POSTER BİLDİRİLER Küçükbaş Bilim Alanı (Hayvan Yetiştirme)

Küçükbaş Bilim Alanı (Hayvan Yetiştirme) Van İli Çoban Eğitimi ve İstihdamı Kadir Karakuş, S. Seçkin Tuncer, Cemal Budağ Türkiye nin Coğrafi İşaretli Hayvansal Ürünler Kapasitesi Üzerine Bir Değerlendirme İrfan Daşkıran, Nazan Darcan Karya Kuzularında Besi, Kesim ve Karkas Özellikleri Engin Yaralı, Orhan Karaca Süt Keçisi Yetiştiriciliğinde Sağlık Koruma Programı Mahmut Çınar, Ayhan Ceyhan Yeni Doğan Kuzu ve Oğlakların Mide Tüpü Uygulamasıyla Beslenmesi Kağan Tan, Turgay Taşkın Keçi Gen Kaynaklarının Orijini, Dağılımı, Evcilleştirilmesi ve Genetik Çeşitliliği Tehdit Eden Faktörler Sezen Ocak, Nazan Koluman Koyunlarda Kimi Üreme Davranışları Vahdettin Sarıyel, Birol Dağ Koyun ve Keçi Yetiştiriciliği Açısından Anız ve Önemi Murat Yılmaz, Tufan Altın, A. Önder Üstündağ Norduz Keçisi Oğlaklarında Yaşama Gücü ve Sütten Kesim Ağırlığı Üzerine Analık Davranışı Puanının (MBS) Etkisi Ayhan Yılmaz, Serhat Karaca, Mehmet Bingöl, Aşkın Kor Yetiştirici Koşullarında Kıl Keçilerin Meme Özellikleri ile Süt Verim Özellikleri Arasındaki İlişkiler Okan Atay, Özdal Gökdal, Ali Kemali Özuğur, Vadullah Eren Yetiştirici Koşullarında Keçilerde Kızgınlığın Senkronizasyonu ve Döl Verim Sonuçları Özdal Gökdal, Okan Atay, Ali Kemali Özuğur, Vadullah Eren Norduz Keçilerinde Bazı Tanımlayıcı Verim Özellikleri ve Vücut Ölçüleri Mehmet Bingöl, Özdal Gökdal, Turgut Aygün, Ayhan Yılmaz, İrfan Daşkıran Çanakkale Koşullarında Yetiştirilen Türk Saanen Oğlaklarına Ait Sağlık Uygulaması Kayıtlarında Aylık Hastalık İnsidansı Değişimi Coşkun Konyalı, Baver Coşkun, Cemil Tölü, Gürbüz Daş, Türker Savaş Keçi Yetiştiriciliğinde Sağlık Kayıtları: Kayıt ve Değerlendirmede Karşılaşılan Güçlükler Coşkun Konyalı, Baver Coşkun, Türker Savaş Yetiştirici Koşullarında Bulunan Norduz ve Karakaş Koçlarının Spermatolojik Özellikleri Kadir Kırk Karya Kuzularda Büyüme Özellikleri Orhan Karaca, Onur Yılmaz, İbrahim Cemal Karya Kuzularda Sütten Kesime Kadar Yaşama Gücü Onur Yılmaz, Murat Yılmaz, İbrahim Cemal, Orhan Karaca, Nezih Ata Keçilerin Üreme Aktivitesinde Hormonal ve Metabolik Etkileşimler Dilek Kor, Murat Demirel Koyunlarda Üremeyi Etkileyen Faktörler Fatma Tülin Özbaşer Kıvırcık, Sakız ve Gökçeada Yerli Koyun Irklarımızın Aşım Dönemi Bazı Eşeysel Davranışlarının Belirlenmesi M. Akif Yüksel, Tamer Sezenler, Mesut Yıldırır, Cemil Tölü Değişen İhtiyaç ve Teknolojiler İçerisinde Yünün Geleceği S. Seçkin Tuncer, Cemal Budağ, Kadir Karakuş Gökçeada da Üretilen Keçi Sütlerinden Yapılan Peynirlerin Bazı Özellikleri Cemil Tölü, Kurban Yaşar, A. Adnan Hayaloğlu, Türker Savaş Mastif Tipi Yerli Köpeklerde Canlı Ağırlık ve Bazı Vücut Ölçüleri Fatih Atasoy, Bora Özarslan, Banu Yüceer, Afşin Kocakaya

Yetiştirici Koşullarında Keçilerde Kızgınlığın Senkronizasyonu ve Döl Verim Sonuçları Özdal Gökdal *, Okan Atay, Ali Kemali Özuğur, Vadullah Eren Adnan Menderes Üniversitesi Çine Meslek Yüksekokulu, 09500, Çine, Aydın. *E-posta: ogokdal@adu.edu.tr, Tel.:0256.7117052, Fax: 0256.7117054 Özet Bu çalışmanın amacı Aydın İli Çine İlçesi Kavşit Köyü nde bulunan yetiştirici sürülerinde Kavşit Köyü ve Yöresi Keçicilik Projesi kapsamında yapılan kızgınlık senkronizasyonu uygulamalarının sonuçlarını değerlendirmektir. İki sürüde elde edilen (n=93) oğlaklama oranı, doğuran keçi başına doğan oğlak sayısı, gebelik süresi, oğlak doğum ağırlığı ve ilk hafta içinde yaşama gücü özellikleri sırasıyla %67.74, 1.43±0.05, 152.58±0.41 gün, 3.28±0.03 kg ve %88.05±0.28 olarak saptanmıştır. Elde edilen sonuçlar Kavşit Köyü ve Yöresi Keçicilik Projesi nin yetiştirici koşullarında sağladığı önemli çevresel iyileştirmeleri yansıtmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kıl keçi, senkronizasyon, gebelik süresi, oğlaklama oranı, yaşama gücü. Oestrus Synchronization and Reproductive Traits in Hair Goat Abstract This study aimed to evaluate the results of oestrus synchronization treatments in goat flocks within The Goat Breeding and Improvement Project in Kavşit Village and its Vicinity conducted in Kavşit Village, Çine, Aydın. Kidding rate, litter size, gestation length, vitality rate until 7 days and birth weight in two different flocks (n=93) were found to be 67.74%, 1.43±0.05, 152.58±0.41 days, 88.05±0.28% and 3.28±0.03 kg, respectively. The obtained results are reflecting the significant environmental improvements provided by The Goat Breeding and Improvement Project in Kavşit Village and its Vicinity in the rural conditions. Key words: Hair goat, synchronization, gestation length, kidding rate, vitality rate. Giriş Kızgınlığın senkronizasyonu, aşımların belirlenen programa göre yürütülebilmesini, toplu olarak kısa sürede tamamlanmasını, yapay tohumlamanın etkin kullanımını, istenilen herhangi bir zamanda doğumların gerçekleştirilebilmesini, yem kaynakları, barınak ve iş gücünün optimum kullanımını sağlar. Aynı zamanda işletmede üretilen ve pazarlanabilen ürünler yönünden fiyatların en uygun olduğu döneme göre planlama yapılabilmesini olanaklı kılar. Özellikle sütçü keçilerde süt üretiminin yıla yayılması yada fiyatların en uygun olduğu dönemde süt üretiminin sağlanması amacıyla senkronizasyondan yararlanılmaktadır (Whitley and Jackson, 2004). Genellikle keçilerde kızgınlığın senkronizasyonunu sağlamak amacıyla progestagen, prostaglandin (PGF 2α ) ve kısrak korionik gonadotropini (ecg, PMSG) gibi hormonlar ve bunların kombinasyonları kullanılmaktadır. Senkronizasyonun ve takip eden tohumlama veya aşımların başarısını etkileyen birçok faktörden söz edilebilir. Bunlar arasında genotip, kullanılan yöntem, bakım-besleme ve uygulama mevsimi gibi çevresel etkenler ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı Kavşit Köyü ve Yöresi Keçicilik Projesi (Gökdal ve Atay, 2010) kapsamında bulunan iki yetiştirici sürüsünde aşım mevsimi içerisinde, aşımların planlanması amacıyla yapılan kızgınlığın senkronizasyonu ve teke katım uygulamalarının sonuçlarını gebelik süresi, batın genişliği, oğlak doğum ağırlığı ve ilk hafta içinde yaşama gücü özellikleri bakımından değerlendirmektir. Materyal ve Yöntem Bu araştırma, Aydın İli Çine İlçesi Kavşit Köyü nde yürütülmekte olan Kavşit Köyü ve Yöresi Keçicilik Projesi kapsamında bulunan iki yetiştiriciye ait Kıl keçi sürülerinde 2009 yılı aşım mevsimi içerisinde yürütülmüştür.

7. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi Ö. Gökdal ve ark. Aşım döneminin hemen öncesinde her bir keçinin jugular venasından vakumlu tüplere alınan kan örnekleri, uygun şartlarda laboratuara aktarılarak Brucella yönünden analiz edilmiştir. Analiz sonucunda her iki sürüde toplam 31 baş keçide Brucella şüphesi saptanmıştır. Brucella şüphesi taşımadığı saptanan toplam 96 baş anaç keçinin gebeliğinin sağlanması için gerekli teke ihtiyacının karşılanabilmesi amacıyla şansa bağlı üç grup oluşturulmuş ve 32 şer baş hayvanın birer hafta arayla kızgınlıkları senkronize edilmiştir. Kızgınlığın ve dolayısıyla aşımların senkronizasyonu amacıyla her bir gruptaki hayvanlara 20 mg flugeston acetate içeren intravaginal sünger uygulaması yapılmış, uygulamanın 9. gününde 400 IU ecg ve 0.5 ml PGF 2α hormonları enjeksiyonları gerçekleştirilmiştir. 11 günlük sünger uygulamasının sonunda süngerler vaginadan alınmış, 2 gün sonra 1:5-6 oranında teke katımı gerçekleştirilmiştir. Aşımlarda ADÜ Çine Meslek Yüksekokulu Uygulama ve Araştırma Birimi nde barındırılmakta olan Alpin ve Saanen tekeler kullanılmıştır. Yöredeki Kıl keçilerinin planlı bir yaklaşımla melezlenmeleri amacıyla gerçekleştirilen uygulamalar kapsamında her bir işletmedeki keçilerin yarısına Alpin yarısına da Saanen ırkı tekeler şansa bağlı olarak verilmiştir. Hormon uygulama ve teke katım işlemleri Kavşit Köyü ve Yöresi Keçicilik Projesi Araştırma ve Uygulama Ağılı nda gerçekleştirilmiştir. Kızgınlıkları tekrarlayan hayvanların gebeliğinin sağlanması için yaklaşık 20 gün sonra yetiştirici sürülerinde bulunan Kıl keçi tekeler sürüye katılmıştır. Teke katımı öncesi 1. sürüde 2 hayvan ölürken, bir hayvan da sakatlandığı için deneme dışı kalmıştır. Aşım sürelerinin sonunda tekeler barındırıldıkları işletmeye geri götürülürken, Kıl keçilerin bakım ve beslenmesi yetiştiricilerin kendi işletme koşullarında sürdürülmüştür. Planlanan doğum mevsiminin başlamasıyla birlikte her bir doğumu izleyen ilk 24 saat içinde doğum kayıtları tutulmuştur. İlk olarak doğan oğlaklara numara verilmiş ve doğum tarihi, ağırlığı, genotipi, ana numarası, cinsiyeti ve doğum tipi kaydedilmiştir. Çalışmada hormonal uygulamaları takiben keçilerin kızgınlık durumları bireysel olarak incelenmemiş, oğlaklama sonuçlarına dayalı değerlendirmeler yapılmıştır. Aşımların senkronizasyonu ve doğum sonuçlarına ilişkin değerler tanımlayıcı basit orantılar şeklinde verilirken, doğuran keçi başına doğan oğlak sayısı (DKDO), gebelik süresi, doğum ağırlığı ve bir hafta içindeki yaşama gücü için elde edilen değerlerin hesaplanmasında SAS (1998) paket programı kullanılmıştır. Bulgular ve Tartışma Kıl keçi sürülerinde aşımların planlanması amacıyla yapılan hormon uygulamaları sonucu aşımların senkronizasyonu ve buna bağlı olarak oğlaklama sonuçları ve doğumların dağılımına ilişkin tanımlayıcı nitelikteki değerler Çizelge 1 de verilmiştir. Çizelge 1 de görüldüğü gibi senkronize aşımlar sonucu keçilerin %67.74 ü oğlaklamıştır. Oğlaklama oranı 1.işletmede %66.10 olurken, 2. işletmede %70.58 olarak gerçekleşmiştir. Aynı zamanda 7 ve üzeri yaşlı keçiler en yüksek oğlaklama oranına (%85.71) sahip olmuşlardır. Konyalı ve ark. (2007) yaptıkları çalışmada, kızgınlığın senkronizasyonu için 11 gün süreyle progesteron içeren sünger, ayrıca PGF 2α ve PMSG enjeksiyonları ile başarılı sonuçlar alınabileceğini bildirmişlerdir. Kılboz ve Karaca (2010) aşım mevsimi dışında flugeston asetat içeren vaginal sünger veya norgestomet kulak implantı uygulamaları sonucu ilk doğumunu yapan Kıl keçilerde oğlaklama oranının %5-61.1 arasında değiştiğini saptamışlardır. Romano (2004) ve Sönmez ve ark. (2009) intravaginal sünger uygulaması ve yapay tohumlama ile elde etmiş oldukları oğlaklama oranının sırasıyla %63-65 ve %47.1 olduğunu bildirmişlerdir. Holtz ve ark. (2008) ise Boer keçilerinde senkronizasyonu takiben gerçekleştirilen yapay tohumlama uygulamasıyla sağlanan oğlaklama oranının %46-58 arasında olduğunu bildirmişlerdir. Bu çalışma ile elde edilen oğlaklama oranı, yukarıda değinilen çalışmalarda bildirilmiş olan değerlerden yüksektir. Ancak bu farklılığın temel nedeni uygulama mevsimi, uygulanan hormonal yöntem ve gebe bırakma yöntemi farklılığı ile birlikte keçi ırk ve yaşlarının farklı olmasıdır. Amarantidis ve ark. (2004) farklı yöntemlerle senkronize ettikleri Yunanistan yerli keçilerinde oğlaklama oranının %80-95 arasında gerçekleştiğini bildirmişlerdir. Bu değer gerçekleştirilen çalışmada bulunan oğlaklama oranından daha yüksektir.

7. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi Ö. Gökdal ve ark. Çizelge 1. Kıl keçi sürülerinde aşımların senkronizasyonu ve oğlaklama sonuçlarına ilişkin tanımlayıcı değerler Özellik n Senkronize aşımlarla elde edilen oğlaklama oranı (%) Geri dönen keçi oranı (%) Bir hafta içinde doğuran keçi oranı* (%) Yaş 3 17 70.58 29.41 100 4 15 53.33 46.66 75 5 32 59.37 40.62 84.21 6 8 75.00 25.00 66.66 7 21 85.71 14.28 88.88 İşletme 1 59 66.10 33.89 76.92 2 34 70.58 29.41 62.50 Genel 93 67.74 32.25 71.42 * Doğuran keçi sayısına oranlanmıştır. Yapılan bu çalışmada aşımların senkronizasyonuna bağlı olarak doğumların başlamasıyla birlikte ilk bir haftalık süre içerisinde doğuran keçi oranı %71.42 olarak gerçekleşmiştir. Bongso ve ark. (1982) yaptıkları çalışmada senkronizasyona bağlı olarak oğlaklamaların tüm sürüde 14 günlük bir dönem içinde tamamlandığını bildirmişlerdir. Cedden (1994) 14 gün süreyle vaginal sünger ve süngerin çıkarılma anında 400 IU PMSG enjeksiyonları ile kızgınlıkları senkronize edilen Tiftik keçilerinin %82.2 sinin 9 gün içerisinde oğlakladıklarını bildirmiştir. Kıl keçi sürülerinde aşımların planlanması amacıyla yapılan hormon uygulamaları sonucu DKDO, gebelik süresi, oğlakların doğum ağırlığı ve yaşama gücüne ilişkin değerler Çizelge 2 de verilmiştir. Çizelge 2 de görüldüğü gibi DKDO değeri senkronize aşımlarla doğuran hayvanlarda 1.56±0.06 olurken kızgınlığını tekrarlayarak Kıl keçi tekesi tarafından döllenen hayvanlarda 1.16±0.09 olarak gerçekleşmiştir (P<0.01). Kıl keçilerde gebelik süresi ortalama 152.58±0.41gün olarak gerçekleşirken yaş, işletme, doğum tipi ve cinsiyet gibi faktörlerden önemli düzeyde etkilenmemiştir. Holtz ve ark. (2008) Boer keçilerinde kızgınlığın senkronizasyonunu takiben gerçekleştirilen yapay tohumlama uygulamasıyla sağlanan DKDO değerini 1.83-1.86 olarak bildirilmiştir. Literatürde yer alan çalışmaların yürütüldüğü koşullar ve yöntemlere ilişkin farklılıklar doğrudan karşılaştırma yapmayı güçleştirmektedir. Genel olarak Kıl keçilerinde doğal üreme sürecinde elde edilen DKDO değerleri Şengonca ve ark. (2003) tarafından 1.16, Toplu ve Altınel (2008a) tarafından 1.02, Atay ve ark. (2010a) tarafından 1.09 olarak saptanmıştır. Gerçekleştirilen çalışmada senkronize aşımlarda gebe kalmayarak geri dönen keçiler için bulunan değerlerler literatürde bildirilen değerlerle uyumludur. Aynı zamanda farklı işletmelere ait incelenen tüm özelliklere ilişkin değerler arasında istatistik olarak bir fark bulunamamıştır. Bu, ayrı yörede yetiştirici koşullarının birbirinden çok büyük farklılık göstermediğini kanıtlamaktadır. Nitekim Toplu ve Altınel (2008a) de yaptıkları çalışmalarında yetiştirici koşullarında üreme özellikleri bakımından işletmeler arasında istatistik farklılık olmadığını bildirmişlerdir.

7. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi Ö. Gökdal ve ark. Çizelge 2. Keçilerde doğuran keçi başına doğan oğlak sayısı, gebelik süresi, doğum ağırlığı ve yaşama gücüne ait ortalama ve standart hata değerleri. Özellik n DKDO n Geb. süresi (gün) n Doğum ağ. (kg) Y. gücü (%) Yaş/Ana yaşı * 3 17 1.36±0.12 12 152.11±1.03 26 3.09±0.08b 80.71±0.64 4 15 1.25±0.12 8 152.03±1.22 20 3.30±0.09ab 100.0±0.72 5 32 1.45±0.09 19 152.62±0.84 46 3.25±0.06b 86.94±0.47 6 8 1.44±0.18 6 152.74±1.50 12 3.55±0.12a 100.0±0.95 7 21 1.31±0.11 18 152.79±0.84 30 3.35±0.08ab 83.35±0.59 İşletme 1 59 1.32±0.07 39 152.88±0.61 39 3.32±0.04 90.40±0.35 2 34 1.40±0.09 24 152.03±0.81 24 3.20±0.06 84.11±0.46 Doğum Tipi ** Tek - 28 152.57±0.72 53 3.53±0.05 83.35±0.48 Çoğuz - 35 152.35±0.62 81 3.11±0.04 91.13±0.38 Cinsiyet Erkek - 34 152.24±0.62 68 3.34±0.05 86.58±0.39 Dişi - 29 152.68±0.71 66 3.21±0.05 89.57±0.40 Genotip * SxK (F 1 ) - - 60 3.35±0.05a 89.74±0.42 AxK (F 1 ) - - 39 3.13±0.07b 92.79±0.52 Kıl keçi - - 35 3.31±0.07ab 79.89±0.54 Aşım durumu ** SE 63 1.56±0.06-99 3.26±0.04 90.93±0.32 SD 30 1.16±0.09-35 3.31±0.07 79.91±0.54 GENEL 93 1.43±0.05 63 152.58±0.41 134 3.28±0.03 88.05±0.28 Gebelik süresi: Senkronize aşımlarla doğuran hayvanlar için hesaplanmıştır. DKDO: Doğuran keçi başına doğan oğlak sayısı. SxK (F 1 ): Saanen x Kıl keçi (F 1 ), AxK (F 1 ): Alpin x Kıl keçi (F 1 ). Aşım durumu: Senkronize aşımlarla doğuran hayvanlar (SE) veya geri dönerek Kıl keçi tekesi tarafından döllenen hayvanlar (SD). * : P<0.05, **: P<0.01 düzeyinde önemlidir. a,b,: Aynı sütun üzerinde farklı harfler arasındaki ayrım önemlidir (P<0.05). Keçilerde gebelik süresinin genel olarak 144-157 gün arasında değiştiği bilinmektedir. Bu çalışmada bulunan gebelik süresinin (152 gün), Kılboz ve Karaca nın (2010) üreme mevsimi dışında uyarılan Kıl keçiler için bildirmiş oldukları (145-155 gün) gebelik süresi ile uyumlu olduğu görülmektedir. Benzer şekilde Amarantidis ve ark. (2004) farklı yöntemlerle senkronize ettikleri Yunanistan yerli keçilerinde gebelik süresini 150.1-150.6 gün olarak saptamışlardır. Sönmez ve ark. (2009) vaginal sünger ve 500 IU ecg kullanarak senkronize ettikleri keçilerde gebelik süresini 149.1 gün olarak bildirirken, Braga Lobo ve ark. (2010) Brezilya da yetiştirilen çeşitli ırkların ortalaması olarak gebelik süresinin 147.6-149.4 gün arasında değiştiğini saptamışlardır. Bu çalışmada oğlakların doğum ağırlığı ve bir haftaya kadarki yaşama gücü ortalamaları sırasıyla 3.28±0.03 ve 88.05±0.28 olarak saptanmıştır (Çizelge 2). Bu çalışmada oğlak doğum ağırlıklarına ilişkin bulunan değerler, Şimşek ve ark. (2007) tarafından Saanen x Kıl keçi (F 1 ) melezleri (2.18 kg), Toplu ve Altınel tarafından (2008b) Kıl keçi (2.19 kg) ve Atay ve ark. nın (2010b) yine Kıl keçiler için (3.17) bildirmiş oldukları değerlerden yüksektir. Braga Lobo ve ark. (2010) ise Brezilya da yetiştirilen çeşitli ırkların ortalaması olarak oğlak doğum ağırlığının 2.92-3.40 kg olduğunu bildirmişlerdir. Bu çalışmada doğum ağırlığı üzerine ana yaşı, doğum tipi ve genotip önemli düzeyde (P<0.05) etkili olurken diğer faktörler önemli bir farklılık yaratmamıştır. Bu sonucun literatür ile uyumlu olduğu görülmektedir (Şimşek ve ark. 2007; Atay ve ark., 2010b). En yüksek doğum ağırlığı değerine 6 yaşlı analara sahip oğlaklar ulaşmışlardır. Doğum tipi tek olan oğlaklar çoğuz doğan oğlaklara,

7. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi Ö. Gökdal ve ark. genotipler içinde de Saanen x Kıl (F 1 ) ve Kıl keçi oğlaklar da Alpin x Kıl (F 1 ) oğlaklara göre daha yüksek doğum ağırlığı değerine sahip olmuşlardır. Yaşama gücü özellikleri üzerine ise etkisi incelenen faktörlerden hiçbirinin etkisi önemli düzeyde olmamıştır. Benzer şekilde Şimşek ve ark. (2007) Saanen x Kıl keçi (F 1 ) melezleri üzerinde yürüttükleri çalışmalarında ana yaşı, doğum tipi ve cinsiyetin yaşama gücü üzerine önemli etkide bulunmadığını bildirirken, 5. güne kadarki yaşama gücünü %86.20 olarak saptamışlardır. Toplu ve Altınel (2008b) ise bir aylık yaşta yaşama gücünü %98.86 olarak bildirmişlerdir. Yaşama gücü üzerine doğum tipi, ana yaşı ve işletmenin istatistik olarak önemli olmadığını bildirmişlerdir. Atay ve ark. (2010a) aynı yörede yürüttükleri bir çalışmada Kıl keçi oğlaklarının bir haftalık yaşta yaşama gücü değerinin %94.11 olarak gerçekleştiğini bildirmişlerdir. Araştırıcılar, yaşama gücü üzerine, işletme, ana yaşı ve cinsiyet etkilerinin önemsiz olduğunu saptamışlardır. Sonuç Sonuç olarak yetiştirici koşullarında kızgınlığın senkronizasyonu ve teke katım uygulamalarının aşımların planlanması ve elde edilen döl verim düzeyi açısından tatmin edici bir seviyede olduğu kabul edilebilir. Elde edilen sonuçların tamamen yetiştirici koşullarında yürütülen Kavşit Köyü ve Yöresi Keçicilik Projesi kapsamında bulunan sürülerde sağladığı önemli çevresel iyileştirmeleri yansıttığı söylenebilir. Ancak çevresel koşullarda yapılacak iyileştirmelere devam edilmesi, ek yemleme programlarının yürütülmesi, özellikle aşım döneminde hayvanların bakım-beslemelerine daha duyarlı davranılması, sağlık koruma önlemlerine özen gösterilmesi, hastalık ve parazitlerle etkin mücadele edilmesi ve kayıt tutmada daha yüksek bir hassasiyet gösterilmesi gerekmektedir. Ayrıca daha yüksek döl verim düzeyinin sağlanabilmesi amacıyla köy koşullarında farklı senkronizasyon yöntemlerinin etkinliği de araştırılmalıdır. Kaynaklar Amarantidis, I., Karagiannidis, A., Saratsis, Ph., Brikas, P. 2004. Efficiency of methods used for estrous synchronization in indigenous Greek goats. Small Ruminant Research, 52, 247 252. Atay, O., Gökdal, Ö., Eren, V. 2010a. Reproductive characteristics and kid marketing weights of Hair goat flocks in rural conditions in Turkey. Cuban Journal of Agricultural Sciences, 44, 4, 353-358. Atay, O., Gökdal, Ö., Eren, V. 2010b. Yetiştirici koşullarında Kıl Keçilerin kimi verim özellikleri. Ulusal Keçicilik Kongresi 2010, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 24-26 Haziran 2010. Sözlü Bildiri, Bildiriler Kitabı: 207-210. Bongso, T. A., Fatimah I., Dass, S. 1982. Synchronisation of oestrus of goats treated with progestagenimpregnated intravaginal sponges and PMSG, and reproductive performance following natural mating or A.I. with frozen semen. Animal Reproduction Science 5, 2, 111-116. Braga Lôbo, R.N., Facó, O., Bezerra Oliveira Lôbo, A.M., Vasques Villela, L.C. 2010. Brazilian goat breeding programs. Small Ruminant Research 89, 149 154. Cedden, F. 1994. Köy koşullarında Progestagen + PMSG ve Prostaglandin F 2α kullanarak Tiftik keçilerinde kızgınlıkların toplulaştırılması. Ankara Üniv. Fen Bil. Enst. Zootekni ABD, Basılmamış Doktora Tezi, 85 s. Gökdal, Ö., Atay, O. 2010. Kavşit Köyü ve Yöresi Keçicilik Projesi: Gelişmeler. Ulusal Keçicilik Kongresi 2010, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 24-26 Haziran 2010. Poster, Bildiriler Kitabı: 150-153. Holtz, W., Sohnrey, B., Gerland, M., Driancourt, M.-A. 2008. Ovsynch synchronization and fixed-time insemination in goats. Theriogenology, 69, 785 792. Kılboz, E.İ., Karaca, F. 2010. Üreme mevsimi dışında genç keçilerde flugeston asetat vaginal sünger ve norgestomet kulak implantı uygulamalarıyla östrüslerin uyarılması. YYU Veteriner Fakültesi Dergisi, 21, 1, 1 6. Konyalı, A., Tölü, C., Ayağ, B.S., Yurdabak, S. 2007. Yapay tohumlama uygulanan Türk Saanen keçilerinde farklı toplulaştırma yöntemlerinin döl verimi parametreleri üzerine etkileri. V.Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, 05-08 Eylül 2007, Van.

7. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi Ö. Gökdal ve ark. Sönmez, M., Bozkurt, T., Türk, G., Gür, S., Kızıl, M., Yüce, A. 2009.The effect of vitamin E treatment during preovulatory period on reproductive performance of goats following estrous synchronization using intravaginal sponges. Animal Reproduction Science, 114, 183 192. Şengonca, M., Taşkın, T., Koşum, N. 2003. Saanen x Kıl Keçi melezlerinin ve saf Kıl keçilerinin kimi verim özelliklerinin belirlenmesi üzerine eş zamanlı bir araştırma. Turk J Vet Anim Sci, 27, 1319-1325. Şimşek, G., Bayraktar, M., Gürses, M. 2007. Saanen x Kıl Keçisi F1 ve G1 melezlerinde büyüme ve yaşama gücü özelliklerinin araştırılması. F.Ü. Sağ. Bil. Derg., 21, 1, 21-26. Toplu, H.D.O., Altınel, A. 2008a. Some production traits of indigenous Hair goats bred under extensive conditions in Turkey. 1st communication: reproduction, milk yield and hair production traits of does. Arch. Tierz., Dummerstorf, 51, 5, 498-506. Toplu, H.D.O., Altınel, A. 2008b. Some production traits of indigenous Hair goats bred under extensive conditions in Turkey. 2nd communication: viability and growth performances of kids. Arch. Tierz., Dummerstorf 51, 5, 507-514. Whitley, N.C., Jackson, D.J. 2004. An update on estrus synchronization in goats: A minor species. Journal of Animal Science, 82 (E. Suppl.):E270 E276.