Neden Ar-Ge? Günümüz dünyasında söz sahibi olmanın yolu, araştırma, geliştirme ve inovasyondur

Transkript

1

2 SUNU PLANI

3 Sunu Akışı Ar-Ge ve Önemi Tarımsal Araştırma Sistemi Personel, Bütçe ve Ar-Ge Programları Kamu - Özel Sektör İşbirliği Çeşit Geliştirme Çalışmaları Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz Sektörden Beklentiler 3

4 NEDEN AR-GE?

5 Neden Ar-Ge? Günümüz dünyasında söz sahibi olmanın yolu, araştırma, geliştirme ve inovasyondur Ülkeler ürettiği bilgi, geliştirdiği teknoloji ve yenilikler ölçüsünde dünyada söz sahibi olmaktadır, Bu yüzden Türkiye; - Dünya ülkeleri ile rekabet edebilmek, - İthal etmek yerine kendi teknolojisini geliştirmek ve kullanmak, - Gelişmiş ülkelere bağımlı kalmamak, - Gıda güvenliği ve güvenilirliğini sağlamak için Ar-Ge yapmak zorundadır. Gelişmiş ülkeler Ar-Ge harcamaları için bütçelerinden Gayri Safi Yurtiçi Hasılasının (GSYH) yaklaşık % 2 si oranında pay ayırmaktadır. 5

6 Ülkelerin Ar-Ge Harcamalarının GSYH ya Oranları (2014) Ülke Oranı % Güney Kore 4.36 Japonya 3.35 ABD 2.79 AB Çin 1.99 Türkiye 1.01 Rusya 1.13 Kanada 1.69 Singapur 2.04 OECD 2.40 OECD, Main Science and Technology Indicators Ülke Oranı % Almanya 2.98 Fransa 2.29 İngiltere 1.73 İspanya 1.30 İtalya 1.27 Yunanistan 0.69 Ülke Hedefleri (2020) AB % 3 Güney Kore (2014) % 5 Çin % 2.5 Türkiye 2023 % 3 6

7 TARIMSAL ARAŞTIRMA SİSTEMİ

8 Türkiye de Tarımsal Araştırma Sistemi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) Bakanlığımız dışında tarımsal Ar-Ge yapan/yaptıran kurum ve kuruluşlar, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Kurumu (TÜBİTAK) Üniversiteler Ziraat Fakülteleri 34 Veteriner Fakülteleri 27 Gıda Mühendisliği Bölümü 67 Su Ürünleri Fakülteleri 21 Deniz Bilimleri 2 ÖZEL SEKTÖR STK lar 8

9 Temel Araştırma Alanları Bitki Islahı ve Yetiştirme Teknikleri Bitki Sağlığı Hayvan Islahı ve Yetiştirme Teknikleri Hayvan Sağlığı Su Ürünleri Gıda ve Yem Toprak, Su Kaynakları ve Biyoçeşitlilik Tarım Ekonomisi Sektörün ihtiyaç duyduğu konularda araştırma yapılmaktadır. 9

10 PERSONEL BÜTÇE AR-GE PROGRAMLARI

11 Personel Durumu İşçi % 53 Araştırmacı % Memur % 5 Laborant- Teknisyen % 8 Toplam: Personel 15

12 Araştırmacıların Nitelikleri 536 Doktora % Doçent % 1 Lisans % 25 Yüksek Lisans % 54 Toplam Personel kapasitesinin geliştirilmesi Yurtdışı eğitimleri (MEB 1416, Başbakanlık bursları) Yabancı dil kursları (ICARDA-CIMMTY ve mahallinde) 16

13 TAGEM Bütçesi (milyon TL) Ar-Ge Bütçesi 22,8 kat artış göstermiştir, Personel giderleri hariçtir, Transfer Bütçesi 91 Milyon TL Halk Elinde Hayvan Islahı Programı 76 Milyon TL Bakanlık Ar-Ge Destek Programı 15 Milyon TL TAGEM Bütçesinin % 36 ı Sektöre Ar-Ge için ayrılmaktadır.

14 Ulusal Projeler Yatırım Bütçesi TÜBİTAK 14 Ana Proje altında yaklaşık 1200 alt proje yürütülmektedir. Her yıl yaklaşık 250 proje sonuçlanmaktadır, Programı - 93Proje- 10,5 milyon TL 1003 Programı - 27 Proje- 11,1 milyon TL 1007 Programı - 40 Proje- 89,2 milyon TL Bakanlığımız; proje sayısına göre 1. sırada, Destekleme bütçesine göre 2. sırada Transfer Bütçesi Enstitü - Özel Sektör Kurumsal İşbirliği Halk Elinde Hayvan Islahı 76 milyon TL Küçükbaş ta - 63 il Proje 59 milyon TL bütçe Manda da - 19 il - 16 milyon TL bütçe Ar-Ge Destek Programı; özel sektör, üniversite 292 Proje 49,5 mil TL 195 proje,- 15,4 milyon TL 30 Araştırma Enstitüsü; 138 Firma ve STK Türkiye Atom Enerjisi Kurumu - 27 Proje Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü - 9 Proje Türkiye Kömür İşletmeleri - 9 Proje TİKA farklı ülkelerde çok sayıda proje ve eğitim çalışması 14

15 Uluslararası Projeler Avrupa Birliği 6-7 ÇP, Horizon 2020 Projeleri 36 proje 2.1 milyon Bakanlığımız AB ÇP Proje Destekleri açısından 14. sırada yer almaktadır. Kamu Kurumları arasında ise ilk sırada yer alan Bakanlık tır. IPA Programları Bölgesel Kalkınma Programı 4 Proje 16.7 milyon FAO İşbirliği FAO Destekli - 16 Proje CGIAR Enstitüleri İkili İşbirlikleri Diğer Uluslararası Kur. ICARDA ve CIMMYT - IWWIP Kışlık Buğday Programı IRRI - Islah ve Genetik Materyal değişimi IFPRI - Tarımsal Veri Oluşturulması KKTC - 26 Proje, AB, Orta Asya, Kuzey Afrika, Balkanlar MAYZEM (CIHEAM) İİT İslam İşbirliği Teşkilatı Pamuk Araştırmaları JICA Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı Buğday ıslahı ve Kalkan Balığı Proj. 15

16 KAMU- ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ

17 Ar-Ge Destekleri ( ) Toplam Teklif Edilen Desteklenen Bütçe (Milyon TL) 1,0 0,9 3,0 5,0 3,7 3,9 7, ,5 49,5 Ödemeler - 0,8 1,6 2,8 4,0 2,9 5,8 7,7 8,6 37,5 Sonuçlanan proje : 115 Devam eden proje : 175 Toplam proje : 290 Proje kabul oranı : % yılı bütçesi : 15 milyon TL 17

18 Kamu-Özel Sektör İşbirliği 17 Ocak 2007 tarihli Özel Sektör ile Ortak Yürütülecek Ar-Ge Faaliyetlerinin Esaslarını düzenleyen tebliğ ile; Araştırma Enstitülerinin alt yapıları özel sektör ve üniversitelerin kullanımına açılmıştır Kamu-Özel Sektör İşbirliği Projeleri* Yıllar Sayı (adet) Bütçe (milyon TL) , , , , , , , ,26 Toplam ,38 *30 Araştırma Enstitüsünde; 114 firma ile gerçekleştirilmiştir. 83 proje tohumculukla ilgili, TSÜAB üyesi firma 44, Bütçe 8 milyon TL, %52 18

19 Tarla Bitkilerinde Özel Sektöre Devredilen Çeşitler Tür Çeşit Sayısı Firma Sayısı Tür Çeşit Sayısı Firma Sayısı Arpa Mısır Aspir 1 1 Nohut 7 9 Ayçiçeği Pamuk 2 2 Buğday Sorgum 1 2 Çeltik Soya 1 1 Fasulye 1 1 Sudan Otu 1 2 Fiğ 5 3 Tritikale 2 4 Kolza 1 1 Yerfıstığı 1 1 Korunga 1 1 Yonca 2 2 Mercimek 6 3 Yulaf türde 144 çeşit satışı gerçekleştirilmiştir 19

20 Hibrit Sebze Türlerinde Özel Sektöre Devredilen Çeşit/Hat Tür Hat Çeşit Domates 44 1 Biber 95 1 Hıyar 17 - Kavun 8 - Karpuz - 5 Kabak 4 5 Lahana 8 2 TOPLAM

21 Yeni Açılan İleri Ar-Ge Merkezleri 1. Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (İZMİR-2009) 2. Türkiye Tohum Gen Bankası (ANKARA-2010) 3. Tıbbi Aromatik Bitkiler Merkezi (ANTALYA-2010) 4. Kuraklık Test Merkezi (KONYA-2010) 5. Boğa Test Merkezi ve Gen Bankası (ANKARA-2011) 6. Yumurta Tavuğu Geliştirme Merkezi (ANKARA-2011) 7. Enerji Tarımı Araştırma Merkezi (SAMSUN-2011) 8. GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (DİYARBAKIR-2011) 9. Çiftçi Eğitim Merkezi (ŞANLIURFA-2014) 10. Tarımsal Biyoteknoloji Merkezi (MERSİN-2014) 11. Bitkisel Biyoçeşitlilik, Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi (İSTANBUL-2014) 12. Bitkisel Biyoteknoloji Merkezi (ANKARA-2015) 13. Geofit Araştırma Merkezi (YALOVA 2014) 14. Kerevit Araştırma Merkezi (ISPARTA 2015) 15. Bitki Islahı ve Generasyon Atlatma Merkezi (ADANA 2015) 23

22 Açılacak Olan İleri Ar-Ge Merkezleri 1. Türkiye Milli Botanik Bahçesi (ANKARA) 2. Bitkisel Doku Kültürü Merkezi (İZMİR) 3. Biyolojik Mücadele Merkezi (ADANA) 4. Soğuğa Dayanıklılık Test Merkezi (ERZURUM) 5. Damızlık Etçi Tavuk Geliştirme Merkezi (ESKİŞEHİR) 6. Hayvancılık Biyoteknoloji Merkezi (BALIKESİR) 7. Su Ürünleri Gen Bankası ve Biyoteknoloji Merkezi (TRABZON) 8. Dünya Zeytin 3. Koleksiyon Bahçesi (İZMİR) 9. Ulusal Gıda Starter Kültür Gen Bankası (BURSA) 10. Uluslararası Pas Hastalıkları Merkezi (İZMİR) 11. Biyoteknik Mücadele ve Pestisit Uygulama Teknikleri Merkezi (İZMİR) 12. Meyvecilik Araştırma Eğitim Merkezi (ISPARTA) 13. Anadolu Esmeri Geliştirme Merkezi (KONYA) 14. Ülkesel Mısır Islah Teknolojileri Araştırma Merkezi (SAKARYA) 15. Limnolojik Araştırmalar Merkezi (ISPARTA) 16. Üzüm Teknolojileri Araştırma Merkezi (TEKİRDAĞ) 17. Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi (ANKARA) 23

23 ÇEŞİT GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI

24 Çeşit Geliştirme Çalışmaları Çeşit ve teknoloji geliştirmeyi teşvik etmek amacıyla; Son yıllarda yapısal olarak da bir takım düzenlemeler yapılmıştır. Bunlar arasında; Türkiye de ilk Tohumculuk Kanunu 1963 yılında çıkarılarak sertifikasyon sistemi kurulmuş 1964 yılından itibaren tescil işlemlerine başlanmıştır. Türkiye de uzun dönemde tarımsal istatistikler incelendiğinde önemli üretim artışlarının 1964 yılından itibaren başladığı görülmektedir Bitki Islahçı Hakları Kanunu (2004) Tohumculuk Kanunu (2006) günün ihtiyaçlarına göre güncellenmiştir. Sertifikalı tohumluk kullananlara (2005), üretenlere (2008) destek TMO protein oranına dayalı alım (2011) 24

25 Ar-Ge Teknoloji Geliştirme Hızı 250 Tarla Bitkileri Çeşitleri (adet) R² = 0, Islahçı hakları ve tohumculuk kanunu sonrası Araştırma Enstitülerinin elindeki Hatların Özel sektöre devri ile yerli teknoloji gelişim hızının daha da artırılması hedeflenmektedir, 25

26 Tarla Bitkileri Tescil Edilen Çeşitlerin Kurumlara Dağılımı Diğer Kamu % 2 Üniversiteler % 5 Özel Sektör % GTHB (TAGEM) % Toplam: Çeşit 26

27 Bahçe Bitkileri Tescil Edilen Çeşitlerin Kurumlara Dağılımı ( ) 42 Üniversite % Özel Sektör % 70 GTHB (TAGEM) % 29) Toplam: Çeşit 27

28 Çeşit, yarıyol materyali devri tarihinde; Bitki Çeşit, Çeşit Adayı ve Islah Materyalinin Tohumculuk Kuruluşlarına Devri, Tohumluk Üretimi ve Pazarlama Hakkı Satışı Hakkında Yönetmelik sayılı Resmi Gazete de yayınlanmıştır. 28

29 Yerli Çeşitlerin Üretimde Kullanım Oranları TÜR ORAN (%) TÜR ORAN (%) Ekmeklik Buğday 95 Nohut 100 Makarnalık Buğday 98 Mercimek 100 Arpa 99 Standart Hıyar 100 Çeltik 100 Standart Biber 80 Korunga 100 Standart Patlıcan 60 Tüylü Fiğ 100 Standart Domates 50 Koca fiğ 100 Hibrit Sebze 55 Aspir 100 Soya 30 Yer Fıstığı 100 Ayçiçeği 20 Susam 100 Yonca 20 Tütün 85 Pamuk

30 Ülke Dışında Kullanılan TAGEM Çeşitleri Geliştirilen çeşitlerden bazıları yurt dışında da kullanılmaktadır Bunlardan bazıları; Çeltik Bulgaristan, Yunanistan, Ukrayna ve Rusya da, Buğday Sudan, Suriye, İran, Irak ve Türkmenistan da, Pamuk Tacikistan, Sudan, Benin ve Suriye de, Ayçiçeği Romanya, Rusya ve Fransa, Nohut Suriye de, Yumurtacı Damızlık Saf Hatlar Gürcistan, Türkmenistan ve Azerbaycan da, Zeytin Pakistan ve Arnavutluk da IWWIP projesi kapsamında 50 ülkede, geliştirilen buğday çeşitleri ekilmektedir. 30

31 YENİ GELİŞTİRİLEN ÇEŞİTLERİMİZ

32 Tarla Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz HASANBEY - GAP UTAEM Yüksek verim ve kaliteli makarnalık buğday çeşidi KÖPRÜ - Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kahverengi pasa dayanıklı ekmeklik buğday çeşidi NEVZATBEY Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü İç kesimlerde ve geçit kuşağı bölgelerinde soğuğa dayanıklı ve kaliteli ekmeklik buğday çeşidi 32

33 Tarla Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz HASKARA Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Özellikle insan beslenmesinde kullanılması yönüyle ön plana çıkan kavuzsuz yulaf çeşidi SARI Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yazlık, yüksek ot ve dane verimli, yemlik yulaf çeşidi 33

34 Tarla Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz BALABAN Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Çeltik yanıklığı hastalığına orta derecede toleranslı Kök boğaz çürüklüğü hastalığına dayanıklıdır. NAZ 07 - Pamuk Araştırma Enstitüsü Yüksek verim potansiyeli ve yüksek çırçır randımanı 34

35 Tarla Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz 11 TR 077 -Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Orobanşa ve mildiyöye yüksek derecede toleranslı Yüksek oleik asit içerikli (%85) AGA Mısır Araştırma Enstitüsü Yüksek silajlık kaliteli ve verimli (8-9 ton/da) 35

36 Tarla Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz ONARAN Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Yüksek verimli (5300 kg/da) Yemeklik tüketime uygun FATİH Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Yemeklik ve sanayilik (parmak patates ve cips) tüketime uygun 36

37 Bahçe Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz BURAK - Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Ağaç gelişmi kuvvetli, yarı diktir. Meyveler kalp şeklinde ve büyüktür. Meyve sapı uzundur. Hasat Periyodu: Haziran ayının Haftası. ALDAMLA- Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Ağaç gelişmi orta kuvvette, dik yayvandır. Meyveler kalp şeklinde ve büyüktür. Meyve sapı orta uzundur. Meyve eti kırmızı renkli, çok serttir. Hasat Periyodu: Haziran ayının Haftası. DAVRAZ - Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Ağaçlar dik, yarı yayvan gelişir. Verimli, uzun saplı, meyveleri iri, kalp şeklinde ve parlak koyu renktedir.

38 Bahçe Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz TEKİRDAĞ SULTANI -Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Çok iri taneli (8-9 g) Çekirdekli, Orta erkenci ÖZER KARASI - Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Hastalıklara Toleranslı Geç Mevsim Şaraplık SULTAN 7- Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü Kurutmalık Salkım Büyüklüğü (ortalama 350 gr)

39 Bahçe Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz EFUL (Şakayık) -Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Türkiye de ilk Çok koyu Kırmızı DOĞU GÜNEŞİ (Ters Lale) - Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Türkiye de ilk Çok koyu Kırmızı SEYREK TATLI- Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Erkenci, bol verimli Taze ve Turşuluk Tüketim ÖZÇELİK F1 - Antalya Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü İlkbahar Dönemi gr Meyve verimi: 16 Ton/da

40 SEKTÖRDEN BEKLENTİLER

41 Sektörden Beklentiler 2023 hedeflerine ulaşmada en önemli paydaşlardan birisi özel sektördür, Son yıllarda sektör ulusal ve uluslararası düzeyde başarılı atılımlar yapmıştır, Bakanlık, bu faaliyetleri desteklemekte ve desteklemeye devam edecektir, En büyük beklentimiz; sektörün yurt içinde ve dışında küresel bir rekabet gücüne erişmesidir, Ülkemizde geliştirilen çeşitlerin ülkemizle beraber tüm dünyaya ulaşması ve dünya gıda güvenliğine katkı sağlaması, İhracat gelirinden %..? oranında araştırma kuruluşlarınca kullanılmak üzere Ar-Ge fonu oluşturulması, Türkiye de geliştirilen mısır, ayçiçeği, patates, yonca, kolza tohumluklarının yaygınlaştırılması, Kamu ile işbirliğinin daha da geliştirilmesidir. 41

42 Tarımda 2023 Vizyonu Dünyada Tarımsal Ekonomik büyüklükte ilk 5 ülke arasında, Tarımsal Gayrisafi Yurtiçi Hasılası 150 Milyar dolara ulaşmış, Sürdürülebilir büyümesini devam ettiren, Tarımsal ihracatı 40 Milyar doları aşmış, Tarımsal Ar-Ge alanında bölgesinde ve dünyada söz sahibi, Bir Türkiye Temel Hedefimizdir 42

43 Teşekkür ederim