GİRİŞ. ...olağanüstü bir biçimde, y atırımcı. dişilerin- tercihleri. türün nereye doğru evrilec eğini

Transkript

1 GİRİŞ Sarah B. Hrdy Bir yetişkin olarak yaşamımın tamamını sadece kim olduğum değil, aynı zamanda nasıl benim gibi yaratıkların oluştuğunu araştırmak için harcadım... Sevgi ve bakım sağlamaya yönelik bir duygusal miras ile bir memeli olarak dünyaya gelmek nasıl bir şey, bir maymunun yumurtalıklarıyla üremek, bir insanın zihnine sahip olmak... hızla değişen bir dünyada dengesini korumak için mücadele veren, cinsel olarak yarı-sürekli aktif, çelişkili heveslerle, iki ayaklı, kürksüz......olağanüstü bir biçimde, y atırımcı c insiyetin dişilerin- tercihleri potansiyel olarak türün nereye doğru evrilec eğini belirlemektedir. Buradan o lmak üzere, ne zaman, kiminle ve ne sıklıkla eşleşec eği ko nusunda dişi nihay i sözün sahibidir.

2 EŞ SEÇİMİ o o o Uzun-süreli olarak üstlenmeye (commit) istekli bir erkeğin seçilmesine ilişkin problem. Binlerce nesil boyunca kadında üstlenme yetisini ve isteğini sinyalleyen erkeklere yönelik bir eş tercihi evrilmiştir. Bu tercih üreme ile ilgili problemlerin ana çözümüdür.

3 KADINDA UZUN- SÜRELİ EŞLEŞME Bölüm 4 TERCİHLERİ

4 INSAN OLMAYAN TÜRLERDE EŞ TERCİHLERİ Bilim insanları insan olmayan türlerde de eştercihlerinin olduğunu ortaya koymuştur. Örücü Kuşu weaverbird at work weaverbird mating display weaverbird s mate

5 Eşeyli üreme neden evrildi? Eşeyli üreyen türlerde erkek ve dişi olmak üzere iki ayrı tip bulunur. Bunların yaptıkları yatırım eşleşme olgusunun doğasını belirler. Eş tercihleri birer evrilmiş psikolojik mekanizmadır.

6 *Genetik Çeşitlilik Yavrular anne babalarından %50 farklıdır Farklı bireyler farklı yaşamkalım gereklerine sahiptir Böylece çok daha geniş bir yelpazede kendilerine yaşama şansı bulurlar Bu da rekabet olasılığını azaltır *Cinsiyetin Kökenine İlişkin Parazit Kuramı Genetik olarak farklılık gösteren yavrular parazitler için orijinalinden daha farklı bir konak sağlar ki, bu da parazitleri önleyicidir. Eşeyli üreme dolayısıyla, organizmaların parazitlerle mücadelesine yardımcı olur.

7

8 Eşey hücreleri (Gametes) yumurta (egg) (400/yaşam boyu) sperm (12 milyon/saat) Döllenmiş yumurta (Zygote) (fertilized gamete)

9 Erkekler - Küçük eşey hücreleri - Oldukça hareketli *Cinsel birleşme erkeğin minimal yatırımını gerektirir. Dişiler - Büyük eşey hücreleri - Durağan - Besin yüklü *Başlangıç yatırımı y üksek

10 * Başlangıç yatırımının yüksekliği kadınları/ dişileri değerli birer üreme kaynağı haline getirir *

11 Dişilerde Ebeveyn Yatırımı

12 Dişilerde Ebeveyn Yatırımı Genel olarak, dişilerin yatırımı erkeklerin yatırımı ile kıyaslanamayacak kadar fazladır! hamilelik doğum emzirme bakım koruma besleme vs.

13 Aslında erkekler aynı değildir!

14 İnsan dişisinde ebeveynsel yatırım O halde, EVRİM EŞLERİ KONUSUNDA SEÇİCİ KADINLAR LEHİNE ÇALIŞMIŞTIR

15 İnsan dişisinde ebeveynsel yatırım Diğer bir deyişle, EŞ SEÇİMİ KONUSUNDA KAYITSIZ KALAN ATASAL KADIN CİDDİ BEDELLER ÖDEMEK ZORUNDA KALMIŞ OLMALIDIR

16 Trivers ın (1972) Ebeveynsel Yatırım Kuramının yordadıkları 1. Yenidoğana yatırım yapan cinsiyet eş konusunda daha seçici olacaktır. Cinsiyet Rolleri tersine dönmüş türlerde Erkek Yatırımı «Sex Role Reversed Species» erkek mormon çekirgesi denizatı zehirli ok kurbağası

17 Trivers ın (1972) Ebeveynsel Yatırım Kuramının yordadıkları 1. Yenidoğana yatırım yapan cinsiyet eş konusunda daha seçici olacaktır. 2. Yenidoğana daha az yatırımı olan cinsiyet, yatırımı yüksek olan cinsiyete cinsel erişim elde etmek için daha çok rekabet edecektir. İnsan her iki cinsiyetin de yatırımının yüksek olduğu göz önüne alındığında, iki cinsiyetin de seçici olacağı beklenebilir.

18 Evrilmiş Psikolojik Mekanizmalar Olarak Eş Tercihleri pinti bonkör

19 Evrilmiş Psikolojik Mekanizmalar Olarak Eş Tercihleri zampara sadık

20 Evrilmiş Psikolojik Mekanizmalar Olarak Eş Tercihleri baba! baba

21 Evrilmiş Psikolojik Mekanizmalar Olarak Eş Tercihleri

24 Evrilmiş Psikolojik Mekanizmalar Olarak Eş Tercihleri Erkekler birbirinden farklı... fiziksel güç atletik beceriler azim çalışkanlık incelik empati duygusal istikrar zeka sosyal beceriler espri anlayışı akraba bağları statü hiyerarşideki yeri

26 Kadında eş tercihlerinin içeriği 26

27 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Ekonomik Kaynaklara Yönelik Tercih Gray Shrike of Negev Desert of Israel

28 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Ekonomik Kaynaklara Yönelik Tercih Kadınlar erkek yatırımının diğer türlerde görülmediği kadar yüksek olması nedeniyle, geçici birçok cinsel partnerden ziyade tek bir eşten daha çok yarar sağlamış olmalıdır. Böylece, kadın finansal açıdan iyi görünen potansiyel eşler yönünde bir evrilmiş eş tercihine sahiptir.

29 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Ekonomik Kaynaklara Yönelik Tercih

30 Minimum Acceptable Erning Capacity (expressed ad percentile) EŞ TERCİHLERİNİN EVRİMİNE İLİŞKİN KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Finansal Duruma Yönelik Tercih 1939 çalışması 1956 çalışması 1967 çalışması Cinsel devrim (sexual revolution) 1980 s çalışması 1990 çalışması 2001 çalışması 37 kültür, 6 kıta, and beş adada Farklı ırksal gruplarla, Farklı ekonomik/ ideolojik sistemlerde Farklı gelişmişlik düzeklerindeki ülkelerde Kişisel ilanlar, Hızlı tanışma (Speed dating), Posta-sipariş gelinler (Mail-order brides), Bilgisayar tanışma hizmetleri (Computer dating services) Endüstri-öncesi Finlandiya çalışması (varlıklı erkeklerle evlenen kadınlarda daha yüksek yaşamkalım oranları) Male Female

31 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Finansal Duruma Yönelik Tercih

32 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Yüksek Sosyal Statüye yönelik tercih (bu «lüks» değil, bir «gereklilik») «baba» «büyük adam» «imparator» Pygmies Eskimos Egyptians Sumerians Japanese Indonesians North Americans South Americans Turkish Italians... ST vs LT İşte başarı Umut vadeden bir kariyere sahip olmak

33 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Olgun Erkeklere Yönelik Tercih «Erkeğin yaşı erkeğin kaynaklara erişim potansiyeline ilişkin bir ipucu oluşturur» 37 farklı kültürde yapılan çalışmada, bu kültürlerin tümünde kadınların kendilerinden yaşça daha büyük (ortalama 3.5 yıl) erkekleri tercih ettikleri bulunmuştur. Damat ve gelinler arasındaki gerçek yaş farkları bunu doğrular yönde bulunmuştur. Yaşça olgunluk, kaynaklar ve statü birçok kültürde bir arada gitmektedir (örneğin, Tiwi kabilesi) Geleneksel toplumlar yaş fiziksel güç ve avlanme becerileriyle ilişkilidir (güç yaş ile artmakta, 30 lu yaşlara doğru en üst düzeye ulaşmaktadır), sonrasındaki güç azalması artan bilgi, beceri ve bilgelik ile telafi edilmektedir. Yaşlı erkekler ölüm riski yüksek, çocukların yetişmesine katkıda bulunmak ve onları korumak için etraflarında olma olasılığı düşük.

34 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ EKONOMİK KAYNAKLAR FİNANSAL GÖRÜNÜM SOSYAL STATÜ OLGUN ERKEK Bu tercihler, bir bakıma, atasal kadının kendisi ve çocukları için kullanacağı kaynakları erkeğin edinmesi ve kontrol edebilmesine ilişkin becerilerine işaret etmektedir.

35 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Azimli ve Çalışkan Olanlara Yönelik tercih Çalışkan ve hırslı erkeklerin daha yüksek bir mesleki statü elde edebilme olasılıkları daha yüksektir. Buss 1998 çalışmasında, kadınlar tembel ve azim göstermeyen erkekleri oldukça itici bulduklarını rapor ederken, erkekler kadında hırslı olmayı ne istendik ne de istenmedik olarak değerlendirmiştir. Azimli olmak diğer çalışmalarda da kadınlar tarafından önemli ya da vazgeçilmez olarak değerlendirilmiştir Azim, hırs ve çalışkanlık eldeki kaynakların sürekliliği için mükemmel bir işarettir. Atasal kadında -- kaynakların elde tutulmasına ilişkin kritik bir adaptif problemin çözümüne yardımcı olmuştur -- elde kaynakların varlığına ilişkin somut işaretler olmadığı durumlarda, gelecekte erkeğin finansal durumunun ne olacağına ilişkin iyi bir göstergedir.

36 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Güvenirlik ve İstikrara Yönelik Tercih Aşktan sonra kadınların en fazla değer verdiği ikinci en önemli karakteristik güvenilir bir karakter ve duygusal dengedir. Çünkü 1- geçen zaman boyunca kaynakların paylaşıma açık kalacağının güvenilir bir biçimde sinyaller 2- bu karakteristiklere sahip olmayan erkekler eşlerine hem düzenli kaynak aktarmada başarısız olacak, hem de eşlerinin sırtına ağır duygusal yük bindirecek, kadın için ilişkinin maliyeti yüksek olacaktır. «Bu nitelikler kadının kaynaklarının, erkek tarafından tüketilmeyeceğinin işaretleridir» Atasal kadında: kaynakların düzensiz akışı, kadının yaşamkalım ve üremeye ilişkin hedeflerini gerçekleştirmesine ciddi birer engel oluşturmuştur.

37 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Atletik Becerilere Yönelik Tercih Fiziksel korunma için bir ipucu Barbara Smuts evrimsel tarihçesinde kadın için fiziksel korunma erkeğin sağlayabildiği en önemli şeylerden birisi olmuştur. Kadına fiziksel olarak hükmetme ve kadının cinsel tercihlerini kuşatma isteğindeki saldırgan erkekler atasal kadın üzerinde bir seçilim baskısı oluşturmuş olmalıdır. Günümüzdeki kadına yönelik tecavüz olaylarının sayısı bu tercihi destekler yöndedir. Kadınlar evlenecekleri ideal eşin boyunu 180cm olarak rapor etmiştir. Kişisel ilanlarda erkeğin boyundan söz eden kadınların %80 i erkeğin 180cm den uzun olmasını istemiştir. Kısa boylu erkeklere kıyasla, uzun boylu erkeklerin kişisel ilanlarına daha çok sayıda kadın yanıt vermiştir. boy, omuz genişliği ve erkeksi üst-beden treytleri kadınlar tarafından cinsel olarak daha çekici olarak değerlendirilirken, erkekler tarafından da daha caydırıcı ya da göz korkutucu olarak değerlendirilmiştir (Barber, 1995, p. 406).

38 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Sağlık ve Fiziksel Görünüme Yönelik Tercih Sağlıksız Eşler -- Zayıf ve dermansız olma riskinin yüksekliği (kaynak sağlamada başarısızlık) -- Yüksek ölüm riski (kaynakların kesilmesi, yeni bir eş bulma zorunluluğu) -- Hastalık ya da virüslerin kadına aktarılması (kadının yaşamkalımına zarar) -- Sağlıksız genlerin ya da kötü sağlık durumunun çocuklara aktarılması riski Erkek ve Kadınlar Eşin Sağlığı Konusuna Büyük Önem Verirler Tavus Kuşları Parlak tüyler eşin parazitlerden ne kadar arınık olduğunu sinyaller Eşin Sağlık durumuna ilişkin bir ipucu da Simetri dir (Thornhill, Gangestad, Grammer, Schackelford, Larsen, ve diğerleri) Beden ve yüzün ne kadar simetrik olduğu Çeşitli olay ve genetik stresörler bilateral simetriden sapmaya neden olurlar. Simetri aynı zamanda çevresel ve genetik stresörlere dayanma becerisini yansıtır.

39 İnsan Yğüzünde Simetri Marquardt Beauty Analysis (MBA) EŞ TERCİHLERİNİN EVRİMİNE İLİŞKİN güzellik formu iki bileşenden oluşur: simetri ve ahenk 1- Simetri: belirli bir eksen etrafında kısım ya da bileşenlerin ayna görüntüsü biçiminde yerleşmeleridir. Güzel yüze ilişkin tüm açıklamalarda y-ekseni etrafındaki bir simetri yer almaktadır. 2- Ahenk (Harmony): belirli bir temanın (motif ya da biçimin) uyum içerisinde tekrarlanmasıdır. Matematik, bilgisayar ve çekici resimlerden oluşan veri tabanlarının kullanımı ile MBA tutarlı bir bilgisayar modelinde sayısallaştırabilmiştir. «Altın Yüz Maskesi» (The Golden Facial Mask ) bir dizi oran ve geometrik biçim üzerine temellenir -- bu maskeden yola çıkılarak insan yüzünün bir prototipine ( archetypal human face ) ulaşılmıştır. Link to MBA:

40 Arketipal yüzler simetriktir ve bir dizi tekrarlanan geometrik şekiller ve örüntülerden oluşmaktadır.

41 Güzel bir kadının yüzünün bu Golden Facial Mask a nasıl uyduğu bir örnek olarak verilebilir.

42 Sıradan bir yüz bu Archetypal Human Face inden sapmaktadır.

43 Çirkin bir yüz ise, maskeye hiç uymamaktadır Burun fazlasıyla geniş, gözler birbirinden fazla uzak, elmacık kemikleri fazla yuvarlak, vs.

44 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Sağlık ve Fiziksel Görünüme Yönelik Tercih Diğer bir ipucu Maskulen Özellikler Erkekler testosterone un bir sonucu olarak- daha uzun ve geniş alt çene kemiklerine sahiptir. Elmacık kemikleri daha belirgindir. Kadınlar ortalamadan daha fazla maskulen görünümlü erkekleri daha çok tercih etmektedir (1200-frame movie study, (Johnston ve diğ., 2001). Maskulen özellikler sağlıklı olmanın iyi bir işaretidir (Johnston) Yüksek düzeylerde testosterone üretimi immün sistemden ödün vermeye yol açar. Bu nedenle, sadece sağlıklı olanlar yüksek testosterone üretimini destekleyebilir. Daha az sağlıklı olan bireylerde testosterone üretimi gelişimsel dönem boyunca baskılanmak durumundadır. Bu yüzden maskulenite hastalıklara karşı dirençli olmanın da bir göstergesidir (Thornhill & Gangestad, 2006). Sağlıklı bir eşe sahip olmanın sağladığı yararlar: Uzun bir yaşam Daha güvenilir bir kaynak akışı Bulaşıcı hastalığa yakalanma riskinin azlığı Çocuklara akatarılabilecek daha kaliteli genler

45 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Aşk ve Bağlılık (ilişkiyi üstlenme, commitment) Bağlılığı ölçmenin bir yolu gelecekte kaynakların nereye aktarılacağı ile ilgili olarak sadakat ipuçlarına bakmak olacaktır. AŞK bağlılığa ilişkin en önemli ipuçlarından birisidir. Romatik aşk farklı kültürlerin %88.5 unda bulunmuştur (Jankowiak, 1995). Aşka ilişkin davranışların incelendiği bir çalışmada (Buss, 1988), bağlılığa ilişkin davranışlar aşkın en merkezi niteliği olarak bulunmuştur. Başkalarıyla olan ilişkilerden vazgeçmek, evliliği konuşmak, çocuk yapma isteğini dile getirmek, o yokken de ona sadık kalabilmek, duygusal destek, vb. Bu davranışlar erkekler tarafından yapıldığında erkeğin kaynaklarını üstlendiği ilişkiye aktarmak niyetinde olduğunu göstermektedir.

46 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Bağlılık (commitment) Sadakat Aşık olunan kişiye kaynakların aktarılması pahalı hediyeler verme Duygusal destek zor anlarda da yanında olmak, sorunlarını dinlemek Zaman, enerji ve çabayı kendi ihtiyaçlarını giderememe pahasına eşin ihtiyaçlarını karşılamak üzere kullanmak Üreme eşin üreme başarısına doğrudan katkıda bulunma Tüm bu ipuçları aslında cinsel, ekonomik, duygusal ve genetik kaynakların bir kişi için kullanılacağını sinyallemektedir.?? Sex and the City phenomenon Why do some women want men who refuse to commit? Why do some women only like to chase men?

47 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Aşk Evlilik için olmazsa olmaz %89 Amerikan, %82 Japon ve %59 Rus: diğer tüm koşullar sağlanmış olsa dahi, evlilik için aşk şarttır (Sprecher et al., 1994) Uluslararası çalışma (18 karakteristik değerlendirilmiş) aşk en yüksek puanı almış (potansiyel bir eşte en çok değer verilen şey olarak)

48 KADINDA EŞ TERCİHLERİNİN İÇERİĞİ Çocuklara Yatırım Yapmaya İstekli Olmak İki nedenden dolayı önemli bir adaptif probleme işaret ediyor: 1- Erkekler bazen cinsel çeşitlilik aramakta ve kaynaklarını çocuklardan ziyade, başka kadınlarla eşleşmeye yönlendirebilmektedir 2- Erkekler çocuğun gerçekten öz babası olma ihtimalini değerlendirmekte ve çocuğun kendi çocuğu olmadığını bildiği ya da sandığı durumlarda çocuğa olan yatırımını geri çekebilmektedir. La Cerra (1994) Çalışması Beş farklı bağlamda çekilmiş erkek fotoğrafları katılımcılara sunulmuştur -- kadınlar her fotoğraftaki erkeği, evlenmek için, çıkmak için, cinsel eş olarak, arkadaş olarak ve komşu olarak ne kadar çekici bulduklarını değerlendirmiştir. Bulgular: kadınların erkeklere yönelik çekicilik değerlendirmeleri erkeğin çocuğa olumlu yaklaşımı arttıkça yükselmiş, ihtiyaç halindeki çocuğa kayıtsız kalmaları düzeyinde de azalmıştır. - Aynı çalışma bu sefer kadın fotoğrafları ile replike edilmiştir. Bulgular: Erkeklerin fotoğraflardaki kadınlara ilişkin çekicilik değerlendirmeleri fotoğrafların hangi bağlamda çekildiğinden etkilenmemiştir.

49 KADININ EŞ TERCİHLERİ ÜZERİNDE BAĞLAM ETKİLERİ Kadının eş tercihleri ilgili bağlama göre değişiklik göstermelidir Kadının kişisel kaynakları Zamansal bağlam (uzun süreli kısa süreli eşleşme) Menstrual cycle Kadının eş değeri Coğrafi konum

50 KADININ EŞ TERCİHLERİ ÜZERİNDE BAĞLAM ETKİLERİ Kadının Kişisel Kaynaklarının Etkileri Yapısal Güçsüzlük Hipotezi (Structural Powerlessness hypothesis) (Buss & Barnes, 1986; Eagly & Wood, 1999) Kadınlar tipik olarak güç ve kaynaklara erişimin dışında tutuldukları için kadınlar güçlü, statülü ve yüksek kazanca sahip erkekleri tercih edeceklerdir. Erkekler potasiyel eşte ekonomik kaynaklar konusuna önem vermemektedir, çünkü zaten bu kaynaklar üzerinde kontrole sahip olanlar erkeklerdir. Bu hipotezle ilgili sorunlar: Bakweri kadınları ekonomik kaynaklara erişimleri daha iyi olmasına rağmen hala kaynaklara sahip eşleri tercih etmektedirler. Üniversiteli Kadınlar azim ve hırs sahibi zeki erkekleri tercih etmektedirler. *İş hayatında başarılı, güç sahibi kadınlar erkeğin profesyonel derecesi, statüsüne daha fazla önem vermekte, daha fazla zeka, daha uzun boylu, bağımsız ve kendine güvenli erkekleri tercih etmektedirler. Bu bulgular Structural Powerlessness hypothesis ile doğrudan çelişmektedir.?? Why do you think successful women place an even greater value on successful men with resources than less successful women?

51 KADININ EŞ TERCİHLERİ ÜZERİNDE BAĞLAM ETKİLERİ Zamansal Bağlam Etkileri Buss and Schmitt (1993) çalışması: Kadının eş tercihleri evlilik için mi yoksa kısa süreli bir ilişki için mi bir eş arandığına bağlı olarak değişmiştir. Scheib (1997) çalışması: Uzun-süreli evlilik bağlamında kadınlar erkeğin görünümünden ziyade karakterine önem vermiştir. Kadınlar potasiyel «koca»da çekicilikten ziyade karaktere ilişkin treytlere ağırlık vermektedir.

52 KADININ EŞ TERCİHLERİ ÜZERİNDE BAĞLAM ETKİLERİ Menstüral Döngü Etkileri Foliküler evrenin sonlarına doğru kadın yumurtlamaya yaklaştıkça hamilelik şansı artmaktadır ve bu şans yumurtlama sonrası lüteal evrede daha düşüktür. Good Genes Hypothesis: Geç foliküler evrede yapılan tercihler «kaliteli genler» (good genes) yönünde gerçekleşmektedir. Kaliteli genler hipotezi birçok araştırma bulgusu ile desteklenmiştir. Koku duyusu hemen yumurtlama öncesinde ya da yumurtlama evresinde keskinleşmektedir. smelly T-shirts çalışması (Thornhill & Gangestead, 1999) Ovulatory-Shift Hipotezi: Kadınların üremeye en uygun oldukları evrede eş tercihleri daha maskulen görünümlü erkek yüzlerine ve daha simetrik erkek yüzlerine sahip erkeklerin kokularına doğru kaymaktadır. İyi bir hayat arkadaşı olmaya ilişkin (kibarlık, entelektüel olma, varlıklı olma potasiyeli gibi) niteliklere ilişkin treytlerin çekiciliği üreme döngüsüne bağlı olarak değişmemiştir (Gangestead, 2006). Bu bulgular kadındaki olabilecek en sağlıklı erkekle eşleşmeye ilişkin bir adaptasyonu yansıtmaktadır.

53 KADININ EŞ TERCİHLERİ ÜZERİNDE BAĞLAM ETKİLERİ Ovulatory-Shift Hypothesis Yumurtlamaya ilişkin adaptasyonlar: Cinsel ve sosyal davranışa ilişkin doğurguları Gangestead, S. W., Thornhill, R., & Garver-Apgar, C.E Kadın üremeye hazır olduğunda (foliküler evre) Simetrik erkeklerin kokusu: kadınlar simetrik erkek kokularını daha fazla tercih etmiştir Maskulen özellikler: kadınlar maskulen erkek yüzlerini tercih etmiştir (özellikle de erkeklerin ne kadar seksi olduklarını değerlendirmeleri istendiğinde) Sosyal duruş ve cinsiyet içi rekabetçilik: kadınlar (bir video ile görüşme çalıimasında) kendine güvenli ve rakiplerine yukarıda bakan erkekleri daha seksi bulmuştur. Seste maskulinite: erkeklerin kısa-süreli bir ilişki için çekiciliklerini değerlendirdiklerinde kadınlar derin (maskulen) erkek seslerini daha çekici bulmuştur. Yetenek mi, Varlık mı?: kadınlar erkeğin yaratıcılığı ile varlıklı oluşu arasında bir değerlendirme yaparken yeteneği daha sıklıkla tercih etmiştir, fakat bu bulgu sadece erkeğin kısa-süreli bir eş olarak çekiciliğinin değerlendirildiği durumda elde edilmiştir. sadık olarak değerlendirilen erkekler döngünün bu orta noktasındaki kadınlar tarafından, diğer evrelere kıyasla daha az seksi bulunmuştur. kadınların halihazırdaki eşleri dışındaki erkeklere yönelik tercihleri yine bu evrede artmıştır.

54 KADININ EŞ TERCİHLERİ ÜZERİNDE BAĞLAM ETKİLERİ Ovulatory-Shift Hypothesis ve Erkekte Karşıt-Stratejiler Eğer foliküler evrede kadının halihazırdaki eşine ilişkin ilgisi azalmışsa, erkeğin üzerindeki seçilim baskısı onun bu evrede olası bir eş-dışı ilişkiyi önlemek üzere adımlar atmasını gerektirmiş olmalıdır. Kadının üretkenliğine ilişkin ipuçları: Yumurtlama evresindeki kadınların kokusunu erkekler daha çekici bulmuştur Bu evredeki kadın yüzlerini erkekler daha çekici bulmuştur Yumurtlama evresinde kadınların davranışları da değişmektedir. Gangestead ve diğ. (2002) yumurtlama evresindeki eşi hakkında tetikte bulunma durumu erkeğin başka kadınlarda ziyade kendi eşine ilgi gösterme biçiminde kendisini göstermektedir.

55 KADININ EŞ TERCİHLERİ ÜZERİNDE BAĞLAM ETKİLERİ Kadının eş değeri Kadının eş değeri= erkekler tarafından ne kadar istendik bulunan birisi olduğu Fiziksel çekicilik ve gençlik Kadının kendisine ilişkin çekicilik değerlendirmeleri ile maskulen yüzleri ne kadar çekici bulduğunun birbiriyle anlamlı bir biçimde körele olduğu bulunmuştur. Kişisel ilanlar (Kanada, Amerika ve Polonya) Yüksek eş değerine sahip kadınların potansiyel bir eşte istediklerine dair oldukça uzun bir listeye sahip oldukları bulunmuştur. Aynı zamanda potasiyel eşe ilişkin oldukça yüksek minimum standartlar belirleme eğilimindedirler özellikle sosyal statü, zeka ve aile yönelimi bakımından. Yüksek eş değerine sahip kadınların, yüksek eş değerine sahip erkekleri tercih etme ve arama eğiliminde olduğu bulunmuştur: maskulenite, simetri ve erkeğin istendikliğini arttıran çok sayıdaki diğer nitelikler.

56 KADININ EŞ TERCİHLERİ ÜZERİNDE BAĞLAM ETKİLERİ Coğrafi Konum Kişisel ilan çalışmalarında nüfus yoğunluğunun fazla olduğu şehirlerde ve yaşam maliyetlerinin yüksek olduğu yerlerde eşin sahip olduğu kaynaklara yönelik taleplerin daha yüksek olduğu bulunmuştur.

57 Kadının Eş Tercihleri Acaba Gerçek Eşleşme Davranışlarına Ne Kadar Yansıyor? Tercihlerin evrilebilmesi için bunların en azından bazı zamanlarda gerçek davranışsal eş tercihlerini etkilemesi gerekir. Bunu destekleyen birçok kanıt bulunmaktadır: Erkeğin kişisel ilanlarına kadınların verdiği yanıtlar Yüksek profesyonel statüye sahip erkeklerle yapılan evlilikler Kadınların kendilerinden yaşça daha büyük erkeklerle evlenme eğilimleri.

58 Kadının Eş Tercihleri Acaba Gerçek Eşleşme Davranışlarına Ne Kadar Yansıyor? Erkeklerin kişisel ilanlarına verilen yanıtlar Baize and Schroeder (1995) çalışmasında, erkeklerin aldıkları yanıt sayısını yordayan bazı değişkenler belirlenmiştir: 1 Yaş: kadınlar olgun erkeklere daha fazla yanıt vermişlerdir 2 Gelir ve eğitim düzeyi: Gelir düzeyi yüksek olan ve daha yüksek eğitime sahip erkekler daha fazla yanıt almıştır. Polonya da yapılan çalışmada benzer bulgular elde edilmiştir: eğitimli, olgun, uzun boylu ve daha fazla kaynak vadeden erkekler kadınlardan çok daha yüksek oranda yanıt almışlardır.

59 Kadının Eş Tercihleri Acaba Gerçek Eşleşme Davranışlarına Ne Kadar Yansıyor? Yüksek Mesleki Statüye Sahip Erkeklerle Evlenme Eğilimi Fiziksel olarak çekici kadınların daha yüksek statü ve gelir düzeyine sahip erkeklerle evlenme eğiliminde oldukları bulunmuştur. Kadının fiziksel çekiciliği kocalarının statüsü ile en güçlü bir biçimde korele olan bir değişkendir. Çekici kadınların istediklerini elde etme pozisyonunda oldukları görülmektedir Çekici kadınlar kadınların birçoğunun arzu ettiği nitelikleri seçmektedir kaynaklara ve satüye sahip erkekler.

60 Kadının Eş Tercihleri Acaba Gerçek Eşleşme Davranışlarına Ne Kadar Yansıyor? Kadınların Kendilerinden Yaşça Daha Büyük Erkeklerle Evlenme Eğilimi Uluslararası çalışmanın yapıldığı ülkelerin tamamında ortalamada damadın yaşı gelinin yaşından daha büyük bulunmuştur. Damat ve gelinler arasında gözlenen bu yaş farkının erkeklerin genç kadınlara yönelik tercihlerinden etkilenmiş olabileceği gözönünde bulundurulmalıdır.

61 Lezbiyen Cinsel Yönelim Kadınların % 1-2 sinde gözlenmektedir (Bailey et al., 1997) Kadınlarda cinsellik ve cinsel yönelim erkeklerinki ile kıyaslandığında çok daha esnektir (Baumeister, 2000) ve bu değişkenlik (çeşitlilik) durumu lesbian ya da gay olarak nitelenmektedir. kendilerini «femme» ve «butch» olarak betimleyen lezbiyenler arasında eş tercihleri de farklılık göztermektedir Butch lezbiyenler daha maskulen, başat, atılgandır. - Testosterone düzeyleri daha yüksektir, sportif cinselliğe karşı tutumları daha kabul edicidir, erkeksi bel-kalça-oranlarına sahiptir, çocuk yapma arzuları daha düşüktür. - Eş tercihlerinde eşlerinin finansal durumlarına daha az önem verme eğilimdedirler, fakat finansal durumları iyi olan rakiplerine karşı daha yüksek kıskançlık gösterirler. - Femme lezbiyenler daha duyarlı, daha neşeli ve feminendir. - Eş tercihlerinde eşin finansal durumuna daha fazla önem verirler ve daha çekici rakipleri onlarda daha fazla kıskançlığa yol açar. Bu bulgular göstermektedir ki, butch ve femme olmak birer etikete sahip olmaktan daha fazla bir şeydir, gerçekten var olan bir takım farklılıkları yansıtmaktadır.