Asistan Dr. Özgür ÖNDER BRSHH

Transkript

1 ASİSTANLIK SÜRECİ VE YILDIRMA Asistan Dr. Özgür ÖNDER BRSHH

2 Bu sunumu hazırlama sürecinde; henüz uzmanlık sınavına girmemiş bir asistan olarak dikkatli olmam ve burada anlatılan ve anlatılamayan durumların öznesi olanların sınavıma jüri olarak girebileceği yönünde abi/abla/arkadaş nasihatleri aldım. Asistanlıkta yıldırma konusunu tartışırken eksenimiz mobbing kavramından çok bu konuda düşüncelerini ve yaşadıklarını paylaşanların, bu paylaşımdan dolayı tekrar mobbing e maruz kalma ihtimalini önleme çabasına kaydı.

3 Mobbing kavramı Anket Vaka Sunumu

4 Mobbing kavramı Bireyin iş yerinde üstü*/astı/eşitleri tarafından uygulanan ve bireyi iş yaşamından dışlamak amacıyla taciz, rahatsız etme ve yıldırma davranışları ile kasıtlı olarak ve uzun bir periyotta uygulanan sürekli, sistemli davranışlar bütünü (K. Lorenz)

5 Mobbing; psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme, sıkıntı verme, yok sayma, görmezden gelme, değersizleştirme gibi kavramları içerir. Mobbing duygusal bir saldırıdır. yaş, ırk, cinsiyet ayrımı gözetmeden (?) taciz, rahatsız etme ve kötü davranış yoluyla herhangi bir kişiye yönelen saldırganlıktır.

6 MOBBİNG; Kişiyi iş yaşamından dışlamak amacıyla kasıtlı olarak yapılır. Kişinin saygısız ve zararlı bir davranışın hedefi olmasıyla başlar.

7 Bazı araştırmalara göre mobbing kar amacı gütmeyen kuruluşlarda, okullarda ve sağlık kuruluşlarında daha yaygındır. İşveren ima ve alayla, karşısındakinin toplumsal itibarını düşürmeye yönelik saldırgan bir ortam yaratarak kişiyi işten ayrılmaya zorlar. Yüksek işsizlik oranları ve dolayısıyla çalışanın değersiz görülmesi mobbingin artmasına neden olmaktadır.

8 MOBBİNG; Organizasyon bozukluğunun daha fazla olduğu işyerlerinde, disiplin getirme, verimliliği artırma, refleksleri koşullandırma (askeri disiplin) öne sürülerek yapılmakta ve meşrulaştırılmaktadır. Mobbing farklı iş alanlarında, farklı ortamlarda, farklı kılıklarda karşımıza çıkabiliyor. İletişimin bilgisayar aracılı yaygınlaştığı son dönemde, e mailler de mobbing aracı olarak kullanılabilmekte

9 ASİSTANLIK MESLEK MİDİR?!?

10 Anket Sunum öncesi; sonuçlarını sunmak üzere demografik bilgileri içeren sorular dışında, 29 ek sorudan oluşan bir anket hazırladık. Bu anket yurt dışı çalışmalarda kullanılan mobbing anketindeki bazı soruların Türkçe ye çevrilmesi, ek olarak, muhtemel sorun alanlarını tanımlayan soruların eklenmesiyle dizayn edilmiştir.

11 Anketler isimsiz olarak doldurulmuş olup 6 soruda demografik özellikler sorgulanmakta, 28 soruda ise çoktan seçmeli cevaplar aranmakta ve öneri sorulan bir soru bulunmaktadır. 4 soru birden fazla seçenek işaretlenebilir formdadır.

12 DİKKATİ ÇEKENLER; Yaş cinsiyet kurum belirtmekten kaçınma Asistanlığın Doğası Gereği algısı Diğer uzmanlık dallarına kıyasla şanslı(!) olduğumuz yargısı Niyet kötü değil; kişilik yapıları böyle ve sistem devam etmeli Retravmatizasyon

13 Ankete İstanbul da çalışan 192 Erişkin ve Çocuk Psikiyatrisi asistanı katılmıştır. Ankete katılanların %59 u kadın %41 i erkek

14 %66.5 i Eğitim Araştırma Hastanesinde %29.8 i Üniversite Hastanesi nde %3.7 si Askeri Hastane de çalışıyordu. Çalışma süresi: 40 saatin altında %11 u saat arasında %70 i saat arasında %17 si 80 saatin üstünde %2 si

15 Kapasitenizin üstünde ya da görev tanımınızın dışında işlerin bilinçli olarak size verildiği oluyor mu? a Her zaman % 3.6 b Sıklıkla %19.8 c Bazen %24.5 d Nadiren %25.5 e Hiçbir zaman %26.6

16 Kapasitenizin altında, vasıflarınız ya da pozisyonunuzla ilgisi olmayan işler size bilinçli olarak veriliyor mu? a Her zaman %4.7 b Sıklıkla %15.6 c Bazen %30.2 d Nadiren %22.9 e Hiçbir zaman %26.6

17 İş yerinde sözlü ya da fiili cinsel tacize maruz kaldınız mı? a Her zaman %0.0 b Sıklıkla %0.5 c Bazen %8.9 d Nadiren %10.9 e Hiçbir zaman %79.7

18 İş yerinizde hissettiğiniz psikolojik baskı nedeniyle işe gitmek istemediğiniz günler oluyor mu? a Her zaman %4.7 b Sıklıkla %15.1 c Bazen %29.2 d Nadiren %19.3 e Hiçbir zaman %31.8

19 İşyerinde maruz kaldığınız psikolojik baskı nedeniyle kurumunuzdan istifa etmeyi/tekrar uzmanlık sınavına girmeyi/mesleği bırakmayı düşündüğünüz oluyor mu? a Her zaman %2.1 b Sıklıkla %7.8 c Bazen %16.7 d Nadiren %19.3 e Hiçbir zaman %54.2 Not: Burada uzmanlık sınavının travmatik etkisi önemli değişkenlerden biri olabilir.

20 Halen çalıştığınız iş yerinde son 6 ay içerisinde bundan önceki sorularda bahsi geçen davranışlardan bir ya da birkaçının bilinçli ve sürekli olarak size veya diğer çalışanlara uygulandığına tanık oldunuz mu? a Evet %42.6 b Hayır %57.4

21 Çalıştığız kurumda en çok psikolojik şiddete maruz kalanların kim olduğunu gözlemliyorsunuz / düşünüyorsunuz? a Şef/şef yardımcısı/öğretim üyesi %11.5 b Baş asistan/uzman %6.8 c Asistan %79.1 d Hemşire/sağlık memuru %9.4

22 Psikolojik şiddete uğradığınız ya da diğer çalışanların uğradığını düşündüğünüz zamanlarda bu en çok kim tarafından yapılıyordu/yapılıyor? a Şef/şef yardımcısı/öğretim üyesi %59.9 b Baş asistan/uzman %17.7 c Diğer asistanlar %7.8 d Hemşire/sağlık memuru %19.2 e Diğer.. %13.3

23 Eğer işyerinde yıldırmaya maruz kalıyorsanız/diğer asistan arkadaşlarınız kalıyorsa;asistan olmasanız da aynı kurumda bu davranışlarla karşılaşacağınızı düşünüyor musunuz? a Evet %38.7 b Hayır %61.3

24 Asistan olarak çalışanların yıldırıcı uygulamalara maruz kaldıklarını ve asistanlığın diğer sağlık çalışanlardan farklı olarak ek bir risk faktörü olduğunu düşünüyor musunuz? a Evet % 71.4 b Hayır % 28.6

25 İş yerinizde karşılaşılan bu davranışların temelini sizce aşağıdakilerden hangisi teşkil etmektedir? a Yönetimin bu tür davranışları fark etmemesi, varlığına inanmaması %19.3 b İdarecilerin bilinçsizliği, kötü yönetimi %32.3 c İdarecilerin kişilik problemleri, şahsi kompleksleri %41.7 d Çalışanlar arası iletişim yetersizliği %25.7 e Yönetim ve çalışanlar arasındaki güven eksikliği %19.8 f Çalışma koşullarının kötülüğü %19.3 g Yapılan işlerin zorluğu %6.6 h İşyerimde bu tür davranışlara rastlanmıyor %9.9

26 İş yerinizde psikolojik saldırıya uğradığınızda ne yaptınız ya da uğrayanların tepkisi ne oldu? a Yapan kişiyle konuşma %27.1 b Hiç birşey %27.5 c Başka bir göreve kliniğe pozisyona geçiş talebi%2.6 d Görmezden gelme %27 e Üstlere şikayet %9.3 f Hukuki yollara başvurma %4.1 g İşyerimizde böyle uygulamalara maruz kalmıyorum/kalmıyoruz %17.2

27 Çalıştığınız kurumda her türden şiddeti bildirebileceğiniz oluşumlar mevcut mu? a Evet %22 b Hayır %78

28 Asistanlık niye bir risk faktörüdür? 1. Asistanın her şeyi yapmaya mecbur olduğu düşüncesi, 2. Görev tanımının belirsiz oluşu, 3. Geçici eleman olarak görülmesi, 4. İş yükünün fazlalığı, 5. İdarecilerin kendi aralarındaki sorunları asistanlara yansıtması sonucu asistanların güç savaşının bir parçası haline gelmesi, 6. Yöneticilerin iletişime kapalı oluşu, 7. Yöneticilerin asistanlara yönelik nesnellikten uzak değerlendirmeleri.

29 Vaka Sunumu Bir; İlk olarak bir EA Hastanesinde, kötülüğü ile ün salmasına karşın, hastane yönetimi ve diğer klinik birimlerin görmezden geldiği, ama pratik noktada insanların uzak durmak için (el altından) ciddi çabalar sarf ettiği; şefi ile ünlü bir klinik.

30 Burada yaşananlara üzülünür, dedikodusu yapılır, vah lar çekilir, ama asla çalışılmak istenmez, orada olmamaktan dolayı haz alınır. İdarece zor durumda kalınmadıkça asistan gönderilmez. İçerde: Ali kıran baş kesen havasında bir klinik şefi, çevresinde çöreklenmiş tapınmacı zümre ve de dışarıda kalanlar.. Klinik içindeki dengeler ve klinik şefinin motivasyonu, tapınmacı zümrenin pohpohlaması ve bunun dışındakilerin aşağılanmasıyla ölçülür vaziyette.

31 Genel hava, kendi ve marifetleri hakkında saatlerce nutuk çeken, kendi ve tebaası dışındakilere çok yaşama şansı vermeyeceği imalarını eksik etmeyen bir klinik şefi. Ki bu klinik içi denge halinde, olağan dile getirilen bir şey. Ya Dengeler Bozulursa?: İlgili klinikte, klinik şefi tapınmacı zümresinin ve kendisinin otoritesinin eksikliğini hissettiğinde zıvanadan çıkar; vizitlerde bağırır, çağırır, alenen küfür eder, uzmanlık vermemekle, asistanlığını zehir etmekle, yetersizlik vermekle tehdit eder

32 Klinik şefinin tahakkümü sadistik düzeylere vardıktan sonra servisteki dengeler bozulmuş, tapınmacı tebaa putlarını kırarak gemiyi ilk terk edenler olmuştur. Sonrasında psikolojik travma mağdurları ya da gemide kalanlar, klinik şefine idari soruşturma yolunu açmak için uğraşmışlardır.

33 İki; Hasta vizitleri; asistan eğitimi için kaçınılmaz olmasından öte aynı zamanda asistanın ciddi şekilde örselendiği bir ortama ve de gerilimli birkaç saate dönüşebilmektedir. Öğrenme sürecinde hata yapma olasılığı tanınmazsa ve hata riski karşısında sert eleştiriler (eleştiriden öte hakaret ve sözel saldırıya varan tepkiler) ön plana geçerse, süreç sekteye uğrar. Bir yandan hata olabilir denirken, bir yandan küçük bir eksiklik karşısında kıyameti koparma tutumuna hemen hemen hepimiz maruz kalmaktayız.

34 Baskın duygu azarlanma endişesi içinde olma, küçümsenme, ayıplanma iken diğer ortamdaki insanların rahatlığını görünce öfkemiz biraz daha artabiliyor. Bir ruh sağlığı ortamında kendimizi gerçekleştirme imkanımızın desteklenmesi gerekirken bunun kösteklendiğini görüyoruz.

35 Her ne kadar söylem düzeyinde net bir ayrımcılık olduğuna dair şeyler olmasa da asistanlar arasında sıklıkla ayrım yapıldığına tanık oluyoruz. Her şey Hoca ne derse o olur anlayışıyla yürüyor. Klinik içi çalışma yerleri ve çalışma süreleri (çalışma koşulları) cezalandırma yöntemi olarak uygulanıyor. Örnek olarak bu cezalandırma nedenleri; kimisi için hocanın bir isteğini eksik şekilde yerine getirmek, kimisi için nesnel ölçüsü kimse tarafından bilinmeyen daha pişmemiş kapsamında değerlendirilmek, bazen de sadece klinik angaryasının yürümesi için.

36 Bir asistan, poliklinik yaptığı bir dönemde birkaç defa işyerine gelmediği gerekçesiyle hoca tarafında odasına çağrılıyor. Arkadaşımız rahatsızlığı sebebiyle işe gelemediğini ve bu durumu poliklinikten sorumlu uzmana bildirdiğini iletse de hoca tarafından travmatize ediliyor. Hoca iznin kendisinden alınması gerektiğini söylüyor, sorumsuzlukla suçlamanın yanında; sende ağır bir kişilik bozukluğu var, sana burayı bitirtmem, hayatını karartırım gibi tehditler savuruyor.

37 Sonrasında bu olayı yaşayan asistanın olayın etkilerini uzun dönem üzerinden atamadığı, ilk dönemlerde olayla ilgili; travmatik anıların yeniden canlanması, uykusuzluk iş uyumunda bozulma depresif belirtiler yaşadığı görüldü.

38 İlginç olan bu tür şeyler olurken, öte taraftan bizler her ne kadar içimizden bu olan biteni onaylamasak ve üzülsek de, maalesef somut olarak iyi bir izleyici olmanın ötesine geçemedik. Hep o sıradaki kurbanın biz olmadığımız tuhaf duygusuyla kendimizi şanslı hissettik. SIRA HANGİMİZDE???

39 TPD nin yapabilecekleri 1. Periyodik olarak asistan sorunlarıyla ilgili toplantılar düzenlenmesi, 2. Mobbing birimi kurulması, 3. Hukuki destek, 4. Mobbing hakkında bilgilendirme toplantıları, 5. Kliniklerin mobbing açısından denetlenmesi, mobbing uygulayanlara yaptırım uygulanması

40 Asistanlar olmasa klinikler ne güzel idare edilir!!! Ama işleri kim yapacak???

41 hiyerarşi ve statüko süründürür