ÇOCUK ENDOKRİNOLOJİ ÖZEL SAYISI

Ocak - Şubat - Mart 2012 Dr. Sami Us n m, Ç Slığı ve Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi yayınır. ISSN 2146-8214 Prof. Dr NİHAT TOSUN: SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM PROJESİ NDE EKİP HALİNDE BAŞARILI ÇALIŞMALARA İMZA ATTIK OBEZİTE HANGİ ÇOCUKLAR KISA BOYLUDUR ÇOCUKLUK ÇAĞINDA OSTEOPOROZ ÇOCUKLARDA DİYABETES MELLİTUS Ocak - Şubat - Mart 2012 Dr. Sami mi U s n ğ m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, m, Ç S lı lı lı lı lı lı lı lı lı lı lı lı lı lı lı lığı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğı ğ ve Hastalıkları Eğitim ve Ara SAĞLIKT Ç ÇOCUK ENDOKRİNOLOJİ ÖZEL SAYISI

Ocak - Şubat- Mart 2012 1

Dr. Sami Us n m, Ç Slığı ve Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ana Yayın Kuru Başkanı: ç. Dr. Nurullah Okumuş (Başhekim) Genel Yayın Yönetmeni: ç. Dr. Zehra Aycan Haber Koordinatörü: Merve Yılzalp Yayın Kuru: Prof. Dr. Selmin rademir Prof. Dr. Tuncay Küçüközkan ç. Dr. Zehra Aycan ç. Dr. Ayşe raman ç. Dr. Gonca Yılmaz ç. Dr. Ayşegül Zenciroğ Dr. Nilüfer Arda Dr. Arzu Dursun Dr. Saliha Şenel Dr. Gökhan Ceylan Hemşire Hatice Bilgili Sosyal Hizmet Uzmanı Haşim Kiraz Bilimsel Danışma Kuru: Prof. Dr. Ali Kutsal ç. Dr. Mehmet Bülbül ç. Dr. Hakan Çavuşoğ ç. Dr. Semra Çetinkaya ç. Dr. Özlem Erdoğan ç. Dr. Ayşe Ulya Ertem ç. Dr. Osman Fal ra ç. Dr. Can Demir racan ç. Dr. Özgür Öner ç. Dr. Pınar Öner ç. Dr. İsmet Far Özgüner ç. Dr. Mahmut Ferda Şenel ç. Dr. Filiz Şenak ç. Dr. Gönül Tanır Dr. Ayşe Aksoy Dr. Ayşe Aksoy Dr. Ülker Ertan Dr. Nedim C.M. Gülal Dr. Pamir Işık Dr. Bülent ra Dr. Bengi Ece Kurtul Dr. Mehpare Özkan Dr. Şengül Özkan Dr. Seray Şirvan Dr. Yasemin Taşçı Yılz Dr. Pelin Zor Op. Dr. Elif Akkaş Op. Dr. Derya Erdoğan Op. Dr. Ulaş Önay Op. Dr. Enis Özkaya *Yayın Kuru ve Bilimsel Danışma Kuru soya sırasına göre yapılmıştır. Dr. Sami Us Slık Dergisi (Dr. SU) Sayı: 2 Ocak Şubat - Mart 2012 ISSN 2146-8214 İmtiyaz Sahibi ve Sorum Yazı İşleri Müdürü: Aysun Yayıncılık Matbaacılık Reklam İnşaat Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti. ana Aysun Palalı Genel Yayın Koordinatörü: Cumali Köktaş H Danışmanı: Av. Behiye Alkoç Yönetim Merkezi: Mahatma Gandi Caddesi No: 105/3 GOP- Çankaya Ankara Tel: 0312 436 44 00 Fax: 0312 447 54 59 www.drsamius.com info@drsamius.com AVEC Reklam Organizasyon www.aysunyayincilik.com Dr. Sami Us n m, Ç Slığı ve Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Babür Caddesi No:44 (06080) Altınd / ANKARA Telefon: 0312 305 60 00 Faks: 0312 317 03 53 www.samius.gov.tr Ocak-Şubat-Mart 2012 Dr. Sami Us Slık Dergisi (Dr. SU) basın meslek ilkelerine uymaya söz vermiştir. Ücretsizdir. Yayınlanan yazıların sorum yazarlarına, reklamların sorum ise reklam verene aittir. Yayınlanan makale, röportaj ve ilgili görseller için herhangi bir ücret veya telif ödenmez. ynak belirtilmek suretiyle alıntı yapılabilir. Baskı: MRK Baskı ve Tanıtım Ltd. Şti. OSB 1254. Sokak D:2 Ostim Yenimahalle-Ankara Baskı Tarihi:15.01.2012 2 Ocak - Şubat- Mart 2012

Başyazı ç. Dr. Nurullah Okumuş Değerli Okuyucular Dr. SU Dergisi nin 2. sayısı ile sizlerle tekrar birlikte olmaktan, Dr. Sami Us n m ve Ç Hastanesi çalışanları ana büyük mutl ve gurur duydumuzu belirtmek istiyorum. Yenidoğan ırlıklı konulardan oşan ilk sayımız, dergimizi okuyan herkes tarafından büyük takdirle karşılan. Popüler slık alanında böyle kaliteli, doyurucu ve zevkle okunan bir dergiye sahip olmaktan çok mutyuz. Hastanemizden ihtisas alan meslektaşlarımızdan ve slık çalışanlarından çok om geri dönüşler oldu. Açıkçası, eski ve yeni Dr. Sami Us ları bir noktada buşturacak, birbirleriyle iletişim kurmalarını slarken aynı zamanda eğitimlerinin devamını slayacak böyle bir dergiye ihtiyaç oldunun bilinciyle çıkarttığımız dergimizin amacına ulaştığını görmek bize ayrı bir heyecan ve mutl verdi. İlk sayıda oldu gibi büyük bir heyecanla hazırlağımız bu sayımız, ırlıklı olarak Ç Endokrinolojisi konularından oşmaktar. Çımızın hastalıklarından olan ve çl yaş grubunu da ciddi olarak etkilemeye başlayan obezite, çl çı diyabeti, büyüme ve gelişme bozlları ile boy kısalığı önemli konu başlıklarımızdan. Bunun yanında erken ergenlik ve sayıları giderek artan adölesan gebelikler de dergimizde yer alan diğer önemli konular. Alanında uzman hekimler tarafından sizler için hazırlanan bu yazıları da zevkle okuyacınızdan eminiz. Bu sayımızda, dergimizin ilk yazısı olarak, başarılı çalışmaları ve hizmetlerini takdirle izlediğimiz Slık Bakanlığı Müsteşarımız sayın Prof. Dr. Nihat Tosun un röportajı da yer almaktar. Güncel konularda verdiği değerli bilgiler yanında, sayın müsteşarımızın kendisi ve ailesi hakkındaki samimi görüşlerini bulacaksınız bu röportajda. İlk sayımızla ilgili olarak gelen eleştiriler doğrultusunda, daha kolay taşınması ve okunması amacıyla dergimizin boyutlarını bir miktar küçülttük. Artık çantanızda da rahatlıkla taşıyabileceğiniz bir dergi haline getirdik. Om omsuz her eleştirinizin, daha mükemmele ulaşmada bize rehber olacını hatırlatmak istiyoruz. Bunun yanında özellikle hastanemizden ihtisas almış veya çalışmış değerli meslektaşlarımız, halarımız ve arkadaşlarımızın slık alanındaki yazı, makale, görüş ve derlemelerini, ilginç gezi ve anılarını düzenleyip gönderebileceklerini ve bu yazıları yayınlamaktan mutl duyacımızı belirtmek istiyorum. Son olarak Dr. Sami Us camiasına müjdeli bir haber vererek yazımı bitirmek istiyorum. 6 Nisan 2012 tarihinde Ankara Rixos Otel de, Sami Us Günleri nin bir yenisini gerçekleştireceğimizi, gündüz Siyanotik Bebeğe Yaklaşım konu panelimizin, aynı günün akşamı tüm Dr. Sami Usların davetli oldu bir galamızın olacını duyurmak istiyorum. Bunun yanında sitemizden ayrıntılarını yayınlayacımız ve ilk kez olarak, Dr. Sami Us Hastanesi nden yayınlanmış olan (SCI ve SCI-Expanded dergilerde) en iyi araştırma makalesi ve olgu sunumuna bu gecede ödül vereceğimizi belirtiyor ve yayını olan tüm Dr. Sami Us Hastanesi doktorlarının yarışmaya çalışmalarını göndermelerini bekliyoruz. Nice slıklı ve mutl do günleri beraberce yaşamak dileğiyle Ocak - Şubat- Mart 2012 3

İÇİNDEKİLER 03 06 Başyazı ç. Dr. Nurullah Okumuş Editörden ç. Dr. Zehra Aycan 10 08 Yazı İşlerinden Aysun Palalı 10 Ropörtaj Prof.Dr. Nihat Tosun Merve Yılzalp 16 Çlarda Büyüme Ve Gelişme Uzm. Dr. Veysel Nijat BAŞ 16 22 26 32 Hangi Çlar Kısa Boydur? ç. Dr. Semra ÇETİNKAYA Şişmanlık (Obezite) ç.dr. Zehra AYCAN Çl Çı Obezitesi ve rdiyovasküler Sistem Üzerine Etkileri Prof. Dr. Selmin KARADEMİR 22 34 38 ğru Beslenme Nasıl Olmalır? Diyetisyen Yasemin BAYDAR Çlarda Diyabetes Mellitus Uzm. Dr. Aşan ÖNDER 26 42 46 Çlarda İyi Kontrol Edilemeyen Diyabette Neler Olabilir? Uzm. Dr. Elif SAĞSAK Diyabetli Bireyin Güçlendirilmesi ve Diyabet Eğitim Diyabet Eğitim Hmş. Nurdan YILDIRIM - Hatice BİLGİLİ 38 4 Ocak - Şubat- Mart 2012

50 Konjenital Hipotiroidi Dr. Nur PELTEK KENDİRCİ 50 İÇİNDEKİLER 52 Çl Çında Osteoporoz Uzm. Dr. Sebahat YILMAZ AĞLADIOĞLU Günümüzün Sorunu Erken Ergenlik Uzm. Dr. Şenay ERDEVE 52 54 66 Ç Endokrinolojisi Kliniği Tanıtımı Adölesanlarda Gebelik ç. Dr. O.Fal KARA Gebelikte D Vitamini ve Etkileri Uzm. Dr. Zehra YILMAZ - Dr. Erhan OKUYAN Servikal Yayma (Pap Smear) Konusunda Sorular, Yanıtlar... Patoloji Uzm. Dr. Nilüfer ARDA 58 61 64 66 74 Gelişimsel lça Displazisi Op. Dr. Ulaş ONAY Üst Sonum Yo Enfeksiyonları Dr. Saliha ŞENEL 68 70 78 Bergama da Antik Bir Slık ve Tedavi Merkezi "Asklepion" ç.dr. Ayşegül ZENCİROĞLU 74 Diyabetli Bir Anne, Bir eş, Bir Öğretmen Kendi leminden... Nuray ATİK 78 Ocak - Şubat- Mart 2012 5

Editörden ç. Dr. Zehra Aycan Değerli Okuyucularımız Ülkemizin en eski Ç Hastanelerinden birisi olan Dr. Sami Us n m, Ç Slığı ve Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi bugüne kadar yaptığı eğitim, araştırma ve hizmet kalitesiyle diğer hastanelere örnek olmuş bir referans hastanedir. Şimdi hizmetlerine yenilikler ekleme çabasıyla buradaki yon bilgi, birikim, tecrübe, ve sosyal paylaşımını diğer slık çalışanlarıyla buşturmak amacıyla Dr. SU yu sizlerin hizmetine sunmuştur. Dergimizin ilk sayısında Yenidoğan ırlıklı yazılarımız yer almış ve günlük pratik bilgiler sizlere aktarılmıştır. Okuyucularımızdan yapılan geri bildirimler çok om olmuş ve bu durum bizleri mut etmiştir. Dergimizin ikinci sayısında ırlıklı olarak Ç Endokrinoloji konularında aktarımlar olacaktır. Hastanemiz Ç Endokrinoloji Kliniği rutin poliklinik ve yatan hasta hizmetlerinin yanı sıra diyabet eğitim ve danışmanlık, büyüme hormonu eğitim ve danışmanlık, cinsel farklılaşma bozllarına yönelik problemler, tiroid problemlerinde özel hizmetler sunabilen yıllık yaklaşık 20 bin hastanın ayaktan, 1200 hastanın yatırılarak tanı, tedavi ve takip edildiği bir eğitim kliniğimizdir. Ç endokrinoloji kliniği çalışanları yon hastane hizmetlerinin yanı sıra ülkemizin genel slık sorunlarıyla da yakından ilgilenmiş, özellikle diyabet ve obezite konusunda ülkemizde yürütülen birçok programa katkı ve katılımda bunmuşlar ve bunmaya devam etmektedirler. 2010 yılında başlayan Okulda Diyabet Programı kapsamında Ankara da değişik okullarda 2 bine yakın öğretmene diyabet ve obezite konusunda seminerler verilmiş ve böylece okul çında diyabetin daha erken tanınması ve diyabetli öğrencilere yapılması gerekenlere dikkat çekilmiş ve öğretmenlerimizin konuyla ilgili farkındalıkları arttırılmıştır. Dergimizin Endokrinoloji sayısını beğenerek okumanızı diler, dergimize katkı veren tüm ekip arkadaşlarıma teşekkür ederim. Sevgi ve Saygılar 6 Ocak - Şubat- Mart 2012

Ocak - Şubat- Mart 2012 7

Yazı İşlerinden Aysun Palalı Çlar İçin Mutlaka Güvenli İnternet Küreselleşen dünyada teknolojik gelişmeler paralelinde internet kullanımı artık hayatımızın bir gerçeği oldu. İnternetin yaygınlaşması ile günümüzde insanların sohbet ortamları, topmsal paylaşımları, bireysel ilişkileri değişmeye başla. İnternetle birlikte, sosyal yaşam sanal ortama taşın. İnsanlar, gerçek yaşamdaki sosyal ortamların benzerlerini internette sosyal lar içerisinde gerçekleştirmeye başla. Teknolojik gelişmelere paralel olarak ortaya çıkan ve artık hayatımızın bir parçası haline gelen internetin yaygın olarak kullanılması yetişkinlerde oldu kadar çlarda da vazgeçilmez bir hal al. Günlük yaşamımızın vazgeçilmezi olan internet kullanımının özellikle çlarımız arasında çok hızlı bir şekilde yaygınlaşmış olması, internet güvenliğinin öneminin gerekliliğini ve önemini ortaya çıkarmaktar. Çlarımızın bilinçli bir şekilde interneti kullanması son derece önemlidir, işte bu konuda özellikle ebeveynlere büyük sorumllar düşmektedir. Bunun için ailelerin çları ile iyi bir iletişim içinde olmaları, onlara güven telkin etmeleri önemlidir. Bunun için çunuzun size güvenmesini slayın, ona kızmayın, korkutmayın. Her konuda destek vereceğinizi yanında oldunu hissettirin. Öncelikle ebeveynler olarak bilinçli ve güvenli internet kullanım kurallarını öğrenmeliyiz. Ebeveynler interneti kullanan çlarına, karşılaşabilecekleri riskleri ve dikkat etmeleri gereken kuralları sık sık hatırlatmalır. Örneğin uzun süre internet kullanımı sosyalleşmeye omsuz etki yapacından asosyal birey olabileceği, yine uzun süre internet kullanımının bazı fiziksel rahatsızlıklara neden olabileceği obez olma ihtimalinin yüksekliği, parmaklarda kireçlenme, güç kaybı gibi sorunların ortaya çıkabileceğini onlara anlatın. Diğer alanlarda oldu gibi internet kullanımında da uyulması gereken kurallar varr. Bunlardan bazılarını aşıda sıralamaya çalışalım. Evininizde internet ve bilgisayar yoksa çunuz interneti şarıda bir yerde kullanıyorsa buranın neresi oldu öğrenin. Çunuzun internet kullanımını sık sık denetleyin, mümkünse internette beraber gezinin. Evinizde internete girilen bilgisayar ç odasında olmamalır. Çunuzun yaşına uygun güvenli internet adreslerini belirleyin sık kullanılanlara ekleyin, güvenli internet paketlerinden size uygun olan filtreleme paketlerinden bir tanesine üye on. Çunuzun internete girme süresini belirleyin ve bu süreyi aşmasına engel on. Çunuza internet ortamında tanımağı kişilerle iletişim kurmamasını, internet kullanıcı anı ve şifresini kimseye vermemesini, kişisel bilgilerini (adres, telefon, TC kimlik no vb) internet ortamında yazmamasını öğretin. İnternette çunuzu rahatsız eden görüntü, ses ve yazılarla karşılaştığında hemen interneti kapatmasını ve sizi mutlaka bilgilendirmesini isteyin. İnternet ortamında çunuz herhangi bir sitede yer alan oyunlara, aktivitelere, yarışmalara katılmadan size danışması gerektiğini belirtin. İnternet ortamında çunuzun sizden habersiz alış veriş yapmaması gerektiğini ve kredi kart numara bilgisini vermemesini öğretin. Çunuzun bilgisayarına internetten indireceği-yükleyeceği programları sizden izinsiz yapmamasını slayın. Bu sayklarımıza ek olarak çumuza internette başkalarını rahatsız etmemelerini, şaka ya da korkutmak amaçlı kimseyi tehdit etmemelerini, internette de kibar, özenli ve güzel bir üsp kullanmalarını isteyin. Burada önemli olan ve bizler düşen görev çlarımızın daha bilinçli ve güvenli internet kullanımlarını slamak, onların bilinçli birer internet kullanıcı olmasına katkıda bunmaktır. Kısaca diyebiliriz ki; günümüzün bir gerçeği internetten uzak kalmak mümkün değildir. O zaman interneti öncelikle ebeveynler olarak bizler en doğru ve verimli bir şekilde kullanmalı ve çlarımıza doğru ve bilinçli kullanma alışkanlığını kazanrmalıyız. 8 Ocak - Şubat- Mart 2012

Ocak - Şubat- Mart 2012 9

Röportaj Merve YILDIZALP Slık Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. NİHAT TOSUN SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM PROJESİ NDE EKİP HALİNDE BAŞARILI ÇALIŞMALARA İMZA ATTIK Dergimizin bu sayıdaki onur konu, Slık Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Nihat Tosun. Slıkta Dönüşüm Projesi nin mimarlarından birisi olan Prof. Dr. Nihat Tosun, başarılarının arnda ekip çalışması yattığını belirterek; Ben ülkeye, insanlığa hizmeti ibadet sayanlardanım dedi. Prof. Dr. Nihat Tosun, dindirilen her acının, şifa bulan ve sonuçta gülümseyen her yüzün kendileri için önemli oldunu söyledi. 10 Ocak - Şubat- Mart 2012

Slıkta dönüşüm programından amaçlanan hedeflere ne ölçüde ulaşıl, daha neler yapılması planlanıyor? Slıkta dönüşüm, genel kapsamlı ve belirli bir süre ya da sınır konulamayacak proje sürecidir. Duran değildir. Bu süreçte 2003 yılından bu güne geçen 8 yıllık sürede birçok hedefe ulaşılmıştır. Öncelikle hasta odaklı bir düşüncenin oşmasını slak. Sonrasında hastanelerin tek çatı altında birleştirilmesi, ilaçta yapılanlar, hastanelerdeki hizmetlerin ve fiziki yapıların mükemmelliğe yakın iyileşmeleri, ambulans uçak ve helikopterler, aile hekimliği uygulaması ve birçok değişiklikler. Evde bakım hizmetleri bir yılını çoktan tamamla. Şehir hastaneleri ya da kampus hastaneleri olarak bildiğimiz slık tesislerinin bir kısmının ihale aşamasını tamamlak. İhtiyaçlar ve sürecin getirdiği yenilikler dahilinde çalışmalarımız devam etmektedir. Bildiğiniz üzere 663 sayılı KHK ile teşkilatlarımızı çın yeniliklerine ayak uyduracak şekilde yeniledik. Bununla ilgili çalışmalarımız da devam etmektedir. Hedefte gidilecek çok yol, yapılacak çok iş var. Bunları da aynı şekilde tüm slık çalışanları ile birlikte el ele, gönül gönüle gerçekleştirmeye devam etmek istiyoruz. Ülkemizin herhangi bir noktasında, ihtiyaç sahiplerine uzanan şefkat elinde hepimizin katkısı var. Dindirilen her acı, şifa bulan ve sonuçta gülümseyen her yüz bizim için önemlidir. AMACIMIZ İLLER DÜZEYİNDE HASTANE BİRLİKLERİ KURARAK, KAYNAKLARIN ETKİN VE VERİMLİ KULLANILMASINI SAĞLAMAKTIR Slıkta dönüşüm programında bir amacınız da Hastane Birlikleri oşturmaktı. Bu blamda Hastane Birlikleri Yasa Tasarısı nın şu andaki durumu nedir? Bu tasarıyla neler amaçlanıyor? Hastane Birlikleri Yasa Tasarısı olarak sordunuz oşum, bilindiği üzere 2 sım 2011 gün ve 28103 sayılı Resmi Gazete nin Mükerrer sayısında yayınlanarak yürürlüğe giren Slık Bakanlığı ve Blı Kuruşların Teşkilat ve Görevleri Hakkında nun Hükmünde rarname ile Türkiye mu Hastaneleri Kurumu a altında yerini almıştır. Hem Dünyada hem de ülkemizde slık hizmetlerinin büyük bir kısmını, yataklı tedavi kurumları olarak tarif ettiğimiz hastaneler, yani ikinci ve üçüncü basamak slık kurumları karşılamaktar. Bakanlığımız bünyesinde görev yapan personelimiz de aynı yonlta bu kurumlarda görev almaktar. Bizim buradaki amacımız; iller düzeyinde hastane birlikleri kurarak, kaynakların etkin ve verimli kullanılmasını slamaktır. Aynı zamanda bakanlık aktif hastanecilikten çıkıp kural koyucu ve denetleyici konuma geçiyor. Bu birlikler tabii ki Bakanlığımız politika ve hedeflerine uygun olarak hareket edeceklerdir. İkinci ve üçüncü basamak slık hizmeti vermek ana hastanelerin ız ve diş slığı merkezlerinin ve benzeri kuruşların açılması, işletilmesi, faaliyetlerinin izlenmesi, denetlenmesi ve bahse konu hastanelerde her türlü koruyucu, tedavi ve rehabilite edici slık hizmetlerinin verilmesini ve eğitimini slamak görevleri arasında olacaktır. Uzun zamanr müsteşarlık yapıyorsunuz. Çok iyi işlere imza attınız. Bu süreçte şunu da yapsaym dediğiniz bir şey var mı? Öncelikle bu görevlerde op bu hizmetleri yapma imkânımızdan dolayı şükürdarız. Ben Slık Ocında da görev yaptım. Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı olarak devlet hastanesinde, üniversitede çalıştım. Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Prof. Dr. Nihat TOSUN l 1959 Trabzon Maçka dom. l 1984 yılında Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi nden mezun oldu. Sırasıyla aşıdaki görevlerde bundu. l 1984-1987 Elbistan SSK Dispanseri, Pratisyen Hekim. l 1987-1992 Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü, Uzmanlık Eğitimi. l 1992-1993 Yozgat Devlet Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı. l 1993-1997 Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği, Yarmcı çent. l 1997-2003 Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği, çent. l 2003-2005 Düzce İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği, Prof. Dr. l 2003-2007 Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 1. Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği Şefi ve Başhekimi. l 21.05.2007 T.C. Slık Bakanlığı Müsteşar Yarmcısı. l 2 Aralık 2008 tarihinden itibaren Slık Bakanlığı Müsteşarı. Hastanesi nde başhekimlik ve Bakanlığımızda Müsteşar Yarmcılığı görevlerinde bundum. 2 Aralık 2008 den beri ülkemize, insanlığa ve insanımıza hizmet etmek ana bize tevdi edilen Müsteşarlık görevini yürütmekteyim. Bizden önceki meslektaşlarımızın devam ettirdiği çalışmaları hedefe ulaştırmak ana çaba sarf ettim. Bizden sonra gelecek olanlar da aynı şekilde bu bayrı en üst noktaya götür- Ocak - Şubat- Mart 2012 11

mek için çaba sarfedeceklerdir. Slıkta Dönüşüm Projesi kapsamında ekip halinde birçok başarılı çalışmalara imza attık. Bunu tek başımıza yapmak. Ekip halinde bu başarılar geldi. Tabii ki bu süreçte şunu daha iyi yapmalıyım şeklinde düşüncelerimiz olmuştur. Sonuçta insanız. Hatasız ve kusursuz değiliz. Bize verilen görevleri en iyi şekilde yapmak ve bize güvenen vatandaşlarımıza karşı görevlerimizi yapma gayretindeyiz. KAMPÜSLER TAMAMLANDIĞINDA MERKEZDE SIKIŞAN HASTANELER BURALARA TAŞINACAK mpüs hastane projesiyle neler yapılması amaçlanıyor, ne gibi avantajlar sunulacak? Şu anda hangi aşamada? Ankara daki kampüs hastaneler ne durumda? Slık kampüsleri projesi ile genel ve dal hastanelerinin bir arada yer alğı ve lojistik ihtiyaçların kolay temin edilebildiği bir ortam hazırlamayı hedefliyoruz. Bu alanlar seçilirken ulaşım ve altyapı koşullarının yanında, gelişime açık alanlar tercih edilmektedir. mpüsler tamamlanğında merkezde sıkışan hastaneler buralara taşınacaktır. İlk ihaleyi yseri de yaptık ve geçtiğimiz Ekim ayında temeli atıl. Diğer illerdeki çalışmalarımız da planlağımız şekilde devam etmektedir. Tabii biz diğer hastanelerimizi yaparken de TOKİ ile işbirliğine devam etmekteyiz. Ankara ya gelince; Etlik te planlanan 3.566 yatak kapasiteli slık kampüsümüzün ihalesi sözleşme aşamasında. 694 yataklı Genel Hastane, 540 yataklı n m Hastanesi, 508 yataklı Ç Hastanesi, 362 yataklı KVC Hastanesi, 550 Yataklı Onkoloji Hastanesi, 478 yataklı Ortopedik ve Nörolojik Bilimler Hastanesi, 100 yataklı yüksek güvenlikli Psikiyatri Hastanesi, 300 yataklı Rehabilitasyon Hastanesi ve 34 yataklı Yanık Merkezi, Etlik Projemizin içerisinde yer alan birimler. 2015 yılında da nasip orsa bitirip halkımızın hizmetine sunacız. Bilkent te ise 3.662 yatak kapasitemiz var. 562 yataklı genel hastane, 554 yataklı n m Hastanesi, 534 yataklı Ç Hastanesi, 424 yataklı KVC Hastanesi, 557 yataklı Onkoloji Hastanesi, 412 yataklı Ortopedik ve Nörolojik Birimler Hastanesi, 198 yataklı Psikiyatri Hastanesi, 100 yataklı yüksek güvenlikli Psikiyatri Hastanesi ve 300 yataklı FTR Hastanesi olacak. Bu kampüs ihalesi de Etlik ihalesi ile paralel devam etmektedir. 12 Ocak - Şubat- Mart 2012

İNSANLARIN YÜZÜNÜ GÜLDÜRDÜĞÜNÜZDE HİSSETTİĞİNİZ MUTLULUĞUN TARİFİ YOK Ben ülkeye ve insanlığa hizmeti ibadet sayanlardanım diye bir ifadeniz var. Sizi slık alanındaki başarılı hizmetlerinizle tanık. Farklı bir alanda hizmet vermek isteseydiniz bu alan neresi ordu? İnsanların yüzünü güldürdüğünüzde hissettiğiniz mutn tarifi yok. Sonuçta hepimiz faniyiz. Bizden öncekiler oldu gibi, bizden sonrakiler de olacak. Giderken de Dünyada kazanklarımız burada kalıyor. Ebedi âleme, geride bıraktığınız iyilikleri, hizmetleri ve alğınız hayır dualarını götürebiliyorsunuz. Evet, ülkeme ve insanlığa hizmet etmeyi ibadet sayıyorum. Bizim örfümüzde, geçmişimizde aynı kültür var. Farklı bir alan olarak gönlümüzden geçenler olmuştur. Ben yine de ülkeme ve insanlığa hizmet edebileceğim bir alan olmasını isterdim. Üstelik mesleğimi de en çok sevenlerden birisiyim. Tercih hakkım olsa yine bu meslekten yana kullanırm. AİLEMDEN HAKLARINI HELAL ETMELERİNİ İSTİYORUM Bu kadar yonnuzun içinde ailenize vakit ayırabiliyor musunuz? Birlikteyken nasıl vakit geçiriyorsunuz, neler yapıyorsunuz? Herkes ailesine düşkündür. Aynı şekilde benim için de ailemin yeri ayrı. Yonmuzun elverdiği ölçüde onlarla zaman geçirmeye çalışıyorum. Anne ve babamın, diğer büyüklerimin hayır dualarını almak ana, sıklıkla onları ziyaret etmeye çalışıyorum. Ailem ve çlarla daha çok sabah kahvaltılarında beraber olabiliyoruz, bir de pazar günleri. Akşamları ben eve döndüğümde çlar genelde uyumuş oyor. Artık onlar da bu yonğa alıştı. Belki diğer aile bireyleri gibi fazlaca vakit ayıramıyorum onlara. Hepsinden haklarını helal etmelerini istiyorum. Müsteşarlığınız süresince ortopedi hekimliğinizi de birlikte yürüttüğünüzü biliyoruz. Zorlanğınız zamanlar oyor mu? Ben bir Ortopedi Uzmanıyım. Tıp doktoruyum. Müsteşarlık görevi bir bayrak yarışır. Birileri bize teslim etti. Bizde birilerine teslim edeceğiz. Ama hekimlik farklı. Allah ın bize verdiği ömür çerçevesinde bizimle birlikte devam edecek. Tabii olarak, Müsteşarlık görevim süresinde hekimliğimizi eskisi kadar ifa edemiyoruz. Hangi alanda orsa olsun sonuçta insanlara hizmet etmek ulvi bir görev. ÇALIŞMAYI SEVİYORUM. ÇALIŞARAK DA DAHA İYİLERİN YAPILABİLECEĞİNE İNANIYORUM Başarılı bir özgeçmişiniz var. Başarınızın sırrı nelerdir? Bize biraz bunlardan bahsedebilir misiniz? Bizler elimizden geldiği kadar mevkii ve kademesi ne orsa olsun, nasip olan görevleri yapmaya çalışıyoruz. Başarının üst sınırı yoktur. Başarılı op olmağımız halkımızın ve bu görevlere bizi layık görenlerin göstereceği teveccühtür. Çalışmayı seviyorum. Çalışarak da daha iyilerin yapılabileceğine inanıyorum. Bunda da planlı ve programlı çalışma, iyi bir ekip, güven ve sadakat, bence önemli noktalarr. Son olarak bu hizmetlerde bir başarı varsa bu sadece bizlere ait değil. En önemli unsur olan slık personelinin özverili çalışmalarır. Onlara olan müteşekkirliğimizi söylemeden geçemeyeceğim. Tüm çalışanlarımızla birlikte halkımızın slıklı ve uzun bir ömür geçirmesi dileklerimizle, ülkemizdeki Ç Slığı ve Hastalıklarının tedavisi hizmetinde tarihi bir görev yapmakta olan Dr. Sami Us Hastanemiz çalışanlarımıza da saygı ve sevgilerimi sunarım.

14 Ocak - Şubat- Mart 2012

Ocak - Şubat- Mart 2012 15

Uzm.Dr. Veysel Nijat BAŞ ÇOCUKLARDA BÜYÜME VE GELİŞME ÇBÜYÜME Çl çının kendine özgü özelliklerinden biri olan büyüme, vücut hacminin ve kitlesinin artmasır. En hızlı büyüme anne karnında gerçekleşmekte op, domdan sonra giderek yavaşlayıp ergenlik çında tekrar hızlanmakta ve sonunda erişkin boyuna ulaşılmaktar. Bir çun normal büyümesi, slıklı oldunun en önemli göstergelerinden birisidir. Büyüme, genetik potansiyelinin yanı sıra, beslenme durumundan, hastalıklardan, ailenin psikososyal ve ekonomik koşullarından etkilenebilir. Çun slıklı op olmağının ve yeterli büyüyüp büyümediğinin anlaşılmasında, en önemli ölçüler boy, kilo ve baş çevresindeki artışlarr. Büyüme, çun fiziksel ve ruhsal slığının iyi op olmağını gösteren önemli ölçüttür. Büyümesi duraklayan veya gerileyen bir ç slıklı olamayacı gibi, büyümesi iyi giden bir çun da önemli bir slık sorunu olma olasılığı çok düşüktür. Dahası, çl çında büyüme genel slığın da önemli bir göstergesi op, slık durumlarını bozan her türlü ş etken, büyüme ve gelişmelerini yavaşlatabilir hatta durdurabilir. Bütün çların büyümesi, ülkenin standartlarına uygun olarak hazırlanmış büyüme grafiklerine kaydedilerek belli aralıklarla ölçümleri yapılıp değerlendirilmeli ve normalden sapmalar dikkate alınmalır. Her muayenede çunuzun boy ve kilosu ölçülmeli ve bu sonuçlar aynı yaştaki diğer çlar ve çun kendisine ait eski sonuçlar ile karşılaştırılarak büyüme değerlendirilmelidir. Bu nedenle düzenli ölçümler çok daha yararlır. Özellikle süt ç döneminde, büyüme eğrisinde düzleşme ya da aşı inmeye yol açan en sık nedenler arasında beslenme sorunları, ani 16 Ocak - Şubat- Mart 2012

ya da kronik hastalıklar (anemi, idrar yo enfeksiyonları, bırsak parazitleri, emilim hastalıkları, verem v.b.) sayılabilir. AĞIRLIK Zamanında doğan bir bebeğin ırlığı 2500-4000 gram aralığındar. m ırlığı 2500 gramın altındaysa ve dom boyu da kısa ise anne karnında büyümeyi omsuz etkileyecek bir problem düşünülmeli ve bu bebekler yaşıtlarını yakalayıp yakalayamayacı açısından düzenli doktor kontrolünde izlenmelidir. Normalde bebekler domdan sonra ilk 1 hafta içinde dom ırlıklarının %5-10 unu kaybederler. Örneğin 3000 gram doğan bir bebeğin 1 hafta sonraki ırlığı 2800 olabilir. Daha sonra tekrar kilo almaya başlarlar ve dom ırlığına göre artışlar aşıda tarif edildiği gibi seyreder. Süt ç dönemi anne karnındaki dönemden sonra insan yaşamındaki en önemli evrelerden biridir. Hızlı kilo alma dönemi olarak bilinen süt ç döneminin sonunda kilo alımı yavaşlar ve yılda yaklaşık 2,5 kg kadar ırlık artışı or. Bebek 5 aylıkken dom ırlığının iki katına, bir yaşında 3 katına ve 2 yaşında yaklaşık 4 katına ulaşır. Ortalama olarak domda 3,5 kg, 1 yaşında10 kg, 5 yaşında 20 kg, 10 yaşında 30 kg or. BOY Bebekler ortalama 50 cm doğarlar ve ilk bir yaşta ırlık artışına benzer şekilde hızlı boy artışı or. Bir yaşını tamamlayan ç yaklaşık domdaki boyunun 1,5 katına (75 cm) ulaşır. Bir yaşından sonra büyüme yavaşlar ve 1-2 yaş arasında 10 12 cm/yıl boy artışı or. İlk iki yıldaki boy uzaması beslenme ile çok yakından ilişkilidir. Dengeli beslenen çlarda büyümenin de normal seyretmesi, slıklı olmanın önemli ölçütlerindendir. İki yaşından sonra çlar nispeten sabit hızda büyürler ve kendi büyüme eğrisini takip ederler. Bu nedenledir ki tüm çların büyümesi izlenmelidir. Çl döneminde genetik potansiyeline uygun şekilde büyüyen çlar yılda 5-6 cm uzayarak ergenliğe kadar gelirler. Sabit büyüme ergenliğin başına kadar devam eder. Ergenlik öncesi büyüme hızı en düşük seviyelere iner ve yaklaşık 4 cm/ yıl or. Ergenlik dönemi büyümenin hızlanğı ve olgunlaşmanın tamamlanarak çun erişkinliğe ilk amlarını attığı dönemdir. Büyümede hızlanma kız çlarında erkek çlara göre ergenliğin başlarında or. Hepimizin gözlemi ile sabitdir ki, ortaokulda kız çlarının boyu uzun iken lise döneminde bu durum tersine dönmektedir. Ortalama olarak kızlar 11-12 erkekler ise 13-14 yaşlarında en hızlı büyümelerini yaşarlar. Ergenlik döneminde erkek çlar 25-28 cm, kız çlar 20-25 cm uzarlar. BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN NEDENLER NELERDİR? Beslenme Büyümek için doğru beslenme şarttır. Beslenme çlar için bakım ile aynı anlamı taşır. Tüm gıdalar gereken miktarda alınmalır. Çlar protein (süt, peynir, yort, yumurta ve et), y, karbonhidrat (ekmek, makarna vb), vitamin ve mineral almalırlar. Etkili bir beslenme her yaşta çun hem büyümesini hem de gelişimini desteklemekle birlikte, ilk 1 yaş içindeki büyümede beslenmenin rolü diğer dönemlere göre çok daha önemlidir. Yaşamın ilk yılında önerilen beslenme, ilk altı ay için sadece emzirme, altıncı aydan sonra ise emzirmeyle birlikte mutlaka ek besinlerin verilmesi yönündedir. Ek gıdaya geçiş dönemin- de ekonomik sorunlar veya bilgisizliğe blı kötü beslenme lıtım, hormonlar ve çevresel faktörler, anne karnından yetişkin ça kadar büyümeyi etkilemektedir. rıca normal büyümenin sürdürülebilmesi için vücuttaki organ sistemlerinin slıklı biçimde çalışması gerekir. Bu bilinen faktörler ile birlikte birçok bilinmeyen faktörün de büyüme üzerine etkili oldu Ay- düşünülmektedir. Aile Topmun genelinde bir çun boyunun belirlenmesinde en önemli faktör ailenin boy potansiyelidir. Çonlla kısa boy anne-baba kısa boy, uzun boy anne-baba uzun un boy çuğa sahiptir. En azından çlar anne-baba boyuna yakın boya ulaşmaları gerekir. Büyüme geriliği iği olan bir çta anne, baba ve varsa kardeşlerinin boy özelliklerinin değerlendirilmesi bu durumun kalıtımla ilgili olabileceğine karar vermede büyük önem taşır. Cinsiyet Kız ve erkek çlarda büyüme gelişme süreci farklır. Kız çların dom tartıları erkek çlara göre daha düşükken, dom sonrası gelişimleri daha iyidir. Cinsiyetler arasında büyüme farklılığı özellikle ergenlik döneminde görülmektedir. Ergenlik dönemine erkek çlara göre daha erken giren kızlar hızlı büyür. Ocak - Şubat- Mart 2012 17

olabilir. Genel olarak çlar besleyici değeri düşük yüksek kalorili yiyecekleri (gazlı içecekler, fast-food gıdalar, v.s) tüketme eğilimindedirler. Böyle beslenen çlarda şişmanlığa eğilim artarken, günlük alması gereken kaloriyi dengeli bir şekilde alamayan çta da malnütrisyon ve büyüme geriliği karşımıza çıkabilir. Her iki durumda, çlarımızın slığını omsuz etkileyeceğinden doğru beslenme alışkanlıklarının kazanrılması önemlidir. Hormonlar Bir çun normal büyümesi için büyüme hormonu, tiroid hormonu, ergenlikte salgılanan seks steroidlerine gereksinimi varr. Büyümenin düzenlenmesinde etkili bu hormonların salgılanğı bir grup salgı bezi varr. Bu salgı bezlerinin birlikte çalışması normal büyüme için şarttır. En önemli salgı bezi hipofiz bezidir. Birçok salgı bezinin kontrolü hipofiz bezi a verilen bu salgı bezinden salgılanan hormonlar ile yapılır. Beynimizin tam ortasında çok korunaklı bir yerde yer alan bu bezin boyutu, yaptığı işleri düşündüğümüzde oldça küçüktür. Büyüme hormonu ve ergenliği uyarıcı hormonlar bu bezden salgılanan hormonlar, arasında en fazla bilinenleridir. Bir diğer hormon salgılayan bezimiz tiroid bezidir. İsmi yunanca kalkan kelimesinden gelmektedir. Boynun ön kısmında yer alan bu bezden salgılanan tiroid hormonları; zeka gelişimi, kemiklerin büyümesi ve vücudun çalışma hızının ayarlanması, büyüme hormonu salınımı, ergenliğin başlatılması gibi pek çok organın işlevlerinin düzenlenmesinde önemli rol oynar. Ergenlik dönemindeki hızlı büyümeden, erkek yumurtalıkları tarafından salgılanan erkeklik hormonu (testosteron), kız yumurtalıklardan salgılanan kanlık hormonu (östrojen) ve böbreküstü bezi tarafından salgılanan hormonlar sorumdur. Hormon bozna blı büyüme gerilikleri, diğer büyüme geriliklerine göre nadir görülmekle birlikte tedavileri oldça başarılır. GELİŞME Büyüme, genellikle hücrelerin sayısı ve büyüklüğün artması sonucu vücut hacminin artışıyken, gelişme ise hücre ve dokuların işlev kazanması ile bedensel olgunlaşmayı tanımlamaktar. Çl yılları, motor beceriler ile bilişsel ve davranışsal yeteneklerin hızla değiştiği, geliştiği bir dönemdir. Yaşamın ilk 2 3 yılında beyin boyutları erişkinin üçte ikisine, 6 yaşında ise yaklaşık %90 ına ulaşır. Yenidoğan bir bebek tümüyle erişkinlere bımlı bir durumdayken, 2 3 yaşlarında isteklerini ifade edebilen bir birey haline gelir. Bu kadar hızlı değişimlerin oldu bir dönemde gelişimin izlenmesi ve desteklenmesiyle çlar, gelişimsel potansiyellerini tam olarak kullanmış orlar. Çun istemli hareketler yapma, anlama, etrafla ilgilenme, istediklerini belirtme yetenekleri gelişir. İlk yaştan sonra azalmaya başlayan büyüme ve gelişme hızı, üçüncü yaştan sonra 10 11 yaşlarına kadar daha yavaş ve yaşa göre çok değişmeyen bir tempo ile devam eder (okul öncesi ve okul ç dönemleri). Ergenlik dönemi, büyümenin yeniden hızlanğı ve biyolojik değişim ve olgunlaşmanın tamamlanarak çun artık erişkine dönüştüğü dönemdir. Gelişim sırası tüm çlar için benzer olmasına karşın gelişim hızı çtan çuğa değişir. 1 aylık bir bebek yüz üstü yatırılınca başını bir an kalrabilir ve cisimleri 90 derece izleyebilir. 2 aylık oldunda sosyal gülümseme varr ve ellerinden çekerek oturtulmaya çalışılğında baş tam geriye düşmez. 3 aylık bir bebek göğsünü yerden kalrır ve eline bir cisim verildiğinde tutar ve ellerine bakar. 6 aylık bir bebek başını kendiliğinden yerden kalrabilir ve cisimleri elden ele verir, avuç içiyle yakalayabilir. 9 aylık oldunda emekler, tutunarak durur ve başparmak işaret parmak ile tutma gelişmeye başlar.1 yaşında yürür, ismi söylenince bakar ve anlamlı 2 3 kelime söyler. Önce söyleneni anlama ve sonrasında kendini ifade etme dönemini içine alan dil gelişimi süreci yaşamın ilk yılında çok hızlır. 1.5 yaşında iki ayının üstünde zıplar, geri geri yürür ve 5 20 anlaşılır anlamlı kelime söyler. 2 yaşına geldiğinde koşar, şekiller çizer ve 2 3 kelimelik cümle kurar. Dili erişkin gibi kullanma 7-8 yaşlarında or. Boy, ırlık ve baş çevresi takipleri için bebeklerin en az 1 yaşına kadar 5 defa, 2 yaşına kadar 2 defa, sonrasında yıllık kontrollere gitmesi tavsiye edilmektedir. Büyüme geriliği açısından riskli olan prematüre, süregen hastalığı veya sosyal ve ekonomik sorunu olan ailelerin çları, doktorun önerileri doğrultusunda daha sık olarak izlenebilir. 18 Ocak - Şubat- Mart 2012