İki Yönlü Bir Köprü. Sürdürülebilir Çok Dilli Eğitim Programlarının Bileşenleri. Bu broşür ÇDE programlarının birkaç önemli noktasını ele almaktadır:

Benzer belgeler
UNESCO Eğitim Sektörü

Sarıyer Belediyesi ile Her çocuk İngilizce konuşsun

Internationale Gesellschaft fur Ingenieurpadagogik (IGIP)

Eğitimde ve Toplumsal Katılımda Cinsiyet Eşitliğinin Sağlanması Projesi

Yeni ilkokullar. - reformla ilgili kısa rehber. Yeni ilkokullar - reformla ilgili kısa rehber 1

İŞ VE MESLEK DANIŞMANLIĞI HİZMETLERİ

21. YÜZYIL için EĞİTİM STANDARTLARI Erken Çocukluk Gelişiminde Kaliteli EğiGm ve Profesyonel Hizmetler

Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), Suriye de insan hakları ihlallerinin

Diller Neden Önemlidir. Hedeflerinin yerel diller aracılığıyla karşılanması

ONDOKUZ MAYIS ÜNĠVERSĠTESĠ YABANCI DĠLLER YÜKSEKOKULU HAZIRLIK PROGRAMI ÖĞRENCĠ EL KĠTAPÇIĞI

İç Denetimi Öğrencilere Tanıtmaya Yönelik Fikirler

Koçluk Oturumu/Seansı Canlandırma

2012, Novusens

Çocuk Gündüz Bakımevi Evangelisch-lutherische Petrigemeinde

Facebook. 1. Grup ve Sayfalar. Facebook ta birçok grup ve sayfa üzerinden İngilizce öğrenen kişilerle iletişime geçebilir ve

BİREYSEL EĞİTİM PLANI Ebeveynler için Rehber

Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları. Bilgilendirme Toplantıları

Bölümümüzün Vizyonu: Bölümümüzün Misyonu:

Barışçıl Okuldan Toplumsal Barışa - Demokratik Yurttaş Eğitimi

İŞTİP TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜNDE TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE UYGULAMADA OLAN TÜRKÇE - MAKEDONCA MATERYALLER. 1.Giriş

MESLEKİ EĞİTİM PROGRAMI. Gül Özcan

Okul Temelli Mesleki Gelişim Nedir?

KADIKÖY ANADOLU LİSESİ EĞİTİM VAKFI Y A B A N C I D İ L E Ğ İ T İ M M E R K E Z İ KURUMSAL İNGİLİZCE PROGRAMLARI

İKTİSADİ ve İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ

TÜRKİYE- ALMANYA EĞİTMEN DEĞİŞİM PROGRAMI KATILIMCI ÇAĞRISI

UZMAN ÇOCUK GÜVENLİĞİ TAVSİYE VE DESTEK

ORTAÖĞRETİM İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ ÖZEL ALAN YETERLİKLERİ

Vatandaşlık Eğitimi Merkezi (CCE) Varşova, 22 Ekim 2013

e-öğrenme Çözümleri Geliştirmek

YETİŞKİN EĞİTMENLERİNİN KURS PLANI

İŞARET DİLİNİN GELİŞİMİ KURUMLARARASI İŞBİRLİĞİNE BAĞLIDIR - Genç Gelişim Kişisel Gelişim

Dislektik çocukların ebeveynlerine ipuçları

ÇORLU MESLEK YÜKSEKOKULU GELENEKSEL EL SANATLARI PROGRAMI FAALİYET RAPORU

Enhancing Vocational Language Skills and Working Culture Awareness of European Construction Professionals (EVLAC)

Dağlık alanda yaşayan insanlar ve yaşadıkları çevreler için birlikte çalışmak

HENGE PROJESİ ONAYLANDI

KIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ TÜRKÇE ÖĞRETİM, UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

UNESCO Bilgi ve İletişim Sektörü

Viktorya Uygulamalı Öğrenim Sertifikası (VCAL) 11. ve 12. Sınıf öğrencileri için pratik bir seçenektir.

MENTAL ARİTMETİK, PARİTMETİK VE SOROBON EĞİTİM /KURS ÖNERİ FORMU

Eğitimde paradigma değişimi- öğretim ve öğrenim üzerine. Prof.Dr. Gülseren Kocaman DEÜ Hemşirelik Yüksekokulu

TEB KOBİ BANKACILIĞI

Dil ve Kültürlerarası Beceriler (LiMErIC)

PROJE BİLGİLERİ Projenin Amacı

LEEDS LANGUAGE ACADEMY DE GENEL İNGİLİZCE KURSLARI

ISSAI UYGULAMA GİRİŞİMİ 3i Programı

YABANCI DİL ULUSLAR ARASI MIDIR? BAŞARILI BİR HAREKETLİLİK İÇİN ÖN ŞART MIDIR?

Giresun Eğitimde İyi Örnekler Çalıştayı 2015

Orta-Doğu Avrupa ve Avrasya da Erken Dönem Çocuk Eğitim ve Bakım (EÇEB) Kalitesi. Sarah Klaus Direktör Erken Çocukluk Programı

ORTAÖĞRETĠM ĠNGĠLĠZCE ÖĞRETMENĠ ÖZEL ALAN YETERLĠKLERĠ

(Resmi Gazete Tarihi: ; Resmi Gazete Sayısı: 28773)

İTALYAN OKULLARI NASIL DÜZENLENMİŞTİR?

Profesyonel bir Öğrenme Topluluğu Olarak Öğretmenler. Varşova, 22 Ekim 2013

EĞİTİM, HAYATBOYU SÜREN BİR ETKİLEŞİMDİR! Sorularınız İçin Ülke Merkezli Faaliyetler

KKTC MİLLİ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI

UCL Institute of Education a Hoş Geldiniz

*Öğrenme, öğrencilerin fikri katılımını ve uygulamasını gerektirir. *Kendi başına açıklama ve gösterim, Uzun süreli öğrenmeyi sağlamaz.

YÖNETMELİK SİİRT ÜNİVERSİTESİ TÜRKÇE ÖĞRETİMİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

OKUL KILAVUZU W RLD. Okul Kılavuzu #çocuklarokullarıelealıyor. CHILDREN'S 20 November

T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Özel Eğitim, Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Öğretim Yılı Yabancı Dil ve Pilot Okul Çalışmaları by İngilizce Öğretmeni Sefa Sezer İnönü Üniversitesi Siirt Üniversitesi Fırat Üniversitesi Ardahan Üniversitesi

SPEAKING CAMP

AVRUPA BİRLİĞİ HAYAT BOYU ÖĞRENME İÇİN KİLİT YETKİNLİKLER

Bir okuldan fazlası. Bir okuldan fazlası HER ALANDA KALİTELİ VE GÜVENLİ EĞİTİMİN MERKEZİ. ANAOKULU VE KREŞLER İLKOKULLAR ORTAOKULLAR

ÖZEL ATAFEN İLKOKULU 1. SINIFLAR İNGİLİZCE VELİ BİLGİLENDİRME

BAYBURT ÜNİVERSİTESİ TÜRKÇE ÖĞRETİMİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

Almanca bölümü olarak hedeflerimiz:

KAZANIMLAR(KISA DÖNEMLİ AMAÇLAR)

İngilizce nasıl öğrenilir?

Eğitim İhtisas Komitesi. Prof. Dr. Mustafa Safran Komite Başkanı Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi

Türkiye de hepimizin sağlığı ve mutluluğu için çalışan köklü bir kuruluş var:

Avrupa yı İnşaa Eden Gençler

BELGESİ. YÜKSEK PLANLAMA KURULU KARARI Tarih: Sayı: 2009/21

Erasmus+ OKUL DEĞERİNİ BİLİN!

STRATEJİK AMAÇLAR STRATEJİK HEDEFLER STRATEJİLER

KAYSERİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ (KAYHAM) STRATEJİK PLAN ( )

UNESCO MİLLÎ KOMİSYONLAR TÜZÜĞÜ

Hedefler, Aktiviteler, Çıktılar

NO 9 Bağıntısız gençler için medya lab yöntemleri etkileşimli araç

HAYATBOYU ÖĞREN, HAYATBOYU KEŞFET!

Seviye 1 Ünite 4 Çalışma Planı

Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 60

PEARSON BTEC LEVEL 3 CERTIFICATE IN PERSONAL TRAINING (QCF)

Yaygın Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü TÜRKİYE DE YAYGIN EĞİTİM

CURRICULUM VITAE. 4. Uyruk : Avusturya (Mavi Kart dolayısıyla çalışma ve oturma serbestisi

Birleşmiş Milletler Asya ve Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu (UNESCAP)

SOSYAL HİZMETLER VE DANIŞMANLIK TÜRKİYE BAĞIMLILIKLA MÜCADELE EĞİTİMİ MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BELGE YÖNETİMİ VE ARŞİV SİSTEMİ STRATEJİSİ

Üst Düzey Yöneticiler için Çalışma Gezisi İspanya, 01/

wora.com.tr

First Discoveries Seviyesi Kullanım Kılavuzu

Yazılım Mühendisliğinde İleri Konular (SE 650) Ders Detayları

Kariyerinize NILE farkı!

Aktif yaşlanma için öğrenmenin anahtar rolünün farkındalığının arttırılması. 1. Proje ilişkisi

SIL International. Партнёры по развитию национальных языков. Faire équipe pour mettre les langues en valeur 语 言 发 展 合 作 伙 伴. Dil Gelişim Ortakları


Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı I Türkiye (UN SDSN I Turkey) Bahar ÖZAY UN SDSN I Türkiye Direktörü Antalya, 4 Kasım 2016

AB ve Türkiye Sivil Toplum Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Hibe Programı

Europass a Genel Bakışş. ecdc.europa.eu

Transkript:

ok Dilli Eğitim İki Yönlü Bir Köprü Sürdürülebilir Çok Dilli Eğitim Programlarının Bileşenleri Çalışmalar göstermektedir ki en etkili öğrenme yolu öğrencinin en iyi bildiği dilde öğrenim görmesidir. Bu basit gerçek birinci dilde basit okuma ve yazma becerilerinden ikinci bir dilin edinilmesine kadar genişler. Ana dille başlayan çok dilli eğitim (ÇDE) programlarında, öğrenciler öğrenim hayatlarının ilk yıllarında kendi dillerini kullanırlar ve resmi dili de bir ders konusu olarak öğrenirler. Öğrenciler anlama, konuşma, okuma ve yazmada tecrübe kazandıkça, öğretmenler bu dili eğitimde kullanmaya başlar. Etnik dil ile toplumda genel olarak konuşulan dilin arasındaki bu eğitici köprü öğrencilere hem çocuklara hem de yetişkinlere benzer şekilde kendi etnik dil ve kültürlerini korurken daha geniş çaplı çok dilli amaçlarına da erişmelerini sağlar. Bu broşür ÇDE programlarının birkaç önemli noktasını ele almaktadır: Etnik dilsel azınlık topluluklarının sesleri genellikle duyulmamaktadır. Bu nedenle bu toplulukların ÇDE programlarının ihtiyaçlarını karşılamak için destek vermek uygun olacaktır. Geleneksel eğitim yöntemleri ÇDE programları için uygun değildir. Toplum ve ulusal düzeydeki eğitmenlerin ÇDE programlarını tasarlayıp uygulamaya koymak için kapasitelerini geliştirmeleri gerekmektedir. Baskın olmayan bir dilde bir yazım sistemi geliştirmek ÇDE programı hazırlamak için zor ama hayati önem taşıyan bir adımdır. ÇDE programları sadece yerel toplulukların kararlılığına ve kaynaklarına değil, aynı zamanda devlet kurumları, sivil toplum kuruluşları (STK) ya da diğer kurumların kaynak ve tecrübelerine de ihtiyaç duymaktadır. Kaynakların birleştirilmesi ortakları bir araya getirir ve böylelikle her biri kendi kaynağını sisteme dâhil edebilir. ÇDE programları çocuklara ve yetişkinlere hayatları boyunca öğrenmeye devam etmeleri için sağlam bir temel oluşturur. Güneydoğu Asya'dan bu genç kadına kulak verelim: Okulda öğrenmem çok zor çünkü ulusal dili konuşmayı bilmiyorum. Birlikte çalışarak bu kadına ve onun gibi milyonlarcasına okulda başarılı olmalarında yardımcı olabilir ve kimliği kendi kültürüne sağlam bir şekilde bağlı kalmak üzere çevresindeki dünyadan daha fazla haberdar olmasını ve ona ayak uydurmasını sağlayabiliriz. Şema, Dr. Susan E. Malone www.sil.org/literacy/graphics/mle_chart.pdf ÇDE programları yenilikçi düşünmeyi ve bireyler, toplumlar, organizasyonlar ve ajanslar arasında iş birliğini gerektirir. Bu şema en güçlü programların temel bileşenlerini gösterir. SIL ÇDE programları çerçevesinde yerel toplulukları savunur, onların destekleyici kaynaklara erişmelerini ve her birinin uygun programlar geliştirmelerini sağlar. www.sil.org/literacy

Savunma ve Sözcülük Eğer dili bilmiyorsan, nasıl yardım istersin? Etnik dilsel toplulukların sesleri çoğu zaman duyulmamaktadır. Eğitim ve gelişim amaçlarını elde edebilmek için kendilerine savunabilecek ve destek olabilecek kurumlara ve bireylere gereksinimlerini duyurabilme konusunda desteğe ihtiyaçları vardır. Bu savunma ve desteğin ÇDE amaçlarını destekleyen kurumlar arası farkındalık yaratmak ve başlangıç programı yardımcılarını harekete geçirmekten ÇDE programlarının mezunları ile ilişkileri devam ettirmeye kadar birçok seviyesi vardır. Papua Yeni Gine'de Savunma ve Sözcülük Bir Usarufa erkeği okuryazarlık projesinin açılış töreni programını okumaktadır. James Warebu ve SIL sözcüsü David Wake, Usarufa Okuryazarlık Kaynağı Merkezinin temel atma törenini kutluyor. "Dilimizde yazılmış birkaç kitap var, ama neden biz bunları okuyamıyoruz? Çocuklarımızı kendi dilimizde okumaya ve yazmaya nasıl teşvik edebilirim?" Bu sorular James Warebu'daki bir vizyon haline dönüşen sıkıntıyı ifade etmektedir. Çocuklar Usarufa dilinde okumak ve yazmak için gündüz sınıfları doldurmaktadır, erişkinler için ise akşam sınıfları bulunmaktadır. Warebu Papua Yeni Gine hükümetinin çocukları ulusal dilden önce ana dillerinde eğitme isteğini, böylece ulusal dilde eğitime kapı açabileceğini biliyordu. Buna karşın, bu imkânın Usarufa çocuklarına verilebilmesi için yardıma ihtiyacı olacağını bilmekteydi. Birçok SIL çalışanına danıştı ve birçok atölye çalışmasına katıldı ve bunlar da Usarufa dilinde okuryazarlığı sağlayabilmek için karşılaştığı en önemli sorunun düzeltilmiş bir alfabeye ihtiyacı olduğunu doğruladı. Sahip olduğu heves bulaşıcıydı. Ailesi ve arkadaşları dillerini yok olmaktan kurtarma çabasına destek verdiler. Birçoğu bir alfabe tasarımı atölye çalışmasına ve daha sonra da bu alfabe ile deneme sınıflarına katıldılar. Böylelikle ilk okuma kitapları oluşturuldu. Dersler başladığında, erişkinler genç neslin kendi dillerini artık daha akıcı konuştuklarını görmekten mutlu oldular. Erişkinler de okuma yazma derslerine hevesle katılmaya başladılar. Bir SIL danışmanı ulusal ve uluslararası STK'larla birlikte bir savunmacı ve destekçi olarak 18 ay boyunca çalıştı ve bazı dil gelişim amaçlarını elde etmede Usarufa halkına yardımcı oldu. Topluluğun hevesi ve taşın altına ellerini koymaları, SIL'in savunma ve danışmanlık desteği ve hayati kaynaklara erişim konusunda teşvik edilmesi sayesinde Warebu'nun rüyası gerçek oldu. Bangladeş SIL yerel dil topluluklarını destekleme konusunda Bangladeşli STK ortaklarına yardım etmek amacıyla atölye çalışmaları düzenlemektedir. Bu bir dizi atölye çalışması bütün STK personelini o STK ortağı tarafından hizmet edilen bir toplulukta örnek bir ÇDE programı geliştirmeye teşvik etmektedir. Beş ortak STK ve dil toplulukları atölye çalışmalarının dördüne de katıldı. Çin Çin Halk Cumhuriyeti nden bölgesel hükümet liderleri Shilong Bai halkı için erişkin ana dil okuryazarlık programını desteklemek amacıyla bir okul öncesi çift dilli eğitim programının resmi açılışını kutladılar. SIL modern öğretim tekniklerinin yerel dilin sadece konuşmayla sınırlı olduğu bu köye adaptasyonuna yardımcı oldu.

Kapasite Geliştirme İnsanlar en iyi, iyi anladıkları bir dilde öğrendikleri zaman öğrenirler. Çok dilli eğitim (ÇDE) geleneksel eğitim yöntemlerini ve materyallerini yerel kültüre uyacak şekilde adapte ederek kaliteli eğitimi mümkün kılar. Azınlıkların daha geniş bir dil ve kültür içerisinde yaşamasını ve öğrenmesini kısıtlayan kültürel ve dilsel bariyerlerin üzerine bir köprü oluşturmaktadır. ÇDE programları dikkatli bir gelişime ve eğitime gerektirdiği için, ÇDE danışmanları topluluk eğitmenlerine ve ulusal program tasarımcılarına etkili çok dilli eğitim programları oluşturmak amacıyla kapasite geliştirmede yardımcı olabilirler. Etiyopya Etiyopya Bölgesel Kültür Dairesi ile birlikte yürütülen beş yıllık bir pilot projenin bir parçası olarak SIL bir ÇDE planlama atölye çalışması yaptı. Proje ilk okuma kitaplarının oluşturulması, öğretmenlerin eğitimi, ilkokul derslerinin değerlendirilmesi ve gözlemlenmesi ve Benishangul - Gumuz bölgesinde beş dil için ilave tavsiyelerde bulunulmasını içermektedir. Tayland Mahidol Üniversitesi ve SIL 12 ülkedeki ÇDE programlarını organize etmek için hükümetten, STK'lardan, üniversitelerden ve dil topluluklarından 60 kişi için Bangkok'ta eğitim atölye çalışmaları düzenlemiştir. UNESCO ve UNICEF de bu atölye çalışmalarını desteklemiştir. Katılımcılar dilsel ve kültürel miraslarını belgeleme ve koruma konusunda liderliği ellerinde bulundurdukları için öğrendiklerini başkalarına güvenle aktarmayı öğrenmektedirler. Etnik Azınlık Dil Keşifleri Dilimin [Quechua dili] yaygın kullanılan dile [İspanyolca] eşit olmadığını düşünüyordum. Diğer ülkelerden insanlarla kültürümü, dilimi ve dilimin nasıl yazıldığını belgelemeye başlayana kadar bunun doğru olduğunu düşünüyordum. İhtiyacım olan harfleri keşfetmeye ve grameri analiz etmeye başladığımda, dilimin diğer diller kadar güzel olduğunu fark ettim. Dilimde morfolojik, sentaktik ve semantik yapılar bulunmakta." Bu sözler Peru'lu öğrenci Édison Convercio Ibarra'nın. Diğer on yedi öğrenci de kendi dilleri hakkında benzer şeyler keşfetti. Peru'nun Lima şehrindeki Ricardo Palma Üniversitesi nde İspanyolca olarak verilen bir kursa katılmak için Ekvador, Guatemala, Meksika ve Peru daki 16 farklı topluluktan gelmişlerdir. Birçok öğrenci kendi dilinin gramerini yoğun bir şekilde ilk defa olarak analiz etmekteydi. Bu 10 aylık kurs etnik azınlık dillerini konuşanlara kendi dillerini iyi bir şekilde anlayarak kendi topluluklarındaki dilin gelişiminde yer alabilmelerine olanak sağlamak için uygulamalı dilbilim konusunda sağlam bir temel oluşturmak üzere tasarlanmıştı. Bu öğrencilerden birçoğu şu anda iki dilli okullarda öğretmen ya da müdürdür. Mixteco dil topluluğundan başka bir öğrenci olan Bibiana Mendoza Garcia bu uygulamalı dilbilim programının amacını şu şekilde tanımlamıştır: Sınıftaki arkadaşlarım ve ben bu eğitimin gerekli olduğuna inanıyoruz ve öğrendiklerimizi bu şekilde eğitim alma imkânı bulamayan diğerlerine nasıl aktaracağımızı düşünüyoruz. Guatemala Guatemala'daki çocuklar bir Ixil video ekibi tarafından yazılıp filme alınan Kalp Dilim adlı bir Ixil videosu seyretmekteler. Bu video Ixil halkına kendi dillerinde okumayı öğretmek için oluşturulmuştur. Bu yerel ekip şu anda kendi videolarını yazmakta, filme çekmekte ve kurgulamakta ve diğerlerine de bunu yapmak için yardım etmeye hazırlar. Her gün öğrenciler gibi öğretmenler de yeni şeyler öğrenmektedir.

DE Köprüsü Birçok yerel dil topluluğu çok dillidir. Ayrıca, bazıları ulusal dili bazıları da bir uluslararası dil kullanarak iletişim kurmayı tercih ederler. Çift Dilli Eğitim programları ilk dille okuryazarlığın sağlanmasını destekler, böylece daha fazla çok dilli hedefe ulaşılabilir. Başarılı ÇDE programları ana dili baskın olmayan diller olan kişilerin öncelikle ana dillerinde kültürel ve dilsel olarak uygun eğitimsel altyapıların kurulmasına imkân sağlar. Böylelikle bu temeli bir ya da daha fazla dile bir köprü olarak başarıyla kullanabilirler. ÇDE programları ulusal ve uluslararası dillerde olduğu kadar yerel dilde de hayat boyu sürecek bir öğretimin kapılarını açar. Şema, Dr. Dennis L. Malone www.sil.org/literacy/graphics/mle_bridge.pdf

Yazım Sistemi Yazım Sistem Tasarımı Bir dil bir sınıfta kullanılmadan önce, yazılı bir şekle sahip olmalıdır. Bir dil için yazım sisteminin geliştirilmesi (imla) karmaşık ve zor bir iştir. Dilin nasıl şekillendiğinin dikkatlice analiz edilmesi gerekmektedir. Dilin kullandığı farklı sesler nelerdir ve bunları ifade etmek için en iyi yol hangisidir? Hangi yazım tipi kullanılmalıdır? Bu ve buna benzer soruları yanıtlamak için, dil bilim ve okuryazarlık danışmanları bu süreçte dil toplulukları, üniversiteler ve hükümetlerle birlikte çalışmaktadırlar. SIL dünya üzerindeki birçok karmaşık Roman ve Roman olmayan yazı tipi için bilgisayar fontları oluşturmuştur, böylelikle materyal oluştururken yazı tipi ile ilgili sorunların dil topluluklarını etkilememesi sağlanmıştır. Şu adresten indirilebilir http://scripts.sil.org Topluluğu temel alan atölye çalışmaları ve rehberler bireylerin dilbilim analizi ve sosyo-dil bilimsel araştırmalar yapmaları ve yazım sistem tasarımında ve standardizasyon konularında eğitim vermek için etkin yollardır. Yazım sistemi geliştirmeye olan bu katılımcı yaklaşım toplumun ilgisini ve sonuçların sahiplenilmesini geliştirir ve bir yazım sisteminin ve dil gelişim programının başarısında hayati rol oynar. İmla Tasarımı Atölye Çalışmaları Bir atölye çalışması katılımcısı coşkulu bir ifadeyle şöyle dedi: İmla geliştirme altın aramak gibi bir şeydir. Çok çalışmak gerekir ama hedefe vardığınızda gerçek bir hazineye ulaşmış olursunuz! Tanzanya'nın Kuria dilindeki basılı materyaller yaygın şekilde kullanılmamaktaydı. Bir imla atölye çalışmasında Kuria yazım sistemi incelendi. Yerel bir ekip problemin imla sisteminden kaynaklanmadığını, okuyucuların Kuria dilinin bir ticaret dili olan Swahili gibi oluşturulduğu varsayımından kaynaklandığını belirledi. Atölye çalışması katılımcıları Kuria ve Swahili yazım sistemleri arasındaki birçok önemli farklılığı ortaya koydu. Bu farkındalık ve minimum seviyedeki eğitim ile ana dillerinde oldukça kolay bir şekilde okumaya başladılar. İlgili dilleri konuşanlar da atölye çalışmasında yer aldılar. Katılımcılar birbirlerinden birşeyler öğrendiler ve birbirlerini daha fazla çabalamaya cesaretlendiler. Simbiti dili Kuria'ya yakın bir dildir ve bu nedenle Kuria imla sistemi Simbiti yazım sistemi için bir başlangıç noktası oldu. Dilini yazılı olarak gören bir Simbitili şöyle demiştir: Dilim konusunda gözlerimin önündeki perde kalktı. Çok güzelmiş! Papua Yeni Gine İki haftalık Alfabe Belirleme Atölye Çalışması (ABAÇ) yerel dil öğretmenlerine, eğitmenlere ve topluluk üyelerine kendi dillerinde hikâyeler yazma, imla seçeneklerini tartışma ve seçme, bir deneme heceleme kılavuzu oluşturma ve bir sözlük derleme imkânı vermiştir. ABAÇ yöntemi konuşanların dillerini algılamalarına dayanır ve bunun sonucu olarak ses sistemini o dili konuşanların algıladıkları kültürel yapı içerisinde yansıtır. SIL, 100'den fazla dil için fonu Avustralya hükümeti tarafından sağlanan deneme imla sistemleri oluşturma Atölye çalışmaları katılımcıları analiz egzersizlerinde dil bilgilerini kullanırlar. Kamboçya Kamboçya'da Kuy dilini konuşanlar için imla geliştirme süreci geniş bir sesbirimsel yapıya sahip olma, karmaşık Khmer yazım sistemini kullanma ve Kuy dilini konuşan çok az kişinin bu dili yeterli şekilde okuma yazma becerilerine sahip olması gibi dezavantajlarla karşı karşıya kalmıştır. Bu sorunlara rağmen, topluluğun katkıları ve sürece katılımları çok önemliydi. Dil farkındalık toplantıları, bir imla atölye çalışması ve bir dil komitesi; bunların her biri Kuy dilini konuşanların yeni yazım sistemini kabul etmeleri için iyi bir altyapı ortaya koymuştur. konusunda Papua Yeni Gine Eğitim Bakanlığına yardım etmiştir.

Kaynak Birleştirme Bir elin nesi var iki elin sesi var. Malezya UNESCO'nun SIL Malezya'dan talebine istinaden, Dayak Bidayuh Ulusal Birliği ve SIL elemanları beş Bidayuh dilinde bir ÇDE projesi uygulamaya koymuştur. Bu atasözü ÇDE programları oluşturmak için dil toplulukları ile ortakları arasındaki iş birliğinin yararlarını uygun bir şekilde tanımlamaktadır. Her bir ortak kendi kaynaklarını ve tecrübesini ortaya koyar. Öğrencilerin ulusal ve uluslararası diller arasında köprü kurmasına yardımcı olan güçlü eğitim programları hükümetlerin, STK'ların, üniversitelerin ve bağış yapanların ortak çabalarıyla geliştirilebilir. Birçok kaynağı birleştiren ÇDE programları yerel topluluğun daha etkin bir şekilde katılımına imkan sağlar, böylelikle sürdürülebilir bir ÇDE programının olasılığı artar. Bangladeş'te ÇDE Öğretmen Eğitimi Öğretmenlik için başvurdum ama herhangi bir detay bilmiyordum. Daha sonra ÇDE konusunda bilgi sahibi edindim. bir öğretmen eğitimi atölye çalışmasında bunları söyleyen Suma Khyang sözlerine şöyle devam ediyor: Khyang çocuklarına ana dillerinde eğitim vermek istemiştim. Ancak şaşkına dönmüştüm; dilimizde hiçbir kitap yoktu, çünkü sadece konuşulan bir dildi. Eğer ana dilimizde eğitim yapacaksak aileler çocuklarını okullara gönderirler miydi? Eğer hiçbir çocuk sınıfa gelmezse işim ne kadar sürerdi? Yeni ders yılı hazırlanırken, öğretmenler Bangladeş Chittagong Hill Tracts'te bir ÇDE atölye çalışmasına katıldılar. Burada öğrenciler ana dillerinde eğitim gördüklerinde erken eğitimin en etkili eğitim olduğunu öğrendiler. Yeni müfredatı hazırlamak için katılımcılar yerel topluluktaki öğretmenler tarafından Bangladeş teki bir öğretmen eğitim kursu Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), SIL International ve diğer STK'lar tarafından oluşturulmuş olan bir koalisyon tarafından desteklenmektedir. Harmonyum Bangladeş'te yaygın bir enstrümandır. kullanılabilecek ana dilde materyaller oluşturdular. Bunun gibi faaliyetler topluluk dilleri ile daha geniş çapta kullanılan diller arasında eğitimsel köprüler oluşturur. Öğrenciler ana dillerinde temel okuma ve yazma yeteneklerini geliştirirse daha geniş çok dilli ve eğitimsel amaçlara erişebilecek ve aynı zamanda kendi dil ve kültürlerini koruyabilecektir. Eğitiminin sonunda Suma ÇDE programlarının Bangladeş'in etnik çocuklarını eğitmek için doğru yol olduğunu düşünüyorum. Biz öğretmenler bunu şimdi anlıyoruz. demiştir. O şimdi ebeveynlerin ana dilde eğitime başlamanın çocuklarının okulda ve hayatlarındaki başarısında anahtar rol oynadığını anlamalarına yardımcı olmaya hazır. Sudan Ana dilden ulusal dile geçişi içeren iki dilli eğitimin uygulanmasının ana hatlarını tartışmak üzere ÇDE danışmanları tarafından gerçekleştirilecek olan atölye çalışmalarına katılmak için Güney Sudan Devlet Eğitim Bakanlıklarının her birinden on kişi seçildi. Eğitim Bilim ve Teknoloji Bakanlığı dil ve eğitim politikasının ana hatlarını belirlemek üzere atölye çalışmalarından elde edilen bilgileri ve fikirleri kullanmaktadır. Afrika Altı doğu Afrika ülkesinden katılımcılar toplumda ilgi görmeyen kişiler için sağlık ve eğitim konusunda devam eden çalışmalarının bir parçası olarak SIL ve birkaç ortak organizasyon tarafından desteklenen HIV/AIDS atölye çalışmasına katıldı. HIV/AIDS'ten korunmayla ilgili orijinal şarkılar bestelendi ve kültürel olarak uygun hikâye formlarında tedavi materyalleri hazırlandı. Tüm bu şarkılar kayda alındı ve broşürler sekiz yerel ve daha geniş çapta kullanılan beş dile çevrilerek bu dillerde basıldı.

Hayat Boyu Öğrenme Sağlam bir temel üzerine inşa etmek Senegal Temel Saafi okuryazarlık eğitiminin ikinci yılını tamamlayan bir kadın şöyle demektedir: Artık ilkokula giden çocuklarıma Fransızca kitaplarını okumalarında yardımcı olabileceğim. Öncelikle kendi ana dillerinde yazma ve okuma konusunda akıcılık kazanan gençler ve erişkinler okuryazarlık becerilerini diğer dillere transfer etmeye daha hazırlıklıdırlar. Hayat boyu sürecek olan öğrenim için hayati araçları elde etmişlerdir. Erişkinlere ana dilde verilen güçlü bir eğitim topluluk üyelerine yerel ve ulusal gelişim çabalarında etkin bir şekilde yer almak için gerekli olan bilgi ve enformasyonu sağlar. Bunun neticesinde insanların kendine güveni artar ve toplum daha geniş çaplı iletişim dillerinde okuryazar olma konusunda daha donanımlı olur. Ana Dilde Okuryazarlık Vizyonu Burkina Faso Abdramane Traore başarılı bir sabun üretim ve eğitim tesisi kurmuştur, ayda 500 kalıp sabun satmaktadır. Okulda kullanılan dili bilmediğinden dolayı ilkokul eğitimi alamamıştı. Gençlik yaşlarında ana dili olan Témoignages dilinde bir okuryazarlık kursuna gitti. Öğrenme isteği sayesinde ayrıca okuryazarlık öğretmeni oldu. Meksika Mazatec dilinde yapılan bir radyo anonsunda yerel okulda yaz tatilinde iki hafta sürecek bir okuma ve yazma kursu olacağından bahsedildi. Bir Mazatec dili konuşanı olan ve bu dili çok seven Felix bu kursun ilham kaynağıydı ve Felix diğer erişkinlerin de kendi ana dillerinde okuryazar olmalarını istemek gibi bir vizyona sahipti. Öğleden sonraları İspanyolca yı akıcı bir şekilde okuyabilen ve ana dilleri Mazatec'i öğrenmek isteyen iki üniversite öğrencisi de bu kursun katılımcıları arasındaydı. Abdramane başarılı işletmecililk hayatının yanı sıra Témoignages dili öğretmeni oldu. Arjantin Biraz İspanyolca okuyabilen Toba dilini konuşan erişkinler ana dillerinde okuyabilmek için bir kursa katıldılar. Bu sınıfın mezunlarından dokuz kişi daha sonra bir okuma kitabı yazma atölye çalışmasına katıldı. COMELE yöntemini (Combinación de Métodos de Lectoescritura) kullanarak temel okuryazarlık materyallerini nasıl yazacaklarını öğrendiler. Hafta boyunca süren atölye çalışması neticesinde okuryazar olmayan ya da yarı okuryazar olanlar için Toba dilinde sekiz açıklamalı ders verildi. Doğu Asya Genç erişkinler için ana dil sınıfları baskın olmayan dili konuşanları ana dillerinde okuryazar olmak üzere eğitirler, bu da ulusal ve uluslararası dilleri edinmeleri için sağlam bir temel oluşturur. Felix diğer Mazatec dilini konuşanlara ana dillerinde nasıl okuyacaklarını öğretmektedir. Solomon Adaları İngilizce ve Pijin dilini bilmesine rağmen, bir köylü kendi dili olan Cheke Holo dilinde yazılmış bir hikâye kitabından hemen iki tane satın aldı. Kendi kendine yüksek sesle okumaya başladı ve sonra aniden bağırdı: İşte bu benim dilim!

7500 W. Camp Wisdom Road Dallas, Texas 75236-5629 USA ABD Telefon: +1 972 708-7400 E-posta: info-sil@sil.org www.sil.org www.ethnologue.com SIL International Hakkında SIL'in amacı etnik dilsel azınlıkların gelişimi için araştırma, çeviri, eğitim ve materyaller aracılığıyla sürdürülebilir dil tabanlı gelişim sağlamak amacıyla kapasite geliştirmektir. SIL çok dilliliğin çeşitlilikteki ve uluslararası anlayıştaki birliği desteklediğini kabul etmektedir. Uluslararası bir sivil toplum kuruluşu (USTK) olan SIL devlet kurumları, yerel gruplar ve diğer USTK larla ortaklıklar oluşturur. SIL 1993 ten beri Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültürel Organizasyonu nun (UNESCO) resmi bir STK ortağıdır, ve 1997 den beri SIL in Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi nde (ECOSOC) özel danışmanlık statüsü olmuştur. SIL ayrıca Dünya Dil Çeşitliliği Ağı, Maaya nın kurucu üyesidir. Bu ilişkiler SIL in dil gelişimi ve çok dilli eğitimdeki global diyaloğa katkıda bulunması için bir platform sağlamaktadır. Çok Dilli Eğitim Kaynakları Advocacy kit for promoting multilingual education: Including the excluded. 2007. Bangkok: UNESCO. 5 booklets. Beyond the bilingual classroom: Literacy acquisition among Peruvian Amazon communities. 1993. Dallas: SIL International and the University of Texas at Arlington. First language first: Community-based literacy programmes for minority language contexts in Asia. 2005. Bangkok: UNESCO. Language and education in Africa: Answering the questions. 2008. Nairobi: Multilingual Education Network of Eastern Africa. Manual for developing literacy and adult education programmes in minority language communities. 2004. Bangkok: UNESCO. Mother tongue-based literacy programmes: Case studies of good practice in Asia. 2007. Bangkok: UNESCO. Mother tongue matters: Local language as a key to effective learning. 2008. Paris: UNESCO. Promoting literacy in multilingual settings. 2007. Bangkok: UNESCO. Steps toward learning: A guide to overcoming language barriers in children s education. 2009. London: Save the Children UK. TR12