar-Ge Yenilik
Son Yıllarda Türkiye de BTY Politikaları
Mihenk Taşları - Genel BTYK nın düzenli toplanması Kavramsal dilbirliğinin sağlanması Stratejik çerçevenin çizilmesi ve motive edici hedeflerin belirlenmesi Sayın Başbakan ın himayesindeki alanlar TARAL da yönetişimin iyileştirilmesi Ar-Ge ve Yeniliğe düzenli kaynak aktarımı
Mihenk Taşları -TÜBĐTAK Destek Kapsamının Frascati ve Oslo Kılavuzlarına uygun olarak şekillendirilmesi Proje değerlendirme sisteminde panel sistemine geçiş Sosyal bilimlere verilen desteğin artırılması Programlarda çeşitlilik ve harmoni Ör: KOBĐ lere özel destek programı, işbirliği ağlarına destekler
Türkiye de BTY Politikalarının Çerçevesi Temel Dokümanlar Vizyon 2023-Teknoloji Öngörüsü 2005-2010 Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı BTYK Kararları Başbakanlık Genelgeleri TARAL ın Temel Amaçları Ülkemiz insanının yaşam kalitesini yükseltmek Toplumsal sorunlara çözüm bulmak Ülkemizin rekabet gücünü artırmak BTY kültürünü topluma mal etmek ve yaygınlaştırmak Ana Hedefler Bilim insanı sayısını ve niteliğini artırmak Ar-Ge harcamalarının GSYĐH içindeki payını artırmak Ar-Ge ye olan talebi artırmak
Stratejiler Ar-Ge harcamalarının GSYĐH içindeki payını artırmak Özel kesimin Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini desteklemek ve teşvik etmek Ulusal Yenilik Stratejisi (2008-2010) Ar-Ge personeli sayısını ve niteliğini artırmak Ar-Ge ye olan talebi artırmak Kamu ve özel sektörde ihtiyaçların BTY aracılığıyla çözümlenmesi anlayışını yerleştirmek Ar-Ge ye dayalı kamu tedarik sistemini geliştirmek 10
Stratejiler Araştırma kapasitesi ve altyapısını geliştirmek Ulusal ve uluslararası işbirliği ağlarını desteklemek Đkili ve çok taraflı ilişkilerin geliştirilmesi AB Çerçeve Programlarına katılım Uluslararası Bilim Teknoloji ve Yenilik Stratejisi Toplumda bilim iletişimini güçlendirmek, bilim okur-yazarlığını geliştirmek ve yaygınlaştırmak 11
Ar-Ge Harcamalarının GSYĐH ye Oranı Kaynak: TÜĐK Ar-Ge Đstatistikleri NOTLAR: 2013 yılı hedefi %2 - Yeni GSYĐH kullanılarak hesaplanan Yükseköğretim kesimi Ar-Ge personel harcamalarında 2006 yılından itibaren brüt ücretler kullanılmaktadır. - 8 Mart 2008 tarihinde GSYĐH serisi TÜĐK tarafından revize edilmiştir.
Ar-Ge Harcamaları* * 2008 sabit fiyatlarıyla Kaynak: TÜĐK Ar-Ge istatistikleri NOT: Yükseköğretim kesimi Ar-Ge personel harcamalarının hesaplanmasında 2006 yılından itibaren brüt ücretler kullanılmaktadır.
Finans Kaynağına Göre Ar-Ge Harcamaları Oranı 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Kamu Sektörü 57,0 57,0 50,1 50,7 47,1 31,6 Özel Sektör 36,2 37,9 43,3 44,2 48,4 47,3 Diğer Ulusal Kaynaklar 5,2 4,8 5,8 4,7 4,0 3,6 Yurtdışı 1,6 0,4 0,8 0,5 0,5 1,3 Yükseköğreti m Sektörü - - - - - 16,2 Kaynak: TÜĐK Ar-Ge Anketi Yükseköğretim sektörü tarafından fonlanan Ar-Ge harcamaları TÜĐK tarafından 2008 yılı itibariyle açıklanmaya başlamıştır. 2008 yılı öncesi, Devlet Üniversiteleri tarafından sağlanan finans kaynakları kamu sektörüne, Vakıf Üniversiteleri tarafından sağlanan finans kaynakları ise ticari kesime dahil edilmiştir. 14
Gerçekleştiren Sektörlere Göre Ar-Ge Harcamaları Kaynak: TÜĐK Ar-Ge Đstatistikleri NOT: Yükseköğretim kesimi Ar-Ge personel harcamalarının hesaplanmasında 2006 yılından itibaren brüt ücretler kullanılmaktadır.
Özel Sektöre Verilen Ar-Ge ve Yenilik Destekleri Proje Destekleri 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı (DTM ile birlikte) 1507 KOBĐ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı 1509 Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı 1001- Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı 1007 Kamu Kurumları Araştırma Projelerini Destekleme Programı Teknoloji ve Yenilik Odaklı Girişimleri Destekleme 1508 Teknogirişim Destekleme Programı Ar-Ge ve Yenilik Stratejilerinin Geliştirilmesine Yönelik Đşbirliği Ağları 3501 - Bilimsel ve Teknolojik Đşbirliği Ağları ve Platformları Kurma Girişimi Projeleri (ĐŞBAP 1301) Proje Pazarları 1503 Proje Pazarları Destekleme Programı (TÜBĐTAK) Patent Teşvik Sistemi
Özel Sektöre Verilen Ar-Ge ve Yenilik Destekleri Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Sağlanan Teşvikler TTGV kredi desteği KOSGEB destekleri SAN-TEZ programı 5746 sayılı Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun
Tam-Zaman-Eşdeğer Ar-Ge Đnsan Kaynakları 2013 yılı hedefi 150 bin TZE Ar-Ge Personeli Kaynak: TÜĐK Ar-Ge Đstatistikleri
10.000 Çalışan Kişi Başına Düşen Ar-Ge Đnsan Kaynağı Kaynak: TÜĐK Ar-Ge Đstatistikleri
Türkiye nin Bilimsel Yayın Sayısı Kaynak: ISI 20
Yerli Patent Başvuru ve Tescilleri* TPE /PCT/EPC 2002-2007 arasında 4,4 katına çıktı. Kaynak: TPE Başvuru Tescil 2008 sonu 2268 338 2009 (6 ay) 1209 213 21
Üçlü (Triadik) Patent Sayıları Kaynak: OECD MSTI 2009/1 22
Sonuç Olarak...
Özetle 2002-07 Performansı Ar-Ge harcamasında 2; Finlandiya, Danimarka Ar-Ge Harcamasının GSYĐH ye Oranında 3; Yunanistan, Polonya, Slovak Cumhuriyeti TZE Ar-Ge Personelinde 8; Yunanistan, Romanya, Arjantin, Avusturya, Danimarka, Đsviçre, Belçika, Finlandiya TZE Araştırmacıda 7; Đsviçre, Danimarka, Avusturya, Belçika, Arjantin, Finlandiya, Hollanda Bilimsel yayınlarda 4; Đsrail, Belçika, Polonya, Tayvan Uluslararası patent (PCT) başvurularında 4; Polonya, Macaristan, Lüksemburg, Meksika 24
2002-07 Ar-Ge Göstergelerindeki Değişim 2007 Yılı Avrupa Komisyonu Đlerleme Raporu Türkiye, katılım için bu alanda iyi hazırlanmış durumda olup; entegre bir araştırma stratejisinin tasarımı ve uygulanması bakımından ileri düzeydedir. 2008 Yılı Avrupa Komisyonu Đlerleme Raporu Bir dizi yeni program, daha fazla bütçe olanakları ve artan etkinlik sayesinde, arastırma, teknoloji ve yeniliği desteklemeye devam etmiştir. Gösterge AB-27 Artış % TR Artış % GSYĐH 24 63 Ar-Ge Harcaması 24 121 Ar-Ge Personeli 1 8 119 Araştırmacı 1 15 107 Bilimsel Yayın 32 111 1 TZE, Kaynak: OECD, EUROSTAT ve TÜĐK 25
Teşekkür Ederim TÜBĐTAK Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Daire Başkanlığı http//:www.tubitak.gov.tr/politikalar politikalar@tubitak.gov.tr