Yetişkin. Ülkeden ülkeye, kültürden kültüre farklılık göstermekle birlikte, Dünya Sağlık Örgütü 24 yaş üzerindekileri yetişkin olarak tanımlamaktadır.

Transkript

1 YETİŞKİN EĞİTİMİ

2 Yetişkin Ülkeden ülkeye, kültürden kültüre farklılık göstermekle birlikte, Dünya Sağlık Örgütü 24 yaş üzerindekileri yetişkin olarak tanımlamaktadır. Yetişkinlik bir çok yaşantıyı içerdiğinden herkesin yetişkinlik anlayışı önemli ölçüde farklılık gösterebilmektedir.

3 Yetişkin Biyolojik: Üreyebilme yetisine ve becerisine ulaşmış bireylerdir. Bu dönem ergenliğin ilk safhasına karşılık gelir. Yasal: İmza atabilen, başkasının iznine veya himayesine ihtiyaç duymadan yasal yükümlülüklerini yerine getirebilen kişiler. ülkemizde yasal yetişkinlik yaşı olan 18 yaşını bitirmiş kişilerdir.

4 Yetişkin Sosyolojik: Toplumda yetişkinlerin rollerini üstlenmiş ve tam zamanlı çalışma, oy kullanma gibi sosyal sorumluluklarını yerine getirebilen bireylerdir. Psikolojik: Öz-beni gelişmiş, kendi yaşantısını kontrol edebilen ve yönlendiren, öz-güven ve öz-saygı olgularını hayatının her kademesinde kullanan ve geliştiren bireylerdir.

5 Yetişkin Zihinsel ve bedensel gelişimini tamamlamış, Psikolojik olgunluğa ulaşmış, Ekonomik bağımsızlığını kazanmış ve Toplumda bir sorumluluk üstlenen kişi

6 Yetişkinlerin Özellikleri Kendisine olgun bir insan gibi davranılmasını, saygılı olunmasını beklerler. Alıngandır. Başarısızlıktan, başkalarının yanında küçük düşmekten çekinir, korkar. Eğitimde pasif alıcı olmaktan hoşlanmaz, aktif rol almak ister. Gereksiz, sıkı otoriteden hoşlanmaz. Yetişkinler, çocuk ve gençlere göre daha gerçekçidir.

7 Yetişkinlerin Özellikleri Yetişkinlerin kendileri de zengin bir öğrenme kaynağı olabilir. Geçmişte edindikleri bilgilerle örtüşmeyen, ters düşen yeni bilgiyi reddedebilirler. Davranış değişikliğine direnebilirler. Kalıplaşmış değer yargılarına ters düşüldüğünde eğitimden uzaklaşabilirler. Bu nedenle; öğrenme sürecinde, yetişkinlerin deneyimleri, bilgi birikimleri reddedilmemeli, hatalar bir öğrenme fırsatı olarak değerlendirilmelidir.

8 Yetişkin Eğitimi Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla istenilen değişikliği meydana getirme ve yeni davranışlar kazandırma sürecidir. Androgoji, yunanca; andr (yetişkin) ve agogos (rehberlik) köklerinden türetilmiştir ve yetişkinlerin öğrenmesine yol göstermenin yada yardımın bilim ve sanatı anlamına gelir.

9 Yetişkin Eğitimi Yetişkin eğitimi kavramı birçok kurum ve kişi tarafından farklı şekillerde tanımlanmaktadır. Duman (2005), yetişkinlere yönelik olarak düzenlenen ve mesleki olamayan etkinlik şeklinde tanımlarken, Yetişkin Eğitimi Terimleri Sözlüğü nde UNESCO yetişkin eğitimi ile ilgili oldukça kapsamlı bir tanım yapmaktadır; Yetişkin eğitimi içeriği, düzeyi ve yöntemi ne olursa olsun, ister okullarda, üniversitelerde veya çıraklıkta uygulanan ilköğretimin uzantısı bir eğitim olarak düşünülsün veya o eğitimin yerini tuttuğu varsayılsın, yetişkin olarak düşünülen kişilerin yeteneklerini geliştirmelerine, bilgilerini artırmalarına, teknik veya mesleki yeterliklerini iyileştirmelerine veya bu yetenek, bilgi ve yeterliklerine yeni bir yön vermelerine, tutum ve davranışlarını hem kişisel gelişme bakımından, hem de dengeli ve bağımsız bir toplumsal, ekonomik ve kültürel gelişmeye katılma bakımından değiştirmelerine olanak sağlayan düzenli eğitim süreçlerinin tümünü ifade eder.

10 Yetişkin Eğitimi Dünya Ekonomik İşbirliği Örgütü (OECD) ise, yetişkin eğitimini şöyle tanımlamaktadır; Yetişkin eğitimi, zorunlu öğrenim çağının dışına çıkmış ve asıl uğraşısı artık okula gitmek olmayan kimselerin, yaşamlarının herhangi bir aşamasında duyacakları öğrenme gereksinimi ve ilgisini karşılamak üzere bu amaçla düzenlenen etkinlikleri ve programları kapsar.

11 Yetişkin Eğitimi Günümüzde yetişkin eğitimi, zorunlu eğitim sürecini kapsamakla birlikte herhangi bir sebeple örgün eğitim alamamış ya da eğitimi kesintiye uğramış bireylere yönelik yaygın eğitim faaliyetleri ile gayri resmi öğrenme faaliyetlerini de kapsayan bir eğitim yaklaşımını ifade etmektedir. Bugün dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de bu eğitim faaliyetleri eğitim kurumlarının halka yönelik yaygın eğitim faaliyetleri ya da kamu ve özel sektör çalışanlarına yönelik hizmet içi eğitim faaliyetleri şeklinde gerçekleşmektedir. Bu noktada önemli olan, bu eğitim etkinliklerinin planlı, programlı ve sürekli olması gerektiğidir. Öğrenme etkinliklerini düzenleyenlerin de, bu etkinliklere katılanların da istekli ve bilinçli olmaları gerekmektedir

12 Yetişkin Eğitimi Yetişkin Eğitimi (Androgoji), beş önemli konuya dikkat çeker: Yetişkinler, bilgiye ihtiyaçları olduğunu düşündüklerinde en iyi öğrenirler. Eğer yetişkin, bir bilgiyi neden öğrenmesi gerektiğini anlamamış veya bu bilginin nerede işine yarayacağını bilmiyorsa ona yeni bir şeyler öğretmek oldukça zordur.

13 Yetişkin Eğitimi Öğrencinin kendini algılama şekli de öğrenme kabiliyeti için önemlidir. Yeni becerileri yapamama korkusu gibi öğrenme engellerinin aşılması zorunludur. Yetişkinlere beceri eğitimi vermeye çalışan eğitici, öğrencilerinin en iyi öğrenme yollarını bulana kadar çoğu kez çeşitli öğrenme metotlarını denemek zorunda kalır.

14 Yetişkin Eğitimi Yeni bilgi ve becerileri yetişkinin geçmişteki deneyimleri ile ilişkilendirmek de çok etkilidir. Kendilerinde sağlam bir zemin bulmaları ve yeni öğrenecekleri bilgi ve becerileri bunun üzerine inşa edebileceklerini anlamaları yetişkinlere güven kazandırır. Öğrencinin öğrenmeye hazır olması yetişkin eğitimi teorisinde klasik bir konudur. Yetişkinler, bilgiye o anda ihtiyaç duyduklarına karar vermeleri halinde en iyi öğrenirler ve bilgiyi de en alıcı oldukları zamandır. Bu durum yetişkin eğitimi çevrelerinde eğitilebilir an olarak ta bilinir.

15 Yetişkin Eğitimi Yetişkinlerin öğrenme konusunda yaşam merkezli bir yaklaşım içerisinde olduklarını hatırlamada yarar vardır. Yetişkinleri en çok ilgilendiren bu bilgi veya becerinin hayatlarında nasıl işe yarayacağıdır. Androgojinin anahtar konularından sonuncusu yetişkinlerin öğrenmeye motivasyonudur. Bazı yetişkin öğrenciler diğerlerine göre daha motivedir ve yine bazıları diğerlerine göre daha az engele ve daha fazla öz güvene sahiptir. Kimin motive olacağını tahmin etmek zordur.

16

17 Yetişkin Eğitiminin Amacı Nedir? Kişilere bireysel mutluluk sağlamak, Yaşam standartlarını yükseltmek, Onları yararlı vatandaşlar durumuna getirmektir.

18 Yetişkin Eğitimini Gerekli Kılan Etmenler Ortalama ömrün uzaması Çalışma sürelerinin kısalması Ekonomik ve toplumsal gelişmenin getirdiği zorluklar Bilgi birikimindeki gelişmeler, bu bilgi ve becerileri kazanma gereği Mesleksel hareketlilik Bilimsel ve teknolojik gelişmeler

19 Yetişkinlerin Eğitiminde İlkeler Yetişkin eğitimi, bireyi kendi kapasitesini etkin biçimde kullanabilecek duruma getirmeyi amaç edinmektedir. Programlar yetişkinlerin psikolojik, sosyal, kültürel, ekonomik gereksinmeleri, sorunları ve beklentilerine uygun olmalıdır. Eğitim ortamı yetişkinlerin kendilerini yetiştirmeye ve eğitmeye özendirici olmalıdır. Yetişkin eğitiminde katılım, yetişkinin kendi isteğine bağlı olmalıdır. Yetişkinlerin eğitimi probleme yönelik deneyime dayalı, anlamlı ve serbestliğe yer vermelidir. Yetişkin eğitiminin ana gayesi, devamlı kendi kendini geliştirme olmalıdır.

20 Yetişkin Eğitiminde Dikkat Edilecek Noktalar İlk İzlenim: Eğitimin ilk birkaç gününde, katılanların eğitimler hakkında geliştirdikleri izlenim çok önemlidir. İlk izlenim olumsuzsa, bunu değiştirmek çok güçtür. Bir kursun başından iyi planlanmamış olmasından kaynaklanan karışıklıklar, kurs hakkında olumsuz bir izlenim bırakabilir, yetişkinlerin kursa karşı tutumlarını, ilgilerini ve başarılarını etkileyebilir. İlgi: İnsanlar kendilerine hoşnutluk veren, doyum sağlayan, sorunlarına cevap olan, gereksinimlerini karşılayan konulara ilgi gösterirler, geçmiş öğrenmelerine ters düşen konuları reddederler. Yetişkinin ilgi duyması için eğitimin onların gerçek ihtiyaçlarına dayanması gerekir. Çeşitli yöntemlerle ihtiyaçların belirlenmesi gerekmektedir. Konu ilgi alanlarına giriyorsa motivasyonları artar.

21 Yetişkin Eğitiminde Dikkat Edilecek Noktalar Tekrar ve Pekiştirme: Tekrar yolu ile pekiştirme, öğrenmenin kalıcılığını sağlar. Ancak tekrarın dozunun iyi ayarlanması gerekir. Araya uzun zaman girerse etkisi azalır. Yoğunluk: Etkileşim ne kadar sıcak, heyecan verici, canlı, çekici ve etkiliyse o derece kolay öğrenilir, öğrenilen unutulmaz. Daha çok duyu organı işe girdikçe ve öğrencinin katılımı arttıkça, öğrenilenin kalıcılığı sağlanır.

22 Yetişkin Eğitiminde Dikkat Edilecek Noktalar Açık Kurallar: Katılımcıların uyacakları kurallar, kursun başında açık hale getirilmelidir. Kurallar katı ve gereğinden fazla olmamalıdır. Kendini Değerlendirme: Eğitmen, katılımcıların kendi başarı düzeylerini değerlendirmesine olanak sağlamalıdır. Amacın öğretmek olduğu, not vermek olmadığı bilinmelidir. Yetişkin öğrenci, zaten başaramamak korkusu içindedir, mahcup düşmek istemez. Önemli olan, onun öğrenmesidir.

23 Yetişkin Eğitiminde Dikkat Edilecek Noktalar Serbest İletişim: Eğitimler sırasında iletişime bir sınırlama koyulmamalıdır. İletişimi açık tutmak gerekir. Eğer yetişkinler çeşitli nedenlerle bilgi, duygu ve düşüncelerini açıklamaktan çekinirlerse ya da eğitici tarafından böyle bir sınırlama koyulursa, öğrenmenin etkinliği azalır. Serbest Davranma: Öğrencilerin eğitim alanındaki davranışları üzerine eğitici tarafından gereğinden fazla kontrol ve baskı konulmamalıdır. Böyle bir serbestlik, kuşkusuz saygısızlığa, başına buyrukluğa göz yummayı gerektirmez. Açık kurallara uyulmasını istemek başka, kursta baskı uygulamak başka şeydir. Baskı, tepki doğurur.

24 Yetişkin Eğitiminde Öğrenme Engelleri Sıkılma: Eğer birey, çeşitli nedenlerle eğitim sırasında sıkılmışsa, öğrenme engellenmiş demektir. Yetişkinler eğitime ayırdıkları zamanın iyi kullanılmasını beklerler. Eğitimcinin, ders planını çok iyi hazırlamış olması, ne yapacağını önceden planlaması gerekir. Karmaşıklık: Eğer birey, öğrenilen konuları kafasında düzenleyememiş, birbiri ile ilişkisini kuramamış ve onları birbirine karıştırmışsa öğrenemez. Konuların birbiri ile ilişkisini ve onları düzene sokmasında yardım edilmesi gerekir.

25 Yetişkin Eğitiminde Öğrenme Engelleri Rahatsız Olma: Eğitimcinin uygunsuz tavırları, katılımcıları küçümsemesi, alay etmesi gibi yanlış davranışları yetişkin öğrencileri çok rahatsız eder. Öğrenci-öğrenci, öğrenci-yönetim arasındaki insan ilişkilerinin bozuk olması da yetişkin öğrenciyi rahatsız eder. Bireyin değer ve inançlarında değişiklik yapmak istediğimizde, onu rahatsız etmeyecek yaklaşımlar kullanmamız ve tercihlerine saygı duymamız gerekmektedir. Korku: Yetişkinlerin içine düşecekleri gülünç olma korkusu, alay edilme korkusu, başaramama korkusu ve birisi tarafından incitilme korkusu bilinen ortak korkulardır. Eğitimci, bunları ve benzeri korkuları ortadan kaldırmak zorundadır.

26 Yetişkin Eğitiminde Öğrenme Engelleri Ev Yaşamı ile İlgili Engeller: Ev işlerinden fırsat bulamama; aile üyelerinin istememesi vb. Dış Engeller: Yorgunluk, ulaşım zorluğu, eğitimin yeri, zamanı ve süresi vb. Kişisel Engeller: Kendine güvensizlik, öğrenmeye karşı olumsuz tutum, eğitimin sağlayacağı yarardan emin olamama, bedensel ve zihinsel eksiklikler.

27 Yetişkin Eğitiminde Kullanılabilecek İpuçları Ne anlatılacağını dersin başında söyleyin. Açık ve net bir biçimde anlatın. Aktif eğitim metotları kullanın/mümkünse gösterin. Onların denemesini sağlayın. Katılımcıları gözleyin. Gelişme sağlandığında övün. Onlara öğrendiklerini özetlemelerini isteyin.

28 TEŞEKKÜR EDERİZ