Yeni Özellikler SÜRÜM 15.1

Yeni Özellikler SÜRÜM 15.1 Ocak 2009

KULLANIM HAKLARI PROTA YAZILIM BİLİŞİM ve MÜHENDİSLİK LTD. ŞTİ. ODTÜ Teknokent Teknoloji Geliştirme Bölgesi Galyum Blok No: 20 ANKARA Tel: (312) 210 17 88 Fax: (312) 210 17 86 Email: probina@prota.com.tr Web: www.prota.com.tr Probina Orion Bina Sistemleri 3-boyutlu Sonlu Elemanlar Analizi-Dizaynı-Çizimi PROTA Yazılım Bilişim ve Mühendislik Ltd. Şti. nin tescilli markasıdır ve yazılımın tüm hakları PROTA Yazılım Bilişim ve Mühendislik Ltd. Şti. firmasına aittir. Tüm eğitim ve kullanım kılavuzları veya herhangi bir program bileşeni hiçbir nedenle kopyalanamaz ve lisans sözleşmesi kapsamı dışında kullanılamaz. KULLANIM HAKLARI 2

İçindekiler KULLANIM HAKLARI... 2 İçindekiler... 3 Kullanım ve Arabirimi... 5 Yeni 3-boyutlu Model Görünüm Penceresi...5 Yeni Kullanıcı Ara-Birimi...8 Modelin Doğru Kapatılmaması Kontrolü...9 Elemanları Katlar arasında Türetirken Mevcut Elemanların Otomatik Silinmesi...9 Analiz Menüsü ve Proje Parametreleri Düzenlemesi...10 XML Formatında Proje Kaydedilmesi...10 Konu İçeriğine Duyarlı Yardım Sistemi (Context-Sensitive Help)...10 Analiz...11 Analiz Durumu Kontrolü ve Uyarı Sistemi...11 Analiz Tipinin Otomatik Olarak Belirlenmesi...12 SE Kat Döşemesi Analizlerinin Otomatik Olarak Gerçekleştirilmesi (Batch FE Chasedown)...12 Yeni Analiz Sonrası Son-İşlemcisi...13 Modelleme...14 Yay Şeklinde Aks ve Kirişlerin Tanımlanması...14 Tali ve Ofset Kiriş Tanımlanması...15 Tali kirişlerin mesnetler arası bölünmesi kontrolü...16 Nervür ve Kaset Döşeme Kirişlerinin Bina Modeline Dahil Edilmesi...16 Revit Structure ile Karşılıklı Veri Transferi...17 Döşeme Tanımlanması İşleminde Yapılan Yenilikler...18 Mantarbandı Kirişlerin Ağırlıksız Hale Getirilmesi...19 Yeni Rijit Kiriş Tanımı...20 Tasarım...20 Donatı Tasarım Durumu Bilgi Renkleri...20 Tasarımda Gözardı Edilen Kuvvetlerin Bildirilmesi...21 Perde Kritik Yüksekliklerinin Topluca Belirlenmesi...22 Kolon/Perde Donatı Hesapları Hızlandırılması...22 Hasır Çelik Seçilemeyen Perdelere Normal Donatı Seçilmesi...22 Kolon/Perde Donatı Modülünde Yeni Filtreler...22 Temeller...23 Ortak Temel Çözümü İçin Model Birleştirilmesi...23 Temel İçin Kolon/Perde Elemanlarının Gruplanması...24 Kazıklı Tekil Temellerin Hesabı ve Detay Çizimleri...26 Mevcut Bina Değerlendirme...27 İçindekiler 3

Artımsal İtme Sonuçlarının İşlenmesi ve Gösterimi...27 Elastik Bina Değerlendirme Yöntemi ve Geliştirilmiş Rapor Formatı...28 Detay Çizimleri...28 Yeni Kiriş Donatı Detay Çizim Modülü...28 Hasır Çelik Donatıların Başlık Bölgesi Sonuna Kadar Uzatılması...29 İçindekiler 4

Kullanım ve Arabirimi Yeni 3-boyutlu Model Görünüm Penceresi Etkileşimli 3-Boyutlu Görünüm ve Kalıp Planı Penceresiyle Entegrasyon 3-Boyutlu görünümde elemanlar işaretleyici ile üzerlerine gelindiğinde vurgulanır. 3-B pencerelerinden ya da kalıp planından yapılan seçimler aynı anda senkronize edilir. Kalıp planındaki sağ tuş menüsü komutlarına 3-B görünümden de erişilebilmektedir. Böylece elemanlar 2 Boyutlu ya da 3 Boyutlu görünümde seçilerek yapılmak istenen işleme aynı menüden hızlıca ulaşılabilir. Yeni 3 Boyutlu görüntüleyici kalıp planı ile tam bir enterasyon içerisindedir ve değişik pencere seçenekleri otomatik olarak uygulanabilir. 3 Boyutlu model üzerinde Probina Orion standardı olan gerçek zamanlı zum ve pan özellikleri bulunmakta, böyle görünüm üzerindeki hakimiyet daha da artmaktadır. 3-Boyutlu Görünüm Penceresi ve Kalıp Planı görünümü Tüm Elemanlarda Değiştirilebilir Şeffaflık ve Renk Özellikleri, Resim ve Video Kaydedebilme Tüm Eleman Grupları şeffaf şekilde görüntülenebilir. Bu özellik modelin görünmeyen kısımlarına bakış yapılması sağlayarak yapı hakkında tam bir hissiyata sahip olunmasını kolaylaştıracaktır. Ayrıca resim ve video kaydedebilme özelliğiyle raporlara ve sunumlara etkili malzeme hazırlanabilecektir. 3 Boyutlu görünüm Renk Ayarları ve Tüm Elemanlarda Şeffaflık Kullanım ve Arabirimi 5

Birden fazla Görünüm Alanıyla birlikte Ayrıntılı Eleman, Aks ve Kat Filtreleri Yeni çoklu görünüm özelliği ile birden fazla görünüm alanı oluşturarak her görünüm alanında farklı filtreler ve gösterim şekilleri kullanabilirsiniz. Kata göre, eleman türüne göre, aksa göre filtreleme imkanları arasından istediğinizi farklı görünüm alanlarında ayrı ayrı ya da birleştirerek kullanabilirsiniz. İnteraktif nesne vurgulama ve seçim imkanı bulunan 3 Boyutlu görüntüleyicide seçilen elemanın katına, aksına ya da türüne göre filtreleme imkanları da mümkündür. Değişik çizim ve gölgelendirme biçimleri de her bir görünüm alanında ayarlanabilir. Perspektif ve ortografik görünüm moduna geçişler yapılabilir. 3 Boyutlu Görünümde Birden Fazla Görünüm Alanı ve her bir Görünüm Alanında Özelleştirilebilir Filtreler Tasarım Durumu Renklerinin 3-B Görüntüleyicide Gösterilmesi Kolon, perde ve kirişlerin betonarme tasarımlarının geçerlilik durumları artık 3 Boyutlu model görünümünde de gösterilmektedir. Böylece mühendis, tasarım sürecinde hangi elemanlarda problem yaşandığını 3B görselleştirme ile yapının tamamını kapsayacak şekilde daha yakından takip edebilir. 3 Boyutlu Görünümde Tasarım Durumu Ekranı Kullanım ve Arabirimi 6

Kazıklı ve Pahlı Tekil Temellerin Gösterimi Tekil Temel altına tanımlanan kazıklar artık 3 Boyutlu görünümde de gösterilmektedir. 3 Boyutlu Görünümde Kazıklı ve Pahlı Tekil Temellerin Gösterimi Kolon Kesitlerindeki Boşlukların Gösterilmesi Poligon ve dairesel kolon kesitlerindeki boşluklar 3 Boyutlu görünümde görülebilmektedir. 3 Boyutlu Görünümde Delikli Poligon Kolon ve Dairesel Kolonların Gösterimi Kolon Tablalarının Gösterilmesi Probina Orion un yeni versiyonunda kolonlara tanımlanmış kolon tablaları da görüntülenebilir ve kolonla birlikte seçilir. 3 Boyutlu Görünümde Kolon Tablalarının Gösterimi Kullanım ve Arabirimi 7

Nervür ve Kaset Kirişlerinin Gösterilmesi Kaset ve nervür kirişleri de yeni 3 Boyutlu görüntüleyicide gösterilmektedir. Görüntünün kalabalık olması durumunda seçime bağlı olarak bu gösterim kapatılabilir. Nervür kirişlerinin aralarının dolu ya da boş olma durumları da çizime yansıtılır. Nervür ve Kaset Kirişlerinin Gösterimi Yeni Kullanıcı Ara-Birimi Sürüm 15 ile birlikte Probina Orion arayüzü daha modern bir görünüme kavuşturulmuştur. Araç Çubuğu Özellikleri Özellikler penceresi ve diğer yüzer ve kenetlenebilir pencereler, aktif değilken kendiliğinden şeffaf hale gelebilmektedir. Bunu sağlamak için Özellikler Penceresi Şeffaflık Süresi alanına saniye cinsinden sıfırdan farklı bir süre giriniz. Bu süre dahilinde özellikler penceresi aktif hale getirilmemişse kendiliğinden şeffaf duruma geçecektir. Bu yeni özellikle beraber Grafik Editör alanında daha fazla alanın görünür hale gelmesi ve çalışma kolaylığının arttırılması amaçlanmıştır. Şeffaf Özellikler Penceresi Arayüz görünüm stili olarak dört farklı stil yer almaktadır. Bu stiller aşağıda gösterilmektedir. Kullanım ve Arabirimi 8

Office 2000 Office XP Office 2003 Visual Studio 2005 Modelin Doğru Kapatılmaması Kontrolü Model üzerinde çalışırken herhangi bir nedenle çalışmanız yarda kesildiği zaman Probina Modeli doğru kapatılmamış demektir. Bu nedenle, modeli bir dahaki açışınızda modelin doğru kapatılmadığı tespit edilerek kontrol yapılıp yapılmayacağı sorulacaktır. Kabul edildiği takdirde model kontrolü yapılarak tüm elemanlar akslara göre düzeltilecek ve potansiyel problemler böylece belli olacaktır. Dikkat edilmesi gereken nokta şudur ki, bu kontrol yapıldığı zaman mevcut analiz sonuçları geçerliliğini kaybeder. Modelin Doğru Kapatılmaması Kontrolü Mesaj Ekranı Elemanları Katlar arasında Türetirken Mevcut Elemanların Otomatik Silinmesi Bir kattan diğerine eleman türetilirken yaşanan zorluklardan birisi de diğer katta başka bir elemanın olduğu durumlarda işlemin yapılamamasıdır. Probina Orion Versiyon 15 te kiriş ve perde elemanları bir kattan diğerine türetilirken hedef katta var olan kiriş ve perde elemanları kullanıcı isteğiyle silinebilmektedir. Eleman Türetme Menüsü Kullanım ve Arabirimi 9

Analiz Menüsü ve Proje Parametreleri Düzenlemesi Analiz menüsü, daha merkezi bir pozisyonda olması amaçlanarak yeniden düzenlenmiştir. Bazı öğeler tamamen kaldırılmış, bazıları ise daha kullanışlı olması açısından yeniden düzenlenmiştir. Proje Parametrelerinden tamamen kaldırılan seçenekler: Analiz Tipi (Önemli: bir sonraki bölümde detaylı olarak açıklanacaktır) Proje Parametreleri menüsünden Bina Analizi formu, Analiz Öncesi sekmesine aktarılan seçenekler: Yük Kombinasyonları Seçimi ve Düzenlenmesi Malzeme Tanımları Bina Analizi Menüsü Bina Analizi formu, Analiz Öncesi sekmesinden tamamen kaldırılan öğeler: Kolon Tasarım Ayarları ve Parametreleri Kiriş Tasarım Ayarları ve Parametreleri Kolon ve Kiriş Tasarım Ayarları na Grafik Editör ekranındaki Ayarlar menüsünden ulaşılabilir. Model Seçenekleri sekmesinde herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Analiz Öncesi sekmesinden Analiz sekmesine aktarılan öğeler: Bina Modeli Kontrolü Analiz sekmesine yeni eklenen öğeler Analiz Tipi ve Son geçerli analiz zamanını belirten etiketler. Analiz Sonrası sekmesinden Analiz sekmesine taşınan öğeler Eksenel Yük Karşılaştırma Raporu Analiz Sonrası ve Raporlar sekmelerinde herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. XML Formatında Proje Kaydedilmesi Probina Orion projeleri XML formatında kaydedilebilmektedir. Açık bir dosya formatı olan XML sayesinde Probina Orion verileri başka programlar tarafından okunabilir ve değişik amaçlarla kullanılabilir. Ayrıca projenin taşınabilirliği de yüksek oranda artar. Ancak, analiz sonuçları bu formatta saklanamamaktadır. Sadece geometri bilgileri XML dosyasına aktarılabilir. Konu İçeriğine Duyarlı Yardım Sistemi (Context-Sensitive Help) Probina Orion da çalışırken F1 tuşuna bastığınızda çalıştığınız konuyla ilgili yardım karşınıza gelecektir. Bazı pencerelerin üzerinde bulunan yardım düğmelerine bastığınızda da aynı yardım konularına erişebilirsiniz. Kullanım ve Arabirimi 10

İçeriğe duyarlı Probina Orion Yardım Sistemi Analiz Analiz Durumu Kontrolü ve Uyarı Sistemi Probina Orion sürüm 15 te kullanıcı konforuna yönelik yapılan en önemli ve kapsamlı yeniliklerden birisi Analiz Durumu Uyarı Sistemi nin entegre edilmesidir. Rakiplerinde bulunmayan bu özellikle Probina Orion, modelleme-analiz-tasarım döngüsel sürecinde önemli bir yeniliğe öncülük yapmaktadır. Bu yeni özellik özetle, mühendisin bu süreçte kaybolmasını engellemek amacıyla analiz sonuçlarının her zaman mevcut modelle uyumluluğunu sağlamaktadır. Problem: Modelin geometri ve yük olarak değiştirildiği durumlarda hali hazırda bulunan analiz sonuçları geçerli midir? Problem: Kullanıcı o kadar çok ara değişiklik ve ara analizler yapar ki artık hangi analizin sonuçlarının geçerli olduğu karışır. Problem: Değiştirilmiş geometri ve geçersiz analiz verisi arasındaki uyumsuzluktan dolayı Runtime Error (Çalışma Zamanı Hataları) hatalarının çıkma ihtimali çoğalır Probina Orion da, Sonuçlarının geçerliliği ve geometri/yük ile tutarlığı kontrol edilen analizler: Bina Analizi Her kat için Sonlu Elemanlar Kat Döşemesi Analizleri Her kat için Sonlu Elemanlar Kiriş Yük Hesabı Sonlu Elemanlar Radye Temel Hesapları Grafik Editörde analiz sonuçlarını (Bina Analizi, Döşeme Analizi, Temel Analizi) geçersiz kılacak eleman düzeltme, eleman ekleme, eleman silme, eleman taşıma, yük ekleme gibi işlemlerden sonra hangi analiz sonuçlarının bu işlemlerden etkileneceği kullanıcıya bildirilmektedir. Kullanıcı onay verirse analiz sonuçları silinecektir. Analiz Durumu Kontrol ve Uyarı Sistemi Mesajı Analiz 11

Analiz Tipinin Otomatik Olarak Belirlenmesi Probina Orion da yer alan yükleme durumları Akıllı Yük Halleri olarak da isimlendirilebilir. Buna göre, binaya uygulanacak olan analiz türü, kullanıcının seçmiş olduğu yük kombinasyonunun özelliklerine bakılarak otomatik olarak belirlenmektedir. Dolayısıyla, içerisinde spektrum yük halleri bulunan bir kombinasyon seçildiğinde program otomatik olarak Dinamik Analiz (Mod Süperpozisyonu) yapılması istendiğini anlayacaktır. Bu yüzden Proje Parametreleri bölümünden Analiz Tipi listesi kaldırılmıştır. Ancak, yük kombinasyonlarının anlaşılması ve doğru kullanılması büyük önem kazanmaktadır. Analiz Tipinin Belirlenmesinde Yük Hallerinin Etkisi SE Kat Döşemesi Analizlerinin Otomatik Olarak Gerçekleştirilmesi (Batch FE Chasedown) Özellikle mantar döşeme sistemlerinde kullanılan, katların Sonlu Elemanlarla yukarıdan aşağıya tek tek sırayla çözülmesi ve sonuçta analiz sonuçlarıyla birleştirilmesi, otomatik hale getirilmiştir. Eskiden en üst kattan başlayarak her kat için tek tek kullanıcının bu işlemi yapması gerekiyordu. Arayüz düzenlenmesi aşağıda gösterildiği gibidir. Sonlu Elemanlar Kat Döşemesi Analiz Menüsü SE Kat Döşemesi Hesabı (Tüm Katlar) düğmesine bastığınızda karşınıza aşağıdaki gibi bir menü gelecektir. Tüm Katlar İçin Sonlu Elemanlar Döşeme Analizlerinin Takip Edildiği Ekran Analiz 12

Bu menü, katlarda kullanılacak parametreleri düzenlemenizi sağlamaktadır. Daha önce bu katın analizi yapıldıysa analiz durumu yeşil işaretli olacaktır. Tamam butonuna bastığınızda karşınıza aşağıdaki gibi bir menü gelir. Sonlu Elemanlar Kat Döşemesi Analizi Uyarı Ekranı Her kat seviyesinde oluşturulan modeli incelemek için Modeli İncelemek ve düzenlemek için Her katta Duraksa kutusunu işaretleyiniz. Özellikle kat modelini ilk defa oluşturuyorsanız bunu işaretlemeniz önerilir. Yeni Analiz Sonrası Son-İşlemcisi Bina Analizi sonuçlarının ve analiz modelinin görüntülendiği 3B editör yenilenmiştir. Bu editördeki yeni anahtar özellikler şunlardır: Eskiye oranla hızlandırılmış 3B görüntüleme motoru Navigasyon ağacı şeklindeki yeni menü ile komutlara daha hızlı erişim ve esnek kullanım. Geliştirilmiş Filtreleme Özellikleri Eleman ve Düğüm Noktası Arama Özellikleri Artımsal İtme (Pushover) adımlarının ve plastik mafsalların model üzerinde gösterimi Eleman ve Düğüm Noktası Özelliklerine sağ tuş menüsü ile erişim Yeni Analiz Sonrası Son İşlemcisinin Özelliklerinden bazılarının Gösterimi Analiz 13

Modelleme Yay Şeklinde Aks ve Kirişlerin Tanımlanması Probina Orion v15 ile birlikte yay şeklinde aksların ve kirişlerin de tanımlanabilmesi sağlanmıştır. Tüm analiz yazılımlarında yay kirişler düz parçalara bölünerek modellenirler. Önemli olan parçalar oluşturulurken kullanılacak hassasiyetin kullanıcı tarafından belirlenebilmesidir. Probina Orion da yay kirişler ve akslar program içerisinde kullanıcıya bildirilmeyen standart bir parça sayısına bölünmek yerine kullanıcının belirttiği parça sayısı kullanılarak analiz edilir. Böylece değişik boyutlarda ve açıklıklarda yay kirişler, doğruluğu yitirmeden modellenebilir. Yay kirişlerin ve aksların tanımlanması için birden fazla yöntem mevcuttur. Kord uzaklığı, Merkez mesafesi ya da Yarıçap verilerinden hangisi biliniyorsa, yay kiriş/aks tanımlanırken kullanılabilir. Yay kiriş menüsünü yüklemek için normal kiriş tanımlarken klavyeden SHIFT tuşuna basmanız yeterlidir. Döşemelerden yay kirişlere kırılma çizgileriyle ya da sonlu elemanlar yöntemiyle yükler başarıyla aktarılır. Yay kirişlerin donatı hesapları tek parça halinde hazırlanır ve detay çizimlerinde üzerlerine yay kiriş oldukları bilgisi yazılır. Yay Şeklinde Kiriş Tanımı Yay Şeklinde Aks Tanımı Modelleme 14

Ofset yöntemiyle çoklu tanımlanmış yay şeklinde akslar Tali ve Ofset Kiriş Tanımlanması Herhangi bir kirişe paralel ya da kirişin I ve j uçlarındaki akslar üzerinde belirtilen miktarlarda ofsetlenerek tanımlanmış kirişleri girmek için versiyon 15 te yeni bir özellik bulunmaktadır. Normal kiriş tanımlanması bir noktadan diğerine sürükleme yapmak şeklindedir. Çoklu kiriş tanımlamak için ise normal kiriş tanımlıyormuş gibi sürükleme yaparken bir yandan SHIFT tuşuna basılması yeterlidir. Kiriş Aralıkları alanına virgüllerle ayrılmış şekilde (120, 100, 250 gibi) kiriş aralıklarını ya da eşit aralıklarda ise (120*4) şeklinde aralık ve aralık sayısını girebilirsiniz. Bu iki yöntemin birleşimi de kullanılabilir (100, 250, 120*3). Bu alana değer girilirken ekranda oluşacak olan kiriş sisteminin önizlemesi görülecektir. Ofset Yöntemiyle Çoklu Kiriş tanımlanması Modelleme 15

Tali kirişlerin mesnetler arası bölünmesi kontrolü Kirişler Grafik editörde girilirken başka bir tali kiriş tarafından kesildiyse bu kirişin bölünüp bölünmeyeceği kullanıcıya sorulmaktadır. Kullanıcı, kirişin bölünmesini isterse kiriş bölünmekte yoksa bölünmemektedir. Özellikle kaset gibi iki yönlü döşemelerin ve tali kiriş sistemlerinin tanımlanmasında kullanışlı olacak bir özelliktir. Kiriş Bölünme Kontrolü Uyarısı Nervür ve Kaset Döşeme Kirişlerinin Bina Modeline Dahil Edilmesi Probina Orion da nervür ve kaset döşemeler analitik yöntemle ve Sonlu Elemanlar Yöntemiyle çözülebilmektedir. Analitik yöntemin, kendi varsayımlarından kaynaklanan kısıtlamaları bulunmaktadır. Bu nedenle Sonlu Elemanlar Yöntemi özellikle kaset döşemelerin çözümünde daha çok tercih edilen bir yöntemdir. Kaset/Nervür döşemeler Probina Orion da ve diğer programlarda yapılan bina analizinde sadece yük ve diyafram olarak gözönüne alınabilirler. Kaset/ nervür döşeme sisteminin geniş aralıklı ve büyük kirişlere sahip olduğu durumlarda çevre kirişlerinin yük paylaşımına ve binadaki düşey rijitliğe önemli katkıları olabilir. Bu nedenle büyük kaset ve tek yönlü nervür sistemlerinde, mühendis döşeme kirişlerini bina modeline dahil etmek isteyebilir. Böylece, yapının geri kalanıyla bu döşeme kirişlerinin yük ve rijitlik etkileşimi daha kesin ele alınabilir. Bu nedenle Probina Orion Versiyon 15 te bu kirişlerin istenirse bina modeline dahil edilebilmesi özelliği getirilmiştir. Bu özellik nervür/kaset döşeme kirişlerini bina modeline dahil etmek için kullanılabileceği gibi, ızgara kiriş sistemlerinin hızlıca oluşturulmasında da bir araç olarak kullanılabilir. Aşağıdaki resim bu işlemin bir uygulamasını göstermektedir. Nervürleri ve Kasetleri Kiriş Elemanlarına Dönüştürme İşlemi Sağ Tuş Menüsü Modelleme 16

Kaset Döşeme Kirişlerinin Gerçek kirişlere dönüştürülmüş hali Önemli Teknik Not: Kaset ve Nervür kirişleri gerçek kirişlere dönüştürülürken, kullanıcı bilgisi dahilinde üzerlerine düzgün yayılı olarak döşeme yükleri verilir. Kullanıcı bu yükü otomatik olarak uygulatmak yerine, kendisi bizzat aralara plak döşeme tanımlayabilir. Kaset kirişleri Probina Orion tarafından diğer kirişlerle kesiştiği noktalardan bölünmeden boydan boya tanımlanır. Böylece bu kirişler donatı hesabına da tek parça gelirler. Bu da detay çizimi ve hesap raporu oluşturulmasını kolaylaştırır. Probina Orion 3 boyutlu analiz yaptığı için biribiriyle kesişen bu kaset kirişleri kesişim noktalarından otomatik olarak parçalanıp birbirine bağlanır ve analiz sonunda sonuçları otomatik olarak yeniden birleştirilir. Bina Modeline Dahil Edilmiş Kaset Kirişleri Deplasmanlar ve Moment diyagramları Revit Structure ile Karşılıklı Veri Transferi Probina Orion Versiyon 15, Revit Structure ile iki yönlü veri paylaşımı yapabilir. Yani, Probina da oluşturulan modeller Revit Structure a aktarılabilir. Benzer şekilde Revit Structure da oluşturulan modeller Probina Orion da açılabilir. Revit Structure geniş modelleme olanakları ve dünya çapında bir çok analiz ve mimari programla veri paylaşımı özellikleri ile tanınmakta olup Autodesk firması tarafından geliştirilen bir yazılımdır. Lira, Etabs, SAP2000, Bentley, RAM, Robot, Revit Architecture, AutoCAD gibi bir çok yazılım ile model paylaşımı yapabilmektedir. Gün geçtikçe veri paylaşımı yaptığı programların sayısı artmaktadır. Bu şekilde Probina Orion da oluşturduğunuz projeleri Revit Platformunu kullanarak çok daha başka programlara da aktarabilirsiniz. Modelleme 17

Probina Orion Modeli Probina Orion dan Revit Structure a aktarılmış Model Döşeme Tanımlanması İşleminde Yapılan Yenilikler Probina Orion daki döşeme tanımlama yöntemleri daha da kullanışlı hale getirilmiştir. Bu özelliklerin eklenmesindeki temel amaç karışık aks sistemlerinde kirişlerin de olmadığı durumlarda mümkün olduğu kadar kolay döşeme tanımlanabilmesini sağlamaktır. Aks Bölgesi Yöntemi Aks Bölgesi yönteminde herhangi bir değişiklik bulunmamaktadır. Bu yöntem seçilirse, eskiden olduğu gibi, yakalanan ilk kapalı aks bölgesine döşeme tanımlanır. Klavyeden CTRL tuşuna basılarak çoklu aks bölgeleri seçilebilir. Kiriş Bölgesi Yöntemi (Geliştirilmiş) Kiriş Bölgesi yöntemi ile döşeme tanımlanmasına kullanışlı eklemeler yapılmıştır. Buna göre, Bu yöntem seçiliyken Grafik Editör de herhangi bir noktaya tıklandığında kapalı bir kiriş bölgesi yakalanıyorsa, kirişlerin arasına döşeme tanımlanacaktır. Ancak, kapalı kiriş bölgesi yoksa otomatik olarak yakalanan ilk kapalı aks bölgesine döşeme tanımlanacaktır. Modelleme 18

Kiriş Bölgesi yöntemi seçiliyken klavyeden CTRL tuşuna basılır ve bu şekilde döşeme tanımlanırsa, yöntem geçici olarak Aks Bölgesi olarak değişecek ve çoklu aks bölgelerine döşeme tanımlanabilecektir. CTRL tuşu bırakıldığı anda döşeme tanımlanmış olacaktır. (yani CTRL basılı ise döşeme kiriş bölgesine tanımlanmayacak, normal aks bölgesi yöntemi seçiliymiş gibi davranacaktır.) Aks Göster Yöntemi (Geliştirilmiş) Aks Göster yönteminin önceki versiyonlarda kullanıcılar tarafından verimli bir şekilde kullanılamadığı anlaşılmış ve getirdiği faydalardan daha çok yararlanmak için geliştirilmiştir. Bu yöntem Varsayılan yöntem olarak ayarlanmıştır. Döşeme ilk tanımlanacağı zaman bu yöntem aktif olacaktır. Aks Göster yöntemi ilk seçildiği zaman Aks Listesi otomatik olarak temizlenecektir. Böylelikle, yöntem seçilir seçilmez, kullanıcı Grafik Editör den aksları seçmeye başlayabilecektir. Bu noktada kullanıcı Döşeme Yerleşimi penceresini kapatabilir ve aşağıdaki adımları tekrarlayarak döşeme tanımlamaya devam edebilir. CTRL tuşuna basmaya gerek olmadan kullanıcı döşemeyi çevreleyen aksları art arda seçebilir. (Eski versiyonda yer alan Saat Yönünün tersi olması zorunluluğu da kaldırılmıştır.) Kullanıcı aksları seçmeyi bitirdiği zaman en başta seçtiği aksı bir daha seçerse döşeme otomatik olarak tanımlanacaktır.(eğer geçerli bir döşeme tanımlanabiliyorsa). Bu işlemin ardından yeni döşeme tanımlanmasına geçebilmek için aks listesi yeniden otomatik olarak temizlenir. (Alternatif olarak, kullanıcı Döşeme Yerleşimi penceresini açık tutmayı tercih etmişse, ilk aksı bir daha göstermeye gerek kalmadan da Yeni Döşeme butonuna basarak döşemenin yerleştirilmesini sağlayabilir.) Nokta Göster Yöntemi (Yeni) Yeni bir döşeme yerleşim yöntemi olarak Nokta Göster yöntemi geliştirilmiştir. Bu yöntemde temel olarak, kullanıcı Grafik Editör de döşemenin köşe noktalarını seçecektir. CTRL tuşuna basmaya ya da saat yönüne dikkat etmeye gerek bulunmamaktadır. İşlem adımları aşağıdaki gibidir. İlk önce Döşeme Özellikleri penceresinde yer alan Yerleşim butonuna basılarak Döşeme Yerleşimi penceresi açılmalıdır. Burada Nokta Göster komutu seçilmelidir. Daha sonra Grafik Editör de döşemenin köşelerine gelecek noktaların art arda seçilmesi gerekir. İmleç bu noktalara kenetlenecek, ekranda çarpı işareti belirecektir. Seçilen noktaların pozisyonlarından ortak akslar otomatik olarak belirlenerek kapalı bir aks bölgesi oluşması durumunda döşeme otomatik olarak tanımlanacaktır. Mantarbandı Kirişlerin Ağırlıksız Hale Getirilmesi Eski versiyonlarda mantar bandı kirişlerin de ağırlıkları gözönüne alınıyordu. Döşemeden aktarılan yükler ise kiriş yüzünden hesaplanmaktaydı. Probina Orion Versiyon 15 te bu kirişler tamamen ağırlıksız hale getirilmiştir ve döşeme yükleri akslardan hesaplanmaktadır. Mantarbandı kirişlere aktarılan döşeme yükleri akstan aksa hesaplanmaktadır. Modelleme 19

Yeni Rijit Kiriş Tanımı Kirişler ile kolonların tanım noktaları arasında boşluk bulunması durumunda, isteğe bağlı olarak, rijit kirişler tanımlanabilir. Normalde Probina Orion kolon tanım noktasına bağlanmayan kirişleri kolon tanım noktasına otomatik bağlamaktadır. Ancak bu durumda döşeme tanımlanmasında oluşabilecek problemleri aşmak için rijit kirişler manuel olarak tanımlanabilir. Bu kirişlerin tanımlanmasıyla, kırılma çizgilerinde potansiyel yük kayıplarının da önüne geçilebilir. Önemli Not: Bu kirişlerin kullanılması zorunlu değildir. Sadece yardımcı bir araç olarak düşünülmelidir. Kolon Tanım Noktasına bağlanmayan birleşimlerde rijit kiriş tanımlanabilir. (İsteğe bağlı olarak) Tasarım Donatı Tasarım Durumu Bilgi Renkleri Probina Orion sürüm 15 ile birlikte programın içerisine Trafik Işığı Sistemi entegre edilmiştir. Analiz Durumu Uyarı Sistemi ile birlikte bu trafik ışığı sisteminin, mühendisin Modelleme ile başlayıp Analiz ve Tasarım ile devam eden süreçte hata yapmasını sıfıra indirmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla, kolon, perde ve kiriş donatı hesaplarında elemanların yanına koyulan Kırmızı Çarpı ( ) ve Yeşil Tik ( ) işaretlerine ek olarak Turuncu Tik ( ) işaretleri getirilmiştir. Bu işaretler, analiz tekrarlanması ya da Sonlu Elemanlar kat döşemesiyle sonuçların birleştirilmesi durumunda elemanın bir önceki tasarımının kontrol edilmesi gerektiğini belirtmektedir. Tasarım Durumu ekranında ise bu elemanlar turuncuya boyanarak ifade edilirler. Tasarım durumu renkleri 3 Boyutlu görüntüleyicide her eleman için ayrı ayrı gösterilir. Donatı Tasarım Kontrolü Renk Kodları (Trafik Işığı Sistemi Analojisi) Tasarım 20

Kalıp Planı ve 3B Görünüm üzerinde Tasarım Durumlarının Grafiksel Gösterimi Tasarımda Gözardı Edilen Kuvvetlerin Bildirilmesi Standart dışı yapı geometrileri ve taşıyıcı sistemler düşünüldüğünde tasarımda ele alınan asal kuvvetlerin yanısıra diğer eksenlerdeki kuvvetler de önem kazanabilmektedir. Bu nedenle Probina Orion v15, tasarımda ihmal ettiği ve standart geometrilerde genelde problem yaratmayan bu ikincil kuvvetleri artık kullanıcıya bildirmektedir. Kolon ve perdelerin tasarımında; Eksenel Çekme ve Basınç kuvvetleri dikkate alınır. Her iki eksende Moment ve Kesme kuvvetleri dikkate alınır. Burulma Momenti TS500 deki minimum limit ile karşılaştırılarak, aşıldığı takdirde kolon tasarımı yapılmayarak kullanıcıya uyarı verilir. Kirişlerin Tasarımında; Asal eğilme momenti (M3) dikkate alınır ve tasarım buna göre yapılır. Asal Kesme Kuvveti (V2) dikkate alınır ve tasarım buna göre yapılır. Eksenel basınç TS500 e göre kontrol edilerek aşıldığı takdirde kullanıcıya bilgi verilir. Kabul edilebilir Eksenel Çekme Limiti kullanıcıya sorulur ve kullanıcının belirttiği çekme limiti aşılırsa kiriş tasarımı yapılmaz. Kabul edilebilir İkincil Moment (M2) ve İkincil Kesme (V3) limitleri kullanıcıya sorulur ve bu limitler aşıldığında kiriş tasarımı yapılmaz. Kat Kirişleri Ayarları ndaki İhmal Edilebilir Etkiler alanından kullanıcı limitleri ayarlanabilir. Kat Kirişleri Ayarları İhmal Edilebilir Etkiler Tasarım 21

Perde Kritik Yüksekliklerinin Topluca Belirlenmesi Probina Orion Deprem Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Esaslar (TDY 2007) şartnamesi uyarınca perde kritik yüksekliklerini hesaplayarak hangi katlardaki perdelerin kritik olarak donatılandırılacağını otomatik olarak belirlemektedir. Probina Orion un belirlediği bu kritiklik durumları kullanıcı tarafından değiştirilebilir. Yapıdaki tüm perdeler kritik olarak donatılandırılabilir. Bazı perde aksları aşağıdan yukarıya doğru kritik olarak donatılandırılabilir. Aks Düzenle düğmesine basarak seçili olan perde aksının tamamını kritik yükseklik içinde ya da kritik yükseklik dışında şeklinde belirleyebilirsiniz. Tüm Perdeleri Düzenle düğmesine basarak yapıdaki tüm perdeleri tüm katlarda kritik yükseklik içinde ya da kritik yükseklik dışında şeklinde belirleyebilirsiniz. Varsayılan Değerler düğmesine basarak programın yönetmelik gereğince hesapladığı kritik yükseklik içinde/dışında olma durumlarına geri dönebilirsiniz. Listedeki Kritik Perde sütununda yer alan hücrelere tıklayarak herhangi katta bir perdenin kritiklik durumunu ayarlayabilirsiniz. Önemli Not: Kullanıcı tarafından değiştirilen kritik yükseklik durumları analiz esnasında bozulmaz. Kolon/Perde Donatı Hesapları Hızlandırılması Kolon ve Perde hesaplarında hızlanma sağlayacak önlemler ve yenilemeler yapılarak eskiye oranla yaklaşık 6 kat bir hızlanma sağlanmıştır. Yaklaşık hiçbir yöntem kullanılmamakta olup, perdeler de dahil olmak üzere iki eksenli eğilme hesabı yapılmaktadır. Hasır Çelik Seçilemeyen Perdelere Normal Donatı Seçilmesi Perdede yapılan donatı hesabı sonucu, hasır çelik kütüphanesinde izin verilen en büyük hasır çelik ile tasarım sağlanamıyorsa Probina Orion o perde için otomatik olarak normal donatı düzenine geçebilir. Bunun için Kolon Tasarım Ayarları ve Parametrelerinde Hasır Çelik Yetersiz ise Normal Donatı Kullan seçeneği işaretli olmalıdır. Bu şekilde normal donatı seçilmiş perdeler bulunuyorsa, tasarıma esas olan kuvvetler değiştiği zaman (modeli herhangi bir nedenle yenilediğinizde/optimize ettiğinizde), bu perdelerin tasarımının yeniden hasır çelik denenerek yapılmasını isteyebilirsiniz. Bu nedenle, Kolon Donatı Hesabı (Komple) menüsündeki Tüm Perdelerde Hasır Çelik Kullanmayı Dene seçeneğini işaretleyebilirsiniz. Kolon/Perde Donatı Modülünde Yeni Filtreler Kolon/Perde Donatı Hesaplarında yer alan filtreler genişletilmiştir. Belli bir kalınlığa sahip perdeler, donatısız kolon/perdeler, sadece kolonlar ve benzeri filtrelemeler yapılabilir. Tasarım 22

Temeller Ortak Temel Çözümü İçin Model Birleştirilmesi Dilatasyonlu yapıların çözümünde farklı bloklar genellikle farklı modellerde çözülmektedir. Bunun yanısıra, projede birbirinin benzeri bloklar da bulunabilmektedir. Probina Orion, bu tür yapıların çözülmesi için her katta birbirinden bağımsız farklı diyaframların kullanılabilmesini ya da bazı döşemelerin rijit diyaframa katkısının ihmal edilebilmesi özelliğini sunmaktadır. Ancak yine de farklı blokların, deprem kontrollerinin daha doğru yapılabilmesi ve modeli daha fazla karışık hale getirmemek için pratikte ayrı projelerde çözülebilmektedir. Bunun sonucunda ortaya çıkan en büyük problem, temelin birleşik olması durumunda ortaya çıkmaktadır. Bu amaçla, Probina Orion Versiyon 15, öncülük yaparak, analizi yapılmış farklı blokların ortak temel çözümü için birleştirilmesi özelliğini getirmektedir. Aşağıdaki çizim işlemi açıklamaktadır. Blok B (Orijinal Proje) Sadece Analiz Bağlantısı Ev Sahibi Proje ( Blok A ya da Boş Proje) Blok C (Orijinal Proje) Blok B Temel Kolonları Blok B Temel Kolonları Blok Z (Orijinal Proje) Blok Z Temel Kolonları Blok C Temel Kolonları Ortak Temel Çözümü için Model Birleştirilmesi Şeması Probina Orion ile gelen bu yeni özellik sayesinde analizi yapılmış blokları ortak temel çözümü için birleştirebilirsiniz. Bağlanan projelerin her biri birbirinden farklı olabileceği gibi, aynı blok da defalarca bağlanabilir. Böylece tekrar eden dilatasyonlu bloklara ortak temel yapılması kolaylaşır. Yani, üst yapıyı bir kez çözersiniz ve temel için de bir kez birleştirme işlemi yaparsınız. Aşağıdaki resimde de Blok B projesinin üç kere üst üste farklı yerleşimlerde diğer bloğa bağlandığını görebilirsiniz. Birleştirilmiş Proje Yöneticisi Ekranı: Aynı projenin üstüste bağlanması Tasarım 23

Bağlanan proje analiz sonuçlarını dinamik olarak orjinal projeden alır. Orjinal projede analiz sonuçlarında yapılan değişiklikler temel projesine de bir dahaki açılışında aynen yansımaktadır. Bağlanan projeye ait temel kolonlarının bağlantıları geçici olarak iptal edilebilir ve kullanıcı tanımlı yükler girilmesine izin verilir. Üst Kat Kolon Yükleri Tablosu: Temele aktarılan kuvvetlerin listelenmesi Temel İçin Kolon/Perde Elemanlarının Gruplanması Probina Orion Versiyon 15 ile, özellikle birbirine yakın kolon/perde elemanlarının temel için gruplanabilmesi özelliği getirilmektedir. Gruplanmış elemanlara tekil temel, kazıklı tekil temel, sürekli temel ve radye temel tanımlanabilir. Bu özelliğin faydalı olacağı başlıklar şu şekildedir. Dilatasyonlu Yapılardaki Düşey Elemanların Altına Yerleştirilecek Temeller: Dilatasyonlu yapılarda yanyana bulunan kolon ve perde elemanlarına ortak temel tanımlanabilecektir. Resimlerde böyle bir örnek tekil ve sürekli temel için gösterilmektedir. Ortak Temel için birleştirilmiş projede dilatasyon kolonlarının altına tanımlanmış tekil temel Tasarım 24

Ortak Temel için birleştirilmiş projede dilatasyon kolonlarının altına tanımlanmış sürekli temel Bodrum Perdeli Yapılarda, Perdenin İçinde Kalan Kolon Olması Durumunda Bodrum perdelerinin altına tanımlanacak perde altı temellerde kolon yüklerinin de dikkate alınabilmesi için perde ile kolonlar gruplanabilir. Bodrum Perdesi ile gruplanmış kolonlar Yapısal Sistemde Yakın Duran Elemanların Altına Temel Tanımlanmasında Yapısal olarak, özellikle asansör kovası gibi birden fazla eleman ile oluşturulmuş elemanlara temel tanımlarken kullanılabilir. Tasarım 25

Yakın Duran gruplanmış yapısal elemanlar Kazıklı Tekil Temellerin Hesabı ve Detay Çizimleri Probina Orion Versiyon 15 te tekil temellerin altına kazık tanımlanabilmektedir. Kazık çekme ve basınç kapasiteleri, kazıkların yerleşim parametreleri kullanıcıya sorularak hesaplanan temel boyutuna göre en ideal kazık yerleşimi otomatik olarak yapılır. Rijit Kazık Başlığı varsayımıyla, tüm kombinasyonlara göre, kolonlardaki momentler de dikkate alınarak kazıklarda oluşan eksenel kuvvetler hesaplanır. Kazıklı tekil temeller tek bir kolonun/perdenin altına tanımlanabileceği gibi, gruplanmış kolon/perde elemanlarının altına da tanımlanabilmektedir. Kazıklı Tekil Temel Kalıp Planı ve 3B Görünümü Tasarım 26

Kazıklı Tekil Temel Detay Çizimi Mevcut Bina Değerlendirme Artımsal İtme Sonuçlarının İşlenmesi ve Gösterimi Artımsal İtme Analizi iyileştirilerek sonuçların 3-B model üzerinde gösterilmesi ve düşey elemanların değerlendirilmesi işlemleri eklenmiştir. Yapılan işlemler şunlardır: Kapasite Eğrisinin Çizimi ve Performans Noktasının TDY 2007 ye göre hesaplanması Performans Noktasının deprem yönetmeliğine göre hesaplanması Eleman bazında plastik mafsalların taranarak Türk Deprem Yönetmeliğine göre performans değerlendirilmesinin yapılması ve Excel e aktarımı Aktifleşen plastik mafsalların 3B model üzerinde gösterimi. Mafsallarda plastik dönme ilerledikçe mafsal renkleri de değişmektedir. Böylece hangi mafsalın hangi performans düzeyine denk geldiği kolayca anlaşılmaktadır. Mevcut Bina Değerlendirme 27

Mafsal oluşumlarının 3-B Model üzerinde Gösterimi Tek modlu artımsal itme yönteminin yanısıra, adaptif ve çok modlu (TDY2007 Madde 7.6.6) artımsal itme analizleri de eklenmiştir. Çok modlu artımsal itme analizini şu an için gerçekleştirebilen başka yazılım bulunmamaktadır. Tüm Artımsal İtme Verileri SAP2000 programına aktarılmaktadır. Elastik Bina Değerlendirme Yöntemi ve Geliştirilmiş Rapor Formatı Elastik Yöntemle Bina Değerlendirme Yöntemi sonucunda oluşturulan rapor formatı iyileştirilmiştir. Bu raporda hangi düşey elemanların güçlendirilmesi gerektiği raporun sonunda yer almaktadır. Ayrıca gevrek olarak hasar gören elemanların da güçlendirildiği takdirde sünek olarak limitleri sağlayıp sağlamayacağı kontrol edilmektedir. Böylece yapıda kurtarmayan elemanların yüzdesi (gerekli güçlendirmeler yapıldığı takdirde) önemli miktarda düşebilmektedir. Detay Çizimleri Yeni Kiriş Donatı Detay Çizim Modülü Eski çizim modülü terkedilerek sadece kat kirişleri için tamamen yeni bir çizim modülü geliştirilmiştir. Yeni Kiriş Detay Çizim Modülü ile gelen en büyük yenilik çatı kirişleri gibi eğimli kirişlerin detay çizimlerinin çizilebilmesidir. Bunun yanında donatı yazıları ve ölçüleri çakışma kontrolleri, bindirme boyları, kırım boyları gibi konularda birçok düzeltme ve yenilik getirilmiştir. Yapılan yenilik ve düzeltmelerden bazıları: Eğimli, kademeli ve yay kirişlerin donatı detay çizimleri yapılabilmektedir. Kiriş altına açılan donatılarda kapsamlı çakışma kontrolleri getirilmiştir. Kullanıcının belirttiği donatı kırım boyundan uzun donatı çizilmemesi kontrolleri iyileştirilmiştir. Çizimde kullanılan tüm ölçülerin yerleşimlerinin daha iyi olması sağlanarak daha da temiz çizimlerin elde edilmesi sağlanmıştır. Gönye kontrolleri geliştirilmiştir. Gerekli gönye boyunun geometri sebebiyle uygulanamadığı durumlarda seçime bağlı olarak 90 derece içeriye dönüş yapılması sağlanmıştır. Mesnet geometrisine uyum sağlaması geliştirilmiştir. Sıklaştırma ve açıklık bölgelerinin ölçülendirilmesi özellikleri getirilmiştir. Gövde demirlerinde alternatif gösterim şekilleri getirilmiştir. Üst mesnet donatılarıyla aynı çaptaki üst düz demirlerin birleştirilerek çizilmesi özelliği eklenmiştir. Donatı kırım boyu kontrol edilmektedir. Kirişin arka ve ön kesitlerinde görünen elemanların çizimleri yeniden elden geçirilmiş ve düzenlenmiştir. Detay Çizimleri 28

Yeni Kiriş Çizim Modülü ile Eğimli Kiriş Detayı Hasır Çelik Donatıların Başlık Bölgesi Sonuna Kadar Uzatılması Pratikte gövdedeki hasır çelik donatıların, başlık bölgesinin içine doğru hasır bindirme boyu kadar uzatılması yerine, başlık bölgesinin sonuna kadar uzatılması istenebilmektedir. Bu ihtiyacı gözönünde bulundurarak Probina Orion v15 e hasır çeliklerin başlık bölgesi sonuna kadar uzatılması seçeneğini getirmiştir. Bu opsiyon başlık bölgesinde hesaplanan etriye ve boyuna donatıyı etkilemeyecek olup sadece çizimlerde yapılan bir yeniliktir. Perdelerde hasır çelik ile donatılandırma yapılırken, gövdekolon ve Perde hesaplarında hızlanma sağlayacak önlemler ve yenilemeler yapılarak eskiye oranla yaklaşık 6 kat bir hızlanma sağlanmıştır. Hasır Çeliklerin Başlık Sonuna Kadar Uzatıldığı Detay Çizimi Hasır Çeliklerin Başlık Bölgesine Bindirme Boyu Kadar Uzatıldığı Detay Çizimi Kolon Tasarım Ayarları ve Parametreleri Hasır Çeliğin Başlık Sonuna Kadar uzatılması Detay Çizimleri 29