HABER BÜLTENİ 5 Haziran 2007 Haber Özetleri Irak Irak Başbakan Yardımcısı Tarık El-Haşimi Mısır'ın Başkenti Kahire'de temaslarda bulunuyor. Tarık El-Haşimi, Arap Birliği Genel Sekreteri Amr Musa ile görüştü. El-Haşimi, görüşmede Irak ve bölgeye ilişkin sorunları ele aldıklarını söyledi. Gazetecilerin sorularını da yanıtlayan El-Haşimi, Irak'ta huzur ve istikrarın sağlanması yönünde birtakım gelişmeler olduğunu, ancak sonuç alınabilmesi için uzun bir süreye ihtiyaç olduğunu belirtti. Amr Musa ise Irak'ın desteklenmesi konusunda Türkiye ile de yoğun temasların sürdüğüne işaret etti. Daha sonra Mısır Başbakanı Ahmet Nazif ile bir araya gelen El- Haşimi'nin Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek tarafından da kabul edilmesi bekleniyor. (www.akhbaar.org) Dün Bağdat ın kuzeyindeki Taci'de bomba yüklü araçlarla gerçekleştirilen saldırıda, Iraklı 3 asker öldü. Zaferaniye'de ise yola yerleştirilen bombanın patlaması, 3 kişinin ölümüne yol açtı. Diğer yandan, dün Musul un El-Nur semtindeki kilisede meydana gelen patlama Papa 16'ncı Benedict tarafından kınandı. Olayda 4 Katolik rahip hayatını kaybetmişti. (www.iraq-ina.com) Irak'taki El-Kaide bağlantılı Irak İslam Devleti örgütü, geçen ay kaçırdıkları 3 Amerikalı askeri öldürdüğünü duyurdu. (AA) Irak lı kaynaklardan alınan habere göre, Bağdat ın El-Karh bölgesinde bulunan peşmerge güçleri halkın şikâyeti üzerine bölgeden çekilmeye başladı. Buraya Irak ın özel birliklerinin yerleşeceği bildirildi. (www.nahrain.com) Dün Bağdat ta 150 Sünni ve Şii din adamının katılımıyla düzenlenen kongrede Müslüman Bilginler Birliği resmen kurulmuş oldu. Kongreden sonra, Hazırlık Komisyonu üyesi Fazıl El-Şar bir açıklama yaparak Irak ın din adamları için yeni bir birlik kurulduğunu ifade etti. El-Şar açıklamasının devamında, 1
kongrede 4 komisyon oluşturulduğunu, bunların Sosyal, Kültürel, Dava ve Dış ilişkiler komisyonları olduğunu söyledi. Kongreden sonra bir sonuç bildirgesi yayınlandı. Bildiride Irak taki şiddetin, devlet kurumlarındaki yolsuzluğun durdurulması ve Şii-Sünni mezarlıklarının korunmasına dair maddeler de yer aldı. (EL-SABAH GAZETESİ) Irak Parlamentosu üyesi Hasan El-Süneyid dün yaptığı açıklamada, Irak Başbakanı Nuri El-Maliki nin Barış Projesi kapsamında genel bir af çıkaracağını belirterek; affın suç eylemlerini tekrar edenleri kapsamayacağını belirtti. El-Maliki nin aynı proje kapsamında halka hizmet vermeye yönelik bakanlıklarda değişikliler yapacağı da bildirildi. (www.iraq-ina.com) Türkiye Dışişleri Bakanlığının bir yetkilisinin yaptığı açıklamaya göre, Türkiye, Birleşmiş Milletlere PKK ile ilgili bir rapor sunacak ve Türkiye nin bu konudaki tutumunu anlatacak. (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESİ) Sözde Kürt Hükümetinin Başbakanı Neçirvan Barzani, Kerkük referandumunun yapılmasını istediklerini söyledi. Sözde Kürt Parlamentosu, özel oturumunda Irak Anayasasının 140'ıncı maddesini görüştü. Barzani, konuşmasında, bu maddenin dışında bir uygulamayı kesinlikle reddedeceklerini belirtti. Referandumun yılsonunda yapılmasını istediklerini kaydeden Neçirvan Barzani, "Kerkük referandumunun muhakkak yapılmasını istiyoruz. Bu bir daha ele geçmeyecek tarihi bir fırsattır," dedi. (TRT) Irak Diyalog Cephesi lideri Salih El-Mutlak, ABD ve Irak Hükümetinden tüm siyasi süreci gözden geçirmelerini istedi. Ürdün ün başkenti Amman da bir basın toplantısı düzenleyen El-Mutlak, Mevcut siyasi sürecin işletilmesinde ısrar etmenin daha fazla Iraklının ve işgalcinin kanının dökülmesinden başka bir sonucu yoktur. İşgalciler ve Irak ta gücü elinde bulunduranlar mevcut süreci gözden geçirmelidir; çünkü bunun devam ettirilmesinin onlara da halka da faydası yoktur, dedi. Irak Başbakanı Nuri El-Maliki den kendisinin ve Hükümetinin planını parlamentoya sunması gerektiğini söyleyen El-Mutlak, Başbakan parlamentoya ya bu programı ya da istifamı kabul edin demek zorunda. Başbakan mevcut şartlarda bu cesur kararı almak durumundadır, dedi. Mevcut Hükümetin gerçek anlamda bir ulusal uzlaşmayı gerçekleştirebilecek güçten yoksun olduğunu belirten Salih El-Mutlak, Hükümet ve siyasi yapının birbirinden intikam almak isteyen kişilerden oluştuğunu ifade etti. Irak Diyalog Cephesi Lideri, siyasi süreçten önceki durumun şimdikinden çok daha iyi olduğunu da belirterek Bugünü, siyasi sürecin başlamasından önceki durumla kıyasladığımızda görüyoruz ki önceki durum çok daha iyiydi, diye konuştu. Aralarında bazı Kürt siyasilerin de yer 2
aldığı Sünni gruplar, siyasi süreç öncesi dönemin Başbakanı İyad Allavi liderliğinde yeni bir hükümet formülü üzerinde çalışıyor. (www.saafonline.com) Ahbaru l-irak haber ajansının bildirdiğine göre Sadr grubunun fetva komisyonu üyesi Şeyh Ammar El-Saidi, ABD nin kendileriyle diyalog arayışında olduğunu belirterek Mukteda El-Sadr, ABD ordusuyla her türlü diyalogu reddetmektedir ve işgalcilerle yapılacak her türlü müzakereye karşıdır, dedi. (www.saafonline.com) Irak polisi, başkent Bağdat'ta polis adaylarının bulunduğu binaya yaklaşan kadın intihar eylemcisini saldırısını gerçekleştiremeden öldürdü. İçişleri Bakanlığı Operasyonlar Direktörü Tuğgeneral Abdülkerim Halaf, kadın intihar eylemcisinin Sadr El-Kanat yakınlarındaki bina önünde toplanan polis adaylarını hedef aldığını söyledi. Halaf, güvenlik birimlerinin, "dur" ihtarına rağmen binaya doğru yürümekte ısrar eden kadına ateş açtığını belirtti. Halaf bu sırada kadının üzerindeki bombaları patlattığını söyledi. Patlamada 3 polisin hafif yaralandığını belirten yetkililer, buna karşın büyük bir faciadan dönüldüğünü belirtti. (AA) Ortadoğu İsrail tanklarının aylar sonra ilk kez Gazze sınırlarını geçerek, bölgenin iki kilometre içine ilerledikleri bildirildi. İsrail ordusunda bir sözcü, operasyonlar sırasında bazı Filistinlilerin tutuklandığını söylüyor. Ordu yetkilileri, tutuklama işlemlerinin kendi ifadeleriyle ''terör faaliyetleri yürütüldüğü'' öne sürülen binalardaki aramalar sırasında gerçekleştirildiği iddiasında bulundu. Operasyonun Refah kasabası çevresinde düzenlendiği haberleri geliyor. (AA) Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile İsrail Başbakanı Ehud Olmert'in Perşembe günü Eriha'da bir araya gelecekleri açıklandı. Abbas'ın Olmert ile şiddet döngüsüne son vermek amacıyla bir ateşkes anlaşması olasılığını ele alması bekleniyor. (AA) Lübnan'da askerlerle militanlar arasındaki çatışmalarda 20 Mayıs'tan bu yana 107 kişinin öldüğü bildirildi. Askeri yetkililer ve hastane kaynaklarından alınan bilgiye göre, Lübnan'ın kuzeyindeki Filistin mülteci kampı Nehr El-Bared'de şimdiye dek 44 asker ve 41 Fethülislam militanı öldü. Çatışmalar sırasında Nehr El-Bared'de 17 Filistinli sivilin öldüğü açıklanırken, Lübnanlı bir sivilin 20 Mayıs'ta Trablus'taki çatışmalarda yaşamını yitirdiği kaydedildi. Lübnan'daki en büyük mülteci kampı Ayn El-Hilve'nin girişinde, dün gece yarısından sonra Cünd ül Şam adlı örgütün militanlarıyla çıkan çatışmadaysa 2 Lübnan askerinin ve 2 militanın öldüğü, 11 kişinin yaralandığı bildirildi. (AA) Cezayir'de 17 Mayıs ta yapılan genel seçimlerden sonra yeni Hükümet kuruldu. Abdülaziz Belkhadem yeniden Başbakan oldu. Devlet Başkanı 3
Abdülaziz Buteflika'nın makamından yapılan açıklamada, Abdülaziz Belkhadem'in Başbakanlığında kurulan yeni Hükümette Dışişleri Bakanlığı görevine, eski Maliye Bakanı Murat Medelci'nin getirildiği bildirildi. (BBC) Kafkasya ve Orta Asya İspanya Dışişleri Bakanı, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Dönem Başkanı Miguel Angel Moratinos, Ermeni işgali altındaki Yukarı Karabağ ile ilgili sorunun çözüme kavuşması için, şu anki ortamın uygun olduğunu ifade ederek, ''AGİT, Karabağ sorununun tarafların çıkarları doğrultusunda çözülmesinden yanadır,'' dedi. (www.haberrus.com) ABD Savunma Bakanı Robert Gates, Washington un, Afganistan'daki savaşa destek için Kırgızistan'da bir askeri üssü kullanmasına ihtiyacı olduğunu söyledi. (AA) Avrupa Birliği Türkiye-Avrupa Birliği Troykası Dışişleri Bakanları toplantısı dün Ankara'da yapıldı. Toplantıya Türkiye'nin Irak ın Kuzeyine operasyon düzenleme olasılığı, Kıbrıs ve reform süreci tartışmaları damgasını vurdu. Dışişleri Bakanı Abdullah Gül'ün ev sahipliğindeki toplantıya AB dönem başkanı Almanya'nın Dışişleri Bakanı Frank Walter Steinmeier, bir sonraki dönem başkanı Portekiz'in Dışişleri Bakanı Joao Cravinho ve AB Komisyonu'nun genişlemeden sorumlu üyesi Olli Rehn katıldı. Gül, toplantıdan sonraki açıklamasında "Toplantıda Türkiye'nin Irak'ın toprak bütünlüğüne saygılı olduğunu ancak sınırda terörist faaliyetler söz konusu olduğunda Türkiye'nin bununla ilgili her türlü tedbiri almaya hakkı ve hukuku olduğunu açıkça söyledim," dedi. (AA) Avrupa Parlamentosu (AP) Kıbrıslı Türkler ile Yüksek Seviyede Temas Grubu, 2 4 Temmuz tarihleri arasında KKTC'ye gidecek. Konuyla ilgili bilgi veren AP gözlemcileri söz konusu tarihin dün (4 Haziran) kesinleştiğine dikkati çekerken, Temas Grubu Başkanı Françoise Grossetete'in Fransa'daki genel seçimlere katıldığını, seçilmesi durumunda Fransa'ya döneceğini belirttiler. (AB HABER) Diğer Haberler Guantanamo Üssü'nde görülen askeri davalara bakan bir yargıç, Amerikan Hükümetinin terör zanlılarını askeri mahkeme önüne getirme çabalarına ciddi bir darbe indirdi. Yargıçlar, içlerinden birinin Usame bin Ladin'in şoförü olduğu iddia edilen iki zanlı hakkındaki tüm suçlamaları düşürdü. Karara gerekçe olarak hükümetin zanlıları "yasadışı düşman savaşçılar" yerine, "düşman savaşçılar" olarak nitelendirmesi gösterildi. Zanlılardan Kanada vatandaşı olan Omar Khadr, Afganistan'da el bombasıyla bir ABD askerini öldürmekle suçlanıyordu. (BBC) 4
İspanya'nın ayrılıkçı Bask örgütü ETA, Mart ayında ilan ettikleri tek taraflı ateşkese yarın itibarıyla son vereceklerini açıkladı. Bask gazetesi Berria'ya gönderilen açıklamada örgüt, İspanyol Hükümetiyle "müzakere sürecinin devam etmesi için gerekli asgari koşulların sağlanamadığını," belirtti. ETA Mart 2006'da "kalıcı" ateşkes ilan ettiğini açıklamıştı. Örgüt, Aralık ayında Madrid Havaalanı'nda iki kişinin ölümüyle sonuçlanan bombalı saldırıya rağmen, ateşkesin yürürlükte olduğunu belirtmişti. Saldırının ardından İspanya'nın Sosyalist hükümeti barış görüşmelerini askıya almıştı. (BBC) NATO, ABD'nin füze kalkanı projesine karşı kendi füzelerini Avrupa'ya yöneltebileceğini söyleyen Rusya lideri Vladimir Putin'in açıklamalarının hoş karşılanmadığını söyledi. Putin sert açıklamalarda bulundu. Fransa ve İngiltere Hükümetleri de, Almanya'da yapılacak, G-8 zirvesine iki gün kala Rusya'yla aralarındaki gerginliği yatıştırmaya yönelik açıklamalar yaptılar. Fransa Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, Rusya'nın endişelerini gidermeye yönelik kapsamlı görüşmeler yapılması gerektiği belirtildi. İngiltere Başbakanlığı da, füze savunma sisteminin Rusya'yı hedef almadığı ve kural tanımayan devletleri caydırmayı amaçladığını belirtti. (AA) Bosna-Hersek'in Srebrenitsa kasabasında 1995 yılında Bosnalı Sırp kuvvetler tarafından öldürülen binlerce Müslüman erkek ve çocuğun akrabaları, Hollanda Devleti ve Birleşmiş Milletlere katliama göz yumdukları suçlamasıyla dava açtı. Sırp güçlerin işgalinde sekiz bin Boşnak öldürüldü. Srebrenitsa, katliam sırasında Hollandalı barış gücü askerlerinin koruması altında bulunan ve Birleşmiş Milletler tarafından güvenli bölge olarak ilan edilen bir yerdi. Ancak Bosnalı Sırp güçlerin kasabayı işgal etmesiyle yaklaşık sekiz bin Boşnak katledildi. (BBC) Afganistan'ın güneyinde çatışma ve hava saldırılarında en az 24 Taliban militanın öldüğü bildirildi. Koalisyon birlikleri sözcülüğünden yapılan açıklamada, Taliban militanlarının, dün Kandahar vilayetinin Şah Vali Kot bölgesinde Afgan ve koalisyon birliklerine saldırması üzerine çatışma çıktığı belirtildi. 4 saat süren çatışma sırasında uçakların da üç Taliban mevzisini bombaladığı kaydedilen açıklamada, 24 Taliban militanının öldürüldüğü ifade edildi. Öte yandan ülkenin doğusundaki Host bölgesinde yol kenarına yerleştirilen bombayla düzenlenen saldırıda 2 askerin yaralandığı belirtildi. (AA) Dünya Basını 5
Financial Times gazetesi, başyazılarından birini Türkiye'nin Irak ın Kuzeyine sınır ötesi operasyon düzenlemesi olasılığına ayırıyor. Yazıda, "Türkiye, yeni bir savaş başlatmadan önce iyi düşünmeli," görüşü dile getiriliyor. "Türkiye'nin üzerinde dostlarının fazla bir etkisi yok. ABD'yle olan uzun ömürlü ittifak lime lime olmuş, Avrupa Birliği'ne girme umutları sönmek üzere. Ama Ankara yine de bir kez daha düşünmeli. İsrail'in geçtiğimiz yaz Lübnan'da Hizbullah'ı yok etmek için verdiği beyhude çabayı düşünün. Türkiye, harekât düzenleyerek, Irak'ın en istikrarlı bölgelerinden birinde kargaşa yaratabilir. Türkiye'nin Kürt sorunu, kapsamlı bir harekâtı haklı gösterecek boyutlara ulaşmış değil. İsyanı diriltmenin ve Irak'a daha fazla perişanlık getirmenin yoludur işgal etmek." Rusya Federasyonu Başkanı Vladimir Putin'in dün Times gazetesine verdiği mülakatta, Amerika Birleşik Devletleri'ne yaptığı uyarılara Washington ve Avrupa'dan gelen tepkiler bugün gazetelerin manşetlerinde ve yorum sayfalarında geniş yer buluyor. Putin, Washington'un Doğu Avrupa'ya füze kalkanı konuşlandırma planlarına karşı çıkmış, bu durumda Rusya'nın füzelerini Avrupa hedeflerine yönlendirmek zorunda kalacağını söylemiş, bunun da nükleer bir savaşa yol açabileceği uyarısında bulunmuştu. Times gazetesi, ABD'nin tepkisini şöyle aktarıyor: "Amerikan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Sean McCormack, Putin'in sözlerinin 2007'den çok 1977 çağrışımı yaptığını söyledi ve ekledi: "Bizim Avrupa'ya füze savunma sistemleri konuşlandırma planlarımızın yanlış bir adım olduğunu farz etseniz dahi, bu Rusya'nın tutumunu haklı göstermiyor." Beyaz Saray, Putin'e Başkan Bush'un geçtiğimiz haftaki sözlerini de hatırlattı: Soğuk Savaş sona erdi." Guardian gazetesi de Çarşamba günü başlayacak G-8 zirvesine Putin'in sözlerinin egemen olacağını, Bush ve Putin'in Perşembe günü yapacakları görüşmenin gergin geçmesinin beklendiğini yazıyor. Gazetenin yazarlarından Simon Tisdall, bugün yaşanan durumun 2001 yılında kaçan bir fırsatın sonucu olduğunu ifade ediyor: "Putin Avrupa'da tek bir güvenlik ve savunma alanı oluşturulmasını teklif etmiş, ya NATO'nun dağıtılmasını, ya Rusya'nın NATO'ya alınmasını ya da eşit ortaklar arasında yepyeni bir örgüt kurulmasını önermişti. Ama önerileri Washington tarafından dikkate alınmamıştı. Tam tersine, anti-balistik füze anlaşması bir yana atıldı; ABD, Bulgaristan ve Romanya'da askeri üs kiralamak istiyor, füze savunma sistemi planlarını Polonya ve Çek Cumhuriyeti'ni de kapsayacak şekilde genişletti, NATO'nun genişlemesi devam etti. Rusya'nın doğu cephesinde ise Japonya ABD'nin yardımıyla füze ve savunma sistemleri geliştiriyor. Gürcistan, Ukrayna ve Sırbistan'da yumuşak devrimler körüklendi. Sıra şimdi Belarus, belki de Rusya Federasyonu'nun kendisinde. Putin, bir paranoyak olabilir belki. Ama güvenlik söz konusu olduğunda haklı..." Guardian'ın başyazısında da aynı konu var bugün: "Rusya ve Batı'yı karşı karşıya getiren bir dizi stratejik konuda, haklı olan Vladimir Putin'dir. 'Yıldız Savaşları'nın Oğlu' sistemi ilk teklif edildiğinde, tehdidin o zaman Saddam Hüseyin'den geldiği iddia edilmişti. Şimdi de 'İran tehdittir' deniyor. ABD'nin iddialarının elle tutulur yanı yok 6
çünkü Tahran kıtalararası balistik füze geliştirmekten yıllarca uzakta. Ama şu an yüzleşmeye değil, liderlerin ortak çıkarları için makul konuşmalar yapacakları, sakin bir ortama ihtiyaç var. Ancak G-8 zirvesinde bunun olması pek muhtemel değil." Yine Guardian gazetesinde, Amerika'da Demokrat Parti'nin başkan adaylarından Barrack Obama'nın kaleme aldığı bir yazıya yer veriliyor. Obama, yazısında Irak'ın en büyük şansının Amerikan askerlerinin geri çekilmesi olacağını yazıyor. Ve şöyle diyor: "Irak'ı daha iyi bir yer haline getirebilmek için tek şansımız savaşan taraflara kalıcı bir siyasi çözüm üzerinde uzlaşmaları için baskı yapmak. Bu baskıyı uygulamanın en etkili yolu ise, Amerikan güçlerinin Irak'tan aşamalı olarak geri çekilmeleri ve 31 Mart 2008 tarihine kadar tüm savaşçı tugayların Irak'tan ayrılmış olmaları. Irak'a barış ve istikrarı sadece kendi liderlerinin getirebileceğini kabullenmemiz gerekiyor." Barrack Obama yazısında Irak'tan çekilmelerinin ardından dikkatlerini -Bush yönetimi tarafından göz ardı edilen- İsrail-Filistin meselesine yeniden verebileceklerini; İran'la doğrudan görüşmelerde bulunmaktan kaçınılmaması gerektiğini; küresel teröre karşı kapsamlı bir stratejiye ihtiyaç olduğunu da belirtiyor. İngiltere Başbakanı Tony Blair'in üniversitelerde İslam üzerinde yapılacak çalışmalar için bir milyon sterlin kaynak ayrılacağını açıklaması gazetelerin tümünde yer verilen haberlerden biri. Independent'ın yorumu şöyle: "Bu, İngiltere'de İslam'ın nasıl bir şekil alması gerektiğini belirleyecek bir çaba haline getirilmemeli. Aslında bu açıklamanın, Irak'ın işgalinin İngiltere'de radikal İslamcılığın yükselişinde oynadığı rolü hâlâ kabullenmek istemeyen Blair tarafından yapılmış olması bir talihsizlik. Ama eğer bu öneriler duyarlı bir şekilde hayata geçirilirse, o zaman İngiltere çıkışlı aşırılık yanlılarıyla mücadelede önemli bir rol oynayabilirler." Haftanın Yorumu Ufuk Turu Bu haftaki Ufuk Turunda Irak ın kuzeyindeki gelişmeler, T.C. Irak Özel Temsilcisi Oğuz Çelikkol başkanlığındaki heyetin Irak ziyareti, yeni kurulan Kürt partisi, Rusya- ABD gerginliği ve Ukrayna da uzlaşma konuları değerlendirilmiştir. Irak ın Kuzeyindeki Gelişmeler Irak ın kuzeyinde, iki önemli gelişme yaşanmıştır. Birincisi, Duhok, Erbil ve Süleymaniye nin güvenliğinin Amerikalı güvenlik birimlerinden peşmergelere devredilme kararıdır. ABD nin Türkiye tarafından gerçekleşecek tek taraflı bir operasyona sıcak bakmadığı bilinmektedir. Bu nedenle kararın, Türkiye nin PKK ya yönelik sınır ötesi operasyon yapma olasılığının arttığı bir döneme denk gelmesi dikkati çekmektedir. Amerikalı yetkililer bu kararın, son gelişmeler çerçevesinde değerlendirilmemesi gerektiğini vurgulayarak daha önce hazırlanmış olan bir plan dâhilinde hayata geçirildiğini açıklamışlardır. Duhok, Erbil ve Süleymaniye de 7
güvenliğin peşmergeye devredilmesi, Türkiye nin olası bir sınır ötesi operasyonunda Amerikan güçleri ile değil de peşmerge ile karşı karşıya gelmesi anlamını taşıyacaktır. Kimi yorumlara göre, ABD Türkiye ye sınır ötesi operasyon için yeşil ışık yakmıştır ve bu bölgelerin güvenliğini bu nedenle peşmergeye devretmiştir. Bir bakıma Amerikan ve Türk güvenlik birimlerinin karşı karşıya gelmesini engellemek amacındadır. Ancak son gelişmeler, bu tarz yorumları doğrular nitelikte değildir. 24 Mayıs ta 2 ABD F-16 sının Türk hava sahasını ihlal etmesi, siyasi bir mesaj taşıdığı kadar, o bölgelerde Türkiye nin askeri hazırlığına yönelik bilgi toplama amacını da taşıdığı düşünülmektedir. Diğer taraftan, küresel anlamda terörle mücadele adı altında iki ülkeyi işgal etmiş olan ABD nin, Türkiye nin terör örgütü PKK ya karşı yürüttüğü silahlı bir mücadeleye karşı gelerek çatışmaya girmesi, uluslar arası kamuoyunda ciddi endişeler yaratacaktır. Egemen güç olsa bile ABD nin de çıkarlarını elde etmesi ve koruyabilmesi için uluslar arası desteğe ihtiyacı vardır. Dolayısıyla, Duhok, Erbil ve Süleymaniye güvenliğinin sözde Kürt Yönetimine devri, bazı çevreler tarafından peşmergelerin ABD tarafından bir araç olarak kullanılacağı ve uluslar arası kamuoyuna olası bir operasyonda Türkiye nin bölgesel güvenlik birimleriyle çalıştığı izlenimi vermesini teminen göstermelik bir hareket olarak nitelendirilmektedir. İkinci önemli gelişme Kerkük le ilgilidir. Kürt listesi üyesi Feryat Ravunduzi, Anayasa Değişiklik Komisyonunun Kerkük referandumunun ertelenmesi konusunda iki öneri sunmuş olduğunu belirtmiş, bu iki önerinin Kürt yönetimi tarafından değerlendirileceğini açıklamıştı. İngiltere nin Erbil konsolosu ile bir araya gelen Barzani nin açıklamaları, Kürt yönetiminin sözü edilen önerilere sıcak bakmadığını göstermektedir. Barzani, Kürt halkının Anayasanın 140.maddesinin ertelenmesini asla kabul etmeyeceğini belirtmiştir. Anayasada Kürtlerin kazanımlarını değiştirecek değişikliklerin de kabul edilemeyeceğini söyleyen Barzani, Sünni Arapların anayasa değişiklik paketine 140. maddeyi ekleme çabalarına karşı olduklarını ifade etmiştir. Kürt yönetimi Kerkük referandumunun 2007 senesi sonuna kadar yapılması konusundaki ısrarlarına devam etmekte, referandum ertelendiği takdirde Kerkük te daha ciddi çatışmaların yaşanmasından endişe edilmektedir. T.C. Irak Özel Temsilcisi ve Heyetinin Irak Ziyareti Türkiye nin, Irak ın kuzeyindeki gelişmeler ve terör örgütünün PKK nın bu bölgeyi bir üs ve lojistik merkez olarak kullanmasından duyulan rahatsızlık, Amerikalı ve Iraklı yetkililere birçok defa iletilmiştir. T.C. Irak Özel Temsilcisi Oğuz Çelikkol un başkanlığındaki heyet Türkiye nin sıkıntılarını bir kez daha Iraklı muhataplarına anlatmak için ziyaretleri gerçekleştirmişlerdir. Iraklı yetkililer; Türkiye nin PKK ile mücadelesinde diplomatik yolları kullanması çağrısında bulunmuş, Irak Başbakan Yardımcısı Berham Salih ise, Irak a herhangi bir müdahalenin bölgedeki sorunları derinleştireceğini belirterek Irak ın egemenliğinin ihlalini kabul etmeyeceklerini vurgulamıştır. Irak ziyaretini değerlendiren Çelikkol ise; PKK sorununun çözüme kavuşturulması yönünde (Ankara nın isteklerini anlayışla karşılayan) bir hava gördüklerini ifade etmiştir. Türk heyetinin, bu olumlu havayla yetindiğini ve Türk kamuoyunun bu ziyaretten beklentisini karşılayamadığı değerlendirilmektedir. Türkiye PKK ile mücadelesinde anlayışa değil PKK terör örgütünün Irak ın kuzeyindeki varlığına yönelik somut adımlara ihtiyaç duymaktadır. Türkiye yi ilgilendiren gelişmeler sadece PKK terör örgütü ile sınırlı olmayıp, Kerkük le ilgili gelişmeler de bölgenin istikrarı açısından öncelikleri arasındadır. Basına yansıdığı kadarıyla; 8
Çelikkol başkanlığındaki heyetin Irak ziyaretinde Kerkük le ilgili gelişmeler konuşulmamış, Türkiye nin bu konudaki hassasiyeti dile getirilmemiştir. Bu nedenle, bir kez daha göstermelik bir ziyaretin gerçekleştirilmiş olduğu ve Türkiye nin bölgesel bir güce yakışır tarzda müzakere edemediği izlenimi yaygındır. Aşiretlerin Kurduğu Yeni Kürt Partisi Bazı Kürt aşiret liderlerinin, iki büyük Kürt ailesinin çıkarlarını temsil eden KDP ve KYB nin politikalarından rahatsızlık duyduğu ve bunun sonucu bölge halkının ciddi zararlar gördüğünü düşündüğü bilinmektedir. Kürt halkının bu endişeleri, yeni bir Kürt partisinin ortaya çıkmasına neden olmuş, Surçi, Zebar ve Herki aşiretlerinin etnik ve dini gruplar ve bölge ülkeleriyle uyumlu yaşamayı amaçlayan ve karşılıklı hoşgörünün tesisinde önemli katkılarda bulunacak bu yeni partinin, uzlaşı taraftarı olan Iraklılar ve bölge ülkeleri tarafından desteklenmesi gerektiği düşünülmekte, ülkede dışlayıcı ve çatışmaya eğilimli olan iki büyük Kürt Partisine alternatif olması sebebiyle de önemli olduğu değerlendirilmektedir. Bu çerçevede parti ile hemen ilişki kurularak, KDP ve KYB yöneticilerinin ve bunların kışkırttığı halkın partiye verebileceği zararların önlenmesi gerektiği değerlendirilmektedir. Rusya ABD Gerginliği Nereye Kadar? Sovyet sonrası dönemde ekonomi ve siyaseten çökmüş, tıkanıp kalmış bir ülkeden, ekonomik ve siyasi etkisi ile olarak her zamankinden daha güçlü bir potansiyel yakalayan Rusya bugün küresel bir süper güç haline gelmiştir. Rakipsiz kalarak Orta Doğu'yu kan gölüne çeviren ABD ise, şimdi bu eski düşmanının kendisine meydan okumasına seyirci kalıyor. Hâlbuki Bush döneminde uluslararası siyasetin hem söylemsel hem de politik anlamda tek hâkimi olarak kabul edilen ABD için, Rusya ile içine girdiği sürtüşme, ABD'nin zaten sarsılmış olan prestijini yerle bir ediyor. Yakın dönemdeki füze kalkan krizi, İran ve Kuzey Kore nükleer krizleri, enerjinin bir dış politika aracı olarak kullanılması gibi konular, sadece bu iki ülke için değil, Soğuk Savaş sonrası kutuplaşmaların dışında kalmaya çalışan ülkeler için de önem taşımaktadır. ABD bu dönemi işgaller, savaşlar, İsrail'e körü körüne verilen destek ve ekonomik sömürgecilik ile geçirmiş, diplomatik prestijini bu en hassas dönemde kaybetmiş ve güce dayalı bir ülke haline gelmiştir. Rusya ise Putin'in agresif Enerji politikası ile eski gücünü yakalamaya başlamış, ancak ABD'nin karşısında, aynı agresif tavrı göstermemiştir. Bugün yaşanan gerginliklerin temelinde, ABD'nin Rusya'yı ikili bir mücadelenin içine çekmeye çalışması yatmaktadır. Bu noktada bizler, hangi tarafın haklı veya haksız olduğuna değil, bu mücadelede saf tutmadan çıkar sağlamaya çalışmalıyız. Rusya'yı demokrasinin gereklerini yerine getirmemekle suçlamak, ABD'de sosyalist potansiyel aramak gibidir. Bizler Batı'nın bize dayattığı demokrasi, insan hakları ve uluslararası hukuk normlarının BM Güvenlik Konseyi üyelerince yazılabildiğine, işlerine geldiğinde de değiştirilebildiği gerçeği gözden kaçırılmamalıdır. Burada önemli olan kendinden emin olan bir rejim kurmak, bu rejimi de gerçek demokrasinin gereklerine uydurmak ve ancak o zaman bir çekim alanı haline gelerek dış ilişkilerimize bu hassasiyeti yansıtmak olabilir. Nasıl ki ABD-Rusya gerginliklerinde demokrasiden bahsetmek Rusya'nın kendine özgü siyasetini görmezden gelmekse, ABD'nin son dönem dış politikası da geleneksel Amerikan siyaseti ile uzaktan yakından ilgili değildir. Rusya-ABD ilişkilerinin temelinde daha derin stratejik bir mücadele bulunmaktadır. Bu stratejik mücadelenin geleceğini ise yakın zamanda iki ülkede de değişecek olan iktidarlar belirleyecektir. ABD'de 9
başarısızlıklar ve hayal kırıklıkları sonucu iktidar ve dış politika tamamıyla değişecekken, Rusya'da iktidar değişse bile, Rus siyaseti devamlılık gösterecektir. ABD-Rusya çekişmesinde Amerikan tarafının her alanda geri adım atması beklenirken, Rusya'nın bu çekişmeden karlı çıkması muhtemeldir. Rusya, ayrılıklar ve çekişmeler yerine bağımlılıklar yaratmakta: ABD ise siyasi seçimini diplomasiçatışma ekseni üzerinden belirlemektedir. Türkiye'nin stratejik geleceği kutuplaşma ve çatışmaların tarafı olmak değil, bağımsız bir politik düzlemde çıkarlarını gözlemek ve gerçekleştirmek olmalıdır. Türkiye'nin stratejik seçenekleri şu anda ABD veya Rusya'nın sahip olduğundan fazladır ve mesele bu seçenekleri kullanabilmek, yenilerini yaratabilmektir. Ukrayna'da Uzlaşma: Yuşçenko'nun Yenilgisi Daha önce Ukrayna'daki krizin ancak erken seçimle çözülebileceği öngörüsünde bulunmuştuk. Ukrayna'daki siyasi çalkantıların odak noktasında başarısız siyasetçilerle bağımlı siyasetçiler bulunmaktadır. İki taraf da siyasi iktidarı ele geçirmeyi Ukrayna'nın çıkarlarının üzerinde tutmaktadır. Bu, krizin çözülmesi sürecinde yaşanan hukuki skandallardan anlaşılabilir. Yuşçenko burada, elindeki demokratik ve devrimci-yenilikçi avantajdan faydalanamayan, hatta kendinden önceki Kuchma ve Sovyet dönemi siyasetçilerini bile geride bırakan baskıcı bir tutum sergilemiştir. Anayasa Mahkemesi'ne yapılan müdahaleler, Ukrayna Başsavcısına emniyet güçlerince yapılan baskın ve kontrolden çıkan kriz Ukrayna'yı bugün çözüm olarak kabul edilen sürecin içine sokmuştur. Ancak bu bir çözüm değil, iki tarafın da uzlaşmacı tavır izleyeceğini gösteren bir mutabakattır. Ukrayna'da çözüm seçimlerle gelecektir. Hem devrimcilerin sempatisini kazanan, hem de daha önceki krizlerde objektif bir tavır (geçen haftaki krizde bu tavrını koruyamamış olsa da) takınarak halkın da desteğini alan Timoşenko'nun iktidara gelmesi, kısa ve orta vadede Ukrayna siyaseti için bir rahatlama sağlayacaktır. Yuşçenko'nun Cumhurbaşkanlığı bu son krizdeki tavrı ile değişikliğe uğrayabilir. Ancak Yanukoviç de uzlaşmadan daha avantajlı çıkmamıştır. İki tarafın da inatla sürdürdükleri anlaşmaz tavrın vardığı nokta ortadadır. Ukrayna'yı kutuplaşmaya götüren bu siyasi elitler, bu tutumlarının ne kendilerine ne de Ukrayna'ya bir faydası olmadığını, bölgesel istikrara zarar verdiğini ve Rusya'nın elini güçlendirdiğini anlamış olmalıdırlar. Timoşenko gibi tecrübeli bir siyasetçi, seçim öncesi eline geçen bu fırsatı iyi değerlendirecektir. 10