TÜRK TİCARET KANUNU NDA SANAYİ ve TİCARET BAKANLIĞI NIN GÖREV ve SORUMLULUKLARI İsmail YÜCEL İç Ticaret Genel Müdürü 07 Mart 2011 1
Yeni Türk Ticaret Kanunu, 13/01/2011 tarihinde TBMM Genel Kurulunda mutabakatla kabul edilmiş ve 6102 sayılı Kanun larak 14 Şubat 2011 tarihinde Resmi Gazete de yayımlanmıştır. 2
Türk Ticaret Kanunu; Şeffaflık, Hesap verebilirlik, Kurumsallaşma, Elektrnik rtamda hukuki işlem tesis edebilme, gibi temel unsurlardan luşan yeni bir anlayışla ticari yaşamı düzenleyecektir. 3
Yeni Türk Ticaret Kanununda; mevcut bilimsel birikim krunmuştur, içtihatlarla sağlanan hukuki gelişim sürdürülmüştür, Avrupa Birliği müktesebatıyla uyum sağlanmıştır, işletmelerimizin, uluslararası rekabet piyasalarında güçlenmesini sağlayacak kurum ve sistemlere yer verilmiştir, işletmelerimize daha serbest hareket etme imkanı getirilmiştir. 4
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, başlangıç ve sn hükümler ile 6 kitaptan ve 1535 maddeden luşmaktadır. I.Kitap II.Kitap : Ticari İşletme : Ticaret Şirketleri III.Kitap : Kıymetli Evrak IV.Kitap : Taşıma İşleri V.Kitap : Deniz Ticareti VI.Kitap : Sigrta Hukuku 5
6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Bakanlığımıza verilen yetki, görev ve srumluluklar 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanununda devam ettirilmiş, bunlara ek larak Bakanlığımıza önemli yeni yetkiler verilmiştir. Yeni Kanunun, Bakanlığımıza verdiği görev ve srumluluklar, dört ana başlık altında ifade edilebilir. I.Ticaret Sicili II.Ticaret Şirketleri III.Denetim IV.İkincil Mevzuatın Hazırlanması 6
TİCARET SİCİLİ Ticaret sicil müdürlüğünün kurulmasında aranacak şartları belirlemek, Ticaret sicili müdürlüklerinin kuruluşuna izin vermek, Ticaret sicili müdürü ve yardımcıları ile müdürlükte çalışacak diğer persnelin niteliklerini belirlemek, bunların eğitim, disiplin işleri gibi hususları düzenlemek, Müdürlerin atama ve görevden alınmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek ve uygun görüş vermek, Yeterli teşkilatı lmayan dalarda veya da bulunmayan yerlerde, ticaret sicilinin tutulacağı ticaret sicili müdürlüğünü belirlemek, 7
Ticaret sicili kayıtlarının elektrnik rtamda tutulmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek ve merkezi veri tabanını luşturmak, Türkiye çapında sicil kayıtlarının elektrnik rtamda güvenli, düzenli ve eksiksiz tutulması ile aleniyet ve şeffaflığı sağlamak üzere, TTK da öngörülen Merkezi Sicil Kayıt Sistemi MERSİS Bakanlığımızca luşturulmuştur. MERSİS in pilt uygulamasına Mersin de başlanmış, 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle tüm Türkiye de uygulamaya alınması planlanmıştır. 8
MERKEZİ SİCİL KAYIT SİSTEMİ (MERSİS) PROJESİ Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS), Merkezi Tüzel Kişilik Bilgi Sistemi ve Çevrimiçi Şirket İşlemleri Prjelerinin birleştirilmesinden luşmuştur. MERSİS i luşturan her iki prje de, Bilgi Tplumu Strateji Belgesi Eylem Planı ile Bakanlığımız srumluluğuna verilmiştir. 9
Ticaret Siciline kaydı gereken gerçek ve tüzel kişiliklere bir numara verilecek, bu numara ile bunların kuruluş ve her türlü faaliyetlerinin takip edilmesi sağlanacak, Sicil esas defterlerinin elektrnik rtamda luşturulması ile sicil kayıtlarının güncel, güvenilir ve erişilebilir larak elektrnik rtamda tutulması sağlanacak, Sicil müdürlüklerinde münferit larak tutulan sicil kayıtlarının Bakanlığımız uhdesinde merkezi bir veri tabanında birleştirilmesi ve bu kayıtlara bütün sicil müdürlüklerinin erişiminin sağlanması ile mükerrer kayıt önlenecek, 10
İlgililer sicil memurluklarından daha klay hizmet alacak, aynı zamanda sicil memurluklarında iş yükü hafifleyecek ve ülke çapında uygulama birliğini sağlanacak, Bakanlığımız başta lmak üzere ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşları ihtiyaç duyacakları bilgilere luşacak veri tabanı ile klaylıkla erişecek, Genel Müdürlüğümüzün yürüttüğü hizmetler ve uygulanacak plitikaların tespitinde ihtiyaç duyulacak istatistikî veriler sağlanacaktır. 11
Ticaret sicili kayıtlarının tutulmasında Bakanlığımıza gözetim görevi açıkça verilerek ticaret sicilinin gereği gibi tutulmamasından kaynaklanan zararlardan devlet ve ilgili ticaret dası veya ticaret ve sanayi dasına müteselsil srumluluk getirilmiştir. Kanunun öngördüğü yeni anlayışı çerçevesinde, ticaret sicili müdürlüklerinin yeniden yapılanması sağlanacaktır.
TİCARET ŞİRKETLERİ Kanunun ticaret şirketlerine ilişkin hükümlerinin uygulanması ile ilgili tebliğler yayımlamak, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununda sadece sermaye şirketleri için öngörülen Bakanlığımızca düzenleme yapma yetkisi, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda tüm ticaret şirketlerini kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Diğer bakanlık, kurum, kurul ve kuruluşların ticaret şirketlerine ilişkin düzenleme yapması halinde yazılı uygun görüş vermek, Yukarıda sayılan kuruluşların kendi kanunları çerçevesinde yapacakları düzenlemelerin ticaret şirketlerine ilişkin hükümlerini ilgilendirmeleri halinde, Bakanlığımızdan yazılı uygun görüş almaları zrunludur. 13
Halka açık lmayan annim şirketlerin kayıtlı sermaye sistemine girmesine veya sistemden çıkmasına izin vermek ya da bunları sistemden çıkarmak, Kuruluşuna Bakanlıkça izin verilecek annim şirketleri belirlemek ve bu şirketlerin kuruluş ve ana sözleşme değişikliklerine izin vermek, Genel kurul tplantısında Bakanlık Temsilcisi bulunacak şirketleri belirlemek ve bu şirketlerin genel kurul tplantılarında Bakanlık Temsilcisi bulundurmak, Şirketin kuruluşunu, sermaye artırımını, azaltılmasını, birleşmeyi, bölünmeyi, tür değiştirmeyi, menkul kıymet ihracını veya herhangi bir diğer şirket işlem ve kararını denetleyen işlem denetçilerinin niteliklerini belirlemek, 14
Limited şirket kuruluşlarında, işlem denetçisi raprunun aranıp aranmayacağını belirlemek, Kamu düzenine veya işletme knusuna aykırı işlemlerde veya bu yönde hazırlıklarda ya da muvazaalı iş ve faaliyetlerde bulunduğu belirlenen ticaret şirketleri hakkında fesih davası açmak, Organ eksikliği ya da genel kurulun tplanamaması halinde fesih davası açmak, 15
Şirketin kurulmasında kanuna aykırı hareket edilerek, alacaklıların, pay sahiplerinin veya kamunun menfaatlerinin önemlibir şekilde tehlikeye düşürülmesi ya da ihlâl edilmesi halinde fesih davası açmak, Tasfiye memurunun hiçbirinin Türk vatandaşı lmaması ve hiçbirinin Türkiye de yerleşim yerinin bulunmaması halinde mahkemeden yeni tasfiye memuru atanmasını gerektiğinde istemek, Tasfiye memuruna alacaklarını bildirmeyen, ancak alacaklı ldukları bilinenlerin alacaklarının dep edileceği bankayı belirlemek, şeklinde sayılabilir. 16
DENETİM 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununda sadece sermaye şirketleri için öngörülen Bakanlığımızca denetleme yetkisi, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda tüm ticaret şirketlerini kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Kamu Adına Denetleyici Tüzel Kişiliği Haiz Üst Kurum Kuruluncaya Kadar Denetçilerin Denetimi Bakanlığımızca yapılacaktır. 17
BAKANLIĞIN DENETİM GÖREVİ Ticaret Sicili Müdürlükleri Ticaret Şirketleri Kamu Adına Denetleyici Tüzel Kişiliği Haiz Üst Kurum Kuruluncaya Kadar Denetçilerin Denetimİ
Ticaret sicil müdürlükleri ve ticaret şirketlerinin işlemleri Bakanlığımız denetim elemanlarınca denetlenecektir. Ticaret sicil müdürlükleri ve ticaret şirketleri Bakanlıkça verilecek emir ve talimatlara uymakla yükümlüdür. Şirketler tpluluğu ile hakim ve bağlı şirketler arasındaki ilişkilerin Kanuna uygun lup lmadığı, rtakların ve üçüncü kişilerin menfaatine zarar verip vermediği yönündeki denetimler aynı şekilde Bakanlığımızca yapılacaktır. 19
562 nci maddede suç ve cezalar düzenlenmiştir. Kanunda, Mer i TTK'ya göre daha fazla eylem ve davranışı cezai yaptırıma bağlamıştır. Bakanlığımızca 210 uncu madde kapsamında yapılacak denetimin engellenmesi de bu eylemlerden biridir. Bu madde kapsamında tanımlanan suçlar Bakanlığımızca yapılacak denetimlerle tespit edilecektir. 20
Bağımsız Denetimde BakanlığımızınYetkileri Kanunun 400 üncü maddesi Bakanlığımıza bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş ve çalışma esasları ile denetleme elemanlarının niteliklerini bir yönetmelikle düzenleme yetkisi vermektedir. Bu hükümle dğrudan ilişkili diğer bir hüküm geçici üçüncü maddedir. Bu hükme göre, kamu adına denetleyici tüzel kişiliği haiz bir üst kurum kurulup faaliyete geçinceye kadar 400 üncü maddede öngörülen denetçiler Bakanlığımızca denetlenecektir. Üst kurumun yapacağı, denetçinin denetimi niteliğindeki üst denetimin usul ve esasları da yine Bakanlığımızca düzenlenecektir. 21
İKİNCİL MEVZUATIN HAZIRLANMASI Yeni Türk Ticaret Kanununun yürürlük tarihi 01/07/2012 dir. Bakanlığımızın, Ticaret Sicili Tüzüğünü, Kanunun yayımı tarihinden itibaren 6ay, diğer ikincil mevzuatı ise bir yıliçerisinde hazırlama yükümlülüğü bulunmaktadır. Hazırlanacak İkincil Mevzuat; 3tüzük, 9yönetmelik, 11 tebliğ 22
Bakanlığımızca İkincil mevzuat düzenleme çalışmalarına Yeni Türk Ticaret Kanununun yasalaşmasından önce, 10 Ocak 2008 tarihi itibarıyla başlanmıştır. Bu çalışmalar, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı krdinasynunda, Tasarı Hazırlık Bilim Kmisynu Başkanı ve üyeleri ile ilgili kurum ve kuruluş temsilcilerinin katılımı ile luşturulan 20 çalışma kmisynu tarafından bugüne kadar yürütülmüştür. 23
Sapanca da İkincil Mevzuat Hazırlık Tplantısı 24
İkincil Mevzuat Çalışmalarının dört temel çalışma kmisynu marifetiyle yürütülmesi kararlaştırılmıştır; Ticaret Siciline İlişkin Düzenlemeler Kmisynu, Denetime İlişkin Düzenlemeler Kmisynu, Elektrnik İşlemler Kmisynu, Sermaye Şirketleri Organizasyn ve Uygulama Düzenlemeleri Kmisynu 25
TÜZÜKLER Ticaret Sicili Tüzüğü Denetleme Tüzüğü Elektrnik Ortamda Genel Kurul Tüzüğü 26
Ticaret Sicili Tüzüğü Ticaret sicili müdürlüklerinin kuruluş, işleyiş ve denetimine ilişkin hususlar düzenlenecektir. Denetleme Tüzüğü Ticaret şirketlerinin Bakanlığımızca denetimine ilişkin usul ve esaslar düzenlenecektir. Elektrnik Ortamda Annim Şirket Genel Kurul Tüzüğü Annim şirketlerin elektrnik rtamda genel kurul yapmasına ilişkin usul ve esaslar düzenlenecektir. 27
YÖNETMELİKLER Ticaret Sicili Müdürlüklerinin Kurulmasında Aranan Şartlar Ve Odalar Arası İşbirliği Yönetmeliği Bağımsız Denetleme Yönetmeliği Denetçinin Denetimi Yönetmeliği Kbi Tanımı Yönetmeliği İnternet Sitesi Yönetmeliği Elektrnik Ortamda Genel Kurul Ve Yönetim Kurulu Yönetmeliği Genel Kurullarda Bulunacak Bakanlık Temsilcisi Yönetmeliği Tevdi Eden Temsilcisi Yönetmeliği Yıllık Faaliyet Rapru Zrunlu Asgari İçeriğinin Belirlenmesine Dair Yönetmelik 28
Ticaret Sicili Müdürlüklerinin Kurulmasında Aranan Şartlar Ve Odalar Arası İşbirliği Yönetmeliği Sicil müdürlüklerinin kurulmasında aranacak şartlar, ticaret ve sanayi daları arasında, sicil işlemleriyle ilgili larak, varlığı gerekli işbirliğinin sağlanmasına ilişkin esaslar düzenlenecektir. Bağımsız Denetleme Yönetmeliği Bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş ve çalışma esasları ile denetleme elemanlarının nitelikleri ve kamu adına denetleyici tüzel kişiliği haiz üst kurumun denetim usul ve esasları düzenlenecektir. 29
KOBİ Tanımı Yönetmeliği Bilanç Büyüklerine, Satış Tutarlarına ve Çalışan Sayısına Göre İşletmeler ve Sermaye Şirketleri Küçük Orta ve Büyük Ölçekli Olarak ayrılmıştır. Sermaye şirketleri hakkında AB uygulamaları ölçüt alınmış, ancak KOBİ ler için ölçütlerin belirlenmesi Bakanlığımıza bırakılmıştır. Bu hususta Bakanlığımızca daha önce bir Yönetmelik hazırlanmış ve 18.05.2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 30
İnternet Sitesi Yönetmeliği Sermaye şirketlerine internet sitesi açma ve bu sitede Kanunun saydığı bazı unsurları, bu sitenin bu unsurlara özgülenmiş bölümünde yayınlama zrunluluğu getirmektedir. Bu sitelerin ticaret siciline tescili ile siteye erişimin usul ve esasları düzenlenecektir. Ülkemizde ilk defa düzenlenecek lan bu alanın teknik byutunun da lması nedeniyle bilişim teknljisi uzmanlarının katkısı sağlanacaktır. 31
Elektrnik Ortamda Genel Kurul Ve Yönetim Kurulu Yönetmeliği Şirket yönetim kurulları ve annim şirket dışındaki şirketlerin genel kurullarının ve rtaklar kurulunun elektrnik rtamda yapılmasına dair usul ve esaslar teknik byutu ile birlikte düzenlenecektir. Ülkemizde ilk defa düzenlenecek lan bu Yönetmelik için bilişim hukukçuları ve uzmanlarının katkısı alınacak ve yabancı ülke örneklerinden yararlanılacaktır. Denetçinin Denetimi Yönetmeliği Bağımsız Denetleme Yönetmeliği ile birlikte düzenlenecektir. Bu yönetmelikte denetçilerin denetlenmesiile ilgili usul ve esasları düzenlenecektir. 32
Genel Kurullarda Bulunacak Bakanlık Temsilcisi Yönetmeliği Yürürlükte bulunan Sermaye Şirketlerinin Genel Kurul Tplantıları ve Bu Tplantılarda Bulunacak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Kmiserleri Hakkında Yönetmeliğin yerini alacak Yönetmelik Kanunun yeni anlayışına uygun yeni esaslar içerecektir. Kanun ile, kmiser kavramı hükümet temsilcisi larak değiştirilmiştir. Hükümet temsilcisi lacakların kimler lacağı ve nitelikleri Bakanlığımızca yeniden belirlenecektir. 33
Tevdi Eden Temsilcisi Yönetmeliği Pay senetlerinin; rehinde, bir prtföy yöneticisinde lması veya aracı kuruluşa tevdi edilmesi durumlarında, tevdi eden temsilcisinin nitelikleri, uyacakları usul ve esaslar ile temsil belgesinin içeriği düzenlenecektir. Yıllık Faaliyet Rapru Zrunlu Asgari İçeriğinin BelirlenmesineDair Yönetmelik Annim Şirketler ve şirketler tpluluğunun yıllık faaliyet raprunun asgari içerikleri düzenlenecektir. 34
TEBLİĞLER DefterlerinOnayına İlişkinTebliğ İzin AlacakAnnim Şirketler Tebliği BirikimliOy Tebliği Kâr Avansı Tebliği UygulamaTebliği ŞirketlerTpluluğu Tebliği Kayıtlı Sermaye Tebliği FinansalTablların İlanı Tebliği Eski Türe Dönüş Tebliği Annim ŞirketlerinGenelKurullarınınÇalışmaEsas VeUsullerine İlişkin İç Yönergede Yer Alacak Asgari Unsurların Belirlenmesine İlişkinTebliğ Ünvanda İltibas Tebliği/Genelgesi 35
Defterlerin Onayına İlişkin Tebliğ Türkiye Muhasebe Standartlarına göre elektrnik rtamda veya dsyalama suretiyle tutulan defterlerin açılış ve kapanış naylarının şekli ve esasları ile bu defterlerin nasıl tutulacağı düzenlenecektir. Birikimli Oy Tebliği Halka açık lmayan annim şirketlerde birikimli yun kullanılmasına ilişkin usul ve esaslar düzenlenecektir. Kâr Avansı Tebliği Sermaye Piyasası Kanununa tabi lmayan şirketlerde kâr payı avansını uygulama kurallar düzenlenecektir. 36
İzin Alacak Annim Şirketler Tebliği Bakanlığımızın izni belirlenecektir. ile kurulacak annim şirketler Bu şirketler dışında annim şirketlerin kuruluşu ve esas sözleşme değişikliği herhangi bir makamın iznine bağlı değildir. Diğer kurumlar, iznin gerekli lduğunu düşündükleri durumları, tebliğ kapsamına alınmak üzere Bakanlığımıza ileteceklerdir. 37
Uygulama Tebliği Şirketlerin; birleşmesi, bölünmesi, tür değiştirmesi, ticarî işletmelerin devri, gibi önemli knular da dahil lmak üzere Kanunun ve ticari yaşamın gerektirdiği her knuda tebliğler çıkartılacaktır. 38
Şirketler Tpluluğu Tebliği Bir hakimiyet altında bulunan şirketler tpluluğu, ilk defaticaret Kanununda düzenlenmiştir. Bakanlık larak hakimiyet faktörleri, hakimiyetin kötüye kullanılması gibi knularda tebliğler yluyla düzenlemeler yapılacaktır. Kayıtlı Sermaye Tebliği Tasarı ile halka açık lmayan annim şirketlerin de kayıtlı sermaye sistemini kabul etmelerine imkan tanınmıştır. Tebliğ ile kayıtlı sermaye sistemine giriş ve çıkış şartları belirlenecektir. 39
Finansal Tablların İlanı Tebliği Tasarı şirketlerin finansal tabllarının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirilmesini ve kendi internet sayfasında yayınlanmasını zrunlu kılmıştır. Tebliğ ile finansal tablların ilan usul ve esasları düzenlenecektir. Eski Türe Dönüş Tebliği Daha önce tür değiştirmiş lan bir şirket ya da kperatifin, iki yıl içinde eski türüne dönmek istemesi durumundaki tplantı ve karar nisapları genel hükümlerden farklılaştırılarak azaltılmıştır. Uygulamaya ilişkin esaslar düzenlenecektir. 40
Annim Şirketlerin Genel Kurullarının Çalışma Esas Ve Usullerine İlişkin İç Yönergede Yer Alacak Asgari Unsurların Belirlenmesine İlişkinTebliğ İlk defa düzenlenecek bir alandır, her annim şirket, yönetim kurulu ve genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren bir iç yönerge hazırlayıp tescil ve ilan ettirecektir. İç yönergenin asgari unsurları Bakanlığımızca yönetmelik veya tebliğ ile düzenlenecektir.
Kanun ve ikincil mevzuatın yürürlüğe girmesi ile; uyum sürecinin takibi, aksayan yönlerin tespiti, gerekli tedbirlerin alınması, bilgilendirme ve eğitim faaliyetleri, Bakanlığımızca süreklilik içerisinde yürütülecektir. 42
TEŞEKKÜR EDERİM. 43