TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE DE TARIMSAL YAYIM VE ARAŞTIRMA Dr. Muhammet DEMİRTAŞ Daire Başkanı 06.06.2014
Kamu Tarımsal Yayımı Yaklaşımı 1923-1950 DÖNEMİ 1931 Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi 1937 Tarım Bakanlığı 1950-1985 DÖNEMİ 1950 6 İlde Teknik Ziraat Teşkilatı 1957 Zirai Mücadele Genel Müdürlüğü 1960Toprak Su Genel Müdürlüğü 1971 İlçe Ziraat Mühendisliği, Merkez KGTZ 1976 Kırsal Kalkınma Projeleri 1985-2011 DÖNEMİ 1985 Tarım Köyişleri Bakanlığı 1985 I.Tarımsal Yayım ve Uygulamalı Araştırma Projeleri(I.TYUAP) 1990 II.Tarımsal Yayım ve Uygulamalı Araştırma Projeleri(II.TYUAP) 1991 Televizyon ile Yaygın Çiftçi Eğitimi Projesi(YAYÇEP) 1992 Pilot Kadın Çiftçi Eğitim Projesi Kırsal Kalkınma Projeleri 2003 Problem Çözme yaklaşımı 2004 Köy Merkezli Tarımsal Üretime Destek Projesi(KÖY-MER) 2004 Kadın Çiftçiler Bilgi Yarışması, 2
Çoğulcu Tarımsal Yayım Ve Danışmanlık Yaklaşımı 2006-2011 DÖNEMİ 2006 Çoğulcu Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Sistemi Tarımsal Danışmanlık Yetki Belgesi Üretici Örgütü 242 Ziraat Odası 104 Dernek 10 Şirket 60 Serbest Tarım Danışmanı 195 TOPLAM 611 3
Çoğulcu Tarımsal Yayım Ve Danışmanlık Yaklaşımı 2006-2011 DÖNEMİ 2007 Tarımsal Yayımı Geliştirme Projesi(Tar-Gel) 2008 Genç Çifçilerin Eğitim Projesi 2009 Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Hizmetlerinin Desteklenmesi 2009 Kırsal Alanda Kadın Çalıştayları 2011 Kadın Çiftçiler Yarışıyor Bilgi ve Proje Yarışması 2012 Kırsal Alanda Kadının Güçlendirilmesi Eylem Planı 2012 Kırsal Alanda Yaşayan Kadınların Sosyo- Ekonomik Yönden Eğitiminin Desteklenmesi Yoluyla Sürdürülebilir Kırsal Kalkınmanın Sağlanması Projesi 2012 Tarımsal Yeniliklerin Yaygınlaştırılması Projesi 4
Eğitim, Yayım Ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı EĞİTİM, YAYIM VE YAYINLAR DAİRESİ BAŞKANLIĞI Çiftçi Eğitimi ve Yayım Daire Bşk. Görüntülü ve Süreli Yayınlar Daire Bşk. Hizmetiçi Eğitim ve Koordinasyon Daire Bşk. İl Müdürlükleri (81) İlçe Müdürlükleri (892) Tarım Merkezi (10000) 5
Son 10 Yılda Tarımsal Yayım Faaliyetleri ve Katılan Çiftçi Sayıları Faaliyet sayısı Çiftçi sayısı Demonstrasyonlar 89.157 450062 Tarla günleri 11.278 325.773 Çiftçi toplantıları 524.750 8.967.992 Çiftçi kursları 13.551 269.525 5. Çiftçi inceleme gezileri Teşvik müsabakaları Konferans, Panel, Sergi 6.825 1.967.299 TOPLAM 645.561 11.980.651 6
Üreticinin bilgi ihtiyacını karşılamak üzere; Kurumsal anlamda Tarımsal Yayım işi aynı birimde toplanarak; Kamunun yanında, Özel sektör, Sivil toplum kuruluşlarının da hizmet sunucu olarak yer aldığı, Tarım Danışmanı ile üreticiyi buluşturan, Üreticide farkındalık oluşturan, Yerelde 10 000 adet Tarım Merkezi ve Yayımcı, Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Hizmetleri Desteği, Web Tarım TV, Tarımsal Yayımda Son Gelişmeler Tarımsal Bilgi ve Yenilik Sitemi oluşturulmuş, Çoğulcu Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Sistemi. 7
Ülkelerin Ar-Ge Harcamalarının GSYH Oranı Ülke Oranı % Ülke Oranı % ABD AB Çin Japonya Güney Kore Rusya İsviçre Türkiye Israil OECD, Main Science and Technology Indicators 2.88 1.90 1.70 3.33 3.36 1.24 3.62 0.92 4.28 Almanya 2.78 Fransa 2.21 İngiltere 1.85 Ülkelerin Ar-Ge Harcamaları Hedefi (2020) AB % 3 Güney Kore (2014) % 5 Çin % 2.5 Finlandiya % 4 Türkiye 2023 % 3 8
9
TÜRKİYE'DE AR-GE HARCAMALARI VE TARIMSAL AR-GE HARCAMALARININ PAYI 1) Sosyo-Ekonomik Amaca Göre Kamu Kesimi Ar-Ge Harcaması (TL) % 2012 2011 2010 - Tarım 322.589.487 268.774.628 202.857.627 - Toplam 26, 6 322.589.487 268.774.628 202.857.627 2) Bilim Dalına Göre Yükseköğretim Ar-Ge Harcaması (TL) - Doğal Bilimler 525.198.552 482.097.066 427.245.822 - Tarım Bilimleri 262.611.250 240.779.571 231.021.219 - Toplam 65, 0 787.809.802 722.876.637 658.267.041 3) Ekonomik Faaliyet Grubuna Göre Ticari Kesim Ar-Ge Harcaması (TL) - Tarım Orman ve Balıkçılık 12.634.510 12.828.103 9.127.531 - Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı 82.433.947 75.733.504 60.859.416 - Su Arıtılması ve Atık Yönetimi 6.071.550 5.196.689 2.922.306 - Toplam 8,4 101.140.007 93.758.296 72.909.253 TARIMSAL AR-GE HARCAMALARI TOPLAMI (1+2+3) 1.211.539.296 1.085.409.561 934.033.920 AR-GE HARCAMALARDA TARIMSAL AR-GE'NİN PAYI (%) 9,27 9,73 10,07 YURT İÇİ AR-GE HARCAMALARI TOPLAMI 13.062.263.394 11.154.149.797 9.267.589.617 GSYİH İÇİNDE AR-GE HARCAMASININ PAYI (%) 0,92 0,86 0,84 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA 1.416.817.000.000 1.294.892.893.000 1.098.799.348.445 10 Kaynak: TURKSTAT, Research And Development Activities Survey, 2010-2011-2012
Ar-Ge ve Yenilik Alanında Gelişmeler ve Hedefler 2006 2011 2013 2018 Ar-Ge Harcamalarının GSYH ya Oranı (%) 0,60 0,86 0,92 1,80 Ar-Ge Harcamalarında Özel Sektörün Payı (%) 37,0 43,2 46,0 60,0 TZE Cinsinden Ar-Ge Personeli Sayısı 54.444 92.801 100.000 220.000 TZE Cinsinden Araştırmacı Sayısı 42.663 72.109 80.000 176.000 Ar-Ge Personeli İçinde Özel Sektörde İstihdam Edilenlerin Payı (%) 33,1 48,9 52,0 60,0 Kaynak: 2006 ve 2011 yılı verileri TÜİK e aittir. 2013 ve 2018 yılı verileri Onuncu Kalkınma Planı tahminleridir. TZE-Tam Zaman Eşdeğer 11
Türkiye de Tarımsal Araştırma Sistemi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) Bakanlığımız dışında tarımsal Ar-Ge yapan/yaptıran kurum ve kuruluşlar, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Kurumu (TÜBİTAK) Üniversiteler Ziraat Fakülteleri (30) Veteriner Fakülteleri (25) Gıda Mühendisliği (51) Su Ürünleri Fakülteleri (17) Özel Sektör STK lar 12
Araştırma Enstitüleri ve Kuruluş Tarihleri 1925 Eskişehir Tohum Islah İstasyonu 1926 Ankara Umumi Ziraat Laboratuarı 1930 Manisa- Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü 1930 Ankara Tavukçuluk Araştırma İstasyonu 1931 Adana-İzmir Zirai Mücadele Araştırma İstasyonu 1934 Ankara Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü 1936 Antalya Narenciye Araştırma İstasyonu 1938 Aydın İncir Araştırma İstasyonu 1944 Samsun Tohum Geliştirme İstasyonu 1950 Asma Hortumlu Böceği nin isim babası Bakan Nihat Şevket İyriboz, 1954 Ankara Toprak Gübre Araştırma Enstitüsü 1963 İzmir Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü 1963 Tokat Toprak - Su Araştırma Enstitüsü 1965 Konya Bahri Dağdaş, 1992TAGEM ve
TAGEM Araştırma Enstitüleri (49) Araştırma Yetkisi Verilenler 8 Veteriner Kontrol Enstitüsü 13 Gıda Kontrol Laboratuvarı 11 Merkez Araştırma Enstitüsü 10 Bölge Araştırma Enstitüsü 27 Konu Araştırma İstasyonları 14
Temel Araştırma Alanları Bitki Islahı ve Yetiştirme Teknikleri Bitki Sağlığı Hayvan Islahı ve Yetiştirme Teknikleri Hayvan Sağlığı Su Ürünleri Gıda ve Yem Toprak, Su Kaynakları ve Biyoçeşitlilik Tarım Ekonomisi Sektörün ihtiyaç duyduğu konularda araştırma yapılmaktadır. 15
Günümüzde Tarımsal Araştırmalar Gıda güvenliği bitkisel, hayvansal su ürünleri üretimi Gıda güvenilirliği gıda, bitki ve hayvan sağlığı Doğal Kaynak Yönetimi biyoçeşitlilik, toprak, su, modası hiç geçmeyecek araştırma alanlarıdır.
Mevcut Öngörüler BTYK nın Öngörüleri ve öncelikli Alanları Gıda Su Enerji Bu alanlarda başarı için; çok disiplinli bilgi ve sermaye yoğun araştırma yaklaşımı gerekmektedir. Gıda (biyoloji ekoloji ekonomi) Su (fizik kimya biyoloji - coğrafya) Enerji (fizik kimya meteoroloji )
Önümüzdeki Dönem İçin Öngörüler 1) Bioteknoloji (molecular biology and genetic) 2) Bilgi iletişim teknolojileri (information communication technology) Veri tabanları (databases) Biyosensörler (electronics, photonics) Hassas tarım (precising farming, system eng., automation) 3) Gıda işlemeler, (food process, conservations) 4) Bitki özleri (plant extract), 5) İklim değişikliği (climate change) 6) Biyoyakıtlar (biodisel, bioethenol, biomass) 7) Nanoteknoloji (advanced materials), 8) Ekonometrik modeller (future estimates), 9) Biyoekonomi (bioeconomy) yeni araştırma alanları olarak görülmektedir.
İleri Ar-Ge Merkezleri Bakanlığımıza bağlı bazı Araştırma Enstitülerinde 8 Ar-Ge Merkezi kurulmuştur. Bunlar; 200 200 200 200 200 201 201 Türkiye Tohum Gen Bankası (Ankara), Toplam 5 6 7 8 9 0 1 Tıbbi Bakanlığımıza ve Aromatik Sunulan Bitkiler Merkezi 33 26 (Antalya), 58 35 21 29 40 242 Bakanlığımızın Müşteri Kuraklık Test Merkezi (Konya), 29 14 45 30 16 26 30 190 Olduğu Boğa TÜBİTAK ça Test Merkezi Desteklenen ve Gen Bankası 13 (Ankara), 6 7 2 2 6 1 37 Yumurta Tavuğu Geliştirme Merkezi (Ankara), Enerji Tarımı Araştırma Merkezi (Samsun), Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (İzmir), GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (Diyarbakır). Ayrıca 10 Ar-Ge Merkezi kurulması çalışmaları devam etmektedir. Bunlar; Bitkisel Doku Kültürü Merkezi (İzmir), Bitkisel Biyoteknoloji Merkezi (Ankara), Çiftçi Eğitim Merkezi (Şanlıurfa), Milli Botanik Bahçesi (Ankara), Türkiye Geofitleri Bahçesi (Yalova), Biyolojik Mücadele Merkezi (Adana), Soğuğa Dayanıklılık Test Merkezi (Erzurum), Damızlık Etçi Tavuk Geliştirme Merkezi (Eskişehir), Generasyon Atlatma Merkezi (Adana), Bandırma Hayvancılık Biyoteknoloji Merkezi (Balıkesir). 19
Ar-Ge YATIRIM ARTIŞI; Bakanlığımızın tarımsal araştırmalara ayırdığı yatırım bütçesi 2002 yılında 11 milyon TL iken 2014 yılında yaklaşık 16 kat artarak 178 milyon TL ye ulaşmıştır. ENSTİTÜ-ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ PROGRAMI; Enstitülerimizin altyapıları Özel Sektörün Ar-Ge faaliyetlerine açılmıştır. Bu kapsamda toplam 13,1 milyon TL bütçeli 170 proje yürütülmüştür. Proje çalışmalarında yaklaşık 900 üniversite öğretim üyesi, 150 ye yakın firma ve 100 e yakın STK, kooperatif/birlik ile işbirliği yapmaktadır. AR-GE DESTEK PROGRAMI (Transfer Bütçesi); Tarım Kanunu na dayalı olarak Bakanlığın ve sektörün ihtiyaç duyduğu konularda Özel Sektör, STK ve Üniversitelere yönelik destek programı oluşturulmuştur. 2007-2013 yılları arasında 608 proje önerisi alınmış, bu projelerden 154 ü desteklenerek toplam 18 milyon TL destekleme ödemesi yapılmıştır. 20
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Ar-Ge Teknoloji Geliştirme Hızı 250 Tarla Çeşitleri (Adet) 200 R² = 0,8782 2004 Islahçı Hakları Kanunu 2006 Tohumculuk Kanunu 150 Özel sektörün Ar-Ge çalışmalarına katılması 100 Hatların özel sektöre devri 50 Yerli teknoloji gelişim hızının daha da artırılması 0
AB de İnovasyon Performansı Source: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/innovation/files/ius/ius-2014_en.pdf İlk sıralarda İsveç, isviçre, Danimarka, Almanya ve Finlandiya gelirken, Son sıralarda ise Bulgaristan, Latvia, Türkiye, Romanya ve Makedonya gelmektedir. 22
2023 Vizyonu Çerçevesinde Türkiye Tarımsal Yayım ve Araştırma Politikaları Önerileri Kamu ve Özel sektör Ar-Ge Kapasitesini geliştirilmesi, Araştırma sonuçlarını daha fazla uygulanmaya aktarılması ve ticarileştirilmesi, Özel sektör Ar-Ge harcamalarını artırılması, Pazar odaklı tarımsal yayım ve araştırma yapılması, Yenilikçi kişi ve kuruluşların ödüllendirilmesi, Daha Etkin İzleme ve Değerlendirme Sistemi 23
Teşekkürler mdemirtas@tagem.gov.tr www.tarim.gov.tr 24