BÖLÜM 04. Çalışma Unsurları

Transkript

1 BÖLÜM 04 Çalışma Unsurları

2 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Çalışma Unsurları Parça ya da montaj tasarımı sırasında, örneğin bir eskiz düzlemi tanımlarken, parçanın düzlemlerinden kullanabileceğiniz bir düzlem yok ise, yardımcı düzlemlere gereksinim vardır. Çalışma unsurları adı verilen unsurlar, tasarım sırasında, gerekli yerlere düzlem, nokta ya da eksen atamanızı sağlayan yardımcı unsurlardır. Üç tip çalışma unsuru vardır: Çalışma düzlemi (work plane) Çalışma ekseni (work axis) Çalışma noktası (work point) Bu bölümde, çalışma unsurlarının kullanımına ve nasıl oluşturulabileceğine bakacağız. Çalışma Düzlemleri Çalışma düzlemi parçanın yapısına eklenen sonsuz bir düzlemdir. Çalışma düzlemleri, eskizler tanımlamak, sınırlamalar yerleştirmek ve diğer bazı modelleme ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır. Autodesk Inventor iki tip çalışma düzlemi sunar: Temel çalışma düzlemleri Kullanıcı tanımlı çalışma düzlemleri Temel Çalışma Düzlemleri Parça ve montaj dosyaları, temel çalışma düzlemleri içerir. Temel çalışma düzlemlerine Browser penceresinden ulaşabilirsiniz. Browser penceresinde parçanın ya da montajın adının bulunduğu ikonun hemen altında Origin isimli bir klasör göreceksiniz. Bu klasör, temel çalışma düzlemlerini, eksenlerini ve orijin noktasını içerir. Temel çalışma düzlemleri şunlardır: YZ düzlemi XZ düzlemi XY düzlemi Temel çalışma düzlemlerini, Origin klasörü altından açıp kapayabilirsiniz. Bunun için, bir düzlem ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden Visibility komutunu çalıştırın Bölüm: Çalışma Unsurları

3 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Bu düzlemleri kullanarak, yeni geometriler (eskizler) oluşturabilir ve başka modelleme gereksinimlerini (örneğin aynalama düzlemi gibi) karşılayabilirsiniz. Örneğin, bu düzlemler üzerinde bir eskiz tanımlamak için, Origin klasör altından istediğiniz temel düzlemi işaretleyin ve sağ tuş menüsünden New Sketch komutunu çalıştırın. Kullanıcı Tanımlı Çalışma Düzlemleri Eğer, temel çalışma düzlemleri ya da parçanın düzlemleri, gereksinim duyduğunuz düzlemi oluşturmak için yeterli değilse, o zaman kullanıcı tanımlı çalışma düzlemleri tanımlamanız gerekir. Kullanıcı tanımlı çalışma düzlemlerini, Inventor panelindeki Work Plane komutunu kullanarak tanımlayabilirsiniz. Work Plane Çalışma düzlemleri, parçaya parametrik olarak eklenir. Örneğin, bir silindirik yüzeye teğet bir çalışma düzlemi tanımlamışsanız, silindirin çapı değiştiğinde, çalışma düzleminin konumu da buna bağlı olarak otomatik bir şekilde değişir. Çalışma düzlemleri tanımlamak için, parçanın kenar ya da yüzeyleri kullanılır. Örneğin, bir yüzeyden belirli bir uzaklıkta ve ona paralel bir çalışma düzlemi tanımlamak istiyorsanız, ilk olarak yüzeyi seçin, sonra farenin sol tuşu ile sürüklemeye başlayın. Uzaklığı tanımlamak için kutucuk açılır. Buraya gireceğiniz değer, çalışma düzleminin seçilen yüzeyden olan mesafesini tanımlar. Bunun dışında, çalışma düzlemleri tanımlamak için, eksenler, noktalar da kullanılabilir. Aşağıda bazı örnek çalışma düzlemleri göreceksiniz. Çalışma Düzlemi Örnekleri Temel düzleme paralel ve silindire teğet: 1. seçim Temel çalışma düzlemi 2. seçim Silindirik yüzey Sonuç: Teğet çalışma düzlemi 4. Bölüm: Çalışma Unsurları 161

4 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK İki düzlemin tam ortasında ve bunlara paralel: 1. seçim Parça düzlemi 2. seçim İlk düzleme paralel ikinci düzlem Sonuç: Seçilen iki düzleme paralel ve bunların tam ortasında çalışma düzlemi Seçilen düzlemden ofsette: 1. seçim Parça düzlemini seçin ve 2. seçim Farenin sol tuşunu bırakın ve mesafe girin farenin sol tuşuna basılı tutarak sürükleyin Sonuç: Seçilen düzlemden belli bir mesafede yeni bir düzlem Bölüm: Çalışma Unsurları

5 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Bir kenar üzerinde bulunan ve bir düzlemle açı yapan çalışma düzlemi: 1. seçim Düzlemin içereceği kenarı 2. seçim Açı yapacağı düzlemi işaretleyin seçin ve açı değerini girin. Sonuç: Seçilen kenarı içeren ve işaretlenen düzlemle belli bir derece açı yapan düzlem 4. Bölüm: Çalışma Unsurları 163

6 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Üç nokta işaretleyerek oluşturulan düzlem: 1. seçim Parçanın bir noktası 2. seçim Parçanın ikinci noktası 3. seçim Parçanın üçüncü noktası Sonuç: Üç noktadan geçen düzlem Bölüm: Çalışma Unsurları

7 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Bir düzleme paralel ve kenarın orta noktasından geçen düzlem: 1. seçim Paralel olacak düzlem 2. seçim Kenarın orta noktası Sonuç: Seçilen düzleme paralel ve kenarın orta noktasından geçen düzlem Çalışma Düzlemlerinin Görünürlüğü Parça ya da montaj dosyasında tanımlanmış olan çalışma düzlemlerinin görünürlüğü iki şekilde kontrol edilebilir. Eğer, dosyada bulunan tüm çalışma düzlemlerini görünür kılmak/gizlemek istiyorsanız, VIEW menüsünün altındaki Object Visibility bölümünü kullanabilirsiniz. Burada, modeldeki tüm düzlem açılır/gizlenir. Eğer, sadece istediğiniz düzlemleri görünür kılmak/gizlemek istiyorsanız, Browser penceresindeki çalışma düzlemi ikonlarını kullanabilirsiniz. Düzlem ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden Visibility komutunu çalıştırın. 4. Bölüm: Çalışma Unsurları 165

8 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Çalışma Düzlemlerinin Düzenlenmesi Çalışma düzlemleri, parametrik ilişkileri korur. Çalışma düzlemini oluşturan geometri değişmişse, çalışma düzlemi de bu değişimi otomatik olarak yansıtır. Aşağıdaki şekilde, üst düzlemle 30 derece açı yapan bir düzlem tanımlanmış durumda. Eğer, açı yaptığı düzlem değişirse, çalışma düzlemi de otomatik olarak özelliklerini koruyacak şekilde güncellenir. Ölçü verilerek tanımlanmış olan çalışma düzlemlerinin bu değerleri, Browser penceresinde ikonlarına çift tıklatılarak değiştirilebilir. Ölçü kutucuğu açılır ve yeni değer girilir. Not: Eğer, ölçü değeri değiştirilip ENTER ile devam edildikten sonra, modelde bir değişiklik olmuyorsa, standart araç çubuğundaki Update düğmesinin aktif duruma gelip gelmediğine bakın. Bir güncelleme yapmanız gerekiyorsa, Update düğmesi aktif duruma gelir. Update düğmesine bastığınızda, yapılan değişiklik modele yansıtılır. Çalışma Eksenleri Çalışma eksenleri sonsuz uzunlukta ve parametrik eksenlerdir. Silindirlerin merkezine ya da eskiz düzlemlerine yerleştirilebilir. Çoğu çalışma ekseni silindir kullanılarak yerleştirilir. Bunun yanında eskiz düzlemine yerleştirilen çalışma eksenleri, unsurların tanımlanmasında kullanılabilir. İki tür çalışma ekseni vardır: Temel eksenler ve kullanıcı tanımlı çalışma eksenleri. Temel Eksenler Parça ve montaj dosyaları, temel çalışma eksenleri içerir. Temel çalışma düzlemlerine Browser penceresinden ulaşabilirsiniz Bölüm: Çalışma Unsurları

9 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Browser penceresinde parçanın ya da montajın adının bulunduğu ikonun hemen altında Origin isimli bir klasör göreceksiniz. Bu klasör, temel çalışma eksenlerini içerir. Temel çalışma eksenleri şunlardır: X ekseni Y ekseni Z ekseni Temel çalışma eksenlerini, Origin klasörü altından açıp kapayabilirsiniz. Bunun için, bir eksen ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden Visibility komutunu çalıştırın. Kullanıcı Tanımlı Çalışma Eksenleri Kullanıcı tanımlı çalışma eksenleri tanımlamak için, Inventor panelinden Work Axis komutu kullanılır: Work Axis 4. Bölüm: Çalışma Unsurları 167

10 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Çalışma Ekseni Örnekleri Silindirin merkezinde tanımlanan eksenler: 1. seçim Silindirik yüzeyi işaretleyin. Sonuç: Silindirin merkezinde çalışma ekseni Bölüm: Çalışma Unsurları

11 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu İki düzleminde kesişimiyle tanımlanan eksenler: 1. seçim Düzlemsel yüzey. 2. seçim Düzlemsel yüzey Sonuç: İki düzleminde kesişiminde bir eksen Bir noktadan geçen ve düzleme dik bir eksen: 1. seçim Düzlemsel yüzey. 2. seçim Nokta Sonuç: Düzleme dik ve işaretlenen noktadan geçen eksen 4. Bölüm: Çalışma Unsurları 169

12 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK İki noktadan geçen eksen: 1. seçim Nokta/kenar noktası. 2. seçim Nokta/kenar noktası Sonuç: İşaretlenen iki noktadan geçen eksen Çalışma Noktası Çalışma noktası uzayda istenilen yere yerleştirilen ve daha çok 3B eskizlerin tasarımında kullanılan bir çalışma unsurudur. Her modelleme dosyasında Origin klasörü altında bir orijin noktası (Center Point) yer alır. Orijin noktası Orijin noktasının modellemede size sağladığı bazı yararlar olacaktır. Eskiz ortamına, Project Geoemtry komutuyla orijin noktası iz düşürülür. İz düşüm sonucu eskize gelen noktayı, eskiz geometrisini konumlandırmak için kullanabilirsiniz Bölüm: Çalışma Unsurları

13 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Bu noktaya göre, eskiz geometrisini konumlandırdığınızda, Origin klasörü altında bulunan temel düzlemler ve eksenleri kullanabilirsiniz. Bunun dışında, uzayda istenilen yerde kullanıcı tanımlı çalışma noktası tanımlanabilir. Kullanıcı tanımlı çalışma noktası için, Inventor panelinden Work Point komutu kullanılır. Work Point Sabitlenmiş Çalışma Noktası Bir diğer çalışma noktası seçeneği de sabitlenmiş (grounded) çalışma noktasıdır. 3B uzayda sabitlenmiş olan ve herhangi bir unsura bağlı olmayan bir çalışma noktası yaratılır. Grounded Work Point Komutun çalıştırımasından sonar, modelden bir nokta seçmeniz istenir. Bu noktaya bir eksen yerleşir ve 3D Move/Rotate diyalog kutusu açılır. 4. Bölüm: Çalışma Unsurları 171

14 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Oklar seçilerek, noktanın seçilen eksen boyunca yeri değiştirilir. Eğer bir düzlem seçilirse, nokta o düzlemde iki eksen boyunca yer değiştirir. Diyalog kutusunda X, Y ve Z yer değiştirmeleri sayısal değerler kullanılarak da girilebilir. Sabitlenmiş çalışma noktaları, özellikle 3B eskizlerde kullanılır Bölüm: Çalışma Unsurları

15 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Alıştırma: Çalışma Düzlemlerinin Tanımlanması Not: Bu bölümün alıştırma dosyaları Bölüm 04 dizininin altındadır _Calisma_Unsurlari_ipt dosyasını açın. Üç Noktadan Geçen Düzlemler 2. Inventor panelinden Work Plane komutunu çalıştırın. 3. Model üzerinde aşağıda gösterilen noktaları işaretleyin. 4. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi tanımlanır. 5. UNDO ile çalışma düzlemini kaldırın. İki Kenar ile Tanımlanan Düzlemler 1. Inventor panelinden Work Plane komutunu çalıştırın. 2. Model üzerinde aşağıda gösterilen kenarları işaretleyin. 4. Bölüm: Çalışma Unsurları 173

16 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 3. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi tanımlanır. 4. UNDO ile çalışma düzlemini kaldırın. İki Eksen Kullanılarak Tanımlanan Düzlemler 1. Inventor panelinden Work Axis komutunu çalıştırın. 2. Model üzerinde dairesel kesitleri seçin ve iki çalışma ekseni yerleştirin: 3. Inventor panelinden Work Plane komutunu çalıştırın. 4. Bir önceki adımda tanımlanan eksenleri işaretleyin. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi tanımlanır: 4. UNDO ile çalışma düzlemini kaldırın. Eksenden Geçen ve Bir Düzlem ile Açı Yapan Düzlemler 1. Inventor panelinden Work Plane komutunu çalıştırın. 2. Model üzerinde sol taraftaki ekseni işaretleyin. Daha sonra aşağıda gösterilen düzlemi seçin Bölüm: Çalışma Unsurları

17 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 3. Çalışma düzleminin bu düzlem ile yapacağı açı girilir. Örneğin 45 derece girin. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi tanımlanır. 4. UNDO ile çalışma düzlemini kaldırın. Bir Dairesel Yüzeye Teğet ve Kenardan Geçen Düzlemler 1. Inventor panelinden Work Plane komutunu çalıştırın. 2. Model üzerinde aşağıda gösterilen silindirik yüzeyi ve kenarı işaretleyin. 3. Çalışma düzleminin aşağıdaki gibi tanımlanır. 4. UNDO ile çalışma düzlemini kaldırın. 4. Bölüm: Çalışma Unsurları 175

18 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Ofset Düzlemler 1. Inventor panelinden Work Plane komutunu çalıştırın. 2. Aşağıda gösterilen yüzeyi işaretleyin ve farenin sol tuşuna basıl iken fareyi yukarıya doğru hareket ettirin: 3. Yeni düzlem, işaretlenen düzlemden belli bir ofsette tanımlanır. 4. UNDO ile çalışma düzlemini kaldırın. Bir Düzleme Paralel ve Teğet Düzlemler 1. Inventor panelinden Work Plane komutunu çalıştırın. 2. Browser penceresinde, Origin dizini altındaki YZ düzlemini seçin. 3. Daha sonra sağdaki silindirik yüzeyi işaretleyin. 4. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi yerleşir: 5. UNDO ile çalışma düzlemini kaldırın. Paralel iki Düzlemin Tam Ortasına Yerleşen Düzlemler 1. Inventor panelinden Work Plane komutunu çalıştırın. 2. İlk olarak aşağıda gösterilen düzlemi işaretleyin Bölüm: Çalışma Unsurları

19 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 3. İkinci olarak da, buna paralel olan diğer taraftaki yüzeyi seçin. 4. Çalışma düzlemi, bu iki paralel düzlemin tam ortasına yerleşir: 5. UNDO ile çalışma düzlemini kaldırın. Bir Nesneye İşaretlenen Noktasında Dik Olan Düzlemler 1. Browser penceresinde Sketch7 yi görünür yapın. 2. Inventor panelinden Work Plane komutunu çalıştırın. 3. İlk olarak eskizdeki doğrunun sağ taraftaki bölümünü işaretleyin. 4. Daha sonra da bu doğrunun son noktasını gösterin. 4. Bölüm: Çalışma Unsurları 177

20 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 5. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi modele yerleşir. Bu çalışma düzlemi, seçilen doğru parçasına işaretlenen noktasından diktir Bölüm: Çalışma Unsurları