JOOMLA EĞİTİMDE İNTERNET UYGULAMALARI

Transkript

1 JOOMLA EĞİTİMDE İNTERNET UYGULAMALARI Recep ÖZ 2017

2 İçindekiler İÇERİK YÖNETİMİ SİSTEMLERİ... 3 Statik ve Dinamik WEB Sayfaları... 4 İçerik Yönetim Sistemlerinin Yapısı... 4 İçerik Yönetim Sistemlerinin Seçimi... 5 Ne çeşit bir siteye sahip olmak gereklidir?... 5 Ne tür araçlara ihtiyaç var?... 5 Sitenin tasarımı nasıl olmalıdır?... 5 Sitede ne tip içerikler yer almalıdır?... 5 Bakım ve yenileme nasıl yapılır?... 5 Başka bir İYS ye data kaybına yol açmadan nasıl geçilir?... 5 Yeni sürüm çıktığında ne yapılmalıdır?... 6 Kullanım Kolaylığı nasıl anlaşılır?... 6 En yaygın kullanılan içerik yönetim sistemleri... 6 Joomla KURULUMU Adım - Ana Yapılandırma Adım - Veritabanı Yapılandırması Adım - Genel Görünüm Adım - Kurulum Gerçekleştiriliyor Adım - Kurulum Klasörünü Kaldırın Yönetim paneline Türkçe dil paketinin kurulumu JOOMLA GENEL BÖLÜMLERİ Denetim Masası Genel Yapılandırma Site Sistem Sunucu İzinler Metin Süzgeci Ayarları JOOMLA İÇERİK EKLEME Kategori ve Alt Kategori Oluşturma Yeni Makale Ekleme ve Makale Yöneticisi Resimler Bağlantılar Ortam Yöneticisi: SAYFA 1

3 MENÜ YÖNETİCİSİ KULLANICILAR Kullanıcı Yöneticisi Gruplar Erişim Seviyeleri Yığın Posta Kullanıcıları ŞABLON YÖNETİCİSİ EKLENTİ YÖNETİCİSİ Webden Kur Dosya Paketi Yükle Klasörden Kurulum Bağlantıdan Kurulum EKLENTİ AYARLARI Modül (Modul) Bileşen (Component) Uyumlu Ek (Plugin) SAYFA 2

4 İÇERİK YÖNETİMİ SİSTEMLERİ Web dünyasının gelişmesinde içerik yönetim sistemlerinin etkisi çok önemlidir. İnternet hayatımıza girdikçe, birçok iş uygulaması ve sistem de hayatımıza girmiş oldu. Bu sistemlerin en başında web sitelerinin yönetildiği içerik yönetim sistemi (İYS, CMS Content Management System) gelmektedir. Kod bilgisi olmayan kişilerin işlevsel ve dinamik siteler kurarak, kolayca yönetebilmelerini sağlayan içerik yönetim sistemleri, internet dünyasında birçok sitenin yer almasını sağladı. İçerik yönetim sisteminin öncelikli amacı web sitesi makalelerin oluşturulmasını, kullanıcı yönetimini, fotoğrafların, videoların, bannerların, reklam alanlarının, iletişim, raporlama, analiz ve web sitesi genel ayarlarının yönetilmesini anlık olarak sağlamaktır. Bunun yanı sıra özel bir web tasarımınız var veya oluşturmak istiyorsanız, içerik yönetim sisteminin de tasarıma göre şekillendirilmesi, tasarımınızın her yerine ulaşabilmeniz ve yönetebilmeniz gerekmektedir. Eğer kod diline hakim olunsaydı bile, içerik yönetim sistemleri söz konusu olmadan birçok içerik ve haberlerin yer aldığı siteleri hazırlamak çok zor olabilirdi. Bu zorluk profesyonel yazılımcıların içerik yönetim sistemleri geliştirerek, daha işlevsel bir site yönetimini sağlayacak yazılımların ortaya çıkmasını sağladı. İçerik yönetim sistemi nasıl çalışır? İçerik yönetim sistemine sadece site yöneticileri ve alt yöneticileri erişebilir. Rol tabanlı yönetime sahip bir alt yapı kullanılır. (İçerik yöneticiler, onaylayanlar gibi.) Site yöneticisi yetkileri kaldırabilir veya sınırlandırabilir. Kullanım istatistiklerine ve iletişim formlarına panelden ulaşılabilir. Ziyaretçiler web sitesine masaüstü, tablet ve mobil cihazlardan ulaşabilir. İçerik yönetim sistemi tercih edilirken dikkat edilmesi gerekenler; İçerik yönetim sistemi sonradan eklenebilecek tüm yazılım özelliklerine uyum sağlamalıdır SAYFA 3

5 Güvenlikli ve hızlı çalışmalıdır. Kullanıcı ara yüzünde değişiklikler yapmaya elverişli olmalıdır. Kullanımı kolay olmalıdır. Çoklu dil özelliği olmalıdır. Yedekleme özelliği bulunmalıdır. İstenilen raporlar oluşturulabilmelidir. STATİK VE DİNAMİK WEB SAYFALARI HTML dilinde kodlanmış ve herhangi bir içerik yönetim sistemiyle yönetilemeyen web sayfalarına statik web sayfaları denir. Statik web sayfalarında sayfaların içeriği ve tasarımı (sunumu) bir aradadır. İYS ler ise dinamik web sayfalardan oluşur. Dinamik web sayfalarında içerik ve tasarım birbirinden ayrıdır. İçerik kısımları genellikle bir veritabanında saklanır. İYS, veritabanından bu bilgileri çekerek tasarım şablonuyla birleştirir ve en sonunda nihai sayfayı oluşturur. Böylece bir web sayfasını oluşturma işlemi, kişiler arasında dağıtılabilir. Bu sistemde bir kişi sitenin tasarımını (şablonunu) hazırlarken başka bir kişi siteye içerik girme görevi alabilir oysa statik sitelerde genellikle siteyi tasarlayan kişi, içeriği de sayfalara yerleştirmek zorundadır. İÇERİK YÖNETİM SİSTEMLERİNİN YAPISI İçerik yönetim sistemleri genelde aşağıda verilen 4 ayrı bölümden oluşur. Bunlar; İçerik Oluşturulması İçerik Yönetimi İçerik Yayımlanması Sunum İçerik Oluşturulması: İçerik yönetim yazılımlarında yer alan yazım bölümü, Microsoft Word gibi tasarlandığından içeriği oluşturmak için hiçbir HTML bilgisine gerek duyulmadan makale yazılabilir. Ayrıca istenirse Microsoft Word içerisinden kes-yapıştır yöntemiyle de bilgiler bu bölüm içerisine alınabilir. İçerik Yönetimi: İçerikler oluşturulduktan sonra, İYS veri tabanında saklanır. İçeriğin yönetilmesi ise bir onaylama ve yetki denetiminden sonra sağlanır. Çalışanlar, sadece girmeye ve değiştirmeye izni olan alanlar içerisinde değişlik yapabilir. Ancak yapılan değişikliğin geçerli olabilmesi için değişikliği yapan kullanıcıdan daha yetkili bir kullanıcının onay vermesi gerekmektedir. iys, her aşamada içeriğin hangi durumda ve kimler tarafından yürütüldüğünün bilgilerini tutar. SAYFA 4

6 İçerik Yayımlamak: İçerik, en son haline karar verildikten sonra ağ içerisinde ya da sitede yayımlanabilir. İçeriğin, bütün onay ve denetim işlemlerinden geçtikten sonra yayımlanması için tek tuşa basılması yeterlidir. Sunum: İYS, site haritası sayesinde ziyaretçiye sitenin neresinde veya bulunduğu yerin sitenin hangi bölümüne ait olduğu konusunda bilgi verir. İÇERİK YÖNETİM SİSTEMLERİNİN SEÇİMİ Hangi İYS nin yararlı ya da uygun olacağının kararını vermek aşağıdaki sorulara olumlu yanıt vermekle sağlanabilir. Bunlar: Ne çeşit bir siteye sahip olmak gereklidir? İhtiyaç duyulan site, bir portal mı, kişisel bir blog mu yoksa bir oyuna ait form mu, siteyi kurmadan önce karar vermek gerekir. Ne tür araçlara ihtiyaç var? Tasarlanan web sitesinde Takvime, Upload/Download (Yükleme/İndirme) alanına, Resim galerisine, Dil özelliklerine, Forum, Anket özelliklerine ihtiyaç duyulacak mı? Bütün bu özelliklere ihtiyaç duyulup duyulmayacağı, firmanın belirleyeceği ihtiyaçlarla beraber düzenlenmelidir. Bu tür özellikler daha sonra eklentilerle de sağlanabilir. Sitenin tasarımı nasıl olmalıdır? Sitenin tasarımı, en az içerik kısmı kadar önemli bir konudur. Tasarım tamamiyle firmanın kurumsal kimliğini yansıtır. İYS, her ne kadar çaşitli tasarımların uygulanmasına izin verse de bunların devamlı olarak değiştirilmesi, sitenin kullanımını zorlaştırdığından tavsiye edilmez. Sitede ne tip içerikler yer almalıdır? Sitenin içerdiği bilgiler, ziyaretçilerin sitede kalma süresiyle doğru orantılıdır. Ziyaretçilerin siteye bağlı kalma süresini artırmak için sitedeki bilgilerin kısa aralıklarla güncellenmesi gereklidir. Bakım ve yenileme nasıl yapılır? Sitelerin yayında kalma süresi ilerledikçe ve yeni içerikler eklendikçe, siteye bakım da gereklidir. Eski içerikler, yenileri eklendikçe sürekli yedeklenmelidir. Siteye yapılan saldırılar, internet arızaları veya benzeri durumlarda sitenin yayını durdurularak, siteye bakım yapmak gerekir. Her İYS, bu tip durumlarda kendi geliştirdiği özel çözümleri kullanılır. Başka bir İYS ye data kaybına yol açmadan nasıl geçilir? Bu işlem için İYS nin içinde bulunan bütün verlerin tekrar kullanılabilir olduğundan emin olunması gerekir. Maalesef, çoğu sistem bu koşulu yerine getiremeyecek şekilde tasarlanmıştır. Bu durumda en kötü durum göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılmalıdır. SAYFA 5

7 Yeni sürüm çıktığında ne yapılmalıdır? Alınacak sistemin yeni bir versiyonu çıktığında neler değişeceğine ve bununla ilgili nasıl bir strateji takip edileceğine karar verilmelidir. İYS ler yenilendikçe bu yenilikler her zaman firmaya yarar sağlamayabilir. Güncellemeler sonrası önceki sürümde yer alan özellikler devre dışı kalabileceği gibi bazı veri kayıplarının yaşanması da olasıdır. Bu nedenle güncelleme öncesi tüm yazılımın ve veri tabanının güvenli bir şekilde yedeklendiğinden emin olunmalıdır. Yazılımlar yenilendikçe, nadiren de olsa donanım alt yapısınında yenilenmesini gerektirir. Kullanım Kolaylığı nasıl anlaşılır? Web ortamında çalışmak, bilgisayar becerisiyle birlikte teknik bilgi de gerektirir. Kullanım kolaylığı, teknik anlamda yetenekli olmayan insanların bile İYS nin yönetimine katılabilir hâle getirmesini sağlar. EN YAYGIN KULLANILAN İÇERİK YÖNETİM SİSTEMLERİ Özgür yazılım veya Açık kaynak kodlu yazılım, hiçbir kısıtlama olmadan kullanılabilen, incelenebilen ve değiştirilebilen yazılımlardır. Kaynak kodları değiştirilerek kullanılabilir veya dağıtılabilir. Açık kaynak kodlu yazılımlar genelde ücretsiz dağıtılır nadiren de olsa açık kaynak kodlu yazılımlar özgür olmayabilir. Açık kaynak kodlu içerik yönetim sistemi pazarında üç büyükler olarak ifade edebileceğimiz içerik yönetim sistemleri Joomla, WordPress ve Drupal dır. Her üç yazılımın da web ortamında farklı site örnekleri mevcuttur. Açık kaynak kodlu İYS lerin dışında parayla veya projelerle hazırlatılmış kuruluşa özel İçerik Yönetim Sistemleri de vardır. Özellikle Üniversiteler ve devlet kurumları, kurumsal kimlikleri dolayısıyla (joomla, wordpress, Plone, Pivotx,Typo3 vb. gibi ) açık kaynak İYS lerini kullanmayı tercih etmezler. Kullanılan hazır yazılımlar, bu tip kurumlardaki birimlerin ihtiyaçlarını karşılayacak yapı ve esneklikte değildir. Ayrıca bu sistemlerin zaman içerisinde ortaya çıkartmış olduğu güvenlik açıklarından dolayı, kendileri için özel olarak geliştirdikleri içerik yönetim sistemini kullanırlar. Bunlardan bazıları; TÜBİTAK Ulusal Araştırma Altyapısı Bilgi Sistemi (TARABİS), ODTÜ Merkezi İçerik Yönetim Sistemi (MİYS) dir. Joomla: Dünya genelindeki birçok yarışmada ödül almış, güçlü ve aktif web siteleri hazırlayabilen bir İYS dir. Türkiyede ve dünyada web tasarım şirketlerinin en çok kullandığı CMS lerin başında gelir. Son dönemde Türkiyede üretilen web sistemlerinin çoğunda wordpress İYS sistemi, daha fazla tercih edilir olmuştur. Bu İYS yi indirip kurmak için Şekil 1.1 de gösterilen web adresinden faydalanılabilir. SAYFA 6

8 Şekil 1.1. Joomla İYS sistemini indirmekte kullanılan web sitesi WordPress: WordPress, dünyanın en yaygın içerik yönetim sistemlerinden (CMS) biridir. Yaygın olarak kullanılmasının temelinde açık kaynak kodlu yapısı, kolay kurulumu, kullanıcılar tarafından üretilen tema ve eklenti desteği bulunmaktadır. WordPress'i kurmak, genişletmek ya da kullanmak için yazılım uzmanı olmanız gerekmez. Sadece bir kaç tıklama ile kolay kurulup hemen kullanılmaya başlanabilir. Bu İYS yi indirip kurmak için Şekil 1.2 de gösterilen web adresinden faydalanılabilir. Şekil 1.2. Wordpress İYS sistemini indirmekte kullanılan web sitesi SAYFA 7

9 Drupal: Drupal, gelişmiş ve ücretsiz yapısıyla kullanıcılara çeşitli web alanlarında değişiklik yapma imkânı sağlar. Kullanıcılar istedikleri şeyleri kolayca yayınlayıp yönetebilir ve düzenleyebilirler. Bu İYS yi indirip kurmak için Şekil 1.3 de gösterilen web adresinden faydalanılabilir. Şekil 1.3. Drupal İYS sistemini indirmekte kullanılan web sitesi SAYFA 8

10 Joomla KURULUMU Web siteleri, Web Browserlar yardımıyla görüntülenen uygulamalardır. Web siteleri sabit içerikli olabileceği gibi kullanıcılarla etkileşime giren dinamik içerikli de olabilir. Statik sitelerde genellikle HTML (Hyper Text Markup Language) teknolojisi ile geliştirilirken, dinamik içerikli sitelerde ise HTML ile birlikte ASP, PHP gibi programlama dillerinden faydalanılarak geliştirilmektedir. Bu geliştirilen siteler iki farklı sistemde çalışabilmektedir. İstemci Tabanlı Çalışma: Bu çalışma sisteminde sayfalar sunucuda herhangi bir işlem yapılmadan istemciye gönderilir. İstemci gelen bilgileri yorumlayarak tarayıcı yazılımı vasıtasıyla sayfayı görüntüler. Sunucu Tabanlı Çalışma: Bu çalışma sisteminde istemci sunucudan bir istekte bulunduğu zaman kodlar, sunucu üzerinde çalıştırılır ve işlemin sonucunu içeren bir sayfa üretilerek istemciye iletilir. İstemci gelen bilgileri tarayıcı yazılımı vasıtasıyla görüntüler. İçerik yönetim sistemleri genelde php kodlarını destekleyen Sunucu Tabanlı yazılımlardır. Bu sebeple Joomla İçerik Yönetim Sistemini (İYS) kurup çalıştırmak için ilk önce bir php tabanlı bir sunucu sisteminin bulundurulması gerekmektedir. 1. ADIM - ANA YAPILANDIRMA Joomla 3.x.x nın kurulumunun ilk aşamasını gerçekleştireceğimiz bu sayfada sırası ile önce kurulumu yapacağımız dili seçiniz. SAYFA 9

11 1.Site İsmi bölümüne: Sitemiz için kullanacağımız site ismini Konu ADI yazın. 2. Site Açıklaması bölümüne: 20 kelimeyi geçmeyecek şekilde (JOOMLA İYS Sisteminin Tanıtımı) şeklinde bir açıklama yazısı yazın veya açıklamayı daha sonra yazmayı düşünüyorsak boş bırakabilirsiniz. 3.Site Çevrimdışı bölümünde: Kurulum tamamlandığında sitemizin çevrimdışı görünüp görünmemesi belirlenir. Site yapım aşamasında bu bölüm Evet olmalıdır. 4.E-Postanız bölümüne: adresinizi yazın. 5.Yönetici Kullanıcı Adı bölümüne: Kendimiz için belirlediğimiz kullanıcı adınızı admin yazın. 6.Yönetici Parolası bölümüne: Belirlediğimiz güvenli bir parolayı buraya yazın. 7.Yönetici Parolası Doğrulama bölümüne: Yukarıda yazdığınız parolayı bu alana bir daha yazın. 2. ADIM - VERİTABANI YAPILANDIRMASI 1.Veritabanı Türü bölümü: Veritabanımızın türünü belirtilir. 2.Sunucu Adı bölümü: Alan sağlayıcımız tarafından bize bildirilen veritabanı sunucusunun adı (localhost) yazılır. 3.Kullanıcı Adı bölümü: Oluşturduğumuz veritabanı kullanıcısının adı yazılır. SAYFA 10

12 4.Parola bölümü: Oluşturduğumuz veritabanı kullanıcısı için belirlediğimiz parolayı yazıyoruz. Bu bölüm parola vermediyseniz boş bırakabilirsiniz. 5.Veritabanı Adı bölümü: Oluşturduğumuz veritabanının adı yazılır. 6.Tablo Ön Eki bölümü: Rastgele üretilen ön ek yerine kendi okul numaramızdan oluşan bir ön ek de yazabilirsiniz, burada unutulmaması gereken özellik ön ekin alt çizgi karakteri ile bitecek olmasıdır. 7.Eski Veritabanı İşlemi bölümü: Aynı veritabanına daha önce joomla kurulumu yapmış isek o kuruluma ait olan tabloların yedeklenmesini ve kaldırılmasını belirtiriz. 3. ADIM - GENEL GÖRÜNÜM 1.Örnek Veriyi Kur bölümü: Kurulumun örnek veri yüklenmeden veya örnek veri yüklenerek yapılmasına karar vererek buna göre bir seçim yapıyoruz. Yeni başlayanlar için herhangi bir örnek veriyi seçerek kurulum yapmak joomla yı daha kolay anlamak açısından önerilmektedir. 2. Configuration bölümü: adresinizi doğru yazdıysanız herhangi bir şey yapmanıza gerek yoktur. 3.Ana Yapılandırma bölümü: Kurulumun ilk aşamasında yazdığınız bilgileri görüyorsunuz, herhangi bir yanlışlık varsa geri dönüp düzeltebilirsiniz. SAYFA 11

13 4.Veritabanı Yapılandırması bölümü: Kurulumun ikinci aşamasında yazdığınız bilgileri görüyorsunuz, herhangi bir yanlışlık varsa geri dönüp düzeltebilirsiniz. Bu aşamadaki işlemlerin ve sunucu ayarlarının doğru olduğuna eminsek sağ üst köşede bulunan Sonraki butonuna tıklayarak kurulum başlatılır. 4. ADIM - KURULUM GERÇEKLEŞTİRİLİYOR Bu aşamada önceden belirlediğimiz seçeneklere göre Joomla kurulumu adım adım gerçekleştirilir. 1. Eski veritabanı yedekleniyor. 2. Yeni veritabanı tabloları oluşturuluyor. 3. Örnek veri yükleniyor. 4. configuration. php dosyası oluşturuluyor. Bu işlemler problemsiz olarak tamamlandığında Tebrikler! Joomla! Şimdi kuruldu. Şeklindeki mesaj görüntülenir. SAYFA 12

14 5. ADIM - KURULUM KLASÖRÜNÜ KALDIRIN Artık Joomla 3.x.x sürümü kurulumu tamamlanmış olup geriye yapılması gereken tek bir şey kalmıştır, o da kurulum klasörünü kaldırmak. Bunun için Şekilde gösterilen Kurulum klasörünü kaldır butonuna tıklayın. Daha sonra sitemizin yönetim paneline girmek için Yönetici butonuna tıklıyoruz. Joomla 3.x.x yönetici giriş paneli yeni görüntüsü aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. Yönetici adımızı ve şifremizi yazarak giriş butonuna tıklıyoruz. Şimdiye kadar alışılagelmiş olan joomla yönetim panellerinden çok farklı bir yönetim paneli ile karşılaşıyoruz. Artık Joomla 3.x.x sürümü ile oluşturduğumuz sitemizi yönetmeye başlayabiliriz. Aşağıdaki şekilde gösterilen joomla yönetim paneli incelendiğinde İngilizce olduğu görülecektir. Kurulumu yapılan Joomla nın Türkçe dil desteği mevcuttur. Bu işlem aşağıdaki bölümde anlatılmaktadır. SAYFA 13

15 Yönetim paneline Türkçe dil paketinin kurulumu Joomla içerisinde yer alan Türkçe dil paketinin etkinleştirilmesi için önce Language Manager yönetim paneline girin. Install Language butonuna tıklayarak bir sonraki şekilde gösterilen ekrandan ya Search bölümüne Turkish yazarak arattırılır ya da alt bölümde yer alan sekmelerinden Turkish dil paketi seçilerek Install butonuna tıklanmalıdır. SAYFA 14

16 Yönetim panelinden Logout komutu vererek hesaptan çıkılmalıdır. Joomla yönetim paneline yeniden girildiğinde varsayılan dil bölümde gösterildiği gibi Türkçe(Türkiye) seçilmelidir. Yönetim paneli açıldığında Türkçeleştiği görülecektir. Yönetim ve Site panellerinin seçim yapmadan kalıcı olarak Türkçeleştirilmesi joomla nın yönetim panelinin anlatıldığı ünitede daha ayrıntılı olarak ele alınacaktır. SAYFA 15

17 JOOMLA GENEL BÖLÜMLERİ Sunucu üzerine joomla kurulmuş bir sitenin yönetim paneline girmek için önce internet tarayıcısının adres bölümüne yazılarak erişilebilir. 1. DENETİM MASASI 1.İçerik: İçerik yönetimi, Joomla yı yönetirken kullanılan en önemli yönetim araçlarından biridir. Makale Yöneticisi, Kategori Yöneticisi ve Ortam Yöneticisi olmak üzere 3 bölümden oluşur. Yeni Makale Ekle seçeneği, Makale Yöneticisinin içerisinde yer alan, Siteye yeni makale ve içerik eklemede kullanılan araçlardan biridir. Eklenen makalelerin yayınlanması, silinmesi, arşivlenmesi ve yayından kaldırılması Makale Yöneticisi tarafından yapılır. Makalelerin bir düzen içerisinde tutulması, kategori yöneticisi tarafından oluşturulan bölüm ve kategoriler ile sağlanır. SAYFA 16

18 Bir makaleye grafik, resim ve animasyon türünde bir içerik eklenebilmesi için önce ortam yöneticisine yüklemek gerekmektedir. Ortam Yöneticisi, her türlü medyayı yönetmek için kullanılır. 2.Yapı: Sitenin bileşenlerinin nerede ve ne şekilde görünmesi gerektiğini ayarlar. Menü ve Modül Yöneticisi olmak üzere iki bölümden oluşur. Joomla'da bir menü, bir kategori gibi içinde menü ögeleri barındıran özel bir ögedir. Ancak menülerin görünümleri, o menüye bağlı bir modül tarafından ayarlanır. Yeni bir menü oluşturduğunuzda, o menüye bağlı bir modül otomatik olarak oluşturulur. Modül Yöneticisi'ni açtığınızda karşınıza sistemde aktif durumda olan tüm modüllerin listesi gelir. Bir modülün ismine tıkladığınızda, modülün yapılandırma ekranı karşınıza gelir. Çoğu modülün yapılandırma ayarları birbirinden farklıdır. Modüller, genellikle şablonda önceden belirlenmiş konumlarda görünürler. 3.Kullanıcılar: Site üzerindeki sayfaları gezen ve makaleleri okuyan kişilere kullanıcı adı verilir. Kullanıcılar siteye kayıt olduklarında makale yazmak, yorum yapmak veya siteyi yönetmek gibi çeşitli ayrıcalıklara sahip olurlar. Site üzerindeki kayıtlı kullanıcıları yönetmek için kullanıcı yöneticisinden yararlanılır. Yönetici özelliğine sahip kullanıcılar, Kullanıcı Yöneticisi'ni kullanarak sitelerine kaydolmuş her kullanıcının adını ya da şifresini değiştirebilirler. Engelle ayarını kullanarak, o kullanıcının sitedeki fonksiyonları kullanabilmesini de engelleyebilirler. 4.Yapılandırma: Site üzerinde etkili olan her türlü ayar ve seçeneğin düzenlenmesinde kullanılır. Genel Yapılandırma, Sablon Yöneticisi ve Dil Yöneticisi olmak üzere üç kısıma ayrılır. Genel Yapılandırma Yöneticisi sitenizin genel ayarlarını barındırır. Bu ayarlar, site ayarlarından FTP giriş bilgilerine kadar her şeyi ayarlamanızı sağlar. Bu ünitede Genel yapılandırma yöneticisi, ayrıntılı olarak anlatılacaktır. Şablon yöneticisi, hem sitenizin varsayılan şablonunu seçmenizi hem de şablonunuzun indeks dosyasını ve stil dosyasını düzenlemenizi sağlar. Farenizi bir şablonun üzerine götürerek o şablonun ön izlemesini görebilirsiniz. Bir şablonun adına tıklarsanız o şablonun yapılandırma sayfası açılır. Bu sayfada şablonun isim ve kısa açıklamasını görebilir, sağ taraftan şablonun ayarlanabilir özelliklerini değiştirebilirsiniz. Bu sayede sitenizin değişik bölümleri için farklı tasarımlar uygulayabilirsiniz. Dil Yöneticisi, Joomla da yüklü bulunan dilleri yönetmenizi sağlar. Joomla 40'ın üzerinde dil için arabirim desteği sunmaktadır. Dil yöneticisi kullanılarak hem ön uç hemde arka uç için varsayılan bir dil belirlenebilir. 5.Eklentiler: Site üzerinde yer alan ve sonradan eklenmek istenen her türlü bileşen bu bölüm tarafından yönetilir. Eklenti Kur seçeneği, yeni eklentiler yükleyebileceğiniz ya da yüklü eklentileri yönetip kaldırabileceğiniz merkezî bir yöneticidir. Bu yöneticiyi kullanarak bileşenler, modüller, uyumlu ekler, diller ve şablonlar yönetilebilir. Joomla'nın kurulum ögelerine ulaşıp kurulum yapabileceği üç seçenek vardır: Dosya Paketi Yükle: En çok kullanılan bu seçeneği kullanarak bilgisayarınızdaki herhangi bir Joomla eklentisini seçip otomatik olarak yükleyebilirsiniz. Klasörden Kurulum: Joomla, sıkıştırılmış arşivinden çıkarılmış dosyaları yerel bir klasörden okuyarak da kurulum yapabilir. Bağlantıdan Kurulum: Bir bileşenin ya da şablonun tam adresini biliyorsanız, bu alana girerek Joomla nın eklentiyi otomatik olarak indirip kurmasını sağlayabilirsiniz. SAYFA 17

19 6.Kullanıcılarda Günlüğe Kaydedilen: Bu bölüm, bir ayar seçeneği olmaktan çok bilgi içeren rapor gibidir. Sitenin ön ve arka uç bölümlerinde o anda yer alan kullanıcıların bilgisini gösterir. 7. Güncel Makaleler: Bu bölüm siteyi ziyaret eden kullanıcıların, hangi makaleleri okuduğunu gösterir. Bu sayede ilgi çekmeyen makaleler yeniden gözden geçirilebilir. 8.Site Bilgileri: Bu bölüm, sitede kullanılan veritabanı ve programlama dilinin versiyonunu, Sistem saatini, sitede yer alan Makale sayısını, sitede o an gezinti yapan Kullanıcıların sayısını gösterir. Menü çubuğu üzerinde yer alan Kullanıcılar, Menüler gibi öğeleri denetim masasında kısaca gösterdikten sonra şimdi de site üzerinde her türlü ayar ve seçeneğin kontrol edildiği Genel yapılandırmayı anlatalım. Genel Yapılandırma Joomla ile oluşturulan sitelerin arama motorları tarafından indekslenebilmesi, sitenin doğru tanımlanmasına ve siteyi kullanırken ihtiyaç duyulan özelliklerin Genel Yapılandırma sayfasından iyi ayarlanmasına bağlıdır. Bu ayarları yapabilmek için Joomla yönetim panelinde bulunan ve şekilde gösterilen Sistem menüsünden Genel Yapılandırma linki tıklanır. Site Bu bölümde yapılan ayarlar Kaydet butonuna basıldıktan sonra geçerli olacaktır. bölümde yer alan seçenekler aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. Bu Bu gösterilen ayarlar, kurulumda girilen bilgilerin sonucunda oluşturulmuştur. 1.Site Adı: Bu bölüme siteye vermek istenen ad yazılır. 2.Site Çevrimdışı: Bu bölüm sitenin ziyarete kapalı veya açık olma durumunu belirtir. Evet seçilirse site erişime kapanmış olur. Hayır işaretlendiğinde ise site erişime açık hâle gelir. 3.Çevrimdışı Mesajı: Bir üstte bulunan site kapalı bölümünde evet işaretlenip site erişime kapatıldığında, siteye erişmeye çalışan kullanıcılara sitenin kapalı olduğunu bildiren bir mesaj ileten bölümdür. Gizle seçeneği seçildiğinde hiçbir mesaj görüntülenmezken, Özel Mesaj Kullan seçeneği seçildiğinde belirlemiş olan bir mesaj görüntülenir. Varsayılan mesajı kullan seçeneği ise çok dilli sitelerde kullanılabilecek bir özelliktir. SAYFA 18

20 4.Çevrimdışı Mesajı Yazısı: Bir üstteki bölümde özel mesaj kullan seçeneği seçildiği takdirde, sitenin kapalı olduğunu ziyaretçilere bildireceğimiz mesajın yazıldığı bölümdür. Site kapalı olduğunda buraya yazılan mesaj, ziyaretçiler tarafından görülecektir. 5.Çevrimdışı Resmi: Bu bölümde istenirse site çevrimdışı iken çevrimdışı mesajı ile birlikte görüntülenecek bir resimde seçilebilir. İstemezse herhangi bir resim seçimi yapılmasına gerek yoktur. 6.Fare üzerinde düzenleme simgeleri: Site içerisine yönetim yetkisine sahip bir kullanıcı girip Modüller ve menü ögelerinin üzerine fare ile geldiğinde düzenleme simgelerinin çıkmasını sağlar. Sadece Modüller seçeneği, modül üzerine gelindiğinde düzenleme simgelerinin çıkmasını sağlarken Hiçbiri seçeneği, bu simgelerin kapatılmasını sağlar. Bu seçeneklerin etkisini gösterebilmesi için siteye kurulan şablonların bu özelliği desteklemesi gerekmektedir. SAYFA 19

21 7. Varsayılan Yazım Düzenleyici: Bu bölümde sitede kullanılacak olan yazı editörünün seçimi yapılır. Herhangi bir yüklenmiş editör seçilebileceği gibi editöre ihtiyaç yoksa Hiçbiri seçeneği de kullanılabilir. 8.Varsayılan Güvenlik Modu: Bu bölümde siteye üye olunurken veya diğer benzer işlemlerde ReCaptcha güvenlik özelliğinin kullanılıp kullanılmayacağının tercihi yapılır. Bu özelliği kullanmak için ReCaptcha web sitesine üye olup bir anahtar (key) alması gerekmektedir. 9.Varsayılan Erişim Seviyesi: Siteyi görüntüleyebilecek kullanıcı erişim seviyelerinin belirlendiği bölümdür. Site herhangi bir özel grubun erişimi için kurulmadı ise buradaki seçim public (genel) olmalıdır. 10.Varsayılan Liste Sınırı: Buraya girilecek değer, sitenin arka yüzünde içeriklerin, kategorilerin vb. liste şeklinde görüntülenmesi durumunda bir sayfada gösterilecek miktarı belirler. Örneğin: 10 seçilmesi durumunda içerikleri listelemek istediğimizde bir sayfada 10 içerik listelenecektir. 11.Varsayılan Besleme Sınırı: Gösterilecek haber beslemesi sayısının belirlendiği bölümdür. 12.Besleme e postası: Besleme yazarının veya sitenin mail adresinin görüntüleneceğinin belirlendiği bölümdür. 13.Arama Motoru Uyumluluğu Ayarları: Bu seçeneklerde yapılan seçimlerle arama motorunun sitenizi daha etkili bir şekilde indekslenebilmesi sağlanabilir. Bunlar; Arama Motoru Dostu Bağlantılar (url): Sitenin menülerinde bulunan linklerini php nin karmaşık adreslemesinden kurtarıp basit ve anlaşılır html adreslerine çevirmeye yarayan seçenektir. Evet seçildiğinde sitenin ana dizininde bulunan htaccsess. txt dosyasının adının. htaccess şeklinde değiştirilmesi gereklidir. Apache mod_rewrite ı kullan: Bu seçeneği evet olarak işaretleyebilmek için sunucunuzda mod_rewrite özelliğinin açık olması gerekir. Görevi ise siteadi.org/index.php/makale.html şeklindeki adresi siteadi.org/makale.html şekline dönüştürmesidir. Adresteki /index. php bölümünü kaldırır. Adreslere Sonek Ekle: Bu özellik evet olarak işaretlendiğinde, siteadi.com/deneme şeklinde olan adres siteadi.com/deneme.html şekline dönüşür. Görevi ise adreslerin sonuna. html eki ilave etmesidir. Evrensel Kod Takma Adları: Bu seçenek Evet olarak seçildiğinde içerik oluştururken Türkçe karakterler ile adres belirlenebilir. Fakat içerik görüntülendiğinde adres satırında ş,ç,ö gibi karakterler bulunacağından yabancı sitelere( twitter, facebook vb.) içeriklerinizin linklerini eklemeye kalktığınızda problem yaşanabilir. Sayfa Başlıklarına Site İsmini Ekle: Bu bölümde hayır seçildiğinde sayfanız arama motorları tarafından sadece içerik başlığı ile indekslenecektir. Önce seçildiğinde Önce site adı, sonra sayfa başlığı şeklinde indekslenir. Sonra seçildiğinde ise Önce sayfa başlığı, sonra site adı şeklinde indekslenir. 14. Çerez Ayarları: Siteyi ziyaret eden kullanıcıların web site tercihlerini veya kişisel bilgileri saklayan dosyaların düzenlenmesinde kullanılır. Başlangıç aşamasında bu bölümde herhangi bir şey yapılmasına gerek yoktur ve genelde boş bırakılır. SAYFA 20

22 15. Tanımlayıcı Bilgisi Ayarları: Arama motorları tarafından Joomla sürümü, yazar, etiketler veya içerik açıklamaları gibi site hakkında bilgilerin toplamasını sağlar. Açıklama: Sitenin arama motorları tarafında görüntülenecek açıklamasıdır. Siteyi tanıtan açıklamalar bu bölüme yazılır. Anahtar Kelimeler: Sitenin arama motorlarında hangi kelimeler arandığında görüntülenmesi gerekiyorsa ilgili kelimeler bu alana yazılır. Robotlar: Bu bölüm arama motorları tarafından sitede yer alan içeriklerin güncel olup olmadığının kontrol edilmesini sağlar. İndeksle, Takip et olarak bırakılır. Güncellenemeyen sitelerde indeksle, Takip etme olarak bırakılmalıdır. İçerik Hakları: Sitede bulunan içerikler için içerik haklarının kime ait olduğunun yazılmasını sağlar. Burada Site tasarımcısının bilgileri yer alabileceği gibi boş da bırakılabilir. Yazar (Meta Etiketini Göster): Bir içerik görüntülendiğinde meta etiketleri içinde yazar meta etiketinin olup olmayacağının tercihinin yapıldığı bölümdür. Hayır seçildiğinde yazar meta etiketi görünmeyecektir. Evet seçildiğinde ise sayfanın kaynak kodları içinde bulunan meta etiketlerine <meta name="author" content="super User" /> gibi bir etiket daha eklenecektir. Joomla Sürümünü Göster: Bu bölümde site için kullanılan joomla sürümünün site meta etiketleri içinde gösterilip gösterilmeyeceğini belirler. Evet seçildiğinde joomla sürümü görüntülenir. Hayır seçildiğinde görüntülenmez. 2. SİSTEM Bu bölümde yer alan seçenekler aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. Bu gösterilen ayarlar, kurulumda genel olarak yapılmıştır. 1.Sistem Ayarları: Sistem tarafından tutulan kayıtların klasör yolunu, Yardım dosyalarının hangi dilde ve sistemden alınacağı ayarlarını tutar. SAYFA 21

23 2.Hata Ayıklama Ayarları: Bu bölümde Sistem ve Dilden kaynaklanan hatalarda hataların son kullanıcıya gösterilip gösterilmeyeceğinin ayarlanması sağlanır. 3. Önbellek Ayarları: Bu bölüm sitenin tarayıcı tarafından ne kadar sürelik dilimlerde hafızada tutulacağını belirler. Site üzerindeki yeni değişikliklerin anlık olarak görülebilmesi tarayıcıya ait önbellek kayıtlarının silinmesini gerektirir. 4.Oturum ayarları: Sitenin kayıtlı kullanıcılar tarafından kullanılmadığı durumlarda ne kadarlık bir zaman diliminde oturumların sonlandırılacağını ayarlar. Burada yazan değeri artırdığınızda güvenlik boşlukları oluşabilir. 3. SUNUCU Bu bölümde yer alan seçenekler aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. Bu gösterilen ayarlar, kurulumda genel olarak yapılmıştır. 1.Sunucu Ayarları: Sitenin kurulu olduğu sunucu üzerinde geçici dosyaların tutulduğu, sayfa sıkıştırma ve hata raporlarının ne şekilde verileceği gibi ayarların yapılmasını sağlar. 2.Konum Ayarları: Sitenin kurulu olduğu sunucunun yerleşim yerinin ve zaman farkının ayarlandığı bölümdür. 3.FTP Ayarları: Site üzerinden dosya paylaşımı sağlandığında FTP özelliğinin etkinleştirilmesinde kullanılan bölümdür. 4.Proxy Ayarları: Joomla nın kurulu olduğu sunucuda yer alan Proxy yetkilerinin site üzerinde etkili olabilmesini sağlar. SAYFA 22

24 5.Veritabanı Ayarları: Joomla yı kurarken yapılan veritabanı ayarlarının değiştirilmesi gerektiğinde kullanılan bölümdür. 6.Posta Ayarları: Site üzerinden kullanıcılara toplu e-posta gönderilmesi gerektiğinde gereken ayarların yapıldığı bölümdür. 4. İZİNLER Bu bölümde yer alan seçenekler aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. Bu gösterilen ayarlar, kurulumda genel olarak yapılmıştır. İzin Ayarları: Sistemde kayıtlı olan kullanıcıların hangi yetkilere sahip olması gerektiğini ayarlayan bölümdür. Bu bölümde yönetim yetkisi vermek veya engellemek mümkündür. 5. METİN SÜZGECİ AYARLARI Bu metin süzgeci ayarları seçili gruplardaki kullanıcılar tarafından girilen tüm metin giriş alanlarına uygulanır. Beyaz Liste, Özel Kara Liste, Varsayılan Kara Liste ve Süzgeç Yok seçenekleri kullanılarak siteye giren kullanıcıların Makale, Yorum gibi içerikler eklemesi denetlenebilir. Süzgeç etiketleri bölümünde e-posta, telefon, intikam gibi kelimeler yazarak listeler genişletilebilir. SAYFA 23

25 Süzgeç öznitelikleri alanına ise aralarında virgül ya da boşluk kullanarak ek etiket ve öznitelik dâhil edilebilir. JOOMLA İÇERİK EKLEME Joomla ile yönetilen web sistelerine içerik eklemeden önce Joomla nın içeriği nasıl organize ettiğini anlamak gereklidir. Joomla nın sınırsız seviyede kategoriler (klasör içinde klasör gibi) oluşturabilen açık bir yapısı yoktur. Onun yerine hiyerarşi iki seviyeyle kısıtlanmıştır. Ancak bölüm ve kategori adını alan bu hiyerarşik seviyelerin çok büyük siteler dışında hemen hemen her türlü site için yeterli olacağı söylenebilir. Joomla ayrıca statik içerikler için kategorize edilmemiş içerik oluşturmaya da izin vermektedir. Statik içerik, site hiyerarşisine uymayan bazı makaleleri içerir ve bu makaleler diğer benzer içeriklerle birlikte sınıflandırılmaz. Kategorize edilmemiş içerik, bir makalenin istenen konumu henüz belirlenmemişse geçici olarak kaydetmek üzere de kullanılır. Joomla gelişmiş bir içerik yönetim sistemidir. Bu nedenle makaleleriniz web sunucusunda klasörler hâlinde barındırılmaz. Bunun yerine her makale bir veritabanı tablosunda saklanır ve hiyerarşi içindeki konumu da veritabanına kaydedilir. Bu yöntem, içeriği yeniden organize etmenizi kolaylaştırır. Çünkü bir makalenin konumunu değiştirmek için dosyaları bir klasörden başka bir klasöre taşımak yerine Joomla da tek bir ayarı değiştirmeniz yeterli olur. Bir Joomla web sitesindeki tüm içerikler, iki seviyelidir. Bir hiyerarşi içinde organize edilir. Üst seviyeye bölüm, alt seviyeye de kategori denir. Joomla ile yönetilen web sistelerine çeşitli içerikler eklemekte kullanılan araçlar, İçerik Menüsünde yer alır. Bu Menü yardımıyla siteye Makaleler, Katagoriler, Resim veya videolar kolayca eklenebilir. SAYFA 24

26 KATEGORİ VE ALT KATEGORİ OLUŞTURMA Joomla ile Site yapılandırma işlemlerinin başında kategori oluşturmak gelir. Çünkü kategori oluşturmadan içerik ekleyebilmek pek mümkün değildir. Sınıflandıracağınız nitelikteki içerikleri eklemek için kategori, menü ögeleri ekleyebilmek için de kategori ve içerik ögelerini birlikte eklemek gerekmektedir. Joomla da kategori ve alt kategorileri eklemek için Şekil de Denetim Masası nda yer alan ok işaretiyle gösterilen İçerik yönetim panelini açın ve burada 1 no lu alan ile gösterilen Kategori Yöneticisi linkini tıklayın. Bu durumda aşağıdaki şekilde gösterilen kategori yöneticisi açılacaktır. Joomla kurulumunu örnek veri yüklemeden yaptığımız için sayfada sadece kurulumla gelen okla gösterilen Uncategorised adlı bölüm vardır. Yeni bir kategori oluşturmak için üst menüde bulunan Yeni butonuna tıklayınız. Bu durumda ekrana şekilde gösterilen yeni kategori ekleme sayfası gelir. Bu ekrandan İşlemci adında yeni bir kategorinin nasıl oluşturulacağı aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. 1.Başlık: Bu bölüme oluşturmak istediğimiz kategorinin adı yazılır (İşlemci). 2.Takma Ad: Bu bölüme kategorimizin sistem tarafından url lerde kullanılacak olan adı yazılır. 3.Açıklama: Bu bölüme oluşturacağımız kategori ile ilgili bir açıklama yazabileceğimiz gibi boş da bırakabiliriz. 4.Üst: Bu bölümde oluşturacağımız kategorinin bir ana kategori olmasını istersek, Üstyok seçeneğini kullanmak gerekir. Sitemizi yapılandırma aşamasında herhangi bir kategoriye alt kategori eklemek istediğimizde, seçimimizi alt kategori eklemek istediğimiz kategori olarak ayarlarız. 5.Etiketler: Bu bölümde kategoriyi temsilde kullanılan kısa kodlar verilir. SAYFA 25

27 6.Durum: Bu bölümde kategorinin yayınlanma durumu belirlenir. Yayınlanmışı seçtiğimizde, kategori kaydedildiği anda yayınlanmaya başlar. 7.Erişim: Bu bölümde ekleyeceğimiz kategoriye erişebilecek kullanıcı seviyesini belirleriz. Public herkesin erişebileceği anlamını taşır. 8.Site Dili: Kategori için özel bir dil belirlenmeyecek ise tümü seçili olarak bırakılır. 9.Not: Bu bölümde oluşturacağımız kategoriye tanıtıcı bilgi yazabileceğimiz gibi boş da bırakabiliriz. 10.Sürüm Notu: Bu bölümde kategoriyi oluşturan joomla nın versiyon numarası yazılabileceği gibi boş da bırakabilir. Gerekli alanları doldurduğumuza göre artık kaydet & Kapat butonuna tıklayabiliriz. İşlemci kategorisine alt kategori olarak i7 İşlemciler kategorisini eklemek için Başlık ve Takma ad bölümlerine i7 İşlemciler yazarız. Üst bölümünün yanındaki seçim butonunu tıklayarak açılan bölümünden İşlemcileri seçeriz. Böylece i7 İşlemciler kategorisinin, İşlemci kategorisinin bir alt kategorisi olacağını belirleriz. Diğer özellikler yukarıda anlatılan şekilde düzenlenip yeniden Kaydet & Kapat butonuna tıklanır. SAYFA 26

28 i7 İşlemciler kategorisine alt kategori olarak 4.Nesil kategorisi eklenir. Bunun için Başlık ve takma ad bölümlerine 4.Nesil yazılır. Üst bölümünün yanındaki seçim butonunu tıklayarak açılan seçim bölümünden i7 İşlemciler i seçin. Böylece 4.Nesil kategorisinin i7 İşlemciler kategorisinin bir alt kategorisi olacağı belirlenir. Şekilde gösterildiği gibi düzenleyip Kaydet & Kapat butonuna tıklayın. Butona tıkladıktan sonra şekilde gösterilen kategori yöneticisi sayfası açılır. İlk oluşturduğumuz İşlemci kategorisine bağlı bir alt kategori olan i7 İşlemciler kategorisi ile i7 İşlemciler in alt kategorisi olan 4.Nesil kategorisi gösterilmektedir. Artık oluşturulan bu kategorilere içerik eklenebilir. YENİ MAKALE EKLEME VE MAKALE YÖNETİCİSİ Joomla ya içerik ekleyebilmek için önce kategori oluşturulması gerektiğini, Kategori ve Alt Kategori oluşturma işlemini bir önceki bölümde görmüştük. Şimdi kategoriler oluşturulduğuna göre bu kategorilere içerik nasıl eklenir görelim. SAYFA 27

29 Sitemize henüz içerik eklemediğimiz için makale yöneticisinde sadece Getting Started isimli bir içeriğin Uncategorised kategorisinde yer aldığı şekilde görülmektedir. Bu makaleyi, yeni makale ekledikten sonra çöp butonu kullanarak siliniz. İlk içeriğimizi eklemek için yeni butonuna tıklayın. Bu durumda ekrana aşağıdaki şekilde gösterilen Yeni Makale Ekleme sayfası gelir. Şimdi bu sayfadaki ifadeleri anlatmaya çalışalım. 1.Başlık: Makalenin başlığı bu bölüme yazılır.(örneğimizdeki başlık İşlemci ) 2.Takma Ad: Bu bölüm internet adresinde görülecek olan kısmı ayarlar. Genel olarak bu bölüm boş bırakılır. SAYFA 28

30 3.Kategori: İçeriğin hangi kategoride yayınlanması isteniyorsa o kategori seçilir. (Örneğimizdeki kategori i7 İşlemciler ) 4.Etiket: Makaleyi en iyi açıklayan anahtar sözcükler ve cümlecikler bu alana girilir. Anahtar sözcükler virgülle ayrılır ve cümlecikler tek tırnakla gruplanır. 5.Durum: İçeriğin yayınlanma durumunu belirtir. 6.Öne Çıkan: Makalenin ön sayfada gösterilip gösterilmeyeceğini seçmekte kullanılır. 7.Erişim: İçeriğimizi görüntüleyebilecek kullanıcı erişim seviyesini belirlememize olanak sağlıyor. Public herkesin görüntüleyebileceği anlamını taşırken Registered sadece üyelerimizin görüntüleyebileceği anlamını taşır. 8.Site Dili: İçeriğin hangi site dilinde yayınlanacağını belirlemekte kullanılır. Herhangi bir dil tercihi yapmıyorsak " tümü " şeklinde bırakılır. 9.Sürüm Notu: Bu bölümde Makaleyi oluşturan joomla nın sürüm numarası yazılabileceği gibi boş da bırakabilir. 10.Metin Editörü: Bu bölüm yazı ve resimler de dâhil içeriklerin eklendiği alandır. Bu alanda Microsoft Word gibi metinsel düzenlemeler yapılabilir. İstenirse kopyala/yapıştır ile başka metinler de bu alana taşınabilir. 11.Makale: Makale içerisinde daha önce eklemiş olduğumuz makalelerden birinin linkini vermek gerektiğinde kullanır. 12.Resim: İçeriğimize resim eklemek için kullanılır. 13.Sayfa Sonu: Çok uzun olan makaleleri sayfa sayfa şeklinde bölmeye yarar. 14.Devamını Oku: Genellikle anasayfada yayınladığımız yazılara giriş metni oluşturmak için kullanılır. 15.Düzenleyiciyi Değiştir: Yazım editörümüzü kapatmak ve HTML versiyon ile içerik eklememize imkân sağlar. Bu bölümdeki işlemlerden sonra Resimler ve Bağlantılar Seçenekleri tıklanır. Resimler ve bağlantılar SAYFA 29

31 Resimler 1.Giriş Metni Resmi: Burada seç butonuna tıklanarak makalenin giriş bölümüne (makale için bir giriş metni oluşturulacaksa) resim ekleyebilir ve hemen altındaki bölümlerden resim özellikleri belirlenebilir. 2.Tam Makale Resmi: Burada seç butonuna tıklayarak makalenin içine resim ekleyebilir ve hemen altındaki bölümlerden resim özellikleri belirtilebilir. Bağlantılar Joomla da bağlantılar özelliği ile kendi sitemizin içine dilersek başka bir siteye bağlantılar ekleyebiliriz. Bağlantının nasıl ekleneceğini kısaca açıklayalım. A Bağlantısı: Bu bölüme görüntülemek istediğimiz sayfanın web adresi(url) adresi yazılır. (http.// gibi). A Bağlantısı Metni: Bu bölüme bağlantının görünecek adı yazılır (Erzincan Üniversitesinin sayfası gibi). Bağlantı Hedef Penceresi: Burada bağlantının nasıl açılacağı belirlenir (yeni pencerede açılsın gibi). i7 İşlemciler kategorisinde yer alan 4.Nesil makalesinin genel görünümü şekilde gösterilmektedir. Bu bölümdeki işlemleri tamamladıktan sonra Yayınlama Seçenekleri tıklandığında aşağıdaki şekilde gösterilen yayınlama seçenekleri ekrana gelir. Bu seçeneklerin ne anlama geldiği aşağıda anlatılmaktadır. 1.Yayınlamayı Başlat: Makalenin yayınlanma tarihinin seçiminin yapılabileceği bu bölüm genellikle makalenin ileri bir tarihte otomatik yayınlanması düşünüldüğünde kullanılır. Diğer durumlarda seçim yapmaya gerek yoktur. SAYFA 30

32 2.Yayınlamayı Bitir: Makalenin belirli bir tarihte otomatik olarak yayından kaldırılması düşünülüyor ise bu bölümde yayından kalkacağı tarih belirlenebilir. Herhangi bir seçim yapılmadığında makale sürekli yayında kalır. 3.Oluşturulma Tarihi: Burada makalenin oluşturulma tarihini seçebileceğimiz gibi herhangi bir seçim de yapmayabiliriz. Seçim yapılmaması hâlinde tarih sistem tarafından otomatik olarak oluşturulur. 4.Oluşturan: Bu bölümde Kullanıcı Seçim linkine tıklayarak bir kullanıcı seçileceği gibi herhangi bir seçim de yapılmayabilir. Seçim yapılmaması halinde otomatik olarak Super User olacaktır. 5.Oluşturan Takma Adı: Bu bölüme makaleyi oluşturan için bir takma ad yazılabileceği gibi genellikle boş bırakılır. 6. Site Açıklaması: Bu bölüme makaleyi özetleyen kısa bir açıklama yazısı yazılır. Bu yazı arama motorları tarafından görüntüleneceği için düzgün bir şekilde yazılmalıdır. 7.Site Anahtar Sözcükleri: Bu bölüme makale arama motorlarında hangi kelimeler arandığında görüntülenmesi isteniyorsa o kelimeler virgül ile ayrılarak yazılır. 8.Robotlar: Bu bölümde makalenin arama motoru robotları tarafından indekslenip indekslenmeyeceği belirlenir. 9.Yazar: Bu makaleye katkı sağlayan kullanıcılar bu bölümde eklenir. 10.İçerik Hakları: İçerik hakları ile ilgili bir yazı yazılabileceği gibi bu alanlar boş da bırakılabilir. Seçenekler, Düzenleme Ekranını Yapılandır ve Makale İzinleri bölümlerinin ayarları genel olarak Makale Yöneticisinde bulunan Seçenekler sayfasından yapılır. Bu bölümlerdeki ayarlar, varsayılan olarak Genel Ayarları kullanır. Bu üç bölüm genelde özel durumlarda kullanılır. Makale için özel bir durum söz konusu değilse bu bölümleri kullanmaya gerek yoktur. SAYFA 31

33 Gereken tüm işlemleri yaptığımıza göre artık makalemizi yayınlayabiliriz. Bunun için kaydet & Kapat butonu tıklanır. Bu durumda tekrar makale yöneticisi sayfası gelir. Burada makalenin eklendiği mesajı belirtilir ve i7 İşlemciler kategorisine eklediğimiz 4.Nesil başlıklı ilk makale aşağıdaki şekildeki gibi makale yöneticisinde görülür. 1.Yeni: Yeni makale eklemek amacıyla kullanılır. 2.Düzenle: Makale yöneticisi içerisinde yer alan önceden oluşturulmuş makalelerin düzenlenmesinde kullanılır. 3.Yayınla: Önceden hazırlanmış fakat yayınlanmamış makalenin yayınlanmasında kullanılır. 4.Yayından kaldır: Önceden yayınlanmış makalelerin yayından kaldırılması amacıyla kullanılır. 5.Öne çıkan: Makale yöneticisinde yer alan birden fazla makale içerisinden seçilmiş olanların en önde yer alması amacıyla kullanılır. 6. Arşiv: Makale yöneticisi içerisinde yer alan makaleler yayından kaldırıldığında dosya kirliliğini önlemek amacıyla bu buton sayesinde depolanır. 7.Denetle: Bu bölüm seçilmiş makalelerin yazım ve üzerindeki resimlerin link bilgilerinin denetlenmesi amacıyla kullanılır. 8.Çöp: Makale yöneticisi içerisinde yer alan ve yayından kaldırılmış fakat arşivlenmesine gerek duyulmayan dosya ve klasörlerin çöp kutusuna gönderilmesi için kullanılır. 9.Toplu: Bu bölüm makale yöneticisindeki yer alan makalelerin tamamı üzerinde dil, erişim seviyesi ve kopyalama işlemleri yapmak amacıyla kullanılmaktadır. 10.Seçenekler: Makale yöneticisinden seçilmiş bir makalenin, makale oluşturulurken girilen bilgilerin web sitesinde görülüp görülmemesini belirler. ORTAM YÖNETİCİSİ: Ortam Yöneticisi her türlü medyayı yönetmek için kullanılır. Ortam Yöneticisi'ne pek çok dosya formatı yüklenebilir. Ortam yöneticisi tarafından desteklenen dosya uzantıları şunlardır:.bmp,.csv,.docx, xlsx.gif,.ico,.jpg,.pdf,.png,.ppt,.txt, ve..swf. Yüklenebilecek uzantılar, Genel Yapılandırma'nın Sistem sekmesindeki İzin Verilen Uzantılar alanından değiştirilebilir. Ortam yöneticisinin genel görünümü Şekil 4.12 de gösterilmektedir. Varsayılan olarak yeni yüklediğiniz dosyalar images klasörüne yüklenir. Satranç makalesi oluşturulurken kullanılan SAYFA 32

34 resimler, önceden ortam yöneticisine yüklenmiştir. Ortam yöneticisinde olmayan ögeler makale içerisinde kullanılamaz. 1.Ortam Yöneticisine klasör, Dosya yükleme ve Silme: Makaleye eklenmek istenen her türlü dosya bu bölüm kullanılarak ortam yöneticisine yüklenir. Yükle butonu tıklandığında 3 nolu alanla gelen dosya yükleme bölümünü açar. Yeni Klasör butonu, ortam yöneticisine klasör eklerken Sil butonu seçilmiş dosya ve klasörlerin yöneticiden kaldırılmasını sağlar. 2.Görünüm: Bu bölüm ortam yöneticisinde yer alan dosya ve klasörlerin gösterim şeklini ayarlar. Küçük resim, her dosya ve klasörü ikon olarak gösterirken Ayrıntılı Görünüm seçeneği dosyaların isim, boyut gibi ayrıntılarıyla listelenmesini sağlar. 3. Dosya Yükleyici: Bu bölüm ortam yöneticisinde yeni butonuna basıldığında açılır. En fazla 10 MB lık dosyalar Gözat seçeneği ile bilgisayar ortamından yolu seçilerek Yüklemeye başla butonuna basıldığında Joomla ortamına kopyalanır. 4. Gezinti Bölmesi: Bu bölüm ortam yöneticisinde yer alan dosya ve klasörlerin disk üzerindeki hiyerarşik yerleşimini gösterir. Bu sayede hangi dosyanın hangi alt klasör içerisinde yer aldığı takip edilebilir. 5. Gösterim Alanı: Bu alan Görünüm bölümünde yer alan seçeneklere göre dosya ve klasörlerin görüntülenme şeklini belirler. Dosya Yükle bölümünü kullanarak sisteme yüklediğiniz dosyaların tümünü makalelerinize ekleyebilirsiniz. Bunun için makale düzenleme kutusunun altındaki Resim düğmesi kullanılır. MENÜ YÖNETİCİSİ Sistemimizde bulunan menüleri oluşturmak, düzenlemek, silmek ve önceden oluşturulmuş bir menüye yeni sekme eklemek için menü yöneticisi kullanılır. Menü yöneticisi için Menüler - > Menü Yöneticisi yolu takip edilir. SAYFA 33

35 Bu sayfa da menüler ile ilgili çeşitli işlemleri gerçekleştirebilmek mümkün. Sayfada sadece kurulum aşamasında oluşturulan Main Menu ( Ana Menü ) görünüyor. Amacımız yeni bir menü oluşturmak olduğundan resimde ok işareti ile belirtilmiş olan Yeni butonuna tıklıyoruz. Karşımıza yeni menümüzü oluşturacağımız yeni menü sayfası geliyor. Başlık : Bu bölüme menüye vermek istediğimiz ismi yazıyoruz. ( Örneğimizde : Haberler ) Menü türü : Bu bölüm menünün sistem adını yazacağımız bölüm. Bu bölümde Türkçe karakter kullanmamak yararınıza olacaktır. ( Örneğimizde : haberler) Açıklama : Bu bölümüne menü için bir açıklama yazılabileceği gibi boş da bırakılabilir. Daha sonra Kaydet & Kapat butonunu tıklıyoruz. SAYFA 34

36 Ve Menü Yöneticisi sayfası tekrar önümüze geliyor. Burada menünün başarı ile oluşturulduğunu belirten bir mesaj görüntüleniyor ve Haberler adlı menü menüler listesine eklenmiş bulunuyor.menümüzü oluşturduk ve şimdi bu menüye yeni bir menü öğesi ekleyeceğiz. Bunun için sol bölümde bulunan Menü Öğeleri linkini tıklıyoruz. Not : Joomla 1.5.x sürümlerinde menü oluştururken aynı anda bu menüye ait olan modül de otomatik olarak oluşturuluyordu. Joomla 3.0 sürümünde ise böyle bir durum söz konusu değil ve isteğe bırakılmış durumda. Bunun nedeni menü için farklı bir modülü kullanılabilecek olmasıdır. Ve önümüze Menü Yöneticisi Menü Öğesi sayfası geliyor. Süzgeç bölümünde yeni menü öğesini ekleyeceğimiz menünün seçimini yapıyoruz. Biz Haberler Menüsüne yeni bir menü öğesi ekleyeceğiz. Seçimimizi Haberler olarak yapıp menü öğesi oluşturmak için Yeni butonunu tıklıyoruz. SAYFA 35

37 Linki tıkladığımızda karşımıza Yeni Menü Öğesi sayfası geliyor. Bu sayfada ilk yapılması gereken işlem Menü öğesi türünün belirlenmesi olacaktır. Bunun için resimde okla işaretlenmiş bulunan Seç butonuna tıklıyoruz. Butonu tıkladığımızda karşımıza Menü Öğesi türünün seçimini yapacağımız açılır - kapanır ( accordion ) bir menünün bulunduğu sayfa geliyor. Bu sayfada menü öğesi türünün ne olmasını istiyorsak o yönde bir seçim yapıyoruz. Biz örnek olarak daha önce oluşturduğumuz Spor Haberleri adındaki kategoriye bağlantı ekleyeceğiz. Bunun için resimde okla işaretlenmiş olan Makale yazısının üzerine tıklıyoruz. ( Diğer bağlantı türlerinin açıklamalarına şimdilik girmiyoruz. Siz neler olduğunu kontrol edebilirsiniz. ) SAYFA 36

38 Menü açılıyor ve makale ( içerik ) için oluşturabileceğimiz menü öğesi türleri görüntüleniyor. Biz Spor Haberleri ve bu kategorinin altında bulunan diğer alt kategorilerin ( futbol haberleri, basketbol haberleri v.b ) listelenmesini istediğimiz bir menü öğesi oluşturacağımızdan Tüm Kategorileri Listele seçeneğini tıklıyoruz. Ve menü öğesi türü seçilmiş olarak Yeni Menü Öğesi sayfasına dönüş yapıyoruz. Durum : Bu bölümde menü öğesin durumunu belirleyebiliyoruz. Bir En Üst Seviye Kategori Seçiniz : Bu bölümde alt kategorileri ile birlikte listelenmesini istediğimiz kategorinin seçimini yapıyoruz. Bizim kategorimiz Spor Haberleri idi ve onu seçtik. Menü Başlığı : Bu bölüme menü öğesi için belirlediğimiz ismi yazıyoruz. ( Örneğimizde : Spor Haberleri ) Takma Ad : Bu bölüm menü öğesinin arama motorları tarafından indeksleneceği ismi olduğundan menü öğesi adını Türkçe karakter içermeyen bir şekilde bu bölüme yazıyoruz. ( Örneğimizde : spor haberleri ) Menü Konumu : Bu bölümünde menü öğesinin hangi menüye bağlanmasını istiyorsak o menünün seçimini yapıyoruz. Bizim menü öğesi ekleyeceğimiz menü Haberler idi ve onu seçtik. Erişim : Bu bölümde menü öğesine erişebilecek kullanıcı grubunun seçimini yapıyoruz. Menü öğesini özel bir kullanıcı grubunun erişimi için oluşturmuyorsak Public ( genel ) olarak bırakıyoruz. Varsayılan Sayfa : Bu bölümde menü öğesinin varsayılan olarak seçilmesi, sitenin ana sayfasının bu menü öğesinin bağlandığı sayfa olması anlamına gelir. Seçim genellikle Hayır olarak bırakılır. SAYFA 37

39 Hedef Pencere : Bu bölümde bağlantı tıklandığı zaman yeni bir tarayıcı penceresinde açılıp açılmama durumunu belirliyoruz. Şablon Biçemi : Bu bölümde menü öğesi tıklandığında sayfanın istediğimiz farklı bir biçem ( şablon ) ile açılmasının seçimi yapabiliriz. Site Dili : Bu bölümde bağlantının farklı bir site dili ile açılmasını sağlayabiliriz. Genel kullanım tümü şeklindedir. Not : Bu bölümde menü öğesi için bir not yazılabileceği gibi boş da bırakılabilir. Üst tab da bulunan Gelişmiş seçenekler ve Modül ataması fazla ayrıntılı ve tercihe bağlı olduğundan temel bilgi aşamasına bu bölümlere girmeye gerek görmüyoruz. Ayarlarımız yaptığımıza emin olduktan sonra artık menü öğemizi kaydedebiliriz. Bunun için Kaydet & Kapat butonuna tıklıyoruz. Ve Menü Yöneticisi Menü Öğesi sayfası önümüze geliyor. Burada Menü Öğesinin başarı ile kaydedildiğini belirten bir mesaj beliriyor ve Haberler menüsüne eklediğimiz Spor Haberleri adındaki Menü Öğesi, Menü Öğeleri listesindeki yerini alıyor. Joomla 3.0 sürümünde Menü ve Menü Öğesi oluşturmak temel olarak bu şekilde gerçekleştiriliyor. KULLANICILAR Sistemimizde yüklü kullanıcıları ve kullanıcı grupları Kullanıcılar menüsü sayesinde yapılır. Kullanıcı Yöneticisi Kullanıcı yöneticisi sistemimize yeni kullanıcı eklemek, eklenen kullanıcıları listelemek, düzenlemek gibi işlemler için kullanılır. Kullanıcı yöneticisine erişmek için Kullanıcılar - > Kullanıcı Yöneticisi yolu takip edilir. SAYFA 38

40 Gruplar Joomla da gruplar kullanıcılara toplu işlemler yapmak için kullanılır. Sistemimizde var olan grupları listelemek, düzenlemek ve yeni gruplar oluşturmak için grup yöneticisi kullanılır. Grup yöneticisine ulaşmak için Kullanıcılar - > Gruplar yolu takip edilir. Erişim Seviyeleri Sistemimize yeni erişim seviyesi eklemek için Erişim Seviyeleri sekmesi kullanılır. Erişim seviyeleri siteyi görüntüleyebilecek kullanıcı seviyelerini belirlemek gibi genel site ayarlarında kullanılır. Erişim seviyeleri yönetmek için Kullanıcılar -> Erişim Seviyeleri yolu takip edilir. SAYFA 39

41 Yığın Posta Kullanıcıları Sistemimizde kaydı bulunan kullanıcı gruplarına toplu olarak e-posta göndermek için toplu posta kullanılır. Toplu postaya ulaşmak için Kullanıcılar -> Yığın Posta kullanıcıları yolu takip edilir. Toplu e posta göndermek için formda gerekli alanlar (Konu, mesaj gibi) doldurulduktan sonra kullanıcı grubu seçilerek e-posta Gönder butonuna tıklanır. ŞABLON YÖNETİCİSİ Şablon yöneticisi sitemizin görüntüsünde değişiklikler yapmak için kullanılır. Şablon yöneticisi sadece kullanıcıların gördüğü arayüzün değil aynı zamanda yönetici panelinin görüntüsü de değiştirilebilir. Şablon yöneticisine girmek için Eklentiler -> Şablon Yöneticisi yolu takip edilir. SAYFA 40

42 Şablon yöneticisinde yüklü olan şablonları görebilir, sitenin veya site yönetim panelinin kullandığı şablon değiştirilebilir, şablonların ayarları ve kaynak kodları değiştirilebilir. 1. Biçim kolonunun altındaki şablonun adına tıkladığımızda şablon için görsel ayarlar yapılır. 2. Kullanılan şablonu değiştirmek için değiştirilmek istenen şablonun hizasında Varsayılan kolonun altındaki yıldız şeklindeki butona tıklanır. 3. Konum kolonunda şablonun site için yoksa yönetici panelinin mi olduğu belirtilir. 4. Şablon kolonu yüklü olan şablonların kaynak kodlarına erişmek için kullanılır. Joomla da şablon yükleme, şablon yöneticisinden değil Eklenti Yöneticisi menüsünden yapılır. Joomla da şablon yüklemek için Eklentiler -> Eklenti menüsüne tıklanır. Dosya Paketi Yükle sekmesi seçildikten sonra Dosya Seç butonuna tıklanarak daha önceden indirmiş olduğumuz şablon dosyası seçilir ve Yükle & Kur butonuna tıklanır. SAYFA 41

43 EKLENTİ YÖNETİCİSİ Eklenti kurmak için yönetici olarak giriş yaptıktan sonra üst menüden "Eklentiler" -> "Eklenti Yöneticisi" tıklanmalıdır. Eklenti yöneticisi sayesinde eklentileri yükleyebilir, silebilir ve eklentinin ayarlamalarını yapabiliriz. Joomla da eklenti kurmak için dört yöntem vardır. Bunlar; Webden Kur, Dosya Paketi Yükle, Klasörden Kurulum, Bağlantıdan Kurulum. Bu yöntemlerin açıklamaları aşağıda verilmiştir. Webden Kur "Webden Kur" seçeneği otomatik olarak yüklü değildir. Bu seçeneği bizim yüklememiz gerekir. Bunun için "Eklenti Yöneticisi" ilk gelişimizde yukarıdaki resimde görülen "Webden Kur" sekmesini ekle butonuna tıklıyoruz. "Webden Kur" sekmesinin en büyük dezavantajı bu sayfanın İngilizce olmasıdır. SAYFA 42

44 "Webden Kur" sekmesine tıkladığımızda yukarıdaki resimdeki ekran gözükmektedir. Numaralandırılan kısımların açıklamaları aşağıda verilmiştir. 1. Bu kısım aradığımız eklentiyi daha kolay bulmamız için anahtar kelime veya kelimeler yazarak arama yapabilmemizi sağlar. Burada arama yaparken İngilizce kelimeler kullanırsak daha iyi sonuçlar alabiliriz. 2. Bu kısım ise listelenen eklentilerin sıralamasını seçmemizi sağlar. Aşağıdaki tabloda listede bulunan seçenekler ve bu seçeneklerin açıklamaları verilmiştir. 1. Bu kısımda Joomla eklentileri belirli kategorilere bölmüş. Herhangi bir kategoriyi seçtiğimizde o kategorideki eklentiler listeleniyor. 2. Bu kısım eklentilerin listelendiği kısımdır. Diğer kısımlardaki filtrelemeleri yaptığımızda bu kısım yeniden şekillenir. Şimdi ana sayfada seçtiğimiz resimlerin sürekli döndüğü bir slide eklentisi yükleyelim. Bunun için "Webden Kur" sekmesinde arama kısmına "slide" kelimesini yazalım ve DJ-ImageSlider eklentisine tıklayalım. SAYFA 43

45 DJ-ImageSlider eklentisine tıkladığımızda bu eklenti hakkında bazı bilgiler ekrana gelmektedir. Bu bilgiler bizim eklenti tercihlerimizde önemli bir yer kaplamaktadır. Eklenti yüklemeden önce bu bilgileri göz önünde bulundurmamız bizim için avantajlı olacaktır. Bu bilgiler ve açıklamaları aşağıda verilmiştir. 1. Bu kısımda kullanıcılar tarafından verilen oylar ve görüşler gösterilmektedir. Bu oylamalar bizim için çok önemlidir. Eklentiyi kullanmak veya kullanmamak için bu veriyi kullanabiliriz. Örneğin bu eklenti için 41 oy verilmiş ve hepsi 5 üzerinden 5 vermiş. Ayrıca bu eklenti için 148 görüş bildirilmiş. Eğer isterseniz bu görüşleri "148 Reviews" yazısının üzerine tıklayarak görebilirsiniz. Tabi genellikle bu görüşler İngilizce olur. 2. Bu kısımda eklentinin sürüm bilgisi bulunmaktadır. Bu kısma bakarak eklentinin güncel olup olmadığını en son güncellemesinin ne zaman yapıldığını öğrenebiliriz. Bu bilgi de bizim için önemlidir çünkü bazı yazılan eklentiler her ne kadar kullanışlı olsa da yazılımcı tarafından hiç güncellenmediği için yazılımsal açıklara sebep olabilir. 3. Bu kısımda da eklentinin lisans durumunu yani ücretli, kısmen ücretli veya ücretsiz olup olmadığı belirtilir. Örneğin bu eklentide "Free" yazması ücretsiz olduğu anlamına gelmektedir. 4. Bu kısımda eklentinin ilk defa ne zaman oluşturulduğu belirtilmektedir. 5. Bu butona tıklayarak eklentiyi yükleyebiliriz. 6. Bu butona tıkladığımızda bizi eklentinin Joomla sayfasına yönlendirir. Bu sayfada eklentinin örnek görüntüsünü (demosunu), dosya içeriklerini veya dokümantasyonunu görebiliriz. 7. Bu butona tıkladığımızda ise eklentinin geliştiricisinin sitesini ziyaret edebilir ve hakkında bilgi edinebiliriz. Dosya Paketi Yükle Bu eklenti yükleme türünde eklenti bilgisayarımızda zip dosyası olarak varsa bu dosyayı upload ederek kurabiliriz. Bu tür eklenti yükleme genellikle Joomla haricinde başka sitelerden eklenti yüklemek için veya kendi yazdığımız eklentiyi yüklemek için kullanılır. SAYFA 44

46 Yüklemek istediğimiz eklenti dosyasını bilgisayarımıza zip olarak indirdikten sonra "Dosya Seç" butonuna tıklıyoruz ardından eklenti dosyasını seçiyoruz ve son olarak "Yükle & Kur" butonuna tıklayarak eklentiyi yüklüyoruz. Klasörden Kurulum Bu eklenti kurulum türü eklenti.zip dosyası olarak ftp veya başka bir yolla sunucuya aktarıldıktan sonra eklentinin sunucu üzerinden yüklenmesi için kullanılır. Daha önceden ftp veya başka bir yolla sunucuya yüklediğimiz zip dosyasının yolunu "Kurulum Klasörü" girişine yazdıktan sonra "Kur" butonuna tıklayarak eklentiyi yüklüyoruz. Bağlantıdan Kurulum Bu eklenti yükleme yöntemi ise "Dosya Paketi Yükle" yöntemine benzer bir yöntemdir. Aralarındaki tek fark eklenti dosyasını bilgisayarımıza indirmemize gerek kalmadan eklentinin url adresini yazarak eklentiyi yükleyebiliriz. SAYFA 45

47 İnternette var olan zip eklenti dosyasının url adresini "Kurulum Bağlantısı" inputuna yazdıktan sonra "Kur" butonuna tıklayarak eklentiyi yüklüyoruz. EKLENTİ AYARLARI Yukarıda eklenti kurmanın birkaç yöntemini anlattık. Eklentilerin birkaç türü bulunmaktadır. Bunlar; bileşen (component), modül (modul), uyumlu ek (plugin) tir. Bu parçalar (uyumlu ek, bileşen, modül) birbirlerine benzedikleri için çoğu zaman karıştırılırlar. Hatta çoğu zaman aynı şey olduğu düşünülür ancak aralarında bazı farklar vardır. Peki bir eklentinin bileşen mi, modül mü yoksa uyumlu ek mi olduğunu nasıl anlarız? Eklentiler -> Eklenti Yöneticisi yolunu takip ettikten sonra sol tarafta bulunan menüden Yönet sekmesine tıkladıktan sonra sistemimizde yüklü olan bütün eklentiler listelenmektedir. Bu listede yüklü eklentilerin türleri görülebilir, eklentiler etkinleştirebilir veya etkisiz hâle getirilebilir. Webden yükle seçeneği ile yüklenen eklentilerin türü, eklentiyi seçtikten sonra eklenti açıklamalarında da görüntülenir. Bir eklenti sadece bileşen, modül veya uyumlu ek olmak SAYFA 46

48 zorunda değildir. Bir eklentinin aynı anda hem modülü hem bileşeni hem de uyumlu eki olabilir. Modül (Modul) Modüller üzerinde değişiklik yapmak ve yüklü modülleri sitemize eklemek için Eklentiler -> Modül Yöneticisi tıklanır. Bu parçalar her ne kadar Joomla nın bir parçası olarak görünse de aslında başlı başına bir program gibi çalışırlar. Modüller için sayfamızda bir yer belirleriz ve o yerde sistemden bağımsız olarak çalışırlar. Modülde değiştirilen ayarlar sistemin genel yapısında veya ayarlarında herhangi bir değişiklik meydana getirmez sadece modül için geçerlidir. Örneğin bir takvim eklentisi ele alalım. Takvim eklentisini yükledikten sonra takvimin nerede gözükeceğini seçiyoruz, takvim sitemizin o kısmına ekleniyor. Takvim eklentisinin sayfanın geri kalan kısmı ile hiçbir alakası olmuyor. Sitemize modül eklediğimizde genellikle görsel bir sonuç elde ederiz. Yukardaki resimde modül yöneticisinin bir görüntüsü bulunmaktadır. Şimdi adım adım modül yöneticisinden yapılabilecek işlemleri görelim. SAYFA 47

49 1. Bu kısım sayesinde yeni modül ekleyebilir, var olan modüller düzenleyebilir, çoğaltabilir (kopyalayabilir), yayınlayabilir veya yayından kaldırabilir, modülde bir hata olup olmadığını denetleyebilir, modülü silebilir ve toplu olarak işlem yapabiliriz. 2. Buradan Site seçeneği tıklandığında site ziyaretçileri için kullanılabilecek modüller listelenir, Yönetici seçeneği tıklandığında ise yönetici paneli için kullanılabilecek modüller listelenir. 3. Buradan listelenen modüller arasında arama ve sıralama yapılabilir veya listelenecek modüllerin sayısını belirtebiliriz. 4. Bu kısımda sayfalarımıza eklenen modüller listelenmekte ve bu modüller hakkında kısa bilgiler bulunmaktadır. Aşağıdaki listede tablo kolonlarının açıklaması verilmiştir. Bu kısımda ise listelenen modüller arasında süzme işlemi yaparak aradığımız modülü daha kısa zamanda bulmamızı sağlar. Şimdi sitemiz yeni bir modül ekleyelim. Yeni modül eklemek için aşağıdaki resimde gözüken yeni butonuna tıklanır. Eklentiler -> Modül Yöneticisi tıkladıktan sonra yukardaki resimde gözüken Yeni butonuna tıkladığımızda aşağıdaki sistemimizde kayıtlı olan bütün modüllerin listesi gelmektedir. Sitemize eklemek istediğimiz modülü listeden seçip ekleyebiliriz. Biz örnek olarak Akıllı Arama Modülü nü seçtik. Modül ayarları sekme halindedir. Bu sekmeler: Modül, Menü Atama, Modül İzinleri, Gelişmiş tir. İlk olarak Modül sekmesini inceleyelim. SAYFA 48

50 1. Bu kısımda modül listesinde gözükecek modül adı yazılır. 2. Bu kısımda bulunan ayarlar her modül için kendine has özellikler taşır. 3. Buradan ise modülün sayfanın hangi kısmında gözükeceği, yayınlanıp yayınlanmayacağı (sayfada gözüküp gözükmeyeceği), hangi tarihler arasında yayınlanacağı, hangi kullanıcılar SAYFA 49

51 tarafından gözükeceği, aynı konumda başka bir modül var ise hangisinin üste olacağı, hangi dillerde gözükeceği ve modül hakkında kısa bir not yazabiliriz. Şimdi ise ikinci sekme olan Menü Atama sekmesini inceleyelim. Bu sekmede modülün hangi sayfada veya sayfalarda gözükeceği ayarı Menü Atama sekmesinden yapılır. Eğer bu seçenekler arasından Sayfada yok seçilirse modül aktif dahi olsa sayfada gözükmeyecektir. Bu sekmede sol tarafta listelenen kullanıcı gruplarından seçilen grubun bu modülü silme, düzenleme veya durumu düzenleme (modülün yayınlanıp yayınlanmayacağı) izinleri verilip alınabilir. Bu sekmede modüle has gelişmiş özellikler ayarlanabilir. Buradaki ayarlar her modül için farklıdır. SAYFA 50

52 Bileşen (Component) Joomla da en karmaşık yapıya sahip eklenti türü bileşenlerdir. Bileşenler çoğu zaman veri tabanı ile iletişime geçerler. Bileşenler modüllere benzerler ancak aralarındaki en büyük fark modüller sayfanın belirli bir kısmında gösterilir, bileşenler ise sayfanın odak noktası olurlar yani sayfanın tamamını kaplarlar. Bileşenler modüllerle beraber de kullanılabilirler. Yani modüllerin arka plan işlemlerini bileşenler gerçekleştirebilirler. Örneğin bir albüm eklentisi yüklediniz. Bu albüm eklentisine resimler veya klasörler ekliyorsunuz bu işlemi bileşenler (component) sayesinde yapabilirsiniz. Bu eklentinin sayfanın neresinde, hangi sayfalarda veya hangi büyüklükte olduğunu gibi ayarları ise modüller sayesinde yapabilirsiniz. Bileşenler modüllerle beraber kullanımı zorunlu değildir. Bileşenleri yönetmek için Bileşenler menüsünden yönetilmek istenen bileşen seçilir. Her bileşenin kendine has ayarları bulunmaktadır. Uyumlu Ek (Plugin) Bu tür eklentiler sistemle beraber çalışırlar. Yani Joomla nın bir kendi parçası gibidir. Örneğin Joomla da bir blog oluşturdunuz ve bu blog da makaleler yayınladınız. Kullanıcılarınızın bu makaleleri çıktı alabilmesi için her sayfaya yazdır butonu koyuyorsunuz. Bunu yapmak yerine bu işleme uygun uyumlu ek yükleye bilirsiniz. Uyumlu ek hem sistem yöneticisine hem de site ziyaretçisine yönelik olabilir. SAYFA 51

53 Örneğin Joomla da içerik eklerken sayfayı daha rahat tasarlamak için yukarıdaki nesneyi kullanırız. Yukardaki nesne aslında Joomla ile yüklü gelen bir uyumlu ektir adı da TinyMCE dir. Joomla da uyumlu ekleri yönetmek için Eklentiler -> Uyumlu Ek Yöneticisi yolu takip edilir. Buradan sistemde yüklü olan uyumlu ekler etkinleştirilebilir, etkisizleştirilebilir veya düzenlenebilir. SAYFA 52