BÜYÜMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Prof Dr Zehra AYCAN.

Transkript

1 BÜYÜMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ Prof Dr Zehra AYCAN

2 Büyüme Çocukluk çağı, döllenme anında başlar ve ergenliğin tamamlanmasına kadar devam eder Bu süreçte çocuk hem büyür hem de gelişir

3 Büyüme Büyüme, vücut hacminin ve kütlesinin artması Organizmadaki hücre sayısı ve hücrelerin büyüklüğü zaman ile ARTAR

4 Büyüme Gelişme Organizmanın fiziksel boyutlarındaki artış (Tartı, boy, baş çevresi, sekonder seks karakterleri, diş gelişimi ) Organizmanın fonksiyonlarındaki değişiklikler (zihinsel, motor-hareket, sosyal alandaki) (Kaba, ince motor gelişme, dil-işitme gelişimi, görme gelişimi )

5 Sağlıklı Çocuk Hastalık belirtileri göstermeyen Takvim yaşına uygun bir vücut büyümesi Fizyolojik gelişme Ruh ve zeka gelişimi gösteren çocuk

6 HORMON DIŞI FAKTÖRLER HORMONAL FAKTÖRLER Hücresel Büyümenin Kontrolü Hipotalamik kontrol Hipofiz Büyüme hormonu TSH ACTH LH/FSH IGF İnsülin T 3 /T 4 Kortizol T/E 2 HÜCRESEL BÜYÜME Genetik faktörler EGF NGF BESLENME

7 BÜYÜME INTRAUTERİN DÖNEMDE POSTPARTUM DÖNEMDE İNSÜLİN, IGF-1, IGF-2 (Tiroid hormonları ve Büyüme Hormonu rolü yok!!!!!) BÜYÜME HORM, TİROİD HORMONLARI PUBERTAL DÖNEMDE SEKS HORMONLARI- BÜYÜME HORMONU

8 Büyüme -Gelişme Olumsuz çevresel koşulların en fazla etkilediği dönem, büyümenin en hızlı ve dış etkilere en duyarlı olduğu; Antenatal dönem Süt çocukluğu Erken çocukluk

9 Süt çocukluğu dönemi: İlk 2 yaş. Fetal yaşamda etkili olan büyüme faktörleri (doğumdan sonra da devam eden) Doğumdan sonraki beslenme durumu Çocukluk dönemi: 2-3 yaşlarından 9-10 yaşlarına kadar olan dönem. Büyüme hormonu Tiroid hormonu Çevresel faktörler Ergenlik dönemi: Büyüme hormonu Cins steroidleri Tiroid hormonları

10 Süt Çocukluğu Dönemi Büyüme Problemleri Çevresel Faktörler Öncelikli Düşünülmeli Beslenme sorunları Anemi Tekrarlayan enfeksiyonlar Kr ishal. Hormonal problemler nadir

11 Çocukluk çağı..puberte Beslenme problemleri Kronik hastalıklar Endokrinolojik nedenler

12 Büyüme Klinik muayenenin en önemli bölümü; Yaşa göre büyüme ve gelişme durumunun değerlendirilmesi Büyümenin uygun aralıklarla ve doğru olarak değerlendirilmesi çocuk sağlığı ile ilgilenen tüm hekimler için ÖNEMLİ

13 Büyümenin Değerlendirilmesi AMAÇ Normalden sapmaların erkenden saptanması Normalden sapmanın nedenlerinin araştırılması Erken tedavinin planlanması

14 BÜYÜMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLER

15 Büyümenin Değerlendirilmesi-Ölçümler Boy Ölçümü Vücut ağırlığı Baş Çevresi Göğüs Çevresi Diğer: Bel çevresi, kulaç, üst alt oranı..

16 Boy Ölçümü DOĞRU ÖLÇÜM ÖNEMLİ İlk iki yaş yatarak ölçüm 2-3 yaş arası hem yatarak hem ayakta 3 yaştan sonra ayakta ölçüm (ayakkabısız, dik pozisyonda) Yatarak Ayakta ; 1 cm

17 Boy Ölçümü Ayakta durabilen bir çocukta en iyi ölçüm yöntemi duvar tipi Harpenden stadiometredir Hareketli olan stadiometrelerde kullanışlı fakat sık kalibrasyon yapılmalı Geleneksel hareketli kolu olan ölçüm cihazlardan doğru ölçüm elde edilememekte

18 Boy Ölçümü Gündüz ölçümü gece ölçümüne göre 0,8 cm daha fazla (omurgayı oluşturan kasların yorulmasına bağlı) Ölçümlerin günün hangi saatinde alındığı bilinmeli

19 Boy Ölçümü Boy ölçümünü deneyimli kişiler tarafından yapılmalı Tekrarlayan en az 3 ölçümde farkın 0,3 cm den fazla çıkmaması gerekir Aynı kişi tarafından ölçüm yapılmalı

20 Boy Ölçümü

21 Kız Erkek Neyzi O, 2009

22 Hedef Boy Büyüme ve boy potansiyelinin belirlenmesinde genetik faktörler çok önemli Hedef boy anne ve baba boyunun ortalamasının alınması sonrasında erkek çocuklarda 6,5 cm eklenmesi, kız çocuklarda 6,5 cm çıkarılması ile hesaplanır

23 Hedef Boy Çocuğun büyüme özelliği aileninkine benzemiyor ise altta yatan Patolojik Durum düşünülmeldir. DİKKAT: Kısa boylu ailelerin kısa boylu çocukları ; ailevi boy kısalığı özelliklerine sahip değilse büyüme hormone sinyal yolağında yer alan tedavi edilebilir genetik bir sorun olma olasılığı araştırılmalı

24 Boy- Hedef Boy Uyumu Neyzi O, 2009

25 AİLESEL BOY KISALIĞI

26 GENETİK BOY KISALIĞI

27 Büyüme Hızı Büyümenin değerlendirilmesinde çok önemli Büyüme sorunun ayırıcı tanısında önemli bilgi sağlar Büyüme hızı : 6-12 aylık Mevsimsel varyasyonların olabilir

28 Yaşlara Göre Yıllık Boy Uzaması 0-1 yaş 25 cm/yıl 1-2 yaş cm/yıl 2-4 yaş 7 cm/yıl 4 yaş - puberte 5-6 cm/yıl Pubertal büyüme E: 9.4 cm/yıl K:8.3 cm/yıl

29 Yetersiz Büyüme Kriterleri Yaş Yıllık Büyüme Hızı Sınırı 0-1 yaş 11 cm/yıl altında 1-2 yaş 7 cm/yıl 2-3 yaş 5 cm/yıl 4 yaş-puberte 4,5 cm/yıl Pubertal yıllar 5,5 cm/yıl

30 BÜYÜME HIZI Neyzi O, 2009

31 Vücut Ağrılığı Vücut ağırlığı doğum anından itibaren takip edilmeli Vücut ağırlığını değerlendirmek için kullanılan terazilerin duyarlılığı; İki yaşından küçük çocuklarda en fazla 10 gr Daha büyük çocuklar için ise 100 gr olmalı Büyük çocuklar giysisiz, bebekler ise bezsiz olarak tartılmalı

32 Süt çocukluğu/bebeklik dönemi Vücut ağırlığı İlk hafta %5-10,fizyolojik tartı kaybı İlk 6ay 20-30gr/gün ( gr /hf) 2. 6 ay 15-20gr/gün ( gr/hf) 5 aylık iken: Doğum ağırlığının 2 katı 1 yaşında : Doğum ağırlığının 3 katı 2 yaş : Doğum ağırlığının 4 katı

33 Vücut Ağırlığı 3-12 AY: (YAŞ (AY) +9)/ YAŞ: YAŞ (YIL)x YAŞ: (YAŞ (YIL)x7-5)/2 Kilo alamama nedenleri: Beslenme yetersizliği Enfeksiyon hastalıkları Kronik ishaller Kronik hastalıklar İlgi eksikliği

34 Ağırlık İzlem İlk 6 ayda her ay İkinci 6 ayda 3 ayda bir Sonraki 3 yılda yılda 2 defa Daha sonra yılda bir tartılır Sağlık Bakanlığı ilk 48 saat, gün, 2,3,4,6,9,12. aylarda, 1-3.yaşlarda 6 ayda bir 4-6 yaşta yılda bir tartılmayı önermektedir

35 BOY VE AĞIRLIK BİRLİKTE Neyzi O, 2009

36 BOY VE AĞIRLIK BİRLİKTE Neyzi O, 2009

37 BOY VE AĞIRLIK BİRLİKTE Neyzi O, 2009

38 Baş Çevresi Baş çevresi; oksipital çıkıntı ile glabellanın 2,5 cm üzerinden geçen hattan ölçülür Kağıt mezur ile ölçüm İlk 36 ayda baş çevresi rutin ölçülmeli Anne ve babanın baş çevreside ölçülmeli İlk 3 ayda baş çevresinde hızlı veya yavaş büyüme ÖNEMLİ

39 Baş Çevresi Yenidoğanda baş çevresi 35cm (Kaput ve molding DİKKAT) 0-3 ay cm/ay 3-6 ay cm/ay 7-12 ay ,5cm/ay 1-3 yaş ,25 cm/ay 4-6 yaş cm/yıl

40 3. Ayda baş çevresi 40,4 cm 6. Ayda baş çevresi 43,4 cm 9. Ayda baş çevresi 45 cm 12. Ayda baş çevresi cm 3 yaşında baş çevresi 50 cm 15 yaşında baş çevresi 55 cm Baş çevresinin yaşa göre normal ortalama değerin 2 SD altında olması mikrosefalidir

41 Büyüme Ne sıklıkta Değerlendirilmeli? Haftada bir Ayda bir 3 ayda bir 6 Ayda bir Yılda bir Doğum 1 ay 6 ay 2 yaş 6 yaş Ergenlik sonu

42

43 Kız Erkek Neyzi O, 2009

44 Hastalıklar-Büyüme Eğrileri Turner Sendromu Down sendromu Prader Willi Sendromu Noonan Sendromu

45 ÖZET Büyümenin değerlendirilmesi çocuk izleminde çok önemli Büyüme önerilen aralıklarda izlenmeli Boy, ağırlık, baş çevresi ölçülmeli Ulusal büyüme eğrileri ile izlenmeli ÇOCUK HEKİMLERİNİN TUTUM KAZANMALARI ÖNEMLİ

46 Teşekkürler