9.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği 8.Ünite Sıcak ve Soğuk Uygulamalar SICAK UYGULAMA 23. Hafta ( 03-07 / 03 / 2014 )
SICAK UYGULAMA Vücudun bir bölümüne veya tamamına sıcaklık veren yada sıcaklık yayan birtakım fiziksel ajanlar uygulanmasına sıcak uygulama denir. 2
Sıcak Uygulama ; a.)) tedavi etmek, b.)) tedaviye yardımcı olmak amacıyla yapılır. 3
Isı uygulama ; direkt yada indirekt kuru yada nemli yapılabilir. 4
Sıcak Uygulamanın Fizyolojik Etkileri 1.) Vazodilatasyon ( damar genişlemesi ) : Isı uygulandığı bölgede kan akımını hızlandırır, Zarar görmüş, etkilenmiş alandaki konjesyonu ( venlerdeki kanın geri dönüşünün engellenmesi veya yetersizliği sonucu, kanın organ veya dokularda birikmesi ) azaltır, 5
Bölgeye giden kan akımını arttırarak, bölgenin beslenmesini sağlar, Metabolik atık ürünlerin atımını hızlandırır, Venöz kan birikimini azaltır. 6
2.) Kanın Vizkozitesini ( akışkanlığa gösterilen direnç ) Azaltır : Yaralı bölgeye lökositlerin ve antibiyotiklerin hemen ulaşmasını sağlar. 7
3.) Kapiller Permiabilite ( geçirgenlik ) Artar : Besin ve metabolik artıkların geçişi artar. Apsenin lokalize olarak yayılmasını önler. 8
4.) Doku Metabolizmasını Hızlandırır : Kan akımının artması sağlanır ve uygulama yapılan bölgede sıcaklık artar. 5.) Kas Gerilimini Azaltır : Düz kasların gevşemesini sağlayarak spazmı ortadan kaldırır ve ağrıyı azaltır. 9
Sıcak uygularken, istenilen sonuca ulaşmak için dokuda ısının 40-45 derece olmasını sağlamak gerekir...bu ısının dokuda birden yükselip belirli bir süre bu dokuda tutulması ve uzun zaman dilimi içinde azalması tercih edilir. 10
..Post operatif ( ameliyat sonrası ) dönemde ödem oluşumunu azaltmak için, 1.Gün soğuk uygulama 2.Gün hiçbir uygulama yapılmaz(tercihan) 3.Gün 3.Günden sonra değildir. sıcak uygulama sıcak uygulama zorunlu 11
Sıcak uygulanan bölgedeki ısının ;..çabuk yükselmesi,..yavaş düşmesi hedeflenir...bu nedenle de hasta, uygulama sonrası, soğuğa çıkmamalıdır. Çıkacaksa da, o bölgeyi korumalıdır. 12
SICAK UYGULAMA YAPILMASI GEREKEN DURUMLAR Ağrıyı dindirmek ( analjezik ), Kas spazmını çözmek ( antispazmotik ), Yorgunluğu gidermek ( sedasyon ), Kan dolaşımını hızlandırmak, 13
İnflamasyon tedavisi, Konjesyonu azaltmak, İyileşmeyi hızlandırmak, Peristaltizmi ( barsak hareketleri ) hızlandırmak, 14
Vücut ısısını yükseltmek amacıyla sıcak uygulama yapılır. Sıcak Uygulama, Doktor İstemine Göre Yap Yapılır!! 15
Sıcak Uygulamanın Yapılmasının Sakıncalı Olduğu Durumlar : Vazodilatasyonun zararlı olduğu durumlar, Akut inflamasyonlar, 16
17
18
Kötü huylu ( malign) tümörü olanlar, Akciğer hastalığı,kalp hastalıkları ve böbrek hastalıkları olanlarda, yapılmamalıdır. 19
Sıcak Uygulamanın Riskli Olabileceği Durumlar Yeni doğanlarda ve çocuklarda, deri katmanı ince olduğu için, çocuklar acılarını dile getiremeyebilirler, Yaşlılarda,ağrıya duyarlılık azalır ve ısıyı tam olarak algılayamazlar, bu da yanıklara sebeb olabilir. 20
Bazı ilaçların kullanımına bağlı olarak, algılama bozukluğu gelişebilir. Buna bağlı olarak sıcağın derecesini algılamakta zorluk yaşayabilir ve doku kayıpları oluşabilir. Konfüzyon,bilinç kaybı, spinal kord yaralanmalarında, uyaranları alma ve cevap verme azalacağından,sıcak uygulama risklidir. 21
Açık yaralar, ısıya daha duyarlıdır. Ödemli dokularda hücreler arasında sıvı birikmesi olduğundan, duyarlılık azalmıştır. Skarlı dokularda deri kalınlaşmış olduğu için, o bölgelerde ısı iletimi zordur. 22
Periferal vasküler hastalıklarda, ekstremitelerde ağrı ve sıcaklık uyarılarının iletimi azaldığından,sıcak uygulama risklidir. Ortopedik hastalıklarda kullanılan metal vida yada metal plaklar, ısıyı çabuk ilettiğinden,sıcak uygulama riskli olabilir. 23
Sıcak Uygulama Çeşitleri 1.) Kuru Sıcak Uygulamalar 2.) Yaş Sıcak Uygulamalar olmak üzere iki bölümde incelenir. 24
Sıcak Uygulamalarda Isı Dereceleri :..Çok Sıcak..Sıcak..Hafif Sıcak..Ilık 41-46 santigrad derece 37-40 santigrad derece 34-36 santigrad derece 28-34 santigrad derece 25
KURU SICAK UYGULAMALAR : 1.) Diyaterm, 2.) Elektrikli yastık, 3.) Elektrikli battaniye, 4.) Aguatermik yastıklar, 5.) Isıveren lambalar, 6.) Isı petleri, 7.) Termofor, kuru ısı veren araçlardır. 26
Kuru Sıcak Uygulamalar ; a.) Direkt Olarak Uygulanan Yöntemler b.) İndirekt Olarak Uygulanan Yöntemler olarak iki çeşittir. 27
Aguatermik Yastıklar.)Isı : 40-43 derece.)uygulamadan önce,üzerine yalıtımı ve vücut terinin emilimi için, pamuklu keten kılıf yada havlu geçirilir. 28
29
Elektrikli Isı Yastıkları.)Elektrikli bobinlerden oluşmuş,üzeri keten yada pamuklu kumaşla kaplı, su geçirmez aletlerdir..)aguatermik yastıklar gibi kullanılır. 30
Isı Kafesi ( beşiği ).)Çok sayıda akkor elektrik lambalarından oluşan metal kemerlerdir. Birden fazla 45 Wattlık ampul kullanımı istenilenısıya ulaşmak için gerekebilir..)ampuller hastaya 40-45 cm. uzaklıkta tutularak,hastanın geniş alanını ısıtmak için kullanılır..)uygulama süresi : 15 dakikadır. 31
32
.)Lambanın mesafesi ve ampıl sayısı,doktor istemine göre ayarlanır..)isı verilmeden önce, hastanın uygulama yapılacak bölgesi bir çarşafla örtülür. 33
Isı Lambaları : 34
.)Oynar başlıklı seyyar lambalardır,.)lambalar 25-45-60 Watt olabilir,.)lamba hastadan 45-60 cm.lik uzaklıkta olmalıdır,.)işlem süresi 15-30 dakikadır,.)her 5 dakikada bir, işlem bölgesi kontrol edilir,.)hastanın vital bulguları alınır ve gözlenir. 35
Tek Kullanımlık ( disposable ) Kimyasal Paketler :.)Farklı kimyasal bileşenler içeren iki bölümden oluşan plastik keselerdir..)kese sıkıştırıldığında, içinde bulunan kimyasal bileşenler aktif hale gelir ve kese içindeki ısı yükselir..)bu keseler tek kullanımlıktır,bu nedenle pahalıdır. 36
.)Çapraz enfeksiyonların önlenmesi açısından, kullanımları tercih edilir..)keseler kullanılmadan önce, ısıları ön kol iç yüzüne tutularak kontrol edilir..)kese pamuklu bir örtüye sarılarak hastaya uygulanır..)keselerin yırtık olup olmadığı,kullanımdan önce kontrol edilir. 37
Ultrasonik Isı Uygulaması :.)Ultrasonik ses dalgalarının, ısıya dönüştürülerek, US probu ile vücuda ısı uygulamasıdır..)isı miktar ve süresini hekim ayarlar. 38
Termofor ( sıcak Su Torbası ) : 39
40
..)Değişik ebatlarda,su sıcaklığına dayanıklı,sıvı sızıntısını önleyen vidalı kapağı olan torbalardır.termoforun deriye doğrudan temasını önleyen kılıfı vardır. 41
Termofor Kullanımında Gerekli Malzemeler :..)Termofor ve kılıfı,..)sıcak su Yetişkinler için : 46-55 derece Çocuklar için : 40-45 derece..)vücut termometresi..)kurulama bezi 42
YAŞ ( NEMLİ ) SICAK UYGULAMALAR :..Yaş sıcak uygulamalar, ısıyı çabuk ileten bir yöntemdir..)kompres,.)oturma banyosu,.)lokal ve genel banyolar 43
Uygulamanın Amacı..sirkülasyonu düzenlemek,..ödemi ve enflamasyonu azaltmak,..kas relaksasyonunu arttırmak,..yara iyileşmesini hızlandırmak 44
1. Sıcak Yaş Kompresler : Pet,gazlı bez,havlu gibi malzemelerin sıcak suya batırılarak gerekli bölgeye uygulanmasına sıcak yaş kompres denir. 45
. Kompresler büyük alana uygulanacaksa, büyük kompres yada çarşaflar kullanılır.. Küçük alanlarda ise, küçük kompresler uygulanır. 46
Uygulamada Kullanılan Malzemeler :.Tepsi,.Solusyon Kabı,.Solusyon(40-50 derece),.6-8 adet kompres,.iki tahta kaşık veya maşa,.plastik Örtü,.Tedavi Bezi,.Vazelin,.Su Termometresi,.Havlu,.2 Çift Eldiven. 47
2.) Sitz Banyosu ( Oturma Banyosu ) : 48
49
50
..Özel küvet yada özel hazırlanmış banyoda, istenilen özellikleri taşıyan sıcak solusyona hastanın oturtulması suretiyle yapılan işlemlere oturma banyosu denir. 51
Uygulama Amacı :..Rektal ameliyat geçiren hastalara,..epizyotomi yapılan hastalara,..ağrılı hemoroidi olanlara,..vaginal inflamasyonu olan hastalara uygulanır. 52
Uygulamada Kullanılan Malzemeler :.Küvet,.Sıcak su( 37-40 derece),.önerilen solusyon,.havlu,.örtü,.termometre,.e ldiven. 53
3.) Parafin Banyosu : 54
55
56
..Mum yapımında kullanılan parafinin vücut ısısından birkaç derece fazla ısıtılmasıyla yapılan uygulamalardır...bazen parafin ısısı uygulama yapılacal bölgenin özelliğine göre 45-50 dereceye kadar çıkarılabilir...parafin direkt uygulanabildiği gibi, sargı bezi batırılarak ta uygulanabilir...uygulama süresi 230 dakikadır. 57
Dikkat Edilecek Noktalar :.Parafin banyosu, el, ayak gibi küçük ve düz yüzeyi olmayan bölgelerde tercih edilir..parafin, açık yara, dermatit ve aktif enfeksiyonlarda uygulanmaz..işlemden sonra,bölge temizlenir,kurulanır ve yapılan işlem kaydedilir. 58
4.) Daldırma Banyosu : 59
Vücudun belli bir bölümünün sıcak solusyona daldırılması esasına dayanır. Daldırma banyosu ;.kas gevşemesi sağlar,.ödemi azaltır,.yara üzerinde sertleşmiş,kalınlaşmış kabukları yumuşatır,.ilaç uygulamaları ve ilaç emilimini kolaylaştırır. 60
.Daldırma banyosunda suyun sıcaklığı :40,5-43 derece olmalıdır..uygulama bölgesi solusyon içine tam olarak yerleştirilir..solusyonun ısı kaybını önlemek için,havlu,çarşaf vb. örtülür. 61
5.) Genel Banyolar :..Sıcak su içine gerekli görülen solusyonlar katılarak, hastanın tüm vücuduna uygulanan banyo yöntemidir..bazı cilt hastalıklarında,.bütün vücuda ilaç uygulaması gerekince,.çok büyük yanıklarda,.yara kabuklarının yumuşatılmasında,.vücut ısısının yükseltilmesinde kullanılır. 62
Genel Banyoda ; hasta küvet içine alınır...işlemden önce,hastanın vital bulguları alınır,..hasta üşütülmeden uygulama yapılır,..suyun sıcaklığı :37-40 derece olmalıdır,..uygulama sırasında hastanın genel durumu bozulursa,işlem sonlandırılır,..işlem süresi :15-20 dakikadır. 63
Sıcak Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar :..Uygulama yapılan kaplar,sızıntı yönünden kontrol edilmelidir,..elektrikli aletler ve bağlantılarının çalışıp çalışmadığı, elektrik kaçağı olup olmadığı kontrol edilmelidir, 64
..Kullanılacak bütün alet ve solusyonlar,ısı yönünden, kullanımdan önce kontrol edilmelidir,..kullanılacak aletlerin voltajı, tedavi alanına uzaklığı ve verilen pozisyonun uygunluğu kontrol edilmelidir, 65
..Elektrikli aletler kullanılırken, hastanın üzerinde iletken bir madde olmamalıdır,..hastaların, ısı veren araçların ayarlarıyla oynamasına izin verilmemelidir,..uygulamadan önce, hastanın vital bulguları alınmalıdır, 66
..Hastaya yapılacak uygulama süresi 15-20 dakika olmalı ve süresi 30 dakikayı geçmemelidir,..isı uygulamalarının süresi kısaldıkça,vücudun ısıyı tolere etme yeteneği artar, 67
..Uygulama hemşire tarafından yapılmalı,hastanın cildi 5 dakikada bir gözlenmelidir,..uygulama sırasında hasta yalnız bırakılmamalıdır, 68
..Hemşire, çocuklara, yaşlılara ve sistemik hastalığı olanlara,uygulama sırasında özellikle dikkat etmelidir,..işlem sırasında ve sonrasında,hastanın genel durumu ve ciltteki değişimler yakından gözlenmelidir, 69
..Sıcak uygulamalar, açık yaralara yada göz gibi organlara uygulanacaksa, cerrahi asepsi kurallarına uygun olarak çalışılır..diğer uygulamalarda ise, medikal asepsi kurallarına uygun çalışılır. 70
HAZIRLAYAN HARİKA ATA 71