TOHUMCULUKTAKİ GELİŞMELER

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TOHUMCULUKTAKİ GELİŞMELER"

Belgin Heper
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 TOHUMCULUKTAKİ GELİŞMELER Dilaver ARSLAN Koordinatör TAGEM Mart 2016 Kahramanmaraş

2 sunu içeriği Dünyada Tohumculuk Sektörü Uluslararası Ticaret Ülkemizde Tohumculuk Sektörü Önemli Tarihler, Mevzuatlar, Tohumculuk Faaliyetleri, Dış Ticaretimiz, Pamuk Çalışmaları 2

3 tohum nedir, önemi Tarımsal üretimin başlangıcı, Gıda zincirinin ilk halkası, Biyolojik ve kültürel çeşitliliğin temeli. Bitkisel üretim materyali olan tohum, ülkelerin tarım sektörleri için stratejik öneme sahiptir. Günümüzde tohum sadece tarımsal bir girdi değil aynı zamanda teknoloji kullanılarak elde edilen ve yüksek gelir getiren ekonomik değere sahip bir üründür. 3

dünyada tohumculuk sektörü Tohumluk; tarımın tarihi

alışverişinin geçmişi birkaç yüzyıla dayanmaktadır.

4 dünyada tohumculuk sektörü Tohumluk; tarımın tarihi kadar eski olmasına rağmen ticari amaçlı tohumluk alışverişinin geçmişi birkaç yüzyıla dayanmaktadır. Yüzyıllardır mahsulden ayrılarak kullanılan tohumluklar 19. yüzyıldan itibaren çoğu ürünlerde giderek azalmış, ticari nitelikli bir özellik kazanmaya başlamıştır. 4

çeşit geliştirme faaliyetlerine giden yol açılmıştır. 20.

girişimciliği ve ticari tohumculuk arasındaki en etkili ve güçlü köprülerden

5 dünyada tohumculuk sektörü 19. yüzyılda temelleri atılan genetik bilimi ile; sistematik bitki ıslahı ve çeşit geliştirme faaliyetlerine giden yol açılmıştır. 20. yüzyıl başında uygulamaya konulan hibrid (melez) teknolojisi ise özel sektör girişimciliği ve ticari tohumculuk arasındaki en etkili ve güçlü köprülerden birini kurmuştur. 20. yüzyıl sonunda ise modern biyoteknoloji ve rekombinant DNA teknolojileri ile tohumculuk yeni ve çok güçlü bir ivme kazanmıştır. 5

6 İlk tohumluk laboratuarı; 1869 yılında Almanya da 1871 de Danimarka da, 1876 da ise ABD de, 1906 yılında ESTA (Avrupa Tohumluk Kontrol Birliği) 1908 yılında AOSCA (Resmi Tohumluk Sertifikasyon Ajansları Birliği) 1924 de ISTA (Uluslararası Tohum Test Birliği) 1924 de FIS/ISF (Uluslararası Tohum Ticaret Federasyonu) 1961 de UPOV dünyada tohumculuk sektörü (Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerini Koruma Birliği) 6

7 uluslararası tohumluk ticareti Uluslararası Tohum Federasyonu (ISF) verilerinde, 2012 yılında dünyada kullanılan tohumluğun ticari değerinin 45 milyar USD civarında olduğu, Dünya tohumluk ticaretinde ağırlıklı olarak; tahıllar, yağlı tohumlu bitkiler, sebzeler, çiçekler ve çim bitkileri yer almaktadır. 7

8 dünya toplam tohumluk ticareti (%) TÜRKİYE; 1,7 JAPONYA; 3 DİĞER; 10,3 ABD; 27 HİNDİSTAN; 4 KANADA; 5 BREZİLYA; 6 AB; 21 ÇİN; 22 8

9 uluslararası tohumluk ticareti 1970'li yılların sonunda dünya tohumluk pazarı 10 milyar USD'lik bir hacme sahip iken 2012 yılında 45 milyar USD'ye yükselmiştir. 9

10 uluslararası tohumluk ticareti 10

11 uluslararası tohumluk ticareti 11

12 ÜLKEMİZ TOHUMCULUK SEKTÖRÜ 12

13 ülkemiz tohumculuk sektörü ABD ve Mısır dan pamuk tohumluğu ithal edildi, Ege ve Çukurova da dağıtıldı, bazı yabancı demiryolu şirketleri tahıl ve pamuk tohumluğu dağıttı Cumhuriyet in kuruluşu (1923) ve kamu ağırlıklı tohumculuk modeli 13

14 ülkemiz tohumculuk sektörü Geleneksel tedarik sistemi (Tohum ıslah istasyonları), Tohum Sertifikasyon Kuruluşları, Sayılı Tohumculuk Kanunu, Kamu ağırlıklı, Fiyatların serbest bırakılması, İthalatın serbest bırakılması, Özel sektör ağırlıklı yapılanma, 5042 Islahçı Hakları Kanunu, 5553 Tohumculuk Kanunu, 14

15 ülkemiz tohumculuk sektörü Bazı Önemli Tarihler: Türkiye'de ilk bitki ıslah çalışmaları ve kaliteli tohumluk araştırmaları 13 Aralık 1925' de Islah-ı Buzr (Büzür) adı ile kurulan Eskişehir Tohum Islah İstasyonunda başlamıştır. 1950'lere gelinceye kadar yalnızca serin iklim tahıllarına odaklanan tohumluk üretim çalışmaları ile sınırlı kalmıştır. İzleyen yıllarda kamu araştırma programlarına hem daha çok sayıda bitki türü dahil edilmiş hem de üretilen tohumlukların miktarı artırılmıştır. 15

16 ülkemiz tohumculuk sektörü 1925 Cumhuriyet Hükümeti Tohum Islah İstasyonları açtı 1926 Yurt dışından anaçlık pancar tohumluğu ithal edildi 1950 TIGEM (DÜÇ) Tohumluk üretimi ile görevlendirildi (Kamu) 1961 İlk özel tohumculuk şirketi (Beta) kuruldu 1963 İlk olarak 308 Sayılı Tohumculuk Kanunu çıkarıldı, 1980'li yılların başlarında tohumculuk sektörü ile ilgili temel politikalarda önemli değişiklikler yapılarak, kamu esaslı bir tohumluk tedarik sisteminden özel girişimi esas alan bir tohumluk endüstrisi modeline geçiş yaptı. 16

17 ülkemiz tohumculuk sektörü Çeşit tescil sisteminde değişiklik yapıldı; Tescil süresi kısaltıldı, Özel şirketlerin çeşit tescil ettirmesi kolaylaştırıldı Özel şirketlerin ürettikleri ve tedarik ettikleri tohumlukların fiyatlarını belirlemesine izin verildi Özel şirketlerin tohumluk İthalatı kolaylaştırıldı. 17

18 kamu tohumculuk organizasyonu Tohumculuk konuları 5553 Sayılı Tohumculuk Kanunu ve Islahçı Hakları Kanununu çerçevesinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü (BÜGEM) uhdesinde yürütülmektedir. BÜGEM Tohumculuk politikaları, Teşvik ve destekleme, Üretim ve tedarik, Ticaret (İthalat-İhracat) Çeşit Tescili, Tohumluk Kontrol ve Sertifikasyon Hizmetleri, Piyasa Denetimi, Yeni bitki çeşitlerinin korunması. Tohum üreticileri tarafından üretilen ve/ veya ithal edilen tohumlukların Bitki Sağlığı ve Karantina Hizmetleri, 5996 Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu (2010) çerçevesinde Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü (GKGM) uhdesinde yürütülmektedir TAGEM Bitki ıslahı ve çeşit geliştirme GKGM Bitki sağlığı ve karantina hizmetleri 18

19 kanunlar ve ikincil mevzuatlar 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun Sayılı Tohumculuk Yasası Kayıt altına alma, tohumluk üretimi, sertifikasyonu, karantina, bitki ıslahçı hakları.. konularında tohumculukla ilgili 19 adet yönetmelik çıkarılmıştır. 19

20 sertifikalı tohum Sertifikalı tohum; fiziksel, biyolojik ve genetik değer bakımından özellikleri belirlenen ve resmi makamlarca bu özellikleri belgelenen materyal demektir. Sertifikalı tohumluğun verimi artırmadaki payının buğday ve fasulye gibi kendine döllenen bitkilerde %20 30 seviyesinde, mısır ve ayçiçeği gibi yabancı döllenen bitkilerde ise %100'lerin üzerinde olduğu bilimsel araştırmalarla ortaya konulmuştur. 20

21 tohum sertifikasyon sistemi Genel Şartlar: Çeşit kayıtlı olmalıdır. Tohumluklar, Bakanlık tarafından yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler tarafından üretilir ve pazarlanır. Elit ve orijinal tohumluk üretimleri ıslahçı, çeşit sahibi veya bunların yetki verdiği araştırma kuruluşları tarafından üretilir ve pazarlanır. Tohumlukların üretildikleri üretim sezonu içinde sertifikalandırılmaları esastır. Üretim sezonu: 1 Temmuzdan başlayarak bir sonraki yılın 30 Haziranına kadar olan dönemi kapsar 21

22 tohum sertifikasyon sistemi 22

23 tohumculuk faaliyetleri Sertifikalı Tohum Üretimi ( ) Artış %

24 tohumculuk faaliyetleri -24-

25 tohumculuk faaliyetleri KAYITLI ÇEŞİTLER KAYITLI ÇEŞİTLER KAMU ÖZEL ÜNİVERSİTE TOPLAM MİLLİ ÇEŞİT LİSTESİ TARLA BİTKİLERİ SEBZE MEYVE-ASMA (ANAÇ) TOPLAM

26 tohumculuk faaliyetleri MİLLİ ÇEŞİT LİSTESİ (YERLİ/YABANCI) ÜRÜN GRUBU YERLİ YABANCI TOPLAM YERLİ(%) TARLA ,34 SEBZE ,40-26-

27 Çeşit/Hat Devri Arpa Aspir Ayçiçeği Çeşit Hat Çeltik Ekmeklik Buğday Makarnalık Buğday Fiğ K.Fasulye Karabuğday Kolza Korunga Mercimek Mısır Çeşit Hat Mürdümük Nohut Pamuk Soya Susam Tritikale Tütün (Hat) Yer Fıstığı Yonca Yulaf Konya BDUTAEM Antalya BATEM Adana DATAEM Erzurum DATAEM K.Maraş DAGKTAEM 1 1 İzmir ETAE Ş.Urfa GAPTAEM Diyarbakır GAPUTAEM Eskişehir GKTAEM Samsun KTAEM Sakarya MAEM Nazilli PAEM 1 1 Ankara TBMAEM Edirne TTAEM Çeşit Hat Toplam Firma Toplam Enstitü Sayısı TOPLAM 14 Enstitüden, 23 Türde, 247 Çeşit ve Hattın, 317 Firmaya Üretim Hakkı Devredilmiştir. 27

28 Türkiye tohumluk dış ticareti 28

29 Türkiye tohumluk dış ticareti 2014 yılı tohumluk ithalat değerinin en önemli kalemlerini; % 61 ile sebze tohumu, % 9 ile patates, % 7 ile yem bitkileri, % 6 ile hibrit mısır, % 6 ile çim ve çayır bitkileri, % 11'ini ise diğer türler oluşturmaktadır. 29

30 tohumculuk faaliyetleri 2014 YILI İHRACATININ ÜLKELERE GÖRE SIRALAMASI SIRA NO ÜLKE MİKTAR (kg) PARASAL DEĞER ($) 1 Rusya Ukrayna İtalya Fransa Romanya Irak Avusturya Hollanda Azerbaycan Macaristan Diğer Ülkeler Toplamı Toplam(69 Ülke)

pamuk çalışmaları 1924 yılında Adana da, 1934

31 pamuk çalışmaları 1924 yılında Adana da, 1934 yılında Nazilli de; Pamuk Araştırma Enstitülerinin kurulmasıyla başlamıştır. ABD den getirilen 50 adet Acala Pamuğu ile ilk seleksiyon çalışmaları başlamıştır yılında ilk pamuk melezleme ve çeşit geliştirme çalışması başlamıştır.

32 pamuk çalışan enstitülerimiz Pamuk AEM / Nazilli Doğu Akdeniz TAEM / Adana Doğu Akdeniz GKTAE / K.Maraş GAP TAEM / Şanlıurfa GAP Uluslararası TAEM / Diyarbakır BATEM / Antalya 32

33 pamuk çalışmaları Toplam Tescil Edilen Pamuk Çeşitleri: 143 Üniversite: 4 Özel Sektör: 74 Kamu: 65

34 pamuk çalışmaları 1 17 BATEM DATAEM GAP TAEM GAP UTAEM DAGKTAEM Nazilli PAEM

35 Teşekkürler Dilaver ARSLAN Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü 35

Benzer belgeler

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü AR-GE ve Tarla Bitkileri Islahı

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü AR-GE ve Tarla Bitkileri Islahı 01.04.2017 Türkiye de Tarımsal Araştırma Sistemi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar