0
MEYVE SULARI Tablo 1. Meyve Suyunun Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları Ürün Adı GTİP No Portakal Suyu (Dondurulmuş) 200911 Diğer Portakal Suları 200912, 200919 Greyfurt Suyu 200921, 200929 Diğer Turunçgil Suları 200931, 200939 Ananas Suyu 200941,200949 Domates Suyu 200950 Üzüm Suyu 200961, 200969 Elma Suyu 200971, 200979 Diğer Meyve /Sebze Suları 200980 Karışık Meyve/Sebze Suları 200990 Kaynak: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı TÜRKİYE'DE ÜRETİM Ülkemizde meyve suyu üretimi 1960 lı yılların sonlarında başlamıştır. Yıllar içinde teknolojik gelişmeler yakından takip edilmiş ve ürün çeşitlendirmesine gidilmiştir. İç pazarda özellikle şeftali, vişne, kayısı ve karışık meyve nektarları tüketilmekte iken, ihracatta ağırlıklı olarak elma suları önem kazanmıştır. Ancak son yıllarda değişen eğilimler doğrultusunda iç pazarda elma, nar, domates ve üzüm suyuna ve özellikle % 100 meyve suyuna olan talebin artması bu ürünleri de iç pazarda kayda değer bir konuma getirmiştir. Meyve Suyu Endüstrisi Derneği (MEYED) verilerine göre meyve suyuna işlenen meyve miktarı 2007 yılında 737 bin tona çıkmış, 2010 yılında ise 825 bin tona yükselmiştir. Aynı zamanda var olan meyve çeşitlerine ek olarak ayva, havuç (siyah ve sarı) ve çilek de meyve suyuna işlenen meyveler arasında yer almıştır. Meyve suyuna işlenen meyveler arasında elma %46 pay ve 376 bin ton ile ilk sırada gelmekte, söz konusu ürünü %11 pay ve 95 bin ton ile şeftali, %10 pay ve 79 bin ton ile nar, %9 pay ve 73,5 bin ton ile vişne ürünleri takip etmektedir. MEYED verilerine göre toplam meyve konsantresi üretimi 2010 yılında 2006 yılına kıyasla %53 nispetinde artış kaydederek 96 bin tona ulaşmıştır. Toplam konsantre üretimi içerisinde en büyük pay %58 ile elma konsantresine aittir. İkinci sırada %17 ile vişne konsantresi yer almakta olup, %8 lik pay ile nar konsantresi üçüncü sıradadır. Anılan yılda toplam meyve püresi üretimi ise 2006 yılına nazaran %44 oranında yükselerek 122 bin ton seviyesine ulaşmıştır. Toplam meyve püresi üretimi içerisinde en büyük pay %59 ile şeftali püresine aittir. İkinci sırada %24 ile kayısı püresi yer almakta olup, %6 lık pay ile nar konsantresi üçüncü sıradadır. TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ İhracat Türkiye, sahip olduğu ekolojik yapısı ve üretim alanı itibariyle yaş meyve üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerinden biri konumundadır. Bu durum, Türk meyve suyu sektörü için de önemli avantajlar sağlamaktadır. Türkiye nin meyve suyu ihracatı 1970 yılında 6 ton gibi sembolik bir miktarla başlamış ve 2012 yılı ihracatımız ise 103 bin ton dolar olarak gerçekleşmiştir. Tablo 2. Türkiye nin Ürünler İtibariyle Meyve Suyu İhracatı (Miktar: ton, Değer: 1000 ABD $)
GTİP Ürün Adı 2011 2012 Miktar Değer Miktar Değer 200911 Dondurulmuş Portakal Suyu 625 642 394 557 200912 Portakal Suyu (Brix Değeri 20 den Az) 2.166 1.488 4.129 2.458 200919 Portakal Suyu (Diğer Hallerde) 1.853 1.130 1.642 1.620 200921 Greyfurt Suyu (Brix Değeri 20 den Az) 10 24 31 19 200929 Greyfurt Suyu (Diğerleri) 10 14 57 70 200931 Diğer Turunçgil Suları (Brix Değeri 20 den Az) 3.888 2.092 2.861 1.941 200939 Diğer Turunçgil Suları (Brix Değeri 20 den Çok) 1.662 3.372 1.541 1.573 200941 Ananas Suyu (Brix Değeri 20 den Az) 1.494 974 1.172 844 200949 Ananas Suyu (Diğerleri) 35 43 26 21 200950 Domates Suyu 959 528 2.251 1.233 200961 Üzüm Suyu (Brix Değeri 30 dan Az) 984 683 1.193 1.035 200969 Üzüm Suyu (Diğerleri) 459 347 1.566 1.205 200971 Elma Suyu (Brix Değeri 20 den Az) 4.470 3.332 4.859 3.946 200979 Elma Suyu (Diğerleri) 53.392 104.476 38.129 75.774 200980 Diğer Meyve ve Sebze Suları 30.289 93.311 0 0 200981 Yaban Mersini Suyu 0 0 1.917 3.826 200989 Diğer Meyvaların Suları 0 0 34.863 107.994 200990 Karışık Meyve ve Sebze Suları 6.822 7.899 6.785 10.277 Genel Toplam 111 215 109.117 220.353 103.416 Kaynak : TÜİK Türkiye nin meyve suyu ihracatında en önemli yeri teşkil eden ürün elma suyudur. Toplam elma suyu ihracatımız 2012 yılında yaklaşık 80 milyon dolar olarak gerçekleşmiş, böylece toplam meyve suyu ihracatına oranı %37 olmuştur. Bahse konu sektörde ülkemizin ihracat kompozisyonuna ülke bağlamında bakıldığında, Avrupa Birliği ülkelerinin ağırlıklı olduğu müşahede edilebilir. Nitekim, Türkiye nin meyve suyu ihracatında ilk sırada 40 milyon dolarla Hollanda gelmektedir. Söz konusu ülkeye yönelik ihracat değer bazında %14 oranında bir artış kaydetmiştir. Diğer taraftan, Polonya ve Litvanya ya gerçekleştirilen değer bazında ihracatta rekor artışlar, sırasıyla %104 ve %268, kaydedilmiştir. Tablo 3. Türkiye nin Ülkeler İtibariyle Meyve Suyu İhracatı (Miktar:Tton, Değer:1000 ABD $) Ülkeler 2011 2012 Yıllık Değişim Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Hollanda 15.072 35.066 15.732 39.866 4,4% 13,7% Almanya 19.443 42.331 14.121 34.355-27,4% -18,8% İngiltere 8.517 17.220 6.562 13.397-23,0% -22,2% ABD 5.493 15.899 4.496 12.717-18,1% -20,0% İtalya 3.289 8.546 3.772 12.566 14,7% 47,0% Polonya 1.725 3.781 2.431 7.701 41,0% 103,7% Avusturya 2.563 7.852 1.980 6.772-22,7% -13,8% Fransa 2.361 6.440 2.190 5.040-7,3% -21,7% İsrail 1.250 2.270 1.514 3.994 21,1% 75,9% Libya 5.462 3.139 7.515 3.727 37,6% 18,7% Litvanya 228 920 540 3.386 136,6% 268,1% İspanya 1.442 2.997 1.247 3.352-13,5% 11,8% Güney Kore 462 1.351 910 2.872 96,9% 112,6% Rusya Federasyonu 941 4.269 561 2.633-40,3% -38,3% Çek Cumhuriyeti 456 962 1.156 2.319 153,3% 141,1% Irak 4.251 2.309 3.721 2.274-12,5% -1,5% Japonya 599 696 2.134 2.246 256,2% 222,9% 1
Malezya 459 498 1.561 2.161 240,2% 334,1% K.K.T.C 1.624 1.337 1.551 1.235-4,5% -7,6% Axerbaycan 675 1.403 458 1.192-32,2% -15,0% Genel Toplam 109.117 220.353 103.416 214.392-5,2% -2,7% Kaynak: TÜİK İthalat Türkiye nin meyve suyu ithalatı 2012 yılında ihracata paralel olarak artış göstererek 24 milyon dolara ulaşmıştır. Söz konusu ithalat artışında temel belirleyici unsuru, dondurulmuş portakal suyu ve üzüm suyu ithalatında yaşanan artışlar oluşturmuştur. Tablo 4. Türkiye nin Ürünler İtibariyle Meyve Suyu İthalatı (Miktar: ton, Değer: 1000 ABD $) GTİP Ürün Adı 2011 2012 Miktar Değer Miktar Değer 200911 Dondurulmuş Portakal Suyu 4.929 12.262 5.282 13.507 200912 Portakal Suyu (Brixs Değeri 20'den Az) 834 1.185 964 1.451 200919 Portakal Suyu (Diğer Hallerde) 288 592 261 688 200929 Diğer Greyfurt Suları 257 504 262 694 200939 Diğer Turunçgil Suyu (Brix Değeri 20'den Fazla) 1.937 4.767 1.661 3.843 200941 Ananas Suyu (Brix Değeri 20'den Az) 0 0 66 113 200949 Ananas Suyu (Diğerleri) 617 1.396 526 1.027 200950 Domates Suyu 1 2 0 0 200961 Üzüm Suyu (Brix Değeri 30'dan Az) 6 86 4 74 200969 Üzüm Suyu (Diğerleri) 297 111 3.263 430 200971 Elma Suyu (Brix Değeri 20'den Az) 18 45 20 48 200979 Elma Suyu (Diğerleri) 5.168 1.943 8.274 2.196 200980 Diğer Meyve Ve Sebze Suları 4.379 5.362 0 0 200981 Yaban Mersini Suyu 0 0 929 1.401 200989 Diğer Meyvaların Suları 0 0 2.090 1.542 200990 Karışık Meyve Ve Sebze Suları 183 630 221 800 Genel Toplam 20.241 18.915 28.885 23.824 Kaynak: TÜİK Türkiye ye 2012 yılında toplam 28 ülkeden meyve suyu ithalatı gerçekleştirilmiştir. Brezilya, İsrail, KKTC ve Hollanda ithalatımızda önde gelen ülkelerdir. 2012 yılında, Güney Afrika dan gerçekleşen ithalat değer bazında %4325 gibi rekor bir oranda artış kaydetmiştir. İthalatta ilk sırada yer almakta olan Brezilya dan ağırlıkla dondurulmuş portakal suları ithal edilmiş, İsrail den ağırlıkla diğer turunçgil suları ve dondurulmuş portakal suyu ithal edilmiştir. Yüksek ithalat artış oranları ile dikkat çeken Güney Afrika dan ise dondurulmamış portakal suyu ithal edilmiştir. 2
Tablo 5. Türkiye nin Ülkeler İtibariyle Meyve Suyu İthalatı (Miktar: ton, Değer: 1000 ABD$ ) Ülkeler 2011 2012 Yıllık Değişim Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Brezilya 2.020 4.822 2.934 6.976 45,2% 44,7% İsrail 2.938 6.307 2.807 6.205-4,5% -1,6% K.K.T.C. 1.200 3.000 1.338 3.868 11,5% 28,9% Hollanda 1.058 3.076 723 2.105-31,7% -31,6% İran 5.743 660 12.692 1.833 121,0% 177,7% İtalya 1.397 1.749 700 1.143-49,9% -34,7% Almanya 202 1.126 242 1.028 19,8% -8,7% A.B.D. 45 616 331 771 631,6% 25,1% Çin 1.348 1.569 567 735-58,0% -53,1% İspanya 844 1.225 392 688-53,6% -43,8% Fransa 70 345 54 347-22,2% 0,5% Tayland 109 266 181 331 66,0% 24,6% Yunanistan 1.090 1.387 244 304-77,6% -78,1% İrlanda 171 544 91 299-46,9% -45,1% Güney Afrika 5 6 208 275 3900,0% 4325,0% Polonya 20 131 40 248 99,0% 89,0% Endonezya 252 504 86 160-65,9% -68,2% Macaristan 69 165 39 96-43,9% -41,9% İngiltere 16 119 21 86 32,6% -28,0% Ukrayna 5 83 4 74-9,1% -9,8% Genel Toplam 18.915 28.885 23.824 27.815 26,0% -3,7% Kaynak: TÜİK DÜNYA TİCARETİ Dünya İhracatı Dünya meyve suyu ihracatında 2010 yılı itibariyle portakal suları (%38,6) en fazla paya sahiptir. Elma suyu (%16), diğer meyve/sebze suları (%18,9) ve karışık meyve ve sebze suları (%16) dünya ticaretinde öne çıkan meyve suyu çeşitleridir (Tablo 6). Tablo 6. Ürünler İtibariyle Dünya Meyve Suyu ve Konsantresi İhracatı (1000 ABD $) Ürünler 2009 2010 2011 Portakal Suyu 4.906.861 5.118.997 6.446.187 Elma Suyu 1.928.004 2.146.216 3.152.289 Diğer Meyve ve Sebze Suları 1.966.745 2.183.088 2.667.391 Karışık Meyve Suyu 1.375.822 1.394.223 1.417.944 Üzüm Suyu 744.199 771.476 1.002.883 Ananas Suyu 705.481 742.275 820.870 Diğer Turunçgil Suyu 528.595 628.761 753.618 Greyfurt Suyu 262.945 283.866 355.042 Domates Suyu 50.559 51.530 71.154 Dünya Toplamı 12.469.211 13.320.432 16.687.385 Kaynak: ITC (International Trade Centre) Trade Map 3
Brezilya, Hollanda, ABD, Belçika, Çin ve Almanya dünyadaki önemli ihracatçılardır. Bu ülkeler, değer olarak dünya meyve suyu ihracatının yarısından fazlasını gerçekleştirmektedirler. Brezilya tek başına dünya ihracatı içinde % 15,4 lük paya sahiptir. Brezilya nın ihraç ürünleri arasında başta dondurulmuş portakal suyu olmak üzere diğer portakal suları, diğer meyve/sebze suları ve elma suyu gelmektedir (Tablo 7). Tablo 7. Ülkeler İtibariyle Dünya Meyve Suyu ve Konsantresi İhracatı (1000 ABD $) Ülkeler 2009 2010 2011 Brezilya 1.751.828 1.924.691 2.566.395 Hollanda 1.158.475 1.160.083 1.583.468 ABD 1.070.316 1.108.564 1.328.457 Çin 1.024.056 1.139.075 1.313.789 Almanya 762.362 864.103 1.225.986 İspanya 962.717 864.779 999.908 İtalya 667.940 650.480 866.063 Polonya 560.132 610.672 723.503 Arjantin 434.683 435.051 641.290 Tayland 324.858 317.024 535.808 Dünya Toplamı 12.503.881 13.363.632 16.687.410 Kaynak: ITC (International Trade Centre) Trade Map Dünya İthalatı ABD, Almanya ve Hollanda dünya ihracatında olduğu kadar ithalatında da önemli bir yere sahiptir. Bu ülkelerin ithalatı daha çok konsantre meyve suları üzerine olmaktadır. ABD ve Almanya dünya ithalatında sırasıyla %12,5 ve %11,4 lük payları ve Hollanda %9,3 lük payı ile en büyük ithalatçı konumundadır. (Tablo 8) Tablo 8. Ülkeler İtibariyle Dünya Meyve Suyu ve Konsantresi İthalatı (1000 ABD $) Ülkeler 2009 2010 2011 ABD 1.561.749 1.582.014 2.103.909 Almanya 1.265.891 1.352.908 1.917.478 Hollanda 1.181.098 1.231.446 1.556.259 Fransa 1.149.602 1.105.718 1.307.503 İngiltere 898.856 902.604 1.093.515 Belçika 992.898 821.351 1.015.194 Japonya 612.144 610.248 882.725 Kanada 615.241 621.894 739.045 Rusya Federasyonu 314.435 393.368 441.128 Avusturya 257.221 298.335 362.705 Dünya Toplamı 12.983.401 13.472.720 16.803.769 Kaynak: ITC (International Trade Centre) Trade Map 4
5