Cevher I ve Cevher II Hidroelektrik Santralleri Gold Standard Paydaşlar Toplantı Raporu İÇİNDEKİLER

Transkript

1 Cevher I ve Cevher II Hidroelektrik Santralleri Gold Standard Paydaşlar Toplantı Raporu İÇİNDEKİLER A. Davetiye 1. Davetli İzleme Tablosu 2. Davetiye Metni ve Gazete İlanı B. Toplantı 1. Toplantı Akışı 2. Teknik Olmayan Proje Özeti 3. Katılımcılar i. Katılımcı Listesi ii. Toplantı Değerlendirme Formları 4. Fotoğraflar 5. Toplantı Sonuçları i. Toplantı Notları ii. Yorumların Değerlendirilmesi iii. Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesinin Tekrarı iv. Yorumlara Bağlı Olarak Yapılan Değişikliklerin Özeti C. Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi 1. Proje Geliştiricisinin Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi 2. Katılımcıların Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi 3. Nihai Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi D. Paydaşlar Toplantısının Değerlendirmesinin Hazırlanması Süreci Ek 1: Katılımcı Listesi Ek 2: Değerlendirme Formları Ek 3: Harita

2 BÖLÜM A. A.1. Davetiye Davetli İzleme Tablosu Cevher I ve II Regülâtörü ve Hidroelektrik Santralleri Projeleri Paydaşlar Toplantısı, Trabzon İli, Maçka İlçesi, Akarsu Köyü nde düzenlenmiştir. Toplantıya ilgili devlet kurumu yetkilileri, Sivil Toplum Kuruluş temsilcileri ve yöre halkı davet edilmiş ve duyurular; posta, elektronik posta ve Trabzon yöresinde çıkan Günebakış Gazetesi nde verilen ilanlar ile yapılmıştır. Kategori Kodu Kuruluş (bağlantılı ise) Davetli İsmi Davetiye Biçimi Davet Tarihi Alındığına dair? (E/H) F WWF-Türkiye Sedat KALEM info@wwf.org.tr posta & e-posta 23/02/2009 H A Maçka Belediyesi Temel ÖZTEN posta 23/02/2009 H F Greenpeace Akdeniz Hilal ATICI Bilgi.tr@greenpe ace.org posta & e-posta 23/02/2009 H B DSİ 22. Bölge Müdürlüğü Mustafa UZUN dsi22@dsi.gov.tr posta & e-posta 23/02/2009 H B Trabzon Orman İl Müdürlüğü Alpaslan KALEMCİ telefon 23/02/2009 E Birol YAVUZ e-posta & telefon 23/02/2009 E Mustafa ŞAHİN posta 23/02/2009 H Denise WELCH info@goldstanda rd.org e-posta 23/02/2009 E A F E Akarsu Köyü Muhtarlığı Çevre Koruma Kurulu Gold Standard

3 A. 2. Davetiye Metni Gönderilen davetiye aşağıdaki gibidir: Sayın Bayanlar ve Baylar, Maçka İlçesi nde iki adet hidroelektrik santrali projesinin hayata geçirilmesini tartışmak üzere 27 Şubat 2009 Cuma günü saat da Köy Odası na davet ediliyorsunuz. Bu toplantıda, projenin tüm detayları, çevreye ve sosyal yaşama sağlayacağı faydalar ve olası etkileri tartışılacaktır. Bu toplantı için sağlayabileceğiniz her türlü katkıyı içtenlikle karşılamaktayız. Önerilen projeler ile ilgili herhangi bir endişe taşıyor iseniz, toplantıya şahsen katılmanızı ya da ekteki anket formunu doldurarak aşağıda adresi belirtilen SUEN Ltd ye posta yolu ile veya toplantı sonrasında elden ulaştırmanızı rica ediyoruz. Ayrıca yöre halkının yaşam standartlarını geliştirmeye yönelik her türlü fikrinizi de bekliyoruz. ÖZCEVHER ENERJİ ELEK.ÜR. A.Ş Cevher I ve Cevher II Regülâtör ve Hidroelektrik Santrali Projeleri Trabzon ili, Maçka İlçesi, Akarsu Köyü nde yer alan Acısu Deresi üzerinde uygulanacaktır. Şirket, Hamuryayurdu Platosunun 1 km doğusunda, Maçka İlçesi nin 16 km güneyinde bulunan Acısu Deresi üzerinde iki adet hidroelektrik santrali inşa etmeyi ve işletmeyi planlamaktadır. Proje ile ilgili detaylı bilgi ilişikteki teknik olmayan özette belirtilmiştir. Projenin sosyal ve ekolojik değerler açısından en yüksek standartlarda sürdürülebilir olmasından emin olmak istediğimiz için, projemizi Uluslararası İklim Değişiklikleri Kuralları ve Gold Standard a uygun olarak geliştirmeyi tercih ettik. Bu sürecin bir parçası olarak tüm sosyal ve çevresel etkileri göz önüne aldığımızdan emin olmak için, bilgilerinize başvuruyoruz. Bu projenin halkınızın sürdürülebilir kalkınmasına sağlayacağı başka türlü katkılar var ise bu konu hakkındaki görüşlerinizi de almak isteriz. Bu gelişimle ilgili seçtiğiniz her türlü katkıyı memnunlukla karşılıyor ve toplantımıza katılımınızı veya yazılı yorumlarınızı bekliyoruz. Saygılarımızla, YAPITEK İNŞAAT SANAYİİ TİCARET A.Ş & SUEN MÜHENDİSLİK DANIŞMANLIK LTD.

4 Yerel Gazetedeki Toplantı İlanı: 23 ve 24 Şubat 2009 tarihlerinde, yerel Günebakış Gazetesi nde yayınlanan ilan aşağıdaki gibidir: DAVET Tüm ilgilileri 27 Şubat 2009 tarihinde, saat da Cevher I ve Cevher II Elektrik Santral Projemizi konuşmak üzere, Trabzon İli, Maçka İlçesi, Akarsu Köy üne davet ediyoruz. Toplantının amacı; sizleri projemiz hakkında bilgi edinme fırsatı vermek, yorumlar yapmak ve mümkün olduğunca sizin de düşüncelerinizi anlatabilmenizdir. Daha fazla bilgi için lütfen: SUEN MÜH. DANIŞMANLIK LTD Katılımınızı bekliyoruz.

5

6 BÖLÜM B. B. 1. Toplantı Toplantı Akışı A. Açılış B. Projenin Tanıtılması C. Sorular ve Cevaplar D. Projenin Sürdürülebilir Kalkınmaya olan Etkisinin Değerlendirilmesi E. Sürdürülebilir Kalkınmanın Denetlenmesine Dair Tartışma F. Kapanış F. Closure of the meeting B. 2. Teknik Olmayan Proje Özeti CEVHER I VE CEVHER II REGÜLATÖR VE HES PROJELERİ TEKNİK OLMAYAN PROJE TASARIM ÖZETİ GİRİŞ 27 Şubat 2009 tarihinde yapılacak olan kamu toplantısının amacı CEVHER I VE CEVHER II regülatör ve HES Projelerinin yapılması ile ilgili yerel halkın görüşlerini dikkate almaktır. Proje nehir tipi bir projedir ve aşağıda projenin tüm avantaj ve dezavantajlarına yer verdik. Projenin tanımı ise aşağıda Proje Özeti başlığı altında verilmiştir. Proje geliştiricileri olarak proje hakkındaki yorumlarınızı alma konusunda son derece açık ve hassasız ve daha ileri düzeydeki planlamalarımızda tüm yorumlarınızı dikkate alacağız. Bu yerel toplantıya katılımlarınızı bekliyoruz. Yenilenebilir enerji projelerinin Türkiye için avantajları Türkiye nin kalkınma ve ekonomik gelişimine paralel olarak, enerji talebi de sürekli olarak artmaktadır. Türkiye de kişi başına tüketilen enerji şu anki durumuyla yüksektir ki bunun da küresel ısınma ve dolayısıyla bölgesel ekosistem üzerinde sularının seviyelerinin azalması ve tarım alanlarında kuraklığın artması gibi olumsuz etkileri mevcuttur. Sürdürülemeyen ekonomik gelişimin maliyetinin gözle görülebilir olduğunu iklim değişikliği de göstermektedir. Enerji üretimi açısından elektrik santrallerinin kullandıkları kömür, fuel oil ve doğal gaz gibi fosil yakıtlar, küresel ısınma ve hava kirliliğiyle beraber kötü hava kalitesinin oluşmasına yol açan atmosferdeki karbon dioksit emisyonun artmasına sebep olmaktadırlar. Bu oluşumu önlemenin tek yolu nehir tipi hidro elektrik projeleri gibi temiz teknolojilerinin uygulanmasıdır. Türkiye şimdilik ithal edilen fosil yakıtlarla enerji talebini karşılayabilmektedir ancak enerji projelerinin uygulaması için daha temiz, sürdürülebilir bir yol izleme ve sosyal sorumluluk projeleriyle beraber sürdürülebilir yenilenebilir enerji projeleri kurarak enerji sektörünü sağlama alma şansına sahiptir tarihinde Türkiye Kyoto Protokolüne taraf olmuştur ve uluslar arası rejimler altında emisyon azaltım projeleri geliştirmede yer alabilecektir. Kyoto protokolü altında EK 1 Tarafında yer alıp almadığıyla ilgili olarak Türkiye nin pozisyonu henüz çok net değildir. Hükümetin bu konudaki pozisyonu netleşinceye kadar, bu projeyi bir Gold Standard Temiz Kalkınma Projesi olarak

7 geliştirmeyi hedefliyoruz. Gold Standard projenin en yüksek sosyal ve sürdürülebilir standartlara erişmesini sağlayacaktır. Bu toplantıyı, Projemizin sertifikasyon sürecinin bir parçası olarak yerel halk olan size projemizi tanıtmak ve her tür çevresel ve sosyal etkisini tartışmak amacıyla yapmaktayız. Bize yazılı olarak (toplantıya katılamamanız halinde) veya toplantıda bizzat vereceğiniz her tür geri bildiriminizi teşekkürle karşılıyoruz. Projenin Özeti ÖZCEVHER ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş Cevher I ve Cevher II olarak adlandırılan iki adet regülatör ve HES projesi kurmayı planlamaktadır, bu projelerin toplam kurulu güçleri MW ve Proje alanında (ekteki haritada) yıllık elektrik üretimleri 56.53MWh/yıldır. Cevher I Regülatörü ve HES Projesinin Kurulu gücü 9.295MW ve yıllık enerji üretimi MWh/yıldır ve, Cevher II Regülatörü ve HES Projesinin Kurulu gücü 7.084MW ve yıllık enerji üretimi ise MWh/yıldır. Proje her birinin kurulu gücü 9.295MW olan iki adet türbin ünitesinin inşasını da kapsamaktadır. Bu teknolojiyi kullanarak su türbin kanatlarını döndürür ve bu mekanik enerji de elektrik jeneratörlerince elektrik enerjisine dönüştürülür. Üretilen enerji ulusal şebekeye verilecektir. Alanın bulunduğu harita ve Projenin şeması ektedir. Projenin Sürdürülebilir Kalkınmaya Katkısı Proje yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretecektir ve böylece de enerji kaynağı olarak kömür ya da diğer bir fosil yakıt kullanmadığı için atmosfere salınan karbon dioksit emisyon miktarını azaltacaktır. Bunun yerel halka ve çevreye olumlu katkıları olacaktır. Projenin sürdürülebilir kalkınmaya diğer katkıları ise: 1. Sosyo Ekonomik Kalkınma Olumsuz sosyo-ekonomik katkıları yoktur. Proje yüzünden halkın yeniden iskânı gerekmeyecektir. Projenin kendisi inşaat ve işletme sürecinde yeni iş imkânları sağlayacaktır. Proje aynı zamanda inşaat sürecinde malzeme, cihaz, gıda ve konaklama gibi diğer hizmetler için talep oluşturacaktır. Yerel halkın yaşam standartlarının gelişimi için okula veya sağlık imkânlarına katkı gibi ya da yolların gelişimi veya hayvancılığa katkı gibi yerel imkânları geliştirecek sosyal sorumluluk projelerine katkı sağlamak için yatırım yapmayı da istemekteyiz. Toplantı sırasında topluma en iyi desteği verebilme konularındaki önerilerinizi bekliyoruz. Fosil yakıtların ithalatının azaltılması Türkiye nin ödemeler dengesini geliştirecek ve ülke için enerji güvencesi yaratacaktır.

8 Yerel topluluklara enerji temininin geliştirilmesi. 2. Çevresel Faydalar Proje bir kez inşa edildiğinde Cevher I ve Cevher II Regülatör ve HES Projeleri hiçbir şekilde sera gazı emisyonu üretmeyecek ve kirletici emisyonları üretmeyerek hava kalitesinin gelişimine katkı sağlayacaklardır. Proje Türk Yasalarına ve ilgili Çevre Düzenlemelerine uygundur ve Gold Standart a da uyumlu olarak yapılmaktadır. Tüm ilgili lisanslar için başvurular yapılmış ve uygundur. Lisanslar toplantıda incelenebilir. Türk Yasalarına göre bu Proje, her iki projenin de 25MW nın altında olmasından dolayı Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu gerektirmemektedir ve Projeler doğal hayatı koruma ya da doğal sit alanı içinde değildir. 3. Olası Olumlu Etkiler Baraj ve HES projelerinin potansiyel çevresel etkileri: Nehirlerdeki su seviyelerinde değişimler. Barajı olmadığı ve sadece nehir tipi bir proje olduğu için, bu projede sadece su alma ve suyu verme noktaları arasındaki bölümde su seviyesinde değişiklik olacaktır. Uymamız gereken Yasanın talebine göre, bu iki nokta arasında nehir ekosistemi üzerinde etki etmeyecek seviyede yeteri kadar suyun bırakılması gerekmektedir. Akarsuyun hiçbir noktasının kurumasına izin verilmeyecektir. Proje inşaatı sırasındaki kazılar, dolgular, tesviyeler, malzeme çıkarılması ve arazi ıslahı sebebiyle mevcut arazinin topografik yapısındaki değişiklikler. Projenin uygulanması sırasında, kazılardan çıkan malzemeler dikkatlice depolanacak ve daha sonra kaymadan dolayı suyollarının kirlenmesini önlemek için tekrar kullanılacaktır. Etkilenen alanlar hakkında daha detaylı bilgi toplantıda sağlanacaktır. Bazı ağaçların kesilmesi gerekebilecektir. Ancak, ağaç kesimi en az seviyede tutulacaktır ve Orman Bölge Müdürlüğü ve Orman İşletme Şefliğince değerlendirilmesi gerekecektir. Proje sahibi, Proje tamamlandıktan sonra arazinin yeniden ağaçlandırılması için gereken miktardaki ödemeyi Orman Bakanlığına yapmıştır. İlgili evrakları toplantıda incelenmek üzere bulunduracağız. Projenin etrafında kazılması gereken alanlar olacaktır. Su içine toprak kaymasının yerel ekosistemler üzerinde zarara yol açabileceğinin farkındayız. Kazılmış olan her

9 alan restore edilecek ve yeniden ağaçlandırılacaktır. Etkilenen alanlar hakkında daha detaylı bilgi toplantıda sağlanacaktır. B. 3. Kazı çalışmalarından çıkan her tür malzeme proje alanında ve köyde ya yeniden ağaç dikme ya da yolların geliştirilmesinde kullanılacaktır. Proje içerisinde inşa edilmiş yerel yol ağının geliştirilmesi. Bu konuda daha fazla bilgi sağlamaktan memnunluk duyarız. Katılımcılar i. Katılımcı Listesi Katılımcı listesinin orijinali, Ek-1 de verilmiştir. Paydaşlar Toplantısı Katılımcı Listesi Tarih ve Saat: , Yer: Akarsu Köyü Köy Odası, Maçka, Trabzon. İsim/Meslek/Pozisyon Celal DURMUŞ Hasan BAŞ Hansut BAYRAM Ayhan GÜNER Necmettin GÜNER İsmail ÇİÇEK İsmail KARADENİZ Ali GÜNER İzzet YILDIZ Selahattin BAŞ Ali GÜNER Günay GÜNER İsmail KARADENİZ Cinsiyeti Erkek Erkek Erkek Erkek Erkek Erkek Erkek Erkek Erkek Erkek Erkek Erkek Erkek İmza Kuruluş(bağlantılı ise) Yöre sakini Yöre sakini Yöre sakini Yöre sakini Yöre sakini Yöre sakini Yöre sakini Yöre sakini Yöre sakini Yöre sakini Yöre sakini Yöre sakini Yöre sakini İletişim Bilgileri

10 Ek-1 ile ilgili Yorum Katılımcı sayısı, tamamı erkek olmak üzere, toplam 13 kişidir. Katılımcıların çoğu, yöre sakinlerinden olup civar köylerin muhtarları da davetimize olumlu yanıt vermiştir. Ancak maalesef, yerel çevre örgütlerinden katılım olmamıştır. Bunun yanında, yöre halkından ve yerel yöneticilerden katılımın olması, kanımızca toplantıya verilen önemi göstermektedir. ii. Toplantı Değerlendirme Formları Aşağıda, toplantı sırasında katılımcılara dağıtılan değerlendirme formu tablosu verilmiştir. Katılımcılar tarafından doldurulan orijinal formlar Ek-2 de görülebilir. Söz konusu yorumlar hakkında değerlendirmeler B.5.ii de yer almaktadır. İsim Toplantı hakkındaki izlenimleriniz nelerdir? Proje hakkında neleri beğendiniz? Proje hakkında neleri beğenmediniz? İmza

11 B. 4. Fotoğraflar

12

13 B. 5. Toplantı Sonuçları i. Toplantı Notları Cevher I ve Cevher II Regülatör ve HES Projesi İlk Paydaşlar Toplantısı, 27 Şubat 2009 tarihinde, Akarsu Köyü Köy Odası nda gerçekleştirilmiştir. Toplantı, proje koordinatörü Aynur Sezer in, projeyi tanıtımıyla başladı. Aynur Sezer, iklim değişikliği üzerinde fosil yakıtların olumsuz etkilerini ve bunu engellemenin tek yolunun temiz enerji kaynakları olduğunu açıkladı. Proje Danışmanlık Şirketi yöneticisi, Hüseyin Çelik, katılımcılara projenin konumu hakkında bilgi verdi ve ilgili ruhsatları sunarak açıklamalarda bulundu. Bunun yanında, yöre halkı için doğabilecek iş olanaklarından söz etti ve inşaat ve işletme sürecinde personel alınımında yöre halkına mümkün olduğunca öncelik tanınacağını belirtti. Katılımcılardan birisinin sorusu üzerine, Hüseyin Çelik, iletim kanalı ile ilgili bilgi verdi ve proje alanının civarında kamulaştırma olmayacağını açıkladı. Kesilen ağaçların yerine tekrar ağaçlandırma yapılacağını da sözlerine ekledi. Projenin teknik detaylarının verilmesinden sonra proje sahibi, Taşkın Köse, projenin avantajlarını anlattı ve kullanılacak yollarda onarım yapılacağını söyledi. Hüseyin Çelik, bunun yanında, inşaat esnasındaki kazılardan çıkartılacak toprak dolgu malzemesinin de, çevre düzenlenmesinde değerlendirileceğini belirtti. Aynur SEZER, projenin içeriği itibariyle, santralin sera gazları üretmediğini, bunun sayesinde, hava kalitesine olumlu katkı sağlayacağını; projenin, BM İklim Değişikliği Çevre Sözleşmesi ve Kyoto Protokol ü ile uyumlu olduğunu ifade etti. Aynı zamanda, nehre kirli veya kimyasal atıklar bırakılmayacağından dolayı, projenin su kalitesine de olumsuz etkisinin olmayacağını sözlerine ekledi. Nehir yatağına bırakılacak su miktarı ile ilgili bir soru üzerine, Hüseyin Çelik ve Aynur Sezer, ilgili

14 çevre yönetmeliklerini, ruhsatlara dayalı yaptırımları ve teknik ayrıntıları açıklayarak, konuya açıklık getirdiler. Proje alanı yakınında bulunan bir balık çiftliği sahibinin, doğabilecek olumlu veya olumsuz etkiler ile ilgili bir sorusu üzerine Hüseyin Çelik, suyun türbinlerden geçmesi ile oksijen miktarında artış olacağını bunun da çiftlik üzerinde, olumlu bir etki yaratacağını belirtti. Bir katılımcı, tünel inşası esnasında çıkacak toprak malzeme ile ilgili bir soru sordu. Aynur Sezer, bu malzemenin bir kısmının inşaat malzemesi olarak, bir kısmın da çevre düzenlenmesinde değerlendirileceğini belirtti. Son olarak, diğer bir katılımcı, regülatörün yıllık çalışma sürelerinin nasıl olacağını sordu. Hüseyin Çelik bu soruya, regülatörün yağışlı dönemlerde çalışacağını ancak, istenen seviyenin sağlanabilmesi için bir miktar suyu depolayacağını belirterek yanıt verdi. ii. Yorumların Değerlendirilmesi Katılımcıların Sorusu/Yorumu Değerlendirme Yanıt Bazı projeler Katılımcılar, olası kamulaştırma Proje geliştiricisi, su iletim kanalının kamu kamulaştırma ve su kalitesi gerektirdiğinden, arazisi üzerinden geçmesinden dolayı, üzerine doğabilecek etkiler katılımcıların bu kamulaştırmaya gidilmesine gerek olmadığını ile ilgili endişelerini kaygısı, makul açıkladı. belirttiler. bulunmuştur. İş olanakları. Yöre halkı Bu konunun, yöre Proje sahibi, çalışacak personelin, bölgeyi olarak kendilerinin istihdam halkı için önemli tanımaları açısından, mümkün olduğunca, yöre olasılığı üzerinde duruldu. olduğu halkından seçileceğini belirtti. Bunun yanında, düşünülüyor. vasıf gerektiren bazı pozisyonlar için eleman

15 bulma zorluğundan söz etti. Suyun debisi, fizibilite raporunun Yöredeki balık çifliğinin Makul bir endişe optimizasyonundan önce, ekolojik denge debisi olumsuz etkilenip olarak için gözden geçirilir. Bu çalışma esnasında, etkilenmeyeceği. değerlendirildi. mansap (aşağıakım) suyunun kullanımı, dikkate alınır. Mansaptaki doğal yaşam korunur ve balık göçü engellenmez. ( HESProje06_istik.html) iii. Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirilmesinin Tekrarı Paydaşlar Toplantısı tekrarlanacak mı? Evet Hayır Bu seçiminizin nedenini açıklayınız. Proje sahibi, katılımcıların, su kalitesi, su seviyesi ve dolgu malzemeler ile ilgili endişelerini haklı bulmuştur. Ancak, bu konular, alınmış lisanslar ile koruma altında olduğundan, bu endişelerin gerçekleşmesi söz konusu değildir. Proje sahibi ve geliştiricisi, proje uygulamasının, bu lisanslar doğrultusunda yapılacağını açıklayarak, katılımcıların bu konudaki endişelerini gidermişlerdir. Aynı zamanda, inşaat alanında bir şikâyet ve raporlama sistemi kurulacak böylelikle, yöre halkı, lisansların ihlaline tanık olma durumunda yönetimi bilgilendirebilecektir. Bu bağlamda, tekrar bir toplantı yapma ihtiyacı duyulmamıştır. Projenin alınan lisanslar ve ilgili çevre yönetmelikleri doğrultusunda uygulanacağını ifade edilerek katılımcıların endişeleri giderilmeye çalışılmıştır. Herhangi bir olumsuzluk ile karşılaşılma durumunda, inşaat yöneticisine haber verilmesi de istenmiştir.

16 iv. Yorumlara bağlı olarak yapılan değişiklerin özeti Toplantı katılımcılarının görüşleri, proje tasarımında herhangi bir değişikliğe gidilmesini gerektirmeyecek şekildedir. Bunun yanında proje alanı, proje sahibinin şirketinde görevli teknik personel, köy muhtarları ile yöre sakinlerinden oluşan katılımcılar tarafından ziyaret edilmiş, katılımcılara planlanan tesisler hakkında yerinde bilgi de verilmiştir. BÖLÜM C. C.1. Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi Proje Geliştiricisinin Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi Gösterge Gold Standard Sürdürülebilir Kalkınma Göstergeleri. Önleme Ölçütü İlgili ise; zarar vermeme tablosundan etkileri giderme önlemlerini buraya aktararak puanlamayı nötrleştiriniz. Milenyum Kalkınma Hedefleri ile İlişiği Seçilen Parametreler ve Açıklamalar Bakınız Proje Geliştiricisi Tarafından Tanımlanır. ve Göstergelerinizin Yerel Milenyum Kalkınma hedefleri ile ilişkisini tanımlayınız. Ön Puanlama Olumsuz Etki: Olumsuz etkinin tamamen giderilmeme durumunda - olarak puanlandırın. Olumsuz etkinin tamamen giderilmesi planlanmış ise veya etkide bir değişiklik

17 yoksa, 0 olarak puanlandırın. Olumlu etki durumunda + olarak puanlandırın. Hedef 7a için seçilmiş parametreler: 1.Sülfür Dioksit (SO2)emisyonu/MWh Hava Kalitesi Milenyum Kalkınma Hedef 7: Çevresel sürekliliğin sağlanması. Hedef 7a, Hedef 7b. Su Kalitesi ve Miktarı Toprak Durumu Milenyum Kalkınma Hedefi 7 Hedef 7c 7.9 Milenyum Kalkınma Hedefi 7 2. Nitrojen Oksit (NOx)/MWh, Proje, So2 ve NOx emisyonlarının azaltımına katkıda bulunacaktır. + Proje tarafından üretilen yenilenebilir enerji, ulusal enerji üretimindeki fosil yakıt oranını düşürecek, böylelikle, müşterek marjin şebeke emisyon katsayısı aşağıya çekilecektir. Proje faaliyetleri, herhangi kimyasal veya zararlı atık içermez. 0 Toprağın nehre akmasını engellemek için toprak tutma 0

18 çalışmaları yapılacaktır. Diğer Kirleticiler Toprağın nehre akmasını engellemek için toprak tutma çalışmaları yapılacaktır. Biyolojik Çeşitlilik En belirgin olumsuz etki, ağaç kesimi olasılığıdır. Bu gibi durumlarda, proje sahibi Çevre Bakanlığı na, başka bir alana, kesilecek ağaç miktarı kadar ağaç dikilmesi için, belirli bir ödeme yapmaya zorunludur. İstihdam Kalitesi Milenyum Kalkınma Hedefi 7 Hedef 7a: Sürdürülebilir kalkınma ilkelerini, ülke politikaları ve programları ile kaynaştırmak ve çevresel kaynakların kaybını tersine çevirmek Milenyum Kalkınma Hedefi 7 Hedef 7b 7.1: Çevresel sürekliliği sağlamak ve biyolojik çeşitliliğin yok olmasını azaltmak. Milenyum Kalkınma Hedefi 1: Yeni istihdam olanakları sayesinde yoksulluğun Hedef 7a için seçilmiş parametre: Fosil yakıtla çalışan enerji santrallerinin ürettiği, Parçacık Madde (MP) ve Cıva (Hg) gibi ağır metallerin emisyonları. 0 Parametre: Proje faaliyetlerinde etkilenen ağaç sayısı. İnşaat esnasında bazı ağaçlar etkilenecektir. Etkilenen ağaçların yerine yetkililer tarafından yenileri dikilecektir. 0 İnşaat aşamasından sonra çalışanlara verilecek eğitim. 0

19 giderilmesi. Fakir Kesimin Geçimi Temiz ve Düşük Maliyetli Enerji Hizmetlerinin Kullanımı Beşeri ve Kurumsal Kapasite İstihdam Miktarı ve Gelir Üretimi Milenyum Kalkınma Hedefi 1: Temiz enerji temini ve yenilenecek yollar aracılığıyla başka istihdam alanlarının da yaratılması ve yoksulluğun giderilmesi. İnşaat esnasında, personel ihtiyacı, mümkün olduğunca, yerel halktan karşılanacaktır. Santral çalışmaya başladıktan sonra da öncelik yerel halka verilecektir. 0 Geleneksel yakıt tüketiminde değişim (toplam enerji ihtiyacının %si) Hizmetlerin alımında, projenin uygulanmama durumu ile kıyaslandığında herhangi bir değişiklik beklenmemektedir. Milenyum Kalkınma Hedefi 1: Yoksulluğun giderilmesi. Hedef 1 a: arası, günlük + Eğitim ve cinsiyet ile ilgili olarak, temel durumlarda herhangi bir değişiklik beklenmemektedir. + Parametre: Yerel İstihdam ve ödeme bordroları 0

20 geliri 1$ dan az olan kişi oranını yarıya indirmek Hedef 1 b: Kadınlar ve gençler dâhil olmak üzere tüm kesimlere, uygun iş imkânı sağlamak Ödemeler Dengesi ve Yatırım Teknoloji Transferi ve Teknolojik Olarak Kendi Kendine Yeterlilik Projenin uygulanmama durumu ile kıyaslama. Milenyum Kalkınma Hedefi 8: Kalkınma amaçlı, küresel bir ortaklık geliştirmek. Hedef 8 f: Özel sektör ile iş birliği yaparak yeni teknolojilerden yararlanmak. + Üreticinin verdiği eğitim süresinin miktarı. Proje, yüksek teknolojinin yayılmasına fırsat verecektir. +

21 Proje Geliştiricisinin Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi ile ilgili Yorumları Puanlamanın 0 olması, gösterge çerçevesinde, projenin olmama durumu ile kıyaslandığında, ciddi bir değişiklik olmayacağı anlamındadır. Puanlamanın + olması, proje geliştiricisinin, projenin olmama durumu ile kıyaslandığında, projenin olumlu etkisinin olacağını düşündüğünü gösterir. Türk Hükümeti ve Türkiye deki Birleşmiş Milletler sistemi, özellikle Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, yerel Milenyum Kalkınma Hedefleri ne özel ilgi göstermektedir. (MKH 1 (Açlık ile mücadele), MKH 3 (Cinsiyet eşitliği ve kadın istihdamını teşvik) MKH 4 ve 5 (Bebek ölümlerini azaltma ve anne sağlığını geliştirme) C.2. Katılımcıların Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi Gösterge Önleme Ölçütü Gold Standard Sürdürülebilir Kalkınma Göstergeleri. İlgili ise; zarar vermeme tablosundan etkileri giderme önlemlerini buraya aktararak puanlamayı nötrleştiriniz. Hava Kalitesi Seçilen Parametreler ve Açıklamalar Proje Geliştiricisi Tarafından Tanımlanır. Hedef 7a için seçilmiş parametreler: 1.Sülfür Dioksit (SO2)emisyonu/MWh 2. Nitrojen Oksit Katılımcılar tarafından yapılan Puanlama Olumsuz Etki: Olumsuz etkinin tamamen giderilmeme durumunda - olarak puanlandırın, Etkide bir değişiklik yoksa veya olumsuz etkinin tamamen giderilmesi planlanmış ise, 0 olarak puanlandırın. Olumlu etki durumunda + olarak puanlandırın. +

22 Su Kalitesi ve Miktarı Toprak durumu (NOx)/MWh. Proje, So2 ve NOx emisyonlarının azaltımına katkıda bulunacaktır. Proje tarafından üretilen yenilenebilir enerji, ulusal enerji üretimindeki fosil yakıt oranını düşürecek, böylelikle, müşterek marjin şebeke emisyon katsayısı aşağıya çekilecektir. Parametre: Su seviyesi. İlgili çevre yönetmelikleri ve lisanslar, suyun alındığı ve bırakıldığı noktalar arasındaki seviyenin, nehir ekosisteminin sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesinin sağlanmasını zorunlu kılmaktadır. Toprağın nehre akmasını engellemek için toprak tutma çalışmaları yapılacaktır. Hedef 7a için seçilmiş 0 0

23 Diğer Kirleticiler Biyolojik Çeşitlilik İstihdam Kalitesi Yoksul Kesimin Geçimi parametre: Fosil yakıtla çalışan enerji santrallerinin ürettiği, Parçacık Madde (MP) ve Cıva (Hg) gibi ağır metallerin emisyonları. Yenilenebilir enerji ile yapılan elektrik üretimi, ulusal çapta fosil yakıt oranını düşürecek, böylelikle ağır metal salınımlarını da aşağıya çekecektir. Parametre: Proje faaliyetlerinde etkilenen ağaç sayısı. İnşaat esnasında bazı ağaçlar etkilenecektir. Etkilenen ağaçların yerine yetkililer tarafından yenileri dikilecektir. İnşaat aşamasından sonra çalışanlara verilecek eğitim. İnşaat esnasında, personel ihtiyacı, mümkün olduğunca, yerel halktan karşılanacaktır

24 Santral çalışmaya başladıktan sonra da, öncelik yerel halka verilecektir. Temiz ve Düşük Maliyetli Enerji Hizmetlerinin Kullanımı Hizmetlerin alımında, projenin uygulanmama durumu ile kıyaslandığında herhangi bir değişiklik beklenmemektedir. Beşeri ve Kurumsal Kapasite İstihdam Miktarı ve Gelir Üretimi Ödemeler Dengesi ve Yatırım Teknoloji Transferi ve Geleneksel yakıt tüketiminde değişim(toplam enerji ihtiyacının %si) + Eğitim ve cinsiyet ile ilgili olarak, temel durumlarda herhangi bir değişiklik beklenmemektedir. + Parametre: Yerel İstihdam ve ödeme bordroları + Projenin uygulanmama durumu ile kıyaslama. + Üreticinin verdiği eğitim süresinin +

25 Teknolojik Olarak Kendi Kendine Yeterlilik miktarı. Proje, yüksek teknolojinin yayılmasına fırsat verecektir. Katılımcıların Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi ile İlgili Yorumlar Katılımcılardan, toplantı esnasında sürdürülebilir kalkınma değerlendirmesi ile ilgili anketlerin doldurulması istendi. Burada, değerlendirme sonuçları ile ilgili bir özet yer almaktadır. Anketlerin orijinalleri, SUEN Ltd den istenildiği takdirde edinilebilir. Proje yatırımcısının sürdürülebilir kalkınma tablosu ile toplantıda katılımcılar tarafından doldurulan tablo arasındaki farkları analiz ediniz. Nihai değerlendirme yöntemini belirtiniz. Katılımcıların yaptığı puanlamaların, tarafımızdan yapılan puanlamalar ile karşılaştırılmasında, daha olumlu ya da aynı olduğu veya çok benzer olduğu görülmüştür. Toplantı esnasında, katılımcılara proje sahibi ve geliştiricisinin iletişim bilgileri verilmiştir. Herhangi bir olumsuzluk, proje sahibi ve proje geliştirici şirketlerin yetkililerine aylık olarak iletilecektir. Aynı anda iki proje için paydaşlar toplantısı yapma kararı Ek-3 te yer alan haritadan görüldüğü üzere, Cevher I ve Cevher II nehir tipi hidroelektrik santralleri, birbirinden sadece 2,65 km uzaklıktadır ve civardaki, en yakın köy, Akarsu Köyü dür. Projelerin birbirine yakınlığından ve her iki projeden de etkilenecek tek yerleşim yerinin Akarsuyu Köyü olmasından dolayı, her iki projenin de paydaşlar toplantısının aynı anda yapılmasının uygun olabileceğini düşündük.

26 C.3. Nihai Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi Gösterge Önleme Ölçütü Gold Standard Sürdürülebilir Kalkınma Göstergeleri. İlgili ise; zarar vermeme tablosundan etkileri giderme önlemlerini buraya aktararak puanlamayı nötrleştiriniz. Hava Kalitesi Milenyum Kalkınma Hedefleri ile İlişiği Bakınız ve Seçilen Parametreler ve Açıklamalar Proje Geliştiricisi Tarafından Tanımlanır. Göstergelerinizin Yerel Milenyum Kalkınma hedefleri ile ilişkisini tanımlayınız. Milenyum Kalkınma Hedef 7:Çevresel sürekliliğin sağlanması. Hedef 7a, Sürdürülebilir kalkınma ilkelerini, ülke politikaları ve programları ile kaynaştırmak ve çevresel kaynakların Ön Puanlama Olumsuz Etki: Olumsuz etkinin tamamen giderilmeme durumunda - olarak puanlandırın, Olumsuz etkinin tamamen giderilmesi planlanmış ise veya etkide bir değişiklik yoksa : 0 olarak puanlandırın. Olumlu etki durumunda + olarak puanlandırın. Hedef 7a için seçilmiş parametreler: 1.Sülfür Dioksit (SO2)emisyonu/MWh 2. Nitrojen Oksit (NOx)/MWh, Proje, So2 ve NOx emisyonlarının +

27 kaybını tersine çevirmek azaltımına katkıda bulunacaktır. Proje tarafından üretilen yenilenebilir enerji, ulusal enerji üretimindeki fosil yakıt oranını düşürecek, böylelikle, müşterek marjin şebeke emisyon katsayısı aşağıya çekilecektir. Su Kalitesi ve Miktarı Toprak Durumu Diğer Kirleticiler Su seviyeleri, çevre mühendisleri tarafından düzenli olarak takip edilecektir. İnşaat kazıları esnasında çıkacak toprak dolgu malzeme, stoklanacak ve gerekli yerlerde tekrar ağaçlandırmada kullanılacaktır. Toprağın nehre akmasını engellemek için toprak tutma çalışmaları yapılacaktır. Milenyum Kalkınma Hedefi 7 Çevresel sürekliliği sağlamak. Hedef 7a Sürdürülebilir kalkınma ilkelerini, ülke politikaları ve programları ile kaynaştırmak ve çevresel kaynakların kaybını tersine çevirmek Proje faaliyetleri, herhangi kimyasal veya zararlı atık içermez. 0 Toprağın nehre akmasını engellemek için toprak tutma çalışmaları yapılacaktır. 0 Hedef 7a için seçilmiş parametre: Fosil yakıtla çalışan enerji santrallerinin ürettiği, Parçacık Madde (MP) ve Cıva (Hg) gibi ağır metallerin emisyonları. Yenilenebilir enerji ile yapılan elektrik üretimi, ulusal çapta fosil yakıt oranını +

28 düşürecek, böylelikle ağır metal salınımlarını da aşağıya çekecektir. Biyolojik Çeşitlilik İstihdam Kalitesi Fakir Kesimin Geçimi Temiz ve Düşük Maliyetli Enerji Hizmetlerinin Kullanımı En belirgin olumsuz etki, ağaç kesimi olasılığıdır. Bu gibi durumlarda, proje sahibi Çevre Bakanlığı na, başka bir alana, kesilecek ağaç miktarı kadar ağaç dikilmesi için, belirli bir ödeme yapmaya zorunludur. Parametre: Proje faaliyetlerinde etkilenen ağaç sayısı. İnşaat esnasında bazı ağaçlar etkilenecektir. Etkilenen ağaçların yerine yetkililer tarafından yenileri dikilecektir. 0 İnşaat aşamasından sonra çalışanlara verilecek eğitim. 0 İnşaat esnasında, personel ihtiyacı, mümkün olduğunca, yerel halktan karşılanacaktır. Santral çalışmaya başladıktan sonra da, öncelik yerel halka verilecektir. Geleneksel yakıt tüketiminde değişim(toplam enerji ihtiyacının %si) Hizmetlerin alımında, projenin uygulanmama 0 0

29 durumu ile kıyaslandığında herhangi bir değişiklik beklenmemektedir. Beşeri ve Kurumsal Kapasite İstihdam Miktarı ve Gelir Üretimi Ödemeler Dengesi ve Yatırım Teknoloji Transferi ve Teknolojik Olarak Kendi Kendine Yeterlilik Milenyum Kalkınma Hedefi 1: Yoksulluğun giderilmesi. Hedef 1 a: arası, günlük geliri 1$ dan az olan kişi oranını yarıya indirmek Hedef 1 b: Kadınlar ve gençler dâhil olmak üzere tüm kesimlere, uygun iş imkânı sağlamak Milenyum Kalkınma Hedefi 8: Kalkınma amaçlı, küresel bir ortaklık geliştirmek. Hedef 8 f: Özel sektör ile iş birliği yaparak yeni teknolojilerden yararlanmak. Eğitim ve cinsiyet ile ilgili olarak, temel durumlarda herhangi bir değişiklik beklenmemektedir. 0 Parametre: Yerel İstihdam ve ödeme bordroları + Projenin uygulanmama durumu ile kıyaslama. 0 Üreticinin verdiği eğitim süresinin miktarı. Proje, yüksek teknolojinin yayılmasına fırsat verecektir. +

30 Seçimlerin gerekçesi ve referanslar Hava Kalitesi Su Kalitesi Toprak Durumu Diğer Kirleticiler Biyolojik Çeşitlilik Kaynak veya Referans: Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği (Resmi Gazete 19269; ) Sedat Avcı (2005): Türkiye deki Termik Santraller ve Çevresel Etkileri. ( ) sayfa:14 tablo:4 Environmental Statistics Compendium of Turkey (OECD 2006) Katılımcıların puanlamaları ile proje geliştiricisinin puanlaması örtüşmektedir. Kaynak veya Referans: Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (Resmi Gazete 25687, ) Sedat Avcı (2005): Türkiye deki Termik Santraller ve Çevresel Etkileri. ( ) sayfa: 16 Environmental Statistics Compendium of Turkey (OECD 2006) The neutral score is maintained despite the positive assessment at the blind exercise. Kaynak veya Referans: Toprak Kirliliğinin Kontrolü yönetmeliği (Resmi Gazete 25831; ) Sedat Avcı (2005): Türkiye deki Termik Santraller ve Çevresel Etkileri. ( ) sayfa: 17 Environmental Statistics Compendium of Turkey (OECD 2006) Katılımcılar tarafından + olarak puanlanmasına rağmen, nihai puanlama 0 olarak seçilmiştir. Kaynak veya Referans: Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (Resmi Gazete 25755; ) Sedat Avcı (2005): Türkiye deki Termik Santraller ve Çevresel Etkileri. ( ) sayfa: 18 Environmental Statistics Compendium of Turkey (OECD 2006) Katılımcıların puanlamaları ile proje geliştiricisinin puanlaması örtüşmektedir. Katılımcı değerlendirmelerinden, 7 adet olumlu, 1 adet olumsuz, 1 adet nötr sonucu alınmıştır. Proje geliştiricisinin değerlendirmesi ise, olumludur. Bunun sebebi, fosil yakıt kullanan elektrik santrallerinin, biyolojik çeşitliliğe verdiği zararın, Cevher I ve II projelerinin yaratacağı olası risklerden çok daha fazla olmasıdır. Buna ek olarak, proje sahibi, olası ağaç kesimlerine karşı, tekrar ağaçlandırma yapacaktır. Buna dayanarak, olası olumsuz etkilerin tamamen

31 İstihdam Kalitesi Fakir Kesimin Geçimi Temiz ve Düşük Maliyetli Enerji Hizmetlerinin Kullanımı Beşeri ve Kurumsal Kapasite İstihdam Miktarı ve Gelir Üretimi Ödemeler Dengesi ve Yatırım Teknoloji Transferi ve Teknolojik nötrleşeceğine inanılmaktadır. Kaynak veya Referans: Sedat Avcı (2005): Türkiye deki Termik Santraller ve Çevresel Etkileri. ( ) Bu gösterge ile ilişkili olan tüm parametrelerde geçerli olmak üzere, Türkiye de toplu sözleşme ve dernek kurmak gibi yasal süreçler, çalışanların uygun ve iyi şartlarda çalışacağını garanti eder. Hizmet içi eğitim gibi teşvik süreçleri ise isteğe bağlı olup, zorunlu değildir. Bu yüzden, proje sahibi, istihdam kalitesine önem veriyor olmasına ve katılımcı puanlarının çoğunun, + çıkmış olmasına rağmen nihai puanlandırma nötr olarak verilmiştir. Projenin temel amacının, uygun sağlık koşullarını geliştirmek vb gibi yollar ile yoksulluğu gidermek olmamasından dolayı ve katılımcılardan gelen + puanlamalara rağmen, proje, günlük 1$ dan az olan kişi sayısını yarıya indirmek hedefi ile doğrudan bağlantılı değildir. Gelir artışının etkisi ise, yukarıda İstihdamın Kalitesi nde dikkate alınmıştır. Sonuç itibariyle, bu göstergeye nötr puan verilmiştir. Türkiye %100 oranında elektrik kullanımına sahiptir. Bu proje aracılığı ile hiçbir haneye, ilk kez elektrik bağlanmayacaktır. Bu yüzden, mevcut durum ile kıyaslandığında, herhangi bir değişiklik yoktur. Katılımcıların olumlu görüşlerine rağmen, nihai puanlandırma nötr olarak alınmıştır. Proje için, cinsiyet eşitliği, ilköğretim eğitimi ve toplum içindeki ayrımcılığı azaltmak gibi konularda değişiklik söz konusu değildir. Çevre duyarlılığında bir artış beklenir ama bunu ölçmek mümkün görünmemektedir. Bu yüzden, katılımcıların + puanlamalarına rağmen, nihai puan nötr olarak alınmıştır. Hidroelektrik enerji üretimi, geleneksel elektrik üretimi çalışmalarından daha fazla iş gücü içerir. Katılımcıların puanlandırması ile proje geliştiricisinin puanlandırması örtüşmektedir. Kaynak veya Referans: Evsel doğal gaz kullanımı için: ENERJİ KAYNAKLARI URETİMİ(ORİJİNAL BİRİMLER).xls Türkiye elektrik üretiminde doğal gaz kullanımı için: Kaynak veya Referans: Projenin türbin tedarikçisi, LISONG ELEKTROMEKANİK A.Ş ile imzalanan anlaşma.

32 Olarak Kendi Kendine Yeterlilik BÖLÜM D. Paydaşlar Toplantısının Değerlendirilmesinin Hazırlanma Süreci Bu raporun orijinal metni İngilizce olarak hazırlanmış ve Gold Standard a sunulmuştur. Toplantıya davet edilmiş ama herhangi bir sebeple katılmamış kişilere sunmak üzere daha sonra Türkçeye çevrilmiştir. Katılımcıların pek çoğu, iletişim bilgilerini vermiş olarak toplantıdan ayrıldılar. Çoğunun internet bağlantısının olmasından dolayı, rapor, internet sayfasına yüklenecek ve bu yol ile duyurulacaktır. Katılımcıların dosyayı indirememe durumunda, isterlerse, kendilerine posta yolu ile bir örnek gönderilecektir. GS destekçilerine özel ilgi gösterilecektir. Dünya Doğayı Koruma Vakfı Türkiye (WWF), Greenpeace Türkiye, Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Ortaklığı (REEEP) ve Mercy Corps, proje hakkında bilgilendirilecek ve Paydaşlar Toplantısı ile ilgili gelişmelerden e-posta veya telefon ile haberdar edilecek ve görüşleri istenecektir.

33 Ek-1: Katılımcı Listesi CEVHER I AND CEVHER II HES PROJELERİ 1. PAYDAŞLAR TOPLANTISI KATILIMCI LİSTESİ

34 Ek- 2: Değerlendirme Formları

35

36

37

38

39 Ek-3: Harita