KULVAR. BAĞIMSIZ DENETİM VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. YMM, Sorumlu Ortak. Başdenetçi Vedat NALBANTOĞLU Yönetim Kurulu Üyesi

Transkript

1 KULVAR BAĞIMSIZ DENETİM VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. YMM, Sorumlu Ortak. Başdenetçi Vedat Yönetim Kurulu Üyesi Slide 1

2 DENETİM VE RAPORLAMA KULVAR BAĞIMSIZ DENETİM VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR Sorumlu Ortak, Başdenetçi VEDAT Yönetim Kurulu Üyesi Slide 2

3 DENETİM VE RAPORLAMA EĞİTİM NOTLARI İÇERİĞİ 1) BAĞIMSIZ DENETİM VE SÜREÇLERİ Bağımsız denetimin amacı ve türleri Denetim teknikleri Denetim süreci ve aşamaları Slide 3

4 DENETİM VE RAPORLAMA EĞİTİM NOTLARI İÇERİĞİ 2) DENETİM NEDİR? Denetimin amacı nedir? Mali tablolar denetimi nedir? Başarılı denetimin faktörleri nedir? Denetimin kapsamı nedir? Kimlerin denetime ihtiyacı vardır? Raporlama standartları Slide 4

5 DENETİM VE RAPORLAMA EĞİTİM NOTLARI İÇERİĞİ 3) DENETİM TÜRLERİ NELERDİR? Mali tablo denetimi Uygunluk denetimi Faaliyet denetimi Slide 5

6 DENETİM VE RAPORLAMA EĞİTİM NOTLARI İÇERİĞİ 4) TEMEL ANALİTİK İNCELEME TEKNİKLERİ Belge inceleme Fiziki inceleme Bilgi depolama Yeniden hesaplama Doğrulama Slide 6

7 DENETİM VE RAPORLAMA EĞİTİM NOTLARI İÇERİĞİ 5) DENETİM SÜRECİ VE AŞAMALARI Ön çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi Ön planlamanın yapılması Denetim planının oluşturulması Denetim planının uygulanması Sonuç ve raporlama Denetim sonrası faaliyetlerin gerçekleşmesi Slide 7

8 DENETİM VE RAPORLAMA EĞİTİM NOTLARI İÇERİĞİ 6) TABLOLAR-(BAĞIMSIZ DENETİM) Bağımsız denetim kuruluşlarının illelere göre dağılımı Kurul tarafından yetkilendirilen denetçiler Sicile kayıt edilen denetçiler Sicile kayıt edilen bağımsız denetim kuruluşları Yetkilendirilen denetçi sayısı Kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar Bağımsız denetim sözleşmesi yapan şirketler Yıllar itibariyle denetim kuruluşlarına ait bilgiler Yıllar itibariyle kendi namı ve hesabına denetim yapan denetçilere ait bilgiler Slide 8

9 DENETİM VE RAPORLAMA EĞİTİM NOTLARI İÇERİĞİ 7) VERGİ İNCELEME RAPORU Vergi inceleme rapor örneği 8) BAĞIMSIZ DENETİM RAPOR ÖRNEĞİ 9) BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİ Slide 9

10 DENETİM SADECE RAKAMLARDAN İBARET DEĞİLDİR; ÇOK DAHA FAZLASIDIR. Slide 10

11 Başarılar ve zorlukları doğrulayarak gelecek hedeflerinin güçlü temellerini atar. Dönüşüm gerektiren alanları belirler; değişimin neden ve nasıl yapılması gerektiği konusunda yol göstererek her daim ileriye gitmemize yardımcı olur. Slide 11

12 Bağımsız Denetim ve Süreçleri Slide 12

13 Bağımsız denetim ve süreçleri Bağımsız denetimin amacı ve türleri Denetim teknikleri Denetim süreci ve aşamaları Slide 13

14 Denetim nedir? Denetim bir işletmenin mali tablo ve diğer finansal bilgilerinin önceden belirlenmiş kriterlere uygunluğu ve doğruluğunun makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtları ile gerekli tüm bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak değerlendirilmesi ve sonuçlarının bir rapora bağlanmasıdır. Slide 14

15 Denetim nedir? Bu tanımda dikkat çekilmesi gereken üç önemli unsur vardır. Bunlardan birincisi dıģ denetimin önceden belirlenmiģ ölçütlere dayanmasıdır. Bu ölçütler denetçinin bilgileri değerlendireceği standartlardır. İşletmeler ekonomik faaliyetlerini sürdürdükleri farklı çevrelere yada yönetim amaçlarına göre finansal tablo ve diğer bilgilerini hazırlarlar. Denetimde kullanılanacak standartlar denetimin amacına göre değişmektedir. Slide 15

16 Denetim nedir? İkinci önemli unsur bağımsızlık ilkesidir. Yapılan denetimin değeri denetim raporunu kullanan kişilerin denetçinin bağımsızlığına olan güvenlerine bağlıdır. Birçok farklı mali tablo okuyucusunun bağımsız denetçi raporu istemesinin nedeni tarafsız ve güvenilir bir bakış açısına duydukları ihtiyaçtır. Denetçi gerek kanıt toplarken ve gerekse topladığı kanıtları değerlendirirken önyargıdan uzak, tarafsız ve uzman bir kişi gibi hareket etmelidir. Slide 16

17 Denetim nedir? Diğer bir önemli unsur da denetim standartlarına uyumdur. Globalleşen iş ve sermaye piyasaları tüm dünyada ortak kullanılan ve tam benzerlik gösteren denetim standartlarını geliştirme konusunda güçlü bir eğilim içindedirler. Bu çerçevede denetçi çeşitli otoriteler tarafından yayınlanmış olan denetim ilkeleri ve standartlarına uymak zorundadır. Slide 17

18 Denetim nedir? Üçlü bir iliģki ile baģlar ĠġLETME Denetçi Denetime konu olan durum Slide 18

19 Denetim nedir? Veri Sistem & Yöntemler ĠġLETME Denetçi Değerlendirme Uygun kriterlere göre DavranıĢlar Denetime konu olan durum Slide 19

20 DENETİM NEDİR? Veri ĠġLETME Denetçi Sistem & Yöntemler Değerlendirme Uygun kriterlere göre DavranıĢlar Denetime konu olan durum ve bu durum ile ilgili güvence düzeyi hakkında görüģ bildirme Denetime konu olan durum Tüm önemli yönleriyle gerçeği dürüst bir Ģekilde yansıtmaktadır Slide 20

21 Tüm önemli yönleriyle gerçeği dürüst bir Ģekilde yansıtmaktadır Seçilen muhasebe ilkeleri uygundur. Mali tablolar ve ilgili dipnotlar gerekli bilgileri içermektedir. Sunulan bilgiler makul bir şekilde sınıflandırılmış ve özetlenmiştir. Mali tablolar; Finansal durumu Faaliyet sonuçlarını Finansal durumdaki değişiklikleri yansıtmaktadır. KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 21

22 Denetimin amacı nedir? Finansal tabloların, raporlama standartları doğrultusunda işletmenin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını tüm önemli yönleriyle gerçeğe uygun ve doğru bir biçimde gösterip göstermediği konusunda bağımsız denetçinin görüş bildirmesini sağlamaktır. Slide 22

23 Neden denetim yapılır? Kanunen veya bir düzenleme uyarınca Örneğin: TTK, SPK, BDDK Hissedarların veya idari bir kuruluģun mali tabloların güvenilirliği ile ilgili olarak denetim istemeleri Mali tablolarla ilgilenen bazı özel kesimlerce denetim istenebilir Örneğin: kredi verenler veya verecekler, devlet daireleri Slide 23

24 Mali tablolar denetimi nedir? ĠġLETME DENETÇĠ METODOLOJĠSĠ Veri Denetçi Sistem & Yöntemler Değerlendirme Uygun kriterlere göre DavranıĢlar Denetime konu olan durum ve bu durum ile ilgili güvence düzeyi hakkında görüģ bildirme Denetime konu olan durum Slide 24

25 Başarılı denetimin faktörleri nelerdir? Denetçi bağımsızlığı. İşletmeyi ve işletmenin faaliyet gösterdiği sektörü anlamak. Risk esaslı yaklaşım. Mesleki şüphecilik. Slide 25

26 Denetimin kapsamı nedir? Denetimi amacına uygun olarak gerçekleştirmek için uygulanan denetim yöntem ve teknikleri bağımsız denetimin kapsamını oluşturur. Slide 26

27 Kimlerin denetime ihtiyacı vardır? Şirketler (halka açık olan veya olmayan) Bankalar ve finansal kuruluşlar İştirakler Kamu kurumları Diğer şirketler Slide 27

28 Kimlerin denetime ihtiyacı vardır? ġirketlerin denetime ihtiyaçları vardır çünkü; Yeni TTK uyarınca tüm sermaye şirketleri bağımsız denetime tabidir. Halka açık şirketler mali tablolarını kamuya açıklamak ve SPK / İMKB ye göndermek zorundadırlar. Halka açık olmayan şirketler denetlenmiş mali tablolarını sermayedarlarına ve borç aldıkları kurumlara göndermek zorundadırlar. Diğer şirketler finansal kapasitelerinin bir kanıtı olarak mali tablolarını üçüncü kişilere göndermek zorundadırlar. Birleşme ve satınalma durumlarında şirketlerden mali tablo talep edilebilir. Slide 28

29 Kimlerin denetime ihtiyacı vardır? Bankaların ve finansal kuruluģların denetime ihtiyaçları vardır çünkü; Mali tablolarını kamuya açıklamak ve BDDK / SPK ya göndermek zorundadırlar. Denetlenmiş mali tablolarını sermayedarlarına ve borç aldıkları kurumlara göndermek zorundadırlar. Birleşme veya satınalma durumlarında kendilerinden mali tablo talep edilebilir. Slide 29

30 Raporlama standartları En yaygın olarak kullanılan raporlama standartları; Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS / IFRS / TFRS) Amerika da Genel Kabul Görmüş Muhasebe Standartları (US GAAP) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Mevzuatı (BDDK) Slide 30

31 Denetim türleri nelerdir? Kapsamına ve amacına göre denetim hizmetleri 3 ana gruba ayrılabilir; 1. Mali tablo denetimi 2. Uygunluk denetimi 3. Faaliyet denetimi Slide 31

32 Denetim türleri nelerdir? Mali tablo denetimi; Bu denetimin amacı, bir işletmenin mali tablolarının önceden belirlenen bir standart çerçevesinde (UFRS, TFRS) tüm önemli yönleriyle doğru bir biçimde hazırlanıp hazırlanmadığı konusunda fikir beyan etmektir. Bağımsız denetçi görüşünü bağımsız denetçi raporu nda beyan eder. Slide 32

33 Denetim türleri nelerdir? Uygunluk denetimi; Bu denetimin amacı, bir işletmenin finansal (muhasebe, hazine, borçlanma) veya operasyonel (üretim, satış, insan kaynakları) fonksiyonlarının kanunlar, düzenlemeler veya şirket politikaları ile uyumlu olup olmadığı konusunda fikir beyan etmektir.uygunluk denetimi iç denetçiler veya dış denetçiler tarafından yapılabilir. Slide 33

34 Denetim türleri nelerdir? Faaliyet denetimi; Bir işletmenin faaliyetlerinin verimliliğini ve etkinliğini değerlendirmek amacıyla bu faaliyetlerle ilişkili usul ve yöntemlerin uygulanış biçimlerinin incelenmesidir. Faaliyet sonuçları verimlilik standartlarıyla karşılaştırılır ve işletmenin önceden belirlenmiş amaç ve hedeflere ulaşıp ulaşmadığı görülür. Slide 34

35 Denetim süreci ve aşamaları Ön çalıģma faaliyetlerinin gerçekleģtirilmesi Ön planlamanın yapılması Denetim planının oluģturulması Denetim planının uygulanması Sonuç ve raporlama Denetim sonrası faaliyetlerin gerçekleģtirilmesi Slide 35

36 Denetim süreci ve aşamaları Ön çalıģma faaliyetlerinin gerçekleģmesi KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 36

37 Ön çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi Bu aşamada gerçekleştirilmesi gereken üç faaliyet vardır; a) Denetim çalışmasındaki risklerin değerlendirilmesi ve bunların ele alınması, b) Denetim ekibinin seçimi, ve c) Sözleşme şartlarının belirlenmesi Slide 37

38 Ön çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi a) Denetim çalıģmasındaki risklerin değerlendirilmesi ve bunların ele alınması; Bir işi kabul etmeden önce, üstleneceğimiz denetimin bize getirebileceği riskleri tespit etmeliyiz. Denetimdeki risklere örnekler; Denetim şirketleri bir müşteri ya da bir işletme nedeniyle olumsuz etkilere maruz kalabilirler (olumsuz reklam, dava) Mali tablolar tümüyle veya hesap bazında, hile veya hata nedeniyle önemli ölçüde yanlış bir şekilde sunulmuş olabilir. Slide 38

39 Ön çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi a) Denetim çalıģmasındaki risklerin değerlendirilmesi ve bunların ele alınması; Denetim çalışması için belirlenebilecek 3 tür risk vardır; Normal risk Normalden fazla risk Normalden daha fazla risk Slide 39

40 Ön çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi a) Denetim çalıģmasındaki risklerin değerlendirilmesi ve bunların ele alınması; Denetim çalışması için riskler nasıl belirlenir? Önceki denetim firması ile konuşularak ve bu işi kabul etmemeyi gerektirecek herhangi bir husus olup olmadığını sorarak. Şirketin üst düzey yönetimi ile toplantı düzenleyelerek. En son mali tabloları inceleyip, şirketin web sitesi, SPK veya IMKB duyurularını tarayarak şirket hakkında bilgi toplayarak. Slide 40

41 Ön çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi b) Denetim ekibinin seçimi; Seçilen denetim ekibinin yapılacak denetim için uygun olması gereklidir.yapılacak çalışma için denetim ekibinin yeterli bilgiye, tecrübeye ve zamana sahip olması sağlanmalıdır. Slide 41

42 Ön çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi c) SözleĢme Ģartlarının belirlenmesi; Bağımsız denetim sözleşmesi; bağımsız denetim kuruluşunun bağımsız denetim görevini üstlenmeyi kabul ettiğini, bağımsız denetimin amacını ve kapsamını, bağımsız denetçinin müşteriye ve müşterinin bağımsız denetçiye karşı sorumluluklarını ve bağımsız denetim sonunda müşteriye verilecek olan bağımsız denetim raporu türlerine ilişkin hükümleri kapsar. Bağımsız denetim sözleşmesinin, şekil ve içeriği her müşteriye göre değişmekle birlikte, asgari olarak aşağıda belirtilen unsurları içermesi gerekir; a)finansal tabloların bağımsız denetiminin amacı ve bağımsız denetim dönemi, b) İşletme yönetiminin finansal tablolara ilişkin sorumluluğu, c)finansal tablolar düzenlenirken esas alınan finansal raporlama standartları, ç) Bağımsız denetçinin uymakla yükümlü olduğu bağımsız denetim standartlarına atıf da dahil olmak üzere bağımsız denetimin kapsamı, d)bağımsız denetim çalışması sonucunda, sözleşme gereğince düzenlenecek diğer rapor türleri, Slide 42

43 Ön çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi c) SözleĢme Ģartlarının belirlenmesi ; e)bağımsız denetimin örnekleme yöntemiyle yapılan testlere dayanması, muhasebe ve iç kontrol sistemleri ile bağımsız denetimin doğasından kaynaklanan kısıtlamalar nedeniyle önemli yanlışlıkların ortayaçıkarılamaması gibi kaçınılmaz bir riskin söz konusu olduğu hususu, f) Bağımsız denetimle ilgili olarak istenen her türlü kayıt, doküman ve diğer bilgilere sınırsız bir şekilde erişimin gerekliliği, g)bağımsız denetimden sorumlu ekibin unvanları, öngörülen çalışma süreleri ve her biri için uygun görülen ücret tutarının ayrıntılı dökümü ile toplam bağımsız denetim ücreti ve ğ) Bağımsız denetimle ilgili olarak yaptırılacak mesleki sorumluluk sigortasına ilişkin bilgiler. Slide 43

44 Ön çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi c) SözleĢme Ģartlarının belirlenmesi; Bağımsız denetim kuruluşu seçimi, en geç ilgili hesap döneminin ilk 3 ayında ve genel kurul toplantısından önce gerçekleştirilerek genel kurulun onayına sunulur. Seçilen bağımsız denetim kuruluşu ile yapılan bağımsız denetim sözleşmesi müşterinin yönetim kurulu ve bağımsız denetim kuruluşu tarafından birlikte imzalanarak yürürlüğe girer ve sözleşme gerek müşteri ve gerekse bağımsız denetim kuruluşu tarafından 6 iş günü içinde SPK ya gönderilir. Bağımsız denetim kuruluşunun herhangi bir nedenle seçilememesi veya bağımsız denetim kuruluşu seçiminin genel kurulca onaylanmaması halinde, konu en geç durumun ortaya çıktığı tarihi izleyen ilk iş gününde SPK ya bildirilir. Bağımsız denetim kuruluşunun tekrar aynı müşteri ile bağımsız denetim sözleşmesi imzalayabilmesi için en az 2 hesap döneminin geçmesi zorunludur. Slide 44

45 Ön çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi c) SözleĢme Ģartlarının belirlenmesi; Bağımsız denetim çalışmasının tamamlanmasından önce, müşterinin bağımsız denetim kuruluşundan, bağımsız denetim sözleşmesini başka bir sözleşme şeklinde değiştirilmesini istemesi halinde, bağımsız denetim kuruluşu bu değişikliğin uygun olup olmadığını gözden geçirmek zorundadır. Bağımsız denetçi, değişiklik talebinin nedenlerini dikkatli bir şekilde incelemek ve özellikle de bağımsız denetimin kapsamını kısıtlayan belirtilere dikkat etmek zorundadır. Bağımsız denetim şartlarının değiştirilmesi isteği, işletmenin gereksinimlerini etkileyen koşullardaki değişiklik veya bağımsız denetim çalışmasının veya talep edilen hizmetin niteliğinin yanlış anlaşılmasından doğan bir nedenden kaynaklanıyorsa uygun karşılanabilir. Ancak, talep edilen değişiklik, talebin ilgili olduğu bilginin yanlış, eksik ya da yetersiz olması nedeniyle yapılmışsa uygun karşılanamaz. Slide 45

46 Ön çalışma faaliyetlerinin c) SözleĢme Ģartlarının belirlenmesi; gerçekleştirilmesi Örneğin, Bağımsız denetçi, alacaklar için yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtını toplamasının mümkün olmadığı, bu nedenle müşterinin bağımsız denetçinin şartlı görüş vermesini veya görüş bildirmekten kaçınmasınıönlemek amacıyla, bağımsız denetimin sınırlı bağımsız denetime dönüştürülmesi gibi uygun olmayan herhangi bir gerekçeye sözleşme değişiklik taleplerini kabul edemez. Bağımsız denetim kuruluşu ile müşteri anlaşarak bağımsız denetim sözleşmesini sona erdiremezler. Ancak müşteriler, SPK tarafından onaylanacak haklı gerekçelerin varlığı halinde; bağımsız denetim kuruluşları ise, müşteri tarafından çalışma alanının önemli ölçüde sınırlandırılması nedeniyle finansal tablolara ilişkin bilgi ve belgeleri elde edememesi durumunda, yazılı gerekçe göstermek koşuluyla bağımsız denetim sözleşmesini SPK dan görüş alarak sona erdirebilirler. Sona erme durumunda, bağımsız denetim kuruluşunun çalışma notlarını ve gerekli tüm bilgileri, yerine geçecek olan bağımsız denetim kuruluşuna devredilmek üzere SPK ya teslim etmesi zorunludur. Slide 46

47 Denetim süreci ve aşamaları Ön çalıģma faaliyetlerinin gerçekleģtirilmesi Ön planlamanın yapılması Slide 47

48 Ön planlamanın yapılması Ön planlama faaliyetlerinin adımları şunlardır; a) İşletmenin faaliyetlerinin anlaşılması, b) İç kontrolün anlaşılması, c) Muhasebe uygulamalarının anlaşılması, ve d) Ön analitik incelemenin gerçekleştirilmesi. Slide 48

49 Ön planlamanın yapılması a)ġģletme faaliyetlerinin anlaģılması için yapmamız gerekenler; İşletmenin organizasyon yapısını anlamak ve üst yönetim tarafından işletmenin ana faaliyetlerini ve muhasebebeleştirme yöntemlerini planlamak ve kontol etmek için kullandığı yöntemleri tespit etmek, Mali tablolar üzerinde önemli ölçüde etkisi olabilecek iç ve dış faktörleri, işlemleri tespit etmek, Kullanılan muhasebe politikalarının işletmenin faaliyetleri açısından uygun olup olmadığını ve ilgili sektörde kullanılan muhasebe politikaları ile uyumlu olup, olmadığını belirlemek. Slide 49

50 Ön planlamanın yapılması a) ĠĢletmenin faaliyetlerinin anlaģılması için yapmamız gerekenler; Bağımsız denetçinin, finansal tablolarda hata, hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlık riskini değerlendirebilmesi ve bu çerçevede yeterli ilave bağımsız denetim tekniklerini tasarlayarak uygulayabilmesi, iç kontrol sistemi de dahil olmak üzere işletmeyi, faaliyet koşullarını ve çevresiyle olan ilişkilerini kavramasını gerektirir. Bağımsız denetçi, finansal raporlama standartları çerçevesinde işletmenin faaliyet gösterdiği sektör, yasal düzenlemeler ve diğer dış faktörler hakkında bilgi edinmek zorundadır. İşletmenin faaliyet gösterdiği sektör, sektöre ilişkin düzenlemelerin yoğunluğu veya işletmenin faaliyet yapısından kaynaklanan hususlar, önemli yanlışlık riskini artırabilir. Bağımsız denetçi, işletmenin amaçlarını, stratejilerini ve bunlara ilişkin finansal tabloların önemli yanlışlık içermesine neden olabilecek faaliyet risklerini kavramak zorundadır. Slide 50

51 Ön planlamanın yapılması b) Ġç kontrolün anlaģılması; İşletmenin ve faaliyetlerinin anlaşılmasının bir kısmı olarak işletmenin denetimle ilgili olan iç kontrolünün anlaşılması gereklidir. İç kontrolün anlaşılması bize aşağıda belirtilen konularda yardımcı olacaktır: İç kontroldeki önemli hatalardan kaynaklanan belirli riskler dahil olmak üzere risk değerlendirmemizi etkileyebilecek faktörlerin belirlenmesi, Yönetim için önem teşkil eden ve yönetim için yapıcı tavsiyeler oluşturabilecek kontrol ile ilgili konuların belirlenmesi, Detaylı testleri gerçekleştirebilmek için denetim planının oluşturulması. Slide 51

52 Ön planlamanın yapılması c) Muhasebe uygulamalarının anlaģılması; Finansal raporlama ile ilgili muhasebe uygulamasının anlaşılması gereklidir. Bu süreçte önemli sayılan herbir faaliyet döngüsü (business cycles) içinde uygulanan işlemlerin dikkate alınması gerekir; Başlangıçtan mali tablolara dahil edilme süresine kadar olan işlem akışı, Temel işletme faaliyetleri, Etkilenen hesaplar, Düzenli olarak işlenen veya işlenmeyen önemli işlem sınıfları, Makul bir seviyede görevlerin ayrımını (segregation of duties) sağlayabilmek için geliştirilen politika ve prosedürler. Slide 52

53 Ön planlamanın yapılması d) Ön analitik incelemenin gerçekleģtirilmesi; Ön analitik inceleme işletmenin ve faaliyetlerinin anlaşılmasının sağlanması ve mali tabloların önemli ölçüde yanlış sunulmasına neden olabilecek belirli risklere işaret edebilecek olağandışı ve beklenmeyen bakiyeler ve ilişkilerin belirlenmesinde bize yardımcı olması amacıyla gerçekleştirilmelidir. Önemli ölçüde yanlış sunumla ilişkili belirli risklerin belirlenmesi için mali tablolarda olağandışı değişikliklere, ya da beklenen değişikliklerin eksikliğine bakarız. Slide 53

54 Ön planlamanın yapılması d) Ön analitik incelemenin gerçekleģtirilmesi; En yaygın ön analitik inceleme tekniği rasyo analizleri ve trend analizlerini de kullanarak hesaplardaki değişikliklerin analiz edilmesidir. Rasyo (oran) analizi; hem işletmeyi kendi içerisinde değerlendirme de hem de başka işletmelerle karşılaştırmada kullanılır.özellikle başka işletmelerle karşılaştırmada işletmenin güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesinde oran analizi etkin bir analiz tekniğidir Slide 54

55 Ön planlamanın yapılması d) Ön analitik incelemenin gerçekleģtirilmesi; Trend analizi; finansal durum tablosu (bilanço) ve gelir tablosunda yer alan kalemlerin zaman içerisinde göstermiş oldukları eğilimlerin belirlenmesi ve incelenmesi yoluyla da mali tablolar analiz edilebilir. KarĢılaĢtırmalı mali tablolar analizi; tutar veya yüzde olarak aynı işletmeye ait farklı dönemlerde artış veya azalışların karşılaştırmalı bir şekilde ortaya konulması ve bu yolla mali tablo kalemlerine ilişkin gelişmelerin zaman içindeki değişimlerini görme, olağandışı değişimlerin tespiti gibi amaçlar hedeflenir. Dikey yüzde analizi; mali tablo kalemlerinin içinde bulundukları hesap gruplarına ve toplamlarına oranlanması söz konusudur.oranlama sonucu tespit edilen oranların önceki döneme ilişkin ve / veya benzer firma ve sektöre ait aynı nitelikteki oranlarla karşılaştırılması yapılır.bir taraftan işletmeyi kendi içerisinde analiz ederken diğer taraftan başka işletmelerle karşılaştırma olanağı sağlar. Slide 55

56 Denetim süreci ve aşamaları Ön çalıģma faaliyetlerinin gerçekleģtirilmesi Ön planlamanın yapılması Denetim planının oluģturulması Slide 56

57 Denetim planlarının oluşturulması Bu aşama dört faaliyetin yapılması ile gerçekleştirilir; a) Riskin hesap, açıklama ve potansiyel hata düzeyinde değerlendirilmesi, b) Kontrollerin verimli olarak çalıştığına dair yapılacak testlerin planlanması, c) Detay testlerin planlanması, ve d) Denetim planının özetlenmesi ve iletilmesi. Slide 57

58 Denetim planlarının oluşturulması a) Riskin hesap, açıklama ve potansiyel hata düzeyinde değerlendirilmesi; Her bir önemli hesap bazında hile veya hatadan kaynaklanan bir risk olup olmadığı değerlendirilmelidir. Mali tablolardaki tutarların önemli ölçüde yanlış sunumuna sebebiyet verebilecek büyük risklerin olup olmadığının dikkate alınması gerekir. Slide 58

59 Denetim planlarının oluşturulması a) Riskin hesap, açıklama ve potansiyel hata düzeyinde değerlendirilmesi; Denetim planı oluştururken her bir hesap grubunda oluşabilecek 6 potansiyel hata göz önünde bulundurulmalıdır. 1. Tamlık (completeness) 2. Geçerlilik (validity) 3. Kayıt (recording) 4. Dönemsellik (cut-off) 5. Değerleme (valuation) 6. Sunum (presentation) Slide 59

60 Denetim planlarının oluşturulması a) Riskin hesap veya açıklama ve potansiyel hata düzeyinde değerlendirilmesi; ĠĢlemlerle ilgili olan potansiyel hatalar Tamlık; işlemler kayıt edilmemiş olabilir Geçerlilik; kayıt edilen işlemler geçerli olmayabilir Kayıt; işlemler doğru bir şekilde kayıt edilmemiş olabilir Dönemsellik; işlemler yanlış muhasebe dönemlerinde kayıt edilmiş olabilir Mali tablolarla ilgili olan potansiyel hatalar Değerleme; varlıklar ve yükümlülükler yanlış değerlenmiş olabilir Sunum; hesaplar yanlış bir şekilde sunulmuş olabilir veya yasal hükümler ve raporlama standartlarının gerektirdiği tüm bilgiler açıklanmamış olabilir. Slide 60

61 Denetim planlarının oluşturulması b) Kontrollerin verimli olarak çalıģtığına dair yapılacak testlerin planlanması; Önce, kontrollere güvenen bir denetim stratejisinin mi yoksa detay testleri yapmanın mı daha verimli olacağına karar verilmesi gerekmektedir. Eğer kontrollere güvenen bir metodoloji uygulanması seçilirse o zaman ön planlama aşamasında elde edilen bilgilerin ışığında yapılacak kontrol testleri planlanmalıdır. Slide 61

62 Denetim planlarının oluşturulması c) Detay testlerin planlanması; Her bir önemli hesaba ilişkin potansiyel hatalar için makul düzeyde bir güvence sağlamak amacıyla detay testler dizayn edilmelidir. İşletmelerin kontrolleri tarafından fark edilmeyen ya da düzeltilmeyen hesaplardaki önemli yanlış sunumların tespit edilebilmesi için detay testler planlanır. Slide 62

63 Denetim planlarının oluşturulması d) Denetim planının özetlenmesi ve iletilmesi; Son aşama denetim planının oluşturulması safhasında gerçekleştirilen tüm faaliyetlerin belgelendirilmesi ve denetim ekibi ile paylaşılmasıdır. Bu rapor, denetim çalışmasının uygun olarak planlandığına ve denetim çalışmasını etkileyebilecek risklere ve konulara değinildiğine dair kanıt sağlamaktadır. Slide 63

64 Önemlilik kavramı Bağımsız denetimin amacı, denetçinin finansal tabloların tüm önemli yönleriyle raporlama standartları çerçevesinde hazırlanıp hazırlanmadığı hususunda görüş vermesini sağlamaktır. Denetçi önemli yanlışlıkların belirlenebilmesi için bağımsız denetim planı oluştururken tutar açısından kabul edilebilir önemlilik seviyesi belirler. Denetçi denetim tekniklerinin yapısını, zamanlamasını ve kapsamını belirlerken ve yanlışların etkisini değerlendirirken önemlilik kavramını dikkate almak zorundadır. Önemlilik seviyesinin değerlendirilmesi, kullanılacak bağımsız denetim riskinin kabul edilebilir bir seviyeye indirilmesini sağlayacak denetim tekniklerini seçmesi için imkan sağlar. Slide 64

65 Önemlilik kavramı Denetçi finansal tabloların tüm önemli yönleriyle finansal raporlama standartları çerçevesinde hazırlanıp hazırlanmadığını değerlendirirken, denetim sırasında tespit edilen düzeltilmemiş yanlışlıkların toplamının önemli olup olmadığı hususunu belirlemek zorundadır. Eğer önemli olduğuna karar verilirse, denetim riskini azaltmak için denetim tekniklerinin kapsamı genişletilir veya işletme yönetiminden finansal tabloların düzeltilmesi istenebilir. Slide 65

66 Önemlilik kavramı Halka açık şirketlerde önemlilik seviyesinin belirlenmesi; Önemlilik seviyesini belirlerken, genellikle vergi sonrası kar rakamı baz alınır. %5 ile %10 arasında bir oran uygulanır. Halka açık olmayan şirketlerde önemlilik seviyesinin belirlenmesi; Dönen varlıkların veya özkaynakların %2 si, Vergi sonrası karın % 10 u, Gelirlerin %0,5 i ile %3 ü arasında bir oran. Slide 66

67 Denetim süreci ve aşamaları Ön çalıģma faaliyetlerinin gerçekleģtirilmesi Ön planlamanın yapılması Denetim planının oluģturulması Denetim planının uygulanması Slide 67

68 Denetim planının uygulanması Bu aşama dört faaliyetin yapılması ile gerçekleştirilir; a) Kontrol testlerinin uygulanması, b) Temel denetim tekniklerinin uygulanması, c) Denetim tekniklerinin sonuçlarının değerlendirilmesi ve denetimin kapsamı, d) Mali tabloların incelenmesi. Slide 68

69 Denetim planının uygulanması a) Kontrol testlerinin uygulanması; Belirlenen kontrollere güvenmeden önce, bu kontrollerin verimli bir şekilde dizayn edilip uygulandığının test edilmesi ve daha sonra kontrol hedeflerinin sağlandığına ilişkin makul bir güvence sağlaması gerekmektedir. Makul güvence sağlanması, kontrollerin denetime tabi tutulan dönem içinde etkin olarak işlediğine dair yeterli denetim kanıtının olması durumunda mümkündür. Denetçi, risk değerlendirmesinde kontrollerin işleyiş etkinliği testinin yer aldığı veya detay testlerin tek başına yeterli ve uygun denetim kanıtı sunamadığı durumlarda, kontrol testlerini uygulamak zorundadır. Slide 69

70 Denetim planının uygulanması a) Kontrol testlerinin uygulanması; Kontrollerin işleyiş etkinliğinin test edilmesi, kontrollerin uygulandığı denetim kanıtlarının elde edilmesinden farklılık gösterir. Kontrollerin işleyiş etkinliği test edilirken, denetçi, kontrollerin verimliliği ile ilgili denetim kanıtlarını toplar. Bu süreç kontrollerin denetim dönemi boyunca değişik zamanlarda nasıl, ne şekilde ve kim tarafından uygulandığını ve bunların tutarlı olup olmadığını anlamaya yöneliktir. Risk belirleme tekniklerinin uygulanması ile ilgili denetim kanıtları toplanırken, denetçi ilgili kontrollerin varlığını ve kullanıldığını tespit eder. Slide 70

71 Denetim planının uygulanması b) Temel denetim tekniklerinin uygulanması; İki çeşit temel denetim tekniği bulunmaktadır; 1. Analitik inceleme teknikleri, 2. Detay testler. Analitik inceleme teknikleri, genellikle tahmin edilebilecek yüksek hacimli işlemlerde uygulanabilen tekniklerdir. Detaylı testler ise, hesapların mevcudiyeti ve değerlemesi gibi daha kesin beyanlarla ilgili denetim kanıtı toplamaya uygun bir yöntemdir. Slide 71

72 Temel analitik inceleme teknikleri (substantive procedures) İşletmeye ait mali bilgilerin; a) Önceki dönemlere ait karşılaştırılabilir nitelikteki bilgiler, b) Bütçe ve tahminler gibi işletmenin beklediği sonuçlar veya amortisman gideri gibi denetçinin beklentileri, ve c) İşletmenin satışlarının ticari alacaklarına oranının, faaliyette bulunulan sektör ortalamasıyla veya sektördeki benzer işletmelerin oranları ile karşılaştırılması gibi sektör bilgileri ile ile karşılaştırılmasını içerir. Slide 72

73 Temel denetim teknikleri BELGE inceleme / EXAMINATION OF DOCUMENTS / FİZİKİ İNCELEME/ OBSERVATION BİLGİ TOPLAMA/ INQUIRY YENiDEN HESAPLAMA / RECOMPUTATION DOĞRULAMA / CONFIRMATION Slide 73

74 Fiziki inceleme tekniği Fiziki inceleme Kalemlerin varlığını teyit etmek için kullanılır. Örneğin: Stokların mevcudiyeti. Maaş ödenen personelin mevcudiyeti. İşletme faaliyetleri, örneğin üretim süreci. KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 74

75 Doğrulama tekniği doğrulama Üçüncü kişilerden alınan yazılı veya sözlü beyan. Hangi durumda uygundur? Mutabakat işe yarar delil sağlayacaksa. Bu tarz delili mutabakat yolu ile almak verimli olacaksa. KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 75

76 Yeniden hesaplama tekniği Yeniden hesaplama Belge ve kayıtların matematiksel olarak doğru olduğunun kontrol edilmesidir. Faiz tahakkuku gibi çeşitli tahakkuklar, belirli muhasebe kayıtlarının özetleri ve müşteri tarafından yapılan hesaplamaların denetimi için uygun bir yöntemdir. KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 76

77 Belge inceleme tekniği Birçok durumda uygundur. Belge inceleme Belgeleri incelerken mesleki şüphecilik kullanılmalıdır. Belgelerin gerçekliğini ve herhangi bir tahrifat yapılıp yapılmadığı incelenmelidir. KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 77

78 Bilgi toplama tekniği Bilgi toplama Soruları doğru kişilere yöneltmeliyiz. Bilgi toplamamız bittikten sonra elde ettiğimiz bulguları daha önce anlattığımız diğer 4 teknik ile desteklemeliyiz. KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 78

79 Denetim planının uygulanması c) Denetim tekniklerinin sonuçlarının değerlendirilmesi ve denetimin kapsamı; Denetim teknikleri ile ortaya çıkartılan hile veya hatadan kaynaklanan yanlış sunumları değerlendirirken hem rakamsal hemde niteliksel faktörler göz önünde bulundurulmalıdır. Bulunan hataların nitelikleri ve tutarlarının yanı sıra bulunamayan başka hataların olma olasılığı da göz önüne alınarak; Yapılan denetimin kapsamının denetim görüşüne dayanak sağlayacak derecede yeterli olup olmadığının, ve Mali tabloların tüm önemli yönleriyle raporlama standartları çerçevesine göre doğru ve gerçekci olarak hazırlanıp hazırlanmadığının belirlenmesi gereklidir. Slide 79

80 Denetim planının uygulanması c) Denetim tekniklerinin sonuçlarının değerlendirilmesi ve denetimin kapsamı; Eğer denetim kapsamının yeterli olmadığına karar verilirse ilave denetim prosedürleri uygulanmalıdır. Eğer mali tabloların önemli ölçüde yanlış olduğuna karar verilirse, yanlışların yönetim tarafından düzeltilmesi istenir. Slide 80

81 Denetim planının uygulanması d) Mali tabloların incelenmesi; Denetim teknikleri uygulandıktan sonra mali tabloların bir bütün olarak ele alınıp incelenmesi gereklidir. Aşağıda belirtilen sonuçlara ulaşabilmek için denetim çalışmalarının sonunda mali tablo incelemesi yapılmalıdır; Mali tabloların bütünüyle, işletmenin faaliyetleri ile ilgili bilgimize ve hesaplar ve ilişkileri hakkındaki anlayışımıza göre hazırlanıp hazırlanmadığı, Mali tabloların hazırlanmasında kullanılan muhasebe politikalarının uygun olup olmadığı ve doğru olarak açıklanıp açıklanmadığı, Mali tablo sunumunun genelinin, ilgili açıklamalar da dahil olmak üzere, muhasebe politikaları ve raporlama çerçevesiyle uyumlu olup olmadığı Slide 81

82 Denetim planının uygulanması d) Mali tabloların incelenmesi; İşletmenin sürekliliği kavramı Denetçi, elde edilen denetim kanıtlarına dayanarak işletmenin sürekliliği üzerinde ciddi bir şüphe oluşturacak olay ya da durumlara dair önemli bir belirsizliğin mevcut olup olmadığını belirler. Önemli bir belirsizlik varsa ve bu durum finansal tablolarda yeterli şekilde açıklanmış ise denetçi olumlu görüş verir ancak raporuna bu konuya ilişkin bir paragraf ekler. Önemli bir belirsizlik varsa ve finansal tablolarda yeterli açıklama yapılmamış ise denetçi duruma göre şartlı görüş verebilir veya görüş bildirmekten kaçınabilir. Slide 82

83 Denetim süreci ve aşamaları Ön çalıģma faaliyetlerinin gerçekleģtirilmesi Ön planlamanın yapılması Denetim planının oluģturulması Denetim planının uygulanması Sonuç ve raporlama Slide 83

84 Sonuç ve raporlama Bu aşama üç faaliyetin yapılması ile gerçekleştirilir; a) Finansal durum tablosu (Bilanço) tarihi sonrasında ortaya çıkan olaylar ile ilgili inceleme yapılması, b) Yönetim temsil mektuplarının alınması, c) Denetim raporunun hazırlanması. Slide 84

85 Denetim planının uygulanması a) Finansal durum tablosu tarihi sonrasında ortaya çıkan olaylar ile ilgili inceleme yapılması; Finansal durum tablosu tarihinden sonraki olaylar, Finansal durum tablosu tarihi ve bağımsız denetim raporu tarihi arasındaki dönemde gerçekleşen olaylar ile bağımsız denetim raporu tarihinden sonra ortaya çıkan hususları ifade eder. Finansal durum tablosu tarihinden sonraki olaylar ile ilgili yapılan incelemenin amacı, denetimi yapılan mali tablolarda düzeltme veya açıklama gerektirecek bir olay olup olmadığının belirlenmesidir. Yapılacak inceleme Finansal durum tablosu tarihi ile denetim çalışmasının tamamlandığı tarih arasındaki dönemi kapsar. Denetimin tamamlanması ile raporun hazırlanması ve teslimi arasında çok fazla bir gecikme olması durumunda, inceleme ve rapor tarihi güncellenir. Slide 85

86 Denetim planının uygulanması b) Yönetim temsil mektuplarının alınması; Denetçi, işletme yönetiminden finansal tabloların raporlama standartlarına uygun olarak hazırlanmasına ilişkin sorumluluğun işletme yönetimine ait olduğuna ve finansal tabloları onayladığına dair kanıt oluşturacak teyit mektubunu temin eder. Slide 86

87 Denetim planının uygulanması c) Denetim raporunun hazırlanması; Denetim raporu, denetim sonucunda denetçinin finansal tablolar hakkında açıkca ifade edilmiş görüşünü içerir. Denetim görüşünde; raporlama standartlarına uygun olarak finansal tabloların tüm önemli yönleriyle gerçeği dürüst bir şekilde yansıttığı / yansıtmadığı hususuna açıkça yer verilir. Slide 87

88 Bağımsız denetim raporu Bağımsız denetim raporu, bağımsız denetim sonucunda denetçinin finansal tablolar hakkında açıkca ifade edilmiş görüşünü içerir. Bağımsız denetim görüşünün oluşturulma sürecinde bağımsız denetçinin, finansal tabloların önemli yanlışlıklar içermediğine dair makul güvenceyi elde edecek yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtına sahip olması gerekir. Slide 88

89 Bağımsız denetim raporunun temel unsurları Başlık, Muhatap, Giriş paragrafı, İşletme yönetiminin mali tablolara ilişkin sorumluluğu Bağımsız denetçinin sorumluluğu, Bağımsız denetçi görüşü, Diğer raporlama yükümlülükleri, Bağımsız denetçi imzası, Bağımsız denetim raporunun tarihi, ve Bağımsız denetim kuruluşunun adresi. Slide 89

90 Bağımsız denetim raporunun temel unsurları BaĢlık; Bağımsız denetim raporunun, bir bağımsız denetim kuruluşu tarafından hazırlandığını gösterir açık bir başlık taşıması zorunludur. Bu başlık, bağımsız denetçi bağımsızlığına ilişkin etik ilke ve kurallara uyulduğuna ve raporun diğer kişiler tarafından hazırlanan raporlardan farklı bir nitelik taşıdığına karine teşkil eder. Slide 90

91 Bağımsız denetim raporunun temel unsurları Muhatap; Bağımsız denetim raporunun sözleşmede belirtilen muhataba hitaben düzenlenmesi gereklidir. Bu kapsamda, bağımsız denetim raporu, işletmenin genel kuruluna ve / veya işletme yönetimine ve / veya yönetimden sorumlu kişilere hitaben düzenlenir. Slide 91

92 Bağımsız denetim raporunun temel unsurları GiriĢ paragrafı; Bağımsız denetim raporunun giriş paragrafında bağımsız denetimi yapılan işletme ile söz konusu işletmenin finansal tablolarının bağımsız denetime tabi tutulduğu hususu belirtilir. Bunun yanında; a) Tam set finansal tabloları oluşturan her bir finansal tablonun başlığına, b) Önemli muhasebe politikaları ve dipnotlara yapılan atıflara ve c) Finansal tablo tarihi ile dönemine bu paragrafta yer verilir. Slide 92

93 Bağımsız denetim raporunun temel unsurları ĠĢletme yönetiminin finansal tablolara iliģkin sorumluluğu; Bağımsız denetim raporunda, finansal tabloların finansal raporlama standartlarına uygun olarak hazırlanması ve dürüst bir şekilde sunumuna ilişkin işletme yönetiminin sorumluluğu açıklanır. Bu sorumluluk aşağıda belirtilen hususları kapsar: a)hata veya hileden kaynaklanıp kaynaklanmadığına bakılmaksızın önemli nitelikte yanıltıcı bir bilgi içermeyen finansal tabloların hazırlanması, iç kontrolün finansal tabloların dürüst bir şekilde sunumu amacına uygun bir şekilde tasarlanarak, uygulamaya geçirilmesi ve devam ettirilmesi, b) Uygun muhasebe politikalarının seçimi ve uygulanması ve c) Durumun gerektirdiği koşullara uygun muhasebe tahminlerinin yapılması. Slide 93

94 Bağımsız denetim raporunun temel unsurları Bağımsız denetçinin sorumluluğu; Bağımsız denetim raporunda, bağımsız denetçinin sorumluluğunun yapılan bağımsız denetime dayalı olarak finansal tablolar hakkında görüşünü bildirmek olduğu hususuna yer verilmesi gerekir. Slide 94

95 Bağımsız denetim raporunun temel unsurları Bağımsız denetçi görüģü; Bağımsız denetçi, finansal raporlama standartları çerçevesinde, finansal tabloların tüm önemli yönleriyle gerçeği doğru ve dürüst bir şekilde yansıttığına veya dürüstçe sunulduğuna kanaat getirdiğinde olumlu görüş ifade eder. Kanun ve diğer düzenlemelerin bağımsız denetçiye ilave açıklama yapma sorumluluğu getirdiği durumlarda, bağımsız denetçi görüş paragrafından sonra gelmek üzere söz konusu hususlardaki açıklamalara ayrı bir paragrafta yer verir. Slide 95

96 Bağımsız denetim raporunun temel unsurları Bağımsız denetçinin imzası; Bağımsız denetim raporu, bağımsız denetim kuruluşu ve bağımsız denetçi adına imzalanır. Slide 96

97 Bağımsız denetim raporunun temel unsurları Bağımsız denetim raporunun tarihi; Bağımsız denetçi, rapor tarihi olarak, finansal tablolar hakkında görüş oluşturmak için yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtının toplandığı tarihten önceki bir tarihi belirleyemez. Bağımsız denetim kanıtlarının toplanması, tam set finansal tabloların hazırlanması ve işletme yönetimi tarafından bu finansal tablolar ile ilgili sorumluluğun üstlenildiğinin beyan edilmesini de içerir. Slide 97

98 Bağımsız denetim raporunun temel unsurları Bağımsız denetim kuruluģunun adresi; Bağımsız denetim raporu bağımsız denetim kuruluşunun adresini içerir. Slide 98

99 Raporlarda yapılan çeşitli değişiklikler (modified reports) Aşağıdaki durumların ortaya çıkması halinde bağımsız denetim raporunda gerekli değişikliklerin yapılması zorunludur. a) Finansal tablo kullanıcılarının dikkatine sunulması gerekli görülmekle birlikte, bağımsız denetim görüşünü etkilemeyen hususların varlığı halinde bu hususlar vurgulanır. b) Bağımsız denetim görüşünü etkileyen hususların varlığı durumunda ise, 1) Şartlı görüş verilebilir, 2) Görüş bildirmekten kaçınılır, veya 3) Olumsuz görüş verilebilir. Slide 99

100 Raporlarda yapılan çeşitli değişiklikler (modified reports) a) Bağımsız denetim görüģünü etkilemeyen hususlar (emphasis of matters) Bazı durumlarda finansal tabloları etkileyen ve dipnotlarda daha kapsamlı olarak ele alınan özellik arz eden bir husus nedeniyle bir vurgulama paragrafı eklenmek suretiyle raporda değişiklik yapılabilir. Bu paragraf, denetçi raporunda görüş paragrafından sonra yer alır ve söz konusu paragrafta bu hususun denetim görüşüne şart oluşturmadığı ayrıca belirtilir. Slide 100

101 Raporlarda yapılan çeşitli değişiklikler (modified reports) a) Bağımsız denetim görüģünü etkilemeyen hususlar (emphasis of matters) Hangi hususlar vurgulanmalıdır? İşletmenin sürekliliği ile ilgili önemli bir sorun bulunması halinde, Finansal tabloları etkileyebilecek nitelikte ve çözümü şarta bağlı olan diğer önemli belirsizliklerin varlığı halinde denetim raporuna söz konusu hususa dikkati çeken bir paragraf eklenmelidir. Slide 101

102 Raporlarda yapılan çeşitli değişiklikler (modified reports) a) Bağımsız denetim görüģünü etkilemeyen hususlar (emphasis of matters) Görüşümüzü etkilememekle birlikte, finansal tablolara ilişkin numaralı dipnot(lar)a dikkat çekmek isteriz. İşletme, belirli patent haklarının ihlaline ilişkin telif hakkı ve zararların tazmininin talep edildiği bir davada davalı konumundadır. İşletme, bu konuda karşı dava açmıştır ve her iki dava da ilk ifadeler ve incelemelere ilişkin yapılan işlemler aşamasındadır. Bu hususa ilişkin nihai sonuç şu aşamada belirlenememekte olup, oluşabilecek yükümlülüklere ilişkin olarak finansal tablolarda herhangi bir karşılık ayrılmamıştır. Slide 102

103 Raporlarda yapılan çeşitli değişiklikler (modified reports) b) Bağımsız denetim görüģünü etkileyen sorunlar Aşağıdaki şartlardan birinin oluşması durumunda, bağımsız denetçi olumlu görüş beyan edemeyebilir: 1. Bağımsız denetçinin çalışma alanında bir sınırlama olması (husus şartlı görüş veya görüş bildirmekten kaçınma sonuçlarını doğurabilir), veya 2. Yönetimle, seçilen muhasebe politikalarının uygunluğuna, bunların uygulama yöntemlerine veya finansal tablo açıklamalarının yeterliliğine ilişkin bir anlaşmazlık bulunması (bu hususlar ise, şartlı görüş veya olumsuz görüş sonuçlarını doğurabilir). Slide 103

104 Raporlarda yapılan çeşitli değişiklikler (modified reports) b) Bağımsız denetim görüģünü etkileyen sorunlar 1. Çalışma alanının sınırlanmasına bağımsız denetçinin atanma zamanı nedeniyle fiziki stok sayımını gözlemleyememesi gibi koşullar yol açabilir. Bağımsız denetçiye göre işletmenin muhasebe kayıtlarının yetersiz olduğu veya gerekli olduğuna inanılan bir bağımsız denetim tekniğinin uygulanamadığı durumlarda da çalışma alanı sınırlanmış olabilir. Slide 104

105 Çalışma alanının sınırlanması Şartlı görüş; denetlemiş bulunuyoruz. (giriş paragrafı) İşletme yönetimi sorumludur. (işletme yönetiminin finansal tablolara ilişkin sorumluluğu) Sorumluluğumuz yaptığımız bağımsız denetimlere dayanarak bu finansal tablolar hakkında görüş bildirmektir. Aşağıdaki paragrafta tartışılan durumlar dışında,. (bağımsız denetçinin sorumluluğu) İşletmenin bağımsız denetçisi olarak atanmamız 31 Aralık 200X tarihinden sonra gerçekleştiğinden 31Aralık 200X tarihinde gerçekleştirilen stok sayımına tarafımızca iştirak edilememiştir. Stok miktarlarının kontrolü amacıyla uygulanan diğer bağımsız denetim teknikleri, işletme kayıtlarının niteliği nedeniyle yeterli olmamıştır. (şart oluşturan hususa ilişkin açıklamalar) Görüşümüze göre, ilişikteki finansal tablolar, yukarıda belirtilen stok miktarlarına ilişkin husus nedeniyle ortaya çıkabilecek düzeltmeler dışında İşletmenin 31 Aralık 200X tarihi itibariyle finansal durumunu,. (görüş paragrafı) KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 105

106 Çalışma alanının sınırlanması Görüş bildirmekten kaçınma; dipnotları denetlemek üzere İşletme tarafından görevlendirilmiş bulunuyoruz. (giriş paragrafı) İşletme yönetimi sorumludur. (işletme yönetiminin finansal tablolara ilişkin sorumluluğu) (Bağımsız denetçinin sorumluluğunu belirten cümle verilmez.) (Kapsam paragrafı ya tamamen çıkarılır, ya da şartlara göre değiştirilir.) (Kapsam sınırlamasını açıklayan aşağıdaki gibi bir paragraf eklenir: İşletme tarafından çalışma alanımızın sınırlandırılması sonucunda, tüm stokların gözlemlenmesi ve ticari alacakların teyidi tarafımızdan gerçekleştirilememiştir. Yukarıdaki paragraf(lar)da belirtilen hususların ilişikteki finansal tablolar üzerindeki önemli etkisi nedeniyle, söz konusu finansal tablolar üzerinde görüş bildiremiyoruz. KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 106

107 Raporlarda yapılan çeşitli değişiklikler (modified reports) b) Bağımsız denetim görüģünü etkileyen sorunlar 2. Bağımsız denetçi, seçilen bazı muhasebe politikaları, bunların uygulanması ve dipnotların yeterliliği gibi konularda, işletme yönetimi ile aynı görüşleri paylaşmayabilir. Bu görüş ayrılıklarının,finansal tablolar açısından önemlilik arz etmesi durumunda, bağımsız denetçi raporunda, şartlı veya olumsuz görüş belirtir. Slide 107

108 a) Muhasebe politikaları konusunda görüş ayrılığı Uygun olmayan muhasebe ilkeleri Şartlı Görüş denetlemiş bulunuyoruz. İşletme yönetimi sorumludur. Sorumluluğumuz görüş bildirmektir. Dipnot X te belirtildiği gibi, İşletme, ilişikteki finansal tablolarında, amortisman ayırmamıştır. Bu uygulama finansal raporlama standartlarına uygun değildir. 31 Aralık 200X tarihi itibariyle, amortisman gideri, normal amortisman yöntemine göre, binalar için %5, demirbaşlar için %20 oranları baz alınarak, XXX TL olarak hesaplanmaktadır. Buna paralel olarak, sabit kıymetler net tutarının, birikmiş amortismanlarki artış tutarı kadar XXX TL tutarında azaltılması, dönem net karının XXX TL ve birikmiş karların da XXX TL tutarında azaltılması gerekir. Görüşümüze göre, ilişikteki finansal tablolar, yukarıda paragrafta belirtilen hususlar nedeniyle ortaya çıkabilecek düzeltmeler dışında İşletme nin 31 Aralık 200X tarihi itibariyle finansal durumunu. KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 108

109 b) Muhasebe politikaları konusunda görüş ayrılığı Yetersiz dipnot Şartlı Görüş denetlemiş bulunuyoruz. İşletme yönetimi sorumludur. Sorumluluğumuz görüş bildirmektir. 15 Ocak 200X tarihinde, İşletme, fabrika alanının genişletilmesinin finansmanı çerçevesinde, XXX Milyon TL tutarında tahvil ihraç etmiştir. Söz konusu ihraç sözleşmesi gereği, İşletme 31 Aralık 19X1 tarihinden itibaren nakit temettü dağıtımı yapamayacaktır. Bu hususa ilişkin açıklamaların,... numaralı dipnotta belirtilmesi gerekir. Görüşümüze göre, ilişikteki finansal tablolar, yukarıda ki paragrafta belirtilen hususun belirtilmemesi dışında İşletme nin 31 Aralık 200X tarihi itibariyle finansal durumunu. KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 109

110 c) Muhasebe politikaları konusunda görüş ayrılığı Yetersiz dipnot Olumsuz Görüş denetlemiş bulunuyoruz. İşletme yönetimi sorumludur. Sorumluluğumuz görüş bildirmektir. (Görüş ayrılığına ilişkin paragraf(lar)) Görüşümüze göre, yukarıdaki paragraf(lar)da bahsedilen hususların önemli etkileri nedeniyle ekli finansal tablolar, İşletme nin 31 Aralık 200X tarihi itibariyle finansal durumunu, aynı tarihte sona eren yıla ait finansal performansını ve nakit akımlarını, Sermaye Piyasası Kurulunca yayımlanan finansal raporlama standartları çerçevesinde doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmamaktadır. KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 110

111 Denetim süreci ve aşamaları Ön çalıģma faaliyetlerinin gerçekleģtirilmesi Ön planlamanın yapılması Denetim planının oluģturulması Denetim planının uygulanması Sonuç ve raporlama Denetim sonrası faaliyetlerin gerçekleģtirilmesi Slide 111

112 Denetim sonrası faaliyetlerin gerçekleştirilmesi Bu aşamada yalnızca bir faaliyet vardır; Denetim çalışmasının kalitesinin değerlendirilmesi. Slide 112

113 Bağımsız denetim kalitesinin kontrolü Sorumlu ortak baş denetçi, görevli olduğu her bağımsız denetim işinde, bağımsız denetimin genel kalitesi konusunda sorumluluğu üstlenerek, gerek yaptığı işler ve gerekse bağımsız denetim ekibine yaptığı açıklamalar yoluyla bağımsız denetimin her aşamasında diğer bağımsız denetçilere bağımsız denetimin kalitesi konusunda örnek olmak zorundadır. Sorumlu ortak baş denetçi ekipte yer alan bağımsız denetçilerin etik ilkelere uyumunu gözetir. Temel nitelikteki etik ilkeler aşağıda yer almaktadır. a)dürüstlük, b) Tarafsızlık, c)mesleki yeterlik, mesleki özen ve titizlik, ç) Güvenilirlik ve d) Mesleki davranış. Slide 113

114 Bağımsız denetim kalitesinin kontrolü Sorumlu ortak baş denetçi, yapılan bağımsız denetimle ilgili olarak bağımsızlığın sağlandığına dair bir sonuca ulaşmak zorundadır. Bu amaçla sorumlu ortak baş denetçi: a)bağımsız denetim kuruluşundan veya gerekiyorsa Kuruluşun içinde yer aldığı ve lisans anlaşmaları nedeniyle ilişkide bulunduğu diğer bağımsız denetim kuruluşlarının oluşturduğu gruptan gerekli bilgileri alarak bağımsızlığı tehdit eden koşulları ve ilişkileri tespit ederek değerlendirir. b)bağımsız denetim kuruluşunun bağımsızlıkla ilgili politika ve usullerine ilişkin tespit edilmiş bir ihlal var ise, bunları değerlendirerek bağımsız denetim çalışmasında bağımsızlığı ortadan kaldıran bir durum olup olmadığını belirler. c)bağımsızlığı ortadan kaldıran durumları gerekli önlemleri alarak ortadan kaldırır veya kabul edilebilir bir düzeye indirir, çözümlenemeyen konuları bağımsız denetim kuruluşuna bildirir. ç) Bağımsızlık ile ilgili konularda varılan sonuçlar ve bu sonuçları destekleyen bağımsız denetim kuruluşu yönetimi ile yapılan tartışmaları yazılı hale getirir. Slide 114

115 Bağımsız denetim kalitesinin kontrolü Sorumlu ortak baş denetçi, müşterinin kabulü, müşteriyle olan ilişkinin devamı ve özellik arz eden bağımsız denetimlerle ilgili gerekli usul ve esasların izlendiğinden emin olmak ve ulaşılan sonuçların yazılı hale getirilmesini sağlamak zorundadır. Sorumlu ortak başdenetçi, bağımsız denetim faaliyetinin bağımsız denetim standartları ile yasal ve hukuki düzenlemelere uygun olarak yapılması sürecinde, yönlendirme, gözetim ve verimlilikle ilgili hususlardan ve bağımsız denetim raporunun gerçeği yansıtacak şekilde hazırlanmasından sorumludur. Sorumlu ortak baş denetçinin, bağımsız denetim raporu nihai hale gelmeden bağımsız denetime ilişkin çalışma kağıtlarını incelemek ve ekiple konuları tartışmak suretiyle varılan sonuçları ve bağımsız denetim raporunu destekleyecek yeterlilikte bağımsız denetim kanıtı toplandığı hususundan emin olması gerekir. Slide 115

116 Bağımsız denetim kalitesinin kontrolü İşletmelerin finansal tablolarının bağımsız denetiminde sorumlu ortak baş denetçi, a)bağımsız denetimin kalitesinin kontrolüne ilişkin gözden geçirme işlemini yapan, gerekli deneyim ve yetkiye sahip sorumlu ortak baş denetçiyi, diğer bağımsız denetçileri veya bu kişilerin oluşturduğu bir grubu ( kontrolör), atandığından emin olmak, b)bağımsız denetim kalitesinin kontrolü aşamasında ortaya çıkanlar dahil, bağımsız denetim esnasında ortaya çıkan önemli hususları kontrolör ile tartışmak, ve c) Bağımsız denetim kalitesinin kontrolü tamamlanana kadar bağımsız denetim raporunu bitirmemek zorundadır. Slide 116

117 Çalışma kağıtları Çalışma kâğıtları, bağımsız denetim raporu için yeterli ve uygun bir kayıt düzeni oluşturmak suretiyle bağımsız denetimin SPK Tebliğine ve diğer ilgili kanun ve yasal düzenlemelere uygun yapıldığına dair kanıt oluşturur. Çalışma kâğıtları kâğıt ya da elektronik ortam veya diğer şekillerde tutulabilir. Bu kapsamda bağımsız denetim programları, analizler, önemli konuların özeti, doğrulama mektupları, işletme yönetimi teyit mektupları, kontrol listeleri, elektronik posta dahil önemli konularla ilgili yazışmalar çalışma kağıtları olarak sınıflandırılabilir. Bağımsız denetçi bağımsız denetim tekniklerinin yapısı, zamanlaması ve kapsamını belgelendirirken, belirli hesap kalemlerinin veya test ettiği hususların temel özelliklerini çalışma kağıtlarına yansıtmak zorundadır. Slide 117

118 Çalışma kağıtları Söz konusu unsurların çalışma kâğıtlarına yansıtılması; bağımsız denetim ekibinin kendi yaptığı çalışmadan sorumlu olmasını sağlayarak istisnaların ve tutarsızlıkların soruşturulmasını da kolaylaştırır. Bağımsız denetçi, çalışma kâğıtlarını yürütülen bağımsız denetim çalışması ile hiçbir bağlantısı olmayan kıdemli bir denetçinin: a)bağımsız denetimin planlanması da dahil olmak üzere uygulanan bağımsız denetim tekniklerinin yapısı, zamanlaması ve kapsamının bu Tebliğle belirlenen standartlara, kanun ve ilgili diğer yasal düzenlemelere uygunluğunu, b) Toplanan bağımsız denetim kanıtları ve uygulanan bağımsız denetim tekniklerinin sonuçlarını ve c)bağımsız denetim sırasında ortaya çıkan önemli hususlar ve bunlarla ilgili ulaşılan değerlendirmeleri kavrayabilmesine olanak sağlayacak şekilde hazırlanır. Slide 118

119 Finansal tabloların bağımsız denetiminde hile ve usulsüzlükler Bağımsız denetçi, bağımsız denetim riskini kabul edilebilir derecede düşük bir seviyeye indirmek için bağımsız denetim tekniklerini planlarken ve uygularken, finansal tabloların hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlıklar içerebileceğini göz önünde bulundurmak zorundadır. Finansal tablolardaki yanlışlıklar, hile ve usulsüzlükten veya hatadan kaynaklanabilir.hile ve usulsüzlükleri hatadan ayıran temel unsur, finansal tablolarda yanlışlığa sebep olan fiilin kasıtlı olarak yapılıp yapılmadığıdır. Hata, finansal tablolarda kasıt olmaksızın yapılan, bir tutarın veya bir açıklamanın atlanması gibi yanlışlıkları ifade eder. Bu kapsamda; a)finansal tabloların hazırlanmasında kullanılan verileri toplarken ve bunları analiz ederken yapılabilecek bir yanlışlık, b) Olayların gözden kaçırılmasından veya hatalı yorumlanmasından kaynaklanan yanlış bir muhasebe tahmini ve c)muhasebe ilkelerini uygularken, değerleme, kayda alma, sınıflandırma, sunma veya açıklama konuları ile ilgili yapılabilecek bir yanlışlık hata olarak değerlendirilir. Slide 119

120 Finansal tabloların bağımsız denetiminde hile ve usulsüzlükler Hile ve usulsüzlük; işletme yönetimindekiler ile yönetimden sorumlu kişilerin, işletme çalışanlarının veya üçüncü şahısların kasıtlı olarak adil veya yasal olmayan bir menfaat sağlamak amacıyla aldatma içeren davranışlarda bulunmalarını ifade eder. Bağımsız denetçinin hile ve usulsüzlüklerle ilgili olarak göz önünde bulundurması gereken; varlıkların kötüye kullanılmasından ve hileli finansal raporlamadan kaynaklanan iki tür hile ve usulsüzlük söz konusudur. Hileli finansal raporlama, kasıtlı olarak, finansal tablolarda olması gereken tutarların veya açıklamaların yer almaması veya yanlış beyan edilmesi suretiyle finansal tablo kullanıcılarının yanıltılmasıdır. Hileli finansal raporlama; a)finansal tabloların hazırlanmasına dayanak olan muhasebe kayıtlarının veya destekleyici dokümanların tahrif edilmesini (evrak sahtekarlığı), değiştirilmesini, manipüle edilmesini ve/veya gerçeğe aykırı belgedüzenlenmesini, b) Finansal tablolara yansıtılması gereken olay, işlem ve diğer önemli bilgilerin kasıtlı olarak atlanmasını veya yanlış yansıtılmasını ve c)finansal tablolara yansıtılması gereken olay, işlem ve diğer önemli bilgilerin, kayda alınması,değerlenmesi, sınıflandırılması, sunumu ve dipnotlarda açıklanması ile ilgili muhasebe ilkelerinin kasıtlı olarak yanlış uygulanmasını içerir. Slide 120

121 Finansal tabloların bağımsız denetiminde hile ve usulsüzlükler Varlıkların kötüye kullanılması, bir işletmenin varlıklarının çalınması eylemini içerir ve genellikle şirketin çalışanları tarafından nispeten küçük ve önemsiz miktarlarda gerçekleştirilir. Ancak, kötüye kullanma işletme yönetimi tarafından da gerçekleştirilebilir. Varlıkların kötüye kullanılması, aşağıdakileri de içeren pek çok farklı yöntemle gerçekleştirilebilir: a)alacak tahsilatının zimmete geçirilmesi veya kayıtlardan silinmiş alacaklardan gelen tahsilatların kişisel banka hesaplarına yönlendirilmesi gibi, tahsilatların zimmete geçirilmesi, b)stokların kişisel kullanım için veya satılmak üzere çalınması ya da hurdaların satılmak üzere çalınması veya işletmenin teknolojik bilgilerinin rakip işletmelerle gizli anlaşma yapılarak para karşılığı satılması gibi, işletmenin maddi varlıklarının veya fikri mülkiyet haklarının çalınması, c)fiktif satıcılara ödeme yapılması veya işletmenin satın alma temsilcilerine fiyatları olduğundan yüksek göstermeleri karşılığı satıcılar tarafından rüşvet ödenmesi veya olmayan çalışanlara ödeme yapılmış gösterilmesi gibi, işletmenin almadığı mal ve hizmetler için ödeme yapmasına sebep olunması ve ç) İşletme varlıklarına kişisel kredi veya ilişkili taraflar için ipotek tesis ettirilmesi gibi, işletmenin varlıklarının kişisel amaçlarla kullanılması. Slide 121

122 Finansal tabloların bağımsız denetiminde hile ve usulsüzlükler Hile ve usulsüzlüklerin tespitinde işletme yönetiminin sorumlulukları; Hilenin önlenmesinde ve ortaya çıkarılmasında esas sorumluluk işletme yönetimine ve yönetimden sorumlu kişilere aittir. İşletmenin dürüstlük ve etik davranış kültürü çerçevesinde; yönetimden sorumlu kişilerin gözetiminde, işletme yönetiminin hile ve usulsüzlükleri önlemek üzere gerekli tedbirleri alması ve uygulanacak yaptırımları belirlemesi gerekir. Finansal raporlama sisteminin güvenilirliği, faaliyetlerin etkinliği, verimliliği ve hukuka uygunluğu gibi hususlarda gerekli kontrolleri sağlayan bir iç kontrol sistemi kurmak ve devam ettirmek, işletme yönetiminin gözetimini de yapmak suretiyle, yönetimden sorumlu kişilerin sorumluluğundadır. İşletme yönetimi, hile ve usulsüzlüğün önlenmesi ve ortaya çıkarılması için uygulamaya konulacak kontrolleri seçerken, finansal tabloların hile ve usulsüzlüktenkaynaklanan önemli yanlışlıkları içerebileceğini dikkate almak zorundadır. Slide 122

123 Finansal tabloların bağımsız denetiminde hile ve usulsüzlükler Hile ve usulsüzlüklerin tespitiyle ilgili olarak bağımsız denetimin doğasından kaynaklanan kısıtlamalar; Bağımsız denetim çalışmasının doğal sınırlamalarından dolayı, bağımsız denetim standartlarına uygun olarak planlanıp yapılmış olan bir bağımsız denetim çalışmasında dahi, finansal tablolardaki bazı önemli yanlışlıkların tespit edilememesi riski söz konusu olabilir. İşlemlerin kasıtlı olarak kaydedilmemesi veya gerçeğe aykırı belge düzenlenmesi ve kayıt yapılması ya da bağımsız denetçiye kasıtlı olarak yanlış bilgi verilmesi gibi gizlenen ya da karmaşık ve dikkatli bir şekilde organize edilmiş planlara dayalı hile ve usulsüzlüklerden kaynaklanan önemli bir yanlışlığın tespit edilememe riski, hatadan kaynaklanan bir yanlışlığın ortaya çıkarılamama riskinden daha yüksektir. İşletme yönetiminin doğrudan veya dolaylı olarak muhasebe kayıtları ile oynamak suretiyle, işletmenin finansal durumunu olduğundan daha iyi gösterebilecek ve hileli finansal bilgiler sunabilecek fırsatları kolaylıkla elde edebilecek konumda olması nedeniyle bağımsız denetçi için, işletme yönetiminden kaynaklanan hile ve usulsüzlükleri ortaya çıkaramama riski, işletme çalışanlardan kaynaklanan hile ve usulsüzlükleri ortaya çıkaramama riskinden daha yüksektir. Slide 123

124 Finansal tabloların bağımsız denetiminde hile ve usulsüzlükler Hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlıģlık riskinin tespit edilmesi ile ilgili olarak bağımsız denetçinin sorumluluğu; Bağımsız denetçi finansal tablolarda hile, usulsüzlük veya hatadan kaynaklanabilecek önemli yanlışlıkların bulunmadığına dair makul ölçüde güvence sağlamak zorundadır. Bağımsız denetçi, makul ölçüde güvence sağlayabilmek için, işletme yönetimi tarafından kontrollerin aşılması olasılığını ve hataları tespit etme konusunda etkin olan bağımsız denetim tekniklerinin hile ve usulsüzlükten kaynaklanan riskleri ortaya çıkarmak açısından uygun olmayabileceğini göz önünde bulundurarak, bağımsız denetim süresince mesleki şüphecilik tutumu içerisinde çalışmalarını yürütmek zorundadır. Bağımsız denetçi çalışmasını, mesleki şüphecilik tutumu içerisinde ve finansal tablolarda önemli yanlışlıklara sebep olabilecek koşulların var olabileceğinin bilinciyle planlar ve yürütür. Slide 124

125 Finansal tabloların bağımsız denetiminde hile ve usulsüzlükler Bağımsız denetçi, finansal tablolarda hile ve usulsüzlüğe bağlı olarak ortaya çıkabilecek önemli yanlışlık riskini tespit edebilmek için uygulanacak yöntemleri belirlemek ve hesap bazında nitelik, zamanlama ve kapsam açılarından uygun bağımsız denetim tekniklerini ve önemli riskleri ortaya çıkarmak için de daha detaylı bağımsız denetim tekniklerini uygulamak zorundadır. Finansal tablolardaki hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlıklar genellikle, yıl içinde ya da dönem sonlarında uygun olmayan ya da yetkisiz olarak kayıt yapılması ya da resmi kayıtlarda yer almayan tutarların finansal tablolarda düzeltilerek veya yeniden sınıflandırılarak sunulması şeklinde ortaya çıkar. Bağımsız denetçi, işletme yönetiminden; a)işletme yönetiminin, hile ve usulsüzlüğün ortaya çıkarılması ve önlenmesini sağlayacak iç kontrollerin uygulanması ve tasarlanmasındaki sorumluluğunu kabul ettiği, b)işletme yönetiminin, finansal tabloların hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlıkların oluşma riskine dair saptamalarını bağımsız denetçiye bildirdiği, Slide 125

126 Finansal tabloların bağımsız denetiminde hile ve usulsüzlükler c) İşletme yönetiminin, yönetim, iç kontrolde önemli rolü olan çalışanlar veya hile ve usulsüzlük yaptıklarında finansal tablolarda önemli etki yapacak çalışanların içinde bulunduğu, işletmeyi etkileyen hile ve usulsüzlükler veya bunlara dair şüphesi ile ilgili bilgileri bağımsız denetçiye açıkladığı ve ç) İşletmenin finansal tablolarının, çalışanlar, eski çalışanlar, analistler, düzenleyiciler ve diğerleriyle iletişim yoluyla etkilenmesi sonucunda herhangi bir hile ve usulsüzlük iddiası veya şüphesi hakkındaki bilgileribağımsız denetçiye açıkladığı hususlarını içeren yazılı teyit mektubu alır. Bağımsız denetçi, hileli finansal raporlama sonucunu doğurabilecek hile ve usulsüzlük veya hile ve usulsüzlük şüphesinin söz konusu olması nedeniyle, bağımsız denetimin devam ettirilmesinde sorunlarla karşılaştığında: a)mesleki ve hukuki sorumluluklarını göz önünde bulundurarak SPK dahil diğer düzenleyici otoritelere bildirilmesi gereken bir durum olup olmadığını değerlendirir. b) Bağımsız denetimin sona erdirilmesi olasılığını gözden geçirir. Slide 126

127 Bağımsız denetimde iç denetim çalışmalarından yararlanılması İç denetimin rolü işletme yönetimi tarafından belirlenir ve amaçları bağımsız denetimden farklıdır. Buna göre, iç denetim fonksiyonunun amaçları yönetimin isteklerine göre değişmekle birlikte, bağımsız denetçinin öncelikli işi finansal tabloların önemli yanlışlık içerip içermediğinin tespitidir. Diğer taraftan, her iki denetim faaliyetinde de amaca ulaşmak için benzer yöntemler kullanılması nedeniyle, iç denetimin belirli özellikleri bağımsız denetim prosedürlerinin içeriği, zamanlaması ve kapsamının belirlenmesinde yararlı olabilir. Bağımsız denetçi, finansal tablolardaki önemli yanlışlık riskini değerlendirebilmek için, iç denetim faaliyetlerini yeterince kavrayarak, bağımsız denetim planı ve prosedürlerini sağlıklı bir şekilde belirler. Slide 127

128 Bağımsız denetimde iç denetim çalışmalarından yararlanılması Etkili bir iç denetim bağımsız denetim prosedürlerinin içeriğine ve zamanlamasına etkinlik kazandırır, ancak söz konusu prosedürleri tamamen ortadan kaldırmaz. Diğer taraftan bazı durumlarda, bağımsız denetçi, iç denetim faaliyetlerini değerlendirmesi sonucunda bunların bağımsız denetim prosedürlerine etkisi olmayacağı kanaatine ulaşabilir. Bağımsız denetçi belirli bir iç denetim çalışmasını kullanacağı zaman, bu çalışmanın bağımsız denetimin amacına uygunluğunu değerlendirir ve bu çalışma hakkında çeşitli bağımsız denetim tekniklerini uygular. Slide 128

129 Tablo 1-Bağımsız Denetim Kuruluşlarının İllere Göre Dağılımı Önceki sayfa Yıllar Farklı İl Sayısı İstanbul Ankara İzmir Diğer Toplam Sayısı* Yüzdesi Sayısı Yüzdesi Sayısı Yüzdesi Sayısı Yüzdesi , ,65 3 8,82 3 8, , ,53 7 6, , , ,64 2 3, , ,84 3 7,69 3 7, ,78 39 Toplam , , , Slide 129

130 Tablo 2-Kurul Tarafından Yetkilendirilen Denetçiler Meslek Mensubiyeti Yetki Alanları Yıllar SMMM YMM Toplam Sadece Tem el Alan Temel Alan+Banka cılık+sermay e Piyasası Tüm Alanla r* Toplam Toplam Slide 130

131 Tablo 3-Sicile Kaydedilen Denetçiler Yetki Alanları Meslek Mensubiyeti Temel Alan+Bankacılık Yıllar Sadece Temel Alan +Sermaye Piyasası Tüm Alanlar* SMMM YMM Toplam Toplam Slide 131

132 Tablo 4-Sicile Kaydedilen ve Sicilden Terkin Edilen Bağımsız Denetim Kuruluşları Yetkileri İtibarıyla Bağımsız Denetim Kuruluşları Toplam Yetkilendiril en Yetkilendiril en Yetkilendiril en İnfisah, Faaliyet İzni İptali Gibi Yetkilendiril en İnfisah, Faaliyet İzni İptali Gibi Yetkilendiril en İnfisah, Faaliyet İzni İptali Gibi Sebeplerle Terkin Edilen Sebeplerle Terkin Edilen Sebeplerle Terkin Edilen Temel Alan Temel Alan+Banka cılık+sermay e Piyasası Tüm Alanlar Toplam Toplam Faal Slide 132

133 Tablo 5-Yetkilendirilen ve Tescil Edilen Denetçi Sayısı ( itibarıyla) Meslek Mensubiyeti Yetkilendirilenle r Tescil Edilenler Tescil Edilmeyenler YMM SMMM Toplam Slide 133

134 Tablo 6-Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar (KAYİK ler) ( İtibarıyla) SPK'nın Düzenleme ve Denetimine Tabi KAYİK'ler (A+ B+C+D) SAYI 1930 A. Halka Açık Şirketler 714 -Payları halka arz edilmiş olanlar 528 -Payları halka arz edilmiş sayılanlar 186 Slide 134

135 Tablo 6-Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar (KAYİK ler) ( İtibarıyla) SAYI B. Sermaye Piyasası Kurumları ( ) Yatırım Kuruluşları 90 -Aracı Kurumlar Kolektif Yatırım Kuruluşları 48 -Menkul kıymet yatırım ortaklıkları 9 - Gayrimenkul yatırım ortaklıkları 31 - Girişim sermayesi yatırım ortaklıkları Sermaye piyasasında faaliyette bulunacak bağımsız denetim, değerleme ve derecelendirme kuruluşları Bağımsız denetim kuruluşları Gayrimenkul Değerleme kuruluşları Derecelendirme kuruluşları Portföy yönetim şirketleri 50 Slide 135

136 Tablo 6-Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar (KAYİK ler) ( İtibarıyla) SAYI C. İhraççılar 535 -Yatırım fonları 419 -Şemsiye fonlar 116 Slide 136

137 Tablo 6-Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar (KAYİK ler) ( İtibarıyla) SAYI D. Emeklilik fonları 253 BDDK'nın Düzenleme ve Denetimine Tabi KAYİK'ler 172 Bankalar 52 Faktöring şirketleri 66 Finansman şirketleri 12 Finansal kiralama şirketleri 29 Varlık yönetim şirketleri 13 Hazine Müsteşarlığının Düzenleme ve Denetimine Tabi Olan KAYİK'ler Sigorta şirketleri 40 Reasürans şirketleri 1 Emeklilik şirketleri Toplam 2162 KULVAR BAĞIMSIZ DENETĠM / VEDAT Slide 137

138 Tablo 7-Bağımsız Denetim Sözleşmesi Yapan Şirket Sayısı Şirket Grupları Genel Ölçüte Tabi Şirketler I Sayılı Liste SPK Mevzuatına Tabi Şirketler BDDK Mevzuatına Tabi Şirketler Sigortacılık ve Bireysel Emeklilik Mevzuatına Tabi Şirketler Yetkili Müesseseler, Kıymetli Madenler Aracı Kurumları Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk ve Umumi Mağazalar Mevzuatına Tabi Şirketler RTÜK Mevzuatına Tabi Şirketler I Sayılı Liste Toplamı Slide 138

139 Tablo 7-Bağımsız Denetim Sözleşmesi Yapan Şirket Sayısı II.Sayılı Liste Sermayesinin En Az Yüzde 25 i Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşlarına, Sendikalara Ait Şirketler Yurt Çapında Günlük Olarak Gazete Yayımlayan Şirketler BTK Mevzuatına Tabi Şirketler EPDK Mevzuatına Tabi Şirketler TMSF İştirakleri ile TMSF Tarafından Denetim ve Yönetimi Devralınan Şirketler Kitler ve Bağlı Ortaklıkları ile Sermayesinin En Az Yüzde 50 si Belediyelere Ait Olan Şirketler II.Sayılı Liste Toplamı Slide 139

140 Tablo 7-Bağımsız Denetim Sözleşmesi Yapan Şirket Sayısı Halka Açık Sayılan Şirketler Genel Kriter Kapsamında Denetim Yapan Şirketler BKK Kapsamında Toplam Kendi Mevzuatı Uyarınca Denetime Tabi Şirketler İhtiyari Olarak Bağımsız Denetim Yaptıran Şirketler Toplam Slide 140

141 Yıllar Tablo 8-Yıllar İtibarıyla Denetim Kuruluşlarına Ait Bilgiler Denetim Yapan Denetim Kuruluşu Sayısı Denetim Sözleşmesi Sayısı Sözleşmelerd e Yer Alan Toplam Denetim Ücreti (TL) Slide 141

142 Tablo 9-Yıllar İtibarıyla Kendi Nam ve Hesabına Denetim Yapan Denetçilere Ait Bilgiler Yıllar Denetim Yapan Denetçi Sayısı Denetim Sözleşmesi Sayısı Sözleşmelerde Yer Alan Toplam Denetim Ücreti (TL) Slide 142

143 VERGİ İNCELEME RAPORU VERGİ İNCELEME RAPOR ÖRNEĞİ Slide 143

144 VERGİ İNCELEME RAPORU VERGİ İNCELEME RAPOR ÖRNEĞİ Slide 144

145 VERGİ İNCELEME RAPORU VERGİ İNCELEME RAPOR ÖRNEĞİ Slide 145

146 VERGİ İNCELEME RAPORU VERGİ İNCELEME RAPOR ÖRNEĞİ Slide 146

147 VERGİ İNCELEME RAPORU VERGİ İNCELEME RAPOR ÖRNEĞİ Slide 147

148 VERGİ İNCELEME RAPORU VERGİ İNCELEME RAPOR ÖRNEĞİ Slide 148

149 VERGİ İNCELEME RAPORU VERGİ İNCELEME RAPOR ÖRNEĞİ Slide 149

150 VERGİ İNCELEME RAPORU VERGİ İNCELEME RAPOR ÖRNEĞİ Slide 150

151 VERGİ İNCELEME RAPORU VERGİ İNCELEME RAPOR ÖRNEĞİ Slide 151

152 VERGİ İNCELEME RAPORU VERGİ İNCELEME RAPOR ÖRNEĞİ Slide 152

153 VERGİ İNCELEME RAPORU VERGİ İNCELEME RAPOR ÖRNEĞİ Slide 153

154 MSUGT XXXX ORMAN ÜRÜNLERİ PAZ. İTH. İHR. SAN. TİC. LTD. ŞTİ TARİHİNDE SONA EREN HESAP DÖNEMİNE AİT FİNANSAL TABLOLAR ve BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU DENETÇİ KURUM KULVAR BAĞIMSIZ DENETİM VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. Slide 154

155 İÇİNDEKİLER BAĞIMSIZ DENETİM RAPORU TARİHLİ KARŞILAŞTIRMALI BİLANÇO TARİHLİ KARŞILAŞTIRMALI GELİR TABLOSU TARİHLİ KARŞILAŞTIRMALI ÖZ KAYNAK DEĞİŞİM TABLOSU TARHİLİ KARŞILAŞTIRMALI NAKİT AKIM TABLOSU9 Slide 155

156 BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU XXXXOrman Ürünleri Paz. İthalat İhracat San.Tic. Limited Şirketi Müdürler Kurulu na Finansal Tablolara İlişkin Rapor XXXXOrman Ürünleri Paz. İthalat İhracat San.Tic. Limited Şirketi nin ( Şirket ) 31 Aralık 2016 tarihli bilançosu ile aynı tarihte sona eren hesap dönemine ait; gelir tablosu, özkaynak değişim tablosu ve nakit akış tablosu ile önemli muhasebe politikalarını özetleyen dipnotlar ve diğer açıklayıcı notlardan oluşan ilişikteki finansal tablolarını denetlemiş bulunuyoruz. Yönetimin Finansal Tablolara İlişkin Sorumluluğu Şirket yönetimi; finansal tabloların Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından 5 Kasım 2014 tarihinde yayımlanan Geçerli Finansal Raporlama Çerçevesi hakkında duyuru kapsamında, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri (MSUGT) ve Eki Tek Düzen Hesap Planı'na ve KGK tarafından 29 Aralık 2014 tarihinde açıklanan diğer hususlara uygun olarak hazırlanmasından, gerçeğe uygun bir biçimde sunumundan ve hata veya hile kaynaklı önemli yanlışlık içermeyen finansal tabloların hazırlanmasını sağlamak için gerekli gördüğü iç kontrolden sorumludur. Slide 156

157 Bağımsız Denetçinin Sorumluluğu Sorumluluğumuz, yaptığımız bağımsız denetime dayanarak, bu finansal tablolar hakkında görüş vermektir. Yaptığımız bağımsız denetim, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan Türkiye Denetim Standartlarının bir parçası olan Bağımsız Denetim Standartlarına uygun olarak yürütülmüştür. Bu standartlar, etik hükümlere uygunluk sağlanmasını ve bağımsız denetimin, finansal tabloların önemli yanlışlık içerip içermediğine dair makul güvence elde etmek üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir. Bağımsız denetim, finansal tablolardaki tutar ve açıklamalar hakkında denetim kanıtı elde etmek amacıyla denetim prosedürlerinin uygulanmasını içerir. Bu prosedürlerin seçimi, finansal tablolardaki hata veya hile kaynaklı önemli yanlışlık risklerinin değerlendirilmesi de dâhil, bağımsız denetçinin mesleki muhakemesine dayanır. Bağımsız denetçi risk değerlendirmelerini yaparken, şartlara uygun denetim prosedürlerini tasarlamak amacıyla, işletmenin finansal tablolarının hazırlanması ve gerçeğe uygun sunumuyla ilgili iç kontrolü değerlendirir, ancak bu değerlendirme, işletmenin iç kontrolünün etkinliğine ilişkin bir görüş verme amacı taşımaz. Bağımsız denetim, bir bütün olarak finansal tabloların sunumunun değerlendirilmesinin yanı sıra, Şirket yönetimi tarafından kullanılan muhasebe politikalarının uygunluğunun ve yapılan muhasebe tahminlerinin makul olup olmadığının değerlendirilmesini de içerir. Bağımsız denetim sırasında elde ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının, görüşümüzün oluşturulması için yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz. Slide 157

158 Görüş XXXXOrman Ürünleri Paz. İthalat İhracat San.Tic. Limited Şirketi nin 31 Aralık 2016 tarihi itibarıyla finansal durumunu ve aynı tarihte sona eren hesap dönemine ait finansal performansını ve nakit akışlarını, MSUGT ve MSUGT Eki Tek Düzen Hesap Planı'na ve KGK tarafından 29 Aralık 2014 tarihinde açıklanan diğer hususlara uygun olarak tüm önemli yönleriyle gerçeğe uygun bir biçimde sunmaktadır. Slide 158

159 Görüşümüzü Etkilemeyen Dikkat Çekilen Husus Şirket, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu nun 21 Ağustos 2014 tarihli kararına istinaden, önceki dönemlerden farklı olarak, seçimlik hakkını kullanarak 31 Aralık 2016 tarihinde sona eren döneme ait finansal tablolarını Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri (MSUGT) ve eki Tek Düzen Hesap Planınına ve KGK tarafından 29 Aralık 2014 tarihinde açıklanan diğer hususlara uygun olarak hazırlamıştır. (Not 2.01) Şirket in Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Kurumu ( KGK ) tarafından yayımlanan Türkiye Muhasebe Standartları'na ( TMS ) uygun olarak hazırlanan önceki dönem finansal tablolarının bağımsız denetim yapılmamıştır yılı hesap dönemi için ilk defa bağımsız denetim yapılacaktır. Slide 159

160 Mevzuattan Kaynaklanan Diğer Yükümlülüklere İlişkin Rapor 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu nun 402 nci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca; Yönetim Kurulu tarafımıza denetim kapsamında istenen açıklamaları yapmış ve istenen belgeleri vermiştir, ayrıca Şirket' in 1 Ocak - 31 Aralık 2016 hesap döneminde defter tutma düzeninin, kanun ile şirket esas sözleşmesinin finansal raporlamaya ilişkin hükümlerine uygun olmadığına dair önemli bir hususa rastlanmamıştır. KULVAR BAĞIMSIZ DENETİM VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. Vedat Sorumlu Denetçi Hacı Saki Mah. Atatürk Bul. No.49/4 Kayseri, Slide 160

161 Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: (22/12/2015 Tarihli DeğiĢiklikler ĠĢlenmiĢtir.) BAĞIMSIZ DENETĠM YÖNETMELĠĞĠ BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde yapılacak bağımsız denetime, bağımsız denetim kuruluşlarına ve bağımsız denetçilere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik; 6102 sayılı Kanun ve 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde yapılacak bağımsız denetime, bağımsız denetim kuruluşlarının ve bağımsız denetçilerin; yetkilendirilmelerine, sicil kayıtlarının tutulmasına, yükümlülüklerine, sorumluluklarına, bunların Kurum tarafından incelenmesine ve denetlenmesine ve bunlar hakkında uygulanacak idari yaptırımlara ilişkin usul ve esasları kapsar. Dayanak MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 9 uncu, 25 inci ve 27 nci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; a)bağımsız denetçi: Bağımsız denetim yapmak üzere, 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yeminli mali müşavirlik ya da serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını almış meslek mensupları arasından Kurum tarafından yetkilendirilen kişileri, b)bağımsız denetim: Finansal tablo ve diğer finansal bilgilerin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, denetim standartlarında öngörülen gerekli bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasını, c)bağımsız denetim ekibi: Bağımsız denetim kuruluşu adına belirli bir bağımsız denetim görevini yerine getirmek üzere, sorumlu denetçi ve onun sorumluluğu altında görev yapan bağımsız denetçilerden oluşan ekibi, Slide 161

162 Bağımsız denetim kuruluşu: Kurumca bağımsız denetim yapmakla yetkilendirilen ortakları yeminli mali müşavirlik ya da serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını almış meslek mensuplarından oluşan sermaye şirketlerini, d)bağımsız denetim resmi sicili (Sicil): Kurum tarafından elektronik ortamda tutulan ve bağımsız denetim kuruluşları ile denetçilerin kayıtlarının izlendiği resmi sicili, e)denetim ağı: Bağımsız denetim kuruluşlarının veya bağımsız denetçilerin aralarında hukuki bir bağ olup olmadığına bakılmaksızın; kâr veya maliyet paylaşımını hedefleyen veya ortak bir mülkiyet, kontrol veya yönetimi, ortak kalite kontrol politikalarını ve süreçlerini, ortak bir iş stratejisini, ortak bir marka veya unvan kullanımını ya da mesleki kaynakların önemli bir kısmını ortaklaşa kullanmayı amaçlayan işbirliğine yönelik yapılanmayı, f)denetlenen işletme: Bağımsız denetim yaptırmak üzere bağımsız denetim kuruluşu veya bağımsız denetçi ile sözleşme imzalamış olan işletmeleri, g)finansal tablolar: Türkiye Muhasebe Standartları uyarınca hazırlanması gereken finansal tabloları, ğ) İlişkili bağımsız denetim kuruluşu ve diğer işletmeler: Aralarında hukuki bir bağ olup olmadığına bakılmaksızın bağımsız denetim kuruluşunun, yönetiminde doğrudan veya dolaylı olarak etkili olduğu veya denetim kuruluşunun yönetiminde doğrudan veya dolaylı olarak etkili olan diğer bağımsız denetim kuruluşlarını ve diğer işletmeleri, h) Kalite güvence sistemi: Bağımsız denetimde gerekli kaliteyi ve kamuoyunun yapılan bağımsız denetime olan güvenini sağlamak amacıyla bağımsız denetim kuruluşu ya da bağımsız denetçi tarafından yapılan işin, belirlenen standart ve ilkelere uygun olarak yapılmasını temin etmek üzere Kurum tarafından oluşturulan sistemi, ı) Kalite kontrol sistemi: Bağımsız denetim kuruluşlarının, denetimde gerekli kaliteyi sağlamak amacıyla, Kurum düzenlemelerine uygun olarak bünyelerinde oluşturacakları sistemi, i)kamu kurumları: 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer alan kurumları, j)kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar (KAYİK): Halka açık şirketler, bankalar, sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri, faktöring şirketleri, finansman şirketleri, finansal kiralama şirketleri, varlık yönetim şirketleri, emeklilik fonları, (DeğiĢik ibare:rg-21/10/ ) 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda tanımlanmış olan ihraççılar ve sermaye piyasası kurumları ile faaliyet alanları, işlem hacimleri, istihdam ettikleri çalışan sayısı ve benzeri ölçütlere göre önemli ölçüde kamuoyunu ilgilendirdiği için Kurum tarafından bu kapsamda değerlendirilen kuruluşları, k)kilit yönetici: Yönetim organı üyeleri dahil olmak üzere, şirketin faaliyetlerini plânlama, yönetme veya kontrol etme yetki ve sorumluluğuna doğrudan veya dolaylı olarak sahip olan kişileri, l)kurul: Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulunu, m)kurum: Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunu, Slide 162

163 n)meslek mensubu: 3568 sayılı Kanuna göre ruhsat almış serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirleri, o)ortak: Anonim şirketlerin pay sahiplerini, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile limited şirketlerin ortaklarını, ö) Sermaye şirketi: 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca sermaye şirketi sayılan şirketleri, p) Sınav: Bağımsız denetçilik sınavını, r)sorumlu denetçi: Bağımsız denetim kuruluşu tarafından, belirli bir bağımsız denetim faaliyetinin yürütülmesinden sorumlu tutulan ve bu denetime ait raporun bağımsız denetim kuruluşu adına imzalanmasına yetkili kılınan bağımsız denetçiyi, s)türkiye Denetim Standartları (TDS): 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca yürürlüğe konan, bilgi sistemleri denetimi dahil olmak üzere, bağımsız denetim alanında uluslararası standartlarla uyumlu eğitim, etik, kalite kontrol ve denetim standartları ile bu alana ilişkin diğer düzenlemeleri, ş) Türkiye Muhasebe Standartları (TMS): 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Kurul tarafından onaylanarak Türkiye Muhasebe Standardı ve Türkiye Finansal Raporlama Standardı adıyla yayımlanan muhasebe standartları ile bu alana ilişkin diğer düzenlemeleri, t)yetki belgesi: Bu Yönetmelikte aranan şartların sağlanması halinde, denetim kuruluşlarına ve denetçilere faaliyet iznine ilişkin Kurum tarafından verilen Bağımsız Denetim Kuruluşu Belgesi veya Bağımsız Denetçi Belgesini, u)yıllık faaliyet raporu: Sermaye şirketlerinin yönetim organınca veya şirketler topluluğunda ana şirketin yönetim organınca 6102 sayılı Kanunun 516 ve 518 inci maddelerine ve ilgili mevzuata uygun olarak hazırlanan raporu, ü) Yönetim organı: Anonim şirketlerde yönetim kurulunu, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde yöneticiyi veya yöneticileri, limited şirketlerde müdürü veya müdürleri, ifade eder. (2) Bu Yönetmelikte geçen terimler TMS ve TDS lerdeki anlamlarıyla kullanılmış olup bu Yönetmelikteki denetim ibaresi bağımsız denetimi, denetçi ibaresi bağımsız denetçileri, denetim kuruluşu ibaresi ise bağımsız denetim kuruluşlarını ifade eder. Slide 163

164 ĠKĠNCĠ BÖLÜM Denetimin Esasları Denetimin amacı ve kapsamı MADDE 5 (1) Denetim finansal tablolar ve diğer finansal bilgiler dâhil olmak üzere denetime tabi konuların belirlenmiş bir kıstasa uyumlu olup olmadığı hususunda kullanıcılara TDS çerçevesinde güvence sağlayacak bir görüş oluşturulması amacı ile yapılır. (2)Denetim, kullanıcılara denetim konusunun denetim kıstasına uyumuyla ilgili makul veya sınırlı güvence sağlar. Sınırlı güvence sağlayacağı ilgili mevzuatında veya denetim sözleşmesinde açıkça belirtilmemiş ise denetim makul güvence verecek şekilde gerçekleştirilir. Makul ve sınırlı güvence seviyesinin gerektirdiği denetimin kapsamı TDS çerçevesinde belirlenir. (3)Denetim; denetimin konusu hakkında, mesleki etik ilkelere bağlı kalmak ve mesleki şüphecilik içinde bulunmak suretiyle, TDS çerçevesinde yeterli ve uygun denetim kanıtı toplanmasını, bu kanıtlara dayandırılarak bir görüş oluşturulmasını ve görüşün raporlanmasını kapsar. (4)Denetimin unsurlarını; denetimin konusu, tarafları, kıstası, kanıtları ve denetim raporu oluşturur. Denetimin konusu MADDE 6 (1) Denetim 6102 sayılı Kanun, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve diğer mevzuat hükümleri uyarınca denetime tabi tutulan konularda yapılır. (2) Denetim; 6102 sayılı Kanun hükümlerine göre denetlenmesi öngörülen finansal tablolar, yıllık faaliyet raporları, riskin erken saptanması ve yönetimine ilişkin sistemler ile sair mevzuat uyarınca doğrudan veya dolaylı olarak denetim kuruluşları ve denetçiler tarafından denetlenmesi, incelenmesi veya değerlendirilmesi öngörülen diğer hususlara ilişkin konuları kapsar. Denetimin tarafları MADDE 7 (1) Denetlenen, denetimi yapan ve ilgili mevzuatında hedeflenen kullanıcılar denetimin taraflarını oluşturur. Denetim kıstası MADDE 8 (1) Denetimde denetim konusunun uyumunun değerlendirildiği önceden belirlenmiş kıstaslar esas alınır. Finansal tablolar açısından TMS; yıllık faaliyet raporları, riskin erken saptanması ve yönetimine ilişkin sistem açısından 6102 sayılı Kanunun ve ilgili mevzuatın denetim kıstasına ilişkin hükümleri; diğer mevzuattan kaynaklanan denetim konuları açısından ise denetim kıstasıyla ilgili düzenlemeler veya bunların atıf yaptığı kurallar denetim kıstasını oluşturur. (2) Diğer mevzuatta doğrudan veya dolaylı olarak denetim kuruluşları ve denetçiler tarafından denetim yapılmasının öngörüldüğü ancak denetim konularının hangi kıstaslara uyumunun aranacağının belirtilmediği durumlarda, denetim kıstası Kurum tarafından belirlenir. İsteğe bağlı yaptırılan denetimlerde ise bu belirleme denetimi talep edenlerce yapılır. Slide 164

165 Denetim kanıtı MADDE 9 (1) Denetim kanıtı, denetim konusunda denetim kıstası çerçevesinde önemli uyumsuzluklar bulunup bulunmadığı hususunda güvence verilmesini teminen görüş bildirmeye yönelik olarak denetçi tarafından elde edilen ve belirlenen güvence seviyesi için yeterli ve uygun bilgi, belge ve beyanlardır. Bu kanıtlar, denetimin TDS çerçevesinde ve mesleki şüphecilik içinde planlanması ve gerçekleştirilmesi suretiyle elde edilir ve tevsik edilir. 2) Denetim, denetimin konusunda önemli uyumsuzluklara yol açabilecek koşulların mevcut olabileceği göz önünde bulundurularak mesleki şüphecilik içinde planlanmalı ve gerçekleştirilmelidir. Önemlilik, mevcut koşullar içinde değerlendirildiğinde, denetim konusu ile denetim kıstası arasındaki uyumsuzluğun boyutuna, niteliğine veya her ikisine bağlıdır. Denetim raporu MADDE 10 (1) Denetim raporu, denetim kanıtlarının TDS çerçevesinde değerlendirilmesi sonucunda, belirlenen güvence seviyesine uygun şekilde oluşturulan denetçi görüşünün ve varsa dikkat çekilmek istenen diğer hususların kullanıcıların istifadesine sunulması amacıyla Kurum düzenlemelerine uygun olarak hazırlanan ve imzalayan denetim kuruluşu veya denetçi tarafından sorumluluğu üstlenilen belgedir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Yetkilendirme Denetim yapmaya yetkililer MADDE 11 (1) Denetim, sadece Kurumca yetkilendirilen denetim kuruluşları veya denetçiler tarafından yetkileri çerçevesinde gerçekleştirilir. (2)Denetim kuruluşları ve denetçilerin yetkilerinin kullanımı, yetkilendirmenin Kurum tarafından ilanıyla başlar. (3)KAYİK lerin ve faaliyet alanları, işletme büyüklükleri, çalışan sayısı ve benzeri ölçütlere göre Kurumca belirlenen işletmelerin denetimi yalnızca denetim kuruluşları tarafından, diğerlerinin denetimi ise denetim kuruluşları veya denetçiler tarafından yapılır. Yetki belgeleri MADDE 12 (1) Başvuruları bu Yönetmelik çerçevesinde Kurum tarafından uygun görülen sermaye şirketlerine Bağımsız Denetim Kuruluşu Belgesi, meslek mensuplarına ise Bağımsız Denetçi Belgesi verilir. Slide 165

166 Denetim kuruluģlarının yetkilendirilmesi MADDE 13 (1) 3568 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatta öngörülen şartlar saklı kalmak kaydıyla, denetim alanında faaliyet izni talebinde bulunan kuruluşun; a)sermaye şirketi olması, b)paylarının veya hisselerinin nama yazılı olması, c)faaliyet konusunun bağımsız denetime veya bununla birlikte 3568 sayılı Kanun kapsamındaki mesleki alana münhasır olması, ç) Ticaret unvanında bağımsız denetim ibaresinin bulunması, d) Esas sözleşmesinin veya şirket sözleşmesinin denetime ilişkin mevzuat hükümlerine aykırı hususlar içermemesi, e)sermayesinin ve oy haklarının yarısından fazlasının denetçilerine ait olması ve ortaklarının tamamının meslek mensubu olması, f)denetçilerinin 14 üncü madde çerçevesinde Bağımsız Denetçi Belgesine sahip olması, g)denetçilerinin tam zamanlı ve asgari bir raporlama dönemi için istihdam edilmiş olması, ğ) 28 inci maddedeki şartları sağlayan en az iki sorumlu denetçisinin bulunması, h) Denetim kadrosunun, asgari olarak, 27 nci maddede belirtilen denetim ekiplerini oluşturabilecek nitelik ve genişlikte olması, ı) Yönetim organı üyelerinin tamamının meslek mensubu olması, yüzde yetmiş beşi geçmemek üzere çoğunluğunun ise kadrosundaki denetçilerden oluşması, i)denetçilerinin, ortaklarının ve kilit yöneticilerinin başka bir denetim kuruluşunda veya bağımsız denetim faaliyeti gerçekleştiren herhangi bir gerçek kişi yanında ya da tüzel kişilikte ortak, kilit yönetici veya denetçi olmaması, kendi adına bağımsız denetim faaliyetinde bulunmaması, j)denetim rehberleri dahil olmak üzere, esasları Kurumca belirlenen kalite kontrol sistemine ilişkin politika ve süreçlerini yazılı olarak oluşturmuş olması, k)denetim faaliyetlerini etkin bir şekilde yürütebilmesini teminen Kurum tarafından uygun görülecek düzeyde organizasyon, mekân, teknik donanım, belge ve kayıt düzenine sahip olması, l)(değiģik:rg-21/10/ ) Faaliyet izninin daha önce Kurum tarafından 42 nci maddenin birinci fıkrasının (c) bendi dışındaki bentlerinden biri nedeniyle iptal edilmemiş olması, m)tüzel kişiliğin ve ortaklarının olumsuz bir itibara sahip olmaması ve ortaklarının denetim mesleğinin gerektirdiği şeref ve haysiyete uymayan bir durumunun bulunmaması, şarttır. Slide 166

167 (2)Denetim faaliyetinde bulunmak isteyen kuruluşlar, birinci fıkrada belirtilen şartları sağladıklarını gösteren bilgi ve belgelerle birlikte Kuruma başvuruda bulunurlar. Kurum tarafından gerektiğinde yerinde inceleme yapılmak suretiyle, başvuruda bulunan kuruluşlardan gerekli şartları taşıdığına karar verilenler, en geç doksan gün içinde, gerekli harç ve ücretleri ödemeleri ve Kuruma tescil talebinde bulunmaları halinde sicile kayıt ve ilan edilir. Tescil işleminden sonra bu kuruluşlara Bağımsız Denetim Kuruluşu Belgesi verilir. (3)Diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, denetim kuruluşlarının devir, bölünme, birleşme, tür değişikliği işlemleri Kurum iznine tabidir. (4)Kurum; belirli alanların düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu kurum, kurul veya kuruluşların görüşlerini alarak, bu alanlarda denetim yapacak denetim kuruluşları için ek şartlar belirleyebilir ve bu şartları sağlayan denetim kuruluşlarını listeler halinde ayrıca ilan eder. Bunların dışında, denetimi yapılacak işletmenin büyüklüğü, faaliyetleri ile tabi olduğu düzenlemelerin özelliği ve benzeri hususlar dikkate alınarak belirlenecek işletmeleri denetlemek üzere, şartları Kurum tarafından belirlenen yeni denetim kuruluşu listeleri oluşturulabilir. (5)Ticaret unvanında bağımsız denetim ibaresi bulunmayan kuruluşlara, üç ay içinde unvan değişikliği yapılması ve bu değişikliğin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilmesi koşuluyla Kurum tarafından faaliyet izni verilebilir. Bu süre içinde unvan değişikliğini gerçekleştirmeyenlerin faaliyet izni iptal edilir. (6)Denetim kuruluşları, denetim yetkisini nitelikleri 28 inci maddede belirlenmiş olan, kuruluş adına denetim raporu imzalamaya yetkili sorumlu denetçileri eliyle ve bunların sorumluluğunda kullanır. Bu sorumluluk, denetim kuruluşunun ve kilit yöneticilerinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Slide 167

168 Denetçilerin yetkilendirilmesi MADDE 14 (1) Denetim faaliyetinde bulunmak isteyenlerin: a)hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilgiler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya denkliği Yükseköğretim Kurulunca tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olması veya diğer öğretim dallarından lisans seviyesinde mezun olmakla beraber bu fıkrada belirtilen bilim dallarından en az lisansüstü seviyesinde diploma almış olması, b)meslek mensubu olması, c)türkiye de yerleşik olması, ç) Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip bulunması, d)15.maddede belirtilen uygulamalı mesleki eğitimi tamamlamış olması, e)16.maddede belirtilen denetçilik sınavında başarılı olması, f)26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış (Mülga ibare:rg-21/10/ ) ( ) olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, (Mülga ibare:rg-21/10/ ) ( ) zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûmiyeti olmaması, g)(değiģik:rg-21/10/ ) Faaliyet izninin daha önce Kurum tarafından 42 nci maddenin birinci fıkrasının (c) bendi dışındaki bentlerinden biri nedeniyle iptal edilmemiş olması, ğ) Bağımsız denetim mesleğinin gerektirdiği şeref ve haysiyete uymayan bir durumunun bulunmaması, olumsuz bir itibara sahip olmaması, şartlarını taşıması gerekir. (2)Denetçi olmak isteyen meslek mensupları birinci fıkradaki şartları sağladıklarını gösteren bilgi ve belgelerle birlikte Kuruma başvuruda bulunurlar. Başvurular şahsen veya görev alınan denetim kuruluşu aracılığıyla yapılır. Kurum tarafından gerekli şartları taşıdığına karar verilen başvuru sahipleri gerekli harç ve ücretleri ödemeleri ve Kuruma tescil talebinde bulunmaları halinde sicile kayıt ve ilan edilirler. Tescil işleminden sonra bu kişilere Bağımsız Denetçi Belgesi, denetçi kimliği ve denetçi mührü verilir. (3)Belirli alanların düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu kurum, kurul veya kuruluşların görüşlerini alarak, bu alanlarda denetim faaliyetinde bulunacak denetçiler için Kurum ilave şartlar belirleyebilir. Slide 168

169 Uygulamalı mesleki eğitim MADDE 15 (1) Denetçi olmak isteyenlerin en az 3 yıl süreyle, finansal tablo denetimi dahil olmak üzere mesleki konularda denetçi yanında ya da denetim kuruluşunda uygulamalı eğitim almaları şarttır sayılı Kanun çerçevesinde tasdik ve vergi denetimi hizmetlerinde geçen süreler ile aynı Kanunun 6.maddesinin ikinci fıkrasında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarında denetim yetkisini haiz olanların, bu kamu kurum ve kuruluşlarında geçirdikleri süreler uygulamalı mesleki eğitim süresinden sayılır. (2)En az on beş yıl mesleki tecrübeye sahip olanlarda uygulamalı mesleki eğitim şartı aranmaz. (3)Bu Yönetmelik uygulamasında mesleki tecrübe bağımsız denetimde fiilen geçirilen süredir. Ancak, 3568 sayılı Kanun kapsamındaki mesleki faaliyetlerde veya aynı Kanun uyarınca staj ve stajdan sayılan hizmetlerde bulunulan süreler de bu sürenin hesabında dikkate alınır. Dört yılı aşmamak üzere 14 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen alanlardaki lisans ve lisansüstü eğitim süreleri bu süreye ilave edilir. Bu sürenin hesabında yukarıda belirtilen faaliyetlere başlama tarihi esas alınır ve kamu kurum ve kuruluşlarında geçirilen süreler hariç olmak üzere, bir yıldan fazla süreyle bu faaliyetlere ara verilmesi durumunda ara verilen (Ek ibare:rg-21/10/ ) fazla süreler dikkate alınmaz. (4)Uygulamalı mesleki eğitim alanlar, uygulamalı mesleki eğitim döneminde denetçi yardımcısıdırlar ve denetçilerin refakatinde denetim çalışmalarına katılırlar. Bu dönemde, refakatinde denetçi yardımcısı çalıştıranlar, teorik bilgilerin uygulamaya geçirilmesi amacıyla, denetçi yardımcılarının gerekli mesleki yeterliliği kazanmaları için her türlü tedbiri alır. Denetçi, denetçi yardımcılarını denetimlerde görevlendirmek, denetlenen işletme ile olan görüşmelerde bulundurmak, onların çalışmalarına nezaret etmek ve hazırladıkları çalışma kağıtlarını incelemek gibi konularda yetkili ve yükümlüdür. (5)Uygulamalı mesleki eğitim, gerekli şartların sağlandığını gösteren bilgi ve belgelerin, ilgili denetim kuruluşu, denetçi ya da denetçi yardımcısı tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim süresi içerisinde, Kuruma bildirilmesiyle başlar. (6)Uygulamalı mesleki eğitime, refakatinde uygulamalı mesleki eğitim alınabilecek denetçiler ile uygulamalı mesleki eğitim alacak olanlara ve bunların takibine ilişkin hususlar Kurum tarafından düzenlenir. Slide 169

170 Denetçilik sınavı MADDE 16 (1) Denetçilik sınavı, sınava gireceklerin denetimle ilgili alanlardaki teorik ve uygulamaya ilişkin bilgilerini ölçmek üzere Kurum tarafından yapılır. (Ek cümleler:rg- 21/10/ ) Kurumca gerekli görülen hallerde sınav başka kurum veya kuruluşlara da yaptırılabilir. Bu takdirde sınava ilişkin hususlar anılan kurum veya kuruluşlarla yapılacak protokolle belirlenir. (2)Sınava girebilmek için 14 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen mezuniyet şartının sağlanması aranır. (3)Denetçilik sınavı, aşağıdaki ana konuları kapsar; a)muhasebe (Genel muhasebe, maliyet ve yönetim muhasebesi), b)muhasebe Standartları (Türkiye Muhasebe Standartları, yıllık ve konsolide finansal tabloların hazırlanmasına ilişkin mevzuatta yer alan düzenlemeler ve standartlar), c)kurumsal Yönetim İlkeleri ve Finansal Yönetim, ç)denetim (Türkiye Denetim Standartları, mesleki etik kuralları, bağımsızlık, risk yönetimi, iç kontrol ve denetimle ilgili diğer mevzuat), d)genel Hukuk Mevzuatı (Ticaret Hukuku, Borçlar Hukuku, İcra ve İflas Hukuku, Medeni Hukuk, Vergi Hukuku, Sosyal Güvenlik Mevzuatı, İdare Hukuku), e)sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik mevzuatı, (4)Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler üçüncü fıkranın (b), (c), (ç) ve (e) bentlerinde, Yeminli Mali Müşavirler ise (b), (ç) ve (e) bentlerinde belirtilen konulardan sınava tabi tutulurlar. (5)Sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik alanlarında denetim faaliyetinde bulunmayacak olanlar bu maddenin üçüncü fıkrasının (e) bendinde belirtilen konulardan ayrıca sınava tabi tutulmazlar. (6)(DeğiĢik:RG-21/10/ ) Sınav komisyonunca uzmanlık alanlarına göre belirlenen öğretim üyelerinden sınav sorularının hazırlanması ve değerlendirilmesi için hizmet alınabilir. Kurumun veya sınav konularının ilgili olduğu alanda mevzuatı gereği yetkili ve görevli bulunan diğer kamu kurumlarının personeli, soruların hazırlanması ve değerlendirilmesi için görevlendirilebilir. Soru hazırlama ve değerlendirme için kendilerinden hizmet alınanlara veya görevlendirilenlere Kurum tarafından 18/1/2012 tarihli ve 2012/2723 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Sınav Ücretlerine İlişkin Usul ve Esasların 6 ncı maddesinde belirlenen oranları geçmeyecek şekilde ücret ödenebilir. (7)(Ek:RG-21/10/ ) Sınav sonuçları ilan tarihini müteakip üçüncü takvim yılı sonuna kadar geçerlidir. Sınavın; konular itibarıyla birleştirilmesi ve ayrılması, konularının içeriği, duyurusu, başvuru usulü, yeri, zamanı, şekli, süresi, sonuçlarının ilanı, ücreti ile sınavda başarılı olma şartları, soruların hazırlanması, değerlendirilmesi, denetlenmesi ve bunlar için ödenecek ücrete ilişkin esaslar ile sınav komisyonu ve sınava ilişkin diğer hususlar Kurum tarafından belirlenir. Slide 170

171 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Bağımsız Denetim Resmi Sicili Sicile kayıt ve ilan MADDE 17 (1) Denetim kuruluşlarına ve denetçilere ilişkin yetkilendirme, uyarı, (Ek ibare:rg-21/10/ ) idari para cezası, faaliyet izninin askıya alınması, iptali ve durdurma işlemleri Kurumca elektronik ortamda tutulan sicile kaydedilir ve güncel olarak kamuoyunun erişimine açık tutmak suretiyle ilan edilir. Yetkilendirme işlemleri, sicile kayıt ve (Ek ibare:rg-21/10/ ) Kurum internet sitesinde ilanla birlikte yürürlüğe girer. (2)Kurum tarafından her denetim kuruluşuna ve denetçiye bir sicil numarası verilir. (3)Sicile kayıtlı olmayanlar denetim faaliyetinde bulunamazlar. Sicil bilgileri MADDE 18 (1) Kurumca tutulan sicilde denetim kuruluşlarının; a)ticaret unvanı ve ticaret sicil numarası, b)kurum tarafından verilen sicil numarası, c)merkez adresi ve varsa şube adresleri (varsa, bünyesinde bulunduğu denetim ağı ve bu ağın hukuki ve yapısal niteliği, ilişkili denetim kuruluşu ve diğer işletmeleri ve bu kuruluşun hukuki ve yapısal niteliği), ç) İnternet sitesi adresi, d)ortaklarının ad ve soyadları, T.C. kimlik numaraları ve şirket sermayesindeki payları, pay oranları ve tutarları, e)ortaklarının adresleri ve diğer iletişim bilgileri, f)yönetim organında yer alan kişilerin T.C. kimlik numaraları, varsa başka şirketlerdeki görevleri, g)denetçilerinin listesi ve sicil numaraları, ğ) Varsa başka ülkelerdeki yetkili kurumlarca yapılmış sicil kayıtlarına ilişkin bilgileri, h) Kurumca gerekli görülen diğer bilgileri, kaydedilerek takibi yapılır. (2) Kurumca tutulan sicilde denetçilerin; a)adı soyadı, T.C. kimlik numarası, b)varsa, ticaret unvanı ve ticaret sicil numarası, c)kurum tarafından verilen sicil numarası, ç) İletişim bilgileri, d)varsa, internet sitesi adresi, e)denetçi belgesi bilgileri, f)ortak olduğu veya istihdam edildiği denetim kuruluşuna ait ticaret unvanı, ticaret sicil numarası, varsa internet sitesi adresi ve iletişim bilgileri, g)varsa başka ülkelerdeki yetkili kurumlarca yapılmış sicil kayıtlarına ilişkin bilgileri, ğ) Kurumca gerekli görülen diğer bilgileri, kaydedilerek takibi yapılır. Slide 171

172 (3) Sicile kaydedilen denetçi ya da denetim kuruluşuna ilişkin bilgilerden Kurum tarafından belirlenenler kamuya ilan edilmeyebilir. BEġĠNCĠ BÖLÜM Denetim KuruluĢlarının ve Denetçilerin Yükümlülükleri Denetimlerde kalite ve güvenilirliğin sağlanması MADDE 19 (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler faaliyetlerini kaliteli ve güvenilir denetimler gerçekleştirecek şekilde yürütürler. (2)Denetim kuruluşlarının ve denetçilerin denetime yönelik faaliyeti, denetim sürecine ilave olarak denetimlerin devamlılığı, kalitesi ve güvenilirliğini sağlamaya yönelik diğer eylem ve süreçleri kapsar. (3)Denetim süreci, her bir hesap dönemi için, işletmenin iş teklifiyle başlar, TDS ye göre planlanır, programlanır, yürütülür ve denetim sonucunun raporlanmasıyla sona erer. Raporun verilmesinden sonraki yükümlülüklere ilişkin hükümler saklıdır. Denetim süreci TDS çerçevesinde belgelendirilir. (4)Denetimlerin devamlılığını, kalitesini ve güvenilirliğini sağlamak amacıyla, TDS ye ek olarak; gerek denetim süreçlerinde gerekse denetim süreçleri dışında, başta meslek etiğine ve kalite kontrol sistemine yönelik olanlar olmak üzere, bu bölüm hükümlerine uyulur. Kalite kontrol sistemi oluģturma MADDE 20 (1) Denetim kuruluşları faaliyetlerini, asgari şartları Kurumca belirlenen bir kalite kontrol sistemi çerçevesinde yürütmek zorundadır. Bu sistemin uygulanmasında, Kurum düzenlemelerine göre oluşturularak Kuruma bildirilen kalite kontrol sistemine ilişkin yazılı politika ve süreçlere uyulur. Söz konusu politika ve süreçler Kurum düzenlemelerine paralel bir şekilde güncellenerek uygulanır. (2) Denetim kuruluşunun kalite kontrol sistemine ilişkin yazılı politika ve süreçleri ile bunların oluşturulmasında esas alınan Kurum düzenlemesi arasında farklılık olması durumunda veya içinde bulunulan koşullara özgü sebeplerle, denetim kuruluşunun yazılı politika ve süreçleri dışındaki bir uygulamanın Kurum düzenlemesine uyum bakımından daha uygun görüldüğü hallerde, söz konusu yazılı politika ve süreçlerin dışına çıkılabilir. Bu durumun ve nedeninin denetçi tarafından yazılı olarak denetim kuruluşuna sunulması ve saklanması gerekir. Slide 172

173 Mesleki etik ilkelere uyma MADDE 21 (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler; a)dürüstlük; bütün mesleki ve iş ilişkilerinde dürüst, açık, doğru ve güvenilir olmak, b)tarafsızlık; önyargıların, temayüllerin, çıkar çatışmalarının veya başkalarının nüfuzlarını kötüye kullanarak meslek veya işle ilgili muhakemelerini ve kararlarını etkilemesine izin vermemek, c)mesleki yeterlik ve özen; uygulama, mevzuat ve denetim tekniklerindeki güncel gelişmeler ışığında, mesleki bilgi ve beceriyi, denetlenen işletmelerin yeterli denetim hizmeti almalarını temin edecek bir seviyede tutmak ve TDS ye uygun bir şekilde ve özen içinde hareket etmek, ç) Sır saklama; mesleğin icrası sırasında elde edilen bilgilerin gizliliğine riayet etmek; söz konusu bilgilerin açıklanması için yasal veya mesleki bir hak veya görevin bulunması durumu saklı olmak kaydıyla, uygun ve belirli bir yetki olmaksızın bu tür bilgileri üçüncü kişilere açıklamamak ve kendisi veya üçüncü kişilerin çıkarlarına kullanmamak, d) Mesleğe uygun davranış; ilgili mevzuata uymak ve denetim mesleğinin itibarını zedeleyici fiil ve davranışlardan kaçınmak, şeklindeki ayrıntıları Kurum tarafından belirlenecek mesleki etik ilkelere uymak zorundadır. (2) Denetim kuruluşları, denetçiler ve denetime katılanlardan, her bir denetimden önce ve her halükarda yılda en az bir kez, bağımsızlık, tarafsızlık ve sır saklamayla ilgili kuruluş politika ve süreçlerine uygun davrandıklarına ve davranacaklarına ilişkin yazılı taahhüt alır. Denetçiler ve denetime katılanlar, denetime başladıktan sonra birinci fıkrada belirtilen hususları olumsuz yönde etkileyebilecek hususların ortaya çıkması halinde ise, bu durumu denetim kuruluşuna yazılı olarak bildirir. Bağımsızlık ve bağımsızlığın korunması MADDE 22 (1) Denetim kuruluşu ve denetçiler, denetimleri esasen ve şeklen bağımsız olarak gerçekleştirir. a)esasta bağımsızlık; denetçinin dürüstlük, tarafsızlık ve mesleki şüphecilik içinde hareket etmesini teminen, mesleki muhakemesini olumsuz etkileyebilecek tesirlerden ari olarak görüş açıklamasıdır. b)şekilde bağımsızlık; denetim kuruluşunun, denetçinin veya bir denetim ekibi üyesinin; konuya ilişkin tüm durum ve şartları değerlendiren makul ve bilgi sahibi üçüncü kişilerde, dürüstlük, tarafsızlık ve mesleki şüphecilikten ödün verdiği intibaını oluşturabilecek durum ve davranışlardan sakınmasıdır. Slide 173

174 (2) Denetim kuruluşları ve denetçiler, denetim çalışmalarında denetlenen kuruluştan bağımsız ve tarafsız olmak zorunda olup, hiçbir şekilde denetlenen kuruluşların karar alma mekanizmalarına katılamazlar. İlave olarak, denetim kuruluşları ve denetçilerin bağımsızlıklarını ortadan kaldırabilecek özel durumlarının da bulunmaması gerekir. (3) Denetim kuruluşu veya denetçilerde, bağımsızlığın zedelendiğine dair kanaat oluşması halinde bağımsızlığın ortadan kalktığı kabul edilir. Bağımsızlığı zedeleyen veya ortadan kaldıran bazı durumlar şunlardır; a)denetçiler ile denetim kuruluşunun ortakları, kilit yöneticileri, denetçileri ve bunların boşanmış olsalar dahi eşleri ile 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) kan ve kayın hısımları veya denetim kuruluşları tarafından denetlenen işletme veya denetlenen işletme ile ilgili olanlarla doğrudan veya dolaylı olarak menfaat, ortaklık, kilit yönetici sıfatıyla iş, olağan ekonomik ilişkiler dışında borç veya alacak ilişkilerine girilmiş olması, b)geçmiş yıllara ilişkin denetim ücretinin, geçerli bir nedene dayanmaksızın, denetlenen işletme tarafından ödenmemesi, c)denetim ücretinin, denetim sonuçları ile ilgili şartlara bağlanmış olması, denetimin kalitesine dair belirsizlikler oluşturması, denetim kuruluşu tarafından denetlenen işletmeye sunulan denetim dışı diğer hizmetler dikkate alınarak belirlenmesi, ç) Bağımsızlığı zedeleyen diğer hallerin ortaya çıkması. Slide 174

175 (4)Bağımsızlığı tehdit eden hususların ortaya çıkması halinde bağımsızlığı koruyacak önlemler alınır. Alınan önlemlerin tehditleri bertaraf etmeye yetmediği anlaşıldığında bağımsızlığın zedelendiği ve ortadan kalktığı kabul edilir. Denetim kuruluşları veya denetçiler denetim faaliyetleri sırasında ortaya çıkan bağımsızlığa yönelik tehditleri, bunlara yönelik alınan önlemleri ve bu konuda yapılan tüm değerlendirmeleri yazılı olarak kayda almak ve saklamak zorundadır. Bağımsızlığın zedelendiği veya ortadan kalktığı haller Kuruma bildirilir ve Kurumdan onay alınmak suretiyle ilgili denetim sözleşmesi sonlandırılır. (5)Denetim kuruluşu ve denetçiler, denetlenen işletmeye, 3568 sayılı Kanun çerçevesinde tasdik, vergi danışmanlığı ve vergi denetimi dışında, danışmanlık veya başka bir hizmet veremez, bunu denetim ağında yer alan kuruluşlar, ilişkili denetim kuruluşu ve diğer işletmeleri aracılığıyla yapamaz. Denetim kuruluşunun gerçek kişi ortakları, denetçileri ve kilit yöneticileri tarafından verilen hizmetler de bu kapsamda değerlendirilir. Reklam yasağı MADDE 23 (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler doğrudan veya dolaylı olarak reklam yapamazlar, reklam sayılabilecek faaliyetlerde bulunamazlar. Ticaret unvanlarında, tabela veya basılı kâğıtlarında mesleki ve akademik unvanları dışında başka unvan veya sıfat kullanamazlar. (2)Ancak; denetim kuruluşları ve denetçiler, kurumsal tanıtıcı bilgiler içeren broşürler hazırlayıp dağıtabilirler, kendileri veya denetlenen işletmeler için eleman aramaya yönelik ilanlar verebilirler, mesleki konularda bilimsel nitelikte yayın yapabilirler ya da mesleki konularda seminer, konferans gibi toplantılar düzenleyebilirler veya eğitim verebilirler. Slide 175

176 (3)İkinci fıkrada belirtilen faaliyetleri yürütürken; a)işin sonucu ile ilgili vaat ve taahhütlerde bulunulmaması, b)işin gerektirdiği ciddiyette ve ölçüde kalınması, c)abartılmış hissî, sağlıklı bir karar alınması için duyurulması zorunlu olan bilgilerin gizlenmesi gibi gerçeğe uymayan ve kamuoyunu aldatıcı ve yanıltıcı, deneyim noksanlıklarını istismar edici söz, görüntü ve bilgi unsurlarına yer verilmemesi veya bu izlenimin yaratılmaması, ç) Yapılabilecek iş ve hizmetler konusunda somut temeli olmayan bekleyişler yaratılmaması, d) Denetim kuruluşunun veya denetçinin diğer denetim kuruluşu veya denetçiyle karşılaştırılmaması, gereklidir. Haksız rekabette bulunmama MADDE 24 (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler, diğer düzenlemelerde yer alan haksız rekabet halleri saklı kalmak kaydıyla, denetim faaliyetinin niteliğini herhangi bir suretle olumsuz yönde etkileyebilecek veya meslektaşlarına zarar verebilecek tarzda ve ölçüde faaliyet gösteremezler. (2) Denetim kuruluşu ve denetçiler, Kurum tarafından izin verilen haller hariç olmak üzere, başka bir denetim kuruluşu ve denetçi ile denetim hizmeti ilişkisi devam eden bir denetlenen işletmenin aynı döneme ilişkin denetim hizmet talebini kabul edemezler. Sürekli eğitim MADDE 25 (1) Denetçiler, teorik bilgilerinin ve mesleki becerilerinin yeterli bir seviyede tutulmasını, mesleki etik ilkelere uyulmasını, mesleki alandaki değişikliklerin takip edilmesini ve mesleki gelişimlerini temine yönelik olarak sürekli eğitime tabi tutulur. (2)Sürekli eğitim zorunluluğu denetçilerin sicile tescilinden itibaren başlar ve Kurum tarafından belirlenen şekilde yürütülür. (3)Sicile tescilinden itibaren denetçilerin her beş yılda bir sürekli eğitime ilişkin şartları karşılamaları esastır. Slide 176

177 (4)Denetim kuruluşları, denetçilerinin sürekli eğitim programlarını tamamlamaları için gerekli tedbirleri alır. (5)Sürekli eğitime ilişkin hususlar, gerektiğinde ilgili kurumların görüşü de alınarak Kurum tarafından düzenlenir. (6)Kurum, denetimin bağımsızlığının ve tarafsızlığının sağlanması, denetime olan güven ile denetimin kalitesinin artırılması amacıyla sürekli eğitime ilave olarak bu Yönetmelik çerçevesinde denetçilerin ve meslek mensuplarının eğitilmesi veya eğitim seviyelerinin yükseltilmesi hususunda gerekli tedbirleri alır. Denetim faaliyetine ilişkin kısıtlamalar MADDE 26 (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler aşağıda belirtilen denetimleri üstlenemezler: a) 6102 sayılı Kanun uyarınca üstlenemeyecekleri denetimler. b)bağımsızlığı zedeleyecek denetimler. c)denetlenen işletmenin özelliğine göre denetim kadrosunun sayı, nitelik veya tecrübe bakımından yetersiz olduğu denetimler. ç) Üç yıl geçmedikçe; denetim kuruluşları son on yılda yedi yıl, denetim kuruluşlarında çalışanlar da dahil olmak üzere denetçiler ise son yedi yılda beş yıl denetim çalışması yürüttükleri işletmelere ilişkin denetimleri. d)sözleşme kabul süreçlerine ilişkin Kurum tarafından yapılan düzenlemelere aykırı denetimler. e)denetim kuruluşunun veya denetçinin mevcut iş yükü sebebiyle sağlıklı bir şekilde yürütülmesi mümkün olmayan denetimler. 2)Birinci fıkranın (ç) bendinde geçen sürelerin hesabında aynı denetim ağı içinde bulunan kuruluşlar ile ilişkili denetim kuruluşları tarafından yapılan denetimlerde geçen süreler topluca dikkate alınır. Çalıştığı denetim kuruluşuna bakılmaksızın, denetçinin aynı denetlenen işletmede geçirdiği süreler birlikte dikkate alınır. 3)Denetçiler, denetçilik görevinden ayrılmalarından itibaren iki yıl geçmedikçe son iki yılda denetiminde bulunduğu işletmelerde ve bağlı ortaklıklarında kilit yönetici olarak görev alamazlar. 4)Denetçiler sadece bir denetim kuruluşu adına denetim yapabilirler. İstihdam edildikleri denetim kuruluşuyla ilişkileri sona ermedikçe başka bir denetim kuruluşunda ya da tek başına denetim faaliyetinde bulunamazlar. Slide 177

178 Denetim ekipleri MADDE 27 (1) Mevzuat uyarınca sadece denetim kuruluşları tarafından yapılması gereken denetimler, işin gerektirdiği sayı ve nitelikte denetçiden oluşan denetim ekipleri tarafından gerçekleştirilir. Denetim ekipleri, denetlenen işletmenin büyüklüğü, faaliyetleri ile tabi olduğu düzenlemelerin özelliği ve benzeri hususlar dikkate alınarak denetimi Kurum düzenlemelerine uygun bir şekilde gerçekleştirebilecek yetki, bilgi, beceri ve tecrübeye sahip olan yeterli sayıda denetçiden oluşturulur. Ancak denetim ekipleri üç denetçiden az olamaz. Denetim ekiplerindeki sorumlu denetçi ve belirlenen diğer kademeler için en az birer yedek denetçi belirlenir. Yedek denetçiler yerini aldıklarının sorumluluklarını üstlenebilecek nitelikte olmalıdır. Denetime tabi işletmelerin özellikleri itibarıyla, Kurum tarafından farklı asgari denetçi ve yedek denetçi sayıları belirlenebilir. (2) Belirli alanların düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu kurum, kurul veya kuruluşların görüşlerini alarak, bu alanlarda denetim faaliyetinde bulunacaklar için Kurum ilave şartlar belirleyebilir. Denetim ekibindeki tüm denetçiler denetlenen işletmenin özelliğine uygun olarak Kurum tarafından öngörülen ilave şartları taşırlar. (3)Denetim ekiplerinde; söz konusu denetim için yetkisi bulunmayan denetçiler, denetçi yardımcıları, bilgi sistemleri denetimi de dahil olmak üzere teknik bilgisine başvurulacak uzmanlar ve denetime yardımcı diğer kişiler de denetçi olarak görevlendirilmemek kaydıyla yer alabilir. 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlanan bankalar ve Kurumca belirlenen diğer işletmelerin denetimlerinde bilgi sistemleri denetimi konusunda Kurumca öngörülen şartları taşıyan yeterli sayıda denetçi ya da uzman bulundurulur. Bu kişiler, denetçilerin sorumluluk, gözetim ve kontrolü altında çalışır, ancak denetimin herhangi bir aşamasında karar verici konumunda bulunamaz. Bu kişiler, asgari denetçi sayısı hesabında dikkate alınmaz ve genel hükümler, bağımsızlık, tarafsızlık ve sır saklama yükümlülükleri saklı kalmak kaydıyla denetimden sorumlu tutulmaz. (4)Denetim ekipleri, denetimlerini sorumlu denetçinin gözetim ve idaresi altında gerçekleştirir. (5)Denetim kuruluşları tarafından, denetçilere denetçi, kıdemli denetçi ve başdenetçi unvanları verilebilir. Denetçilikte altı yılını doldurmayanlara kıdemli denetçi ve on yılını doldurmayanlara başdenetçi unvanı verilemez. Slide 178

179 Sorumlu denetçi olabilme Ģartları MADDE 28 (1) Sorumlu denetçiler, denetim raporunu denetim kuruluşları adına imzalama yetkisini haiz olup, denetim kuruluşunun yönetim organı tarafından, aşağıdaki şartları sağlayan denetçiler arasından, Kurumun onayı alınmak suretiyle görevlendirilir: a)kayik ler nezdinde yapılacak denetimler için 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olması ve bu sürenin en az iki yılında fiilen denetçi, kıdemli denetçi veya başdenetçi unvanı ile mevzuatta denetim öngörülen alanlarda denetimlerde bulunmuş olması. b)diğer denetimler için ise 10 yıllık mesleki tecrübeye sahip olması ve bu sürenin en az bir yılında fiilen denetçi, kıdemli denetçi veya başdenetçi unvanı ile denetimlerde bulunmuş olması. c)denetim kuruluşu adına denetim raporu imzalamaya yetkilendirilmiş olması. (2) Denetçilerin birinci fıkrada belirtilen şartları haiz olduğunu gösteren bilgi ve belgeler, denetim kuruluşu tarafından yönetim organının kararıyla birlikte Kuruma onay için gönderilir. Denetim sözleģmesi MADDE 29 (1) Denetim kuruluşu veya denetçi ile denetlenen işletme arasında yazılı olarak düzenlenen denetim sözleşmesinin asgari olarak aşağıdaki hususları içermesi zorunludur: a)değiģik:rg-22/12/ ) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 397 nci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca denetime tabi olan sermaye şirketlerine ilişkin yapılacak denetimlerde sözleşmenin dayanağını teşkil eden genel kurul kararı veya mahkeme kararının, genel kurul organı bulunmayan işletmelerde ise denetçi seçmeye yetkili organın kararının tarih ve sayısı, b)denetimin amacı, kapsamı ve dönemi ile varsa özel nedenleri, c)denetim konusu ve kıstası, Slide 179

180 ç) Tarafların sorumlulukları, d)denetimin TDS ye ve ilgili mevzuata uygun olarak yürütüleceği ve tamamlanacağı hususuna yer veren hüküm, e)denetimle ilgili olarak istenen her türlü kayıt, doküman ve diğer bilgilere sınırsız bir şekilde erişimin sağlanacağına yer veren hüküm, f)denetim ekibinde yer alan denetçilerin, yedekleri de dahil olmak üzere isim ve unvanları, öngörülen çalışma süreleri ve her biri için uygun görülen ücret tutarının ayrıntılı dökümü ile toplam denetim ücreti, g)sorumlu denetçi ve yedeğinin denetim raporunu denetim kuruluşu adına imzalamaya yetkili olduğuna ilişkin hüküm, ğ) Denetimin başlangıç ve bitiş tarihleri ile raporun teslim tarihi, h) Mesleki sorumluluk sigortası yapılacağına ilişkin hüküm, ı) Denetlenen işletmenin, rapor tarihinden sonra ancak finansal tabloların veya yıllık faaliyet raporunun ilan tarihinden önce gerçekleşen ve bunları etkileyecek olaylardan denetçiyi haberdar etmekle yükümlü olduğu, i) Sözleşmenin ancak mevzuat uyarınca feshedilebileceğine ilişkin hüküm. (2)Sözleşmede, denetim hizmeti dışında başka bir hizmet yapılması öngörülemez; denetim ücretinin ödenmesi denetim hizmeti dışında başka bir şarta bağlanamaz. (3)Denetim sözleşmesi, 6102 sayılı Kanun uyarınca denetim kuruluşu veya denetçinin seçildiği hesap dönemi için yapılır. (4)Denetçiden denetleme görevi, sadece 6102 sayılı Kanunun 399 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında öngörüldüğü şekilde ve başka bir denetçi atanmışsa geri alınabilir. Denetçi denetleme sözleşmesini, sadece haklı bir sebep varsa veya kendisine karşı görevden alınma davası açılmışsa feshedebilir. Denetim kuruluşları ve denetçiler, Kurumca haklı görülecek nedenlerin bulunması halinde sözleşmeyi sona erdirebilirler. Slide 180

181 Denetim raporu düzenleme ve görüģ bildirme yükümlülüğü MADDE 30 (1) Denetim faaliyeti sonucunda Kurumun belirlediği şekil ve esaslara göre denetim raporu düzenlenir. (2) Bu rapor, görüş başlığı altında: a)denetim konusunda ayrı ayrı veya toplu olarak denetim kıstasına göre önemli sayılabilecek herhangi bir uyumsuzluğun veya aykırılığın bulunmadığı durumlarda olumlu görüş, b)denetim konusunda ayrı ayrı veya toplu olarak denetim kıstasına göre önemli uyumsuzluklar veya aykırılıklar bulunduğu ya da yeterli ve uygun denetim kanıtı toplanamadığı, ancak bunların denetim konusunun genelini etkilemediği durumlarda sınırlı olumlu görüş, c) Yeterli ve uygun denetim kanıtı elde edildikten sonra, tespit edilen uyumsuzlukların veya aykırılıkların ayrı ayrı veya toplu olarak önemli olduğu ve denetim konusunun genelini etkilediği durumlarda olumsuz görüş, ç) Denetim konusunun genelini etkileyen önemli hususlarda denetim görüşüne dayanak olacak yeterli ve uygun denetim kanıtının elde edilemediği durumlarda ya da yeterli kanıt toplanmasına rağmen görüş oluşturmayı engelleyen belirsizliklerin sonradan ortaya çıktığı durumlarda görüş bildirmekten kaçınıldığına ilişkin görüş, içerir. Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan olaylar MADDE 31 (1) Denetim kuruluşu ve denetçi, bilanço tarihinden sonra ancak denetim raporu tarihinden önce gerçekleşen ve finansal tablolarda veya yıllık faaliyet raporunda düzeltme veya açıklama gerektirecek olayları TDS ve ilgili mevzuat çerçevesinde raporunda işlemekle yükümlüdür. (2)Denetim kuruluşu ve denetçi denetim raporu tarihinden sonra ancak finansal tabloların veya yıllık faaliyet raporunun ilan tarihinden önce gerçekleşen ve bunları etkileyecek olaylardan haberdar olması durumunda finansal tablolarda düzeltme veya açıklama yapılmasının gerekliliğini değerlendirir ve TDS ve ilgili mevzuat uyarınca gerekli işlemleri yapar. (3)Denetim kuruluşu ve denetçi finansal tabloların veya yıllık faaliyet raporunun ilan tarihinden sonraki dönemde gerçekleşen ve bunları etkileyecek olaylardan haberdar olması durumunda, finansal tablolarda veya yıllık faaliyet raporunda düzeltme veya açıklama yapılmasının gerekliliğini değerlendirir ve TDS ve ilgili mevzuat uyarınca gerekli işlemleri yapar. Slide 181

182 Ücret tarifesi MADDE 32 (1) Denetim ücreti, denetimin bağımsızlığını, tarafsızlığını ve kalitesini sağlayacak şekilde belirlenir. Denetlenen işletmeye ilgili mevzuat uyarınca izin verilen hizmetlerin sağlanması durumunda denetim ücreti bundan etkilenmez. (2)Denetim hizmetleri için Kurum tarafından ilgili yıl için ücret tarifeleri belirlenebilir. 3()Ücret tarifesinin belirlenmemiş olduğu yıllarda, yılbaşından itibaren geçerli olmak üzere önceki yılda uygulanan ücret tutarlarının Maliye Bakanlığınca o yıl için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle bulunacak tutarlar uygulanır. Mesleki sorumluluk sigortası MADDE 33 (1) Denetim kuruluşlarının ve denetçilerin, üstlendikleri ilk denetim işiyle birlikte başlamak üzere, tüm denetimlerini kapsayacak şekilde mesleki sorumluluk sigortası yaptırmaları şarttır. (2) Mesleki sorumluluk sigortasına ilişkin hususlar Hazine Müsteşarlığının görüşü alınmak suretiyle Kurum tarafından düzenlenir. Bildirimler MADDE 34 (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler; a)sicil bilgileri dâhil olmak üzere Kuruma daha önce bildirilmiş her türlü bilgide meydana gelen değişiklikleri takip eden günden itibaren en geç 10 gün içinde, b)(değiģik:rg-22/12/ ) Denetim sözleşmelerini ve denetim raporlarını imza tarihinden itibaren, diğer hizmetlere ilişkin sözleşmelerle ilgili olarak Kurum tarafından istenecek bilgileri ise tebliğ tarihinden itibaren en geç 30 gün içinde, c)6102 sayılı Kanunun 399 uncu maddesi uyarınca görevden alma ve sözleşmenin feshine ilişkin işlemleri işlem tarihini takip eden günden itibaren en geç 10 gün içinde, ç) Mesleki sorumluluk sigortası poliçesini düzenlenme tarihini ve poliçe ve sigorta şirketindeki değişiklikleri takip eden günden itibaren en geç 10 gün içinde, d)son takvim yılına ait gelirlerini Kurumca belirlenen şekle uygun olarak Mayıs ayının on beşinci gününün sonuna kadar, e)diğer bildirimler ile Kurumca istenecek diğer bilgileri mevzuatta belirtilen süre ya da Kurumca verilecek süre içerisinde, Kuruma bildirir. Slide 182

183 Saklama ve ibraz yükümlülüğü MADDE 35 (1) Denetim kuruluşları ticari defterlerini, düzenlenen denetim raporlarını elektronik, manyetik ve benzeri ortamlarda tutulanlar dahil olmak üzere denetim çalışmalarına ve kalite kontrol sistemine ilişkin her türlü belgeyi ekleriyle birlikte on yıl süreyle saklamak zorundadır. Bu hüküm tek başına denetim yapanlar hakkında da uygulanır. (2)Denetim kuruluşları ve denetçiler, birinci fıkra kapsamında saklanması zorunlu tutulanlarla birlikte Kurum tarafından görevlendirilenlerce talep edilen her türlü bilgi ve belgeyi ibraz etmek, gerektiğinde görevlilere bunların birer örneklerini vermek ve incelenmesine uygun ortam sağlamakla yükümlüdür. (3) Her bir denetim çalışmasına ilişkin, elektronik, manyetik ve benzeri ortamlarda tutulanlar dahil olmak üzere, tüm belgelerin ekleriyle birlikte denetim dosyası haline getirilmesi zorunludur. Denetim dosyalarının denetim sırasında oluşturulması esastır. ġeffaflık raporunun hazırlanması ve duyurulması MADDE 36 (1) (DeğiĢik:RG-21/10/ ) Bir takvim yılında KAYİK denetimi yapmış denetim kuruluşları ilgili takvim yılını müteakip, özel hesap dönemi kullanan denetim kuruluşları ise hesap dönemi kapanışını müteakip dördüncü ayın sonuna kadar yıllık şeffaflık raporunu Kuruma bildirir ve kendi internet sitelerinde yayımlar. (2) Bu rapor denetim kuruluşunun yönetim organı başkanı tarafından imzalanır ve denetim kuruluşuna ilişkin asgari olarak aşağıdaki bilgileri içerir: a) Hukuki yapısı ve ortakları hakkında açıklama, b) Kilit yöneticileri ve sorumlu denetçileri hakkında açıklama, c) İçinde yer aldığı denetim ağının hukuki ve yapısal özelliklerine ilişkin açıklama, ç) İlişkili denetim kuruluşları ve diğer işletmelere ve bu ilişkilerin mahiyetine ilişkin açıklama, d) Organizasyon yapısı hakkında açıklama, e) Kalite güvence sistemi incelemesinin en son ne zaman yapıldığına dair bilgi, f) Bir önceki yılda denetim hizmeti verdiği KAYİK lerin listesi, g)denetçilerinin sürekli eğitimine yönelik izlenen politikalar hakkında açıklama, ğ) Bağımsızlıkla ilgili uygulamalarına ilişkin, bağımsızlık ilkesine uyumun gözden geçirilmiş olduğunu da teyit eden açıklama, h) Toplam gelirlerin finansal tablo denetimi, diğer denetimler ve denetim dışı hizmetler itibarıyla dağılımı gibi denetim faaliyetinin ağırlığını gösteren finansal bilgiler, Slide 183

184 ı) Sorumlu denetçilerin ücretlendirilme esaslarına ilişkin bilgiler, i)kalite kontrol sisteminin tanıtımı ve bu sistemin etkin olarak çalıştığına dair denetim kuruluşu yönetiminin beyanı, j)kurum tarafından istenen diğer bilgiler. (3)Kişisel güvenliğe ilişkin önemli ve etkin bir tehdidin var olması ve buna talep olması halinde Kurumun onayıyla ikinci fıkranın (f) bendine ilişkin açıklamada ilgili denetlenen işletme bilgilerine yer verilmeyebilir. (4)KAYİK denetimine ilişkin listelerde yer almakla birlikte bir takvim yılı içerisinde KAYİK denetimi yapmayan denetim kuruluşları bu durumu internet sitelerinin şeffaflık raporlarıyla ilgili bölümünde açıklar. (5)Şeffaflık raporu ile raporun güncellenmesi halinde raporun orijinal hali ve güncellenmiş halleri ayrı ayrı beş yıl süreyle kamunun erişimine açık tutulur. Türk Ticaret Kanunundan kaynaklanan yükümlülükler MADDE 37 (1) Denetim kuruluşları ve denetçiler 6102 sayılı Kanun uyarınca yaptıkları denetimlerde aşağıdaki yükümlülüklerini de yerine getirir: a)denetim sonuçlarını, 6102 sayılı Kanuna ve bu Yönetmeliğe uygun şekilde raporlayıp sunmak, denetim faaliyeti ve sonuçları konusunda genel kurula açıklamalarda bulunmak. b)6102 sayılı Kanunun 378 inci maddesi uyarınca gerekli hallerde riskin erken saptanması ve yönetimi komitesinin kurulmasını önermek, böyle bir sistem varsa bunun yapısı ve uygulamalarını açıklayan ayrı bir rapor düzenleyerek denetim raporuyla birlikte yönetim kuruluna sunmak. c) 6102 sayılı Kanunun 399 uncu maddesinde belirtilen denetçilerin seçimi, görevden alınması ve sözleşmenin feshine ilişkin hükümlerine uymak. ç) Denetim sözleşmesinin feshi halinde, fesih tarihine kadar elde ettiği sonuçları 6102 sayılı Kanunun 402 nci maddesine uygun bir rapor haline getirerek genel kurulun bilgisine sunmak. d) Bağımsız denetime ilişkin olarak 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ikincil mevzuat düzenlemeleri dışındaki 6102 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatında öngörülen diğer yükümlülükleri yerine getirmek. Slide 184

185 ALTINCI BÖLÜM Kurumca Yapılacak Ġncelemeler, Denetimler ve Ġdari Yaptırımlar Ġnceleme ve denetimler MADDE 38 (1) Kurum, oluşturacağı kalite güvence sistemi kapsamında, seçilmiş yeterli sayıda denetim dosyaları ve diğer bilgi, bildirim ve belgeler çerçevesinde denetim kuruluşlarını ve denetçileri inceler ve denetler. İnceleme ve denetim faaliyetleri, ilgili kuruluşların görüşü alınmak suretiyle Kurulca her yıl hazırlanan yıllık inceleme ve denetim planı kapsamında yürütülür. İnceleme sonuçları her yıl bir raporla kamuoyuna açıklanır. (2) Denetim kuruluşlarındaki inceleme ve denetimler; denetim kuruluşlarınca gerçekleştirilmiş denetim çalışmalarının mevzuat çerçevesinde gözden geçirilmesi ve bu kuruluşların faaliyetlerinin mevzuata uygunluğunun denetimi ile harcanan kaynakların nitelik ve niceliği, alınan denetim ücreti ve denetim kuruluşunun iç kontrol sistemi ile ilgili değerlendirmeleri kapsar. (3) KAYİK leri denetleyen denetim kuruluşlarında asgari üç yılda bir, diğerlerinde asgari altı yılda bir, denetçilerde ise Kurumca gerek görüldüğünde inceleme ve denetim yapılır. (4) Kurum, planlanan inceleme ve denetimler yanında ihbar, şikâyet, bildirim gibi durumlarda ve gerekli gördüğü diğer hallerde de inceleme ve denetim yapar. (5) Kurum, inceleme ve denetimleri kendi meslek personeli eliyle yürütebileceği gibi, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 25 inci maddesinde belirtilen kurum ve kurulların ilgili denetim birimleri vasıtasıyla da yürütebilir. (6) İnceleme ve denetimler Kurum tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun olarak yapılır. (7) Yapılan inceleme ve denetimler sonucunda mevzuata aykırılıkları tespit edilenler hakkında idari yaptırımlar uygulanır. Denetim kuruluşları ve denetçiler inceleme ve denetimler sonucunda tespit edilen hususlar ile ilgili olarak gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler. (8) 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 25 inci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca inceleme için görevlendirilenler tarafından istenecek rapor, defter, belge ve çalışma kâğıtları ile elektronik, manyetik ve benzeri ortamlarda tutulanlar dahil tüm kayıtların ve sair bilgi ihtiva eden vasıtaların ibraz veya teslim edilmemesi veya gerekli görülen diğer hallerde, Kurumun gerekçeli bir yazı ile yetkili sulh ceza hakiminden talepte bulunması üzerine, sulh ceza hakiminin istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermesi halinde ilgililer nezdinde arama yapılabilir. Slide 185

186 Ġdari yaptırımlar MADDE 39 (1) İnceleme ve denetimler, ihbar ve şikâyetler ya da diğer kurum ve kuruluşların bildirimleri sonucunda, yaptıkları denetim çalışmaları ve faaliyetleriyle, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye, 6102 sayılı Kanunda yer alan denetime ilişkin hükümlere ve Kurum düzenlemelerine aykırı hareket ettikleri tespit edilenlere, (Mülga ibare:rg-21/10/ ) ( ) aykırılıkların mahiyetine bağlı olarak Kurul kararıyla; a)uyarı, b)faaliyet iznini askıya alma, c)faaliyet iznini iptal etme, yaptırımları uygulanır. (2) (Ek:RG-21/10/ ) Kurul tarafından, 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine dayanılarak yapılan düzenlemelere, belirlenen standart ve formlara ve Kurulca alınan genel ve özel nitelikteki kararlara aykırı hareket edilmesi halinde 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 26 ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca idari para cezası yaptırımına karar verilir. Birinci fıkrada belirtilen idari yaptırımlara karar verilmiş olması, ayrıca idari para cezasına karar verilmesine engel teşkil etmez. Uyarı MADDE 40 (1) Denetim kuruluşlarına veya denetçilere; a)denetim faaliyetinin, fiilin ağırlığına göre daha ağır bir yaptırım gerektirmeyen şekilde, TDS ye aykırı olarak yürütülmesi, b)bağımsızlığı tehdit eden hususlara ilişkin gerekli önlemlerin alınmaması ve bunlara ilişkin değerlendirmelerin kayda geçirilmemesi, c)20nci maddede belirtilen kalite kontrol sisteminin oluşturulmaması, ç) 21inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen taahhüdün verilmemiş olması, d)23üncü maddede belirtilen reklam yasağına uyulmaması, e)24 üncü madde hükümlerine aykırı hareket edilmesi, f)25 inci maddede öngörülen sürekli eğitim programlarına katılım sağlanmadığının anlaşılması veya öngörülen süre sonunda eğitim programlarının tamamlanmaması, g)28 inci madde uyarınca görevlendirilmesi uygun görülenler dışında sorumlu denetçi görevlendirilmesi, ğ) 29 uncu madde hükümlerine aykırı hareket edilmesi, h) 33 üncü maddede belirtilen mesleki sorumluluk sigortasının yaptırılmaması, Slide 186

187 ı) Kuruma yapılacak bildirimlerin zamanında, tam ve doğru olarak yerine getirilmemesi, i)35 inci madde hükümlerine aykırı hareket edilmesi, j)36 ncı maddede belirtilen şekilde şeffaflık raporunun hazırlanmaması, zamanında Kuruma bildirilmemesi veya yayımlanmaması, k)kurumca belirlenen ücret tarifesine uyulmaması, l)mevzuat uyarınca denetim raporlarının süresi içinde tamamlanmaması veya hazırlanan raporların usulüne uygun olarak ilgili yerlere gönderilmemesi, m)37 nci madde hükümlerine aykırı hareket edilmesi, n)bu maddede yer almamakla birlikte diğer ilgili mevzuatta uyarı yaptırımını gerektiren benzer diğer durumların tespit edilmesi, hallerinde uyarı yaptırımı uygulanır. Faaliyet iznini askıya alma MADDE 41 (1) Aşağıda belirtilen aykırılıklarda bulunulduğunun tespit edilmesi halinde, denetim kuruluşlarının ve denetçilerin faaliyet izinleri fiilin ağırlığı dikkate alınarak, iki yılı geçmemek üzere Kurul kararıyla belirlenen süreyle askıya alınır: a)uyarı yaptırımını gerektiren fiilin, uyarıya rağmen devamı veya yaptırımın kesinleşmesinden itibaren iki yıl içinde tekerrürü ya da bu süre içinde uyarı yaptırımını gerektiren farklı fiillerin üçüncü defa işlenmesi. b)tds çerçevesinde gerekli mesleki özen ve titizlik gösterilmeksizin gerçeğe aykırı görüş bildirilmesi. c)yapılan denetim çalışmalarında, TDS çerçevesinde dürüstlük, tarafsızlık, bağımsızlık, mesleki yeterlilik ve özen, sır saklama, mesleğe uygun davranış ve diğer etik ilkelere uyulmaması, kaliteli ve güvenilir denetimler gerçekleştirilmemesi. ç) Denetlenen işletmeye 22 nci maddenin beşinci fıkrasına aykırı olarak hizmet verilmiş olması. d)26 ncı maddede belirtilen denetim kısıtlamalarına riayet edilmemesi. e)mevzuat uyarınca sadece denetim kuruluşları tarafından yapılması gereken denetimlerde, 27 nci madde uyarınca denetim ekiplerinde aranan koşullara aykırı davranılması. f)mevzuatta faaliyet izinlerini askıya almayı gerektiren diğer durumların tespit edilmesi. Faaliyet izninin iptali MADDE 42 (1) Aşağıda belirtilen aykırılıklarda bulunulduğunun tespit edilmesi halinde, denetim kuruluşlarının veya denetçilerin faaliyet izinleri Kurul kararıyla süresiz olarak iptal edilir: Slide 187

188 a)faaliyet izninin askıya alınmasını gerektiren fiilin, yaptırımın kesinleşmesinden itibaren iki yıl içinde tekerrürü veya bu süre içinde faaliyet iznini askıya almayı gerektiren farklı fiillerin üçüncü defa işlenmesi. b)yetki belgesinin kasten yanlış veya yanıltıcı beyanlarda bulunmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer yollarla alınması. c)yetkilendirme şartlarının taşınmadığının sonradan anlaşılması veya şartların sonradan kaybedilmesi. ç) 30 uncu maddeye göre açıklanacak görüş yazılarında kasıtlı olarak; olumlu görüş bildirilmesi gerekirken olumsuz, olumsuz görüş bildirilmesi gerekirken olumlu, görüş bildirmekten kaçınılması gerekirken olumlu görüş bildirilmesi. d)denetime olan güveni sarsacak veya denetimi geçersiz kılacak derecede bağımsızlığın ve tarafsızlığın kaybedilmiş olması. e)faaliyet izinlerinin iptalini gerektiren mevzuata aykırı diğer durumların tespit edilmesi. (2)(DeğiĢik:RG-21/10/ ) Faaliyet izni birinci fıkranın (c) bendi dışındaki nedenlerle iptal edilenler yeniden yetkilendirme başvurusunda bulunamazlar. (3)Faaliyet izni iptal edilenler, kendilerine verilen mührü, yetki belgesini ve kimliği Kurum tarafından belirlenen süre içerisinde iade ederler. Aksi halde bu eylemi Cumhuriyet Savcılığına bildirilir. Ġdari yaptırımlarla ilgili diğer hükümler MADDE 43 (1) Kurumca yapılan denetimler veya incelemeler neticesinde, düzeltilmesi imkan dahilinde olan hallerde, yaptırım kararı verilmeden önce tespit edilen aykırılık ve eksikliklerin giderilmesi için Kurumca ayrıca süre verilebilir. Verilen süre sonunda aykırılık ve eksikliklerin giderilmediğinin tespiti halinde karşılığında öngörülen idari yaptırım uygulanır. (2)İlgililere savunma yapılması için on günden az olmamak üzere süre verilir. Verilen süre içinde savunma yapmayanlar savunma hakkından vazgeçmiş sayılırlar. (3)Kurum uyarı yaptırımı dışında fiilin ağırlığını dikkate alarak gerekçesini belirtmek suretiyle bir derece hafif yaptırım uygulamaya yetkilidir. (4)Gerekli değerlendirmeler yapılarak Kurulca alınmış olunan karar ilgililere tebliğ edilir. Yargı yolu açık olmak üzere, Kurul kararları kesindir, itiraz edilemez. Kurul kararları ilgilinin siciline işlenir. (5)Denetim kuruluşlarında tespit edilen aykırı fiillerden dolayı istihdam edilen denetçilere yaptırım uygulanması denetim kuruluşunun hukuki ve cezai sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Kurum, aykırılığı yapanların denetçi veya denetim kuruluşu olmaması halinde gerekli işlemleri tesis eder. Slide 188

189 (7)Bu madde kapsamında denetim kuruluşları ve denetçiler hakkında alınan yaptırım ve tedbir kararları Kurumca gerekli görülen ilgili diğer kurumlara da bildirilir. (8)Hakkında faaliyet iznini askıya alma kararı verilenler bu süre içinde, faaliyet izninin iptali kararı verilenler ise iptal kararı sonrasında yeni sözleşme yapamazlar. Ancak, bunların devam eden denetim işlerinin tamamlanmasıyla sınırlı olarak faaliyetlerinin devamına Kurul tarafından karar verilebilir. (9)Aşağıdaki hallerde Kurul tarafından denetim kuruluşu veya denetçinin denetim faaliyeti durdurulabilir: a)22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu uyarınca gaiplik, temyiz kudretinin yitirilmesi, kısıtlılık ve benzeri haller ile denetçinin fiil ehliyetini yitirmesi veya denetim kuruluşunun faaliyetinin fiilen veya kayden sona ermesi veya hakkında mahkeme tarafından bir tedbir kararı verilmiş olması sonucu, denetim faaliyetinin yürütülmesinin sonradan imkânsız hale gelmesi. b)yıllık inceleme planı çerçevesinde veya ihbar ve şikayetler ve diğer kurumlardan gelen bildirimlerle ilgili olarak yapılan ilk değerlendirmeler sonucunda, faaliyet izninin askıya alınmasını veya iptal edilmesini gerektiren durum nedeniyle, denetim kuruluşunun veya denetçinin faaliyete devam etmesinin telafisi zor ve imkansız zararlara yol açacağı ihtimalinin bulunması. Denetimlerde sorumluluk YEDĠNCĠ BÖLÜM ÇeĢitli Hükümler MADDE 44 (1) Denetim raporlarının TDS ye aykırı kanaatlerin yanlış, eksik ve yanıltıcı olması nedeniyle kuruluşları ve denetçiler ayrı ayrı hukuken sorumludurlar. olması ile bu raporlardaki bilgi ve doğabilecek zararlardan, denetim (2)İdari yaptırımlar, mevzuata aykırılıkları tespit edilen denetim kuruluşları ve denetçiler hakkında uygulanır. Kurumca gerekli görülen hallerde, denetim ekiplerinde görevlendirilen ve işlem ve eylemleriyle mevzuata aykırılığa neden olan denetçiler hakkında da yaptırım uygulanır. (3)Denetim ekiplerinde, denetçi olarak görevlendirilenler dışında, denetime yardımcı olmak üzere yer alan kişilerin sebep olduğu mevzuata aykırılıklardan, idari yaptırımlar bakımından bu kişiler değil, gözetiminde çalıştıkları denetim kuruluşları ve denetçiler sorumlu tutulur. Denetime yardımcı olmak üzere yer alan kişilerin genel hükümler, bağımsızlık, tarafsızlık ve sır saklama yükümlülüklerinden doğan sorumluluk halleri saklıdır. Slide 189

190 Mücbir sebepler MADDE 45 (1) Mücbir sebepler, sebebin ortaya çıktığı tarihten sona erdiği tarihe kadar bu Yönetmelikte geçen süreler işlemez. (2) Yükümlülüğün ifasını imkânsız kılacak ölçüde mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller aşağıda belirtilmiştir: a) Yangın, deprem, sel felaketi gibi afetler, b)grev, c)ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk, ç) 4721 sayılı Kanun uyarınca gaiplik hali ile defter ve belgelerin iradesi dışında elden çıkmış olması, d) Kurum tarafından kabul edilebilecek benzeri diğer haller. e)mücbir sebep, meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde Kuruma bildirilir. Bildirimin yapılmasının imkânsız olduğu hallerde bu süre imkansızlığın fiilen ortadan kalktığı tarihten itibaren işlemeye başlar. f)mücbir sebep halinin denetim kuruluşu ve denetçiden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, denetim kuruluşu ve denetçinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması ve bu durumun tevsik edici belgelerle birlikte Kuruma bildirilmesi zorunludur. Herkesçe malum olan mücbir sebep hallerinde bildirim ve tevsik edici belge aranmaz. Tebligat MADDE 46 (1) Bu Yönetmelik uyarınca yapılacak tebligat hakkında 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümleri uygulanır. Kuruma yapılacak bildirimlerin Ģekli MADDE 47 (1) Bu Yönetmelik uyarınca Kuruma yapılacak bildirimler, ayrıca belirtilmedikçe, 15/1/2004 tarihli ve 5070 sayılı Elektronik İmza Kanununa göre, Kurum tarafından istenen şekilde elektronik ortamda yapılır. Kurum hizmetleri karģılığı ücret alınması MADDE 48 (1) Bu Yönetmelik kapsamında yürütülecek eğitim, sınav, yetkilendirme, sicil ve diğer hizmetler için Kurum tarafından ücret belirlenebilir. Yetki MADDE 49 (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin hususları düzenlemeye Kurum yetkilidir. Slide 190

191 Geçici ve Son Hükümler SEKĠZĠNCĠ BÖLÜM Denetçilere iliģkin geçiģ hükümleri GEÇĠCĠ MADDE 1 (1) Bağımsız denetçi olmak için 14 üncü madde uyarınca aranan diğer şartlar saklı kalmak kaydıyla; a) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce ilgili mevzuatına göre kamu kurumlarından bağımsız denetime ilişkin lisans belgesini sınav sonucunda veya mevzuatında sınava ilişkin olarak tanınan istisnadan faydalanarak almaya hak kazanmış olanlar için, b) Kamu kurumları tarafından, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımlandığı 2/11/2011 tarihinden önce ilan edilen bağımsız denetçiliğe ilişkin sınavlar ile bunlara ilişkin 31/12/2012 tarihine kadar yapılacak tamamlayıcı sınavlar neticesinde lisans belgesi almaya hak kazananlar için, sigortacılık ve özel emeklilik mevzuatına ilişkin sınav konuları hariç olmak üzere ve (DeğiĢik ibare:rg-22/12/ ) 31/12/2016 tarihine kadar müracaat etmeleri halinde 16 ncı maddede öngörülen sınav şartı aranmaz. (2)Birinci fıkra kapsamına girenlerin sigortacılık ve özel emeklilik alanlarında da denetim yapabilmeleri için ise 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ve ilgili mevzuatı uyarınca bu alanda bağımsız denetim yapmak için aranan şartları sağlamış olmaları veya Kurumca bu alana ilişkin olarak yapılacak sınavda başarılı olmaları ya da Kurumca düzenlenecek eğitimi tamamlamış olmaları şarttır. Bu fıkra kapsamında yapılacak eğitim kamu kurumları veya üniversitelerle işbirliği halinde de yürütülebilir. (3)1/1/2013 tarihinden önce kamu kurumları tarafından bağımsız denetçiliğe ilişkin yapılan sınavlara girenlerin, bu sınavlarda başarılı sayıldıkları konular itibarıyla aldıkları notlar, mevzuatı uyarınca geçerli süre içinde ve talepleri halinde bu Yönetmelik uyarınca yapılacak sınavda veya dördüncü fıkra kapsamında bulunanlar için yapılacak eğitimde dikkate alınır. (4)Bu Yönetmeliğin yayımı tarihi itibarıyla, Yeminli Mali Müşavir olmaya hak kazananlar ile Serbest Muhasebeci Mali Müşavir olmaya hak kazanan 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olanlar, 31/12/2014 tarihine kadar (Mülga ibare:rg-21/10/ ) ( ) başvurmaları halinde; a)bağımsız denetçi olmak için 14 üncü madde uyarınca aranan sınav hariç diğer şartları haiz olmak ve 16 ncı maddede belirtilen sınav konuları itibarıyla Kurum tarafından öngörülen eğitim programlarını başarıyla tamamlamak kaydıyla, başarılı olunan konulardan 14 üncü maddede belirtilen sınav şartını sağlamış olurlar. Slide 191

192 b) 3568 sayılı Kanun uyarınca (Değişik ibare:rg-21/10/ ) staj yapan veya hizmetleri stajdan sayılan ve bu Yönetmeliğin yayımı tarihi itibarıyla 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olanlar, (Değişik ibare:rg- 21/10/ ) 31/12/2015 tarihine kadar (Değişik ibare:rg-22/12/ ) girdikleri sınavlar sonucunda meslek mensubu olmaya hak kazanmaları halinde bu fıkra kapsamında değerlendirilir. c)bu fıkra kapsamına giren meslek mensupları 16 ncı maddede belirtilen sınav konularının bir kısmı veya tamamı için (a) bendinde belirtilen eğitim programına katılmak yerine Kurumca yapılacak sınavlara da girebilirler. Başarılı olunan sınav konularından ayrıca eğitime tabi tutulmazlar. ç) Bu fıkra kapsamına giren meslek mensuplarından15 inci madde ile 31/12/2015 tarihine kadar 28 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen şartlar aranmaz. (Ek cümle:rg-21/10/ ) Bu süre Kurul tarafından toplamda 3 yılı aşmamak kaydıyla uzatılabilir. d) (a) bendi uyarınca yapılacak eğitim, 16 ncı maddenin dördüncü fıkrasında meslek mensupları itibarıyla belirtilen sınav konularından yapılır. Bu eğitim kamu kurumları veya üniversitelerle işbirliği halinde de yürütülebilir. Slide 192

193 (5)31/12/2015 tarihine kadar yapılacak yetkilendirmelerde; bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarih itibarıyla 10 yıl mesleki tecrübeye sahip olanların uygulamalı mesleki eğitimin en az 1 yılını, diğerlerinin ise en az 2 yılını denetçi yanında ya da denetim kuruluşunda geçirmesi gerekir. (6)Dördüncü fıkra kapsamındaki meslek mensupları, 1/1/2014 tarihinden önce biten hesap dönemleri için; 2012 hesap dönemine ilişkin 3568 sayılı Kanun uyarınca sözleşme imzalamış oldukları mükellefleriyle sınırlı olmak ve 6102 sayılı Kanun ile bu Yönetmeliğin 26 ncı maddesinde yer verilen kısıtlamalar saklı kalmak üzere Kurumdan izin almak kaydıyla dördüncü fıkra hükümlerine bağlı olmaksızın bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde denetim yapabilirler. Bunlara Bağımsız Denetçi Belgesi, kimliği ve mührü verilmez. Bu hüküm söz konusu hesap döneminden sonrası için kazanılmış hak oluşturmaz. (7)Bu madde kapsamında Kurum tarafından öngörülen eğitimler 31/12/2015 tarihine kadar tamamlanır. Mevcut denetim kuruluģlarına iliģkin geçiģ hükümleri GEÇĠCĠ MADDE 2 (1) Kamu kurumlarından denetim faaliyetinde bulunmak üzere yetki almış olan denetim kuruluşları, bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren bir ay içinde yetkisini gösteren belgeyle Kuruma başvuruda bulunmaları şartıyla 1/1/2014 tarihinden önce başlayan hesap dönemlerine ilişkin denetim faaliyetinde bulunma yetkisini haizdir. Bu kuruluşlar, 1/1/2014 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerine intibak etmek zorunda olup, intibak ettikleri tarih itibarıyla Kurum tarafından yetkilendirilerek sicile kaydedilir, aksi takdirde bunlara faaliyet izni verilmez. Bu Yönetmeliğin yayım tarihi itibarıyla bu kuruluşlarda denetime ilişkin belgesi olmaksızın denetçi olarak görev yapmakta olan meslek mensupları 1/1/2014 tarihinde ve sonrasında başlayan hesap dönemlerine ilişkin denetimlerde, yetki belgesi olmaksızın denetçi olarak görevlendirilemezler. Ġlk defa yetkilendirilen denetim kuruluģlarına iliģkin geçiģ hükümleri GEÇĠCĠ MADDE 3 (1) Kalite kontrol sisteminin bir unsuru olan denetim rehberlerinin oluşturulmuş olması kaydıyla, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımlandığı tarihten 31/12/2013 tarihine kadar yetkilendirme başvurusunda bulunan denetim kuruluşlarında, 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (j) bendinde belirtilen kalite kontrol sitemi kurma şartı aranmaz. Bu kuruluşlar yetkilendirme tarihinden itibaren 6 ay içinde kalite kontrol sistemini kurarlar. Bu süre içinde kalite kontrol sisteminin kurulmaması halinde gerekli idari yaptırımlar uygulanır. İzlenecek denetim süreçlerinin ve uygulanacak yöntemlerin ayrıntılı olarak belirlendiği denetim rehberleri, yürürlükte bulunan muhasebe ve denetim mevzuatı ile uluslararası uygulamalar çerçevesinde oluşturulur. Bu madde kapsamında bulunanlar KAYİK denetimi yapamazlar. Mevcut düzenlemelerin uygulanması GEÇĠCĠ MADDE 4 (1) 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Kurum tarafından denetime ilişkin yayımlanacak standartlar ve düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin uygulanmasına devam edilir. (2) Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği yılın sonuna kadar, 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan yüzde yetmiş beş şartı uygulanmaz. Slide 193

194 Mevcut denetim sözleģmelerinin yenilenmesi GEÇĠCĠ MADDE 5 (1) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihi öncesinde imzalanmış olan ve 31/12/2012 tarihinden sonra başlayan dönemleri kapsayan sözleşmeler, 6102 sayılı Kanunun denetçi atanmasına ilişkin hükümlerine uygun olarak bu Yönetmelik çerçevesinde yeniden düzenlenir. (2) 26 ncı maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen sürelerin hesaplanmasında, 1/1/2013 tarihinden önce ilgili mevzuatı uyarınca yapılan denetimlerde geçen süreler dikkate alınır. Yürürlük (*) MADDE 50 (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 51 (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Kurum Başkanı yürütür. (*) 28/11/2014 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu Kararı şu şekildedir: Karar No : [01/38] Toplantı Tarihi : 20/11/ /12/2012 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin Geçici 1 inci maddesinin dördüncü fıkrasının (ç) bendinde belirtilen; Yönetmeliğin 28 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen şartların 31/12/2015 tarihine kadar aranmayacağına ilişkin hükmün, Yönetmeliğin Geçici 1 inci maddesinin dördüncü fıkrasının değişik (ç) bendi uyarınca 31/12/2016 tarihine kadar uzatılmasına karar verilmiştir. Slide 194

195 Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete nin Tarihi Sayısı 26/12/ Yönetmelikte Değişiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazetelerin Tarihi Sayısı 1. 21/10/ /11/ /12/ Slide 195