ÜREMENİN KONTROLÜ. PROF. DR. Nafiz YURDAYDIN

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÜREMENİN KONTROLÜ. PROF. DR. Nafiz YURDAYDIN"

Ayşe Türel
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ÜREMENİN KONTROLÜ PROF. DR. Nafiz YURDAYDIN

2 Çiftlik hayvanlarında üremenin denetlenmesi çerçevesinde: Çiftleşme-tohumlamalar istenen zamana göre planlanıp, toplulaştırılabilir, Mevsimsel poliöstrik hayvanlarda anöstrüs döneminde ovarium işlevleri uyarılıp, gebe kalma sansı sağlanabilir, Ovulasyon sansı ve sayısı yükseltilip ikizlik oranı arttırılabilir ya da süperfollikülasyon şekillendirilebilir, Genç hayvanların erken yaşta cinsel olgunluğa erişmesi ve döl alınması denebilir, Gebelik süresinin kısaltılması yoluna gidilebilir.

sağlanabilir, Ovulasyon sansı ve sayısı yükseltilip ikizlik oranı arttırılabilir ya da süperfollikülasyon

3 SEKSÜEL SENKRONİZASYON Östrüs ve ovulasyonun istenilen zamana göre planlanması işlemine seksüel senkronizasyon adı verilmektedir. Amaç; Östrüsleri kısa bir süre içinde toplamak Tohumlama ve aşımları planlanan zaman içinde yapmak Suni tohumlama ve embriyo nakli uygulamalarını kolaylaştırmak İlk tohumlamada gebe kalmayan hayvanların izlenme sorununu gidermek Bir yıl içinde daha fazla kuzu alabilmek Gebe hayvanlarda grup halinde yem değişiklikleri, aşılama ve antiparaziter ilaçlamaları kolaylaştırmak Doğumları belli bir zaman diliminde yaptırıp, denetleyebilmek ve yavru kayıplarını azaltmak, pazara bir örnek yavrular verebilmek Sürüde bir örnek gençleşmeyi sağlayabilmek; barınak, işgücü ve malzemelerin daha verimli bir şekilde kullanılmak

kalmayan hayvanların izlenme sorununu gidermek Bir yıl içinde daha fazla kuzu alabilmek Gebe hayvanlarda grup halinde yem değişiklikleri, aşılama ve antiparaziter ilaçlamaları

4 Büyük ruminantlarda seksüel PG uygulamaları için senkronizasyon İlk yöntem, 11 gün ara ile iki PG enjeksiyonudur. İkinci yöntemde, hayvan bakıcısı beş gün süreyle, günde üç defa östrüs belirtilerini gözlemeli ve östrüs gösterenleri tohumlatmalıdır. Bu süre içinde östrüs göstermeyenlere ise altıncı günde PG enjekte edilir ve üç gün içinde östrüsler görülür. Üçüncü yöntem ilk iki yöntemin kombinasyonu şeklinde düşünülebilir. Önce tüm ineklere bir kere PG enjekte edilir. 7 gün süreyle östrüs gözlemleri yapılarak gösterenler tohumlanır. Östrüs göstermeyenlere sekizinci günde ikinci PG enjeksiyonu yapılarak, izleyen üç gün içinde östrüsler belirlenebilir. Dördüncü yöntemde ise, PG enjeksiyonundan önce hayvana rektal palpasyon/ ultrasonografı yapılarak aktif corpus luteum bulunanlara enjeksiyon yapıldığı için hemen bütün hayvanlar PG'e cevap verirler. Dezavantajı ise corpus luteum'un belirlenmesinde %20'ye kadar hata yapılabilmektedir.

Bu süre içinde östrüs göstermeyenlere ise altıncı günde PG enjekte edilir ve üç gün içinde östrüsler görülür. Üçüncü yöntem ilk iki yöntemin kombinasyonu şeklinde düşünülebilir.

5 Progestagenlerin kullanılması Progestagenlerle senkronize edilecek büyük ruminantlarda buzağılamanın üstünden en az 2 gün geçmiş olmasına ve herhangi bir genital üriner enfeksiyonun bulunmamasına özen gösterilmelidir Büyük ruminantlarda progestagenler sıklıkla, progesteron salan intravaginal spiral (PRID). PRID vaginaya özel spekulumu yardımı ile yerleştirilir Fertil bir östrüs oluşturabilmek için vaginal PRID gün uygulanmalıdır.

Büyük ruminantlarda progestagenler sıklıkla, progesteron salan intravaginal spiral (PRID).

7 Kısrakta seksüel senkronizasyon Kısraklarda seksüel senkronizasyonun amaçları Anöstrüsten aşım sezonuna geçiş süresini kısaltmak, Östrüslerin belirlenmesi girişimlerinde zaman kazanmak, Gebelik başına aşım sayısını azaltmak, Suni tohumlama uygulamalarını kolaylaştırmak, Değerli aygırların spermalarının birkaç kısrakta birden kullanılmasına olanak sağlamak, ecg üretimi amacıyla kısrak idrarına gerek duyulduğu durumlarda uygulanmak, Yarış ve gösteri kısraklarında östrüsleri ertelemek, Erken postpartum dönemde involusyona zaman tanıyarak erken embriyonik ölüm oranını düşürmek şeklinde sıralanabilir.

spermalarının birkaç kısrakta birden kullanılmasına olanak sağlamak, ecg üretimi amacıyla kısrak idrarına gerek duyulduğu durumlarda uygulanmak, Yarış

8 Anöstrüs veya geçiş dönemindeki girişimler Anöstrüs ya da siklik döneme geçiş sürecindeki kısraklarda ovarium işlevleri; ışık uygulamaları, progestagenler, PGF2α ve analogları ve HCG hormonları uygulanarak uyarılabilmektedir. 60 gün yapay ışıktan sonra + 20 mg/günlük altrenogest x 10 gün + son gün PG + PG'den 10 gün sonra 2500 IU HCG, şeklinde bir kombinasyon önerilmektedir.

hormonları uygulanarak uyarılabilmektedir.

9 Aşım sezonundaki girişimler Sinkronizasyon Yöntemi Kısrak sayısı (N) Kızgınlı k (N) Gösteren (%) Kızgınlık Başlangı cı Ovulasyo n I. 14 gün ara ile PGF2α saat 5. gün II. 14 gün ara ile PGF2α +HCG saat 6,5. gün III. Doğumdan sonra 20. günde PGF2α saat 5. gün GRUP TOHUMLANAN KISRAK DÖLVERİMİ SONUÇLARI GEBE KALAN (N) GEBELİK ORANI (%) A (I) B (II) C (III)

14 gün ara ile PGF2α +HCG 10 8 80.0 24-36 saat 6,5. gün III. Doğumdan sonra 20. günde PGF2α 10 8 80.

10 KARNİVORLARDA SEKSÜEL SİKLUSLARIN KONTROLÜ Östrüslerin ertelenmesi Proöstrüsün baskılanması Ovulasyonun uyarılması İmplantasyonun engellenmesi Gebeliğin sonlandırılması

11 Küçük ruminantlarda seksüel senkronizasyon Anöstrüs döneminde ovaryum fonksiyonlarının uyarılması Vaginal sünger veya implant formundaki progestagenler gün süre ile uygulandıktan sonra, 24 saat içinde IU ECG ve tohumlamalar sırasında da GnRH enjeksiyonları yapılarak % 80'nin üzerinde bir seksüel faaliyet sağlanabilmektedir. Aşım sezonuna geçiş dönemindeki girişimler Anöstrüsten aşım sezonuna geçiş döneminde koyunlar progestagen veya progestagen + ecg ile senkronize edilebilirler. Progestagen uygulamasının bitimini izleyerek sürüye koç katımı ile östrüsler daha yüksek oranda uyarılabilir. Siklik hayvanlardaki girişimler Progestagenler ile senkronizasyon Prostaglandinler ile senkronizasyon

Aşım sezonuna geçiş dönemindeki girişimler Anöstrüsten aşım sezonuna geçiş döneminde koyunlar progestagen veya progestagen + ecg ile senkronize edilebilirler.

Benzer belgeler

Senkronizasyon. Prostaglandin ile senkronizasyon Kontrolü yöntem Pazartesi yöntemi 2+2 yöntemi ½ yöntemi

Senkronizasyon. Prostaglandin ile senkronizasyon Kontrolü yöntem Pazartesi yöntemi 2+2 yöntemi ½ yöntemi Prostaglandin gibi luteolitik ajanlar kullanarak luteolizisi premature olarak oluşturmak, Progesteron veya sentetik derivelerini kullanarak CL'un fonksiyonuna benzer etkiyi oluşturmak. Prostaglandin ile