Faaliyet Raporu 2007
1
00 4 8 12 18 28 32 36 42 48 54 60 62 64 67 79 99 İÇİNDEKİLER YÖNETİMDEN MESAJ YILA GENEL BİR BAKIŞ TÜRK PETROL SEKTÖRÜ PERAKENDE FAALİYETLERİ TİCARİ/ENDÜSTRİYEL SATIŞLARI VE LNG HAVACILIK VE DENİZCİLİK SEKTÖRÜ SATIŞLARI MADENİ YAĞLAR TEDARİK ZİNCİRİ KURUM DEĞERLERİ MARKAYA YÖNELİK FAALİYETLER 2007 FAALİYET TAKVİMİ YÖNETİM KURULU ÜST YÖNETİM TEMEL GÖSTERGELER KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİ UYUM RAPORU KONSOLİDE MALİ TABLOLAR VE BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU 2
3
00 YÖNETİMDEN MESAJ 2007 yılında dünyadaki ham petrol fiyatları tarihsel rekorlara imza attı. Geçmişte petrol fiyatlarında büyük sıçramalara yol açan başlıca olaylar İran-Irak Savaşı, OPEC ambargosu ve Körfez Savaşı gibi daha çok siyasi gelişmelerle bağlantılıydı. Oysa genel olarak 2000 li yıllarda petrol fiyatlarını yükselten temel unsur, arz talep dengelerinde ortaya çıkan radikal değişimler oldu. Yoğun bir enerji ihtiyacına sahip Çin ve Hindistan gibi gelişen ekonomilerin yarattığı baskı, doğal afetler, Ortadoğu daki belirsizlik, petrol üreten ülkelerdeki terör saldırıları ve spekülatif hareketler petrol fiyatlarının engellenemez bir şekilde yükselmesine neden oldu. Bu gelişmeler, ham petrol ve petrol ürünlerinin 2007 yılı için cazip birer yatırım aracı olmasını sağladı. Fiyatların hızla yükselmesi tüm dikkatleri bu sektöre yöneltti ve petrol piyasasına spekülatif bir yapı kazandırdı. Böylece petrolün uluslararası siyasi ve ekonomik stratejilerin şekillenmesinde sahip olduğu rol daha da önem kazandı. 2007 nin ikinci yarısında ABD de başlayan ve tüm dünyaya yayılan nakit sıkıntısına rağmen enerji sektöründe gerçekleşen birleşme ve satın alma işlemlerinin arkasında da bu strateji değişiklikleri yatıyordu. Dünya petrol ve gaz sektöründe 2007 nin son çeyreğinde gerçekleşen birleşme ve satın alma işlemlerinin sayısı 2006 nın aynı dönemine göre %7 artış gösterdi. Özellikle petrol arama sektöründeki birleşme ve satın alma hareketlerinde %165 lik bir değer artışı meydana geldi. Bu gelişmeler doğal olarak petrol depolama ve dağıtım sektörlerini de yakından etkileyerek uluslararası düzeyde bir hareketliliğe yol açtı. Orta ve uzun dönemde dünya enerji talebi tahminlerindeki değişimler, enerjide serbestleşme uygulamaları ve rekabete dayalı enerji piyasalarında arz güvenliğinin sağlanması 2007 de en çok tartışılan konular oldu. Birincil enerji kaynakları yanında yenilenebilir enerji kaynakları ve bunların sürdürülebilirliği konuları hem Avrupa Birliği ülkelerinde, hem de Türkiye de oluşturulacak enerji politikalarının öncelikleri arasında yer aldı. Coğrafi konum itibariyle Türkiye yüksek kapasitede enerji üreten ülkeler ile yüksek enerji tüketimi olan ülkelerin tam ortasında bir enerji koridoru oluşturuyor. Türkiye ile İran arasında 15 Temmuz 2007 tarihinde doğalgaz konusunda yapılan ön anlaşma, Türkiye nin Rus doğalgazına bağımlılığının kalkması ve Nabucco Projesi nin hayata geçirilmesi bakımından önemli bir 4
gelişme oldu. Bu anlaşmayla birlikte Türkiye nin bölgesel bir enerji üssü olmasına yönelik senaryolar da yeniden gündeme geldi ve bu senaryonun belki de en önemli halkası olan Ceyhan Enerji Bölgesi ne yönelik yatırım planları hızlandırıldı. Ceyhan da oluşturulacak uluslararası enerji bölgesi kapsamında rafineriler, petrokimya tesisleri, petrol/doğalgaz depolama tesisleri ve LNG terminalleri bulunacak. Sahada ayrıca yüksek kapasitelere sahip liman ve tersaneler yer alacak. Bu projenin ülke ekonomisine büyük katkı sağlaması bekleniyor. Türkiye de enerji sektöründe görülen arz açığının giderilmesinde 2008 de yapılması planlanan doğalgaz-elektrik dağıtım ihalelerinin büyük etkisi olacak. Şirketimiz de 2007 yılında Ceyhan Bölgesi nde bir rafineri kurulması yönünde kapsamlı bir yatırım projesi hazırladı ve bu doğrultuda gerekli ön lisansı Haziran 2007 de Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu ndan (EPDK) aldı. 2007 yılı, petrol ve akaryakıt sektöründe özellikle yasal düzenlemeler bakımından birçok önemli gelişmeye tanık oldu. Bunların başında, 1 Ocak 2007 tarihinde ulusal marker uygulamasının yürürlüğe girmesi geliyordu. Türk akaryakıt sektörünün kangren halini almış olan kaçak akaryakıt sorununu çözmeyi amaçlayan bu düzenlemeyle, sektör yeni bir sürece girdi. Akaryakıt sektöründeki en büyük sorun, komşu ülkelerden kaçak akaryakıt girişi ve büyük kârlar elde etmek amacıyla akaryakıta ucuz yabancı madde karıştırılması. Kaçak nedeniyle yıllık 3 milyar doları aşan vergi kaybına ek olarak, kalitesiz akaryakıtın araçlara verdiği zarar da sektöre duyulan güveni azaltıyor. Yoğun rekabetin yaşandığı sektörde hem yasalara uyan, hem de faaliyetleri sırasında çevresel kirlilik faktörlerini en aza indirmeye gayret eden Petrol Ofisi, bu sakıncaları ortadan kaldırmaya yönelik her türlü girişimin başından beri yanında oldu ve müşterilerine sunduğu akaryakıtın kalitesini artırmaya yönelik hiçbir yatırımdan kaçınmayarak öncülüğünü bu alanda da gösterdi. Tüm istasyonların otomasyon sistemleriyle donatılarak depoların uydu üzerinden takip edilmesini sağlayan sistem, 2007 de sürdürülen çalışmalarla daha da yaygınlaştırıldı. Petrol Ofisi, denetim altına aldığı satış ağının büyüklüğü itibariyle bugün ülkenin tek ve dünyanın sayılı dağıtım şirketlerinden biri durumunda. 5
00 YÖNETİMDEN MESAJ Türkiye nin dört bir yanına dağılmış olan Petrol Ofisi terminallerinin tamamı 2007 yılı içerisinde British Standards Institution ( BSI ) tarafından ISO 9001:2000 Kalite Belgesi ile belgelendirildi. Terminallerden ikmal edilen akaryakıtın istasyonlara Petrol Ofisi nin kendi tanker filosuyla, kalite garantisi korunarak ulaştırılabilmesi için kurulan Direkt Akaryakıt Teslimatı (DAT) sistemiyle yapılan taşıma oranı bir önceki yıla göre %75 artırıldı. Müşterilerin daha nitelikli ve daha güvenli akaryakıtla buluşturulmasını hedefleyen tüm bu projeler, kaliteli hizmetin en önemli halkalarından biri olan insan kaynaklarına yönelik çalışmalarla da desteklendi. Şirket çalışanlarına ve istasyon görevlilerine yönelik eğitim faaliyetlerine hız verilirken, şirketin yönetim ve denetim etkinliğini artırıcı düzenlemeler yapıldı. 2007 yılı, ürün geliştirme çalışmaları bakımından da son derece hareketli bir yıl oldu. Dünyanın sayılı akaryakıt katığı üreticilerinden Afton tarafından Petrol Ofisi için özel olarak geliştirilen V/Max Performans Serisi, yıl içerisinde büyük bir tanıtım kampanyasıyla satışa sunuldu. Müşterilerin Maksimum Performans, Maksimum Temizlik ve Maksimum Ekonomi beklentilerini karşılayan bu ürün ailesi, yıl sonuna doğru V/Max EuroDizel 10 un eklenmesiyle daha da güçlendi. Petrol Ofisi nin neredeyse hiç kükürt içermeyen bu çevre dostu yakıtı hiçbir yasal zorunluluğa bağlı olmadan sayılı Avrupa ülkesiyle aynı anda Türkiye piyasasına sunması, şirketin liderliğini, vizyonunu ve çevreci bakış açısını vurgulaması açısından çok anlamlı bir gelişme oldu. Petrol Ofisi, oto-lpg alanındaki faaliyetlerini 26 Mart 2007 tarihinde aldığı ulusal dağıtım lisansıyla ülke geneline yaygınlaştırma olanağına kavuştu. Bununla birlikte oto-lpg faaliyetlerini PO/Gaz markası altında toplamak üzere harekete geçti. Havacılık ve denizcilik alanındaki tartışılmaz liderliğini daha da geliştirmek, Petrol Ofisi nin en önemli hedeflerinden biri. Nitekim bu yöndeki çalışmalarla ikmal hizmetleri sunulan havaalanı sayısı 2007 yılında 28 den 34 e yükseltildi. Ayrıca şirketin ilk uluslararası operasyonu olarak 2007 içerisinde Batum Havaalanı nda doğrudan ikmal hizmetlerine başlandı. Bu gelişme, Petrol Ofisi nin ulusal bir şirketten bölgesel bir güce dönüşmesinde önemli bir kilometre taşı olarak şirket tarihindeki yerini aldı. Dünyanın en büyük yolcu uçağı olan Airbus A380 in Türkiye ye yaptığı ilk seferde yakıtını Petrol Ofisi nden tedarik etmesi de şirketin 6
havacılık alanındaki liderliğine olduğu gibi, uluslararası arenadaki bilinirliliğine ve güvenirliliğine de işaret etti. Petrol Ofisi nin denizcilik ikmal hizmetlerindeki gelişimi 2007 yılında da kesintisiz olarak devam etti. Transit gemilere yakıt ikmali sunulabilen bölgeler arasına İskenderun un da katılmasıyla bu faaliyet alanı Türkiye nin tüm denizlerini kapsamı altına aldı. 111 ulusal ve uluslararası test metodundan akredite olan, 166 farklı test metodu uygulayabilen Petrol Ofisi Teknoloji Merkezi (POTEM), Ekim 2007 de Derince de yaklaşık 1.200 m 2 kapalı alanda kuruldu. POTEM de, aralarında dünya devlerinin de bulunduğu yerli ve yabancı çok sayıda firmaya Ar-Ge, kalite kontrol ve analiz hizmeti sunulmaya başlandı. Olumlu yöndeki tüm bu gelişmeler şirketin finansal tablolarına da yansıdı. Petrol Ofisi, 2007 yılında net satışlarını %7,7 artışla 10,3 milyar ABD dolarına yükseltti. Bu gelişmeye paralel olarak bir önceki yıl 421 milyon ABD doları olan faiz, vergi ve amortisman öncesi kâr %17,8 artışla 496 milyon ABD dolarına ulaştı. Petrol Ofisi 2007 yılında tüm kategorilerde toplam 8 milyon ton akaryakıt sattı ve %35 lik pazar payıyla Türkiye de akaryakıt dağıtım sektörünün en büyük oyuncusu olmayı sürdürdü; 2007 yılını motorinde %30, benzinde %24, oto-lpg de %20, siyah ürünlerde %60, jet yakıtında %71 ve madeni yağlarda %23 pazar payıyla lider olarak kapattı. Petrol Ofisi nin geçmiş dönemlerdeki başarılarını ileriye taşıyan bu rakamlar, şirketin doğru stratejilerinin ve mükemmeli hedefleyen operasyonlarının bir sonucudur. Petrol Ofisi nin akaryakıt sektöründeki liderliği, deneyimine, araştırma ve geliştirmeye verdiği öneme, enerjiye yenilikçi yaklaşımına, hizmet önceliğine ve kuşkusuz her yönüyle güven veren duruşuna bağlıdır. Bu liderliğin sürekliliğini sağlamak yönündeki kararlılığımızı iş ortaklarımıza, müşterilerimize ve pay ortaklarımıza ifade etmekten memnuniyet duyuyoruz. Melih Türker CEO A. Vural Akışık Yönetim Kurulu Başkanı 7
YILA GENEL BİR BAKIŞ Ekonomideki büyüme dünya genelinde devam etmekle birlikte, ABD de baş gösteren likidite krizi global piyasalarda tedirginliğe ve belirsizliğe yol açmıştır. Türkiye ekonomisindeki istikrarlı büyüme, dünya piyasalarında yaşanan bu dalgalanmaya rağmen devam etmektedir. 8
DÜNYADAKİ TRENDLER Batı ekonomilerinde kan kaybı Dünya ekonomisi, son yıllardaki güçlü görünümünü 2007 yılının büyük bir bölümünde devam ettirmiş, ancak yılın sonuna doğru ABD de mortgage sektöründe geri dönmeyen krediler sorununun yol açtığı likidite krizinden dolayı zor ve belirsiz bir döneme girmiştir. 2007 nin büyük bölümünde yüksek bir performans sergileyen finans piyasaları, mortgage krizi nin bankacılık sektöründe yol açtığı yüksek zararlar ve dünya mali piyasalarında baş gösteren istikrarsızlık nedeniyle yılın son döneminde önemli kayıplar yaşamıştır. 2007 de, gelişmiş ülkelerin ekonomilerinde beklenen gelişme sağlanamazken, krizlerden geçmiş yıllara göre daha az etkilenen Çin ve Hindistan gibi gelişmekte olan ekonomiler lokomotif görevi üstlenmişlerdir. Bu ülkelerin %7,8 e ulaşan yüksek büyüme performansları, ABD ile AB üyesi ülkelerdeki düşük büyüme hızlarını dengelemiştir. Bu doğrultuda 2007 yılında dünya ekonomisinin büyümesi de %4,9 olarak gerçekleşmiştir. Petrol fiyatlarında rekor artış 2007 yılında küresel ekonomiye damga vuran gelişmelerden bir diğeri de petrol fiyatlarının tahminleri altüst ederek rekor seviyelere yükselmesi ve yıla 55-60 dolar/varil aralığında başlayan Brent petrol fiyatlarının yıl sonu itibariyle 100 dolara kadar ulaşmasıdır. Bu hızlı yükselişin önemli bir nedeni, hızlı büyüyen ekonomilerin petrole gösterdikleri yüksek taleptir. Dünya petrol tüketimindeki artışın en büyük payının gelişmekte olan ülkelere ait olması, bu görüşü desteklemektedir. 2007 başında 83,8 milyon varil/gün olan global ham petrol talebi, 2007 sonunda günlük 87,5 milyon varil/gün seviyesine yükselmiştir. Petrol fiyatları 10 yılda 4 kat arttı Dünya ham petrol fiyatları (ABD doları/varil) 80 70 60 1997 YILINDA ORTALAMA HAM PETROL FİYATI: 18,28 50 30 20 USD 10 2007 YILINDA ORTALAMA HAM PETROL FİYATI: 72,32 USD 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Kaynak: EIA (Energy Information Administration) 9
Üretimdeki darboğaz baskı yaratıyor Diğer taraftan OPEC üyesi olmayan petrol ihracatçısı ülkelerdeki üretim artışlarının sınırlı kalması, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) stoklarındaki sıkışıklık, doların değer kaybetmesi, küresel çapta rafineri üretimlerinde yaşanan darboğaz ve dünyanın belli başlı petrol üretim merkezlerindeki siyasi gerginlikler, petrol fiyatlarının aşırı yükselmesinde ve rekor seviyelere ulaşmasında etkili olmuştur. TÜRKİYE DEKİ GELİŞMELER Büyüme devam ediyor Dış konjonktürdeki tüm olumsuzluklara rağmen 2007 de Türkiye ekonomisi üst üste altıncı yılında da büyümesini sürdürmüş ve %4,6 lık bir büyüme kaydetmiştir. Yıl ortasında yapılan genel seçimlerin sonucunda ortaya çıkan siyasi tablo da ekonomik istikrarı destekler niteliktedir. İstikrar yabancı yatırımcıyı çekiyor Son yıllarda sağlanan ekonomik istikrar, sağladığı makro ekonomik kazanımlarla birlikte, Türkiye ekonomisini dünyadaki tedirginliklere karşı daha dirençli bir hale getirmiştir. Belirli noktalardaki kırılganlıklara rağmen, Türkiye ekonomisi artık genel anlamda kendi ayakları üzerinde durabilme gücüne sahiptir. Bu durum, 2007 yılı içerisinde yerli-yabancı yatırımcıların motivasyonunu artırmış ve büyük miktarda yabancı sermaye girişinin gerçekleşmesine ortam sağlamıştır. Petrol değer kazanıyor 2007 DE REKOR SEVİYELERE ULAŞAN PETROL FİYATLARI YILI BÜYÜK BİR ARTIŞLA TAMAMLADI. OCAK-ARALIK 2007 ARASINDAKİ ARTIŞ %60 ORANINDA GERÇEKLEŞTİ. 10
Aylık ortalama Brent fiyatları (ABD doları/varil) 100 95 90 93 91 85 80 77 77 82 75 72 71 70 65 65 62 67 67 60 55 54 54 57 50 2005 ort 2006 ort Ocak 07 Şub 07 Mart 07 Nis 07 May 07 Haz 07 Tem 07 Ağu 07 Eyl 07 Ekim 07 Kas 07 Ara 07 Avrupa Birliği ile ilişkilerde düzelme Türkiye, Avrupa Birliği ile ilişkiler bakımından 2007 de durağan bir yıl yaşamıştır. 2006 sonunda Türk limanlarının Kıbrıs Rum kesimi gemilerine açılması yönündeki AB talebi üyelik müzakerelerini olumsuz etkilemekle birlikte, 22 Temmuz 2007 tarihinde yapılan genel seçimlerin problemsiz ve siyasi istikrarın devam edeceğini gösteren bir şekilde sonuçlanması, Türkiye nin geçtiğimiz yıllarda kazandığı kendine güvenen ve adımlarını sağlam atan ülke imajını güçlendirmiştir. Nitekim AB tarafından Kasım 2007 de yayımlanan ilerleme raporu Türkiye nin siyasi açıdan Kopenhag kriterleriyle uyumluluğunu vurgulamakta ve hükümet programında AB reform sürecine bağlılığın güçlü bir şekilde savunulmasını olumlu bir gelişme olarak değerlendirmektedir. 11
TÜRK PETROL SEKTÖRÜ Türkiye de toplam enerji tüketiminin yaklaşık üçte birini petrol ürünleri oluşturmaktadır. Refah seviyesine bağlı olarak araç sayısının yükselmesi, akaryakıt tüketimini düzenli olarak artırmaktadır. 2007 yılında ulusal marker uygulamasının devreye girmesiyle kaçak akaryakıt kullanımı büyük oranda engellenmiş, böylece kayıtlı petrol tüketiminde kayda değer bir artış meydana gelmiştir. 12
ENERJİ HARİTASI Dünyanın enerji merkezi Türkiye, dünyadaki petrol ve doğalgaz rezervlerinin yaklaşık dörtte üçünü elinde bulunduran bir bölgenin kavşağında bulunmaktadır. Bu durum Türkiye ye, enerji kaynakları bakımından zengin ülkelerle enerji tüketicisi olan ülkeler arasında bir enerji koridoru oluşturma fırsatı vermektedir. Bu alanda sahip olunan en önemli avantaj, boru hatlarının alternatif güzergâhlara oranla daha az ülke toprağından geçmesinin sağlanmasıdır. Özellikle son yıllarda Ukrayna ve Rusya da baş gösteren doğalgaz krizi, bölgesel ve küresel enerji arzının güvenliği açısından Türkiye nin önemini gözler önüne sermiştir. Türkiye bir enerji koridoru olma yolunda ilerliyor Türkiye, son yıllarda dünyanın önde gelen enerji koridorlarından biri olma yönünde önemli adımlar atmış, özellikle Hazar Havzası nın geniş hidrokarbon kaynaklarını doğrudan Batı pazarlarına ulaştırmaya yönelik projelere öncülük etmiştir. Rus doğalgazını Türkiye pazarına taşıyan Mavi Akım Boru Hattı nın 2005 yılında devreye girmesi, Bakû- Tiflis-Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı ndan ilk petrolün 2006 yılında Akdeniz e akması ve Şahdeniz Projesi kapsamında Azerbaycan gazının 2007 de Türkiye ye ulaşması, bu yönde atılmış en önemli adımlardır. Dengeler günden güne değişiyor Türkiye nin Orta Asya, Avrasya, Ortadoğu ve Kuzeydoğu Afrika hidrokarbon kaynaklarının Batı ya ulaştırılmasında etkili bir oyuncu olmayı sürdürmesi, öncelikle uluslararası alanda göstereceği politik başarıların devamına bağlıdır; çünkü söz konusu bölgelerin çoğu, istikrarlı bir yönetim yapısına sahip değildir ve uluslararası siyasetin odak noktalarıdır. Özellikle Orta Asya ve Hazar bölgesi, bu coğrafyadaki etkinliğini artırmaya çalışan Rusya ile dünyanın en büyük hidrokarbon Dünyanın enerji merkezi TÜRKİYE, DÜNYADAKİ PETROL VE DOĞALGAZ REZERVLERİNİN YAKLAŞIK %75 İNİ ELİNDE BULUNDURAN BİR BÖLGENİN KAVŞAĞINDA YER ALIYOR. 13
ithalatçısı olan ABD, enerji güvenliğini pekiştirmeye çalışan Avrupa Birliği ve enerjiye ihtiyacı hızla artan Çin arasında yoğun taktik savaşlarına sahne olmaktadır. Bölgede enerji pazarını ilgilendiren her türlü gelişme, Türkiye nin geleceğe yönelik plan ve beklentilerini de yakından ilgilendirmektedir. Bu nedenle ülkenin enerji politikalarının günün şartlarına göre revize edilmesi ile dış hamlelere karşı sürekli ve kalıcı yeni çözümler üretilmesi büyük önem arz etmektedir. YENİ RAFİNERİ YATIRIMLARI Petrol tüketiminde artış Akaryakıt pazarında beyaz ürünlere duyulan talebin hızlı bir artış potansiyeline sahip olması, Türkiye de yeni rafineri yatırımları yapılmasını bir gereklilik haline getirmektedir. 2007 yılında 31,1 milyon ton olarak gerçekleşen petrol ürünleri talebinin 2020 yılına kadar 44,6 milyon tona ulaşması beklenmektedir. 2007 yılında Türkiye nin petrol ürünleri tüketiminin yaklaşık %64 ü TÜPRAŞ tarafından karşılanmış, geri kalan bölümü ise ithalat yoluyla temin edilmiştir. Yeni rafineri yatırımları kaçınılmaz Türkiye de mevcut 28,1 milyon ton/yıl düzeyindeki kurulu rafinaj kapasitesinin, düzenli olarak artan petrol tüketimi karşısında giderek 14
daha fazla açık vereceği tahmin edilmektedir. Kapasite açığı özellikle motorin ve jet yakıtı alanlarında yoğunlaşmaktadır. Ayrıca 2009 yılında Avrupa da devreye girecek olan Euro-5 spesifikasyonları nedeniyle, bu standartlara uygun ürün temininin giderek zorlaşması beklenmektedir. Üretim ve dağıtım bir arada 1 Ocak 2005 tarihinde yürürlüğe giren yeni Petrol Piyasası Kanunu, Türkiye deki petrol ürünleri pazarında mevcut dengelerin değişmesine yol açmış ve sektöre yeni bir bakış açısı kazandırmıştır. Yeni Petrol Kanunu öncesinde Türkiye de petrol arama-çıkartma, rafinasyon ve dağıtım faaliyetleri kesin sınırlarla birbirinden ayrıldığı halde, 2005 yılındaki liberasyon sonrasında sektörde global trendlere uygun olarak dikey entegrasyon stratejileri önem kazanmıştır. Petrol Kanunu nun getirdiği yeni koşullar, fiyat rekabeti ve arz güvenliğinin sağlanması bakımından üretim ve dağıtım faaliyetlerinin aynı çatı altında toplanmasını avantajlı hale getirmiştir. Ayrıca rafineri kapasitelerindeki darboğaz nedeniyle dünya genelinde petrol fiyatlarının yükselişe geçmesi, rafineri işletmeciliğini eskisine oranla daha kârlı bir sektör haline dönüştürmüştür. Enerji arenasında Ceyhan ın önemi Tüm bu faktörler, Türkiye de yeni bir rafineri kurulmasını gündeme getirmiştir. Yeni kurulacak rafineri için en uygun yer, BTC (Bakü-Tiflis- Ceyhan) ve Kerkük-Ceyhan ham petrol boru hatlarının Akdeniz e açıldığı bir terminal olması nedeniyle Ceyhan dır. Ayrıca Ünye-Ceyhan boru hattının inşa edilmesi halinde Ceyhan, yıllık 190 milyon ton ham petrol iletim kapasitesiyle dünyanın en önemli petrol terminallerinden biri haline gelecek ve uluslararası bir enerji merkezine dönüşecektir. Son iki yıl içerisinde, aralarında Petrol Ofisi nin de bulunduğu dört grup tarafından Ceyhan da rafineri kurmak için rafineri lisansı başvurusu yapılmıştır. 15
TÜKETİM TRENDLERİ Petrol talebinde değişmeler Türkiye de petrol ürünleri tüketimi, toplam enerji tüketiminin yaklaşık %30 unu oluşturmaktadır. Petrol talebinin Türkiye deki tarihsel gelişimine bakıldığında, tüketimin 1987 den bu yana 20 yıl içerisinde yaklaşık %50 artışla 20 milyon tondan 31 milyon tona ulaştığı görülmektedir. Son yıllarda kişi başına düşen milli gelirde yaşanan güçlü artış ve enflasyonun düşmesine paralel olarak gerileyen kredi faizleri sayesinde motorlu taşıt satışları hızla artmış, bu da petrol talebini olumlu yönde etkilemiştir. 2007 de ulusal marker ın kullanılmaya başlamasıyla birlikte yıllardır sektörün en büyük problemi olarak görülen kaçak akaryakıt kullanımının frenlenmesi de, petrol tüketiminin önceki yıllara göre daha yüksek bir oranda artmasını sağlamıştır. Motorin ve oto-lpg de yükseliş, benzinde gerileme Toplam akaryakıt satışının yaklaşık %60 lık kısmını oluşturan motorine olan talep 2000 den bu yana yıllık ortalama %5 büyürken, 2007 de ulusal marker ın kullanıma girmesiyle bu artış %8 seviyesine ulaşmıştır. Benzinin, motorin ve oto-lpg ye oranla daha yüksek bir vergiye ve dolayısıyla daha yüksek bir fiyata sahip olması nedeniyle, son yıllarda birçok tüketici benzin yerine motorin ya da oto-lpg ile çalışan araçları tercih etmeye başlamış, bu da benzin talebinde bir duraklamaya yol açmıştır. Kurşun katkılı benzin, yerini kurşunsuz benzine bırakmakta olduğu için, kullanım alanı hızla daralan ve yakında piyasadan tamamıyla kalkacak bir ürün niteliğindedir. Tüm bu faktörler, toplam benzin tüketiminin 2007 yılında %3 gerilemesine neden olmuştur. Oto-LPG ve benzin kullanımı beraber incelendiğinde ise, oto-lpg de yaşanan %12 lik büyümenin etkisiyle farklı bir tablo ortaya çıkmaktadır. Toplam akaryakıt talebinin %20 sini oluşturan benzin ve oto-lpg talebi, 2007 yılında %4 oranında artış göstermiştir. ULUSAL MARKER Akaryakıt sektöründeki kayıt dışı faaliyetleri engellemeye yönelik en önemli adımlardan biri olan ulusal marker sistemi, Petrol Piyasası Kanunu çerçevesinde, 01 Ocak 2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ulusal marker, kimyasal bir işaret olup, kanunun öngördüğü şekilde, gümrük girişinde, rafineri çıkışında, dağıtıcı firmaların terminallerinde, sanayide yan ürün olarak üretilen farklı noktalarda ve akaryakıt ürünü piyasaya sunulmadan önce ürünün içine enjekte edilmektedir. Test esnasında, dağıtıcı firmanın marker ı ile karışıklık yaratmaması için farklı spektrumda üretilen ulusal marker ın test sürecinde dijital cihazlar kullanılmaktadır. 16
En hızlı büyüme jet yakıtında Diğer taraftan, yine son yıllarda doğalgaz ağının ülke geneline yayılmasıyla birlikte, siyah ürünler olarak adlandırılan fuel-oil ve kalorifer yakıtı tüketimindeki daralma trendi 2007 yılında da sürmüş ve %13 gerileyerek petrol talep artışı üzerinde sınırlayıcı bir etki yaratmıştır. 2000 den bu yana yıllık ortalama %7 oranında büyüyen jet yakıtı talebi ise 2007 de %11 oranında artmıştır. Bu yüksek artışta iç ve dış turizmdeki canlanmanın, Türk havayolu firmalarının uçuş sayılarındaki artışın ve uçak bilet fiyatlarındaki ucuzlamanın rolü büyüktür. Yasal düzenlemelere devam 1 Ocak 2005 tarihinde yeni Petrol Piyasası Kanunu nun yürürlüğe girmesinden sonra büyük bir dönüşüm yaşayan akaryakıt dağıtım sektörüyle ilgili düzenlemeler 2007 yılında da devam etmiştir. 25 Ocak 2007 tarihinde yürürlüğe giren değişikliklerle, Petrol Piyasası Kanunu nda yapılan düzenlemeler kapsamında kaçak petrol ve teknik düzenleme kavramları tanımlanmış, kaçak petrolün tespit ve tasfiyesiyle ilgili konular yeniden ele alınmıştır. YASAL DÜZENLEMELER Bir sektör lideri 2007 yılında Petrol Ofisi, sektördeki lider konumunu daha da pekiştirmiş ve 2006 yılında 9,6 milyar ABD doları tutarındaki net satışlarını %7,7 artırarak 10,3 milyar ABD dolarına yükseltmiştir. Şirketin 2006 yılında 421 milyon ABD doları olan Faiz, Vergi ve Amortisman Öncesi Kâr ı da (FVAÖK) bu gelişmeye paralel olarak 2007 yılında %17,8 artışla 496 milyon ABD dolarına ulaşmıştır. 2007 DE PETROL OFİSİ Liderliğin kanıtı pazar payları Petrol Ofisi, %35 lik pazar payıyla Türk akaryakıt dağıtım sektörünün en büyük oyuncusudur. Şirketin 3.300 adet istasyon, 2 si LPG olmak üzere 12 terminal, 1 rafineri irtibat bürosu, 34 havalimanı ikmal tesisi, 2 madeni yağ fabrikası ve 3 madeni yağ deposundan oluşan geniş tedarik ve dağıtım ağı, Petrol Ofisi ne sektörün diğer oyuncuları karşısında önemli bir rekabet gücü vermektedir. Şirket, 2007 yılını motorinde %30, benzinde %24, oto-lpg de %20, siyah ürünlerde %60, jet yakıtında %71 ve madeni yağlarda %23 pazar payıyla lider olarak kapatmıştır. 17
PERAKENDE FAALİYETLERİ Petrol Ofisi, tüketicilere özel olarak geliştirilmiş yüksek nitelikli, güvenilir ve yüksek performanslı ürünler sunmakta, Türkiye nin en yaygın dağıtım ağına sahip şirket olma konumunu, satış başarısı ve pazar payıyla desteklemektedir. Ürün ve hizmet standardındaki kaliteyi, periyodik bayi denetimleri, istasyon depolarını kontrol altına alan Uydu Takip Sistemi ve kalite ölçümünde önemli bir basamak olan Marker Testi ile sağlamaktadır. 18
AKARYAKIT İSTASYONLARI Akaryakıt dağıtım sektörünün lideri Ülke coğrafyasının tamamını kapsayan tek dağıtım şirketi konumundaki Petrol Ofisi, 2007 yılındaki perakende satış faaliyetlerini, ikinci markası olan Erk le birlikte 3.300 istasyondan oluşan dev satış ağı yoluyla sürdürmüş ve 4.936.045 m 3 perakende beyaz ürün (benzin, motorin, gazyağı ve LPG) satışı gerçekleştirmiştir. Türkiye nin en büyük ve yaygın satış ağı Petrol Ofisi, Türkiye coğrafyasının tamamını kapsayan tek akaryakıt dağıtım şirketidir; ayrıca Petrol Ofisi olarak faaliyet gösteren 3.074 ve Erk olarak faaliyet gösteren 226 istasyonuyla, 11.900 istasyon arasında %28 lik bir paya sahiptir. Türkiye nin en büyük ve yaygın ağını elinde bulunduran Şirket, bu sayısal üstünlüğünü satış başarısı ve pazar payıyla da pekiştirmektedir. Örneğin 2007 yılı sektör ortalamasında istasyon başına ortalama yıllık satış miktarı 1.000 m 3 civarındayken, Petrol Ofisi istasyonlarının ortalama yıllık satış hacmi 2001 yılından bu yana %143 lük bir büyümeyle 1.600 m 3 e ulaşmıştır. En yüksek satış performansı Alışverişi zevkli hale getiren istasyonlar Perakende faaliyetlerinin yönetimi, dev istasyon ağını kapsayacak şekilde 7 bölge müdürlüğü aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bölge müdürlüklerine bağlı olarak hareket eden 64 saha müdürü, periyodik bayi ziyaretleriyle ürün ve hizmet kalitesindeki standardı sürekli denetim altında tutmaktadır. İstasyonların kurumsal kimlik doğrultusunda yenilenmesi ve hedeflenen kalite standartlarına kavuşturulması için 2001 yılında başlatılan dönüşüm projesi istikrarlı bir şekilde sürdürülmektedir. Söz konusu proje, akaryakıt istasyonlarını müşteriler için alışveriş yapmayı zevkli hale getiren ve müşterilerin akaryakıt dışındaki ihtiyaçlarını da konfor içerisinde karşılayabilecekleri ortamlara 1700 İstasyon başına yıllık ortalama satış hacmi (m 3 ) PETROL OFİSİ İSTASYONLARI, SEKTÖR ORTALAMASININ ÇOK ÜZERİNDE BİR PERFORMANS SERGİLEYEREK YILLIK SATIŞLARINI 2001 DEN BU YANA %143 ARTIRDILAR. 1500 1300 1100 900 700 500 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 19
dönüştürmeyi amaçlayan bir programdır. Bu program çerçevesinde yenilenen istasyon sayısı 2007 sonu itibariyle 2.174 e ulaşmıştır. 2007 yılı içerisinde 314 istasyonun tadilatı yapılarak kurumsal kimlik giydirme çalışmaları tamamlanmıştır. Yeni istasyonlarla büyüme sürüyor 2007 yılında yeni istasyon yatırımları, istasyon transferleri, sözleşme yenilemeleri ve otomasyon çalışmaları kapsamında 123,2 milyon ABD doları tutarında yeni yatırım gerçekleştirilmiştir. Böylece 2001 yılından bu yana istasyon ağına yapılan toplam yatırım 407 milyon ABD dolarına ulaşmıştır. 2007 yılı içerisinde 140 bayi ile sözleşme yenilemesi yapılmış, böylece 2001 yılından bu yana sözleşmesi yenilenen bayi sayısı 911 olarak gerçekleşmiştir. Kentsel alanlara öncelik Sözleşme yenilemelerinin dışında Petrol Ofisi nin özellikle büyük kent merkezlerindeki görünürlüğünü ve satış gücünü artırmaya yönelik olarak başlatılan çalışmalar devam etmektedir. 2007 yılında 38 yeni istasyon satış ağına katılmıştır. Bunların 14 tanesi İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere üç büyük şehirde yer almaktadır. Şirketin büyüme stratejileri içerisinde kentsel alanlara verilen öncelik, gelecekteki yatırım planlarına da yansımaktadır. KALİTE KONTROLÜ VE DENETİM Uydu takip sistemiyle kesintisiz denetim Tüm istasyonların kurum kimliğini yansıtan ve Şirket in kalite politikasına uygun hale getirilmesine yönelik olarak sürdürülen çalışmalar, bu istasyonların emniyet bakımından da aynı standartlara kavuşturulması ve otomasyon sistemine bağlanması yönündeki çalışmalarla birlikte hızla devam etmektedir. 2007 sonu itibariyle pompa ve tank otomasyonu gerçekleştirilen bayi sayısı 1.100 e ulaşmış ve böylece istasyon satışlarının hacim olarak yaklaşık %64 ü merkezden takip edilebilir hale gelmiştir. Entegre otomasyon sisteminin en önemli araçlarından biri Uydu Takip Sistemi dir. 365 gün 24 saat istasyon depolarının uydu 20
kanalıyla denetlenmesini sağlayan bu sistem, ana dağıtım ağında yer alan istasyonlardaki tank seviyelerinin ve akaryakıt satış hareketlerinin gerçek zamanlı ve online olarak denetlenmesine olanak vererek, yakıt kalitesinin terminallerden satış pompasına kadar denetim altında tutulmasını sağlamaktadır. Petrol Ofisi, bu büyüklükteki bir satış ağını online takip edebilme kapasitesine sahip, Türkiye deki tek ve dünyadaki sayılı akaryakıt dağıtım şirketlerinden biridir. Temiz yakıt, güvenli yakıt Otomasyon yoluyla sağlanan denetimlere ek olarak, 2001 yılından bu yana sürdürülen marker testi denetimlerine de büyük önem verilmektedir. Tüm istasyonlarda periyodik olarak gerçekleştirilen bu test yoluyla Petrol Ofisi ne ait marker ın (alkil fenol esaslı boyanın) konsantrasyon oranı kontrol edilmekte ve böylece yakıta dışarıdan bir ekleme yapılıp yapılmadığı anlaşılmaktadır. Bunun dışında yılda iki kez tüm istasyonlarda tank temizliği gerçekleştirilmekte ve müşterilere sunulan yakıtın maksimum temizlikte olması sağlanmaktadır. Kalite anlayışının güvencesi eğitim Perakende faaliyetleri kapsamında yüksek hizmet standartlarının sürekliliğini hedefleyen çalışmaların önemli bir bacağını da eğitim faaliyetleri oluşturmaktadır. İstasyonlarda çalışan tüm personele, ürün bilgisi, hizmet kalitesi, SEÇ (Sağlık Emniyet Çevre) ve özel uygulamalar konularında periyodik olarak eğitim verilmektedir. Bu amaçla 20 saha eğitim uzmanı düzenli olarak bayileri dolaşmakta, ayrıca 9 eğitim otobüsü Türkiye nin her yerindeki bayileri ziyaret etmektedir. Bu kapsamda 2007 yılı içerisinde 2.500 istasyon programa alınmış ve bu istasyonlarda çalışan personele yönelik olarak her üç ayda bir eğitim programları düzenlenmiştir. İstasyon görevlileri ile iletişimi güçlendirmek, Şirket ve sektörle ilgili gelişmeler konusunda onları bilgilendirmek ve kurum içi eğitim faaliyetlerini desteklemek amacıyla Kalitede Petrol Ofisi güvencesi PETROL OFİSİ, DÜZENLİ MARKER KONTROLLERİ YAPARAK YAKIT KALİTESİNİ GÜVENCE ALTINA ALIYOR VE 2.500 İSTASYONU KAPSAYAN EĞİTİM PROGRAMLARIYLA HİZMET KALİTESİNİ EN ÜST DÜZEYE ÇIKARMAYI HEDEFLİYOR. 21
İstasyonum adlı bir derginin yayınına başlanmıştır. Dergide haber içerikli çeşitli yazıların yanı sıra eğitici makalelere, ürün bilgilerine ve örnek uygulamaların ele alındığı başarı hikâyelerine yer verilmektedir. YENİ ÜRÜNLER Petrol Ofisi nden yeni ürün ailesi PETROL OFİSİ, 2007 YILINDA LANSMANINI YAPTIĞI YENİ ÜRÜN AİLESİ İLE TÜKETİCİLERE YÜKSEK PERFORMANS, MOTOR TEMİZLİĞİ VE YAKIT EKONOMİSİ SUNUYOR. V/Max Performans Serisi piyasada Petrol Ofisi, 2007 Eylül ünde büyük bir tanıtım ve reklam kampanyasıyla V/Max Performans Serisi nin lansmanını gerçekleştirmiş ve akaryakıtta son teknolojiyle geliştirdiği yeni nesil ürün serisini Türk tüketicisinin hizmetine sunmuştur. Araç performansını artıran, yakıt ekonomisi sağlayan ve motoru temizleyip koruyan ürünleri bünyesinde bulunduran V/Max Performans Serisi, dünyanın önde gelen akaryakıt katığı üreticilerinden Afton tarafından Petrol Ofisi için özel olarak geliştirilmiştir. V/Max Performans Serisi nin pazara sunulmasıyla, daha önce BioBenzin (Kurşunsuz Benzin 95 Oktan), PO-97 (Kurşunsuz Benzin 97 Oktan) ve EuropoDizel (Motorin 50 ppm) adlarıyla müşterilere sunulan ürünler, yeni ürün ailesi altında toplanmıştır. Maksimum Performans, Maksimum Temizlik ve Maksimum Ekonomi vurgusuyla piyasaya sunulan V/Max ürün gamı, V/Max Kurşunsuz 95, V/Max Kurşunsuz 97, V/Max EuroDizel ve V/Max EuroDizel 10 dan oluşmaktadır. V/Max Kurşunsuz 95 ve V/Max Kurşunsuz 97 Formülündeki yüksek temizleyici deterjan sayesinde motoru koruyan V/Max Kurşunsuz 95, aynı zamanda temizliğini sağladığı motorun performansını artırmakta ve düzenli kullanımda önemli yakıt ekonomisi sağlamaktadır. Ayrıca içinde bulunan sürtünme önleyici katık sayesinde motorun aşınmasını azaltarak sürtünmeden kaynaklanan enerji 22
kaybını en aza indirmektedir. V/Max Kurşunsuz 97 ise bu özelliklere ek olarak yüksek oktanı sayesinde araçların performansını artırmakta ve daha keyifli bir sürüş sağlamaktadır. Piston ve silindirler arasındaki sürtünmeyi azaltan yağlayıcı özelliğiyle V/Max Kurşunsuz 97, Petrol Ofisi müşterilerine daha yüksek performans, motor temizliği ve yakıt ekonomisi sunmaktadır. V/Max EuroDizel Yeni ürün gamı içinde piyasaya sürülen V/Max EuroDizel ise Türkiye koşullarına göre özel olarak geliştirilmiş bir yakıttır. Anti-metal katığı ile motoru metal tozlarına karşı koruyan V/Max EuroDizel, formülündeki en yüksek deterjan katkısıyla bir yandan motoru temizlerken, aynı zamanda yüksek setan sayısıyla motorun performansını artırmakta ve motordaki vuruntuyu azaltarak sessiz ve seri sürüş imkânı sunmaktadır. V/Max EuroDizel 10 Petrol Ofisi, 5 Aralık 2007 tarihinde Avrupa ile eşzamanlı olarak V/Max EuroDizel 10 adlı yeni ürününü piyasaya sürerek V/Max ailesine bir halka daha eklemiştir. V/Max EuroDizel 10, içerdiği yok denecek kadar düşük seviyedeki (0-10 ppm) kükürt oranıyla dünyanın en çevreci ve motoru en iyi koruyan dizel yakıtı olarak tanımlanmaktadır. Avrupa da 1 Ocak 2009 tarihinde Euro-5 emisyon standartlarının yürürlüğe girmesiyle kullanımı zorunlu hale gelecek olan ultra düşük kükürtlü motorin in bir örneği olan V/Max EuroDizel 10, Euro-3 normlarıyla karşılaştırıldığında %80 daha az kükürt ve %60 daha az nitrojen oksit içermektedir. Petrol Ofisi nden çevre dostu dizel PETROL OFİSİ TARAFINDAN 2007 SONUNDA DÜNYADA SAYILI ÜLKEYLE BİRLİKTE PİYASAYA SUNULAN ULTRA DÜŞÜK KÜKÜRT İÇERİĞİYLE ÇEVREYE SAYGILI BİR YAKIT. 23
Çevreci yaklaşım Petrol Ofisi, söz konusu yakıtı dünyada sayılı ülkeyle birlikte ve kükürt oranı daha yüksek ürünlerle aynı fiyattan piyasaya sürerek, çevreye ve tüketicisine saygısını ifade eden bir ilk e daha imza atmıştır. Çevreci özelliklerinin yanı sıra yüksek setan sayısıyla motorun performansını artıran ve düzenli yanmayla hem konfor, hem de yakıt ekonomisi sağlayan V/Max EuroDizel 10, Temiz Dizel sloganıyla sunulduğu Türkiye pazarında ilgiyle karşılanmıştır. OTO-LPG Büyüyen bir pazarın büyüyen oyuncusu Oto-LPG pazarı Türkiye de her geçen yıl büyümektedir. 2007 yılında oto- LPG satışları motorin pazarındaki büyümeyi de aşarak %12,4 oranında bir büyüme gerçekleştirmiş ve yıllık 2 milyon tona ulaşmıştır. Petrol Ofisi, 2007 de de 1.498 satış noktası, 408.118 tona ulaşan satışları ve %20.3 lük pazar payıyla daha önceki yıllarda olduğu gibi Türkiye nin oto- LPG sektöründeki en önemli oyuncusu olmuştur. Ulusal dağıtım lisansı Petrol Ofisi, 26 Mart 2007 tarihinde ikinci dolum tesisi olan Aliağa LPG Dolum Tesisi ni Dağıtıcı Lisansı na ekleterek Türkiye çapında Ulusal Dağıtım Lisansı almış ve otogaz dağıtımına başlamıştır. Oto-LPG sektörü büyüyor OTO-LPG SATIŞLARI 2007 DE MOTORİN SATIŞLARINI DA GEÇEREK %12,4 BÜYÜME ORANINA ULAŞTI. PETROL OFİSİ %20,3 PAZAR PAYIYLA SEKTÖRÜN EN ÖNEMLİ OYUNCULARINDAN BİRİ. 24
PO/Gaz Daha önce oto-lpg satışlarını anlaşmalı istasyonlar ve kendisine ait PetroGaz istasyonları yoluyla yapan Petrol Ofisi, 2007 yılında ulusal dağıtım lisansını aldıktan sonra PO/gaz markasını yaratarak oto-lpg sektöründeki faaliyetlerini bu marka altında toplamaya karar vermiştir. Başlatılan çalışmalar çerçevesinde 2007 yılı sonuna kadar 190 adet PO/ gaz istasyonu devreye sokulmuştur. Halen PetroGaz adıyla hizmet veren 804 istasyonla birlikte sözleşmeli olarak faaliyet gösteren 504 istasyonun, 2009 yılında PO/gaz markası altında toplanması hedeflenmektedir. AutoMatic Petrol Ofisi tarafından özellikle kurumsal müşterilere ödeme kolaylığı, tasarruf ve kontrol avantajı sağlayan AutoMatic sistemi, 2003 yılında devreye sokulduktan sonra büyük bir hızla yayılarak, 2007 sonunda 3.200 kurumsal müşteriye ve 62.000 araca ulaşmıştır. Türkiye nin her noktasına dağılmış 1.100 istasyonda geçerli olan AutoMatic, Türkiye de akaryakıt sektöründe uygulanan en yaygın sadakat programıdır. Bu sistem aracılığıyla 2007 yılında 165.000 m 3 beyaz ürün satışı gerçekleştirilmiştir. Türkiye de kapsadığı alan itibariyle alternatifi olmayan ve araç bazında yakıt alımını durdurma, sınırlama getirme ya da ürün belirleme olanakları ile müşterilerine filo yönetimi bakımından geniş fırsatlar sunan AutoMatic sistemi, özellikle sanayi, gıda, lojistik ve turizm sektöründe faaliyet gösteren firmalar tarafından tercih edilmektedir. 2007 yılında yeni müşteri olarak Anadolu Endüstri Holding grup şirketlerinden Coca Cola, Isuzu, Alternatif Bank, Adel Faber Castell ve Ana Gıda nın yanı sıra MNG Kargo, TEB ve Esas Holding gibi şirketlerin sisteme dahil olmalarıyla AutoMatic sistemine bağlı olan filo araçlarının sayısı artmıştır. Ayrıca 2007 yılı içerisinde AutoMatic Satışları Müdürlüğü tarafından ek hizmetler sunulması kapsamında kontör kart ve kurumsal kart çalışmalarına başlanmıştır. Positive Card Petrol Ofisi, yaygın dağıtım ağının getirdiği avantajı kullanmak, yeni ürün ve hizmet sunmadaki farklılığını sürdürmek ve müşterilerinin yaşamını kolaylaştırmak üzere Nisan 2007 de yeni bir sadakat programının hazırlıklarına başlamış ve 2008 başında Positive Card ı hizmete sunmuştur. Sürücülerin araçtan inmeden ödeme yapabilmelerine olanak sağlayan bu program, yapılan pazar araştırmaları çerçevesinde ortaya çıkan bir ihtiyacı karşılamak üzere, özellikle büyük şehirlerde yoğun iş temposu içinde yaşayan ve zamanını etkin bir şekilde kullanmak isteyen bireysel müşterilere yönelik olarak geliştirilmiştir. Positive Card ın lansmanı büyük bir tanıtım ve reklam kampanyasıyla desteklenerek gerçekleştirilmiştir. MÜŞTERİ SADAKAT PROGRAMLARI Positive Card yüzleri güldürdü SÜRÜCÜLERE ARAÇTAN İNMEDEN ÖDEME YAPMA OLANAĞI SAĞLAYAN POSITIVE CARD 2 MİLYON KİŞİ TARAFINDAN TALEP EDİLDİ. 25
Türkiye genelinde 2.000 den fazla istasyonda geçerli olması planlanan Positive Card, akaryakıt ya da oto-lpg alan müşterilere ödeme kolaylığı sağlamanın yanı sıra, elde edilen puanlar karşılığında çeşitli ödüller kazanma fırsatı vermektedir. Müşteriler o anda kazandıkları puan ile toplam puanlarını, pompadaki kart okuyucu ekranından ya da POS cihazı ekranından görebilmekte ve arzu ettikleri takdirde belge alabilmektedirler. Katalogdan seçilen hediyeler müşterilerin arzusuna göre Petrol Ofisi istasyonlarından temin edilebildiği gibi, yine müşterilerin talebine göre adrese de gönderilmektedir. Positive Card ile araçtan inmeden anında ödeme yapabilme avantajı, Türkiye nin önde gelen bankalarıyla yapılan anlaşmalar doğrultusunda, bu bankalara ait kredi kartlarından birinin ödeme özelliğinin POS cihazı üzerinde Positive Card a tanımlanması yoluyla sağlanmaktadır. Bu sistem sayesinde akaryakıt alımının tamamlanmasının ardından, ödenecek tutara ilişkin bilgiler bankaya gönderilmekte ve provizyon alındıktan sonra ödeme işlemi tamamlanmaktadır. Türkiye genelinde yaygın bir şekilde kullanılması hedeflenen Positive Card ların kolayca temin edilebilmesi için tüketici dostu bir prosedür belirlenmiştir. Bir müşterinin Positive Card sahibi olması için Petrol Ofisi istasyonlarından ya da diğer tanıtım noktalarından edinilebilen bir başvuru formunu doldurması yeterli olmaktadır. Sunduğu olanaklar ve edinme kolaylığı sayesinde Positive Card piyasaya sunulduğu andan itibaren büyük bir taleple karşılaşmış ve ilk üç ay içinde 2 milyon kart, sahiplerine ulaştırılmıştır. 26
İstasyon marketleri Petrol Ofisi istasyonlarının zengin alışveriş olanakları ve hizmetlerle donatılması yönündeki çalışmalar 2007 yılında da sürdürülmüş ve tedarikçi firmalarla yeni işbirliği imkânları değerlendirilmiştir. Ayrıca istasyon marketlerinin müşterilerin beklenti ve ihtiyaçlarına cevap verecek ürün portföyüne sahip olmasını ve düzenli kalmasını sağlamak amacıyla bir merchandising ekibi oluşturulmuştur. Bu ekip periyodik olarak istasyon ziyaretleri yapmaktadır. Market düzeni çalışmaları bizzat ekip tarafından yürütülürken, raf düzeni, ürün yerleşimi, temizlik ve stok takibi gibi konularda da istasyon yetkililerine iş başında eğitim verilmektedir. Aynı zamanda market satış geliştirme faaliyetlerine yönelik olarak hazırlanan kitapçık, saha müdürleri ve istasyon personelinin eğitimleri sırasında ilgili personele dağıtılmaktadır. AKARYAKIT DIŞI SATIŞLAR Müşteri ihtiyaçlarına yönelik yeni hizmetler 2007 yılında akaryakıt dışı satışlar çerçevesinde Petrol Ofisi tarafından müşterileri için planlanan ve uygulanan hizmetler şunlardır: Philip Morris firması ile devam eden ortak çalışma çerçevesinde yaklaşık 400 noktada kasa-banko arkasına Philip Morris teşhir standı yerleştirilmiştir. İstanbul da iki, Ankara da bir istasyonda Würth Final Care konsepti kurularak detaylı oto kuaför hizmetleri verilmeye başlanmıştır. İstanbul da iki, Ankara da bir istasyonda Burger King restoranı hizmet vermektedir. Ayrıca 2008 yılında Formula 1 süresince İstanbul Park yolu üzerinde bulunan istasyon ile turistik bölgelerde bulunan istasyonlarda dönemsel olarak Burger King TIR ının konumlandırılması planlanmaktadır. İstanbul İçerenköy de bulunan istasyonda Gemson Kuru Temizleme teslimat noktası kurulmuştur. 2008 yılında çeşitli istasyonlara British American Tobacco işbirliğiyle sigara satış standı konulması, Ray Sigorta işbirliğiyle Zorunlu Trafik Poliçesi satışı ve Smile işbirliğiyle dijital kontör satışı yapılması yönündeki çalışmalara devam edilmektedir. Kek ve kahve kokan istasyonlar PETROL OFİSİ, 2001 DE UYGULAMAYA KOYDUĞU GÜMÜŞ PROJESİ İLE BUGÜNE KADAR 2.174 AKARYAKIT İSTASYONUNU YENİLEYEREK TÜRKİYE DEKİ BENZİN İSTASYONU ANLAYIŞINI KÖKÜNDEN DEĞİŞTİRDİ. 27
TİCARİ / ENDÜSTRİYEL SATIŞLAR VE LNG Sanayi, madencilik, tarım, lojistik ve inşaat gibi sektörlerde faaliyet gösteren kurumsal müşterilere ek olarak küçük ölçekli kuruluşlara yapılan satışlarda, deneyime dayalı ekonomik çözümler sunularak taleplere kolaylıkla cevap verilebilmektedir. Petrol ürünlerine oranla daha ekonomik ve çevreci bir yakıt olan LNG de Petrol Ofisi tarafından önemli bir fırsat alanı olarak değerlendirilmektedir. 28
TOPTAN SATIŞLAR Toptan satışlarda lider Petrol Ofisi, perakende satışlarda olduğu gibi kurumsal müşteriler, kamu kuruluşları ve distribütörlere yönelik toptan satışlarda da Türkiye nin pazar lideridir. Şirketin Türkiye nin dört bir yanına ulaşan yaygın dağıtım kanallarına sahip olması, toptan alım yapan kuruluşların Petrol Ofisi ni tercih etmelerinde önemli bir rol oynamaktadır. Şirket ayrıca, bu tür kuruluşların akaryakıt ihtiyaçlarına yönelik olarak müşterinin coğrafi koşullarını, tüketim ihtiyaçlarını, teknik imkânlarını ve tercihlerini tek tek değerlendirerek özel çözümler geliştirmekte ve sunmaktadır. Sahip olduğu yaygın lojistik ağı, deneyimi ve güvenilirliğiyle bütünleştirdiği bu çözümler, müşteri nezdinde Petrol Ofisi ni bu segmentin de tartışmasız lideri konumuna taşımıştır. Toptan satışlar segmentinde, 2007 yılında 350 bin m 3 beyaz ürün ve 420 bin ton siyah ürün satışı gerçekleştirilmiştir. Bu satışlar hem doğrudan Petrol Ofisi tarafından, hem de distribütör bayiler kanalıyla yapılmıştır. Kurumsal müşteriler Ağırlıklı olarak sanayi, madencilik, tarım, lojistik ve inşaat sektörlerinde faaliyet gösteren kurumsal müşterilere yönelik satışlarda Petrol Ofisi, ihtiyaca yönelik çözümler geliştirerek yüksek katma değer yaratmaktadır. Örneğin müşterinin tesislerinde mobil tanklar kurulması ya da tanklar arasında aktarım yapılabilmesi için transfer tankerleri temin edilmesi gibi hizmetler, Petrol Ofisi nin pek çok ticari kuruluş için tercih nedeni olmasını sağlamaktadır. Bu anlayış doğrultusunda faaliyetlerini sürdüren Petrol Ofisi, 2007 yılında kurumsal müşterilerine 152 bin m 3 beyaz ve 104 bin ton siyah ürün satışı gerçekleştirmiştir. 29
Distribütör Satışları Serbest tüketici olmayan müşterilere, tüketim miktarı küçük olan şantiyelere, fabrikalara, küçük ölçekli filolara ve küçük çaplı kamu kuruluşlarına distribütör aracılığıyla yapılan satışlar Distribütör Satışları kanalıyla takip edilmektedir. Petrol Ofisi, Türkiye nin en büyük perakende satış ağına sahip olduğu gibi, en geniş distribütör ağına da sahiptir. Bu kanal üzerinden yapılan satışlar, özellikle siyah ürünlerin pazarlanmasında önemli bir yer tutmaktadır. Petrol Piyasası Kanunu, akaryakıt dağıtım şirketlerinin, yıllık 5.000 tonun altında tüketimi olan müşterilere doğrudan satış yapmasını yasaklamıştır. Bunun sonucunda son yıllarda distribütör ağı, küçük ölçekli satışlarda önem kazanmıştır. 2007 yılında distribütör kanalı ile 250 bin ton siyah ve 200 bin m 3 beyaz ürün satışı yapılmıştır. LNG Alternatif bir enerji kaynağı Doğalgazın -162 derecede sıvılaştırılmasıyla elde edilen LNG (Liquified Natural Gas/Sıvılaştırılmış Doğalgaz), tüm dünyada olduğu gibi Türkiye de de alternatif bir enerji kaynağı olarak geniş kullanım alanı bulmaktadır. Petrol ürünlerine oranla çok daha ekonomik olan, diğer petrol ürünlerinin ve LPG nin kullanıldığı her yerde kullanılabilen ve çevreci/temiz bir yakıt olan LNG, Türkiye de gaz ve akaryakıt alanında faaliyet gösteren firmaların geleceğe yönelik olarak büyük beklentiler içinde bulunduğu bir pazar yaratmaktadır. LNG sektörü büyüyor Türkiye de sadece 4 yıllık bir geçmişe sahip olan LNG pazarının 2007 de 300 bin tonluk bir büyüklüğe ulaştığı tahmin edilmektedir. Doğalgazın kreyojenik tankerler ile Türkiye nin her yerine taşınabilmesi, LNG nin en büyük avantajıdır. Bu nedenle özellikle doğalgaz dağıtım şebekesi kurmanın ekonomik olmadığı bölgelerde sanayi, turizm, gıda ve inşaat işletmeleri için orta ve uzun vadede önemli bir maliyet avantajı sağlayan LNG, Petrol Ofisi tarafından önemli bir fırsat alanı olarak değerlendirilmektedir. 30
Hızlı yükseliş PETROL OFİSİ, 2005 TE GİRDİĞİ LNG SEKTÖRÜNDE HIZLA BAŞARIYI YAKALADI. 2007 LNG SATIŞLARI: 76 BİN TON 2007 PAZAR PAYI: %25 Kısa zamanda çok yol almak LNG sektörüne 2005 yılında girdikten sonra kısa zamanda büyük bir atılım gerçekleştiren Petrol Ofisi, bu alandaki faaliyetlerini PO LNG markası altında sürdürmektedir. LNG faaliyet alanındaki pazarlama ve satış hizmetleri, çoğunluk hissesi Petrol Ofisi ne ait olan Petrol Ofisi Alternatif Yakıtlar Toptan Satış A.Ş. (POAY) tarafından verilmektedir. Yine Petrol Ofisi tarafından kurulan Petrol Ofisi Gaz İletim A.Ş. (POGİ) ise başta POAY olmak üzere, sektördeki diğer LNG firmalarına taşımacılık hizmetleri sunmaktadır. Önce güvenlik 365 gün 24 saat hizmet veren POGİ, L1 lisansı ile Petrol Ofisi nin yurtiçi lojistik işletmeciliği yetkisine haiz tek şirketidir. LNG nin fire vermeden depolanabilmesi ve taşınabilmesi için -162 C nin muhafaza edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle taşıma ve depolamada özel silindirik, çift cidarlı ve yüksek izolasyonlu kreyojenik tanklar kullanılmaktadır. Avrupa Birliği standartları çerçevesinde üretilen bu tanklar, sürekli olarak kontrol sistemleri ile denetlenmektedir. Türkiye LNG satışlarının dörtte biri Petrol Ofisi nden Petrol Ofisi, sahip olduğu 122 LNG tankı ve 28 LNG tankeri ile bu alanda önemli bir depolama ve taşımacılık kapasitesine sahiptir. Bu alandaki faaliyetleri oldukça yeni olmasına rağmen Petrol Ofisi, 2005 Temmuz unda 7. sırada girdiği LNG pazarında hızla büyümüş ve 2007 yılında 50 milyon ABD doları tutarındaki satış hacmi ve %25 lik pazar payıyla sektörün 2. büyük şirketi haline gelmiştir. 2006 yılında 36 bin ton seviyesindeki LNG satışları 2007 yılında %111 lik bir büyümeyle 76 bin tona çıkmıştır. Ayrıca 2007 yılında 40 ı yeni olmak üzere toplam 100 firmadan oluşan bir müşteri portföyüne ulaşılmıştır. 31
HAVACILIK VE DENİZCİLİK SEKTÖRÜ SATIŞLARI Türkiye nin en çok tercih edilen jet yakıtı tedarikçisi olan Petrol Ofisi, bu alandaki çalışmalarını POAir aracılığıyla sürdürmekte, yurtiçinde ve yurtdışında dünyanın önde gelen havayolu şirketlerine jet yakıt ikmali gerçekleştirmektedir. POMarine markası altında faaliyet gösterdiği denizcilik sektöründe ise geniş depolama olanakları ve Türkiye nin en büyük yüzer akaryakıt istasyonları ağı sayesinde en kaliteli yakıtı, en kısa sürede tüketiciye ulaştırmaktadır. 32
HAVACILIK SEKTÖRÜ SATIŞLARI Açık ara lider JET YAKITINDA PETROL OFİSİ NİN PAZAR PAYI: %71,2 Havacılık sektörünün hizmetinde Petrol Ofisi, POAir markasıyla yürüttüğü havacılık faaliyetleri çerçevesinde gerek yurtiçinde, gerekse yurtdışında dünyanın önde gelen havayolu şirketlerine jet yakıtı ikmali gerçekleştirmektedir. Petrol Ofisi, bu sektörde Türkiye nin tartışılmaz lideri olduğu gibi, komşu ülkelerde yaptığı yatırımlarla bölgesel bir marka olma yolunda hızla ilerlemektedir. Açık arayla bir numara 2006 sonu itibariyle Türkiye sınırları dahilindeki 28 havaalanında faaliyet gösteren POAir, Devlet Hava Meydanları İşletmesi nin (DHMİ) yeni hizmete girecek havaalanları için açtığı ihaleleri kazanarak ikmal yaptığı havaalanı sayısını 2007 yılında 34 e yükseltmiştir. Bu sayısal artışla birlikte POAir, 2006 yılında gerçekleştirdiği 1,74 milyon m 3 satış hacmini 2007 yılında %5 artışla 1,82 milyon m 3 e yükseltmiş, bir önceki yıl 228 bin adet olan ikmal sayısını da %21 artışla 277 bin adede ulaştırmıştır. Bu büyümeyle birlikte personel başına düşen ikmal sayısı %25 artarak 1.489 adet/kişi, ikmal miktarı da %8 artarak 9.790 m 3 /kişi şeklinde gerçekleşmiştir. 2007 yılında sergilediği performansla POAir, jet yakıtları segmentinde %71,2 payla pazar liderliğini sürdürmüştür. Önde gelen havayolu şirketlerinin akaryakıt tedarikçisi POAir, Türkiye nin en büyük havayolu kuruluşu olan Türk Hava Yolları nın yanı sıra Onur Air, Pegasus, Atlasjet, Sun Express, MNG ve Sky gibi yerli kuruluşların ve KLM, SAS, Lufthansa, Air France ve Aeroflot gibi 60 tan fazla yabancı havayolu şirketinin jet yakıtlarını tedarik etmektedir. Ayrıca POAir, halen İstanbul-Atatürk, Antalya- Antalya, Ankara-Esenboğa, İzmir-Adnan Menderes ve Muğla-Dalaman havaalanlarının yakıt hidrant sistemlerinin yöneticisi konumundadır. 33