T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) MUHASEBE FİNANSMAN BÜYÜK DEFTER ANKARA,2007
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.
İÇİNDEKİLER...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1...3 1. BÜYÜK DEFTER...3 1.1. Şekli...4 1.2. Düzenleme Kuralları...5 1.3.Yevmiye Defteri ile Büyük Defter İlişkisi...6 1.4.Açılış İşlemlerinin Büyük Deftere Aktarılması...9 UYGULAMA FAALİYETİ...13 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...14 DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ...15 ÖĞRENME FAALİYETİ 2...16 2. TAHSİL İŞLEMLERİNİ AKTARMAK...16 UYGULAMA FAALİYETİ...22 DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ...23 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...24 ÖĞRENME FAALİYETİ 3...25 3.TEDİYE İŞLEMLERİNİ AKTARMAK...25 UYGULAMA FAALİYETİ...29 DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ...30 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...31 ÖĞRENME FAALİYETİ 4...32 4.MAHSUP İŞLEMLERİNİ AKTARMAK...32 4.1.Büyük Defter Yardımcı Defter Bağlantısı...37 UYGULAMA FAALİYETİ...40 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...41 DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ...45 MODÜL DEĞERLENDİRME...46 CEVAP ANAHTARLARI...47 KAYNAKÇA...50 i
MODÜLÜN KODU ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI SÜRE ÖNKOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI 344MV0023 Muhasebe Finansman Bilgisayarlı Muhasebe Büyük Defter Büyük defter kayıtları ile ilgili bilgilerin verildiği öğrenme materyalidir. 40/32 Yevmiye Defteri modülünü almış olmak Büyük defter kayıtlarını yapmak Genel Amaç Bu modül ile, tekdüzen muhasebe sistemine uygun olarak yevmiye defteri kayıtlarını büyük deftere aktarabileceksiniz. Amaçlar 1. Açılış işlemlerini büyük deftere aktarabileceksiniz. 2. Tahsil işlemlerini deftere aktarabileceksiniz. 3. Tediye işlemlerini büyük deftere aktarabileceksiniz. 4. Mahsup işlemlerini büyük deftere aktarabileceksiniz. EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI Ortam: Muhasebe laboratuvarı. Öğrencinin çalışabileceği grup ortamları. Donanım: Muhasebe fişleri, yevmiye defteri örneği, hesap planı, hesap makinesi, sarf malzemeleri ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Modülün içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra ölçme araçları ile edinmiş olduğunuz bilgi ve becerileri ölçerek değerlendiriniz. Öğretmen, modül sonunda size ölçme aracı uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. ii
GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, İnsanoğlu yaşam süreci boyunca birbiri ile yarış içinde olmuştur. Bu yarış günümüzde bilgiye dayalı teknolojik bir hal almıştır. Dolayısıyla varlığımızı sürdürmemiz bu yarışta geri kalmamaya adeta programlanmıştır. Siz bu satırları okurken bile, bilgi dünyasında yüzlerce değişme ve gelişme olmaktadır. Okumakta olduğunuz modül, mesleğinizin, şimdiki ve gelecekteki gelişiminin önemli unsurlarından biridir. Sizin bu rekabet ortamında başarılı olabilmeniz için, şu an okuduğunuz ve öğrenmeye çalıştığınız modülü en iyi şekilde anlamanız gerekmektedir. Okuduktan sonra göreceksiniz ki, bu modüldeki bilgiler sayesinde, muhasebenin bir parçası olan büyük defter kayıtları sizin için bilgi dağarcığına eklenmiş küçük ama önemli bir muhasebe olayıdır. Bu modülde; büyük defter kavramını öğreneceksiniz, öğrendiklerinizi modülde belirtilen işlem basamaklarına göre uygulayacak ve elde ettiğiniz sonucu modüldeki ile karşılaştırabileceksiniz. Uygulamalar sizin konuyu takip etmeniz ve kolay anlamanız açısından asılları gibi şekillendirildi. Bu modülden yeterince yararlanmak için, her öğrenme faaliyetini dikkatlice okuduktan sonra uygulama faaliyeti ile konuyu tekrar etmelisiniz. Ölçme-değerlendirme sorularını cevaplayıp performans testlerindeki ölçütleri dikkate almalısınız. 1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ Bu faaliyette açılış işlemlerini büyük deftere aktarabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu öğrenme faaliyeti öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: 1. Büyük defterlerin işletmelerde ne amaçla kullanıldığını araştırınız. 2. Bilgisayar paket programlarında büyük defterlerin şeklini inceleyiniz. 3. Bilgisayar paket programlarında büyük defter kayıtlarının nasıl tutulduğunu araştırınız. 1. BÜYÜK DEFTER Yevmiye defterlerine, yapılan işlemler tarih ve işlem sırasına göre, belli bir düzenlemeye tabi tutulmadan yazılır. İşletmenin muhasebe hareketlerinin takip ve kontrolü için bu kayıtların hesaplara dağılımının daha düzenli bir şekilde yapılması şarttır. Bu nedenle hesaplardaki hareketliliklerin takip ve kontrolü için ayrı bir deftere ihtiyaç duyulur. İşte, bu hesaplarda oluşan rakamların sistemli bir şekilde bir araya getirilmesi ve dağıtılması işlevini gören deftere büyük defter (defterikebir) denir. Büyük defter tutulması zorunlu bir defterdir (VUK M.182). Büyük defter, yevmiye defterine kaydedilmiş olan işlemleri buradan alarak sitemli bir şekilde hesaplara dağıtan ve düzenli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir (TTK 71, VUK 184). Büyük defter muhasebenin sınıflandırma fonksiyonu yerine getiren defterdir. Büyük defterlerden elde edilen rakamlar diğer muhasebe dokümanları için birer kaynak niteliği de taşır. Dolayısıyla büyük defter kayıtlarının muhasebenin sağlıklı yürümesi açısından tutulmasının gerekliliği gayet açıktır. Teknolojinin de yardımı ile büyük defterler, tutulması kolay işlevli defter halini almıştır. 3
1.1. Şekli Büyük defterdeki hesabının en az aşağıdaki özellikleri taşıması zorunludur: Hesap ismi Yevmiye defteri tarihi, Yevmiye defteri madde numarası, Borçlu veya alacaklı tutar, Açıklama HESAP İSMİ 01..HESABI 01 Yevmiye Yevmiye Nakli Yekûn Nakli Yekûn Toplam Toplam YEVMİYE DEFTERİ TARİH VE MADDE NU. 4
Uygulamalarımızda büyük defteri pratik olarak T şeklinde kullanabiliriz. B HESABI A... 1.2. Düzenleme Kuralları Diğer tüm tutulacak defterlerde olduğu gibi, büyük defter kayıtlarının da Türkçe tutulması zorunludur (VUK.M.215). Kayıtlarda Türk para birimi kullanılır (VUK. M.215). Yazma işlemlerinde mürekkepli kalem veya makine kullanılır (VUK. M. 216). Yanlış kayıtlarda, yanlış yazılan rakam ve yazı okunacak şekilde çizilir, üst veya yan tarafına veya ilgili bulunduğu hesaba doğrusu yazılarak düzeltilir (VUK. M.217). Kayıtlar arasında boş satır bırakılamaz, satır atlanamaz. Ciltli defterlerde sayfalar ciltten koparılamaz (VUK. M. 218). Kayıtlar zamanında yapılır (VUK. M. 219). Günümüzde teknolojik gelişmeler nedeniyle defter kayıtları bilgisayar ortamında yapıldığından yazma işlemleri de bilgisayar yazıcıları aracılığıyla yapılmaktadır. Bilgisayar, işlemlerin yapılış sırasını, tarih ve yevmiye numarasını doğru bir şekilde aktarma, olabilecek hataları da zamanında çözümleme gibi kolaylıklar getirmiştir. 5
Datasoft muhasebe paket programında Alacak Senetleri Hesabının büyük defter sayfasının ekran görünümü yukarıdaki gibidir. Yukarıdaki şekilde ise LKS2 muhasebe paket programının Kasa Hesabına ait büyük defter sayfası görülmektedir. 1.3.Yevmiye Defteri ile Büyük Defter İlişkisi Yevmiye defteri, bir işletmenin muhasebe olaylarını tarih sırasına göre kaydettiği defterdir. Bu işlem de hesaplar aracılığıyla yapılır. Aynı tür olaylar aynı hesaplarda toplanır. 6
Örneğin 10.10.2006 tarihinde müşterimiz AHMET ŞAHİN E 35 numaralı fatura ile 100 YTL değerinde malı veresiye olarak satıyoruz. Bu işlemin yevmiye kaydı şöyle olacaktır. 10.10.2006 5 120-ALICILAR HESABI 118,00 600-YURT İÇİ SATIŞLAR HS 391-HESAPLANAN KDV 100,00 18,00 Veresiye mal satışı Yukarıdaki kaydı her mal satışınızda yapmanız gerekir. Ay sonu geldiğinde AHMET ŞAHİN in sizden ne kadar mal aldığını ve ne kadar borcu olduğunu anlayabilmeniz için bir aylık yevmiye kayıtlarını tek tek inceleyerek rakamları bir araya getirip toplamlarını almanız gerekir. Oysa tuttuğunuz büyük defter kayıtları size bu bilgiyi sunmaya hazırdır. Eğer bir de yardımcı defteriniz var ise bilginin daha ayrıntılı olmasını sağlayabilirsiniz. 50 120-ALICILAR HESABI 50 10.10.06 5 A. Şahin e veresiye mal satışı 118,00 7
300 600- YURT İÇİ SATIŞLAR HS 300 10.10.06 5 Veresiye mal satışı 100,00 81 391- HESAPLANAN KDV 81 10.10.06 5 Mal satış KDV si 18,00 Yevmiye defteri bize her muhasebe olayını, olayın olduğu günü kaydetme imkânı verir. Büyük defter ise bu kayıtları sadeleştirilerek özelliklerine göre bir araya toplar. Böylece işletmenin hangi muhasebe olayının sonucunda, hangi amaca ulaştığını, ulaştığı amacın olumlu-olumsuz yanlarını (kâr-zarar gibi) görme ve yöneticilerin sağlıklı kararlar alması, işletmeyi doğru ve başarılı yönetmesini sağlar. 8
1.4.Açılış İşlemlerinin Büyük Deftere Aktarılması Büyük defter kayıtları bilgisayar ortamında yapılıyor ise bilgisayar programları otomatik olarak bu kayıtları yapar. Ancak bu deftere kayıt el ile yapılıyor ise ciltli defterler kullanılır. Her hesap için belirli sayılarda sayfa ayrılır (Örneğin, 1-20 sayfalar Kasa Hesabı için, 21-35 sayfalar Bankalar Hesabı için). Sayfanın üzerine hesabın adı ve kod numarası yazılır. İşletmelerin dönem başı açılış yevmiye kayıtlarının büyük defterlere aktarılması gerekmektedir. Bu işlem aşağıda verilen örnekte olduğu gibi yapılacaktır. Örnek 1: ŞAHİN Ticaret 01.01.2006 tarihli Kasa Hesabına ait bilgileri aşağıdaki gibidir. Büyük Defter kayıtlarını birlikte yapalım. 001 01.01.2006 100-KASA HESABI 102-BANKALAR HESABI 153-TİCARİ MALLAR HS. SENETLERİ HS HS. Açılış Kaydı 320-BORÇ 500-SERMAYE 100,00 1.200,00 2.500,00 800,00 3.000,00 Yukarıda verilen yevmiye kaydında yer alan hesapların tutarlarını büyük defterde ayrılan sayfalara aşağıdaki gibi kaydedilecektir. Yevmiye defterinde Kasa Hesabının borç tutarı 100,00 YTL büyük defterde yer ayırdığımız kasa hesabı sayfasının borç tarafına yazılacaktır. 9
Buna göre kasa hesabına ait büyük defter kaydını şöyle yapacaksınız. 01 100- KASA HESABI 01 01.01.06 001 Açılış 100,00 Bankalar Hesabının yevmiye defterinde yazılı değeri 1.200,00 YTL dir. Bu tutarı büyük defterde ayrılan sayfada Bankalar Hesabına ait borç tarafına şöyle kaydedeceksiniz. 21 102- BANKALAR HESABI 21 01.01.06 001 Açılış 1.200,00 10
Ticari malların yevmiye defterindeki değeri 2.500,00 YTL dir. Bu tutarı da büyük defterde ayrılan sayfada Ticari Mallar Hesabına ait borç tarafına şöyle yazacaksınız. 35 153- TİCARİ MALLAR HESABI 35 01.01.06 001 Açılış 2.500,00 Yevmiye defterinin alacaklı taraf hesaplarının kayıtları ise yine büyük defterin alacaklı tarafına yazılarak kaydedilir. Buna göre borç senetleri hesabının yevmiye defterindeki 800,00 YTL lik değerini büyük defterde ayrılan sayfada şöyle kayıt yapacaksınız. 120 320- BORÇ SENETLERİ HESABI 120 01.01.06 001 Açılış 800,00 11
Sermaye hesabı da yevmiye defterinde alacaklı taraftadır. Dolayısıyla büyük defterde de kendisine ayrılan sayfanın alacak tarafına 3.000,00 YTL nin kaydı yapılacaktır. 200 500- SERMAYE HESABI 200 01.01.06 001 Açılış 3.000,00 12
UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Öneriler Büyük defter temin ediniz. Defterin sol yaprağının borç, sağ yaprağının alacak tarafı olduğunu görünüz. Sağ ve sol yaprağa aynı numara verildiğini görünüz. Ortaya hesabın adının yazılışını görünüz. Hesabın, yevmiyede borç tarafında ise borca, alacak tarafında ise alacağa yazıldığını görünüz ve yevmiye maddesinin tarih ve numarasını oluşturunuz. Açıklamayı yazınız. Tutarı yazınız. Kullanılan her hesap için ayrı ayrı büyük defter sayfası oluşturunuz. Büyük defter dökümleri için muhasebe paket programında defterler seçeneğine giriniz. Paket programında Defterler seçeneğinin altında yer alan Büyük Defter seçeneğini inceleyiniz. Paket programda Büyük Defter çıktısını almadan önce filtre seçeneği ile çıktının şeklini belirleyiniz. Kullanılan paket programa göre F3 tuşunun fonksiyonunu inceleyiniz. Kendiniz çiziniz veya paket program kullanarak büyük defterin yazıcıdan çıktısını alarak görünüz. Defter şeklini kendiniz çizerek öğrenmeye çalışınız. Defter sayfalarının numaralanmasına dikkat ediniz. Hesap isimlerini ve kod numaralarını Hesap planından yararlanarak belirleyiniz. Hesapların nasıl borçlu ve alacaklı olduklarını tekrarlayınız. Büyük defter açıklamalarını oluştururken yevmiye kayıtlarından yararlanınız. Tutarları yevmiye defteri maddelerinden alınız. Büyük defter sayfalarının oluşturulmasında hesapların kullanılma sıklığını dikkate alınız. Farklı muhasebe paket programlarını inceleyiniz. Paket programlarda Büyük Defter seçeneğinin bir rapor ünitesi olduğunu görünüz. Farklı paket programlarda bu seçeneğin uygulama yöntemlerini inceleyiniz. Yazıcı yardımı ile bir çıktı almaya çalışınız. 13
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruların uygun seçeneklerini işaretleyiniz. 1. Yevmiye defterine kaydedilmiş olan işlemleri sistemli bir şekilde hesaplara dağıtan ve düzenli olarak bu hesaplarda toplayan defter hangisidir? A) Yevmiye B) Mizan C) Defterikebir D) Bilanço 2. Büyük defter kayıtlarında esas alınan defter hangisidir? A) Kasa Defteri B) Yevmiye Defteri C) Bilanço D) Karar Defteri 3. Büyük defterin sol tarafına ne denir? A) Borç B) Alacak C) Kayıt D) Sonuç 4. Büyük defter şeklinde hangisinin bulunması zorunlu değildir? A) Hesap Adı B) Tutar C) Açıklama D) Tarih 5. Büyük defterler için hangisi söylenemez? A) Kayıtlar Türkçe tutulur. B) Para birimi Türk lirasıdır. C) Yanlışlar düzeltilebilir. D) Kayıtlar arasında boşluk bırakılabilir. 14
DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Aşağıda listelenen davranışları, davranışlarınızın her birinde uyguladıysanız Evet, Uygulamadıysanız Hayır kutucuklarını X ile işaretleyiniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Büyük defter temin ettiniz mi? 2. Defterin sol yaprağının borç, sağ yaprağının alacak tarafı olduğunu gördünüz mü? 3. Sağ ve sol yaprağa aynı numara verildiğini gördünüz mü? 4. Ortaya hesabın adının yazılışını gördünüz mü? 5. Hesabın, yevmiyede borç tarafında ise borca, alacak tarafında ise alacağa yazıldığını gördünüz mü ve yevmiye maddesinin tarih ve numarasını oluşturdunuz mu? 6. Açıklamayı yazdınız mı? 7. Tutarı yazdınız mı? 8. Kullanılan her hesap için ayrı ayrı büyük defter sayfası oluşturdunuz mu? 9. Büyük defter dökümleri için muhasebe paket programında defterler seçeneğine girdiniz mi? 10. Paket programında Defterler seçeneğinin altında yer alan Büyük Defter seçeneğine ulaştınız mı? 11. Paket programda Büyük Defter çıktısını almadan önce filtre seçeneği ile çıktının şeklini belirlediniz mi? 12. Kullanılan paket programa göre F3 tuşunun fonksiyonunun incelediniz mi? DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığınız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Hepsi Evet ise bir sonraki öğrenim faaliyetine geçiniz. 15
ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ Bu faaliyette tahsil işlemlerini büyük deftere kaydedebileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu öğrenme faaliyeti öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: 1. Büyük defterlerin işletmelerde hangi ortamlarda nasıl düzenlendiklerini araştırınız. 2. Bilgisayarların büyük defter kayıtlarını nasıl yaptığını inceleyiniz. 3. Çevrenizdeki bir serbest muhasebeci ve mali müşavirlik bürosunu ziyaret ederek büyük defter kayıtlarını nasıl düzenledikleri ile ilgili bilgi toplayınız. 2. TAHSİL İŞLEMLERİNİ AKTARMAK İşletmelerin faaliyetleri sırasında yapmış oldukları her türlü tahsilat işlemlerini kasa hesabında takip ve kontrol ettiklerini biliyoruz. Kasa hesabında oluşan bilgilerin bu hesap için ayrılan büyük defter sayfalarına da aktarılarak yapılan kayıtların doğruluğu test edilebilir. Örnek 1: Şimdi bununla ilgili örnekler yapalım. ERDEM Ticaret 10.02.2006 tarihinde müşterisi Ali ÇALIŞKAN a tutarında malı peşin satmıştır (%18 KDV HARİÇ). 200,00 YTL Bu işlemin yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olduğuna göre, büyük defter kayıtlarını nasıl olacaktır? 16
50 10.02.2006 100-KASA HESABI SATIŞLAR HS KDV 600-YURT İÇİ 391-HESAPLANAN 236,00 200,00 36,00 Peşin mal satışı Önce Kasa Hesabının büyük defter kaydını yapalım. 10 100- KASA HESABI 10 10.02.06 50 Peşin mal satışı 236,00 Büyük defterde Kasa Hesabı için ayrılan sayfanın borç tarafına yevmiye defterinden gelen rakamlar kullanılarak yukarıdaki gibi kayıt yapılır. Yurt İçi Satışlar Hesabına yine Kasa Hesabından olduğu gibi yevmiye defterinden gelen rakamlar aktarılacak. Ancak burada Yurt İçi Satışlar Hesabının yevmiye defterinde de olduğu gibi alacak kalanlı bir hesap olduğunu unutmayınız. 17
300 600- YURT İÇİ SATIŞLAR HS 300 10.02.06 50 Mal satışı 200,00 Aynı şekilde hesaplanan KDV Hesabı da Yurt İçi Satışlar Hesabı gibi alacaklı bir hesaptır. Dolayısıyla büyük defterde yazılacak rakamlar alacaklı tarafa işlenecektir. 110 391- HESAPLANAN KDV 110 Tarih Nu. 10.02.06 50 Mal satış KDV si 36,00 Örnek 2: YORULMAZLAR Ticaret İşletmesi 11.12.2006 tarihinde bankadan işletme kasasına 2.000,00 YTL nakit aktarıyor. İşlemin yevmiye defter kaydı aşağıdaki gibidir. Bu işlemin yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olduğuna göre, büyük defter kayıtlarını nasıl olacaktır? 18
980 11.12.2006 100-KASA HESABI Bankadan para çekilmesi 102-BANKALAR HS 2.000,00 2.000,00 01 100- KASA HESABI 01 11.12.06 980 Bankadan çekilen 2.000,00 130 102- BANKALAR HESABI 130 11.12.06 980 Kasaya aktarılan. 2.000,00 19
Örnek 3: BALIK Ticaret İşletmesi 30.10.2006 tarihinde müşterisi Aydın CİHAN dan 500,00 YTL olan senetli alacağını tahsil ediyor. Yevmiye kaydı şöyledir. 80 30.10.2006 100-KASA HESABI 121-ALACAK SENETLERİ HS. Aydın CİHAN dan yapılan tahsilat. 500,00 500,00 Büyük defter kayıtlarını T çizerek yapalım. B 121-ALACAK SENETLERİ HS A. 500,00... 20
B 100-KASA HESABI A 500,00..... 21
UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Öneriler Büyük defter şekli çizerek, defterin sol yaprağına borç, sağ yaprağına alacak kayıtlarını oluşturunuz. Sağ ve sol yaprağa aynı numarayı veriniz ve ortaya hesabın adını yazınız. Hesabın, yevmiyede borç tarafında ise borca, alacak tarafında ise alacağa yazıldığını görünüz ve yevmiye maddesinin tarih ve numarasını oluşturunuz. Açıklamayı ve tutarı yazınız. Kasa Hesabında tahsilat işlemleri için borç tarafını kullanınız. Büyük defter dökümleri için muhasebe paket programında defterler seçeneğine giriniz. Paket programında Defterler seçeneğinin altında yer alan Büyük Defter seçeneğini inceleyiniz. Paket programda Büyük Defter çıktısını almadan önce filtre seçeneği ile çıktının şeklini belirleyiniz. Şekli çizerken daha iyi anlamanız açısından örnek şekle bakmayınız. Daha sonra şeklinizi karşılaştırınız. Defter sayfalarının numaralanmasında aynı hesaba ait sayfalara aynı numara vermeye dikkat ediniz. Hesap isimlerini ve kod numaralarını Tek Düzen Hesap Planından yararlanarak belirleyiniz. Hesapların nasıl borçlu ve alacaklı olduklarını tekrarlayınız. Tutarları ve açıklamayı oluştururken yevmiye defteri maddelerinden yararlanınız. Bu işlem için örneklerden yararlanınız. Bir muhasebe paket programı seçerek Kasa Hesabı işlemlerini yapmaya çalışınız. Seçtiğiniz muhasebe paket programında Büyük Defter seçeneğinin özelliklerine göre işlem yapınız. Farklı paket programlarda bu seçeneğin uygulama yöntemlerini inceleyiniz. Filtrelerde büyük defterin çıktısını alma şekillerini düzenleyiniz ve çıktı almaya çalışınız. 22
DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Aşağıda listelenen davranışları, davranışlarınızın her birinde uyguladıysanız Evet, Uygulamadıysanız Hayır kutucuklarını X ile işaretleyiniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Büyük defter şekli çizerek defterin sol yaprağına borç, sağ yaprağına alacak kayıtlarını oluşturdunuz mu? 2. Sağ ve sol yaprağa aynı numarayı vererek ortaya hesabın adını yazdınız mı? 3. Hesabın, yevmiyede borç tarafında ise borca, alacak tarafında ise alacağa yazıldığını görerek yevmiye maddesinin tarih ve numarasını oluşturdunuz mu? 4. Açıklamayı ve tutarı yazdınız mı? 5. Kasa Hesabında tahsilat işlemleri için borç tarafını kullanınız. 6. Büyük defter dökümleri için muhasebe paket programında defterler seçeneğine giriniz. 7. Paket programında Defterler seçeneğinin altında yer alan Büyük Defter seçeneğini inceleyiniz. 8. Paket programda Büyük Defter çıktısını almadan önce filtre seçeneği ile çıktının şeklini belirleyiniz. DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığınız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. 23
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet ile hangi bilgi ve becerileri kazandığınızı aşağıda verilen ifadelere doğru ya da yanlış olarak cevap vererek belirleyiniz. Doğru olduğunu düşündüğünüz ifade için DOĞRU seçeneğine X, yanlış olduğunu düşündüğünüz ifade için YANLIŞ seçeneğine X işaretini yerleştiriniz. SORULAR DOĞRU YANLIŞ 1. Büyük defterin tanımı TTK madde 71 de belirtilmiştir. 2. Büyük defterde yevmiye madde numarası, tarih ve tutar bölümleri bulunur. 3. Büyük defterin şekli VUK da belirtilmiştir 4. Tutulması zorunlu defter değildir. 5. Kayıt kuralları VUK da belirtilmiştir. 24
ÖĞRENME FAALİYETİ 3 ÖĞRENME FAALİYETİ 3 AMAÇ Bu faaliyette tediye işlemlerini büyük deftere kaydedebileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu öğrenme faaliyeti öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: 1. Çevrenizdeki bir serbest muhasebeci ve mali müşavirlik bürosunu ziyaret ederek büyük defter kayıtlarını nasıl düzenledikleri ile ilgili bilgi toplayınız. 2. Yevmiye Defteri modülünden tediye işlemlerini inceleyiniz. 3.TEDİYE İŞLEMLERİNİ AKTARMAK Tahsilat işlemlerinde olduğu gibi tediye (ödeme) işlemlerinde de büyük defterler önemli kolaylıklar sağlar. Örneğin ödemenin çok ayrıntıya inmeden ne zaman ve ne kadar yapıldığı, hesabın bakiyesinin ( kalanının) ne kadar olduğu gibi bilgiler sayfalarda kolayca görülebilir. Şimdi ödeme kayıtları ile ilgili örnekler yapalım. Örnek 1: ŞANLILAR Ticaret 15.03.2006 tarihinde 300,00 YTL değerinde bir bilgisayarı peşin almıştır (%18 KDV HARİÇ). İşlemin yevmiyesi aşağıdaki gibidir. Büyük defter kayıtları nasıl olacaktır. 150 15.03.2006 255-DEMİRBAŞLAR HESABI 191-İNDİRİLECEK KDV 100-KASA HESABI 300,00 54,00 354,00 25
Peşin Demirbaş alışı Kasa hesabına ait büyük defter kaydı aşağıdaki gibidir: 11 100- KASA HESABI 11 15.03.06 150 Demirbaş alışı 354,00 Demirbaşlar hesabının büyük defter kaydı aşağıdaki gibidir: 155 255- DEMİRBAŞLAR HESABI 155 Tarih Nu. 15.03.06 150 Bilgisayar alışı 300,00 26
İndirilecek KDV hesabının büyük defter kaydı aşağıdaki gibidir: 90 191- İNDİRİLECEK KDV 90 Tarih Nu. 15.03.06 150 Bilgisayar KDV si 54,00 Örnek 2: YALIN ticaret işletmesi 02.05.2006 tarihinde kasasındaki nakdi değerlendirmek için tanesi 500,00 YTL den 5 adet kamu kesimi tahvilini peşin satın alıyor. Yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olan bu muhasebe olayının büyük defter kayıtları şöyle olacaktır. 130 02.05.2006 112-KAMU KESİM TAHVİL VE BONO HS Tahvil alışı 100-KASA HESABI 2.500,00 2.500,00 27
Kasa hesabının alacak tarafına 2.500,00 YTL kaydedilecektir. 10 100- KASA HESABI 10 02.05.06 130 Tahvil alışı 2.500,00 Kamu kesim tahvil ve bonoları hesabının borç tarafına 2.500,00 YTL yazılacaktır. 125 112- KAMU KESİMİ TAHVİL VE BONOLARI HS. 125 02.05.06 130 Tahvil alışı 2.500,00 28
UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Büyük defter temin ediniz. Öneriler Kendiniz çiziniz veya paket program kullanarak büyük defterin yazıcıdan çıktısını alarak görünüz. Defterin sol yaprağının borç, sağ yaprağının alacak tarafı olduğunu, sağ ve sol yaprağa aynı numara verildiğini görünüz. Hesabın adının, yevmiyede borç tarafında ise borca, alacak tarafında ise alacağa yazıldığını görünüz ve yevmiye maddesinin tarih ve numarasını oluşturunuz. Defter şeklini kendiniz çizerek öğrenmeye çalışınız, sayfaların numaralanmasına dikkat ediniz. Hesap isimlerini ve kod numaralarını Hesap Planından yararlanarak belirleyiniz. Açıklamayı ve tutarı yazınız. Büyük defter açıklamalarını ve tutarları yevmiye defteri maddelerinden alınız. Tediye işlemlerinde Kasa Kasa Hesabının alacak tarafına kayıt yapınız. Hesabının alacaklı olduğuna dikkat ediniz. Büyük defter dökümleri için Farklı muhasebe paket muhasebe paket programında programlarını inceleyiniz. defterler seçeneğine giriniz. Paket programında Defterler seçeneğinin altında yer alan Büyük Defter seçeneğini inceleyiniz. Muhasebe paket programında Büyük Defter çıktısını almadan önce filtre seçeneği ile Kasa Hesabını filtrede işaretleyiniz. Kullanılan paket programa göre F3 tuşunun fonksiyonunu inceleyiniz. Paket programlarda Büyük Defter seçeneğinin bir rapor ünitesi olduğunu görünüz. Farklı paket programlarda bu seçeneğin uygulama yöntemlerini inceleyiniz. Yazıcı yardımı ile bir çıktı almaya çalışınız. 29
DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Aşağıda listelenen davranışları, davranışlarınızın her birinde uyguladıysanız Evet, Uygulamadıysanız Hayır kutucuklarını X ile işaretleyiniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Büyük defter temin ettiniz mi? 2. Defterin sol yaprağının borç, sağ yaprağının alacak tarafı olduğunu gördünüz mü? 3. Sağ ve sol yaprağa aynı numara verildiğini gördünüz mü? 4. Ortaya hesabın adının yazılışını görünüz mü? 5. Hesabın, yevmiyede borç tarafında ise borca, alacak tarafında ise alacağa yazıldığını gördünüz mü ve yevmiye maddesinin tarih ve numarasını oluşturdunuz mu? 6. Açıklamayı yazdınız mı? 7. Tutarı yazdınız mı? 8. Kullanılan her hesap için ayrı ayrı büyük defter sayfası oluşturdunuz mu? 9. Büyük defter dökümleri için muhasebe paket programında defterler seçeneğine girdiniz mi? 10. Paket programında Defterler seçeneğinin altında yer alan Büyük Defter seçeneğini incelediniz mi? 11. Paket programda Büyük Defter çıktısını almadan önce filtre seçeneği ile çıktının şeklini belirlediniz mi? 12. Kullanılan paket programa göre F3 tuşunun fonksiyonunu incelediniz mi? DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığınız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. 30
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu öğrenme faaliyetinde elde ettiğiniz becerileri gözlemlemeniz açısından yanıtlamanızı istediğimiz sorular oluşturduk. Bu soruları çözerek kendinizi sınayınız. Aşağıdaki örnekleri öğrenme faaliyetinden yararlanarak yapmaya çalışınız. 1. X işletmesi 3.000,00 YTL değerindeki taşıtı %18 KDV hariç peşin satın alıyor. Bu işlemin yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olduğuna göre büyük defter kayıtlarını yapınız. 230 02.10.2006 254-TAŞITLAR HS 191-İNDİRİLECEK KDV 100-KASA HESABI Taşıt alışı 3.000,00 540,00 3.540,00 2. X İşletmesi %18 KDV hariç 200,00 YTL tutarında kırtasiye malzemesini peşin alıyor. Yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olan bu kaydın büyük defter kayıtlarını yapınız. 300 20.11.2006 770-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS 191-İNDİRİLECEK KDV 100-KASA HESABI Nakliye gideri 200,00 36,00 236,00 31
ÖĞRENME FAALİYETİ 4 ÖĞRENME FAALİYETİ 4 AMAÇ Bu faaliyette tediye işlemlerini büyük deftere kayedebileceksiniz. ARAŞTIRMA 1. İşletmelerde büyük defter kayıtlarının yapılışı ile ilgili örnekler toplayınız. 2. Yevmiye Defteri modülündeki mahsup işlemlerini inceleyiniz. 4.MAHSUP İŞLEMLERİNİ AKTARMAK İşletmelerin kasasını ilgilendirmeyen işlemler için düzenlenen mahsup fişleri büyük deftere aktarılır. Bunu bir örnek üzerinde görelim. Örnek: MUTLU Ticaret 20.04.2006 tarihinde Taha ŞANLI ya %18 KDV hariç 500,00 YTL lik mal satmıştır. Karşılığında 20.05.2006 tarihine düzenlenmiş bir senet almıştır. Bu işlemin yevmiye kaydı şöyle olacaktır. 250 20.04.2006 121-ALACAK SENETLERİ HS 600-YURT İÇİ SATIŞLAR HS 391-HESAPLANAN KDV Senetli mal satışı 590,00 500,00 90,00 32
Yurt İçi Satışlar Hesabının büyük defter kaydı aşağıdaki gibi yapılır. 300 600- YURT İÇİ SATIŞLAR HS 300 20.04.06 250 Mal satışı 500,00 Hesaplanan KDV hesabının büyük defter kaydı aşağıdaki gibi yapılır. 110 391- HESAPLANAN KDV 110 Tarih Nu. 20.04.06 250 Mal satış KDV si 90,00 33
Alacak Senetleri Hesabının büyük defter kaydı aşağıdaki gibi yapılır. 190 121- ALACAK SENETLERİ HS 190 Tarih Nu. 20.04.06 250 Taha ŞANLI ya mal satışı 590,00 Örnek: 1. SEVGİ Ticaret 01.10.2006 günü 12345 Nu.lı fatura ile Alıcı Kerem ŞANLI ya 100,00 YTL lik malı % 18 KDV hariç veresiye satılıyor. 2. 15.10.2006 tarihinde Alıcı Kerem ŞANLI dan 118,00 YTL tahsil ediliyor. Örneğimizde verilen satış işlemi önce yevmiye defterine kaydedilir. 01.10.2006 tarihindeki olayda alıcı Kerem ŞANLI işletmemizden mal almış ancak karşılığında herhangi bir ödeme yapmamıştır. Bu işlemin 01.10.2006 tarihli yevmiye kaydı şöyle olacaktır: 1 01.10.2006 120-ALICILAR HESABI 120.01.Kerem ŞANLI 118,00 MALLAR KDV 153-TİCARİ 391-HESAPLANAN 100,00 18,00 12345 Nu. lı fatura ile veresiye mal satışı. 34
Örneğimizin ikinci bölümünde ise alıcı Kerem ŞANLI borcunu 15.10.206 tarihinde nakit ödeyerek kapatıyor. Bu işlemin 15.10.2006 tarihli yevmiye kaydı ise şöyle olacaktır: 2 15.10.2006 100-KASA HESABI HESABI 120-ALICILAR 118,00 118,00 Kerem ŞANLI dan tahsilat. Buna göre; Alıcılar Hesabının büyük defter kaydı aşağıdaki gibi yapılır: 120- ALICILAR HESABI Tarih Nu. Tarih Nu. 01.10.06 200 Kerem ŞANLI ya satış 118,00 15.10.06 750 Kerem ŞANLI dan tahsilat 118,00 35
Ticari Mallar Hesabının büyük defter kaydı aşağıdaki gibi yapılır: 153- TİCARİ MALLAR HESABI Tarih Nu. Tarih Nu..... 01.10.06 200 12345 Nu. lı fatura ile satış 100,00 Kasa Hesabının büyük defter kaydı aşağıdaki gibi yapılır: 100- KASA HESABI Tarih Nu. 15.10.06 750 Kerem ŞANLI dan tahsilat 118,00 Hesaplanan KDV hesabının büyük defter kaydı aşağıdaki gibi yapılır: 391- HESAPLANAN KDV 01.10.06 200 12345 Nu.lı fatura 18,00 36
Yukarıdaki kayıtlarında da anlaşılacağı gibi, büyük defter kayıtları yevmiye kayıtları ile birlikte yapılması gereken kayıtlardır. Tabi ki, bu kayıtlar mutlaka birbiri ile tutarlı olmalıdır. Bu kayıtlar bilgisayar ortamında yapıldığında tutarlılığı bilgisayar programı kendisi otomatik olarak yapacaktır. Dolayısıyla yanlışlık yapılma ihtimali tamamen ortadan kalkmıştır. Bize sadece raporlar aracılığıyla takip ve kontrol kalmaktadır. 4.1.Büyük Defter Yardımcı Defter Bağlantısı İşletmelerde aynı türden işlemler aynı büyük defter hesabına yazılır. Dolayısıyla aynı büyük defter hesabına çok sayıda kayıt yapılmak zorunluluğu ortaya çıkabilir. İşletmeler veresiye mal sattığı müşterilerinin kayıtlarını tek hesapta izler. Bu türden müşterilerine ait kayıtları yaparken aynı büyük defter hesabını kullanmak zorundadır. Bu hesap 120. ALICILAR HESABI dır. B 120.ALICILAR HS A Eğer işletmenin SEMRA, AYFER, SEVİM olmak üzere üç ayrı müşterisi varsa bunların hesap hareketlerinin ayrı ayrı olması doğaldır. Bu müşterilerin hesap hareketlerini ALICILAR HESABI nda takip edersek ayrıntıları görmek mümkün olmaz. Daha önce aldığınız modüllerden gördüğünüz HESAP kavramında alt hesapların da oluşturulabildiğini biliyorsunuz. Bu müşterilerin isimleri ALICILAR HESABI nın birer alt hesabı olacaktır: 120.ALICILAR HESABI 120.001. SEMRA BULUT 120.002. AYFER CAN 120.003. SEVİM AKDOĞAN şeklinde bir hesap sıralanışı yapılır. İşte burada yer alan 121.001.SEMRA BULUT bir yardımcı hesaptır. Bu yardımcı hesapta YARDIMCI DEFTER dediğimiz defterlerde takip edilir. 37
B 120.001. S.BULUT A B 120.002. A. CAN A B 120.003. S. AKDOĞAN A Yardımcı defterlerde oluşan rakamlar büyük defterlerin borç ve alacak kalanlarını düzenleyen kaynaklardır. Büyük defterlerin sınıflandırma özelliğini yerine getirebilmesi için borç ve alacak rakamlarının doğru oluşturulması zorunludur. Yardımcı defterler olmadan bilgilerin doğruluğunu sağlamak oldukça güç olacaktır. Yardımcı defterler birer büyük defter özelliği taşır. Şekil ve kullanım olarak da büyük defterlerle aynıdır. Yine pratikte T şekli bu defterlerde de kullanılır. 120.001- SEMRA BULUT Tarih Nu. Tarih Nu......... 38
B 120.001- S. BULUT A 39
UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Büyük defter temin ediniz. Öneriler Kendiniz çiziniz veya paket program kullanarak büyük defterin yazıcıdan çıktısını alarak görünüz. Defterin sol yaprağının borç, sağ yaprağının alacak tarafı olduğunu sağ ve sol yaprağa aynı numara verildiğini görünüz. Defter şeklini kendiniz çizerek öğrenmeye çalışınız, sayfaların numaralanmasına dikkat ediniz. Hesabın adının, yevmiyede borç tarafında ise borca, alacak tarafında ise alacağa yazıldığını görünüz ve yevmiye maddesinin tarih ve numarasını oluşturunuz. Açıklamayı ve tutarı yazınız. Hesap isimlerini ve kod numaralarını hesap planından yararlanarak belirleyiniz. Büyük defter açıklamalarını ve tutarları yevmiye defteri maddelerinden alınız. Kasa Hesabının alacak tarafına kayıt yapınız. Büyük defter dökümleri için muhasebe paket programında Defterler seçeneğine giriniz. Paket programında Defterler seçeneğinin altında yer alan Büyük Defter seçeneğini inceleyiniz. Muhasebe paket programında Büyük Defter çıktısını almadan önce filtre seçeneği ile gerekli hesapları filtrede işaretleyiniz. Kullanılan paket programa göre F3 tuşunun fonksiyonunu inceleyiniz. Tediye işlemlerinde Kasa Hesabının alacaklı olduğuna dikkat ediniz. Farklı muhasebe paket programlarını inceleyiniz. Paket programlarda Büyük Defter seçeneğinin bir rapor ünitesi olduğunu görünüz. Farklı paket programlarda bu seçeneğin uygulama yöntemlerini inceleyiniz. Yazıcı yardımı ile bir çıktı almaya çalışınız. 40
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet ile hangi bilgi ve becerileri kazandığınızı aşağıda verilen ifadelere doğru ya da yanlış olarak cevap vererek belirleyiniz. Doğru olduğunu düşündüğünüz ifade için DOĞRU seçeneğine X, yanlış olduğunu düşündüğünüz ifade için YANLIŞ seçeneğine X işaretini yerleştiriniz. SORULAR DOĞRU YANLIŞ 1. Yevmiye defterinde bir hesabın borcuna gelen rakam büyük defterde borçlu tarafa gelir. 2. Büyük defterde açılış kayıtlarının mutlaka yevmiyesi vardır. 3. Mal satış işleminde ticari mallar hesabı kullanılır. 4. Bir tediye işleminde kasa hesabına alacak kaydı yapılır. 5. İşletme senetli borç ödediğinde satıcılar hesabının borcuna kayıt yapar. 6. Yapılan işlem kasayı ilgilendirmiyorsa mahsup kaydı yapılır. 7. Bazı hesaplar arasında yapılan düzeltmelerde bir mahsup işlemidir. 8. Bir büyük defter hesabının borç ve alacak tarafları eşit olduğunda hesap kapanmıştır. 9. İşletmeler dönem sonunda büyük defter bilgilerini raporları hazırlamada yardımcı olarak kullanırlar. 10. Kapanmayan büyük defter hesapları bakiye vermez. 41
Aşağıdaki çoktan seçmeli sorulara uygun yanıtları veriniz. 1. İşletmenin dönem başında kasasında 100 YTL si vardır. Bu işlemin büyük defter kaydı hangisidir? B Kasa Hs A B Kasa Hs A A) B) 100 100 B Banka Hs A B Alıcılar Hs A C) D) 100 100 2. Aşağıdaki büyük defter kayıtlarından hangisi kapanmıştır? A) B Kasa Hs A B) B Kasa Hs A 100 150 120 100 C) B Kasa Hs A D) B Kasa Hs A 100 100 100 3. Aşağıda verilen yevmiye kaydında Yurt İçi Satışların büyük defter kaydı nasıl olacaktır? 50 01.12.2006 100-KASA HESABI 236,00 Peşin mal satışı. 600-YURT İÇİ SATIŞLAR HS 391-HESAPLANAN KDV 200,00 36,00 42
A) B) B Yurtiçi Satışlar H A B Yurtiçi Satışlar H A 200 200 B Yurtiçi Satışlar H A B Yurtiçi Satışlar H A C) D) 236 36 4. 155 255- DEMİRBAŞLAR HESABI 155 15.03.06 150 Bilgisayar alışı 300,00 Yukarıda verilen büyük defter kaydında adı geçen hesabın yevmiye defterinde yazılış şekli hangisidir? 50 A) 15.03.2006 100-KASA HESABI 354,00 255-DEMİRBAŞLAR HESABI 391-HESAPLANAN KDV 300,00 54,00 43
B) 50 15.03.2006 100-KASA HESABI 300,00 255-YURT İÇİ SATIŞLAR HS 300,00.. C) 50 15.03.2006 255-DEMİRBAŞLAR HESABI 391-HESAPLANAN KDV 300,00 54,00 100-KASA HESABI 354,00 D) 50 01.12.2006 255-DEMİRBAŞLAR HESABI 354,00 100-KASA HESABI 391-HESAPLANAN KDV 200,00 36,00 5. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Yevmiye defterindeki hesap hareketleri büyük defterlerle birebir olmalıdır. B) Yevmiye defterinde yapılan bir kayıt büyük deftere de yazılmak zorundadır. C) Yevmiye defterlerindeki hesapların bilgilerinin özeti büyük defterdedir. D) Büyük defterler bilançoya kaynak oluşturmazlar. 44
DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Aşağıda listelenen davranışları, davranışlarınızın her birinde uyguladıysanız Evet, uygulamadıysanız Hayır kutucuklarını işaretleyiniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Büyük defter temin ettiniz mi? 2. Defterin sol yaprağının borç, sağ yaprağının alacak tarafı olduğunu gördünüz mü? 3. Sağ ve sol yaprağa aynı numara verildiğini gördünüz mü? 4. Ortaya hesabın adının yazılışını gördünüz mü? 5. Hesabın, yevmiyede borç tarafında ise borca, alacak tarafında ise alacağa yazıldığını gördünüz mü ve yevmiye maddesinin tarih ve numarasını oluşturdunuz mu? 6. Açıklamayı yazdınız mı? 7. Tutarı yazdınız mı? 8. Kullanılan her hesap için ayrı ayrı büyük defter sayfası oluşturdunuz mu? 9. Büyük defter dökümleri için muhasebe paket programında defterler seçeneğine girdiniz mi? 10. Paket programında Defterler seçeneğinin altında yer alan Büyük Defter seçeneğine ulaştınız mı? 11. Paket programda Büyük Defter çıktısını almadan önce filtre seçeneği ile çıktının şeklini belirlediniz mi? 12. Kullanılan paket programa göre F3 tuşunun fonksiyonunu incelediniz mi? DEĞERLENDİRME Yukarıda verilen soruları cevaplayarak performansınızı ölçünüz. Cevaplarınızdaki Hayır cevap sayısı 1 tane ise diğer öğrenme faaliyetine geri dönerek bu alanla ilgili konuyu yeniden okuyunuz. Eğer tümüne Evet cevabı vermiş iseniz öğrenme faaliyetini tamamlamışsınızdır. 45
MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Aşağıda verilen yevmiye kayıtlarını büyük defterlere tarih sırasına göre işleyiniz. 1 22.01.2007 100-KASA HS. 102-BANKALAR HS. 153-TİC.MALLAR HES. 255-DEMİRBAŞLAR HS. 300-BANKA KREDİLERİ HS. 320-SATICILAR HS. 500-SERMAYE HS. Açılış kaydı 1000,00 4000,00 2500,00 1500,00 2000,00 1000,00 6000,00 2 25.01.2007 100-KASA HS. 102-BANKALAR HS. 500,00 500,00 Banka hesabından nakit çekilmesi 3 27.01.2007 153-TİC.MALLAR HS. 191-İNDİRİLECEK KDV HS. 100-KASA HS. 321-BORÇ SEN. HS. Mal alışı 500,00 90,00 90,00 500,00 4 28.01.2007 300-BANKA KREDİLERİ HS. 100-KASA HS. Banka kredisinin ödenmesi 1000,00 1000,00 46
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI UYGULAMA FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI Sorular Cevaplar 1- C 2- B 3- A 4- C 5- D UYGULAMA FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI Sorular Cevaplar 1. DOĞRU 2. DOĞRU 3. DOĞRU 4. YANLIŞ 5. DOĞRU UYGULAMA FAALİYETİ 3 CEVAP ANAHTARI 1. Örneğin cevabı: 254-TAŞITLAR HS 3.000,00 191-İNDİRİLECEK KDV HS 540,00 100-KASA HS 3.540,00 2. Örneğin cevabı: 770-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS 200,00 191-İNDİRİLECEK KDV HS 36,00 100-KASA HS 236,00 47
UYGULAMA FAALİYETİ 4 CEVAP ANAHTARI Sorular Cevaplar 1. DOĞRU 2. DOĞRU 3. YANLIŞ 4. DOĞRU 5. DOĞRU 6. DOĞRU 7. DOĞRU 8. DOĞRU 9. DOĞRU 10. YANLIŞ 11. A 12. C 13. A 14. C 15. D MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI 100-KASA HS. 1000,00 90,00 500,00 1000,00 102-BANKA HS. 4000,00 500,00 153-TİC.MAL. HS. 2500,00 500,00 255-DEMİRBAŞLAR HS. 1500,00 300-BAN.KREDİ.HS. 1000,00 2000,00 320-SATICILAR HS. 1000,00 500-SERMAYE HS. 6000,00 191-İND. KDV HS. 90,00 321-BORÇ SEN. HS. 500,00 48
DEĞERLENDİRME Öğrenme faaliyeti sonunda verdiğimiz soruların cevap anahtarları yukarıdadır. Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Cevaplarınızın tamamı doğru ise bu öğrenme faaliyetlerini başarı ile tamamladınız. Başarılı olarak Büyük Defter modülünü kazanımlarını elde ettiniz. Doğru cevap sayınız toplam soruların yarısı ise uygulama faaliyetlerini gözden geçiriniz. Doğru cevap sayınız yarısından az ise öğrenme faaliyetine tekrar geri dönünüz. Modülü bitirdiniz. Modül sonunda kazanacağınız yeterliği kazanıp kazanmadığınızı ölçen bir ölçme aracı öğretmeniniz tarafından hazırlanarak size uygulanacaktır. Bu uygulama sonucunda bir üst modüle geçip geçmeyeceğiniz size öğretmeniniz tarafından bildirilecektir. 49
KAYNAKÇA KAYNAKÇA BULUT, Semra, Yayımlanmamış Ders Notları, Ankara 2006. CAN, Ayfer, Yayımlanmamış Ders Notları, Ankara 2006. GÜL, Ünal, Muhasebe Teknikleri, Ankara 1991. KANAT, Zülküf, Vergi Kanunlarına Göre Defter Tutma, Ankara 1992. SEVİLENGÜL, Prof. Dr. Orhan, Genel Muhasebe, Ankara 1996. ŞANLI, Adem, Muhasebe Ders Notları. Türk Ticaret Kanunu. Vergi Usul Kanunu. www.gelirler.gov.tr www.alomaliye.com www.turmob.gov.tr www.tmud.org.tr 50