ONUNCU KALKINMA PLANI (OKP) & BÖLGESEL GELİŞME ULUSAL STRATEJİSİ (BGUS)

ONUNCU KALKINMA PLANI (OKP) & BÖLGESEL GELİŞME ULUSAL STRATEJİSİ (BGUS) TRC1 BÖLGESİ RAPORU 19 Ekim 2012, Gaziantep 1

ONUNCU KALKINMA PLANI (OKP) VE BÖLGESEL GELİŞME ULUSAL STRATEJİSİ (BGUS) TRC1 BÖLGESİ RAPORU Ulusal kalkınma politikalarının çerçevesini çizen OKP nin ve bölgesel gelişme politikalarının ulusal düzeyde genel stratejik çerçevesini belirlemesi öngörülen BGUS un, başta kalkınma ajansları olmak üzere yerel kurum ve kuruluşların ulusal kalkınma vizyonuyla bütünleşecek şekilde, kendi vizyonlarını geliştirmelerine zemin teşkil etmesi öngörülmektedir. Bu kapsamda, bölgemizin ve ülkemizin geleceğine yön vermek üzere, ulusal kalkınma planının temel gelişme eksenleri, ekonomik coğrafyanın etkinleştirilmesi, kurumsal kapasitenin geliştirilmesi, kalkınma politikasının yönetişimi, kırsal kalkınmanın sağlanması ve mekansal gelişmenin desteklenmesi hususlarında İKA Yönetim Kurulu, İKA Kalkınma Kurulu ve ilgili diğer paydaşların görüşleri alınmıştır. Söz konusu çalışma kapsamında Ajansımızca gerçekleştirilen faaliyetler aşağıda özetlenmiştir: 1. 2 Yönetim Kurulu Toplantısında Konunun Görüşülmesi 2. 12 Yönetim Kurulu Üyesi İle Konu Kapsamında Mülakat Yapılması 3. 1 Kalkınma Kurulu Toplantısı Kapsamında Atölye Çalışmalarının Gerçekleştirilmesi 4. Gaziantep, Kilis ve Adıyaman da Birer, Toplamda 3 Atölye Çalışmasının Gerçekleştirilmesi FAALİYET ADI GERÇEKLEŞTİRİLEN ALT FAALİYETLER YÖNTEM TARİH 1. Yönetim Kurulu Toplantısı Söz konusu çalışma hususunda Kalkınma Bakanlığı ndan beklentiler ve bu doğrultuda yapılması planlanan çalışmalarla ilgili bilgilendirme yapılmıştır. Konu kapsamında üyelerle yapılacak mülakat/anket formu hakkında bilgi verilmiştir. Yönetim Kurulu Üyeleri, bireysel olarak makamlarında soruları yanıtlamak istediklerini belirterek, sonrasında elde edilen bilgiler neticesinde derlenecek sonuçların bir sonraki Yönetim Kurulu toplantısında tartışılmasını öngörmüşlerdir. Bununla birlikte, Kalkınma Kurulu nda İl bazlı çalıştayların yapılması ve ilgili sonuçların da Yönetim Kurulu nda görüşülmesine karar verilmiştir. Toplantı 11.09.2012 1. Kalkınma Kurulu Toplantısı OKP ve BGUS ile ilgili yapılan çalışmalar hususunda ve Ajansın konu ile ilgili gerçekleştirdiği teknik çalışma ve analizlere ilişkin sunum hazırlanmıştır. Özellikle Ajans uzmanlarının şu ana kadar yapmış oldukları araştırma raporları üzerinde durulmuştur. Konu kapsamında Kalkınma Kurulu Toplantısı organize edilerek il bazlı odak grup toplantıları gerçekleştirilmiştir. Toplantı & Atölye Çalışması 09.10.2012 2

Aşağıdaki tabloda isimleri yer alan İKA Yönetim Kurulu Üyeleri olan valiler, belediye başkanları, ticaret ve sanayi odaları başkanları ve il genel meclisi başkanları ile konu kapsamında mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Yönetim Kurulu Üyeleri İle Mülakatlar Gaziantep Valisi Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Gaziantep İl Genel Meclis Başkanı Gaziantep Sanayi Odası Başkanı Kilis Valisi Kilis Belediye Başkanı Kilis İl Genel Meclis Başkanı Kilis Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı Adıyaman Valisi Adıyaman Belediye Başkanı Adıyaman İl Genel Meclis Başkanı Adıyaman Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı Erdal ATA Dr. Asım GÜZELBEY Menderes KARADUMAN Adil KONUKOĞLU Süleyman TAPSIZ Av. Abdi BULUT Mehmet Emin KARAKUŞ Mehmet ÖZÇİLOĞLU Mahmut DEMİRTAŞ M. Necip BÜYÜKASLAN Necmi BAYKAN Mustafa USLU Mülakat 17.09.2012-05.10.2012 2. Yönetim Kurulu Toplantısı Yapılan tüm çalışmaların özetlendiği bir sunum gerçekleştirilmiştir. Kalkınma Bakanlığına gönderilecek raporun kapsamı hakkında görüşülmüştür. Toplantı 10.10.2012 Gaziantep, Kilis ve Adıyaman da İl Çalıştayları OKP ve BGUS ile ilgili yapılan çalışmalar hususunda ve Ajansın konu ile ilgili gerçekleştirdiği teknik çalışma ve analizlere ilişkin hazırlanan sunum katılımcılarla paylaşılmıştır. Kalkınma Kurulu nda ön plana çıkan tematik başlıklar altında odak grup toplantıları gerçekleştirilmiştir. Atölye Çalışması / Arama Toplantıları 17.10.2012 Çalışmaların Raporlanması Yapılan tüm çalışmalardan elde edilen bilgiler derlenerek raporlanmış ve Kalkınma Bakanlığı na resmi yazı ile gönderilmiştir. Masa Başı Çalışma 12.10.2012-19.10.2012 Gerçekleştirilen tüm çalışmalarda Ajans personeli kolaylaştırıcı, süreç yöneticisi ve raportör rolü üstlenmiş olup toplantılarda hiçbir şekilde katılımcı olarak görev almamıştır. Yukarıda belirtilen toplantı ve çalışmalar sonucunda ortaya çıkan bilgiler aşağıdaki tablolarda özetlenmiş ve söz konusu çalışmalara ilişkin bilgi notları rapor Ek inde sunulmuştur. Bölüm I de; Türkiye ile ilgili kalkınma öncelikleri ve strateji önerileri özetlenirken, Bölüm II de; TRC1 Bölgesi ile ilgili kalkınma öncelikleri ve strateji önerileri ifade edilmiştir. Bölgedeki paydaşlarla yapılan çalışmalar sonrası oluşturulan Bölüm I ve Bölüm II de görüleceği üzere katılımcıların çoğu, ülkenin kalkınmasındaki öncelikli alanların TRC1 Bölgesi nin kalkınmasında da öncelikli olduğu düşüncesine sahiptirler. İki bölümde de kalkınma için en öncelikli alan Eğitim-Beşeri Kaynaklar, Üniversiteler ve Mesleki Eğitim olarak belirlenmiş ve gerek ulusal gerek bölgesel bazda sürdürülebilir eğitim politikalarının tasarlanması gerektiği ifade edilmiştir. Bununla birlikte hem ülkenin hem de bölgenin kalkınmasında öncelikli alan olarak belirlenen ortak diğer konular ARGE ve Yenilikçilik ile Tarım ve Kırsal Kalkınma olmuştur. 3

BÖLÜM I: KALKINMA PLANI ve BGUS HAZIRLIKLARI KAPSAMINDA TÜRKİYE İÇİN KALKINMA ÖNCELİKLERİ ve STRATEJİLERİ Ö. 1 TEMATİK ALAN Eğitim- Beşeri Kaynaklar, Üniversite, Mesleki Eğitim GELİŞME ÖNCELİĞİ/ HEDEF Öncelik 1.1: Eğitim sisteminin uzun ve orta vadeli dönemlere ilişkin planlara göre oluşturulması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması Öncelik 1.2: Beşeri sermayenin ülkenin ihtiyaçları doğrultusunda eğitilmesi ve yönlendirilmesi, insan sermayesine yatırım yapılması Öncelik 1.3: Meslek liselerinin yaygınlaştırılması, mesleki eğitimin uygulamaya yönelik olarak yenilenmesi ve daha etkin hale getirilmesi Öncelik 1.4: Üniversitelerin nitelik yönünden yeterli hale STRATEJİ ÖNERİLERİ S1: Milli eğitim sisteminin sürekli değişimi önlenmeli ve ülkenin ihtiyaçlarına yanıt verecek sürdürülebilir bir eğitim sistemi tasarlanmalıdır. S2: Ülkenin hem örgün eğitim hem de mesleki eğitim alanında ulusal stratejileri oluşturulmalıdır. S3: Ülkemizde bulunan üstün zekalı çocuklar tespit edilmeli ve bu çocuklara yönelik özel müfredata sahip okullar açılmalıdır. S4: Üstün başarılı gençlerin yurt içinde istihdam edilmeleri amacıyla bir strateji geliştirilmeli ve beyin göçünün önlenmesine yönelik tedbirler alınmalıdır. S1: Devlet kurumlarının ARGE birimlerine bütçe desteği verilmeli ve kurumsal kapasitelerin artırılması amacıyla kurumların faaliyet alanına giren konularda hizmet içi eğitimler yaygınlaştırılmalıdır. S2: Hayat Boyu Öğrenme anlayışı yaygınlaştırılarak üniversiteler tarafından halkın eğitimine yönelik çalışmalar yapılmalı ve Sürekli Eğitim Merkezleri bu kapsamda etkinleştirilmelidir. S3: Özellikle teknoloji ve fen bilimleri alanında üstün başarılı gençler devlet bursuyla yurtdışında bulunan iyi okullara gönderilmeli ve bu kişiler aldıkları eğitimi ve bilgi birikimini ARGE ve inovasyon uygulamalarında kullanmak üzere ülke çapında iyi çalışma koşullarında devlet eliyle istihdam edilmelidir. S4: Kurumların bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanım altyapısı geliştirilmelidir S5: Eğitici ve öğreticilerin hizmet içi eğitim programları, rehberlik ve pedagojik formasyon eğitimleri kapsamında sürekli gelişimleri sağlanmalıdır. S1: Uygulamalı eğitime önem verilerek teorik-pratik eğitim bütünlüğü sağlanmalı ve özel sektörün ihtiyaçları dikkate alınarak mesleki eğitim programları açılmalıdır. S2: Mesleki Eğitim Kurumlarında müfredat yenilenerek alan sayısı artırılmalıdır. S3: Meslek liseleri yaygınlaştırılmalı ve mesleki ilköğretim okulları açılmalıdır. S4: Öğrencilerin meslek seçiminde yetenek ve ilgi alanlarına göre tercih yapmaları hususunda etkili bir rehberlik sistemi ile yönlendirilmeleri sağlanmalıdır. S1: Üniversitelerdeki eğitim müfredatları ülkenin ihtiyaçlarına göre revize edilmeli ve uygulamaya dönük eğitim sistemi geliştirilmelidir. 4

2 Sanayi Politikası T.C getirilmesi S2: Tarım, sağlık, ticaret, turizm, ekonomi üniversiteleri gibi belli alanlara yoğunlaşmış ihtisas üniversiteleri ülke genelinde bölgelerin özelliğine göre kurulmalıdır. S3: Üniversitelerin, gelişmiş ülkelerin üniversiteleriyle kuracakları işbirlikleri ve değişim programları artırılmalı ve bu çerçevede nitelikli öğrenci/öğretim görevlilerinin çalışmaları desteklenmeli ve tüm çalışmalar denetlenmelidir. S4: YÖK Kanunu revize edilmeli ve hatta tüm üniversiteleri tek düzleştiren bu kurum kapatılmalıdır. S5: Üniversitelere ayrılan devlet ödeneği artırılmalı ve üniversitelerin ARGE & inovasyon faaliyetleri üst düzeyde desteklenmelidir. Öncelik 2.1: Sanayi altyapısının iyileştirilmesi Öncelik 2.2: Bölgelere özgü sanayi politikalarının geliştirilmesi Öncelik 2.3: İhracata dönük sanayileşmenin geliştirilmesi Öncelik 2.4: ARGE & yenilikçilik faaliyetlerinin geliştirilmesi Öncelik 2.5: Firmaların üretim ve teknoloji kapasitesinin S1: OSB ve KSS lerin altyapı eksiklikleri giderilmelidir. S2: Yeni sanayi bölgelerinin oluşumuna destek verilmeli ve yatırımcılara yer seçiminde azami düzeyde yönlendirme yapılmalıdır. S3: İhtisas OSB lerin kurulumuna yönelik altyapı ihtiyaç analizleri yapılmalıdır. S4: Ulaşım altyapısı geliştirilmeli ve sanayi bölgeleri arasında ulaşım ağları oluşturulmalıdır. S1: Ülkenin sanayi ile ilgili her türlü kesimi kapsadığı bir uygulanabilir sanayi politikası, katılımcı planlama anlayışı ile yapılmalı ve bölgelere özgü stratejiler üretilmelidir. S2: Yerel ve coğrafi kaynaklarla uyumlu, mevcut teknolojik imkanlarla katma değeri yüksek ürün imal ederek ithalatı en aza indirilmiş, ihracatı maksimuma çıkarılmış sanayi politikaları geliştirilmeli ve uygulanmalıdır. S3: Sanayi yatırımları belli bir plan çerçevesinde ve bölgesel farklar dikkate alınarak yapılmalıdır. S4: Bölgeler özgü İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri kurulmalıdır. S1: İhracata yönelik üretim politikaları oluşturulmalı ve bu üretim biçimi desteklenerek yaygınlaştırılmalıdır. S2: Olası tüm ihracat pazarları araştırılmalı, her bölgeye ve üretim yapısına ilişkin ihracat modelleri geliştirilmeli ve konu kapsamında sanayiciler bilgilendirilmeli, yönlendirilmelidir. S3: İhracat yapan firmaların enerji, sigorta ve vergi maliyetleri gibi temel girdi maliyetleri devlet eliyle asgari düzeye indirgenmeli ve firmaların ihracat yapması teşvik edilmelidir. S4: Firmaların üretim ve teknoloji kapasitesi artırılarak kalite yönetimi, standartlaşma ve markalaşma çalışmalarına destek verilmelidir. S1: Katma değeri yüksek ve teknolojik ürünlerin üretilmesine yönelik uygulamalar desteklenmelidir. S2: Firmaların ARGE ve inovasyon faaliyetlerine yüksek oranda destek sağlanmalıdır. S3: İnsan sermayesine yatırım yapılmalı ve firmaların alanlarında uzman kişileri istihdam etmelerini zorunlu kılmaya yönelik tedbirler alınmalıdır. S1: İşletmelerin faaliyet alanına yönelik teknolojiler geliştirilmeli, transfer edilmeli ve teknolojik kapasite artırımı desteklenmelidir. 5

3 ARGE ve Yenilikçilik 4 Enerji T.C artırılması S2: Pazarlama, tanıtım, dış ticaret ve e-ticaret konularında eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri yapılarak KOBİ lerin kurumsal kapasiteleri artırılmalıdır. S3: ARGE ve inovasyon faaliyetlerine firmalarda ayrılan bütçenin artırılmasına yönelik tedbirler alnmalıdır. S4: Firmaların, hedef pazarlara göre üretim planlamalarını Öncelik 3.1: ARGE ve yenilikçilik ile ilgili ülke genelinde uygulanabilir bir Ulusal Strateji hazırlanması Öncelik 3.2: Özel sektörün ARGE faaliyetlerinin desteklenmesi Öncelik 3.3: Üniversite-sanayidevlet işbirliğinin güçlendirilmesi Öncelik 4.1: Sürdürülebilir ve uygulanabilir bir Ulusal Enerji Politika Belgesinin hazırlanması yapmaları sağlanmalıdır. S1: Ülke genelinde ARGE ve inovasyon faaliyetlerinin artırılmasını hedef alan bir ulusal stratejini ve strateji kapsamında uygulamada yapılacak eylemlerin yer aldığı bir eylem planı hazırlanmalıdır. S2: Ülke genelinde Ulusal kaynaklardan ARGE ye ayrılan bütçe artırılmalıdır. S3: YÖK mevzuatı, öğretim görevlilerinin ARGE yapmasını teşvik edecek kapsamda revize edilmeli ve ARGE faaliyetlerine ödenek sağlanmalıdır. S4: Ülke genelinde verilen ARGE destekleri artırılmalı ve bölgesel ARGE destek merkezlerinin kurulmalıdır. S5: ARGE faaliyetlerinin gerekliliği konusunda toplumsal bilincin oluşturulması ve farkındalığın artırılması yönünde ilkokuldan üniversiteye kadar eğitimin bütün aşamalarında ARGE nin gerekliliği ve yararlarını içeren konular müfredata eklenmelidir. S1: ARGE ye verilen destekler/teşvikler artırılmalıdır. S2: ARGE yapan şirketlere vergi indirimi uygulanmalıdır. S3: Özel sektörün kullanımına açık ortak kullanım laboratuarları ve ARGE Merkezleri nin kurulmalıdır. S4: Üniversite-sanayi işbirliği desteklenmeli ve özel sektörün ARGE faaliyetlerini üniversitelerle yapması teşvik edilmelidir. S1: Kurumlar arası diyologun artırılmasına yönelik tüzel kişiliğe haiz işbirliği platformları oluşturulmalıdır. S2: Üniversite-sanayi işbirliğinin istenen seviyeye çıkarılması amacıyla üniversitelerle birlikte çalışan ve ARGE yapan işletmelere teşvik verilmelidir. S3: İleri teknoloji yatırımlarına sahip ve katma değeri yüksek sektörlerde üretim yapan ve üniversiteler ile birlikte çalışan Silikon Vadisi gibi yapılar kurulmalıdır. S4: Üniversiteler bünyesinde bölgesel fikir üretme kurum/kuruluşlarının oluşturulmalıdır. S1: Ülkenin sürdürülebilir enerji politikalarının yer aldığı ve önümüzdeki 50 yılı kapsayan stratejilerin yer aldığı ulusal bir belge hazırlanmalıdır. S2: Ülkede bulunan ve yüksek potansiyel arz eden doğal kaynakların enerjiye dönüştürülmesi için stratejiler üretilmelidir. S3: Enerjide dışa bağımlılığı azaltacak faaliyetler yürütülmeli ve öz kaynak kullanımı artırılmalıdır (bor madeni gibi). S4: Yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapılmalı ve bu alandaki enerji yatırımları desteklenmelidir. S5: Nükleer enerji gibi kısa ve orta vadede ucuz enerji sağlayacak enerji yatırımları kontrollü bir şekilde devlet eliyle yapılmalıdır. 6

5 Tarım ve Kırsal Kalkınma Öncelik 4.2: Enerji tasarrufu ve verimliliğinin artırılması Öncelik 4.3: Yenilenebilir enerji yatırımlarının teşvik edilmesi Öncelik 5.1: Devlet Destekleri ve Denetimlerinin Artırılması Öncelik 5.2: Hayvancılığın geliştirilmesi Öncelik 5.3: Kırsal ekonominin güçlendirilmesi T.C S1: Enerji altyapısı yenilenerek enerji nakil kayıpları azaltılmalı ve enerji tasarrufu konusunda devlet tedbirleri alınmalıdır. S2: Enerji tasarrufu ve verimliliği konusunda eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yürütülmelidir. S3: Enerji verimliliği sertifikası alınması zorunlu kılınmalıdır. S4: Geri dönüşümü teşvik edici uygulamalar yürütülmelidir. S5: Binalarda ısı yalıtımı dönüşümleri teşvik edilmelidir. S1: Yenilenebilir enerji yatırımlarına teşvik verilmesi suretiyle girişimciler özendirilmeli ve bu enerji türünün kullanımı çeşitli destek mekanizmalarıyla artırılmalıdır. S2: Yenilenebilir enerji kullanımının artırılması önündeki temel engel olan bürokratik uygulamalar yeniden ele alınmalıdır. S3: Alternatif enerji yatırımlarına verilen destekler artırılmalıdır. S4: Güneş enerjisinin konutlarda kullanımı yaygınlaştırılmalı ve teşvik edilmelidir. S5: Bölgesel enerji araştırma merkezleri kurulmalı ve her bölgeye özgü yenilenebilir enerji yatırım fizibiliteleri yapılmalıdır. S1: Çiftçilere eğitim ve danışmanlık hizmeti verilerek bilinçli tarım uygulamaları desteklenmeli ve sağlıklı/güvenli gıda arzı sağlanmalıdır. S2: Çiftçilere tohum, ekipman, sulama desteği verilmeli ve tarım sektöründe ARGE faaliyetlerine teşvik verilmelidir. S3: Tarım arazilerinin korunmasına yönelik önlemler alınmalı ve özellikle verimli arazilerin imara açılmasının önlenmesine ilişkin denetimler/yaptırımlar artırılmalıdır. S4: Arazi toplulaştırma politikaları uygulanmalı ve miras sebebiyle toprak parçalanmasının önüne geçilmelidir. S5: Tarım sektörüne ilişkin üretim planlaması yapılmalı, dışa bağımlı olduğumuz ithal ürün gruplarının ülkede üretilmesine ilişkin teşvik vermelidir. S1: Atıl meraları kullanır hale getirilmelidir. S2: Cins hayvan besiciliği ve üretimi sağlanmalıdır. S3: Arıcılık ve kültür balıkçılığı desteklenerek örnek havyan çiftlikleri kurulmalıdır. S4: Damızlık hayvan temini desteklenmeli ve kontrollü ve kaliteli hayvan üretimi sağlanmalıdır. S1: Kırsal alanda yer alan mevcut altyapı sorunları giderilmeli (köylere ulaşımın kolaylaştırılması, kanalizasyon sistemlerinin yapılması vb.) ve tarıma dayalı sanayi alanında küçük sanayi kolları teşvik edilmelidir. S2: Kırsal alanda yaşayan halkın eğitim sebebiyle kente göçünü engellemek için kırsal ihtiyaç duyulan okullar açılmalıdır. S3: Çiftçiye makine ve ekipman desteği sağlanmalı ve üretime ilişkin eğitim verilerek bilinçli üretim yapması teşvik edilmelidir. S4: Kırsal alanlarda yer alan doğal güzellikler, tarihi ve kültürel birikimler turizme kazandırılarak tarım dışı ekonomik 7

(Ö: Öncelik Sıralaması) Öncelik 5.4: Tarımda verim ve üretim kapasitesinin artırılması T.C faaliyetler geliştirilmeli (eko-turizm, agro-turizm, doğa turizmi, kamp turizmi, gençlik turizmi, çiftlik turizmi gibi) ve kırsal alan ekonomisi canlandırılmalıdır. S5: Tarımda üretici örgütlenmesi sağlanmalıdır. S1: Sulu tarım, basınçlı sulama, damlama ve yağmurlama sulama sistemlerine geçiş sağlanmalıdır. S2: Ürün deseni/çeşidi geliştirilmeli ve tarım ürünleri bölgeler bazında çeşitlendirilmelidir. S3: İşletme ölçekleri ideal ölçeğe çekilmeli ve çiftçi modeli oluşturulmalıdır. S4: Mahsullerin korunması için soğuk hava depoları yaygınlaştırılmalı ve bu kapsamda üreticilere verilen destekler artırılmalıdır. S5: Hazineye ait kullanılmayan engebeli fakat dikime elverişli arazilerde devlet teşvikleriyle meyve ağacı dikilmesi sağlanmalı ve bu araziler tarıma kazandırılmalıdır. 8

BÖLÜM II: KALKINMA PLANI ve BGUS HAZIRLIKLARI KAPSAMINDA TRC1 BÖLGESİ İÇİN KALKINMA ÖNCELİKLERİ ve STRATEJİLERİ Ö. 1 TEMATİK ALAN Eğitim- Beşeri Kaynaklar, Üniversite, Mesleki Eğitim 2 Turizm ÖNCELİK/ HEDEF Öncelik 1.1: Bölgedeki üniversitelerin bölgesel kalkınmaya katkı sağlaması Öncelik 1.2: Eğitimcilerin eğitimi Öncelik 1.3: Mesleki eğitimin geliştirilmesi Öncelik 1.4: Hizmet içi eğitimin sürekli kılınması ve yetişkinlerin eğitimine destek verilmesi Öncelik 2.1: Bölgenin turizm sektörünün sürdürülebilir gelişiminin sağlanması 9 STRATEJİLER S1: Bölge de eğitim sorunları hususunda derin analizleri barındıran ve bu sorunlara çözüm arayan stratejiler geliştiren bir Eğitim Master Planı ve Eylem Planı hazırlanmalıdır. S2: Bölgede, ilköğretim okullarını dahi içerecek ve sosyal tesisler ile laboratuarları olan eğitim kampusları kurulmalı ve uygulamalı eğitimler bu ortamlarda verilmelidir. S3: Bölgedeki üniversitelerin altyapısı tamamlanmalı ve üniversitelerin uygulamalı eğitim yapacak donanıma sahip olması sağlanmalıdır S4: Bölgedeki üniversiteler ARGE faaliyetleri yapmaları amacıyla azami düzeyde desteklenmelidir. S5: Üniversite-sanayi işbirliğinin bölgede yaygınlaştırılması ve bu iki grubun birlikte çalışmasına olanak sağlayacak bölgesel bir platform geliştirilmelidir. S1: Bölgedeki eğitimcilerin eğitilmesine ilişkin özel programlar geliştirilmeli ve çocukların eğitimi hususunda bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştirilmelidir. S2: Bölgede yer alan ve eğitimde yönetici konumunda olan kapasitesi düşük idarecilerin, mutlaka eğitim yönetimi hususunda ihtisas yapmış olma şartları aranmalıdır. S1: Bölgede mevcut sanayinin, turizm sektörünün ve tarımsal faaliyetlerin ihtiyacına cevap verebilecek alanlarda meslek okulları ve programları açılmalıdır. S2: Bölgedeki meslek liselerinin sayısı artırılmalıdır. S3: Mesleki eğitim bölgede özendirilmeli ve farklı teşvik mekanizmalarıyla cazip hale getirilmelidir. S4: Mesleki eğitimin kalitesi artırılmalı ve mesleki eğitim bölgede yaygınlaştırılmalıdır. S5: Mesleki eğitim alınmadan bölgemizde iş yeri açılmasının engellenmesi için yasal düzenlemeler yapılmalıdır. S1: Örgün eğitime dahil olmayan yetişkinlerin eğitilmesine yönelik projeler üretilmelidir. S2: Göçle gelen ailelerin eğitilmesine ilişkin programlar geliştirilmeli ve çocukların eğitimi hususunda bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştirilmelidir. S1: Bölgenin Turizm Master Planı ve Eylem Planı hazırlanmalı ve bölgeye özgü turizm politikaları oluşturulmalıdır. S2: Nemrut Dağı, Zeugma Antik Şehri, Yesemek, Dülük Antik Kenti, Tilmen Höyük, Rum Kale, Ravanda Kalesi, Kahta Kalesi, Cendere Köprüsü, Perre ve Arsemia Antik Kentleri, Karakuş Tümülüsü, Gaziantep İslâhiye Huzurlu

3 Tarım ve Kırsal Kalkınma Öncelik 2.2: Turizm altyapısının geliştirilmesi Öncelik 2.3: Bölgenin tarihi ve kültürel dokusunun ön plana çıkarılması ile bölgedeki illerin turizm markası olması Öncelik 2.4: Bölgenin tanıtım faaliyetlerinin artırılması Öncelik 3.1: Üretimi teşvik eden politikaların geliştirilmesi, bölgesel teşviklerin uygulanması T.C Yaylası Turizm Merkezî, Selçuklu ve Osmanlı dan kalma kasteller, hamamlar, camiler gibi bölgedeki değerli tarihi, kültürel ve doğal varlıklar turizme kazandırılmalıdır. S3: Bölgedeki insan sermayesinin gelişimine ilişkin eğitim faaliyetleri geliştirilmeli, hizmet sektörü iyileştirilmeli ve halkın bilinç seviyesi artırılmalıdır. S4: Bölgede inanç turizmi, kültür turizmi, tarih turizmi ve sağlık turizmi gibi katma değeri yüksek turizm türlerine yatırım yapılmalı ve hedef kitle/turizm türüne göre konaklama tesisleri açılmalıdır. S5: Bölgede alternatif turizm çeşitleri geliştirilerek turizm türleri artırılmalı ve sektör 12 aya yaygınlaştırılmalıdır. S1: Bölgedeki turizm değeri yüksek alanlara erişilebilirlik artırılmalı ve ulaşım altyapısı iyileştirilmelidir. S2: Bölgedeki konaklama tesislerinin sayısı ve niteliği artırılmalıdır. S3: Kültürel, doğal ve tarihi değerlerin gün yüzüne çıkarılması için mali destekler sağlanmalıdır. S4: Hizmet sektöründe bölgede standartlaşma sağlanmalı ve gerekli denetimler yapılarak turizm hizmetlerinde kalite ve kapasite artırılmalıdır S5: Bölgede yer alan müze ve sergileme alanlarının altyapısı iyileştirilmelidir. S1: Tarihi mekanlar aslına uygun olarak restore edilmeli ve turizme kazandırılmalıdır. S2: Restore edilen bazı yapılar gerekli izinler alınarak butik otellere dönüştürülmelidir. S3: Saklı tarihi ve antik yapılar/kalıntılar gün yüzüne çıkartılarak bölgenin çekiciliği artırılmalıdır. S4: Eko-turizm, inanç turizmi, kültür turizmi, sağlık turizmi ve gastronomi turizm türleri bölgede geliştirilmelidir. S1: Tarihi ve kültürel zenginlikleri tanıtmaya yönelik broşür, film, reklam panosu ve diğer medya araçları etkin olarak kullanılmalı ve bölgeye özgü tanıtım politikaları oluşturulmalıdır. S2: Bölgenin, yıl içinde birden çok ulusal ve uluslar arası arenada tanıtımı yapılmalıdır. S3: İlgili kurumların işbirliği ile bölgede önemli noktalarda turizm ofisleri kurulmalıdır. S4: Yöreye özgü bölgesel ve ulusal festivaller düzenlenerek, bölgenin turizm tanıtım günleri yapılamalıdır. S1: Yerel ürünlerin kullanımını artırıcı mevcut tedbirler uygulanmalı, yeni tedbirler alınmalı ve bölgedeki üretimi yüksek olan ürünlerin ithalatı azaltılmalıdır. S2: Bölgeye özgü tarımsal ürünlerin (antep fıstığı, zeytin, zeytinyağı, üzüm, biber) işlenmesine, markalaşmasına ve pazarlanmasına yönelik uygulamalar desteklenmelidir. S3: İhracat yapılan pazarlar çeşitlendirilmeli ve konuya ilişkin ürün & hedef pazar ilişkisi kapsamında uzun vadeli stratejiler geliştirilmelidir. S4: Geleneksel ürünler yanında katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesi ve ihraç edilmesi teşvik edilmelidir. 10

4 ARGE ve Yenilikçilik Öncelik 3.2: Tarımsal üretimde verimin artırılması Öncelik 3.3: Katma değeri yüksek tarımsal ürünlerin üretiminin teşvik edilmesi Öncelik 3.4: Üniversiteler ile işbirliğinin tesis edilmesi/güçlendirilmesi Öncelik 3.5: Hayvancılığın geliştirilmesi Öncelik 4.1: Bölgenin ARGE ve yenilikçilik kapasitesinin artırılması Öncelik 4.2: Bölgede Üniversite T.C S5: Yasal mevzuat gözden geçirilmeli ve ithalat konusunda sağlık denetimleri artırılarak gıda güvenliği sağlanmalıdır. S1: Çiftçilerin daha doğru ve gıda güvenliğini sağlayacak şekilde üretim yapmasını hedefleyen eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri yapılmalıdır. S2: Sulu tarım, basınçlı sulama, damla sulama sistemi gibi modern sulama yöntemlerine geçiş bölgede teşvik edilmeli ve bilinçli sulama yapılarak topraktan elde edilen verim artırılmalıdır. S3: Bölgede organik tarım uygulamalarına elverişli araziler ve bu teknikle yetiştirilebilecek ürünler tespit ve teşvik edilmelidir. S4: Bölgede kurulması planlanan barajlar hayata geçirilmeli, Fırat Havzası ile Barak Ovası sulama kanalları yapılması gibi tarımsal altyapı yatırımlarının yapılmasına hız verilmelidir. S5: Bölgede seracılık faaliyetleri desteklenmelidir. S1: Bölgede yetişen endüstriyel ürünlerin bölgede işlenmesi için destek sağlanmalıdır. S2: Bölgeye özgü katma değeri yüksek tarımsal ürünlerin üretim, tanıtım ve markalaşma faaliyetleri geliştirilmelidir. S3: Tarıma dayalı sanayi desteklenmelidir. S4: Bölgede yoğun olarak üretilen ürünler için üretici birlikleri kurulmalı ve etkinleştirilmelidir. S1: Üniversiteler ile tarım sektöründe faaliyet gösteren aktörlerin ARGE faaliyetleri ve bilinçli tarım uygulamalarının artırılması hususlarındaki ortak çalışmaları desteklenmelidir. S2: Bölgedeki üniversitelerde toprak analizleri, uygun tür araştırmalarının yapılması, suni tohumlama, ırk ıslahı gibi çalışmaların yürütülmesi için teşvik verilmelidir. S3: Bölgedeki üniversitelerde Veterinerlik Fakültesi açılmalı ve kırsal alanlarda istihdam edilecek veterinerler yetiştirilmelidir. S1: Bölgeye özgü hayvan türleri (Kilis keçisi gibi) geliştirilmeli ve yaygınlaştırılmalıdır. S2: Hayvancılıkla ilgili entegre tesisler (et entegre tesisi, süt ürünleri entegre tesisi) kurulmalı ve modern hayvancılık işletmeleri bölgede desteklenmelidir. S3: Bölgede, arıcılık ve kültür balıkçılığı faaliyetleri desteklenmelidir. S1: ARGE ve yenilikçilik faaliyetlerini destekleyecek fiziki, teknolojik ve beşeri altyapı bölgede güçlendirilmelidir. S2: Bölgedeki ARGE faaliyetlerine daha çok mali kaynak ayrılmalıdır. S3: Bölgedeki özel sektörün konu hakkında bilinç ve farkındalığının artırılması sağlanmalıdır. S4: Bölgede ARGE yapabilecek meslek insanlarının istihdam edilmesi teşvik edilmelidir. S5: Katma değeri yüksek yenilikçi ürünler üretilmeli ve bölgeye özgü ürünlere ilişkin yapılacak ARGE faaliyetleri desteklenmelidir. S1: Bölgesel fikir üretme ve işbirliği sağlanacak platformlar oluşturulmalı ve üniversiteler marifetiyle yönetilmelidir. 11

5 Ulaşım ve Lojistik (Ö: Öncelik Sıralaması) Sanayi işbirliğinin etkinleştirilmesi Öncelik 5.1: Bölgede lojistik merkezin kurulması Öncelik 5.2: Bölgenin ulaşım altyapısının güçlendirilmesi T.C S2: Üniversite-Sanayi işbirliği etkinleştirilmeli ve bu kapsamda, ARGE & yenilikçilik alanlarında hem özel sektöre hem de üniversitelere yüksek oranda teşvik verilmelidir. S3: Teknolojik gelişmeler bölgedeki üniversiteler tarafından yakından izlenmeli ve gelişmiş ülkelerin tecrübeleri öğretim elemanları marifetiyle özel sektöre/ bölgemize aktarılmalıdır. S1: Bölgede lojistik merkezin kurulmasına ilişkin resmi süreç başlatılmalı ve fizibilite çalışmaları yapılmalıdır. S2: Merkezin yer seçimi yapılmalı ve en kısa sürede altyapı çalışmaları tamamlanmalıdır. S3: Merkezin ulaşım altyapısı, taşımacılıkta kullanılan önemli bağlantı yollarına entegre edilmelidir. S4: Merkezde yer alacak ihracat kapasitesi yüksek firmalar belirlenmeli ve bu firmalara yönelik bilgi ve iletişim teknolojileri geliştirilmelidir. S1: Bölgede yapılması planlanan ulaşım yatırımları hızlandırılmalıdır. S2: Demiryolu ağlarının teknolojisi geliştirilmeli ve bölgede demiryolu taşımacılığının önü açılmalıdır. S3: Havayolu, karayolu ve demiryolu taşımacılığı gibi farklı ulaşım modlarının entegre bir şekilde kullanılması sağlanmalıdır. TRC1 Bölgesi nin rekabet gücünün arttırılmasında, istihdamın büyümesinde, gelirin adil paylaşılmasında (dezavantajlı grupların ekonomik büyümeden daha fazla pay almasında) veya çevrenin korunması/ daha çevreci bir ekonomi geliştirilmesinde veya etkili olacağını öngördüğünüz toplamda en öncelikli 5 sektör, küme, ürün/ hizmet veya ürün/ hizmet grubunu belirtiniz. Bunların geliştirilmesi konusunda genel stratejileri kısaca (her biri için en çok 2 sayfa) özetleyiniz. Yanıt: TRC1 Bölgesi nin rekabet gücünü artıracak, istihdamın büyümesini sağlayacak ve sürdürülebilir kalkınmasına katkı sağlayacak öncelikli sektör, küme ve hizmet grubu aşağıdaki gibidir: 1. Tekstil, Hazır Giyim 2. İşlenmiş Deri Ürünleri 3. Tarıma Dayalı Sanayi (Zeytinyağı, Pekmez, Antepfıstığı) 4. Gıda Sanayi 5. Sağlık Türkiye nin ve bölgenizin gelişmesi açısından (i) komşu düzey 2 bölgelerle, (ii) komşu olmamakla birlikte, ülke içindeki diğer bölgelerle ne tip işbirlikleri geliştirilebileceğini belirleyiniz. Bu işbirliklerinden toplamda en öncelikli 5 tanesinin hangi konularda (örneğin hangi tematik alan veya projelerde) hangi araçlarla (örneğin ortak yatırım, kapasite geliştirme, karşılıklı veya birlikte tanıtım veya burada adı geçmeyen diğer araçlar) geliştirilebileceğini açıklayınız. Yanıt: 1. DOĞAKA, DİKA ve KARACADAĞ ile birlikte Turizm sektöründe ortak çalışmalar ve işbirlikleri yapılabilir. Bu kapsamda, bu bölgeleri kapsayan bir kültür-inanç turizmi güzergahı oluşturulabilir, bölgesel turlar ve tanıtım organizasyonları düzenlenebilir. 12

2. DOĞAKA ile birlikte Ulaşım ve Lojistik alanlarında lojistik merkez kurulması, Hassa-Dörtyol Tüneli Projesi ve/veya demiryolu ağları projeleri gibi ortak projeler hayata geçirilebilir. 3. DOĞAKA ile birlikte ortak bir Gıda İhtisas OSB kurulabilir. 4. DOĞAKA ve KARACADAĞ ile birlikte iklim koşullarına uygun katma değeri yüksek tarım ürünleri üretimine ilişkin ortak bilgilendirme faaliyetleri ve üreticileri eğitme faaliyetleri tasarlanabilir. Bu kapsamda, bu bölgelerde ihtiyaç duyulan ham madde temininde işbirliği yapılabilir. 5. ÇUKUROVA ile birlikte Sağlık Turizmi konusunda ortak yatırımlar yapılabilir, birbirilerini tamamlayıcı ihtisas hastane yatırımları yapılabilir. TRC1 Bölgesi nin kalkınmasını hızlandıracak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarının azaltılmasına katkıda bulunacak mekansal gelişme ve mekansal planlama (çevre düzeni planları, imar planları gibi) konularındaki önerilerinizi önceliklendirerek kısaca belirtiniz. Yanıt: 1. Toplu taşıma sistemlerinin geliştirilmesi ve mevcut ulaşım sistemlerinin belirli bir omurga üzerinde kentin kalbine eklemlenmesi ve raylı sistem ağlarının genişletilmesi (konut alanları ile merkez ve OSB ler arasındaki toplu taşıma sisteminin güçlendirilmesi) 2. Kent merkezinde kalan sanayi işletmelerinin, OSB lere taşınması ve kent merkezi dışında yer seçmelerinin sağlanması 3. Bölgede yer alan fuar alanlarının genişletilmesi ve yeni fuar alanlarının açılması 4. İl Çevre Düzeni Planlarının vizyon sahibi insanlar tarafından bilimsel kriterlere göre yapılması ve Bölgede turizm merkezleri ilan edilmesi 5. kentsel dönüşüm uygulamalarının planlı ve programlı yapılması 6. Tarihi dokunun korunması ve canlandırılması konusunda plan kararlarına yer verilmesi 7. Tarıma elverişli arazilere konut yapımı için imar izni verilmemesi ve bu konuda ciddi yaptırımların uygulanması 8. Kentlerde mevcut yeşil alan ve rekreasyon alanlarının artırılması Kalkınma ajanslarının etkili ve verimli çalışması başta olmak üzere yerelde kurumsal kapasitenin geliştirilmesi ve kalkınma politikasının yönetişimi konusunda tespit ve önerilerinizi belirtiniz. Yanıt: 1. Kalkınma Ajanslarının yeniden tanımlanması gerekmektedir. Bölgelerin özelliklerine ve öncelikli alanlarına göre ihtisas ajanslarının kurulması politikasının geliştirilmesi yerinde olabilir. 2. Kalkınma ajanslarının yetkilerinin ve Ajanslara tahsis edilen mali kaynak miktarlarının artırılması (tarım, turizm, sanayi ve diğer alanlarda küçük ölçekli altyapı yatırımları için) gerekmektedir. 3. Ajansların kuruluş gayelerinin Yönetim Kurulları ve Kalkınma Kurulları na iyice anlatılması ve üçlü yapıya sahip bu kurumun birlikte yakın ilişkiler çerçevesinde çalışmasının etkinleştirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda koordinasyonu Kalkınma Bakanlığınca yapılan bu kurumların Yönetim Kurulu ve Kalkınma Kurulları nın bölgesel kalkınma konusundaki farkındalık ve bilinç seviyelerinin artırılması elzemdir. 4. Ajansların Yönetim Kurullarının özerleştirilmesi ve Yönetim Kurulu kararlarının Kalkınma Bakanlığınca onaylanmasına yönelik bürokratik sürecin ortadan kaldırılması faaliyetlerin sürecini hızlandıracaktır. 13

5. Devlet Üniversitesi Rektörlerinin, OSB Müdürlerinin ve Ticaret Borsa Başkanlarının Yönetim Kurulu na dahil edilmesi ve bir ilde ayrı Ticaret Odası ve Sanayi Odası varsa, ikisinin de Yönetim Kurulu nda yer almasının sağlanmasına ilişkin mevzuat düzenlenmesi yapılmalıdır. 6. Kurumlar arası yetki karmaşasının giderilmesi için mevzuatlarda düzenleme yapılmalı ve Kalkınma Ajanslarının bürokrasideki yerleri net bir şekilde yerel kurumlara ifade edilmelidir. 7. Kalkınma politikasının yönetişimi hususunda kurumlar arası koordinasyon tam ve etkin sağlanmalıdır 14

EKLER: 1) İKA Yönetim Kurulu Mülakatları Sonuç Raporu 2) İKA Kalkınma Kurulu Atölye Çalışmaları ve İl Çalıştayları Sonuç Raporu 3) İKA Yönetim Kurulu Eylül Ayı Toplantısı Karar Tutanağı 4) İKA Yönetim Kurulu Eylül Ayı Toplantısı Karar Tutanağı 5) İKA 2012 Yılı II. Kalkınma Kurulu Toplantısı Tutanakları ve Sonuç Bildirgesi 6) İKA 2012 Yılı II. Kalkınma Kurulu Toplantısı İmza Föyü 15