istanbul TicARET ODASı ÇEK CUMHURIYETI YABANCI SERMAYE MEVZUATı YAYıN NO: 1999-86

istanbul TicARET ODASı ÇEK CUMHURIYETI YABANCI SERMAYE MEVZUATı YAYıN NO: 1999-86

istanbul TicARET ODAsı YAYıN NO: 1999-86 Türk Girişimcileri için Yurtdışı Yatırımlar Rehberi Dizisi - 22 SORULARLA ÇEK CUMHURIYETI YABANCISERMAYE MEVZUATı Hazırlayan: Z.Sibel ÖZMAN Araştırma Raportörü Dış Ticaret Şubesi

Bu eserin tüm telif hakları istanbul Ticaret Odası'na (ito) aittir. ito'nun ve yazarının ismi kaydedilmek k o şuluyla yayından alıntı yapmak mümkündür. Ancak, ito'nun y azılı izni olmadan yayının tamamı veya bir bölümü kopyalanamaz, çoğaitılamaz, ticari amaçlarla kullanılamaz. Şubat 2000 ito - istanbul ISBN-975-512-436-5 ito yayınları için ayrıntılı bilgi Ticari Dokümantasyon Şu~e.si'nden edinilebilir. Tel Faks E. Posta : (212) 51 '1 41 50-225/303 : (212) 513 88 27-520 1027 : dokümantasyon@tr-ito.com Tel Faks Baskı Su Matbaacılık Ltd. Şt i. : (212) 516 1749-51 6 49 56 : (212) 638 95 87

), ~ :ıı::: ~ o cıı >...ı ci) ~ o cı: >- z:.- o...ı lıo cı.. W >-.- ilc ;:, cı:: >- a:: z: :& :::) ;:, t; :::) ;c bı ~ CJ a... ~ <iı W.~ c> > ~.~ 00-0 cıı:ı uro cı:: >- z cı:: :E...ı cı::

ÖNSÖZ Özellikle 1980'li yılların ortalarından bu yana iletişim ve ulaşım teknolojisinde elde edilen başdöndürücü gelişme ve biraz da buna bağlı olarak 1990'ların hemen başında eski Doğu Blokunun dağılması ile boy gösteren süreç, diğer pek çok alanda olduğu gibi dünya ekonomisinde de tek bir noktayı işaret etmektedir: Dünyanın küçülmesi, diğer bir ifadeyle küreselleşme... Liberal ekonomi, çoğulcu demokrasi, ticarette koruma duvarlarının kaldırılması vb. kavramların artık kabul gördüğü günümüzde, sadece iç pazara yönelik olarak ticari ve ekonomik faaliyetlerin sürdürülemeyeceği, içeride ve dışarıda yerli-yabancı nereden gelirse gelsin rekabetin başarı için birinci şart olduğu ve gerek bireysel düzeyde gerekse ülke düzeyinde girişimci başarısının üretilen ürünlere tüm dünya üzerinde rekabetçi ortamda pazar bulabilme yetisi ile ölçüldüğü ortaya çıkmıştır. içinde bulunduğumuz yıllarda öncelikle 1960'larda batı Avrupa ülkelerinde çalışmaya giden işçilerimizin ikincı kuşaklarının aktif olarak bulundukları ülkede kendi işini kurması, daha sonra da Doğu Bloku'nun dağılması ile bu ülkelerin herşeye ihtiyaç duyan yapısını değerlendiren işadamlarımız sayesinde, büyük bir çoğunlukla KOBi'ler şeklinde gelişen yurtdışındaki Türk yatırımları, orta ve büyük ölçekli şirketlerimizin de atılımı ile büyük artış eğilimini sürdürmektedir. Türk ekonomisinin kalkınmasını görevedinmiş olan Odamız Türk Girişimcilerine yol göstermek için uzun yıllardır sürdür düğü "ihracat Pazar Araştırmaları, Ülke Etütleri, Yurtdışındaki Türk Girişimcileri" araştırmalarına ilave olarak 1999 yılında başlattığı yeni bir çalışma ile girişimcilerimiz için potansiyel arzeden bazı ülkeleri, özellikle yatırım mevzuatları yönüyle, büyüteç altına almayı hedeflemektedir. "Türk Girişimcileri için Yurtdışı Yatı-

rımlar Rehberi Dizisı" adı altında birçok ülkeyi ele alan yayınımız yatırım yapmayı planlayan işadamlarımıza ülkenin ekonomik yapısından şirket kuruluşuna, teşvik sisteminden, vergi sistemine, yararlı adreslere varıncaya kadar akla ilk gelen çok çeşitli sorulara kısa ve özlü cevaplar getirmeye çalışacaktır. AB ülkelerinden, BDT ülkelerine geniş bir coğrafyayı inceleyecek olan araştırma dizimizin toplam 16 kitaptan oluşan ilk bölümünün ardından, yine 1999 Yılı içerisinde Odamız elemanları tarafından "Pazar Araştırmaları" gerçekleştirilen toplam 9 ülke daha çalışma kapsamına alınarak: incelenen ülke sayısı arttırılmıştır. Bu çerçevede dizimizin 22. kitapçığı olan elinizdeki yayınımızın hazırlanması için Çek Cumhuriyeti'nde yapılan saha çalışmaları sırasındaki katkılarından dolayı 1.c. Prag Büyükelçimiz Temel iskit başta olmak üzere Ticaret Başmüşaviri Erdal Onursal ile tüm Büyükelçilik mensuplarına içten teşekkür eder, çalışmamızın yararlı olmasını temenni ederim. Prof.Dr.ismail Özaslan Geneı Sekreter

içindekiler Sayfa No. i. BÖLÜM : ÇEK CUMHURiYETi HAKKINDA GENEL BiLGiLER... 9 ii. BÖLÜM: SORULARLA YABANCI GiRişiMCiLERi ilgilendiren MEVZUAT........ 15 1. GENEL YAKLAŞıM... 15 1.1. izin... 15 1.2. Faaliyet Kısıtlamaları... 16 1.3. Ekonomik Faaliyetlerle ilgili Mevzuatın Uygulanmasında Eşitlik... 16 2. YABANCI SERMAYEıi ŞiRKET KURULUŞUNDA ARANILAN ŞARTLAR VE FORMAliTELER..... 17 2.1. Sermaye Payı Kısıtlamaları... 17 2.2. Asgari Sermaye Şartı... 17 2.3. Şirket Şekli... 18 2.4. Şirket Kuruluş işlemleri Bakımından Farklar... 18 2.5. Yabancı Sermayeli Şirket Kuruluşu... 19 2.5.1. Başvuru Mercileri... 19 2.5.2. Başvuruda istenilen Belgeler... 20 3. YABANCI YATıRıMCılARA TANıNAN HAKLAR... 21 3.1. Gayrimenkul iktisabı... 21 3.2. Kar Transferi... 21 3.3. Yatırılmış Yabancı Sermayenin Çıkarılması... 21 3.4. Yabancı Yatırımların Korunması... 22

4. YATIRIM TEşviKLERi... 22 4.1. Genel Teşvik Politikası... 22 4.1.1. Vergi indirimleri ve Muafiyetleı'i... 22 4.1.2. ithalatta Gümrük Muafiyeti Veya indirimi.. 24 4.1.3. Arsa Veya işyeri Temininde Destek... 24 4.1.4. Düşük Faizli Kredi Sağlanması ve Diğer Finansman Kolaylıkları... 25 4.1.5. Bölgesel Teşvikler, Enerji indirimi ve Diğer Teşvikler... 25 5. VERGi YÜKÜ... 26 5.1. Yabancı Yatırımcının Tabi Olduğu Vergiler... 26 6. BANKACılıK... 28 6.1. Yabancı Yatırımcılar için Bankacılık işlemlerinde Herhangi Bir Ayrımcılık Yapılmakta mıdır?... 28 6.2. Dış Ticaretle ilgilt Döviz Transferleri Serbest midir?... 28 6.3. Sermaye Hareketlerinde Kısıtlamalar Var mıdır? 28 6.4. Türk Bankası/ları Faaliyet Göstermekte midir?.. 27 III.BÖLÜM: YARARlı ADRESLER........ 29

i. BÖLÜM ÇEK CUMHURiYETi HAKKINDA GENEL BiLGiLER Resmi Adı Başkent Nüfus Yüzölçümü Nüfus Yoğunluğu Nüfus Artış Hızı Etnik Dağılım Coğrafi Konum Yerel saat (GMT) Dil : Çek Cumhuriyeti : Prag : 1998 yılı itibariyle 10.300.000 kişidir. : 78.866 km 2 : 130 kişi/km 2 : % -0,02 (1991-1996 Yılları ortalaması)!;ek % 81.2 Moravyalı % 13.2 Slovak % 3.1 Polonyalı % 0.6 Alman % 0.5 Silesyan %0.4 Diğer % 1.0 : Çek Cumhuriyeti, Avrupa'nın ortasında yer almakta ve iki ana bölgeden oluşmaktadır. Batısında Bohemya (engebeli yapısı, ovaları, tepeleri ve platoları ile alçak dağların çevrelediği bir bölgedir) ve doğusunda ise Moravya bölgesi (oldukça engebeli bir yapıya sahiptir) bulunmaktadır. : + 1 : Resmi dil Çekçe'dir. Ayrıca Slovakça da yaygın olarak konuşulmaktadır. 9

Din Yönetim Sistemi Parlemento Önemli Yerleşim Yerleri Uluslararası Telefon Kodu Başkent Bazı şehirlerin Telefon Kodları Para Birimi GSYH (Milyar ABD $) Kişi Başına GSYH ABD $ Belli Başlı ihraç Malları Belli Başlı ithal Malları Nüfusun % 39.3'ü Ateist, % 39.2'si Roman Katolik, % 4.6'sl Protestan, % 3'ü Ortodoks, % 13.4'ü ise diğer dinlere mensup kişilerden oluşmaktadır. Parlamenter Demokrasi 4 yılda bir yenilenir. Prag: 1.216.000 (1998) Brno: 392.000 Ostrava: 332.000 Plzen: 175.000 420 Prag (Nüfusu 1.216.000) Prag 2 Brno 5 Ostrava: 69 Plzen 19 Kron (CZK) 56.4 5476 Cam, porselen eşya, taklit mücevherat, ulaşım araçları, tekstil, ayakkabı, kömür, demir-çelik saçlar, çeşitli ekipmanlar. Ham petrol, doğalgaz, kereste, demir, demir cevheri, manganez, krom, pamuk, kimyasal maddeler, metalurji ürünleri, fdektronik aletler ve ekipmanları. 10

ÇEK CUMHURiYETi'NiN DIŞ TicARETi (MilVAR ABD $) 1994 1995 1996 1997 ihracat (FOS) 16.0 21.5 21.7 22.7 ITHALAT (FOS) 17.4 25.2 27.6 27.3 DENGE -1.4-3.7-5.9-4.6 HACIM 33.4 46.7 49.3 50.0 1998 26.4 29.3-4.9 55.7 Kaynak: EIU, Czech Republic, Country Report (3rd Ouarter 1999) London 1999 ÇEK CUMHURivETi'NiN TÜRKiVE ile DIŞ TicARETi (BiN ABD $) Yıllar Ihracat Ithalat Ticaret Dengesi 1995 75.727 104.531-28.804 1996 93.461 i 108.442-14.981 1997 82.896 98.491-15.595 1998 69.557 93.302-23.745 Ticaret Hacmi 180.258 201.903 181.387 162.859 Kaynak: Devlet istatistik Enstitüsü 11

TÜRKiYE'NiN ÇEK CUMHURiYETiNE ihracatı (BiN ABD $) Mal Grubu 1996 1997 Sanayi Bitkileri 21.619 9.583 Meyveler 10.132 10.734 Sebzeler 1.187 920 Gıda Sanayi Urünleri 3.435 3.909 Kimya Sanayi Mamülleri 3.526 3.650 Deri-Kösele Mamülleri 7.839 14.512 Dokumacılık Mamülleri 33.600 21.556 Makina Sanayi Mamülleri 945 880 Elektrikli ve Elektronik Eşya 735 2.069 Taşıt Araçları, Malz.ve Parçaları 1.051 2.000 Diğerleri 9.392 13.083 Toplam 93.461 82.896 Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarliğı Devlet istatistik Enstitüsü 1998 8.075 10.022 633 4.026 2.698 1.769 22.480 677 3.487 2.017 13.673 69.557 TÜRKiYE'NiN ÇEK CUMHURiYETi'NDEN ithalatı (BiN ABD$) Mal Grubu 1996 1997 Kimya Sanayi Mamülleri 4.472 4.300 Plastik-Plastik San.Mamülleri 3.195 2.236 Demir-Çelik Sanayi Mamülleri 14.481 24.697 Makina Sanayi Mamülleri 29.029 15.457 Elektrikli ve Elektronik Eşya 2.561 2.174 Taşıt Araçları Malzeme ve Parçaları 24.592 28.297 Diğerleri 30.112 21.330 Toplam 108.442 98.491 Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı Devlet istatistik Enstitüsü 1998 3.736 2.087 25.056 18.843 6.067 21.488 16.025 93.302 12

ÇEK CUMHURiYETi ile ilgili TEMEL EKONOMiK GÖSTERGELER 1994 1995 1996 1997 Nüfus (milyon) 10.3 10.3 10.3 10.3 GSYH (Cari fiyatlarla) Milyar Kron 1.182.7 1.381.1 1.572.3 1.680.0 Milyar ABD $ 41.1 52.0 57.9 53.0 Reel GSYH Artışı (%) 3.2 6.4 3.8 0.3 Kişi Başına GSYH (ABD $) 3.990 5.048 5.621 5.146 ihracat FOB (Milyar ABD$) 16.0 21.5 21.7 22.7 ithalat FOB (Milyar ABD $) 17.4 25.2 27.6 27.3 Cari işlemler Dengesi (Milyar ABD $) -0.8-1.4-4.3-3.3 Toplam Dış Borç (Milyar ABD $) 10.7 16.3 20.1 21.5 Tü ketici Fiyatları (Ortalama %) 10.1 9.1 8.8 8.4 Kambiyo Kuru (Ortalama) CZK / ABD $ 28.79 26.54 27.14 31.70 CZK / DEM 17.74 18.51 17.96 18.28 1998 10.3 1.820.7 56.4 10.7 5.476 26.4 29.0-1.1 24.6 10.7 32.29 18.22 Kaynak: EIU, Czech Republic, Country Report, (3rd Ouarter 1999) London 1999 13

u. BÖLÜM: SORULARLA YABANCI GiRişiMCilERi ilgilendiren MEVZUAT 1. GENEl YAKLAŞıM 1.1. izin./ Yabancı sermayenin ülkede bir şirket kurması ya da kurulu bir şirkete ortak olması için nasıl bir izin alınması g&rekmektedir? Çek Cumhuriyeti'nde 1991 senesi Nisan ayından bu yana, büyük bir özelleştirme programı çerçevesinde veya bankacılık, finans ve savunma sektörleri dahilinde olmayan, gerçekleştirilecek yabancı sermaye yatırımları için Maliye Bakanlığı'ndan alınacak resmi bir izne gerek duyulmamaktadır. Yukarıda yer alan özel şartlarda izin almak için başvuru adresi: Maliye Bakanlığı (Ministry of Finance) Letenska 15, 11810 Prag 1 Tel: (4202)-5704 11 11 Fax: (4202)-5704 27 88 http//www.mfcr.cz 15

1.2. FAALiYET KıSıTLAMALARı.! Yabancı sermayeli şirketlerin faaliyet konulanyla ilgili kısıtlamalar var mıdır? Çok özel istisnai durumlar gerektirmediği sürece ve sınırlandırılmamış belli özel alanlar olmadığı sürece (silah üretimi gibi) yabancı ülke vatandaşları Çek Cumhuriyeti vatandaşları ile aynı koşullar ve kapsam altında iş görebilirler. 1.3. EKONOMiK FAALiYETLERLE ilgili MEVZUATIN UYGULANMASıNDA EşiTLiK.! Vergi, dış ticaret, kambiyo ve teşvik gibi konulardaki mevzuat uygulamalarında yerli ve yabancı sermayeli şirketler arasında ayrım yapılmakta mıdır? Kambiyo mevzuatı açısından işlemler için hem tüzel, hem de özel kişilikleri bağlayan ölçüt; Çek Cumhuriyeti vatandaşı olmayanlar için sürekli oturma iznidir. Ülke dışında mevduat yatırıııa ve yurt dışından kredi alma kısıtlamaları ise kaldırılmıştır. Bir kişi ticaret yapmak isterse, bölgesinde bulunan ticaret sicilinden sorumluolan bölge Ticaret Lisansları Bürosu'na başvurmaııdır. Yabancı ülke vatandaşları, en son olarak, üç ay ikamet ettikleri veya üç seneden fazla yaşadıkları ülkeden alınan belgeler ile kendilerini ispatlamalıd i rlar. Başvuru koşulları arasında yer alan bir şart ise; sorumlu firma temsilcisinin yabancı ülke vatandaşı olması durumunda Ticaret Lisansları Bürosunda yapılacak olan Çek lisanını bildiğine dair bir mülakattan başarılı olmasıdır. 16

2. YABANCI SERMAYEıi ŞiRKET KURULUŞUNDA ARANILAN ŞARTLAR VE FORMALiTELER 2.1. SERMAYE PAYı KısıTLAMALARı.! Yabancı sermayeli şirket kuruluşunda yerli ortak bulunması zorunluluğu var mıdır? Yabancı sermayeli şirket kuruluşunda yerli ortak bulunması zorunluluğu yoktur. 2.2. ASGARi SERMAYE ŞARTı.! Yabancı yatırımcının getirmesi gereken asgari sermaye ko'nusunda bir düzenleme var mıdır? Yabancı kökenli bankalar için aranılan asgari sermaye miktarı 500 milyon Çek Kronu'dur. Genelolarak firma kuruluşları için aranılan sermaye miktarında üst sınır bulunmamakla birlikte, en fazla tercih edilen şirket türleri olan Anonim Şirket ve Sınırlı Sorumlu Şirketler (Limited Şirket) için aranılan minimum sermaye miktarları aşağıdaki gibidir. Çek Cumhuriyeti kanunlarına göre, Anonim Şirket için kuruluş sermayesi minimum 1 milyon Çek Kronu'dur. Sınırlı Sorumlu Şirketler (Limited Şirket) ise minimum 100.000 Çek Kronu miktarında sermaye ile kurulabilmektedir. 17

2.3. ŞiRKET ŞEKLi./ Yabancı sermayeli şirketlerin sahip olabileceği hukuki şekiller konusuda kısıtlama var mıdır? Yabancı sermayeli şirket kuruluşunda Anonim veya Limited Şirket olma zorunluluğu gibi şirket şekli bakımından herhangi bir sınırlama yapılmamıştır. Ticaret Kanunu'na göre aşağıda yeralan oluşumlar tüzel kişilik olarak kabul edilmektedir. Genel Ticari Ortaklık (Kollektif Şirket; Limited Ortaklık; Limited Şirket; Anonim Şirket; Kooperatif; Şube) 2.4.. ŞiRKET KURULUŞ işlemleri BAKIMINDAN FARKLAR./ Şirket kuruluş işlemleri bakımından yerli şirkefıler ve yabancı sermayeli şirketler arasında farklar var mıdır? Şirket kuruluş işlemleri bakımından yerli şirketler ve yabancı sermayeli şirketler arasında hiçbir fark yoktur. Çek Cumhuriyeti'nde faaliyet göstermek isteyen yabancı şahıs veya kuruluşlar; a) Çek kökenli bir firmanın kuruluşuna iştirak edebilirler; b) Bir firmanın kuruluşuna ortak olarak katılabilirler; c) Sermayesi halka açık olmayan bir Çek firmasının kuruluşunu yapabilir ve bu kuruluşun tek ortağı olabilirler. Bir teşebbüsü n yatırım için öncelikle ticaret lisansına sahip olması gerekmektedir. Başvuru Çek Cumhuriyeti'nde faaliyet göstermek niyetinde olan firma tarafından müracaat formunun doldurularak ibraz edilmesiyle gerçekleşir. 18

2.5. YABANCI SERMAYEli ŞiRKET KURULUŞU./ Yabancı sermayeli şirketlerin kuruluşu nasıl yapılmaktadır? 2.5.1. Başvuru Mercileri Çek Yatırım Kurumu (Czech Invest) adlı kuruluş Çek Cumhuriyeti'nde yapılacak yatırımların desteklenmesi amacıyla Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından 1992 yılında kurulmuştur. Çek Cumhuriyeti'nde yatırım yapılması, şirket kuruluşları alınacak izinler vs. gibi işlemler hakkında ücretsiz danışmanlık görevini yürütmektedir. Çek Yatırım Kurumu (Czech Invest) Politikckych Veznu 20, 11249 PRAG 1 Tel: (4202) 24 2215 40 Fax: (4202) 24 2218 04 http://www.czechinvest.com 19

2.5.2. Başvuruda istenilen Belgeler ' Çek Cumhuriyeti Ticaret Kanunu'na göre temsilcilikler dahil olmak üzere bütün müteşebbisler Ticaret Siciline kaydolmalıdır. Ticaret Sicilieri ise Bölge Ticaret Mahkemeleri tarafından tutulan kamuya ait listeler olmakla birlikte anılan listeye dahilolmak için, işyerinin veya müteşebbislerin yerleşik bulundukları adrese göre ilgili olan mahkemeye bir dilekçe ile başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Dilekçede bütün kurucuların imzalarının bulunmasının yanısıra, başvuruda istenecek olan belgeler ekinde yeralınaııdır. Bu belgeler arasında ticaret lisansı, resmi tasdikli imzalar ile birlikte işletmenin kuruluş belgesi veya yabancı bir işletmenin şubesinin kuruluşuna dair tasdikli belgeler ile kuruluş sermayesinin bir Çek bankasına yatırıldığına dair belgeler, işletmenin kira kontratı, işletmenin ikametine dair yerel makamlarca verilen tasdik ile şirket temsilcisinin (yabancı ülke vatandaşı olması durumunda) Çek Cumhuriyeti'nde oturma izni eklenmesi gereken belgelerdir. Yukarıda sayılan hususların dışında Çek Cumhuriyeti'nde çalışacak yabancı ülke vatandaşlarının çalışma bürolarında verilecek olan çalışma iznine sahip olmalarının dışında yabancı ülke vatandaşlarının kısa, uzun veya sürekli oturma izinlerinin sağlanması gerekmektedir. Başvuruda işverinin sağlayacağı beyan, izinlerin alınmasında gereken belgelerdendir. Sürekli oturma izni, ailenin bir araya gelmesi veya beşeri, siyasi sebeplerle verilmekle birlikte oturma izni, Çek içişleri Bakanlığı ya da Çek Cumhuriyeti diplomatik temsilciliklerince verilmektedir. 20

3. YABANCI YATıRıMCıLARA TANıNAN HAKLAR 3.1. GAYRiMENKUL iktisabi.i Yabancı yatırımcının gayrimenkul edinme hakkı var mıdır? Yabancı yatırımcılar Çek Cumhuriyeti'nde gayrimenkul edinebilmektedirler. 3.2 KAR TRANSFERi.i Yabancı yatırımcının karını transfer etme, mevcut yatırımında kullanma, yeni yatırımlarda kullanma gibi hakları bakımından hangi kısıtlamalar vardır? Yabancı yatırımcılar karlarını transfer etme ya da sahip oldukları yatırım veya yeni bir yatırımda kullanma hakkına sahiplerdir. Ancak Kambiyo Kanunu'na göre, Kambiyo rejiminden yararlanabilen tüzel kişilikler Çek Cumhuriyeti'nde kayıtlı ikametgahı olan veya Çek Cumhuriyeti'nde merkezi bulunan firmalardır. (Limited Şirket ve Anonim Şirket türleri bu tanım dahilindedir) 3.3. YATıRıLMıŞ YABANCI SERMAYENiN DıŞARı ÇiKARILMASI.i Yabancı yatırımcı şirketin tasfiyesi veya sermaye payının satılması halinde elde edeceği tutarı ülke dışına transfer edebilir mi? Yabancı yatırımcı yatırımını tasfiye edebilme, satarak elde ettiği tutardaki sermayesini başka bir ülkeye transfer etme hakkına sahiptir. 21

3.4. YABANCI YATıRıMLARıN KORUNMASI./ Yabancı sermaye yatırımları mevzuat değişikliklel'~, kamulaştırma gibi değişikliklere karşı korunmuş ııımdur? Yabancı sermaye yatırımları, mevzuat değişikliklerine karşı korunmuştur. Kamulaştırma veya benzeri mevzuat değişikliklerinden doğan zararın giderilmesi hükmü bulunmaktadır. Yabancı sermaye yatırımlarının desteklenmesi ve korunmasına dair muhtelif anlaşmaların yapılması ise tamamlanmıştır. 4. YATIRIM TEşViKLERi 4.1. GENEL TEşViK politikası Aşağıda yeralan bölümde bulunan teşvikler, sadece yeni bir fabrika inşaası veya üretime devam eden bir şirketin satın alınması veya kiralanması, ya da joint venture (iki veya daha fazla kuruluşun karşılıklı menfaatler doğrultusunda kazanç sağlamak amacıyla müşterek iş yapmaları) yatırımlarda tüm imalat sanayi için OECD'nin Yüksek Teknoloji Ürünleri ve Sanayileri Sınıflamasına uygun olanlar için geçerlidir. 4.1.1. Vergi indirimleri ve Muafiyetleri Kurumlar Vergisi muafiyeti ve izleyen dönemde eşdeğer yatırım indirimi: Sair mevzuat dahilinde önceden belirlenmiş yükümlülüklere uyulması durumunda ilk 5 yıl için tehir edilmiş olan verginin iptali ve gelecekteki dönemde eşdeğer tutarda kurumlar vergisinde indirim uygulaması bulunmaktadır. Yukarıda yer alan teşvik için, geçiş dönemi (mevzuat değişikli yürürlüğe girinceye kadar) dahilinde yeni mevzuattaki önemli deği- 22 ği

şiklikler kabul edilinceye kadar hükümet tarafından verilecek yazılı bir garanti belgesi ile mevzuattaki değişikliklerin kabul edilmemesi durumunda vergi affı ve vergi muafiyeti ile ilgili firmanın uğrayabileceği zarar devlet bütçesinden karşılanacaktır. ilgili yatırım teşvikinden yararlanmak için özel kriterler ise aşağıdaki gibidir; O Teşviklerin ilgili olduğu yatırımlar için bağımsız bir muhasebe sisteminin oluşturulması. O Çek Cumhuriyeti'nde amortismana tabi olmayan makina kullanılması. O Kara geçilen ilk seneden itibaren, geçen senelerden intikal eden her türlü masraf ve zararın elde edilmiş olan kar ile denkleştirilmesi durumlarında geçerlidir. Bir diğer teşvik ise OECD'nin tadil edilmiş listesinde yeralan makinalar için % 25 ve üretim yerleri için yıllık % 4 nisbetinde ve hızlandırılmış vergi amortismanıdır. ilgili kanunda herhangi bir değişiklik olması durumunda ise, bu yatırım teşviki geçici dönem içinde önerilmeyecektir. Anılan yatırım teşvikinden yararlanmak için özel bir kriter mevcut değildir. Ayrıca ilgili diğer bir teşvik ise, yatırımcının seçimi doğrultusunda tesisin mevcut Serbest Bölgede veya bu bölgenin genişletilmesiyle ya da yeni bir Serbest Bölgede üretime geçilebilmesi içindir. ilgili yatırım teşvikinden yararlanmak için özel kriterler aşağıdaki gibidir: O Yapılan toplam yatırımın asgari olarak % 40'1 makina ve teçhizata eşdeğer olması durumunda, O Yapılan yatırım uzun dönemli belirgin imtiyazlar ve ekonomik fayda ihtiva ediyorsa geçerlidir. 23

4.1.2. ithalatta Gümrük Muafiyeti Veya indirimi o Gümrük vergisi muafiyeti; O KDV Beyanında 90 gün süre tanınması; O Çeşitli harçların KDV matrahında indirilmesi O Vergi - gümrük işlemlerinin birleştirilmesi bulunmaktadır. 4.1.3. Arsa Veya işyeri Temininde Destek Yatırıma uygun olan bir yerin sembolik bir ücret karşılığında hazırlanması: Belediyelere ve yerel yönetim birimlerine, bölgesel gelişim ve kalkınmaya yönelik altyapının inşaası için maliyetlerin % 60'lnın faizsiz kredi olarak tahsis edilmesi ve Çek Cumhuriyeti'ne ait Milli Gayrimenkuller Fon'undan belediyelere sembolik ücret karşılığında arazi satışı gerçekleştirilmesidir. Yukarıda yer alan yatırım teşvikinden yararlanmak için; O Ekonomik yönden gelişim programı çerçevesinde şehirlerin sertifikasyonu ile ilgili belli standartlara uyulması dahilinde ilgili belediyeler dahilindeki yerlerde geçerlidir. O ilgili senenin bütçesindeki toplam limite göre belirlenmektedir. 24

4.1.4. Düşük Faizli Kredi Sağlanması ve Diğer Finansman Kolaylıkları Çek Cumhuriyeti'nde yatırım yapan bütün yabancılar hem Çek, hem de yabancı bankalar tarafından verilen kredileri kullanabilirler.çek bankaları kısa vadeli (bir seneye kadar),orta vadeli (1 ile 4 sene arası) ve uzun vadeli (4 seneden fazla) kredi verirler.faiz oranı ise kredinin süresi ve ekonomik gelişmelere bağlı olarak belirlenir. 4.1.5. Bölgesel Teşvikler, Enerji indirimi ve Diğer Teşvikler Çek vatandaşlarına yönelik kişi başına 80,000 Çek Kronuna kadar hibe para verilmesi: Tahsilat ise geçiş dönemi içinde (mevzuattak i önemli değişiklikler kabul edilinceye kadar) faizsiz kredi sağlanması ölçüt olarak alınarak bölgesel gelişme prensipleri dahilinde sağlanacaktı r. Yukarıda yeralan yatırım teşvikinden yararlanmak için özel kriterler: O Sadece özel ekonomik yönden gelişmesi beklenen bölgelere yönelik yatırımlar içindir. O Asgari iki senelik dönem içinde belli sayıda kişiye doğrudan istihdam sağlanması gerekmektedir. O Yatırımcının belirlenmiş amaca yönelik uygun finanse edilmesi durumunda sağlanmaktadır. Eğitim harcamasının %50'sine kadar yardım: Yukarıda yer alan yatırım teşvikinden yararlanmak için özel kriterler: O Belirli bir bölgede, belirli bir zaman aralığında işverenin belli sayıda işçiyi istihdam etmesi durumunda; O ilgili senenin bütçesinin toplam limitine göre belirlenmesi durumlarında geçerlidir. 25

5. VERGi YÜKÜ 5.1. YABANCI YATıRıMCıNıN TABi OLDUGU VERGi YÜKÜ tl' Yabancı yatırımcının tabi olduğu vergiler ve vergi yükü ne kadardır? Yabancı ve yerli yatırımcılar arasında vergi yükü bakımından bir farklılık bulunmamaktadır. Çek Cumhuriyeti'nde, yürürlükteki vergi sistemi dahilinde, KDV, Özel Tüketim Vergisi, Kurumlar ve Gelir Vergisi, Emlak Vergisi, Taşıt Vergisi, Miras, intikal, Emlak Satış Vergisi bulunmaktadır. KURUMLAR VERGisi: Kurumlar vergisi oranı % 35'tir. Ancak 1992 yılından itibaren hükümet tarafından vergi oranlarında indirim yapllmaktadır.(1992'de % 45, 1993'te % 42, 1995'te % 41,1996 ve 1997'de % 39, 1998 senesinde % 35) GEıiR VERGisi: Çek Cumhuriyeti'nde ikamet etmekte olanlar (kriter olarak Çek Cumhuriyeti'nde en az 183 gün yaşamak veya ikamet edilebilecek bir evin bulunmasıdır) toplam gelirleri üzerinden gelir vergisine tabidirler. Gelir Vergisinde oranlar % 15 ile % 40 arasında değişmektedir. Geliri 91.440 Çek Kronu'na kadar olanlar % 15; 91.440 ile 183.000 Çek Kronu arasında olanlar 13.716 CZK +% 20; 183.000 ile 274.200 CZK arasında olanlar 32.028 + %25; 274.200 ile 822.600 CZK arasında olanlar 54.828 CZK+ %32 ve 822.600 ezk üzerinde olanlar 230.316 CZK + % 40 gelir vergisi verirler. Bilim, eğitim, sosyal refah, sağlık, çevre için çalışanlar ve kurumlara yapılan bağışlardan vergi indirimi uygulanmakfadır. Ayrıca her çocuk için 18.000 ez K, eğer eşin yıllık geliri 32.040 ezk'yl aşmı- 26

yorsa eşler için 18.240 ve özürlü mükellefler için de 6000-12.000-42.000 CZK indirim yapılmaktadır. EMLAK VERGisi: Emlak Vergisi, Çek Cumhuriyeti'nde bina ve arazi vergisi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Arazi vergisinde genel oran resmi fiyatının % 0.75'dir. Ayrıca meralar, ticari ormanıar, balık yetiştirme çiftliklerinde % 0.25 olarak uygulanmaktadır. Sahibi veya kullanıcı tarafından ödenmesi gereken arazi vergisi, Emlak Kadastro'ya kayıtlı bütün araziler için alınmaktadır. Bina vergisi ise, binanın kapladığı alana bağlı olarak belirlenmektedir. KATMA DEGER VERGisi: Çek Cumhuriyet'inde iki farklı tipte KOVaranı uygulanmaktadır. Bunlardan ilki mallar için % 22, seçilmiş mallar için (bazı tarım ürünleri, temel gıda, ilaçlar, kağıt ürünleri, kitap, elektrikli yolcu taşıtları gibi) için % 5'tir. Ayrıca Çek Cumhuriyeti'ne gerçekleştirilen ithalat çerçevesinde bütün ürünlere KDV uygulanmaktadır. Ancak ihraç ürünleri KDV'den muaftır. KDV'den muaf olan hizmetler arasında ise posta hizmetleri, radyo ve televizyon hizmetleri, finansal hizmetler, sigorta, sağlık, sosyal refah, piyango, kar amacı olmayan aktiviteler bulunmaktadır. ÖZEL TÜKETiM VERGisi: Çek Cumhuriyeti'ne ithal edilmiş veya ülkede üretilmiş bulunan likör, bira, şarap, tütün ürünleri, ispirto, yağlayıcı maddeler ve petrol için uygulanan vergi türüdür. 27

6. BANKACılıK 6.1. Yabancı yatırımcılar için bankacılık işlemlerinde herhangi bir ayrımcılık yapılmakta mıdııı? Çek Cumhuriyeti'nde yabancı bankaların faaliyet göstermelerinde herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. Çek Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından ülkede faaliyet göstermek isteyen bankalara izin verilmektedir. Yerli ve yabancı bankalara aynı mevzuat uygulanmaktadır. Talep edilen asgari sermaye ise 500 milyon CZK'dır. 6.2. Dış ticaretle ilgili döviz transferleri serbest midir? Dış ticaret ile ilgili döviz transferleri serbesttir. 6.3. Sermaye hareketlerinde kısıtlamalar var mıdır? Sermaye hareketlerinde kısıtlama bulunmamaktadır. 6.4. Türk Bankası/ları faaliyet göstermekte midir? faaliyet gösterme Çek Cumhuriyeti'nde Türk bankası/ları mektedir. 28

iii. BÖLÜM YARARlı ADRESLER o Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Ministry of Industry and Trade) Na Frantısku 32 110 15 PRAG i Tel: (4202) 24851111 Fax: (4202) 2481 10 89 http://www.mpo.cz. o Maliye Bakanlığı (Ministry of Finance) Letenska 15 11810 PRAG i Tel: (4202) 5704 11 11 Fax: (4202) 570427 88 http//www.mfcr.cz o Çek Yatırım Kurumu (Czech Invest) Politickych Veznu 20 11249 PRAG i Tel: (4202) 24221540 Fax: (4202) 2422 18 04 29

o Çek Cumhuriyeti Ekonomi Odası (Economic Chamber of the Czech Republic) Seifertova 22 130 00 PRAG 3-Zizkov Tel: (4202) 240961 11 Fax: (4202) 2409 62 22 http://www.hosp.komoro.cz o Çek ihracat Teşvik Kurumu (Czech Trade) Politickıch Veznu 20 P.O.Box: 891 11221 PRAG i Tel: (4202) 2406 30 84 Fax: (4202) 2422 15 75 httpllwww.tpo.cz o Çek Cumhuriyeti Merkez Bankası (Czech National Bank) Na Prikope 28 11503 PRAG Tel: (4202) 2441 2061 Fax: (4202) 2441 21 79 30

o T.C. Prag Büyükelçiliği 3 Pevnostni 16200 PRAG 6 Tel: (4202) 2432 1944 Fax: (4202) 24311943 o T.C. Prag Ticaret Müşavirliği 3 Pevnostni 16200 PRAG 6 Tel: (4202) 2431 1944 Fax: (4202) 2431 1943 o Çek Cumhuriyeti Büyükelçiliği Uğur Mumcu Cad. No: 100 Gaziosmanpaşa Ankara Tel: 0312 44612 44-446 48 04 Fax: 0312446 1245 o Çek Cumhuriyeti Başkonsolosluğu Abdi ipekçi Cad. No: 71 Maçka-istanbul Tel: 0212 230 95 97-232 90 46 Fax: 0212 231 94 93 31

KAYNAKÇA o Czech Ageney for Foreing Investment, Profit Through Partnership With The Czech Republic, Fact Sheet Menu O Doing Business In The Czech Republic O EI U, Czech Republic, Country Report (3rd Quarter 1999) London 1999 O Devlet istatistik Enstitüsü Verileri O Dış Ticaret Müsteşarlığı Verileri O Macaristan ve Çek Cumhuriyeti Ayakkabı ihracat Pazar Araştırması O Çek Cumhuriyeti Ülke Profili ve Türkiye-Çek Cumhuriyeti Serbest Ticaret Anlaşması 32

istanbul TicARET ODASı 1999 YILI YAYıNLARı YAYıN NO. YAYıN ADI 1 Yem ve Gübre Sanayi 2 Türkiye'de Balıkçılık ve Su Ürünleri Üretim Potansiyeli 3 Yurtiçi Endüstriyel ve Sektörel Fuarlar Takvimi 4 1999-2000 Calendar of Industrial and Trade Fairs in Turkey 5 Gürcistan Ülke Profili Mevzuat ve Türk Girişimcileri 6 Yurtdışı indirimli Oteller Kataloğu (1999) 7 Yurtiçi indirimli Oteller Kataloğu (1999) 8 indirim Sağlayan Sağlık Kuruluşları Rehberi (1999) 9 Sorularla Avrupa Birliği ve Türkiye ilişkilerinde EURO 10 Ulusal Kuruluşlar Rehberi 11 Başarılı Satış için Temel Satıcı Davranışları 12 1998 Yılı istanbul Küçük Sanayi Kapasite Kullanım Araştırması 13 Kuveyt Ülke Etüdü 14 Sorularla Dış Ticarette Standardizasyan Mevzuatı 15 Tarifeli Uçuşlar Rehberi 16 Yatırım Destekleri Konusunda Soru ve Cevaplar 17 AB Mermer Ü rünleri Piyasası Araştırması 18 1998 Yılı Sektörler itibariyle Ankete Dayalı Ekonomik Durum Analizi 19 Sorularla Yat Turizmi ve Turizm işletmeciliği EI Kitabı 20 Sorularla Turizm Teşvik Mevzuatı EI Kitabı 21 Ticaret Sicili Tüzüğü 22 Etiyopya Ülke Etüdü 23 Natural Resources of Turkey (Volume ii) Western Regions 24 Birleşik Arap Emirlikleri Ülke Etüdü 25 Sorularla Danimarka Yabancı Sermaye Mevzuatı 26 Sorularla Rusya Federasyonu Yabancı Sermaye Mevzuatı 27 Sorularla Beyaz Rusya Yabancı Sermaye Mevzuatı 28 Sorularla Azerbaycan Yabancı Sermaye Mevzuatı

29 Sorularla Hırvatistan Yabancı Sermaye Mevzuatı 30 Sorularla Romanya Yabancı Sermaye Mevzuatı 31 Sorularla Özbekistan Yabancı Sermaye Mevzuatı 32 Sorularla Bosna Hersek Yabancı Sermaye Mevzuatı 33 Sorularla Macaristan Yabancı Sermaye Mevzuatı 34 Sorularla Almanya Yabancı Sermaye Mevzuatı 35 Sorularla Fransa Yabancı Sermaye Mevzuatı 36 Sorularla Birleşik Krallık Yabancı Sermaye Mevzuaıtı 37 Sorularla italya Yabancı Sermaye Mevzuatı 38 Sorularla Belçika Yabancı Sermaye Mevzuatı 39 Sorularla israil Yabancı Sermaye Mevzuatı 40 Sorularla KKTC Yabancı Sermaye Mevzuatı 41 AB'nin KOBi'lere Uyguladığı Kredi ve Destek Programları 42 Rakamlarla Türkiye Ekonomisi 43 Turkey in Figures 44 Makedonya Ülke Etüdü 45 istanbul'un Ekonomik ve Sosyal Göstergeleri 46 Social and Economic Indicators of istanbul 47 Küreselleşme ve Gümrük Birliği 48 Fildişi Sahili Ülke Etüdü 49 Türk Gıda Mevzuatı Rehberi 50 Karadeniz Limanlarının Bölgesel Ticaretin Gelişme'sindeki Önemi ve işlevi 51 Katar Ülke Etüdü 52 Türkiye'de Yapıların Yalıtımı ve Yalıtım Sanayiinin Durumu 53 Türk Konfeksiyon Yan Sanayii ve israil'e ihracat Olanakları 54 Başarılı ihracatçılar Kitabı OTEX 98 55 Norveç Ülke Etüdü ve Seçilmiş Mal Grupları itibariyle Pazar Olanakları 56 Türkiye'de içme Suyu Sektörü Sorunları ve Çözüm ilnerileri 57 Türkiye'nin Enerji Sektöründe Özelleştirme Politikaları, Özelleştirmenin Yasal ve Ekonomik Boyutları 58 Avrupa Birliği EURO ve Türkiye 59 Uluslararası Kuruluşlar ve Türkiye'deki Temas Noktaları Rehberi

60 Ulusal Eğitimde ÖzelOkulların Yeri ve Sorunları Paneli 61 Dünya'da ve Türkiye'de Otogaz Kullanımı, Standartları ve Uygulamaları 62 Türkiye'de Tarımsal Destekleme ve Taban Fiyatları Politikası 63 Türkiye'de Su Ürünleri Sektörü ve Avrupa Birliği ile Entegrasyonu 64 Meksika Ülke Etüdü 65 Başarılı Vergi Mükellefleri' 98 66 Ekonomik Rapor 67 Economic Report 68 Basında Promosyonun Ticaret Kesimine Etkileri 69 Türk Sosyal Güvenlik Sistemin'de Arayışlar: Özelleştirme ve Yeniden Yapılanma 70 Dünyada ve Türkiye'de Ekolojik Tarım Ürünleri Üretimi, ihracatı ve Geliştirme Olanakları 71 KOBi'lerde Kalite Geliştirme Süreci ve Uygulama Önerileri 72 Sorularla Etiyopya Yabancı Sermaye Mevzuatı 73 1995-1999 Yayın Duyuru Kataloğu 74 Hindistan Bisküvi ve Şekerleme ihracat Pazar Araştırması 75 Kanada Zeytinyağı Pazar Araştırması 76 Macaristan ve Çek Cumhuriyeti Ayakkabı ihracat Pazar Araştırması 77 Türkiye 2010 Global Hedefler ve Sektörel Stratejiler 78 Oman (Umrnan) Ülke Etüdü 79 Sorularla Binalarda Enerjinin Etkin Kullanımı 80 istanbul Halkının Yaşam Biçimi ve Sorunları 81 Sorularla Katar Yabancı Sermaye Mevzuatı 82 Sorularla B.A.E Yabancı Sermaye Mevzuatı 83 Sorularla Meksika Yabancı Sermaye Mevzuatı 84 Sorularla Makedonya Yabancı Sermaye Mevzuatı 85 Sorularla Norveç Yabancı Sermaye Mevzuatı 86 Sorularla Çek Cumhuriyeti Yabancı Sermaye Mevzuatı 87 Sorularla Umman Yabancı Sermaye Mevzuatı 88 Sorularla Kanada Yabancı Sermaye Mevzuatı 89 Sorularla Hindistan Yabancı Sermaye Mevzuatı

istanbul TicARET ODASı 2000* YILI YA,YINLARI YAYıN NO. YAYıN ADI 1 Yurtiçi Endüstri ve Sektörel Fuarlar Takvimi (2000-~~001) 2 Calender of Industrial and Trade Fairs in Turkey 3 Brezilya Otomotiv Yan Sanayii Pazar Araştırması 4 Türkiye'de Şirket Kültürü ve iş Prensipleri * Ocak ayı itibariyle.

~ -,.- "r~.ı""" ~~kiı) ~~Ci~ _ istanbul TicARET ODASı'NDAN ;.". iş DÜNYAMlU TiCARi '~NLAŞMAJ:LIKLARlN HızLı VE KOLAY ÇÖZÜMÜ için istanbul TiCARET ODASı TAHKiM SiSTEMiNE BAŞVURUN Istanbul Tıcaret Odası Tahkim Müessesesi, işadamları arasında doğan yurtiçi ve yurtdışı Ucari " C!f1laşmazlıkları devlet mahkemelerine gitmeden, 6 ay gibi kısa bı r sürede"'ve süratle çözüme kavuşturuyar. Istanbul Tıcaret Odası Tahkim Sisteml'nden yararlanmak için tarafların sözleşmelerine "ıhtılaf halinde anlaşmazlık istanbul Tıcaret Odası Tahkim, Uzlaştırma ve Hakem Bilirkişilik Yönetmelığı uyannca kurulacak hakem m8\hkemesi tarafından çözümlenecektir" şeklinde bir madde koymaları yeterlidir. -Hakem ka ~~ I~ I; genel mahkeme kararları gibi icra ve infaz olunur. :O,:: -Hakem!$ararlan kesindir. Ancak; usül ve bazı şekil şartları bakımından temyiz incelemesi yapılabilir. ~.. Hakem listesinde; mesleki başarılarıyla -temayüz etmiş hukukçular yer alırken, uzmanlar ve tacirler listelerinde, anlaşmazlık konusuna göre meslek gruplan itibariyle uzmanlar ile tarafsızlıklarıyla tanınmış işadamları ve tacirler ~ulunmaktadır. Gizlilik, sürat, tarafsızlık gözetilerek ve kolaylıkla anıaşmıizhkl ~lr1n çözümü için, daha ayrıntılı bilgi almak ve tahkim -yönetmeliğini temin elmek üzere aşağıdaki telefon ve faks numaraları aracılığı ile Istanbul Tıcaret Odası-Tahkim Bürosu'na müracaat edilmesi yeterlidir. istanbul TiCARET ODASI- Tahkim Bürosu Tel: (212) 511 41 50-370.Faks: (~12) 513 84 48.. '