ANONİM ŞİRKETLERDE PAY VE İMTİYAZLI PAY

Transkript

1 ANONİM ŞİRKETLERDE PAY VE İMTİYAZLI PAY ANONİM ŞİRKETLERDE PAY VE İMTİYAZLI PAY Bu günkü yazımızda anonim şirketlerde pay nedir. Pay neyi temsil eder. Anonim şirketlerde işlevi nedir. Payda imtiyaz ne demektir. Şartları nelerdir vs gibi konuları kısaca özlemeye çalışacağım. Anonim şirketlerde pay ve pay senetleri teknik bir kavram olup anonim şirket hukukunun odak noktasıdır. Anonim ortaklıklardaki pay ortakların sermaye katılımını ifade etse de adi, kollektif komandit şirketlerdeki katılım payından farklıdır. Bu farklılıklar esas itibariyle oransallık ilkesi, devir şartları ve hükümleri kar ve zarara katılma gibi konularda ortaya çıkmaktadır. Ayrıca yeni TTK nunda Limited şirketlerde esas sermayenin paylara bölünmüş ve payın nama yazılı pay senedine bağlanmış olması esası benimsenmiş olmasına rağmen bu pay Aonim Şirketi payına ne özdeş kılar ne de yaklaştılar. Esas itibariyle pay anonim şirketin kuruluşunda esas sözleşmenin veya sermaye artırımında, artrılan sermayenin ticaret siciline tescil edilmesi ile doğar. Dolayısıyla tescil payının oluşumunu sağlayan kurucu nitelikte hukuki bir işleme haizdir. Payın ve buna bağlı hakların tedavülünü kolaylaştırmak için pay senede bağlanır 6762 sayılı eski TTK nun da yasada Anonim ortaklığın pay senedi çıkarmasını zorunlu kılan yasal bir hüküm yok iken 6102 sayılı TTK nunu ile bu boşluk doldurulmuştur. Pay senetleri nama yazılı ve hamiline yazı olarak çıkarılabilir. Emre yazılı pay senedi kanunen çıkarılamaz. TTK nun 486. maddesi hükümlerine göre hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına zorunluluğu getirilmiştir. Ayrıca

2 ilmühaberlere nama yazılı pay senetlerine ilişkin hükümlerin uygulanması öngörülerek kapsamlı bir hükmü yer verilmiştir. Bütün anonim şirketlerin pay senedi bastırılması zorunlu hale gelmiştir. Anonim ortaklıklarda pay ortaklık esas sermayesine belirli sayıda birim değere bölünmüş olan bir parçasını ifade eder. Bu anlamda pay 50 bin TL olan esas sermaye adet bir kuruşluk birim değere bölünmüş ise her bir kuruşluk birim değer bir paydır. Bu değerlere nominal veya itibari değer edilmektedir. Payın itibarı değerinin az veya çok olmasının gücünü etkilemez. Anonim şirketlerde pay üyelik hak ve borçlarının kaynağını teşkil eder. Dolayısı ile imtiyaz kişiye değil paya veya nitelikleri ile belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine veya azınlığa tanınabilir. Yalnız TTK nun 360. Maddesi bunun istisnasını oluşturmaktadır. TTK nun 478/1 madde hükmünde bu istisna belirtilmektedir. Buna göre Yönetim kurulunda temsil edilme hakkının açıkça imtiyaz olduğu belirtilmiştir. Anonim şirket bir katı sermaye şirketidir. Ortaklığın mal varlığının sahibi hissedarlar değil esas itibariyle tüzel kişiliktir. Bu itibarla hissedarların genel olarak Anonim şirketlerde önemi yoktur. Çünkü anonim şirket birden çok yatırımcı kişinin katılabilmesi ve şirket tipi olarak anonim şirketin herkese uygun olması ortaklık sıfatının Pay sahiplerinin kişiliklerine bireysel yeteneklerine ilgililerine yönelik olmaması gerekmektedir. Ortaklık hakkının içeren belge olarak Pay ve Pay senetleri; pay kendisinden doğan hak ve borçların kaynağını teşkil eder. Pay ve pay senetleri ticaret siciline tescil ile hüküm ifade etmeye başlar. Pay senetleri kıymetli evrak niteliğindedir. Sermaye Piyasası aracı olarak kullanılabilir. Kapalı anonim şirketlerde hisse senetleri tescilden sonra çıkartılır. Tescilden önce çıkartılan pay senetleri hükümsüzdür. Halka açık anonim şirketlerde ise tescilden önce

3 hisse çıkartılabilir ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu nun 3795 sayılı yasa ile yapılan değişiklikle hüküm bulmuştur sayılı yasada hisse senetlerinin itibariyle kıymeti en az bir yeni kuruştur. Bu kıymet ancak en az 1 yeni kuruş olacak şekilde yükseltilebilir. Bu fıkrada belirtilen miktar bakanlar kurulunca 100 katına kadar artırılabilir denilmiştir sayılı kanunun 476. Maddesinin ikinci fıkrasında, birinci fıkraya aykırı olarak çıkartılan payların geçersiz olduğu ifade edilmiş ve geçersiz payları ihraç edenler zarar verdikleri kişilere karşı müteselsilen sorumlu olurlar. Sorumlu olanlara karşı tazminat isteme hakkı ise davacının zararı ve sorumluyu öğrendiği tarihten itibaren iki ve her halde zararı doğuran fiilin meydana geldiği günden itibaren beş yıl geçmedikçe zamanaşımına uğrar. Diğer yandan yeni Türk Ticaret Kanununda da finansal durumu bozulan şirketlere paylarının itibari değerini indirme imkanı da sağlanmaktadır. Bu çerçevede zarara giren anonim şirketlerin finansal durumunun iyileştirilmesi amacıyla payın itibari değeri bir kuruşdan fazla olduğu takdirde bir kuruşa kadar indirebileceği belirtilmiştir. Anonim şirketlerde imtiyazlı pay; İmtiyaz imkan kelimesinden gelmekte olup Arapça kökenlidir. Başkalarına tanınmayan güzel kişisel hak ve yaratıcılık şeklinde ifade edilebilir. Bütün hukuk sisteminde imtiyazlar sermaye katılım oranın da haklardan yararlanma ilkesi benimsendiğinden imtiyazda oransallık ilkesinin sonucu olan paylar arasında eşitlik ilkesinin bir istisnasını teşkil etmektedir. Nitekim 6102 sayılı Türk Ticaret kanunun 479/1madde hükmünde oyda imtiyazın eşit itibari değerdeki paylara farklı sayıda oy hakkı verilerek tanımlanabileceği öngörülmektedir. Bu nedenle genellikle ana sözleşme değişikliği yapılmadan sadece genel kurulun aldığı bir tasfiye kararı ile imtiyaz oluşturulması mümkün değildir. Ancak kayıtlı sermaye sistemi benimsemiş olan anonim şirketlerde yönetim kurulunun imtiyazlı pay ihraç etme

4 olanağına sahip olması bu hususta esas sözleşme ile yetkilendirilmiş olması şartına bağlıdır. Kurulduktan sonra imtiyaz tanınabilmesi esas sözleşme değişikliği ile olur. Sonradan esas sözleşme değişikliği yoluyla imtiyazlı pay İhtisas edilmesine ilişkin genel kurul kararlarının geçerli olabilmesi için sermayenin en az yüzde 75 ini oluşturan pay sahiplerinin oyları ile alınması gerekir. Bu nisap ilk toplantıda ulaşılamadığı takdirde izleyen toplantılarda da aynı nisaplar aranır. İmtiyaz mutlaka esas sözleşme ile tanımlanır. TTK nun 478/1 ci maddesine göre imtiyaz kuruluşta veya daha sonra esas sözleşmede yapılacak değişiklikle tanımlanabilir. Bu durumda imtiyaz tanınan pay veya paylar ile diğerleri kendiliğinden ve zorunlu olarak iki farklı grup oluştururlar. Ancak mevcut payların arasında bir üstünlük olmaksızın esas sözleşmede a b ve c gibi farklı gruplara ayrılması bir imtiyazın tanıdığı anlamı doğurmaz. İmtiyazın esas sözleşmede temellendirilmesi şarttır. Bu nedenle imtiyazın tanımlanması somutlaştırılması mutlak surette esas sözleşmede belirtilmelidir. İmtiyazlı paylara sağlanan üstün hak veya avantaj hak sahibinin diğerlerinden önce tatmin edilmesi şeklinde olabilir. Örneğin dağıtılacak şirket karının yüzde 10 unun önce imtiyazlı paylara kalan karında diğer tüm paydada oransallık ilkesine göre dağıtılması kar payında sınırlandırılmış imtiyaz veya kalan karın sadece adil paylara oransallık ilkesi uyarınca dağıtılması kar payında sınırlandırılmış imtiyaz olarak tanımlanabilir. İmtiyaza ilişkin üstünlüğün kural olarak paydan kaynaklanan pay sahibi haklarına ilişkin olması zorunludur. Türk Ticaret Kanunu 478 inci maddesinin birinci fıkrası hükmündeki imtiyaz Kar Payı, tasfiye Payı, rüçhan hakkı ve oy hakkı gibi haklarda paya tanınan üstün bir hak veya kanunda

5 öngörülmemiş yeni bir pay sahibi hakkıdır. Buna göre imtiyazın konusu yönetim ve mal varlığı değerli haklar oluştur. Örneğin Oy hakkı, yönetim kurulunda temsil edinme hakkı, kar payı hakkı, tasfiye bakiyesi hakkı, rüçhan hakkı gibi. Sonuç olarak; Anonim şirketlerde pay ve pay senetleri ticaret siciline tescil ile hüküm ifade etmeye başlar. Pay senetleri nama ve hamiline yazılı olarak basılabilir. Pay senetleri sahiplerine kar payı, tasfiye bakiyesi, oy hakkı rüçhan hakkı genel kurula katılma hakkı vs haklar verir. Pay senetlerinin itibari değeri bir kuruştan aşağı olamaz ve bakanlar kuruluna verilen yetkiye istinaden 100 katına kadar artırılabilir sayılı Türk Ticaret kanunun 476. Maddesine aykırı olarak çıkartılan payların geçersiz olduğu belirtilmiş ve bu payların ihracından dolayı ihraç edenler zarar verdikleri kişilere karşı mütesesilen sorumludurlar. Pay senetlerinde imtiyaz sadece esas sözleşme değişikliği ile tanımlanabilir. Genel kurulun tavsiye niteliğindeki kararları geçerli değildir. İmtiyaz eşit itibari değerdeki paylara farklı sayıda hak tanıyarak gerçekleşebilir. Pay senetlerine imtiyaz tanınabilmesi için sermayeyi oluşturan payların %75 inin onayı ile tanınabilir. İmtiyaz kişilere değil pay senetlerine tanınabilir. Bunun tek istisnası da TTK nun 360. Maddesinde belirtilen azınlıklara yönetim kuruluna katılım hakkıdır. İmtiyazın konusunu yönetim ve malvarlığı karakterli haklar oluşturur. Bunlarda oy hakkı kar payı hakkı tasfiye bakiye hakkı temsil edilme hakkı rüçhan hakkı vs. diye biliriz. SERMAYE ŞİRKETLERİNDE TEMSİL

6 GÜCÜ VE TEMSİL YETKİSİ; ŞİRKETLERDE TEMSİL GÜCÜ VE TEMSİL YETKİSİ; Şirketlerde temsil gücü ve yetkisi Limited şirketlerde Müdürler ve müdürler kurulu tarafından Anonim şirketlerde ise Yönetim Kurulu tarafından yerine getirilir. Kısaca temsil gücü nedir temsil yetkisi nedir sınır ve kapsamları nelerdir değineceğiz. Temsil gücü: Hukuki işlemlerin ne dereceye kadar ve hangi koşullar altında şirket adına yapılabileceği ile ilgili iken, temsil yetkisi, kimin ne dereceye kadar şirket adına hukuki işlemler yapabilmeye hakkı olduğu ile ilgilidir. Böylece temsil yetkisinde, şirketin amaç ve konusuna giren tüm hukuki işlemlerin doğrudan doğruya şirketin adına yapıla bilmesi temsil gücünde ise imzaya yetkili kişilerin yasada öngörülen temsil gücünün kapsamı söz konusudur. Şirketlerde yönetim kurulu, müdür ve müdürler kurulu iç ilişkide yönetim organı olduğu gibi dış ilişkide de temsil organıdır. Yönetim organları yaptıkları işlemlerde tüzel kişiliği hak sahibi yapar. Borç ve yükümlülük altına sokar ve şirket içi ilişkide ortaklara karşı dış ilişkide de üçüncü kişilere karşı temsil eder. Yönetim organlarının şirketin temsil i alanında tek yasal temsil organlarıdır. Ancak bazı istisnaları vardır. Örneğin TTK nu 446/1 c bendin uyarınca Yönetim Kurulu Genel kurul kararlarının iptalini talep ederse, Bu durumda şirketi temsil etmek üzere mahkemenin bir kayyım ataması gerekir. Aynı şekilde görevde bulunan yönetim kurulu üyelerine karşı sorumluluk davası açılmışsa şirketi yine mahkemece atanacak bir kayyım temsil eder. Temsil yetkisinin kapsam ve sınırlarını incelecek olursak; Yeni TTK n unda ultra Vites kuralı kaldırıldığından Şirketin amaç ve konusu, Şirketi temsili yetkili kimselerin yapabilecekleri iş ve işlemler bakımından şirkete rücu edebilmesi veya edememesi yönünden sorumluluk sınırı teşkil

7 eder. Temsil yetkisinin sınırına gelecek olursak, Temsil yetkisi dışa dönük nitelikte olduğundan daha çok üçüncü kişilerin menfaatleri ile ilgilidir. Bu nedenle içerik itibari ile temsil yetkisinin bölünmesi ve ya sınıflandırılması mümkün ise de bunun ticaret siciline tescil ve ilanı mümkün değildir. Edilse dahi iyiniyetli üçüncü kişilere karşı hüküm ifade etmez. Çünkü sicilin fonksiyonu ancak tescil ve ilanı gerekli hususlar tescil ve ilan edilirse üçüncü kişilerin iyi niyetini bertaraf etmektir. Bu nedenle tescil ve ilanı gerekmeyen hususların ticaret sicilinde tescil ve ilan edilmesi üçüncü kişilerin iyi niyetini ortadan kaldırmaz. Örneğin Yönetim Kurulu üyelerinden (A) nın ancak ,00 TL ye kadar işlem yapma yetkili olduğu (B) nin ise sadece Ticari işlerle ilgili işlem yapabileceği şeklinde şartlar konulamaz. Konulur ve sicile tescil edilirse nasıl olur? Tecil ve ilan edilse dahi iyiniyetli üçüncü kişilere karşı hüküm ifade etmez. Şu kadar ki üçüncü kişi gerçek durumu biliyorsa yani yapılan sınırlamalardan haberi var ise veya şirket yazılı olarak bildirilmiş ise fiilen bilme söz konusu olur. Ve bilmesi gerektiği kanıtlanır. iyiniyet ortadan kalkar ve bu kişiye karşı söz konusu sınırlama hüküm ifade eder. İçerik itibari ile temsil yetkisinin sınırlandırılması iç ilişkide hüküm ifade eder ve bu temsil yetkisine sahip olanlar için bir talimat niteliğindedir. Buna aykırı hareket eden yöneticinin kişisel olarak şirkete karşı sorumluluğu söz konusudur. Bu durumda iyi niyetli üçüncü kişilere karşı şirket sorumlu olur ancak daha sonra bu sınırı ihlal eden yönetim kurulu üyesine rücu edebilir. Temsil yetkisinin sınırlandırılması yasadan doğan sınırlama değil aksine temsil yetkisinin tüzel kişinin kedi iradesi ile yaptığı sınırlamadır. Bu da iki şekilde yapılabilir. 1: Temsil yetkisi sadece merkezin veya bir şube işyerinin işyerine özgülenebilir.

8 2: Birlikte temsil esası öngörebilir. Temsil yetkisinin bu şekilde sınırlandırılmasının üçüncü kişilere karşı geçerli olabilmesi için bunun tescil ve ilan edilmesi zorunludur. Sonuç olarak bakacak olursak 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunda ultra vites kuralı kaldırıldığı için hak ehliyetinin sınırını işletme faaliyetlerinin konusu çizmemektedir. Dolayısı ile şirketin hak ehliyetinin değil imza yetkisine rücu edip etmeyeceğini ilgilendirmektedir. Şirket amaç ve konusu dışındaki işlemlerin şirketi bağlamaması için yapılan işlemin işletme faaliyet konusu dışında olduğunu üçüncü kişinin bildiğini ve bilmesi gerektiğini ispatlaması halinde şirket sorumluluktan kurtulmaktadır. Temsil yetkisi kişi ve kapsam açısından bölünemez bölünse dahi iç ilişkide hüküm ifade eder. İyiniyetli üçüncü kişileri bağlamaz. Temsil yetkisi ancak iki şekilde sınırlandırılabilir. Buda merkez ve şube işyeri olarak ve6102 Sayılı TTK nun 371/3. Madde hükümlerine göre birlikte temsil esası şeklinde sınırlama yapılabilir. SERMAYE PİYASALARININ GELİŞMESİ EKONOMİLERDEKİ KRİZLERİN BAŞ ETKENİ OLABİLİR Mİ? SERMAYE PİYASALARININ GELİŞMESİ EKONOMİLERDEKİ KRİZLERİN BAŞ ETKENİ OLABİLİR Mİ?

9 Sermaye piyasası, ekonomide finansal sistemi oluşturan unusurlardan biridir. Finansal sistem ise, tasarruf sahipleri ile fon ihtiyacı olan taraflar arasındaki fon alış verişini sağlayan kurumlar, finansman araçları, finans kurumları, bu kurumları düzenleyen ve denetleyen kurullardan oluşan yapıdır. Finansal sistemin başlıca görevi, piyasadaki mevcut tasarrufların en verimli yatırım alanlarına yönelmesini sağlamak ve fon alış verişi sırasında doğabilecek riskleri önlemek ve yönetmektir. Finansal sistem, üç unsurdan oluşur; Bankacılık, sigortacılık ve sermaye piyasaları. Sermaye piyasaları, fon sahibi kişilerin yani yatırımcıların birikimlerini, belli bir getiri beklentisi ile yatırım araçlarında değerlendirdiği piyasadır. Fon ihtiyacı olan kişiler ise, sermaye piyasasınını kullanarak, ihraç ettikleri hisse senedi veya borçlanma senetleri aracılığıyla finansman sağlarlar. Risk yönetiminin yanı sıra, sermaye piyasası küçük tutarlarda tek başına ekonomiye yararlı olamayan birikimlerin de borçlanma ve hisse senedi gibi menkul kıymetlere yatırılarak, yatırıma dönüşmesini sağlayan ve böylece ekonomiye hareketlilik getiren bir piyasadır. Birincil Piyasa; Hisse senedi, tahvil vb. menkul kıymetleri ihraç eden, fon ihtiyacı olanlar ile tasarruf sahibi olanların direkt karşılaştığı piyasadır. Halka arz bir birincil piyasa örneğidir. Halka arz olan şirket, finansman sağlamak amacıyla, hisse senedi ihraç eder ve tasarruf sahipleri de bu hisse senetlerine yatırım yaparak tasarruflarını değerlendirmiş olurlar. İkincil Piyasa; Menkul kıymetlerin nakite çevrilmesinin sağlandığı piyasadır. İkincil piyasadaki menkul kıymetler daha önceden alım satıma konu olmuştur. İkincil piyasada, menkul kıymetler (hisse senedi, pay senedi, vadeli işlem

10 sözleşmeleri, varantlar, opsiyonlar vb) aracı kurumlar aracılığıyla alınıp satılırlar. Direkt yatırımcılar ve ihraççılar alım satım yapamaz. Kısaca ikincil piyasa, menkul kıymetlerin yatırımcılar arasında, aracı kurumlar vasıtasıyla el değiştirdiği piyasadır. İkincil piyasanın en organize örneği, menkul kıymet borsasıdır. Kanun ve nizamlarda amaçları çok güzel anlatılmış olan sermaye piyasası araçları günümüzde gerçek amaçlarına ulaşmakta yeterli midir? Yoksa daha çok kriz sebebi midir? Bakmak lazım günümüzde yatırım yapmak üretmek çok maliyetli bir iş olarak karşımıza çıkmakta. Para piyasalarında para alış verişi yapmanın riski üretim yapmanın riskinden daha az maliyetli olması üretim piyasaları olan sanayi sektöründe imalat verilerinin düşmesine ve krizler neden olmaktadır. Kriz; herhangi bir mal, hizmet, faktör veya döviz piyasasındaki fiyat veya miktarlarda kabul edilebilir bir değişme sınırının dışında gerçeklesen dalgalanmalardır. Krizler, finansal yatırımcıların ülke koşullarının riskli hale geldiği konusundaki beklentilerine bağlı olarak, giriştikleri spekülatif ataklar sonucu başlar ve bu atakların yoğunluğu nispetinde şiddet kazanır. Finansal krizler; döviz ve hisse senedi piyasaları gibi finans piyasalarındaki şiddetli fiyat dalgalanmaları veya bankacılık sisteminde geri dönmeyen kredilerin aşırı şekilde artması sonucunda yaşanan ciddi ekonomik sorunlar olarak da tanımlanabilir. Finansal Krizin Nedenleri Finansal krizlerin aşırı borçlanma, uluslararası sermaye hareketleri, döviz kuru politikaları gibi birçok nedeni bulunmaktadır. Biz bu nedenleri aşağıda kısaca inceleyeceğiz. 1. Aşırı Borçlanma

11 Gelişmekte olan ülkelerde uygulanan kamu harcamalarına dayalı genişletici maliye politikaları finansal krizin en önemli nedenlerinden birisidir. Kamu kesimi borçlanma gereğinde ortaya çıkan aşırılık ülkelerde yatırım yapan kişi ve kurumlar için geleceğe yönelik belirsizlik riskini artırmaktadır. Son dönemde bir çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere yaşanan krizler, etkin ve sağlıklı çalışan bir borç yönetiminin önemini ortaya çıkarmış ve özellikle gelişmekte olan ülkelerin finansal krizlere olan yatkınlıkları nedeniyle kendileri için etkin borç yönetim politikaları oluşturmalarını zorunlu hale getirmiştir. Borç yönetim politikaları her ne kadar krizlerin ana nedeni olmasa da, borç portföyünün vade yapısı, faiz oranı ve para cinsi kompozisyonun yanı sıra, devletin verdiği doğrudan ve dolaylı garantiler de krizlerin derinleşmesinde önemli roller oynamaktadır. Etkin borç yönetimi olmak koşuluyla borçlanmanın kriz dönemlerinde etkili bir politika aracı olduğu kabul edilmektedir. Borç yönetimi, dünyanın pek çok ülkesinde belirli kriz (enflasyon ve deflasyon ) dönemlerinde iyi bir kriz önleme aracı olmuştur. Ne var ki, günümüzde borçlanmanın krizi önlemedeki olumlu etkilerinden daha çok onun krizi tetikleyen yönü üzerinde durulmaktadır. Örneğin, Latin Amerika, Güney Asya ve Rusya krizleri neticesinde ülkelerin borç stokları artmış ve dolayısıyla borçlanma sadece bu borçların çevrilebilmesi için gündeme getirilmiştir. Şimdi ise Yunanistan ve AB ülkeleri borç/ gsmh oranları birlik tarafından belirlenen kriterlerin çok üzerindedir. 2.Uluslararası Sermaye Hareketleri Finansal küreselleşmenin hızlanması ve özellikle 1990 lı yıllardan sonra uluslar arası sermayenin dünya ölçeğinde serbestçe dolaşma imkanını bulması nedeniyle, dünyada ekonomik krizlerin arttığı gözlenmektedir. Dolayısıyla, uluslararası sermaye hareketlerinin artmasıyla ekonomik krizler arasında çok yakın bir korelasyonu bulunmaktadır.

12 Sermaye hareketleri doğrudan yatırım ve portföy yatırımı olmak üzere iki ana bölümde incelenmektedir. Doğrudan yabancı yatırım, sabit sermaye yatırımı adı altında, sermayenin kaynak ülkeden yatırıma ev sahipliği yapacak ülkedeki şirket hisselerinin uluslararası yatırımcılar tarafından en az % 10 unun alınması şeklinde kendini gösterir. Sabit sermaye yatırımlarına ek olarak doğrudan yatırımın ülkelere girişi; şirket birleşmesi ya da devri, özelleştirme uygulamaları, ortak girişim, stratejik ortaklık ya da devam eden faaliyetlerin genişletilmesi ile de mümkündür. Doğrudan yabancı yatırımların dışında ortaya çıkan ve tahvil ya da hisse senedine doğrudan yatırım şeklinde gerçekleşmeyen, mobilitesi oldukça yüksek olan yatırımlar ise portföy yatırımı içine girer ve uluslar arası hukuk ve ilgili ülke hukuku çerçevesinde örgütlenmiş piyasalarda işlem görürler. Bununla birlikte, IMF, opsiyonlar gibi türev ürünleri dolaylı yatırımlar grubuna dahil etmektedir. Finansal krizlere neden olan, sermaye hareketlerinin ikinci grubunda yer alan portföy yatırımlarıdır. Sıcak para olarak da adlandırılan bu sermaye hareketleri girmiş olduğu ülkenin refahını başlangıçta artırmaktadır. Ne var ki; daha sonra ülke ekonomisinin kırılganlığına paralel olarak ani çıkışlar yaparak, ülkenin çok daha kötü bir duruma sürüklenmesine neden olmaktadır. Finansal krizle karşı karşıya kalan ülkelere bakıldığında kriz öncesi dönemde bu ülkelerde ithalat patlaması yaşandığı ve dış açıkların büyüdüğü görülmektedir. Kısa vadeli sermaye hareketlerine ihtiyaç duyan bu tür ülkelerde, Cari işlemler açığının milli gelir içindeki payının % 4 ü aşması risk olarak ifade edilmektedir. Meksika, Asya ve Türkiye krizlerinde de bu oran % 4 ün üzerine çıktığı görülmüştür. Krizle bağlantılı olan bütün ülkelerin ortak özelliği, ödemeler bilançosu cari işlemler dengesi açıklarının yanında, bu açıkları aşan miktarda yabancı sermayenin söz konusu ekonomilere yönelmiş olmasıdır. İşin ilginç yanı genel itibari ile bu ülkelerin gelişmekte olan ülkeler grubunda yer alması

13 ve ülkelere giren yatırım portföyü içerisinde kısa vadeli sermaye hareketlerinin hızla yükselmesidir. 3. Döviz Kuru Politikaları Döviz kurlarında ortaya çıkabilecek istikrarsızlıklarla krizler arasında yakın bir ilişki söz konusudur. Döviz kurunun belli bir çapaya bağlanarak sabitlenmesi ya da reel değerinin altında baskıda tutulması, finansal sektörü krizlere karşı daha kırılgan hale getirmektedir. Krizin meydana gelmesi için mutlaka yurtiçi (para, maliye) politikalarla, dış ekonomik ilişkilere ilişkin (döviz kuru) politikalar arasında tutarsızlıklar olmalıdır. SONUÇ Günümüzde küreselleşmenin hız kazandığı bir süreç başlamıştır. Bu sayede uluslararası sermaye hareketleri geçmişe nazaran artış göstermiştir. Uluslararası para ticareti, uluslararası mal ticaretinin önüne geçmiştir. İnternet ve teknoloji kullanımının yaygınlaşması da bu süreci daha da hızlandırmıştır. Uluslararası sermaye kısa vadeli karlara tercih etmektedirler. Uluslararası sermayenin mali piyasalara anlık giriş çıkışları finansal piyasaları alt üst etmiş ve küresel krizlere sebep olmuştur. Tobin vergisi kısa vadeli fon giriş çıkışlarına önlem olarak düşünülmüştür. Spekülasyonlar ve spekülatif hareketler zaman zaman dünya ekonomisini de zor durumda bırakmıştır. Finansal kriz endişesi finansal kırılganlığın olmadığı bir finansal piyasa oluşturulması düşüncesini de ortaya çıkarmıştır; fakat anlık sermaye hareketlerinin yasaklanamaması ve engellenmesinin imkânsız olması bu düşünceyi imkansız kılmıştır. Küresel hareketin engellenmesi küreselleşmeye tezat olsa da paradan para kazanan günümüz sistemi krizlerle sarsılmaya mahkûmdur.

14 KÂR PAYI AVANS DAĞITIMINDA CEZALI DURUMA DÜŞMEYİN AMAN DİKKAT KAR PAYI AVANS DAĞITIMINDA CEZALI DURUMA DÜŞMEYİN Şirketlerin kar payı avans dağıtımı yapabilmesi için ana sözleşmelerinde hüküm bulunması ve genel kurul kararı ile ilgili yılla sınırlı olmak üzere yönetim kuruluna yetki verilmek suretiyle temettü avans dağıtabilirler. Her ara dönemde verilecek temettü avansı bir önceki yıla ait bilanço karının yarısını aşamaz. Önceki dönemde ödenen temettü avansları mahsup edilmeden ilave temettü avansı verilemesine ve temettü dağıtılmasına karar verilemez. Temettü avans dağıtılmasına karar verilmesinde ve avanssın ödenmesinde Türk ticaret kanunun bilanço ve gelir tablosunun kabulüne ve karın dağıtılmasına ilişkin madde hükümlerine aykırı olan hükümler uygulanamaz. Şirketlerin kar payı avansı dağıtabilmeleri için kar payı dağıtılacak hesap döneminde hazırlanan üç, altı ve dokuz aylık ara dönem finansal tablolarına göre kar elde edilmiş olması ve avans dağıtımına ilişkin kar payı dağıtımına ilişkin karar alması gerekir. Ancak şirketlerin avans kar dağıtımı yapabilmeleri için gerekli diğer gizli şart ise önceki dönem net karı dır.ancak bu şart 2499 Sayılı Sermaye piyasasına tabi şirketler için geçerlidir. Yeni TTK nun da böyle bir şart öngörülmemiştir. Şirket önceki dönemde zarar beyan etmiş ve tebliğde belirtilen serbest yedek akçelerin toplam tutarı da (sermaye veya çıkarılmış sermayenin ) yarısından az ise sonraki yılda kar payı avans ödemesi yapması mümkün değildir. TTK kanuna göre. ÖRNEK: Apalı1977 Anonim şirketinin 2013 yılı mali verileri aşağıdaki gibidir. Dönen varlıklar 1.250,00 Duran varlıklar 2.350,00

15 Aktif toplamı 3.600,00 Kısavadeli yabancı kaynaklar 1.000,00 Uzun vadeli yabancı kaynaklar 2.000,00 Özkaynaklar 600,00 Pasif toplamı 3.600,00 Şirketin 2013 takvim yılı Dönem net zararı -200,00 TL dir. Daha önce ayrılan yedek akçelerin tutarı ise 300,00 TL dir. Sermayesi ise 500,00 TL dir.bu durumda APALI(1) Şirketi 2014 takvim yılın da dönem net karı olsa dahi avans kar payı ödemesi yapması söz konusu değildir sayılı SPK kanununa göre.çünkü önceki dönem net karının yarısını kar payı avansı olarak dağıtabilir. Ancak sermayesinin 200,00 TL olduğunu varlıklarını borçla finanse ettiğini varsaydığımızda Yeni TTK nuna göre serbest yedek akçeleri mevcut olduğu sürece kar payı avansı dağıtılabilir. Serbest yedek akçelerin oranın belirlenmesinde ana etmen sermaye veya çıkartılmış sermayedir. Dağıtılan kar payı avanslarının aşağıda belirtilen üç halde pay sahipleri tarafından şirkete iade edilmesi gerekir. 1- Şirketin dağıtılan kar payı avansından daha az dönem net karı elde etmesi; Şirket ilgili hesap dönemi sonunda, yıl içinde dağıtılan kar payı avansını karşılayacak tutarda net dönem karının oluşmaması durumunda net dönem karını aşan kar payı avanslarının varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edilmesi gerekir.ilgili tebliğe göre Serbest yedek akçelerden kasıt, genel kanuni yedek akçelerin,sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşan kısmı ile kanun ve sözleşme gereği ayrılanlar dışında genel kurulca ayrılmasına karar verilen yedek akçelerdir. Eğer serbest yedek akçe tutarı da dağıtılan kar payı avanslarını karşılamıyorsa bu durumda fazla ödenmiş olan kar payı avanslarının yönetim kurulunu ihtarı üzerine pay sahipleri tarafından şirkete iade edilmesini gerekir. İade konusunda gerekli önlemleri alacak olan kurum yönetim kuruludur. Örnekteki şirketimiz üzerinden devam edecek olursak Şirketin 2014 yılında dönem karının 300,00 TL olduğunu bunun 100,00 TL kanuni yedek akçeler ve şirket anasözleşmesi hükümlerine göre

16 ayrılmış geri kalan 200,00 TL nin de geçmiş dönem zararlarına mahsup edilmiştir. Şirket özkaynakları 2015 takvim yılı için şu şekilde olacaktır. Sermaye : 500,00 TL Yedek akçeler : 400,00 TL Özkaynaklar Toplamı : 900,00 TL olur. Şirket 2015 yılının 3. Dönemde 800,00 TL kar elde etmiş ve yönetim kurulu elde edilen karın yarısının şirket ortaklarına hisseleri oranında dağıtılmasına karar verilmiştir. Buna göre %50 hisseye sahip iki ortağa 200,00 er lira olarak ödenmiştir. Ancak şirket yıl sonunda ulusal piyasalarda yaşana kriz nedeni ile yılsonu dönem net karı 200,00 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu durumda ödenen kar payı avansı nasıl değerlendirilecektir. Buna göre şirketin sermayesi 500,00 TL olup bir önceki hesap dönemi olan 2014 takvim yılında birikmiş genel kanuni yedek akçeleri toplamı 400,00 TL dir. Şirketin yedek akçeleri sadece kanuni yedek akçelerden ibarettir. Buna göre şirketin yedek akçe tutarının sermayenin yarısını aşan kısmı ( ) 150 TL dir. Bu durumda şirketin dönem net karını aşan kar payı avans ödemesi (200,00 TL) olarak hesaplanacak ve şirket dönem net karını aşan 150 TL tutarındaki kar payı avansını serbest yedek akçelerden karşılayacak serbest yedek akçelerle karşılanamayan 50,00 TL tutarındaki kar payı avansı yönetim kurulunun ihtarı üzerine şirkete iade edilecek. Fazladan ödenen Kar payı avansı için Kurumlar vergisi kanununa göre transfer fiyatlandırması uygulaması söz konusu olacak ve faiz hesaplanıp tahakkuk ettirilecektir. 2-Şirketin hesap dönemi sonunda zarar etmesi ve zararın yedek akçelerle karşılanamaması, İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda, varsa öncelikle bir önceki yıla ait bilançoda yer alan genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerden oluşan zararın mahsubu kullanılır. Bu akçelerin oluşan zararı karşılayamaması durumunda dağıtılan kar payı avansı yönetim kurulunun ihtarı üzerine pay sahiplerinden geri istenir.

17 Verdiğimiz örnek ile devam edecek olursak şirket 3. dönem sonunda 800,00 TL kar elde etmiş olduğunu ve 400,00 TL tutarında kar payı avans ödemesi yaptığını varsayalım ve şirketin yılsonunda ekonomik krizden dolayı 450,00 TL zararla kapattığını varsaydığımızda, 450 TL zararın 400,00 TL si kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerden karşılanacak geriye kalan 50,00 TL karşılanamayan zarar bakiyesi olarak kalacaktır. Dağıtılmış olan kar payı avansı ise yönetim kurulu tarafından ihtar çekilerek şirket pay sahiplerinden istenecektir. Kurumlar vergisi kanununa göre transfer fiyatlandırması uygulaması söz konusu olacak ve faiz hesaplanıp tahakkuk ettirilecektir. 3-Şirketin hesap dönemi sonunda zarar etmesi ve zarar mahsubu sonrasında kalan yedek akçelerin dağıtılan kar payı avansını karşılayamaması; İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçeler oluşan dönem zararından mahsup edilir. Mahsup sonrasında kalan serbest yedek akçe tutarı dağıtılan kar payı avansından indirilir. İndirim işlemi sonucunda dönem içinde dağıtılan kar payı avansı tutarı bakiye serbest yedek akçe tutarını aşıyor ise aşan kısım yönetim kurulunun ihtarı üzerine pay sahiplerince şirkete iade edilir. Kurumlar vergisi kanununa göre transfer fiyatlandırması uygulaması söz konusu olacak ve faiz hesaplanıp tahakkuk ettirilecektir. Örneğimizle devam edecek olursak; Verdiğimiz örnek ile devam edecek olursak şirket 3. dönem sonunda 800,00 TL kar elde etmiş olduğunu ve 400,00 TL tutarında kar payı avans ödemesi yaptığını varsayalım ve şirketin yılsonunda ekonomik krizden dolayı 250,00 TL zararla kapattığını varsaydığımızda, Şirketin esas sermayesi 500,00 TL olup bunun yarısı 250,00 TL dir. Bir önceki hesap dönemin bilançosuna göre şirket kanuni yedek akçeleri toplamı 400,00 TL dir. Buna göre şirketin serbest yedek akçe tutarı yani kanuni yedek akçelerin sermayenin yarısını aşan kısmı 150,00 TL dir. Bu durumda 2015 yılı zararı olan 250,00 TL si genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçeler toplamından mahsup

18 edilecek, bu mahsup sonrasında bakiye yedek akçe tutarı (400,00-250,00) 150,00 TL dağıtılan kar payı avansı olan 400,00 TL den düşülecek, bu mahsup ve indirime rağmen karşılanamayan 250,00 TL tutarındaki kar payı avansı yönetim kurulunun ihtarı üzerine pay sahiplerince iade edilecektir. Kurumlar vergisi kanununa göre transfer fiyatlandırması uygulaması söz konusu olacak ve faiz hesaplanıp tahakkuk ettirilecektir. Sonuç olarak diyebiliriz ki Kar payı avans dağıtımı sadece 2499 sayılı SPK kanununa tabi şirketler için geçerli iken, yeni Türk Ticaret Kanunu ile bütün sermaye şirketlerini kapsamına almıştır. SPK kanundaki gibi önceki dönem Bilançosundaki Dönem net karına geçemeyeceğine dair herhangi bir kısıtlamada söz konusu değildir. Ancak tebliğde belirtilen Serbest yedek akçeler tanımına dikkat edilmesi gerekmektedir burada belirtilen serbest yedek akçeler tanımından kasıt genel kanuni yedek akçeler ile sermayenin veya çıkartılmış sermayenin yarısının aşan kısmı ile kanun ve sözleşme gereği ayrılanlar dışında genel kurulca ayrılmasına karar verilen yedek akçelerdir. Tebliğde belirtilen şartlara göre kar payı avans dağıtımında şirketin sermaye yapısı da çok önemlidir. Sermaye tutarı yükseldikçe serbest yedek akçe tutarı küçülmektedir. Kurumlar vergisi açısından avans kar payı dağıtımı transfer fiyatlandırmasına konu olmazken yukarıda belirtiğimiz şartların gerçekleşmesi durumunda iade edilen tutar için kurumlar vergisinin transfer fiyatlandırmasına ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmekte ancak ödenen gelir vergi stopajı için nasıl bir işlem yapılacağı belirtilmemiştir.

19 6102 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNUN GETİRDİĞİ ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER 6102 Sayılı yasa ile 6762 sayılı yasaya oranla önemli değişiklikler yapılmış ve şirketlerde uygulama birliği ve adalet sağlanmış kurumsallaşma ve sermaye birikimlerinin birleştirilmesi konusunda önemli tedbirler alınmıştır. 1-Üye sayısı; Yönetim kurulu üye sayısı en az üç kişiden oluşması gerekirken artık 6102 sayılı Türk Ticaret kanunun 359 maddesinin 1. Fıkrasına göre bir üyeli yönetim kurulları yeterli olmaktadır. Ancak SPK nın Seri IV, N.56 sayılı tebliğine göre hisseleri borsada işlem gören şirketlerde Yönetim Kurulu üye sayısı her durumda 5 üyeden az olmamak ve bunlardan en az ikisinin bağımsız üye olması koşulu ile yönetim kurulu üyelerinin verimli ve yapıcı çalışmalar yapmalarına, hızlı ve rasyonel kararlar almalarına ve komitelerin oluşumuna ve çalışmalarına etkin bir şekilde organize etmelerine imkan sağlayacak şekilde belirlenir. 2-Ehliyet; 6762 Sayılı yasada yönetim kurulu üyeliğine seçilecek kişilerin ehliyetine ilişkin açık bir hüküm yoktu ve kendilerine kanuni danışman atanan kişilerin yönetim kuruluna seçilip seçilmemeleri konusu doktrin de tartışmalı idi. Yeni kanunda yönetim kurulu üyelerinin ve tüzel kişi adına tescil edilecek gerçek kişinin tam ehliyetli olma şartı öngörülmektedir. 3-Pay sahibi olma şartı kaldırıldı; 6762 Sayılı Yasada öngörülmüş olan ve gereksiz bulunan söz konusu zorunluluk kaldırılarak, yapay ve kanunun dolanılması suretiyle ulaşılan çözümlere son verilmiş ve böylece uzman ve profesyonel yönetim kurulu açılması yolu açılmıştır. 4-Tüzel kişinin Yönetim Kuruluna üye seçilmesi; Yeni kanunda

20 6762 sayılı Yasadaki (312/2) pay sahibi olan tüzel kişinin yönetim kurulu üyesi olamayacağı kuralı kaldırılarak, pay sahibi olsun veya olmasın tüzel kişinin yönetim kuruluna seçilme olanağı getirilmiştir.6102 sayılı yasanın 359/2 maddesine göre. Ancak tüzel kişi toplantılara katılacak bir gerçek kişiyi bizzat belirler ve bu kişi sicile tescil ve ilan edilir. Tüzel kişi tarafından belirlenen üyelerin sicile tescili ile genel kurul tarafından seçilen Yönetim kurulu üyelerinin sicile tescilinden farklı olarak kurucu etkiye haizdir. İlan ise bunun üçüncü kişilere bildirildiğinden açıklayıcı niteliktedir. 5-Belirli pay gruplarına yönetim kurulunda temsil olanağı; Yeni düzenlemede 6762 sayılı yasadan farklı olarak esas sözleşmede öngörülmek şartı ile belirli pay gruplarına ve azınlığa yönetim kurulunda temsil edilme hakkı olanağı getirilmiştir. TTK nun 360. Maddesine göre. 6-Mali sorumluluk sigortası; Getirilen en büyük yeniliklerden biride Yönetim kurulu üyelerinin görevlerini yaparken kusurlarıyla şirkete verecekleri zarar, şirket sermayesinin %25 ini aşan bir bedelle sigorta ettirilmiş ve bu suretle şirket teminat altına alınmaya çalışılmıştır. Halka açık şirketlerde Sermaye piyasası kurulunun ve ayrıca pay senetleri borsasında işlem gören şirketlerde borsa bülteninde duyrulması ve kurumsal yönetim ilkelerine uygunluk değerlendirmesinde dikkate alınması öngörülmüştür. TTK nun 361. Maddesine göre. 7-Yetkilerin belirlenmesi; Yönetim kurulunun devredilmez nitelikteki yetkileri yedi bent halinde tek tek sayılmıştır. Bunlar;

21 a) Şirketin üst düzeyde yönetimi ve bunlarla ilgili talimatların verilmesi. b) Şirket yönetim teşkilatının belirlenmesi. c) Muhasebe, finans denetimi ve şirketin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin kurulması. d) Müdürlerin ve aynı işleve sahip kişiler ile imza yetkisini haiz bulunanların atanmaları ve görevden alınmaları. e) Yönetimle görevli kişilerin, özellikle kanunlara, esas sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazılı talimatlarına uygun hareket edip etmediklerinin üst gözetimi. f) Pay, yönetim kurulu karar ve genel kurul toplantı ve müzakere defterlerinin tutulması, yıllık faaliyet raporunun ve kurumsal yönetim açıklamasının düzenlenmesi ve genel kurula sunulması, genel kurul toplantılarının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi. g) Borca batıklık durumunun varlığında mahkemeye bildirimde bulunulması. 8-İç yönerge ve yetki devri; Başka bir yeni düzenleme de Yönetim kurulunun bir iç yönerge hazırlanması ve yönetimi bu düzenlemedeki kurallara uygun olarak kişilere devredilmesidir. 9-Üyelerin bilgi alma hakkı; Yeni hükümler arasında 6762 sayılı yasada çok kısıtlı olan Yönetim kurulu üyelerinin bilgi alma ve inceleme hakkı yeni yasada 437. Maddede ayrıntılı olarak açıklanmıştır. 10-Borçlanma ve kefaret yasağı; Yeniliklerden biride3 pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan TTK nun 393.maddesin de belirtilen yakınları şirkete nakit borçlanamazlar. Bu kişiler için şirket kefalet garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez bunların borçlarını devralamaz. 11-Yönetim kuru kararlarının hukuki durumu; Yenilikler arasında genel kurul kararlarında olduğu gibi batıl yönetim kuru kararları da 4 bent halinde sayılmıştır. TTK nun 391.

22 Maddesinde; Madde hükmüne göre, yönetim kurulunun kararının batıl olduğunun tespiti mahkemeden istenebilir. Özellikle; a) Eşit işlem ilkesine aykırı olan, b) Anonim şirketin temel yapısına uymayan veya sermayenin korunması ilkesini gözetmeyen, c) Pay sahiplerinin, özellikle vazgeçilmez nitelikteki haklarını ihlal eden veya bunların kullanılmalarını kısıtlayan ya da güçleştiren, d) Diğer organların devredilemez yetkilerine giren ve bu yetkilerin devrine ilişkin, kararlar batıldır. 12-Uzman komitelerin teşkili; Pay senetleri borsasında işlem gören anonim şirketlerde yönetim kurulu şirketin varlığını gelişmesini ve devamını tehlikeye düşüren sebeplerin erken teşhisi ve bunun için gerekli önlemlerin alınması amacıyla uzman bir komite kurmak sistemi çalıştırmak ve geliştirmekle yükümlüdür. Bu komite payları borsada işlem gören şirketler için zorunludur. Diğer şirketler için ancak denetçinin gerekli görmesi ve urumu yönetim kuruluna yazılı bildirmesi üzerine derhal kurulur. TTK nun 378 maddesine göre. 13- Üyelerin farklılaştırılmış teselsül sorumluluğu; 6762 sayılı yasadaki mutlak teselsül anlayışı terk edilerek farklılaştırılmış teselsül ilkesi kabul edilmiştir. Bu ilkeye göre her yönetim kurulu üyesi birlikte verilen zararlardan ve tek başına verilen zararlardan şahsen isnat edilebildiği ölçüde sorumlu tutulacaktır. TTk nun 379 maddesine göre. 14-Şirketin kendi paylarını iktisap ve rehin olarak kabul etmesi; Bu kural genel kurulun yönetim kuruluna yetki vermesi ve bunu sınırları ve istisnaları ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. TTK nun379 Maddesinde. Böylece belirli sınırlar içinde yönetim kuruluna kendi payları ile ilgili bazı spekülatif hareketleri önlemek için piyasa oyuncusu olma olanağı getirilmiştir.

23 ANONİM ŞİRKETLERDE BİRİKİMLİ OY SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI Anonim ortaklıklarda ortak sayısının artmasıyla birlikte, pay sahiplerinin şirket yönetiminde etkili olabilme olanağı azalmaktadır. Bu durum, pay sahiplerinin şirkete yabancılaşmasına ve bu arada şirket yönetiminin herhangi bir kontrol mekanizması olmaksızın faaliyetlerini sürdürmesine neden olmaktadır. Hisse senedi sahipliğinin dağınık olması sonucunda pay sahiplerinden hiçbir grubun şirket işlerini yönetme konusunda yararı olmamakta; şirkette sahip olduğu paylar çok önemsiz de olsa yönetim kendiliğinden süregelen bir organ olmaktadır. Bunun sonucunda, yönetimden memnun olmayan pay sahipleri Wall Street Kuralı nı işletmek zorunda kalmaktaydı. Bir başka deyişle, bu pay sahipleri, paylarını satarak şirketten çıkmaktaydılar. Bununla birlikte demokrasilerde azınlığı koruyucu mekanizmalar da geliştirilmektedir. Anonim şirketlerde de çoğunluk her zaman kazanmaktadır. Örneğin iki ortaklı bir anonim şirkette; ortaklardan A nın %51, B nin %49 paya sahip olduğunu düşünelim. Genel kurul toplantılarında oylanan her hususta A nın iradesi kazanacak, A yönetim kurulunu tamamen ele geçirecek ve şirketin olağan faaliyeti A nın görüşleri doğrultusunda oluşacaktır. B ise hiçbir şekilde temsil

24 edilmediği gibi, şirketi birikimleri ile finanse eden pasif bir yatırımcı şekline bürünecektir. Uygulamada, sorunun çözümü ve pay sahiplerinin yönetime Katılmasını sağlamak amacıyla çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Bunların başında oy kullanım hakkı bulunmaktadır. Anonim şirket genel kurullarında pay sahiplerine çeşitli konularda iradeleri sorulmaktadır. Bu iradelerin ortaya çıkış biçimlerine oy kullanma metodu adı verilmektedir. Oy Kullanma Metodları; Düz Oy ve Birikimli Oy sistemleridir. 1. DÜZ OY SİSTEMİ; Olağan oy,6 düz oy adî oy kanuni oy genel hükümlere göre oy kullanımı veya çoğunluk oyu adı verilen sisteminde, şirket organlarının (yönetim kurulu üyelerinin, denetçilerin, tasfiye memurlarının) seçiminde pay sahibinin kullandığı her bir oy seçilecek üye sayısı kadar etki yapmaktadır. Bir başka söyleyişle, verilen her bir oy ayrı ayrı her bir üye için verilmiş sayılır. Bu sistem Türk öğretisinde, düz oy sistemi, yaygın etkili oy sistemi ya da etkisini seçilecek her bir üyede gösteren sistem olarak da adlandırılmaktadır. 2. Örnek 1`; Bir anonim şirkette her bir pay bir oy hakkı vermektedir. Yönetim kuruluna üç kişi seçilecektir. Toplam aday sayısı ise yedidir. Bu adaylar içerisinde, pay sahipleri sıralama yapar ve oy pusulasına üç aday ismi belirtir. En çok oy alan üç kişi yönetim kuruluna seçilir. Dikkat edilmesi gereken husus, bu sistemde pay sahiplerinin verdikleri oy, üç kişi için hüküm ifade etmektedir. Düz oy sistemi, şirkette payların çoğunluğunu elde tutan grubun veya pay sahibinin tüm yönetim kurulunu seçebilmesi sebebiyle açık diktatörlük olarak nitelendirilmektedir. Düz oy sistemi kazanan her şeyi alır sistemidir. 3. BİRİKİMLİ OY SİSTEMİ ;Kavramsal Yapı Birikimli oy kavramı için toplu oy, birikmiş oy, oyların yığılması, birleşik oy veya oransal oy terimleri de kullanılmaktadır. Fonksiyonel tanım yapılmak istenirse

25 birikimli oylar bir adaya konsantre edilip yığılabileceği gibi bütün adaylara dağıtılabilen bir oy metodudur. Birikimli oy ifadesi hem mevzuatta hem öğretide yerleşmiştir. Birikimli oy ya da bilinen oy kullanımı; pay sahibinin, sahip olduğu payların miktarı ile seçilecek yönetici miktarının çarpımı kadar oy hakkına sahip olmasıdır. Başka bir söyleyiş ile birikimli oy kullanma bir anonim şirkette azınlık pay sahiplerinin bütün oy güçlerini kazanacağını umut ettikleri bir adaya/ adaylara yönlendirmelerini sağlayan bir tekniktir. Bu yüzden, birikimli oy tekniğini kullanılabilmesi için yapılacak seçimde mevcut adayların sayısının birden fazla olması gerekmektedir. Birikimli olmayan bir sistemde şirket yönetim kurulu üyeleri teker teker seçilmektedir. Birikimli oy sisteminde ise şirket yönetim kurulu bir seferde seçilir.birikimli oy sistemi aday seçiminin söz konusu olduğu her yerde uygulanabilir. Örneğin politik sistemde, mahkemelerde jüri üyelerinin seçimi için ve anonim şirketlerde uygulanmaktadır. Birikimli oy metodu günümüzden 140 yıl önce ABD de ortaya çıkmıştır. 1. Bireysel yatırımcılar bütün oylarını bir kişiye yöneltebilirler.3. Azınlıkların yönetim kurulunda temsili sağlanması vasıtasıyla azınlık hakları korunmaktadır5. Şirkette azınlıkların sesi daha gür çıkabilmektedir.7. Buna karşın birikimli bir oy rejiminde, çoğunluk pay sahibinin/sahiplerinin yönetim kurulunda bütün üyeleri seçtirebilmesi için %51 denetçi daha fazla bir paya ihtiyaçları bulunmaktadır.9. Çoğunluk sistemi yüzünden pay sahiplerinin genel kurula katılmaları için teşvik edici olmamaktadır. Azınlık yönetimde artık temsil edilebileceği için, şirket genel kurullarına ve şirket yönetimine daha çok ilgi gösterecektir. Bu sayede anonim şirketlerde bulunan güç boşluğu sorunu bir ölçüde bertaraf edilebilmektedir.11. Ekonometrik çalışmalar gelişmekte olan ülkelerde pay sahiplerinin birikimli oy sisteminden faydalandığını belirtmektedirler. Birikimli

26 oy sisteminin Türkiye de ileride kurulması muhtemel KOBİ borsalarına çekicilik sağlayacağı ileri sürülmektedir.1. Sistemin Karışıklığı Birikimli oy komblike bir sistemdir. Sistemin karışıklığı sonucunda hile karıştırılmasına sebep verilebilir. Bu yolla oy hakkı sahipleri bu haklarından mahrum bırakılabileceklerdir. Çoğunluk hisseye sahip hissedarlar hesaplama hatası sonucunda yönetimdeki hakimiyetini kaybedebilir. Karşı görüşte olanlar içinse sistem en basit sistemlerdendi.3. Yönetim Kurulunda Polarizasyon Birikimli oy sistemi sonucunda oluşacak yönetim kurulunda değişik fraksiyonların bulunması eleştirilmekte ve bazı çevrelerce bu sonucun pay sahipleri ve şirket yönetimi için iyi olmadığı ileri sürülmektedir. Bu görüş uyarınca yönetim kurulunda harmoni (uyum) ve kohezyon (bağlılık) esas olmalıdır. Fraksiyonel yapı, örgütlerde kollektif karar alma sürecini bozar.5. Kamunun Aydınlanmış Oluşu Azınlık pay sahipleri grubu zaten mevcut şirketler hukuku kurallarına ve Borsa kotasyon kurallarına göre kendileri için gerekli bilgilere kolayca ulaşmaktadırlar. Bu sebeple azınlık pay sahiplerinin yönetim kurulunda temsilci bulundurması ve birikimli oy kullanma gereksizdir.7. Kontrol Savaşlarında Kullanılabilmesi Birikimli oy sistemi dostane olmayan yollardan şirketi ele geçirilmesinde bir araç olabilir.genel OLARAK; Örnek 2 ; Mert ile Berk, Şirket, A.Ş. nin pay sahipleridir. Şirketteki toplam 100 paydan Mert 70 paya, Berk 30 paya sahiptir. Genel kurul toplantısında üç sandalyeli yönetim kurulu için seçim yapılacaktır. Yönetim kurulu için 6 kişi aday olmuştur. Mert; J, S ve M yi desteklemektedir. Berk; T1, T2 ve T3 ü desteklemektedir.tablo 2 4. Birinci Alternatif (Düz Oy Sistemi) Önce birikimli olmayan bir sistemde yapılan seçimi inceleyelim. Birikimli olmayan sistemde Mert kendi adaylarına sahip olduğu oy miktarınca (70 oy) oy vermekte, ve Mert in bütün adayları kazanmaktadır. Azınlık olan Berk in

27 sempati duyduğu adaylar kazanamamakta ve Berk yönetim kurulunda temsil edilememektedir. 5. Birikimli oy kullanma, pay sahiplerinin genel kurulda oyların çoğunluğunu elde bulundurmaksızın yönetim kuruluna üye seçebilmesine olanak verir. Gerçekten, çoğunluk ilkesinin geçerli olduğu hâllerde, yönetim kurulunun üye sayısının kaç kişi olduğu fark etmeksizin %51 oy çoğunluğunu elinde bulunduran grup, kurulun tamamını kendi istediği kişilerden seçtirme olanak ve gücüne sahiptir. Buna karşılık, birikimli oy yönteminde azınlık pay sahiplerinin çoğunluk oyu gerekmeksizin bir veya birkaç yönetim kurulu üyesini seçme imkanına sahiptir. Oy hakkı sahibi bütün oylarını en çok tercih ettiği adaya/adaylara yöneltebilir. Oy hakkı sahibi, tek bir aday veya dilediği adaylar için, dilediği kombinasyonlarda oy kullanabilecektir. 6. SİSTEMİN İŞLEYİŞİ Azınlık Tahakkümü Birikimli oy sistemi, şirket yönetiminin küçük bir azınlığın elinde toplanmasına sebep olabilir. Bu durum, pay sahiplerinin bir kısmının genel kurul toplantısına gelmediği ye da vekaleten ile temsil edilemediği durumlarda (tipik güç boşluğu) ortaya çıkmaktadır Liyakat Eksikliği ve Rant Dağıtımı Yönetim kurulu seçimlerinde amaç bazı pay sahiplerinin gruplarını seçtirmek değil, en iyi yöneticiyi seçtirmek olmalıdır. Bu görüş taraftarlarına göre birikimli oy kullanma sonucu iyi yöneticiler seçilemez. Çok extrem bir örnek olarak, çoğunluk pay sahiplerinin adayı olan yönetim kurulu üyesi hiç hata yapmayan teknik olarak en üstün aday ise, birikimli oy sisteminin sonucu olarak bu aday şirket içinde tavizler veren koalisyonlar kurmak zorunda kalacaktır Meşruiyet Sorunu ; Birikimli oy sistemi ile seçilen bir temsilci, oy hakkına sahip olanların ekseriyeti tarafından seçilmemiş olabilir. Bu sistemde oy hakkına sahip olanların yaklaşık %26 sının birikimli oyları ile

28 bir temsilci seçilebilmektedir. 10. B. DEZAVANTAJLARI Yabancı araştırmalar birikimli oya hissedar desteğinin şirket bazında değiştiğini ve bunun da birikimli oyun şirket bazında farklı değer verildiğinin işareti olduğunu belirtmektedirler. Sermaye piyasasının en az likit olduğu zamanda birikimli oy sisteminin yükselmektedir. Doğal olarak şirketi terk ediş (exit) ne kadar zor olursa şirket içi itirazları o derece özel korumaya almak gereklidir. Dolayısı ile kriz dönemlerinde birikimli oy önemli bir rol oynayabilir Birikimli oy sayesinde ihtilaflar doğmadan yönetim kurulu içerisinde çözülebilir Birikimli olmayan bir sistemde şirket paylarının %51 ini tutanlar, şirket yönetimin %100 ünü kontrol etmektedirler Şirkette azınlığın ezilmesi yerine, şirket yönetiminde çoğunluk ile azınlığın ile birlikte çalışması ilkesi öne çıkmaktadır Birikimli oy sistemi daha geniş ve çeşitli temsil sağlamaktadır. Seçilen temsilcilerin daha demokratik biçimde seçilmesi sağlanmaktadır. Azınlık pay sahiplerinin yönetim kuruluna üye seçtirmesi neredeyse imkansız olmaktadır. Birikimli oy sistemi ile çoğunluk sisteminin olumsuz etkileri kaldırılabileceklerdir. 16. A. AVANTAJLARI ;Birikimli oy sisteminin aşağıda sayılan olumlu özellikleri bulunmaktadır. 17. Bunun yanı sıra Birikimli oy sistemi, bir takım avantajlar ve dezavantajlar arz etmektedir. 18. Şirket mülkiyetinin çok sayıda oluşu küçük yatırımcıların ilgisizliğini doğurmakta. Küçük yatırımcıların ilgisizliği de güç boşluğu problemini doğurmaktadır. Genel olarak, küçük yatırımcıların birikimli oy sisteminden sağlayacakları fayda marjinal kalmaktadır. Öğretide ifade edildiği gibi azınlık pay sahiplerinin yönetim kurulunda kararlara katılması çok anlamlı değildir. Küçük yatırımcılar açısından şirkete

29 yaptıkları yatırımdan sağladıkları getiri önemlidir. J S M T1 T2 T3 MERT BERK SONUÇ KAZANDI KAZANDI KAZANDI KAYBETTİ KAYBETTİ KAYBETTİ İkinci Alternatif (Birikimli Oy Sistemi) Birikimli oy sisteminin uygulandığı sistemde Berk için her şey harika olmasa bile Berk yönetim kurulunda temsil edilebilmektedir. Birikimli oy sisteminde sahip oldukları payların sonucunda; Mert, 210 oya (Mert in 70 Payı çarpı Üç Yönetici), Berk ise 90 oya sahip bulunmaktadır. Tablo 3 J S M T1 T2 T3 MERT BERK SONUÇ KAZANDI KAZANDI KAYBETTİ KAZANDI KAYBETTİ KAYBETTİ Görüldüğü üzere Mert in adaylarından sadece ikisi kazanmakta (birisi kaybetmekte), Berk in adaylarından birisi de kazanmaktadır. Böylelikle Berk de yönetim kurulunda temsil olanağına sahip olmuştur. Örnek 3 (Düz Oy Metodu ve Birikimli Oy Sisteminin Mukayesesi) P anonim şirketinin, toplam 100 adet payından 15 tanedi, B ye ait olmaktadır. B, genel kurul toplantısında seçilecek olan 9 yönetim kurulu üyesinden birisi olarak K yı görmek istemektedir. K yı yönetim kurulunda görmek istemeyen diğer pay sahipleri, K dışında kalan adaylara oy verirler. Böylece, diğer adaylar 85 oy almış olur. Düz oy sisteminde B nin, K yı

30 seçtirme çabası boşa gider. Birikimli oy sisteminde B, 135 oyunun (15 çarpı 9) tamamını K ya verir. Diğer pay sahiplerinin 765 oyu (85 çarpı 9), K yı yönetim kuruluna üye seçtiremeyecek şekilde bölünemeyecektir. Bu yöntemde pay sahiplerinin yönetim kuruluna üye seçebilmesi için asgari oy sayısına sahip olması gerekli ve yeterlidir. Pay sahiplerinin yönetim kurulu üye seçebilmeleri için gerekli olan oy sayısı aşağıdaki formüle göre hesaplanır. ARZULANAN SAYIDA YÖNETİM KURULU ÜYESİ SEÇEBİLMEK İÇİN GEREKEN OYUN HESABI Şirket genel kurulunda bir pay sahibi grubu ya da bir çok gruptan oluşmuş birlikte hareket edenler ellerindeki paylar ile kaç üye seçebileceklerini bilmek isterler. Bu bilgi sayesinde oylarını arzuladıkları adaylar üzerinde toplayabilirler. Buna göre; FORMÜL 1: ArYKÜ = [(AYKÜ. TPM) / (YKÜ + 1)] + K ArYKÜ : Arzulanan Sayıda Yönetim Kurulu Üyesi Seçebilmek İçin Gereken Asgari Pay/Oy AYKÜ : Yönetim Kurulunda Yer Alması Arzulanan Adayların Sayısı TPM : Toplam Pay Miktarı (Oy Kullanmaya Ehliyetli) YKÜ : Seçimi Yapılacak Toplam Yönetim Kurulu Üyesi Sandalyesi K : Gereken Kesir (veya 1) KESİR (Fraction) Kavramı Yukarıdaki ve bu formülde; formüllerin kare parantez içerisine alınmış kısmı, bir oy düğümünü temsil etmektedir. Pay sahibinin/sahiplerinin (veya pay sahipleri grubu) bu düğümü kırabilmesi için, formüle bir miktar kesir eklemesi gerekmektedir. Mevzuat veya anonim

31 şirket, oy miktarında kesirli sayıları kabul etmedikçe, kullanılan oyların tam sayıya çevrilmesi gerekir. Eğer, kare parantez içerisindeki miktar tam sayı ise, düğümü çözmek için bu sayıya 1 eklenir. Örnek 03 (Formül 2) İki ortaklı 100 paya bölünmüş bir anonim şirkette; A 70 paya, B ise 30 paya sahiptir. Genel kurulda 5 yönetim kurulu üyeliği için seçim yapılacaktır. Seçilmesi Arzulanan Yönetici Sayısı 1 2 Gereken Pay Adedi 100/6 + Kesir = Kesir = /6 + Kesir = Kesir = /6 + Kesir = = /6 + Kesir = Kesir = /6 + Kesir = Kesir = 84 Bu tablo ve hesaplamalarda gözlenebileceği üzere, A nın 70 payı ona en azından 4 yöneticiyi seçebilme imkanı vermektedir. Bunun sebebi, A nın malik olduğu pay sayısının 67 denetçi fazla olup, 84 ten az olmasıdır. B nin 30 payı ona sadece 1 yönetici seçme hakkını bahşetmektedir. Bunun sebebi, B nin sahip olduğu pay adedinin, 17 den fazla ancak 34 ten az olmasıdır. BİR YÖNETİM KURULU ÜYESİ SEÇEBİLMEK İÇİN GEREKEN ASGARİ OYUN (PAYIN) HESABI AsYKÜ = [TPM / (YKÜ + 1)] + K AsYKÜ: Yönetim Kurulu Üyesi Seçebilmek İçin Gereken Asgari Pay/Oy

32 TPM : Toplam Pay Miktarı (Oy Kullanmaya Ehliyetli) YKÜ : Seçimi Yapılacak Toplam Yönetim Kurulu Üyesi Sandalyesi K : Gereken Kesir (veya 1) Örnek 5 (Formül 1) Bir anonim şirkette 800 adet pay bulunduğunu düşünelim. Yönetim kurulunun 3 üyesi var. Yönetim kuruluna bir üye seçebilmek için birikimli oy sisteminde 201 pay gerekir. [800 / (3+1)]+1 = 201 Pay olur. Bu çerçevede çoğunluk ilkesine göre yönetim kurulunun tamamını seçebilmek için, örnekteki ortaklıkta 51 oya sahip olmak yeterli olduğu hâlde, birikimli oy yöntemi kullanıldığında çoğunluğun elinde bulunması gereken oy sayısı en az 84 olmalıdır. Diğer bir deyişle birikimli oy yönteminde, herhangi bir grubun şirket yönetiminde tek başına söz sahibi olabilmesi için %51 den daha fazla bir çoğunluk (%84) aranmaktadır. Birikimli Oy Sisteminin Etkisini Azaltmak İçin Başvurulan Yollar ; Öncelikle şu hususu belirtmek gerekir ki yöntemin uygulanabilirliği bunun zorunlu olarak öngörülmesi ile doğrudan ilgilidir. Yoksa uygulanması ihtiyari olan düzenlemelerde yönetim kurulu üyelerinin bu yöntemle seçilmesine ilişkin esas sözleşeme değişikliğinin çoğunluk iradesinin yansıdığı genel kurullarda karara bağlanacağından yöntemin kabul edilmesi çok da mümkün görünmemektedir. Eğer çoğunluk azınlığın da yönetimde temsil edilmesi düşüncesini taşıyorsa bunun için tek yöntem birikimli oy yöntemi değildir. Bunun yerine çoğunluk azınlığa doğrudan yönetim kurulu üyelerinden bir kısmını seçme yetkisi tanıyabilecektir. Dolayısıyla, aşağıda belirtilen yöntemin etkisini azalmak için başvurulacak yöntemler birikimli oyun zorunlu olarak öngörüldüğü düzenlemeler için anlamlıdır. İhtiyari düzenlemelerde çoğunluk, aşağıdaki yöntemlere başvurarak birikimli oyun etkisini azaltmak yerine doğrudan yöntemin uygulanmasını kabul etmeyecektir.

33 1. Yönetim Kurulu Üye Sayısının Az Tutulması Birikimli oy yönteminin etkinliği açısından yönetim kurulu üye sayısı büyük önem arz etmektedir. Nitekim yönetim kurulu üye sayısı ile birikimli oy kullanma yönteminin etkinliği doğru orantılıdır. Diğer bir deyişle yönetim kurulundaki üye sayısı arttıkça birikimli oy yöntemi ile azınlık tarafından seçilmesi muhtemel üye sayısı da artmakta, dolayısıyla çoğunluğun şirket yönetimindeki mutlak hakimiyeti azalmaktadır. Öte yandan, bilindiği üzere daha önce asgari üç üyeden oluşması gereken yönetim kurulu YTTK ile birlikte bir üyeden de oluşabilecektir. Ancak yönetim kurulu üye sayısı bir ve iki olan şirketlerde söz konusu yöntemin uygulanma imkânı bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu yöntem yönetim kurulu üye sayısı üç ve daha yukarı olan şirketlerde uygulama alanı bulabilecektir. 2. Yönetim Kurulu Üyelerinin Kademeli Olarak Yenilenmesi Gerek ETTK gerekse de YTTK uyarınca yönetim kurulu üyelerinin tamamının aynı süre için seçilmesi zorunlu olmayıp, seçilen üyelerin farklı dönemler itibariyle yenilenmeleri mümkündür. Yönetim kurulu üyelerinin kademeli olarak yenilenmesi durumunda da esasen yönetim kurulu üye sayısı sınırlandırılmakta ve yönetim kurulu üye sayısının az tutulması ile aynı sonucu doğurmaktadır. Zira yönetim kuruluna seçilebilecek üye sayısı, birikimli oy yönteminin etkinliği ve azınlığın yönetim kurulunda temsili açından son derece önemlidir. Örneğin, yönetim kurulu 6 kişiden oluşan X Anonim şirketinde çoğunluk pay sahiplerinin 400, azınlık durumunda olan pay sahiplerinin ise 180 paya sahip olduğunu ve yönetim kurulu üyelerinden 2 sinin her yıl yenilendiği varsayalım. Bu durumda, yapılacak ilk seçimde yönetim kurulu üyelerinden 4 ünü çoğunluk pay sahipleri, 2 sini ise azınlık durumunda olan pay sahipleri seçecektir. Sonraki yıl yapılacak seçimde ise çoğunluk durumunda olan pay sahipleri birikimli oy yöntemine göre sahip oldukları 800 oyu (400 2=800) iki

34 adaya eşit miktarda paylaştırmak suretiyle yenilenecek yönetim kurulu üyelerinin 2 sini de seçeceklerdir. Zira azınlık pay sahipleri sahip oldukları 360 oyu (180 2=360), seçilmesini istedikleri bir aday üzerinde toplasalar dahi, yönetim kuruluna üye seçtiremeyeceklerdir. Nitekim ilk seçimi takip eden her yıl sadece görev süresi dolan 2 üyenin seçimi yapılacağından, bu sürecin sonunda yönetim kurulunda azınlığı temsil edecek üye kalmayacaktır. 3. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sınıflandırılması Yönetim kurulu üyelerinin sınıflandırılması ve her sınıfa ilişkin seçimlerin ayrı ayrı yapılması suretiyle de birikimli oy yönteminin etkisinin azaltılması mümkündür. Zira bu durumda da yönetim kurulu toplam üye sayısı belirli sınıflara ayrılmak suretiyle, seçimi yapılacak üye sayısı daraltılmakta ve yöntemin etkinliği azaltılmaktadır. 4. Paylara İmtiyaz Tanınması YTTK Her pay sahibi sadece bir paya sahip olsa da en az bir oy hakkını haizdir. hükmü ile oy hakkından yoksun pay sahibi olmayacağını vurgulamış (YTTK md. 434/2), ancak bununla birlikte birden fazla paya sahip olanlara tanınacak oy sayısının esas sözleşmeyle sınırlanabileceğini ya da bazı paylara diğerlerine nispeten oy hakkında imtiyaz tanınabileceğini de kabul etmiştir. Nitekim Kanunun 478. maddesinde, gerek ilk esas sözleşme gerekse de esas sözleşme değiştirilerek bazı paylara kâr payı, tasfiye payı, rüçhan ve oy hakkı gibi haklarda imtiyaz tanınabileceği belirtilmiş, 479. maddesinde de oyda imtiyazlı paylar düzenlenmiştir. Buna göre, esas sözleşmede hüküm bulunması, imtiyazın kişiye değil paya tanınması, eşit itibarî değerdeki paylara farklı sayıda oy hakkı verilmek suretiyle tanınması ve tanınacak imtiyazın bir paya en çok 15 oy hakkı olacak şekilde belirlenmesi şartlarıyla oyda imtiyazlı paylar oluşturulabilmektedir. Nitekim bazı paylara oy hakkında imtiyaz tanınması durumunda imtiyazlı oy sadece esas

35 sözleşme değişikliği ile ibra ve sorumluluk davası açılmasına ilişkin kararlarda kullanılamayacak bunun dışında şirketin alacağı bütün kararlarda kullanılabilecektir (YTTK md. 479). Dolayısıyla yönetim kurulunun seçimine ilişkin kararda da oy hakkı imtiyazlı olarak kullanılabilecektir. Bu durumda birikimli oy kullanma yönteminin etkisini azaltacak bir yöntemdir. Öte yandan, esas sözleşmede öngörülmek şartı ile belirli pay gruplarına, özellik ve nitelikleriyle belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine ve azlığa yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanınabilir (YTTK md. 360). Bu amaçla, yönetim kurulu üyelerinin belirli bir grup oluşturan pay sahipleri, belirli pay grupları ve azlık arasından seçileceği esas sözleşmede öngörülebileceği gibi, esas sözleşmede yönetim kurulu üyeliği için aday önerme hakkı da tanınabilir. Bu şekilde, esas sözleşmeyle çoğunluk lehine; yönetim kurulu üyelerinin veya adaylarının çoğunluğunu belirleme şeklinde imtiyaz tanınması halinde birikimli oy yöntemi etkisini yitirecektir. 5. Azınlığın Seçtiği Üyenin Azli Yönetim kurulu üyeleri, esas sözleşme ile atanmış olsalar dahi, gündemde ilgili bir maddenin bulunması veya gündemde madde bulunmasa bile haklı bir sebebin varlığı halinde, genel kurul kararıyla her zaman görevden alınabilir (YTTK md. 364). Nitekim birikimli oy yöntemi ile azınlığı temsilen seçilen yönetim kurulu üyelerinin, genel kurulda haklı bir sebep olmaksızın azledilmesi durumunda, yöntem kolaylıkla etkisiz hale getirilebilecektir. Zira azledilen üye nedeniyle meydana gelen boşluk, çoğunluğu temsil eden yönetim kurulu üyeleri tarafından seçilecek üyeler ile doldurulacak, takip eden ilk genel kurul toplantısında da genel kurulun onayına sunulacaktır (YTTK md. 363). 6. Yönetim Kurulu Yetkilerinin Devri YTTK nın 375. maddesinde yönetim kurulunun devredilemez görev ve yetkileri belirtilmiştir. Buna göre, şirketin üst

36 düzeyde yönetimi, şirket yönetim teşkilatının belirlenmesi, müdürlerin ve imza yetkisine sahip kişilerin atanması ve görevden alınması, yönetimle görevli kişilerin gözetimi, muhasebe, finans ve finansal planlama için gerekli düzenin kurulması, pay, yönetim kurulu karar ve genel kurul toplantı ve müzakere defterlerinin tutulması, yıllık faaliyet raporunun ve kurumsal yönetim açıklamasının düzenlenmesi ve genel kurula sunulması, genel kurul toplantılarının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi, borca batıklık durumunda mahkemeye bildirimde bulunulması yönetim kurulunun devredilemez görev ve yetkilerindendir. Bunların dışında kalan hususlarda yönetim kurulu şirket yönetimini devredebilir. Nitekim Kanunun 367. maddesi, yönetim kurulunun, esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, düzenleyeceği bir iç yönergeye göre, yönetimi, kısmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine ya da üçüncü kişilere devretmeye yetkili kılınabileceğini öngörmektedir. Ayrıca yönetim kurulu işlerin gidişini izlemek, kendisine sunulacak konularda rapor hazırlamak, kararlarını uygulatmak veya iç denetim amacıyla içlerinde yönetim kurulu üyelerinin de bulunabileceği komiteler ve komisyonlar da kurabilir (YTTK md. 366). Yönetim kurulunca, şirket yönetiminin yönetim kurulu üyelerinden birine ya da birkaçına yahut üçüncü kişilere devredilmesi veya yönetim kurulu üyeleri arasından azınlık temsilcisinin yer almadığı komiteler oluşturulması birikimli oy yönteminin etkisini kısmen azaltabilecektir. Nitekim yöntemin etkisinin azalıp azalmayacağı azınlığı temsilen yönetim kurulunda bulunan üyenin bilgi alma ve inceleme hakkını kullanma etkinliğine bağlıdır. Zira YTTK nın 392. maddesine göre her yönetim kurulu üyesinin, şirketin tüm iş ve işlemleri hakkında bilgi isteme, soru sorma ve inceleme yapma yetkisi bulunmaktadır. Bu çerçevede, bir üyenin istediği herhangi bir defter, defter kaydı, sözleşme, yazışma, veya belgenin yönetim kuruluna getirilmesi,

37 kurulca veya üyeler tarafından incelenmesi ve tartışılması ya da herhangi bir konu ile ilgili yöneticiden veya çalışandan bilgi alınması reddedilemez. Bilgi alma, soru sorma ve inceleme yapma isteminin başkan tarafından reddedilmesi durumunda, konunun iki gün içerisinde yönetim kuruluna getirilmesi gerekmektedir. Kurulun toplanmaması veya istemi reddetmesi halinde ise üyenin, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesine başvurma hakkı vardır. HALKA AÇIK OLMAYAN ANONİM ŞİRKETLERİN GENEL KURULLARINDA BİRİKİMLİ OY KULLANIMINA İLİŞKİN ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ YTTK nın 434. maddesinin dördüncü fıkrasında, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının halka açık olmayan anonim şirketlerde birikimli oyu bir tebliğ ile düzenleyeceği hüküm altına alınmıştır. Bu yetkiye istinaden Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerin Genel Kurullarında Birikimli Oy Kullanımına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ tarihli, sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Tebliğde, birikimli oyun hesaplanmasına, birikimli oyda uygulanacak esaslara, birikimli oyun kullanılmasına ve sorumluluğa ilişkin düzenleme yapılmıştır. Tebliğin amacının, çoğunluğa sahip olmayan pay sahiplerinin, şirketin yönetim kuruluna üye seçtirebilmelerine imkan sağlayacak birikimli oy kullanımına ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu ilk maddede belirtilmiştir. Tebliğin kapsamı ise halka açık olmayan anonim şirketler olarak belirlenmiştir. Başka bir deyişle halka açık olmayan anonim şirketlerin yönetim kurulu üyelerinin seçiminde birikimli oy yöntemi kullanılması durumunda bu Tebliğde yer alan usul ve esaslara uygun hareket edilmesi gerekmektedir. Bu Tebliğde yer alan hükümler halka açık anonim şirketleri kapsamadığından, halka açık şirketler açısından bu Tebliğin bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Ancak halka açık anonim şirketlerin bu yöntemi kullanması durumunda

38 bu şirketler, bu konuda SPK tarafından yapılan düzenlemelere uymak zorundadır. 1. Birikimli Oyda Uygulanacak Esaslar 1.1. Esas Sözleşmede Bulunması ve Bulunmaması Gereken Hükümler Birikimli Oya İlişkin Açık Hüküm Birikimli oy yönteminin, şirketlerin kabul edip etmemekte serbest bırakılması suretiyle ihtiyari veya mutlak şekilde kabul etmek zorunda tutulmaları suretiyle zorunlu olarak düzenlenmesi mümkündür. Nitekim Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan Tebliğ ile birikimli oy yönteminde ihtiyarilik prensibi benimsenmiş, yöntemin kullanılıp kullanılmayacağı şirketlerin isteğine bırakılmıştır. Tebliğin 5. maddesinde, yöntemi kabul etmek isteyen şirketlerin esas sözleşmelerinde, yönetim kurulu üye seçimlerinde oyların birikimli olarak kullanılabileceğine ilişkin açık bir hükmün yer alması şart koşulmuştur. Bununla birlikte, yönetimi ellerinde bulunduran çoğunluk pay sahiplerinin, şirket genel kurulunda, birikimli oy yönteminin kabul edilmesi yönünde bir esas sözleşme değişikliğine izin vermelerini ve böylece yönetimdeki hakimiyetlerini azınlık pay sahipleri ile paylaşma yoluna gitmelerini beklemek çok makul bir yaklaşım değildir. Ayrıca, birikimli oy yöntemi esas sözleşmede bir şekilde yer alsa da çoğunluk pay sahiplerince esas sözleşmede değişiklik yapılması suretiyle her zaman yöntemin uygulamasından vazgeçilebilecektir. Dolayısıyla, şirket iradesinin genel kurullarda çoğunluk iradesine bağlı olarak şekillendiği gerçeğinden hareketle, kullanılıp kullanılmayacağı şirketin iradesine bırakılan birikimli oy yönteminin uygulama alanı bulması oldukça zor görülmektedir Aday Önerme Hakkına İlişkin Hüküm Bulunmaması Kanunun 360. maddesine göre, esas sözleşmede öngörülmek şartı ile belirli pay gruplarına, özellik ve nitelikleriyle belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine ve azlığa yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanınabilir. Bu amaçla esas sözleşmede

39 yönetim kurulu üyelerinin bu gruplar arasından seçileceği öngörülebileceği gibi bu gruplara aday önerme hakkı da tanınabilir. Esas sözleşmede hem böyle bir hükmün yer alması hem de yapılacak seçimlerde ayrıca birikimli oy yönteminin kullanılması makul değildir. Zira eğer Kanunun 360. maddesine göre azınlığa yönetimde temsil edilme hakkı tanınmışsa, azınlığın şirket yönetiminde temsilini amaçlayan birikimli oy yöntemine başvurulmasına gerek yoktur. Zaten azınlık Kanunun 360. maddesine dayanılarak esas sözleşmeye konulan hüküm çerçevesinde şirket yönetiminde temsil edilecektir. Eğer esas sözleşmede başka bir pay grubuna, Kanunun 360. maddesi çerçevesinde bir imtiyaz tanınmışsa, bu kez de azınlığın ya da kendisine bu imtiyaz tanınmayan grupların yönetimde temsil edilme olasılığı kısıtlanacak ve birikimli oy yöntemi anlamını yitirecektir. Ancak Tebliğin 5. maddesinde, birikimli oy yöntemi ile Kanunun 360. maddesi uyarınca belirli gruplara imtiyaz tanıyan hükümlerin aynı zamanda esas sözleşmede yer alamayacağı düzenlenmiştir. Diğer bir deyişle birikimli oy yöntemini kabul edecek şirketlerin esas sözleşmelerinde, böyle bir imtiyazın bulunmaması gerekmektedir Oyda İmtiyaza İlişkin Hüküm Bulunmaması Bilindiği üzere Kanuna göre bazı paylara daha fazla oy hakkı tanınarak oyda imtiyazlı paylar ihdas edilmesi mümkündür. Pay sahipleri, söz konusu imtiyazı, esas sözleşme değişikliği ile ibra ve sorumluluk davası açılmasına ilişkin kararlar dışında genel kurulda alınan tüm kararlarda kullanılabilecektir. Oyda imtiyazlı payların bulunduğu ve yapılan yönetim kurulu seçimlerinde bu payların oy hakkının imtiyazlı olarak hesaplandığı durumlarda birikimli oy kullanma yönteminin etkinliğinden bahsetmek mümkün değildir. Bu nedenle, Tebliğ birikimli oy yöntemini kabul eden şirketlerin esas sözleşmelerinde Kanunun 479. maddesi uyarınca paylara oyda imtiyaz tanınmasına ilişkin hükümlerin bulunmaması gerektiğini hükme bağlamıştır. Bununla birlikte, Tebliğde yer alan söz konusu hükümden oyda imtiyazın tamamen yasakladığı gibi bir anlam çıkmakla birlikte, birikimli oy yöntemi için önemli olan

40 husus oyda imtiyazın yönetim kurulu üyelerinin seçiminde kullanılmamasıdır. Yoksa genel kurulda alınacak diğer hususlara ilişkin kararlarda imtiyazlı oy kullanılması değildir. Dolayısıyla Tebliğde yer alan hükmü, oyda imtiyazın tamamen kaldırılması şeklinde değil, esas sözleşmede, bu imtiyazın yönetim kurulu üyelerinin seçiminde kullanılamayacağına ilişkin bir hükmün yer verilmesi şeklinde değerlendirmek daha doğru olacaktır Yönetim Kurulu Üye Sayısının Üçten Az Olmayacak Şekilde Sabit Bir Rakam Olarak Belirlenmiş Olması Daha önce belirtildiği üzere birikimli oy yönteminin etkinliği yönetim kurulu üye sayısı ile doğru orantılıdır. Yönetim kurulu üye sayısı arttıkça yöntemin etkisi artmakta ve azınlığın şirket yönetiminde temsil edilme olasılığı kuvvetlenmektedir. Yönetim kurulu üye sayısının değişken bir rakam olarak belirlenmesi, çoğunluğun esas sözleşmedeki sınırlar dahilin de azınlık pay sahiplerinin durumunu da gözeterek bu sayıyı belirlemeleri yöntemin etkinliğini azaltmaktadır. Bu nedenle Tebliğde yönetim kurulu üye sayısının sabit olması zorunlu kılınmıştır. Öte yandan, bilindiği üzere YTTK ile yönetim kurulu asgari üye sayıları yeniden belirlenmiş ve eskiden üç olan yönetim kurulu asgari üye sayısı bire indirilmiştir. Yöntemin işlerliği açısından bakıldığında yönetim kurulu bir kişiden oluşan şirketlerde birikimli oy yönteminden bahsetmek mümkün değildir. Uygulanması fiilen mümkün olmakla birlikte, yönetim kurulu iki kişiden oluşan şirketlerde ise birikimli oy yönteminin kullanılması yöntemin amacı ve mantığı ile bağdaşmamaktadır. Zira birikimli oy yöntemi, şirket yönetiminde azınlığa temsil edilme imkanı sağlarken azınlığı çoğunluk karşısında eşit ya da daha güçlü bir konuma getirmeyi de hedeflememektedir. Bunun için azınlık ile çoğunluğun eşit düzeyde temsil edilme ihtimali bulunan bu şirketlerde de bu yöntemden bahsedilmesi mümkün değildir. Bu nedenledir ki Tebliğin 5. maddesinde bu yöntemin uygulanabilmesi için en az üç kişiden oluşan bir yönetim kurulunun bulunması şart koşulmuştur.

41 Yönetim Kurulu Üyelerinin Tamamının Aynı Genel Kurulda Seçilmesi Yöntemin etkinliğini azaltmak için başvurulabilecek yollardan birisi de yönetim kurulu üyelerinin seçiminin kademeli olarak yapılmasıdır. Böylelikle yapılan seçimde tüm yönetim kurulu üyeler değil, belirli sayıdaki üyeler yenilenmekte, seçilebilecek üye sayısının azalmasına paralel olarak yöntemin etkinliği ve azınlığın yönetimde temsil edilme ihtimali azalmakta ya da ortaklık yapısı itibariyle güçlü azınlık grupların bulunmadığı şirketlerde ortadan kalmaktadır. Tebliğde birikimli oy yöntemini kabul eden şirketlerin tüm yönetim kurulu üyelerinin aynı genel kurulda seçilmesi öngörülmüş ve üyelerin kademeli olarak seçilmesinin yolu kapatılmıştır Üyeliğin Boşalması veya Görevden Alma Sebebiyle Seçimlerin Yenilenmesi Bilindiği üzere yönetim kurulu üyeliğinde herhangi bir sebeple bir boşalma meydana gelirse yönetim kurulu, kanuni şartları haiz birisini geçici olarak yönetim kurulu üyeliğine seçerek ilk genel kurulun onayına sunar. Bu yolla seçilen üye, onaya sunulduğu genel kurul toplantısına kadar görev yapar ve onaylanması halinde selefinin süresini tamamlar. Ayrıca iflasına karar verilen, ehliyeti kısıtlanan ya da Kanunda ya da esas sözleşmede belirlenen vasıfları yitiren kişinin üyeliği ise kendiliğinden sona erer (YTTK md.363). Bunun yanında, yönetim kurulu üyeleri nasıl seçilmiş olurlarsa olsunlar gündemde ilgili bir maddenin bulunması veya madde bulunmasa bile haklı bir sebebin varlığı halinde genel kurulca her zaman görevden alınabilir (YTTK md.364). Anılan Kanuni düzenlemeler azınlığın şirket yönetiminden uzaklaştırılması amacıyla kullanılıp birikimli oy yöntemi vasıtasıyla azınlık tarafından seçilmiş olan bir üyenin üyeliğine son verilmesi mümkündür. Tebliğ, anılan düzenlemelerin bu şekilde kullanılmasını önlemek amacıyla, azınlık tarafından seçilen yönetim kurulu üyesinin/üyelerinin görevinin Kanunun 363 veya 364. maddelerine göre sona ermesi durumunda diğer üyelerin görevinin sona ermiş sayılacağını ve tüm üyeliklere yönelik yeni seçim yapılacağını hükme

42 bağlamıştır. Ancak yine Tebliğe göre görevden alma, mahkemece kabul edilen haklı bir sebebe dayanıyorsa ya da üyelik 363. madde uyarınca kendiliğinden sona ermişse tüm üyeliklere yönelik yeniden seçim yapılmasına gerek yoktur Birikimli Oyun Kullanılması Yönetim kurulu üyelerinin seçiminde birikimli oy kullanılabilmesi için sadece esas sözleşmede hüküm bulunması yeterli değildir. Bunun dışında ayrıca oy kullanacak pay sahipleri veya temsilcileri tarafından genel kurul tarihinden en az bir gün önce şirkete yazılı olarak başvurulması gerekmektedir. Birikimli oy yönteminin uygulanması için sadece bir pay sahibinin ya da temsilcisinin başvurusu yeterlidir. Bu durumda yönetim kurulu seçiminde birikimli oy yönteminin uygulanması zorunludur. Şirkete bildirim yapılmamış olsa dahi, genel kurulda bütün pay sahiplerince karar alınmış olması şartıyla birikimli oy kullanılabilir. Öte yandan, yönetim kurulu seçimi yapılan genel kurul toplantılarında birikimli oy yöntemi ile genel hükümlere göre oy kullanımı (düz oy) birlikte uygulanır. Yani yönetim kurulu üyelerinin seçiminde oylar birikimli oy yöntemi ile diğer hususlara ilişkin alınacak kararlarda ise genel hükümlere göre kullanılır. Birikimli oy, yazılı oy pusulaları ile kullanılır. Bu pusulalarda birikimli oyun dağılımı gösterilir ve oy kullanan kişinin sahip olduğu oy sayısı, adı ve soyadı ile imzası yer alır. Oyunu birikimli olarak kullanan kişi oylarını, dağılımı belirtmeksizin birden fazla aday için kullanmışsa oyların bu adaylara eşit olarak dağıtıldığı kabul edilir. Genel kurulda pay sahibinin temsilci vasıtasıyla temsil edildiği durumlarda, temsil belgesinde birikimli oy kullanımı yönünde bir talimat olmasa dahi, diğer pay sahiplerinin veya temsilcilerinin talebi üzerine genel kurulda birikimli oy kullanılmasının zorunlu olduğu durumlarda temsilci de birikimli oy kullanır. Temsil belgesinde oyun dağılımı konusunda özel bir talimat yoksa temsilci dağılım miktarını kendisi belirler. SONUÇ: Esasen azınlığın da yönetimde temsil edilmesi amacıyla

43 siyasal alanda geliştirilen birikimli oy yöntemi, seçim sisteminin kullanıldığı tüm alanlarda uygulanabilir olması nedeniyle zaman içinde şirketler alanında da uygulanır hale gelmiştir. Ülkemizde, ilk olarak SPK mevzuatı uyarınca (Sermaye Piyasası Kanununa Tabi Anonim Ortaklıkların Genel Kurullarında Birikimli Oy Kullanımına İlişkin esaslar Hakkında Tebliğ Seri:IV, No:29) halka açık anonim şirketlerde uygulama alanı bulan yöntem halka açık anonim şirketlerin yönetim ve denetim kurulu üyelerinin seçimleri için öngörmüştür. YTTK ile birlikte birikimli oy yöntemi tüm anonim şirketleri kapsayacak şekilde genişletilmiş ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığına bu konuda düzenleme yapma yetkisi verilmiştir. Nitekim Gümrük ve Ticaret Bakanlığı da halka açık olmayan anonim şirketlerde birikimli oy kullanımını bir Tebliğle düzenlemiş ve anılan Tebliğ 29/08/2012 tarihli sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Ancak murakıplık müessesesinin kaldırılmasına bağlı olarak yöntemin uygulama alanı da yönetim kurulu üyelerinin seçimi ile sınırlı hale gelmiştir. Oy sayısı ile seçimi yapılacak üye sayısının çarpılması suretiyle hesaplanan oy hakkının, belirli bir aday üzerinde toplanması ya da adaylar arasında istenilen şekilde dağıtılması esasına dayanan birikimli oy yöntemi bu suretle azınlığın şirket yönetiminde temsil edilmesini ve onların da şirket yönetimine katılmasını amaçlamaktadır. Ancak bu, şirket yönetiminin paylaşılması anlamına gelir ki şirket yönetimini elinde bulunduran çoğunluğun çok da arzu ettiği bir şey değildir. Dolayısıyla yöntemin etkinliğinin sağlanması, kullanımının şirketler açısından zorunlu olmasıyla mümkündür. Ne var ki Bakanlıkça yayımlanan Tebliğde yöntemin uygulanması şirketlerin ihtiyarına bırakılmıştır. Kullanılması ihtiyari olarak düzenlenen yöntemin yaygın bir şekilde kullanılması mümkün görülmemekte ve şirket yönetiminin eskiden olduğu gibi çoğunluk esasına dayanılarak seçilen ve tamamı çoğunluğu temsil eden üyelerden oluşacağı öngörülmektedir. Öte yandan, yöntemin etkinliği seçimi yapılacak üye sayısı ile doğru orantılıdır. Yani seçilecek üye sayısı ne kadar yüksek ise yöntem de o kadar etkin demektir. Ancak YTTK ile birlikte

44 murakıplık müessesesi kaldırılmış ve yönetim kurulu asgari üye sayısı da bire indirilmiştir. Yönetim kurulu üye sayısı bir ve iki olan şirketlerde bu yöntemin uygulanması mümkün değildir. Bu durumda üye sayısı en az üç olan şirketlerde yöntemin uygulanabilirliğinden bahsedilebilecektir. Bu da yöntemin kullanım alanını daraltan Kanuni bir sınırlama olarak karşımıza çıkmaktadır. Birikimli oy yöntemi şirket yönetiminin paylaşılması anlamına geldiği için yönetimi başka bir grupla paylaşmak istemeyen çoğunluk tarafından yöntemin etkinliğini azaltan bir takım yöntemler geliştirilmiştir. Yönetim kurulu üyelerinin sayısının azaltılması, üyelerin kademeli olarak seçilmesi, azınlık tarafından seçilen üyenin çoğunluk tarafından azledilmesi, seçimlerde imtiyazlı oy kullanılması bunlardan bazılarıdır. Tebliğ de bu olasılıklar da göz önüne alınarak yöntemin etkisini azaltacak uygulamalar bertaraf edilmeye çalışılmakla birlikte esasen bunlar birikimli oy yönteminin uygulanmasının zorunlu olduğu durumlarda anlam ifade eden yaklaşımlardır. Zira yönetim kurulu üyelerinin seçiminde birikimli oyun kullanılıp kullanılmayacağının şirketin isteğine bırakıldığı durumlarda yönetim yetkisini azınlıkla paylaşmak istemeyen çoğunluk yöntemin etkisini azaltan yollara başvurmaktan ziyade doğrudan yöntemin kullanılmasından vazgeçecektir. VERGİ USUL KANUNU YENİDEN YAZILIYOR.. YENİ VERGİ USUL KANUNUNA NEDEN İHTİYAÇ VAR? Vergi kanunlarından beklenen en temel özellik basit ve anlaşılabilir olmasıdır. Eski tarihlerde yazılan kanunların dili zamanla toplumun konuşma dilinden uzaklaşarak anlaşılmaz

45 hale gelmektedir. Vergi usul kanunu yazıldığından bu yana aradan geçen 50 yılı aşkın zamanda dil açısından belirli bir erozyona uğramıştır. Yine kanun hükümleri de sürekli değişiklik yapılarak düzeltilmeye çalışıldığından birbiri ile çelişkiler içeren net olmayan bir hale gelmiştir. Bu anlamda vergi usul kanununun yeniden yazılması çabası elzem ve olumludur. Anayasa tartışmalarında olduğu gibi yıllarca sürüncemede kalmaksızın kanunun olgunlaştırılarak yasalaşması, yayınlanması ve bir an evvel uygulamaya konulması vergi hukuku uygulamalarındaki istikrarın temini açısından faydalı olacaktır. YENİ VUK NDA NE DÜZENLEMELER VAR? Vergi usul kanunu yeniden yazma çalışmaları başlamış ve taslak metin ortaya çıkmıştır. Taslak metinde dikkatimizi çeken hususlar şunlardır. 1. Eski kanunun maddeleri esas alınmış maddeler birleştirilmiş veya daha düzenli bir hale getirilmiştir. 2. Yasanın içerisinde idare, mükellef bulunmakla beraber aradaki bağlantıyı sağlayan Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin çok az yer aldığı eleştirisi yapılmaktadır. Fakat, sadece 3568 sayılı yasaya göre yetki alan meslek mensupları için mücbir sebep tanımı yapılması yasanın en olumlu yönlerinden biri olarak göze çarpmaktadır. 3. Vergilendirmede normal ve mutad olmayan bir olayın ispat yükü mükellefe aittir demek yerine eski kanundaki gibi durumu iddia edene aittir demek daha yerinde olacaktır. 4. Elektronik defter, elektronik fatura gibi modern uygulamalarla yasa maddelerinin uyumunun sağlanması şarttır. Bu uyumu gerçekleştirecek şekilde maddelerin revize edilmesi gerekmektedir. Elektronik tebligat ile ilgili hüküm eklenmesi olumludur. 5. Vergi cezaları netleştirilmiştir. Bu olumlu bir adımdır. Ancak hapis cezası ile ilgili sınırların çok iyi çizilmediği görülmektedir. Vergisel suçlardan dolayı hapis cezası uygulaması mükellefleri zor durumda

46 bırakabilir. 6. Müzakere, arabuluculuk, tahkim, tarafsız ön değerlendirme, vaka incelemesi, kısa yargılama gibi modern uygulamaların kanunda yer bulması gibi vergi uyuşmazlıkların alternatif çözüm yollarına ilişkin düzenlemelerin kanunda yer alması önerilebilir. 7. Uzlaşma müessesesinin kapsamı genişletilip mükellefle sorunların diyalogla çözümlenmesi uygulamasının sınırları daraltılırken mükellefler dava açmaya yöneltilmektedir. 8. Vergi incelemelerinin daha sıkı kurallara bağlanması gerekmektedir. Vergi inceleme elemanlarının resen takdir yapmasına izin verilmemeli bu yetki sadece takdir komisyonlarına ait olmalıdır. 9. Tasarının 15 nci maddesinde tanımlanan dolaylı vergilerdeki sorumluluk uygulamasının sınırları iyi çizilmelidir. Bu sorumluluk çok geniş olup mükellefler açısından sınırının en azından iyi niyet karinesi içerisinde tanımlanması gerekir. 10. Tasarının 43 ncü maddesinde beyannameler düzenlenmiştir. Vergi beyannamelerinin tek bir beyan haline getirilmesi sürekli ayrı beyanlar verilmesi yerine tek bir formatta ve tek bir beyan ile mükellefin bilgi vermesi sağlanmalıdır. 11. Tasarının 76 ncı maddesinde mükellefe iade edilmesi gereken vergilerin geciktirilmesinde devletin faiz ödemesine ilişkin hüküm yer almaktadır. Eski kanunda yer alan hüküm biraz revize edilmiştir. Son fıkradaki 3 aylık süre bütünüyle kaldırılması mükellef odaklı bir yaklaşım olabilir. 12. Tasarının 85 nci maddesinde hataların tespitinde e) 3568 Sayılı Yasaya göre yetki almış Meslek Mensubunun tespiti ile hükmü kanuna eklenmelidir unutulmaması gereken bir söz Yanlış hesap Bağdat tan bile döner olmalıdır. 13. Tasarının 86 ncı maddesinde hataların düzeltilmesi ile ilgili maksimum süre konulmalı ve düzeltme

47 beyannamesinin reddi mutlaka mükellefe bildirilmelidir. KANUNLAŞMADAN DİKKAT.. Konu ile ilgili daha pek çok eleştiri veya öneri yapılabilir. Elbette Maliye Bakanlığı bu konuda başarılı çalışmalar yapmaktadır ve VUK tasarısının ilgili geniş çevrelerin faydalı görüşleri doğrultusunda rafine hale getirileceğinde inancımız tamdır. Ancak tekrar edelim ki, vergisel düzenlemeler vatandaşlarımızın büyük çoğunluğunu ilgilendirdiği için çok daha geniş açıdan ele alınmalıdır. Konunun çok teknik olması nedeniyle bir fıkra ile sonucu bağlayalım. Temel in karısı vefat etmiş. Cenaze namazı kılınmış, cemaat tabutu sırtlamış tam camiiden cenazeyi çıkartacaklar, tabut camiinin kapısına çarpmış. Tabuttan bir inilti duyulmuş. Hemen açmışlar tabutu. Öldü sanılan kadın yaşıyormuş. Hemen hastaneye götürmüşler ve kadın 10 sene daha yaşamış. 10 sene sonra kadın ölmüş. Yine aynı camiide cenaze namazı kılınmış. Tam tabutu camiinin kapısından çıkartacaklar, birden Temel in sesi duyulmuş: Uşaklar gözünüzü seviyim şu kapiya tikkat edun da! Bizde şimdiden uyaralım Vergi Usul Kanunu Tasarısı na kanunlaştıktan sonra değil, kanunlaşmadan önce dikkat edelim. Hayırlı olması dileklerimle.

48 ANONİM ŞİRKETLER DE GENEL KURUL ÇAĞRI ŞEKLİ VE DİĞER ŞARTLAR Anonim Şirketlerde genel kurul toplantıları iki şekilde gerçekleşir. Çağırı üzerine Genel Kurulun toplanması ve TTK nun 416 maddesine göre çağrısız olarak yapılan Genel Kurul toplantılarıdır. Bunları değerlendirecek olursak; 1.Çağrılı Genel Kurul Toplantısına İlişkin İşlemler a)çağrının Şekli ve Usulü Genel kurul toplantılarına kural olarak bütün pay sahiplerinin katılmasını sağlamak, onlara gerekli konuşmaları yapmak ve oyları ile şirketin gidişini ve faaliyetini yönlendirmek imkanı vermelidir. Bu nedenle toplantıdan ve gündemindeki hususlardan pay sahiplerinin düzenli bir şekilde haberdar

49 edilmesi gerekir. Genel kurul toplantıya nasıl çağrılacağının esas sözleşmede gösterilmesi gerekir.(ttk m.339/2.h) Ayrıca, TTK m.414/1 hükmünde, teknolojik gelişmeler dikkate alınarak, md. 1. fıkrasına uygun olarak, çağrı ilanının şirketin internet sitesinde yapılması şartına da yer verilmiştir. Buna göre, Genel kurulu toplantıya çağrı, esas sözleşmede gösterilen şekilde, şirketin internet sitesinde ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanan ilanla yapılır. Bu çağrı, ilan ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az iki hafta önce yapılır. Pay defterinde yazılı pay sahipleriyle, önceden şirkete pay senedi veya pay sahipliğini ispatlayıcı belge vererek adreslerini bildiren pay sahiplerine, toplantı günü ile gündem ve ilanın çıktığı veya çıkacağı gazeteler, iadeli taahhütlü mektupla bildirilir. (m.414/1) Buna göre genel kurula çağrının; Şirketin internet sitesinde, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanan ilanla ve İadeli taahhütlü mektupla yapılması gerekir. Belirtmek gerekir ki, eski kanunda pay sahiplerine ve diğer ilgililere gönderilecek mektubun taahhütlü olması yeterli iken, yeni düzenlemede, yerinde olarak iadeli taahhütlü olması öngörülmektedir. Bu çağrı toplantıdan en az iki hafta önce yapılmalıdır. Bu usule uyulmaması ve pay sahiplerinden bazılarının fiilen genel kurul toplantısına katılmaması halinde, genel kurul toplantısı ve alınan kararların iptali, çağrının usule uygun yapılmadığı gerekçesiyle mahkemeden talep edilebilir.(ttk m.446/1,b) Halka açık ortaklıklar anonim şirketlerde ise, genel kurulların toplantıya esas sözleşmede gösterilen şekilde, ortaklığın internet sitesi ve Kamuoyu Aydınlatma Platformu ile kurulca belirlenen diğer yerlerde yayımlanan ilanla çağrılması zorunludur. Bu çağrı, ilan ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az üç hafta önce yapılır. Bu

50 fıkraya ilişkin usul ve esaslar kurulca belirlenir.(6362 sayılı SPK m.29/1) Ancak TTK m. 414/1 e göre, iadeli taahhütlü mektupla toplantı gününün bildirilmesine ilişkin hükmü, borsalarda veya teşkilatlanmış piyasalarda devamlı işlem gören hisse senetleri hakkında uygulanmaz. (TTK m.414/2; 6362 sayılı SPK m.29/2 TTK m. 414/1 hükmünde internet sitesi ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yapılacak çağrının, ilan ve toplantı günü hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az iki hafta önce yapılması öngörülmektedir. Aynı süre, pay sahiplerine gönderilecek davet mektupları için de geçerlidir. b)ilanın İçeriği Yasada ilan ve çağrı mektuplarına, toplantı gündeminin eklenmesi ve ilanın çıktığı veya çıkacağı gazetenin yazılması gerektiği belirtilmekte, ancak içeriği hakkında bilgi verilmemektedir. GTB nin tarihli kısaca, AŞ Genel Kurullarına ve Bakanlık Temsilciler Hakkında Yönetmelik in 11. maddesinde ayrıntılı olarak belirlenmiştir. Anılan maddeye göre yapılacak ilanın içeriği şöyledir: Genel kurulun toplantıya çağrılmasına ilişkin ilanlarda ve pay sahiplerine gönderilecek mektuplarda (m. 11/1); Toplantı günü ve saati, Toplantı yeri, Gündem, Gündemde esas sözleşme değişikliği varsa değişen maddenin eski ve yeni şekilleri, Çağrının kimin tarafından yapıldığı, İlk toplantının herhangi bir nedenle ertelenmesi üzerine genel kurul yeniden toplantıya çağrılıyor ise, erteleme sebebi ile yapılacak toplantıda yeterli olan toplantı nisabı, Olağan toplantı ilanlarında; finansal tabloların, konsolide finansal tabloların, yönetim kurulu yıllık

51 faaliyet raporunun, denetleme raporunun ve yönetim kurulunun kar dağıtım önerisinin şirket merkez ve şube adresleri belirtilmek suretiyle anılan adreslerde pay sahiplerinin incelemesine hazır bulundurulduğu, Kanunun 428. maddesinde tanımlanan temsilcilerin kimlikleri ve bunlara ulaşılabilecek iletişim bilgileri belirtilir. Yapılacak ilanda, genel kurul toplantısında kendisine vekil vasıtasıyla temsil ettirecekler için vekaletname örneklerine de yer verilir.(m.11/2) Genel kurul kararları toplantıya katılanların yanı sıra katılmayanları da bağlayacağı için (TTK m. 423), gündemde nelerin bulundurulduğunun önceden bilinmesi ve gündemin değiştirilmemesi gerekir. Buna gündeme bağlılık ilkesi denilmektedir.(ttk m.413/2). Bu ilke gereği, kural olarak gündemde bulunmayan hususların sonradan gündeme eklenmesi ve karara bağlanması mümkün değildir, aksi halde bu genel kurul kararının iptali söz konusu olabilir. c)paysahiplerinin İncelemesine Sunulacak Belgeler Pay sahiplerinin genel kurulda oyları bilinçli ve etkili bir biçimde kullanabilmeleri için, şirket işleri hakkında geniş bir bilgiye sahip olmaları gerekir. Yoksa, sadece gündemi bilmek ve genel kurula katılmak yeterli değildir. Bu nedenle, TTK m.437/1 hükmü bu hususu açıkça düzenlemiştir. Buna göre; Finansal tablolar, konsolide finansal tablolar, yıllık rapor, denetleme raporları ve yönetim kurulunun kar dağıtım önerisi, genel kurulun toplantısından en az on beş gün önce, şirketin merkez ve şubelerinde pay sahiplerinin incelemesine hazır bulundurulur. Bunlardan finansal tablolar ve konsolide tablolar bir yıl süre ile merkezde ve şubelerde pay sahiplerinin bilgi edinmelerine açık tutulur. Her pay sahibi, gideri şirkete ait olmak üzere gelir tablosuyla bilançonun bir suretini isteyebilir.

52 Ayrıca, bilgi alma ve inceleme hakkı, esas sözleşmeyle ve şirket organlarından birinin kararıyla kaldırılamaz ve sınırlandırılamaz.(ttk m. 437/6). Bu hükme uyulmaması, TTK m. 436 hükmüne göre ilgili genel kurulun kararının iptali sonucunu doğurur. 2. Çağrısız Genel Kurul Toplantısı a)koşul TTK m. 416/1 ve GTB nin tarihli AŞ Genel Kurullarına ve Bakanlık Temsilciler Hakkında Yönetmelik in 12/1 hükmünde genel kurul toplantısının çağrısız da yapılabileceği öngörülmektedir. Buna göre, bütün paysahipleri veya temsilcileri, aralarından biri itirazda bulunmadığı takdirde ve toplantının yapılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, çağrıya ilişkin usule uyulmaksızın genel kurul olarak toplanabilir ve bu toplantının nisabı var olduğu sürece karar alabilir. Ancak, buradaki itirazın toplantı gündemine ilişkin olması halinde, bu genel kurulun olumlu karar yeter sayısıyla ilgili olduğundan, genel kurul toplantısının yapılmasına engel teşkil etmez. Çağrının sonradan yasaya aykırı olduğu veya çağrının hiç yapılmadığı itirazı ileri sürülemez. Fakat bir pay sahibinin toplantıdan ayrılması veya itirazda bulunması, bu genel kurul toplantısını sona erdirir. Bu husus TTK m. 416/1 de toplantı nisabı var olduğu sürece karar alabilirler denilmek suretiyle açıklanmıştır. Bu nedenler, toplantıya devam edilip kararlar alınırsa, bu kararlar batıldır, yani hukuken hiçbir hüküm ifade etmez, yok hükmündedir. Buna göre, her pay sahibinin bu türdeki genel kurul toplantısının yapılmasını önlemek amacına yönelik bir veto hakkı vardır. Tek bir pay sahibi dahi çağrısız genel kurul toplantısında hazır bulunmazsa, alınan kararlar yok hükmündedir. O halde (eski) TTK nın 370. (yeni TTK m. 416) maddesinde öngörülen iki şart gerçekleşmeden yapılan genel kurul hukuken yoktur ve alınan karar da yoklukla maluldür., denilmek suretiyle

53 yerinde belirtilmiştir. b)gündeme Madde Eklenmesi TTK m. 416/1 uyarınca yapılan çağrılı genel kurul gündemine nazaran özellik arzetmektedir. Şöyle ki; çağrısız genel kurulda da ilke olarak gündeme bağlılık ilkesi geçerlidir. Ancak, genel kurulda tüm pay sahiplerinin oy birliği ile alacakları kararla gündeme bazı konular sonradan eklenebilir ve aksine esas sözleşme hükmü geçersizdir. (TTK m. 416/2). Çünkü bu halde tüm pay sahipleri gündem ve konu hakkında bilgi sahibi oldukları için, herhangi bir oldu bitti veya sürprizle karşılaşmaları mümkün değildir. Önemli belirtelim ki, bir konunun gündeme alınması oy birliği gerektirdiği halde karar alınırken, alınan karara konu olan hususlar ilgili genel kurul karar nisabı geçerlidir. Örneğin başlangıçta çağrısız genel kurul gündeminde bulunmayan, ancak sonradan oybirliği ile eklenen şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi (TTK m. 421/3.c) veya nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması (TTK m. 421/3.c) konularının toplantıdaki mevcut payların çoğunluğu veya %70 nin çoğunluğuyla karara bağlanması mümkün değildir. Çünkü söz konusu esas sözleşme değişikliklerinin geçerli olarak karara bağlanabilmesi için, sermayenin en az %75 ini oluşturan payların sahiplerinin olumlu oy vermeleri gerekmektedir (TTK m. 421/3). Dolayısıyla, çağrısız genel kurul toplantı gündemine oybirliği ile yeni bir madde eklenmesi halinde, karara bağlanan konuya ilişkin yasada öngörülen karar nisabına uygun olarak genel kurulun karar alması gerekir. Aksi halde alınan karar batıl olur. Bu bakımdan, gündeme yeni bir maddenin eklenmesinde oybirliği ile karar alınması ayrı bir şey, gündemde yer alan esas sözleşmedeki bir hükmün kanunda öngörülen karar nisabına uygun olarak karara bağlanması ayrı bir şeydir. Çünkü, çağrısız genel kurul toplantısının, tüm payların temsili ve itirazsız olarak toplanmasına rağmen, gündemdeki tüm konuların oybirliği ile alınması gerekmemektedir.

54 c)toplantıyı Terk Halinde Durum Toplantı açılışında hiç itiraz bulunmamasına rağmen, sonradan toplantının terk edilmesi ve bunun toplantı tutanağına yazdırılması halinde, toplantıya devam edilebilir mi? Diğer bir ifade ile, toplantıya devam edilip karar alınırsa, terkten önce ve sonra alınan kararlar geçerli midir? 6762 sayılı TTK m. 370 hükmünde bu konuda açık bir hüküm olmadığı için, konu tartışmalı idi. Ancak TTK daki yeni düzenlemedeki, toplantı nisabı varolduğu sürece karar alabilir (m. 416/1) açık hükmü karşısında söz konusu tartışmalar önemini kaybetmiştir. d)karar Nisapları Önemle belirtelim ki, çağrısız genel kurul toplantısının yapılabilmesi için tüm pay sahiplerinin hazır bulunması şart iken, alınacak kararlarda GK kararlarının geçerliliği açısından, yasada oybirliği aranmamıştır. Genel kurul ister olağan isterse olağanüstü toplansın, kararların geçerli olabilmesi için, yasada öngörülen nisaplara uyulması gerekir. Aynı husus, çağrısız genel kurulda alınacak kararlar için de geçerlidir. Oy birliği sadece şirketin merkezinin yurt dışına nakli ve dolayısıyla uyruğunun değiştirilmesi veya bilanço zararlarının kapatılması için pay sahiplerine yüküm ve ikincil yüküm koyan kararlar içindir (TTK m.421/2.a ve b). Esas sözleşmede, TTK m. 421 hükmünde öngörülen nisaplardan daha ağır hükümler öngörülmemişse, bu iki konu dışındaki genel kurul kararları TTK m. 421/3 hükmünde öngörülen nisaplara uyularak alınır. Yoksa çağrısız genel kurul kararlarının da her konuda oy birliği ile alınacağı söz konusu değildir. Aksi halde, TTK da öngörülen GK toplantı yeter sayılarının dışında yeni ve yasal olmayan bir kural eklenmiş olur ki buna yasa izin vermez. Sonuç olarak; Şirketlerde genel kurul toplantılarına çağrı iki şekilde olup; Bunlar birincisi çağrı üzerine toplantı ikincisi ise carı merasimine gerek kalmaksızın yapılan genel kurul

55 toplantılarıdır. Çağrı üzerine yapılan genel kurul toplantılarında gündeme bağlılık ilkesi gereği gündem dışına çıkılmazken çağrısız olarak yapılan genel kurul toplantılarında oybirliği kuralı ile toplandığı için gündeme yine oybirliği ile yeni maddelerin eklenmesi sözkonusu olabilmektedir. Genel kurul toplantılarına çağrı merasimine kanunda ve yönetmeliklerde belirtildiği gibi tam uyulmaması halinde etkilerinin genel kurul toplantılarının butlanlığına kadar gittiğini görmekteyiz. Finansal Okur Yazarlık Hayatımızı etkileyen en önemli unsur tabi ki de para Tüm yaşamımız kazandığımız para doğrultusunda geçiyor. Hayallerimiz, inandıklarımız, beklediklerimiz ve yaşadıklarımız her şey para ile ilgili. İhtiyaçlarımız sınırsız, kazançlarımız sınırlı. Dolayısıyla kazanmadığımız paraları harcamak gibi bir durumumuz oluştu son yıllarda. İster kredi kartı ile isterse elden taksitlerle borçlarımız arttı gitti. Kazandıklarımızı bankalara veya mağazalara öder olduk. Oysaki kazancımız oranında harcamayı bilsek, doğru yer ve zamanlarda doğru hamleler yaparak farklı alanlara yatırıma yönelsek daha kazançlı çıkacağız. Tüm bu dengeyi sağlayabilmek için bilememiz gereken bir konu var. Peki, nedir bu konu: Yazımızın başlığından da anlaşılacağı üzere Finansal Okuryazarlık. Finansal okuryazarlık, kişinin parasını kullanmasını ve bu parayı yönetmesini, parasını değerlendirme konusunda da iyi kararlar verebilmesi anlamına gelmektedir. Kısaca kazandığımız para konusunda bilgi sahibi olmaktır, parayı en iyi şekilde yönetebilmektir. Finansal okuryazarlık paranızı iyi yönetmek, parasız ve çaresiz kalmamak için gereklidir.

56 Finansal okuryazar olmak istiyorsak; Aşırı borçlanma yapmamamız, yatırım yapmamız, tasarruf hesapları açmamız ve para konusunu evde konuşabilmemiz gerekir. Finansal okuryazarlık paramızı yönetebilme sanatı olduğuna göre paramızı nasıl yönetebiliriz kısa kısa bu konulardan bahsetmeye çalışalım. Paramızı yönetirken yapacak olduğumuz ilk şey, geleceği planlayarak kendimize hedef koyarak basit de olsa bir bütçe hazırlamaktır. Kazandığımız parayı öyle değerlendirip kullanmalıyız ki hem bugünü yaşayıp hem de geleceğe hazır olmalıyız. Bütçe: Kişiye kazandığı paraya göre harcamasını sağlar. Kişinin harcamalarını planlamasına yardımcı olur. Bütçe yapalım ki kazandığımız paranın nereden gelip nereye gittiğini bilelim. Birikim: Birikim bir alışkanlıktır. Acil durumlarımız için yarınlarımız için hayal ve hedeflerimiz için her ay kazancımızın belli bir kısmını bir kenara koyup biriktirmeliyiz. Yatırım: Günümüz şartlarında en basit yatırım bireysel emekliliktir. Devlet katkılarıyla da daha cazip hale gelmiştir. Bugünkü şartlarda da hükümetler vatandaşlarını bireysel emekliliğe yönlendirmektedir. Yatırım yapma konusunda hiçbir bilgisi olmayan bir kişi bile sistem de 10 yıl boyunca kalarak zorunlu tasarrufa yönlendirilmektedir. Yatırıma erken yaşta başlamak yatırımın değerini de o kadar çok büyütür. Borç: Borç insanın sırtında bir yük gibidir. Yanlış karlar vermesine sebep olur. Uzun vadeli düşünme imkânı vermez. Atalarımız borç yiğidin kamçısıdır sözüyle daha fazla gayret gösterilerek borcun bir an önce kapatılmasını tavsiye etmişlerdir. Bu söz bile maalesef günümüzde sürekli borç almayı alışkanlık haline getirilerek bir aldırmazlığın ifadesi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Türk Silahlı Kuvvetlerinden ayrılma cezasını gerektiren disiplinsizlikler kapsamında aşırı borçlanma ve borçlarını ödeyememe yer almaktadır. Kredi Kartı: Kullanmakta olduğumuz kredi kartları bir borçlanma aracı değil ödeme aracıdır. Kredi kartları bize bedava para kullandırıyor aslında yeter ki biz kullanmayı bilelim. Acil durumlarımızda bir cankurtaran gibi yetişir

57 imdadımıza. Kredi kartınızı doğru kullanırsanız sorun yaşamazsınız; sorunlarınızı çözersiniz. Planlama yapalım aylık gelirimizden fazla harcama yapmayalım kredi kartımızla. Taksitler ve limitler başımızı döndürmesin, ayağımız yere sağlam bassın. Çok acil bir durum olmadığı sürece kredi kartlarımızla borçlanmayalım ay sonu gelen ekstrenin asgari ödemesini değil hepsini ödemeye çalışalım. Ülkemizde maalesef 2015 yılında kredi kartı veya bireysel kredi borcundan dolayı icralık olanların sayısı 1 milyonu geçti. Harcamalar: Yazımızın başında dedik: İhtiyaçlarımız sınırsız, kazançlarımız sınırlı Harcamalarımızı kontrol altına alabilmek için öncelikle bilinçlenip bütçe kalemleri ile yazarak dengelemek gerek. Yazılan şey kontrol altında demektir. Gelir=Harcama+Tasarruf eşitliğinde tasarruf edilen miktarı arttırmanın yolu gelirin artması harcamaların azalmasını gerektirmektedir. Gelir daha çok artar harcama daha çok azalırsa tasarruf rakamı büyür. Bu ileride refah içinde yaşamanın birinci adımıdır. Altın Kural Para yönetiminin altın kuralı: Kazandığından az harca. Sonuç olarak finansal okuryazarlık veya parayı yönetebilme liselerde, üniversitelerde, her bir bölümde, yüksekokullarda veya hayatın diğer bölümlerinde zorunlu dersler gibi okutulup insanlar bilinçlendirilmeli. Her meslekten vatandaşın mesleki eğitimlerinin bir parçası olmalı. Toplumun ve vatandaşın bilinçlenmesi sonucunda vatandaş parasını nasıl değerlendireceğini öğrenecek, hem dolar ve altın dışındaki yatırım ürünlerinin de öğrenilmesiyle piyasalar farklılaşacak, borsa gelişecek bilinçsiz borçlanmalar azalacak tasarruf artacaktır. Para kavramı, gelir-gider dengesi, bütçeleme, borçlanma, yatırım ve yatırım çeşitleri, tasarruf ve bankacılık gibi konularda hiç bilmeyen birine toplamda 48 saatlik bir eğitim verilse bile eminim herkes çokça faydasını görecektir.

58 ANONİM ŞİRKETLERDE YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN GENEL KURULDA BULUNMASI ZORUNLU MUDUR? BULUNMAMASI GENEL