1 AKIŞ ÖLÇME
AKIŞ ÖLÇME Tanımlar AKIŞ ÖLÇME Akışkan; akabilen madde anlamına gelmekteyken sıvı ve gazları içine alır. Akışkan maddeler, bulundukları kabın şeklini alır ve ağırlıkları nedeniyle kap cidarlarına kuvvet uygularlar. Su, yağ, cıva gibi maddeler akışkanlık özelliğine sahiptir. Bazı maddelerin akışkanlığı az iken bazı maddelerinki yüksektir. Akışkanların Özellikleri Sıvılar sıkıştırılamazlar. Bu nedenle üzerine uygulanan basıncı aynen iletirler. Gazlarda ise akışkanlık özelliği sıvılara göre biraz farklıdır. Gazların belli hacimleri olmadığı için bulundukları ortama yayılırlar. Molekülleri sürekli hareket halinde ve birbirlerine çarpmaktadırlar. Fakat gazlar sıvılardan farklı olarak sıkıştırılabilir. 2
AKIŞ ÖLÇME Viskozite, Akmazlık Akıcılık Teknik dilde viskozite (akmazlık, ağdalık) olarak ifade edilir. Akışkanlığı iyi olan sıvıların viskozitesi düşük, akışkanlığı kötü olan sıvıların viskozitesi ise yüksektir. Üsteki madde alttaki maddeden daha düşük viskoziteye sahiptir. Viskozitesi düşük olan bir maddeye düşen bir cisim viskozitesi büyük olana göre daha fazla madde sıçratır. Viskozitesi yüksek olan maddenin akıcılığı azdır. 3
AKIŞ ÖLÇME Viskozite, Akmazlık Vizkozitesi düşük olan sıvıların akışı yüksek olana göre daha fazladır. Süt ve su viskozite örneği. Yüksek viskoziteye sahip sıvılar aynı hızda dökülür böyle bir sıçrama yapmaz. Zift sudan yaklaşık olarak 230milyar kat daha büyük viskoziteye sahiptir. 4
AKIŞ ÖLÇME Akış Ölçme Birimleri Akışmetre veya debimetre, gaz, sıvı ve buhar gibi akışkanlığı olan ve bir tesisat üzerinden geçen maddeleri, "birim miktar/birim zaman" cinsinden, mekanik ya da elektronik olarak ölçen cihazdır. Debi (akış) ölçümü hacimli akış hareketinin miktarıdır. Akış ölçümü birimleri; litre/saniye, metreküp/saniye, metreküp/saat, kg/s, ton/saniye şeklindedir. Akış yada çeşitli şekillerde ölçülebilir. Mekanik olarak akış ölçümü, Isıl iletim ile akış ölçümü, Elektromanyetik akış ölçümü, Ultrasonik akış ölçümü, Fark basıncının ölçülmesi ile akış ölçümü. 5
AKIŞ ÖLÇME Akış Ölçme Yöntemleri Pozitif yer değiştirmeli ölçerlerde temel prensip, yer değiştiren akışkan hacmini ölçmektir. Ölçerin toplam devir sayısı, geçen toplam hacmin ölçülmesini sağlar. Su sayacının iç yapısı 6
AKIŞ ÖLÇME Akış Ölçme Yöntemleri Diferansiyel basınç ölçerlerde cihaz üzerindeki farklı kesitte basınç farkı ölçülerek hidrodinamik teori yardımıyla debi hesaplanır. Kullanılan yöntemler, Ventürimetre Lüle Orifis dir. 7
AKIŞ ÖLÇME Akış Ölçme Yöntemleri Elektromanyetik akış ölçerde, manyetik alanda akan elektriksel bir akışkan, Faraday kanununa göre üzerinde elektriksel gerilim oluşturur. Oluşan gerilim akışkan hızı ile orantılıdır. 8
AKIŞ ÖLÇME Akış Ölçme Yöntemleri Ultrasonik akış ölçerler; sesin yayılma frekansının akan ortamın meydana getirdiği frekans kayması ilkesine göre çalışırlar. Bu uygulama Dopler etkisine dayanır. Akışkanın içine gönderilen frekansı bilinen bir ultrasonik ses, akışkanın içindeki partiküller, hava kabarcıklarından yansıyarak geri döner. Dönen sinyalin frekansındaki değişiklik akışkanın hızı ile orantılıdır. 9
AKIŞ ÖLÇME Akış Ölçme Yöntemleri Isıl debi ölçümünde; hareket eden akışkanın iki noktası arasındaki taşınan ısı miktarının kütlesel debi ile doğru orantılı olmasından yararlanılır. 10
11 SICAKLIK ÖLÇME
SICAKLIK ÖLÇME Tanımlar Isı Isı Termodinamiğin en önemli kavramlarından biridir. Belirli sıcaklıktaki bir sistemin sınırlarından, daha düşük sıcaklıktaki bir sisteme, sıcaklık farkı nedeniyle transfer edilen enerjidir. Isı da iş gibi bir enerji transfer biçimidir. Isı ve iş hiçbir cisimde depo edilemez, ancak sistem sınırlarında ve geçiş halinde iken belirlenebilir. Isı birimi iş birimi ile aynıdır, yani joule(j) dür. 12
SICAKLIK ÖLÇME Sıcaklık Sıcaklık, Bir maddenin ısıl durumunu belirten, "ısı geçişine neden olan etken" olarak da tanımlanmaktadır. ISI Kalorimetre kabı ile ölçülür. Enerji çeşididir. Enerji birimleri (kalori joule) kullanılır. Termometre ile ölçülür. SICAKLIK Enerji değildir. Birimi derecedir. Santigrad, Fahrenheit (fahrenayt), Kelvin, Rankine, Reomür dereceleri kullanılır. Isı ve sıcaklığın karşılaştırılması 13
SICAKLIK ÖLÇME Sıcaklık Birimleri Sıcaklık ölçü aletlerine termometre denilmektedir. Sıcaklık birimleri santigrad, fahrenheit (fahrenayt), kelvin, rankine ve reomür dereceleridir. Yaygın olarak kullanılan sıcaklık göstergeleri celsius ( C), bölüntülü termometrelerdir. Celsius skalasında buz saf suyun erime sıcaklığı sıfır (0 C), kaynama sıcaklığı ise yüz (100 C) kabul edilmiştir. İngiliz milletler topluluğu ve Amerika Birleşik Devletleri gibi bazı ülkelerde kullanılmakta olan fahrenheit ( F) termometre ölçeğinde ise, saf suyun donma ve kaynama noktalarına sırasıyla 32 F ve 212 F değerleri verilmiştir. Celsius ve fahrenheit dereceleri arasında; t = t 32 1,8 ve t = 1, 8. t + 32 vardır. 14
SICAKLIK ÖLÇME Diğer Sıcaklık Birimleri Kelvin(K) ve Rankine ( Ra) mühendislik bilimindeki hesaplamalarda kullanılan sıcaklık dereceleridir. Kelvin, teorik olarak erişilebilecek en düşük sıcaklık olan -273,15 C'yi mutlak sıfır noktası kabul etmiştir. Termodinamik hesaplamalarda Kelvin kullanılır. Rankine ölçeği mutlak sıfırı fahrenheit sıcaklık biriminde 459,67 F olarak kabul eder. Reomür( Re) ölçeğinde, 0 Re donma noktası, 80 Re kaynama noktası alınarak 80 eşit parçaya bölünmüştür. Kelvin Celsius Fahrenheit Rankine Mutlak sıfır 0K -273,15 C -459,67 F 0 R Suyun donma noktası 273,15K 0 C 32 F 491,67 R Suyun kaynama noktası 373,15K 100 C 212 F 671,67 R 15 Sıcaklık birimlerinin karşılaştırılması
SICAKLIK ÖLÇME Örnekler t = 1, 8. t + 32 (celsius u fahrenayt a dönüştürme) t = t 32 1,8 Örnek: 22 C = 71,6 F Örnek: -5 C = 23 F Örnek: 75 F = 23,889 C Örnek: -18 F = -27,778 C (fahrenayt ı celsius a dönüştürme) Örnek: 95 C = 368,15 F 16 Örnek: 250K = -23,15 C
SICAKLIK ÖLÇME Sıcaklık Ölçü Aletleri Sıcaklık ölçümünde kullanılan termometreler; Temaslı yada temassız olarak kullanılırlar. Temaslı tip olanlarda Cihaz sıcaklığı ölçülen nesne veya maddeyle fiziksel olarak temas eder. Bu yöntem katı, sıvı ve gazlar için kullanılabilir. Tipik bir temaslı algılayıcı, bir algılayıcı eleman, kontaklar ve koruyucu kılıftan meydana gelir. Isıl genleşme yöntemini kullanan Cıvalı ve Bimetalik termometreler, Isı ile direnç değişimini kullanan Termistör ve RTD li termometreler, yarı iletken yapılı elektronik termometreler, Sıcaklık ile elektrik üretimini esas alan Termokupl (ısılçift) termometrelerdir. 17
SICAKLIK ÖLÇME Sıcaklık Ölçü Aletleri Temassız Sıcaklık Ölçü Aletleri Temassız tip olanlar Yayılan cisimden elektromanyetik enerjiyi algılayarak ölçüm yaparlar. Eğer nesne veya ortam hareket ediyorsa, düzensiz bir şekli varsa veya bir algılayıcının teması ölçülen değerin doğruluğuna zarar verecekse bu durumlarda temassız ölçüm yapılmalıdır Genellikle IR (Infrared: Kızılötesi) algılama araçları kullanılmalıdır. 18
SICAKLIK ÖLÇME Sıcaklık Ölçü Aletleri Temaslı Sıcaklık Ölçü Aletleri Yaygın olarak kullanılan termometreler cıvalı yada alkollüdür. Çalışma esası sıvıların genleşme esasına dayanır. 19
SICAKLIK ÖLÇME Sıcaklık Ölçü Aletleri Temaslı Sıcaklık Ölçü Aletleri Madeni (metal) termometreler ise bimetal elemanlıdır. Bimetal eleman uzama katsayısı farklı iki metalin birleştirilmesi ile oluşan elemandır. Sıcaklığı algılayan kısım bimetalden yapılmış helezon şeklinde bir yay olduğu için uzama farkından dolayı eğilen metalin bir değer göstermesi ile ölçüm gerçekleşir. Uzama katsayıları farkından dolayı dönme hareketi oluşur. Bimetal malzeme 20
SICAKLIK ÖLÇME Sıcaklık Ölçü Aletleri Temaslı Sıcaklık Ölçü Aletleri Bimetal malzeme ile sıcaklık ölçümü 21 Termostat kontrol
SICAKLIK ÖLÇME Sıcaklık Ölçü Aletleri Endüstride yüksek dereceli sanayi fırınlarının sıcaklıklarını ölçmek için özel adı pirometre olan aletlerden yararlanılır. Yüksek dereceli fırının içerisine termometre konulamayacağı için pirometre denilen alet geliştirilmiştir. Aletin sıcaklığı algılayan kısmı fırının içinde, ölçme yapan kısmı ise fırının dışındadır. Sıcaklığı algılayıcı kısmı termokupl elemanlıdır. 22
SICAKLIK ÖLÇME Sıcaklık Ölçü Aletleri 23
SICAKLIK ÖLÇME Sıcaklık Ölçü Aletleri Temassız Sıcaklık Ölçü Aletleri Sıcaklık ölçümlerinde uzaktan ölçme yapan infrared termometreler de yaygınlaşmaktadır. Çünkü ulaşılması zor olan ya da tehlikeli olan elektrik hatları, yüksek ısılara sahip elektrikli cihazlar, ısıtma soğutma sistemleri gibi geniş bir alanda sıcaklık ölçümü gerekmektedir. Bu termometrelerle bir yüksek gerilim hattının sıcaklığı yerden ölçülebilmektedir. 24
25 EĞİM ÖLÇÜMÜ
EĞİM ÖLÇÜMÜ -Tanımlar Eğim Bir cismin yatay düzlemle yaptığı açının tanjantıdır. Eğimölçer (klinometre) aleti ile ölçülür. Herhangi bir dik üçgendeki açının tanjantı; karşı dik kenarın komşu dik kenara oranı ile bulunur. Açının SI daki birimi radyan (rad)' dır. Bir çemberde uzunluğu yarıçapa eşit yayın merkezle yaptığı açı olarak tanımlanır. 26
EĞİM ÖLÇÜMÜ -Tanımlar Endüstride ise açı birimi olarak derece ( ) kullanılmaktadır., Derece, bir çemberin 360'a bölünmesiyle elde edilir. 360 derece 2π radyan olarak değerlendirilir. Bir derece 60 dakikaya ve bir dakika 60 saniyeye bölünmüştür. Bir eğimin açısını ölçmek için iletki (açı ölçer) yada dijital ölçü aletleri üretilmiştir. Eğim için hesaplama için aşağıdaki ifade kullanılır. Eğim = Yükseklik x 100 Yatay uzaklık 27
EĞİM ÖLÇÜMÜ Eğim Ölçü Aletleri Günlük işlerde (duvarın düzlüğünün anlaşılması, yatay ve dikey yönlerde doğruluk, denge durumu, suyun akışının ayarlanması gibi) su terazisi ile de eğim ölçülebilir. Su terazisi yüzeylerin eğim durumunu belirlemek için kullanılır. Su terazisi zemine veya yüzeye yerleştirilir. Alet üzerinde bulunan cam içindeki sıvıda bulunan havanın, cam üzerinde biçimlendirilmiş bölmede orta noktasında olması bize zeminin veya yüzeyin eğimsizliğini gösterir. 28
EĞİM ÖLÇÜMÜ Örnek Örnek: 1/600000 ölçekli harita üzerinde aralarında 4cm uzaklık bulunan iki şehir arasındaki yükseklik farkı 1200m olduğuna göre, iki şehir arasındaki eğim binde kaçtır? NOT: 1/600000 ölçeğe sahip bir harita üzerindeki 1cm lik uzunluk 6km lik gerçek uzunluğa sahiptir. İki şehir arasındaki gerçek uzaklık; Uzaklık = 4 x 6 = 24 km olarak bulunur. Eğim = Yükseklik x 100 Yatay uzaklık = 1200.100 24000 = 5 Eğim %5 olarak elde edilir. NOT: Eğim yüzde (%) olarak hesaplanırken 100 ile, binde ( ) olarak hesaplanırken 1000 ile çarpılır. 29
30 KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Tanımlar Kesit Cisimlerin enlemesine yada boylamasına kesilmesi ile elde edilen yüzeyinin alanına denir. Elektrikte daha çok silindirik (kablo iletkenleri, bobin), kare yada dikdörtgen (topraklama şeritleri, baralar) kesitli malzemeler kullanılır. Kesiti ifade etmede alan birimlerinden daha çok mm 2 kullanılır ve kesit S harfi ile gösterilir. 31
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Tanımlar Çap Bir çemberin merkezinden geçen ve çemberi iki eşit parçaya bölen doğru çizgisine verilen addır ve yarıçapın 2 katı uzunluğundadır. π ile çarpılırsa o çemberin çevresi bulunur. Silindirik yapıdaki cisimlerin kesit hesabı için çap ölçümü gereklidir. Anlaşıldığı üzere kesit alan ile çap uzunluk ile ifade edilen farklı kavramlardır. 32
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Tanımlar Mühendislik bilimlerinde yarıçap r, çap d ile gösterilir. Ölçülendirmelerde r=10, yarıçapı 10mm ve Φ=20 yada d=20 çapı 20mm olan dairesel büyüklüğü ifade etmede kullanılır. Yarıçap yerine çap ölçümü yapıldığından kesit hesabında çap ifade kullanılır. Çapı belli olan bir silindirin kesiti; Kesit = S = π.d2 4 ile hesaplanır. Kesiti belli olan bir silindirin çapı Çap = d = 4.S π Yaklaşık olarak d = 1, 13. S dir. Kalibre: 1 inçlik değerin 100 de biridir. 1 kalibre=0,0254cm 33
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Örnekler Örnek: 1,5mm2 4mm2 ve 6mm2 kesitlerine sahip bakır iletken tellerin çapını hesaplayınız. 1,5mm2 lik iletken çapı d 1 = 4.S 1 = 4.1,5 π π = 1, 382mm d 1 = 1, 13. S 1 = 1, 13. 1, 5 d 1 = 1, 384mm 4mm2 lik iletken çapı d 2 = 4.S 2 = 4.4 π π = 2, 257mm d 2 = 1, 13. S 2 = 1, 13. 4 b d 2 = 2, 26mm 6mm2 lik iletken çapı d 3 = 4.S 3 = 4.6 π π = 2, 764mm d 3 = 1, 13. S 3 = 1, 13. 6 d 3 = 2, 768mm 34
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Çap ölçümünde kumpas ve mikrometre kullanılmaktadır. Mikrometreler Ölçme hassasiyeti kumpasa göre daha fazla olan iç çap, dış çap ve derinlik ölçümü için kullanılan aletlerdir. Mikrometre ile milimetrenin yüzde biri bazen de yapılışına göre milimetrenin binde biri mertebesinde ölçüm yapılabilir. Dönen bir vida sistemine göre çalışır. Çapı ölçülecek cisim, vida milinin ucu (hareketli uç) ile gövdesinin ucu (sabit uç) arasına sıkıştırılarak ölçüm yapılır. Dış çap mikrometresi 35
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Kumpas İş parçalarında uzunluk, iç çap, dış çap ve derinlik ölçmede kullanılan Ölçme hassasiyeti ölçen kişiye bağlıdır. Verniyer Kumpas 36
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Kumpas Kullanımı Kumpas Kullanımı Kumpasın (vernier caliper) parçaları 1. Dış çap çene: Bir cismin dış çapını yada genişliğini ölçmede kullanılır. 2. İç çap çene: Bir cismin iç çapını ölçmede kullanılır. 3. Kılıç (Derinlik ölçer): Bir cismin yada çukurun derinliğini ölçmede kullanılır. 4. Ana cetvel: mm olarak işaretlenmiş cetvel 5. Ana cetvel: inç olarak işaretlenmiş cetvel 6. 1/10mm veya daha iyi ara ölçümleri veren verniyer 7. İnç bölmelerinde ara ölçümleri veren verniyer 37 8. Kilit mandalı: Ölçmenin kolaylıkla elde edilebilmesine için verniyer hareketini engellemede kullanılır.
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Kumpas Kullanımı 38
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Kumpas Kullanımı Örnek: Aşağıdaki kumpasın ölçtüğü çapı hesaplayınız. Ana cetvelin sıfır göstergesine bakılırsa 23mm yi biraz geçtiği görülür. Yani ölçüm sonucu 23 ile 24mm arasında olacağı anlaşılır. Verniyer cetveli üzerindeki çizgi ile ana cetvel üzerindeki çizgilerin çakıştığı noktanın 7 ile gösterilen çizgi olduğu görülür. Bu değer daha önce elde edilen 23mm lik değerin üzerine eklenecek değerin 0,7mm olduğunu gösterir. O halde ölçülen uzunluk değeri: Ölçüm değeri = 23 + 0, 7 = 23, 7mm olur. 39
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Kumpas Kullanımı Örnek: Aşağıdaki kumpasın gösterdiği değeri hesaplayınız. Ana cetvelin sıfır göstergesine bakılırsa 6mm yi geçtiği görülür. Yani ölçüm sonucu 6 ile 7mm arasındadır. Verniyer cetveli üzerindeki çizgi ile ana cetvel üzerindeki çizgilerin çakıştığı noktanın 9 ile 0 arasındaki çizgide olduğu görülür. Bu değer daha önce elde edilen 6mm lik değerin üzerine eklenecek değerin 0,95mm olduğunu gösterir. Sonuç olarak iki değeri toplarsak; Ölçüm değeri = 6 + 0, 95 = 6, 95mm 'dir. 40
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Kumpas Kullanımı Ana cetvelin sıfır göstergesine bakılırsa 3mm yi geçtiği görülür. Yani ölçüm sonucu 3 ile 4mm arasındadır. Verniyer cetveli üzerindeki çizgi ile ana cetvel üzerindeki çizgilerin çakıştığı noktanın 6 ile 7 arasındaki çizgide olduğu görülür. Bu değer daha önce elde edilen 3mm lik değerin üzerine eklenecek değerin 0,62mm olduğunu gösterir. 41 Sonuç olarak iki değeri toplarsak; Ölçüm değeri = 3 + 0, 62 = 3, 62mm 'dir.
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Kumpas Kullanımı Çene kapatıldığında 0,10mm okunuyorsa sıfır hatası +0,10mm olarak kabul edilir. Sıfır hatası ile verniyer ölçeği yada kumpası kullanma yönteminde Ölçülen değer = Ana ölçek + Verniyer ölçeği (Sıfır hatası) formulü kullanılır. 42 Bu nedenle gerçek değer Ölçülen değer = 19, 00 + 0, 54 (0, 10) = 19, 44 mm
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Kumpas Kullanımı Çene kapatıldığında -0,08mm okunuyorsa sıfır hatası -0,08mm olarak kabul edilir. Sıfır hatası ile verniyer ölçeği yada kumpası kullanma yönteminde Ölçülen değer = Ana ölçek + Verniyer ölçeği (Sıfır hatası) formulü kullanılır. 43 Bu nedenle gerçek değer Ölçülen değer = 19, 00 + 0, 36 ( 0, 08) = 19, 44 mm
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Kumpas Kullanımı 44
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Mikrometre Kullanımı Mikrometreler; analog ve dijital olmak üzere iki çeşittir. Bu ölçü aletleri mekanik kumandalı vida-somun sistemine göre çalışır. Kumpaslara oranla okuma hassasiyetleri daha fazladır. Vida ve somun sistemine göre ilerleme hareketi yapan vidalı milin bir devirdeki ilerleme miktarı, vida adımına göre ayarlanabilir. Dış çap mikrometresi 45
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Mikrometre Kullanımı İç çap mikrometresi 46 Derinlik mikrometresi
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Mikrometre Kullanımı 47
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Mikrometre Kullanımı Sonuç = Ana ölçek + Çevirmeli ölçek Sıfır Hatası Sonuç = 4, 00 + 0. 05 0. 09 = 4, 14 mm 48
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Mikrometre Kullanımı Örnek: Aşağıdaki mikrometrenin ölçtüğü çapı hesaplayınız. Yatay milimetrik ölçekte her bir çizgi 0,5mm olduğuna göre 2mm nin üzerinde bir değer olacağı anlaşılır. Yüzük ölçek üzerinde yatay çizgi ile kesişen nokta 25 ile 30 arasında 28 değerini gösterir. Bunun anlamı 0,28mm lik değerin ilk değere eklenmesi demektir. Ölçüm değeri = 2 + 0, 28 = 2, 28mm 49
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Mikrometre Kullanımı Örnek: Aşağıdaki mikrometrenin gösterdiği değeri hesaplayınız. Yatay milimetrik ölçekte her bir çizgi 0,5mm olduğuna göre 18,5mm nin üzerinde bir değer olacağı anlaşılır. Yüzük ölçek üzerinde yatay çizgi ile kesişen nokta 40 ile 45 arasında 41 değerini gösterir. Bunun anlamı 0,41mm lik değerin ilk değere eklenmesi demektir. Ölçüm değeri = 18, 5 + 0, 41 = 18, 91mm 50
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Mikrometre Kullanımı Yatay milimetrik ölçekte her bir çizgi 0,5mm olduğuna göre 5,5mm nin üzerinde bir değer olacağı anlaşılır. Yüzük ölçek üzerinde yatay çizgi ile kesişen nokta 28 ile 29 arasını gösterir. 0 dan 10 a kadar olan ölçek üzerinde yatay ölçek üzerindeki çzgiler ile yüzük ölçek üzerindeki çizgilerin keşişimi 3. çizgidedir. Bunun anlamı 0,283mm lik değerin ilk değere eklenmesi demektir. Ölçüm değeri = 5, 5 + 0, 283 = 5, 783mm 51
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Mikrometre Kullanımı Yatay milimetrik ölçekte her bir çizgi 0,025inç olduğuna göre 0,27inç nin üzerinde bir değer olacağı anlaşılır. Yüzük ölçek üzerinde yatay çizgi ile kesişen nokta 1 değerini gösterir. Bunun anlamı 0,001inç lik değerin ilk değere eklenmesi demektir. Ölçüm değeri = 0, 275 + 0, 001 = 0, 276inç 52
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Mikrometre Kullanımı Yatay milimetrik ölçekte her bir çizgi 0,5mm olduğuna göre 5,5mm nin üzerinde bir değer olacağı anlaşılır. Yüzük ölçek üzerinde yatay çizgi ile kesişen nokta 25 ile 30 arasında 28 değerini gösterir. Bunun anlamı 0,28mm lik değerin ilk değere eklenmesi demektir. Ölçüm değeri = 5, 5 + 0, 28 = 5, 78mm 53
KESİT VE ÇAP ÖLÇÜMÜ Çap Ölçü Aletleri Mikrometre Kullanımı Mikrometre Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar Mikrometre darbelerden korunmalı. Mikrometre su, yağ ve sprey içinde kullanılmamalı. Mikrometre uzun süre kullanılmayacaksa pilleri çıkarılmalı. Temizleme aracı olarak tiner ve benzin gibi maddeler kullanılmamalı. İyi bir ölçme için iş parçasının ısısı ile mikrometrenin ısısı arasında fark olmamalıdır. (Ani ısı değişimi ve yüksek ısı mikrometreye zarar verir.) 54
KAYNAKLAR 1. NACAR, A. Mahmut; Elektrik-Elektronik Ölçmeleri ve İş Güvenliği 2. ANASIZ, Kadir; Elektrik Ölçü Aletleri ve Elektriksel Ölçmeler; MEB Yayınları 3. MEGEP; Fiziksel Büyüklüklerin Ölçülmesi; Ankara 2011 4. MEGEP; Elektriksel Büyüklüklerin Ölçülmesi; Ankara 2011 5. www.transcat.com New International Safety Standards for Digital Multimeters 6. www.wikipedia.org 7. http://320volt.com/ 55