TÜRKİYE DE MESLEKİ EĞİTİMDE GELİNEN NOKTA. Özet. Abstract POINTS IN VOCATIONAL EDUCATION IN TURKEY

Transkript

1 MESTEK Ulusal Meslek Yüksekokulları Sosyal Ve Teknik Bilimler Kongresi Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Mayıs 2017, BURDUR. TÜRKİYE DE MESLEKİ EĞİTİMDE GELİNEN NOKTA Öğr. Gör. Erdoğan EKŞİOĞU Cumhuriyet Üniversitesi Zara Ahmet Çuh. MYO Öğr. Gör. Bekir KURT Cumhuriyet Üniversitesi Zara Ahmet Çuh. MYO Özet Türkiye de piyasalara ara eleman yetiştirmeyi amaçlayan mesleki eğitimde mevcut öğrenci sayısı yıldan yıla sürekli artış göstermektedir. Birçok devlet üniversitesinin yanında vakıf üniversiteleri de meslek eğitimi veren ön lisans programları açmaktadır. Ancak mesleki eğitimin yetersiz ve etkin uygulamalardan yoksun olması; bunun yanında mezun olan öğrencilerin bazılarının memleketlerinin iş olanaklarının sınırlı olması sonucunda; Türkiye de meslek yüksekokulları amaçlarına ulaşmada yetersiz kalmakta, yüksekokul mezunu işsiz sayısında sürekli artışlar ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada Türkiye de son üç yıl itibarıyla mevcut devlet ve vakıf meslek yüksekokullarının öğrenci sayıları, öğretim elemanı sayıları tablolarla gösterilmektedir. Piyasaların ve meslek yüksekokullarının ortak sorunları ortaya konularak; Türkiye koşullarında uygulanabilir, çözüm önerileri getirilmektedir. Anahtar Kelimeler: Meslek yüksekokulu, Mesleki Eğitim,A1 Abstract POINTS IN VOCATIONAL EDUCATION IN TURKEY The number of students present in vocational education, which aims to raise intermediate staff in the market in Turkey, has been increasing steadily. In addition to many state universities, foundation universities also offer associate degree programs with vocational training. However, lack of vocational education is inadequate and effective; As a result of the fact that the employment opportunities of some of the graduates are limited; Vocational schools in Turkey are inadequate in reaching their aims and there are constant increases in the number of unemployed graduates. In this study, as of the last three years, the number of students and the number of teaching staff of current state and foundation vocational higher schools are shown in tables. By pointing out common problems of markets and vocational colleges; Applicable in Turkey conditions, solution suggestions are brought. Key Words: Vocational school, Vocational training,a1

2 GİRİŞ Günümüzde üniversiteler, bilimsel bilgi üreten kurumlar olma özelliğinin yanı sıra kuruldukları bölgelere kültürel ve ekonomik açıdan katkı sağlamaktadır. Üniversiteler, özellikle meslek yüksekokulları yerel ekonomiler için iktisadi bir aktör olarak ifade edilmektedir. Türkiye de meslek yüksekokulları bulundukları ilçeleri büyük ölçüde kalkındırmakta ve ekonomik, kültürel ve sosyal yapısına destek sağlamaktadır. Ancak bu katkı ekonomik verimlilik için bir kıstas olamamaktadır. Yüksekokul öğrencilerinin okudukları il ve ilçelerin ekonomilerine katkı sağladığı bölge sakinlerince ve birçok çevrede kabul gören bir olgu olsa da ülkenin genel ekonomisine katkısı niceliğinden ziyade niteliğinden dolayı tartışma konusudur. Son yıllarda yapılan, meslek yüksekokullarının bulundukları bölgelere katkıları üzerine araştırmalar; meslek yüksekokullarının katkı derecelerinin okulun bulunduğu bölgeye, ulaşım ve yaşam koşularına göre farklılık gösterdiğini kanıtlamaktadır. Türkiye de 2000 yılından bu yana meslek yüksekokulu sayısı, program sayısı aynı zamanda meslek yüksekokulu öğrencisi sayısı, hızlı bir artış trendine girmektedir. Devlet üniversitelerinin yanında vakıf üniversiteleri de meslek yüksekokulu açmaya başlamaktadır. Türkiye genelinde il merkezleri haricinde; ilçelerin nüfusuna, barınma durumuna ve diğer alt yapı koşullarına bakılmaksızın, özellikle devlet meslek yüksekokullarının hızla yayıldığı görülmektedir. Bu hızlı artış beraberinde birçok sosyoekonomik ve hatta psikolojik sorunları ortaya çıkartmaktadır. Özellikle büyük şehirlerden küçük ilçelere giden öğrenciler, geldikleri şehirlerin yerleşkelerindeki üniversite hayaliyle gelmekte, ilçedeki liseye benzeyen meslek yüksekokulu binalarını ve çevreyi gördüklerinde kısa bir süreliğine de olsa şok yaşamaktadır. Bu şok etkisiyle daha geldikleri yıl okulu bırakan çok sayıda öğrenci olmaktadır. Kimi öğrenciler ise ilk yarıyılın başlangıcından sonuna kadar yatay geçiş yapabilme hayaliyle öğrenime başlamaktadır. Ancak dönem sonuna gelindiğinde kaldıkları derslerden dolayı bunların sayıları bir iki kişiyi geçememektedir. Bu tür olumsuzlukların yanın da olumlu bir yan ise özellikle küçük ilçelerde okuyan öğrenciler arasında oluşan, uzun yıllar sürecek olan dostluk ve arkadaşlıktır. Bu araştırmada özellikle Türkiye de mevcut meslek yüksekokullarının dönemler itibarıyla öğrenci ve öğretim elemanı sayıları, eğitim materyalleri, yaşanan zorluklar, ortak sorunlar ele alınmakta ve çözüm önerileri getirilmeye çalışılmaktadır. Bu bağlamda Türkiye genelinde birçok araştırma yapıldığı bilinmektedir. Araştırma kapsamında bu araştırmaların anketlerine ve nihai sonuçlar sonrası ortaya konan önerilere de, sıklıkla yer verilmeye çalışılmaktadır. Türkiye de son yıllarda her yıl 1 milyondan fazla vasıflı ve vasıfsız kişinin işgücüne dâhil olduğu bilinmektedir. Bu durum büyük bir kitlenin eğitimden, özellikle mesleki ve teknik eğitimden geçirilmesi gerekliliğini daha önemli kılmaktadır. Türkiye de mesleki ve teknik eğitimli kişilere olan ihtiyaç günden güne artmaktadır. Ancak bu ihtiyacı karşılamaya yönelik çabaların yeterli düzeyde olmadığı, piyasaların talep ettiği vasıflara sahip meslek elemanlarının, yeterince yetiştirilemediği bilinen bir gerçek olmaktadır. Bazı meslek yüksekokullarında zorunlu stajların kaldırılması, piyasa ile okul arasında var olan bir nebze ilişkiyi de ortadan kaldırmaktadır. Dolayısı ile çalışacağı piyasalardan ve çalışacağı alandaki gelişmelerden haberi olmayan öğrenciler yetiştirilmektedir. Bu durum mezun öğrencilerin iş hayatına katılmasını geciktirmekle birlikte, ileri süreçte iş girse dahi okuduğu meslek alanına, adaptasyon ve motivasyon sorunu yaşamaktadır. 294

3 Türkiye de meslek yüksekokulu mezunlarının çoğu zaman eğitim gördükleri alanların dışında iş bulabildikleri, bu nedenle farklı alanlarda çalışmak zorunda kaldıkları bilinmektedir. Dolayısıyla etkin olmayan ve verimliği o denli düşük bir mesleki eğitim sistemi ile karşı karşıya olunduğu görülmektedir. Daha verimli mesleki eğitim komple bir sistem içerisinde gerçekleştirilebilmektedir. Bu sistemde uygulamalı derslerin ağırlıklı olarak ve disipline edilerek verimli bir şekilde işlenmesi, önemli derecede katkı sağlamaktadır. Uygulamaların piyasa koşullarına uyum sağlayabilecek ölçüde gerçekleştirilebilmesi öz güveni yüksek öğrenci portföyünü ortaya çıkarmakta önemli rol oynamaktadır. Bunun yanında iş hayatında; meslek yüksekokulu mezunlarının işe alınma sürecinde lisans mezunlarına göre avantaj sağlayan yasal düzenlemelerin getirilmesi öğrencileri mesleklerini sevmeleri ve derslere motivasyon için önemli olmaktadır. 1. Meslek yüksekokullarının tanımlanması YÖK mevzuatında; meslek yüksekokulları, belirli mesleklere yönelik nitelikli insan gücü yetiştirmeyi amaçlayan, iki yıllık eğitim-öğretim sürdüren, önlisans derecesi veren yükseköğretim kurumlarıdır şeklinde tanımlanmaktadır. Bu okullardan mezun olma hakkı kazanan öğrencilere, mezun olduğu programa göre; teknik programları mezunu öğrenciler Tekniker unvanını alırken, idari ve sosyal bilimler mezunları, mezun olduğu bölümün adını taşıyan Meslek Elamanı unvanını almaktadır (Resmi Gazete, 1980:24). Meslek yüksekokulu mezunları, üretim veya hizmet sektörlerinin temel elemanlarıdır. Mühendis veya uzmanların projelerini uygulamakta, üretim veya hizmeti gerçekleştirmektedir. Meslek yüksekokullarının temel hedefi, belli mesleklere yönelik olarak sanayinin ve hizmet sektörünün ihtiyacı olan nitelikli ara insan gücünün yetiştirilmesidir. Bununla birlikte meslek yüksekokullarının, bilimsel araştırmalar yoluyla bilgi üretme, bilgiyi topluma yayma, bilgiyi ürüne ve teknolojiye dönüştürme gibi amaçları da bulunmaktadır (Yücebaş vd., 2013:4). Türkiye de Meslek Yüksekokullarının yaygınlaştırılmasının temel nedeni; yukarıda ifade edilen amaçlardan daha ziyade, üniversite kapılarında bekleyen büyük yığınları eritmektir. Hâl böyle olunca, bu okullarda verilen eğitimin kalitesi sürekli olarak tartışılır olmaktadır (Çetinsaya, 2014:2). Teknolojinin hızla geliştiği, üretim sistemlerinin karmaşıklaştığı bu dönemde eğitimin ve öğretimin yeri daha önemli hale gelmektedir. Nitelikli insan gücünün, ülkelerin rekabet gücünün artırılmasında özel bir önemi vardır. Türkiye de büyüyen ekonominin nitelikli işgücüne talebi her geçen gün artmaktadır. Meslek Yüksekokulları, bu süreçte ihtiyaç duyulan nitelikli ara elemanları yetiştiren en önemli kurumlar olmaktadır. Mesleki eğitimin ve meslek yüksekokullarının sorunlarının çözülmesi, eğitim-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesi; Türkiye nin dünyanın gelişmiş ekonomilerinden olma hedefine ulaşma noktasında yapması gereken önemli görevlerinden birisidir. Bu görevin icrası, günümüz Türkiye sinde 2017 yılı itibarıyla öğrenci sayıları 3 milyon geçen tüm önlisans öğrencilerini ve ailelerini yakından ilgilendirmektedir. Mesleki eğitimin; uluslararası düzeyde olması, uygulamalarının gerçek hayatla ilişkilendirilmesi gerekmektedir. Gerçek yaşamla ilişkilendirilmeyen, ülkenin yasa ve düzenlemelerine uymayan bilgi ve uygulamalar, eğitimi verimsiz kılmaktadır. Türkiye nin öğrendiğini uygulayabilen, yeteneklerini mesleğinde ortaya koyabilen, çalışkan ve verimli gençlere ihtiyacı vardır. Bu nedenle mesleki ve teknik eğitimin önemi o denli önemlidir. 295

4 2. Türkiye de mesleki eğitimin tarihçesi Türkiye nin ilk mesleki ve teknik eğitim; 1911 yılında İstanbul da, şimdiki Yıldız Üniversitesi yerleşkesinde "Kondüktör Mekteb-i Âlîs (Kondüktör Fen Mektebi)" adındaki okulun kurulmasıyla başlamaktadır de okulun adı Nafıa Fen Mektebi ne dönüştürülmekte, öğrenim süresi 1926 da 2,5 yıla ve 1931 de 3 yıla çıkarılmaktadır yılında bu okulun adı "Nafia Fen Mektebi" olarak değiştirilmekte ve öğrenim süresi ortaokuldan sonra iki yıl olarak tespit edilmektedir. Bu okulda Paris teki Ecol De Conducteur okulunun müfredat programı esas alınmakta, Cumhuriyet dönemine geçiş ile birlikte okul, zamanın Bayındırlık Bakanlığı na bağlanmaktadır (Semiz & Kuş, 2004:276). İlerleyen zamanda üretim alanlarında çalışabilme vasıflarına sahip olan ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla, Milli Eğitim Bakanlığı(MEB) na bağlı Çıraklık Okulları, Akşam Sanat Okulları, Gezici ve Geçici Kurslar, Orta Meslek Okulları, Tekniker Okulları ve Mühendis okulları açılmaktadır. Türkiye'de ilk planlı ve düzenli mesleki anlamda teknikerlik eğitimi, MEB bünyesinde 1953 yılında öğrenime açılmaktadır. MEB, 1969 yılında Tekniker okullarını, 1971 yılında ise Tekniker Yüksekokullarını kapatmaktadır. O zamana kadar elde edilen hakları da ellerinden alınmaktadır öğrenim yılından itibaren MEB tarafından Örgün Yükseköğretim Genel başlatılmaktadır yılında çıkarılan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile tüm yükseköğretim kurumlarının Yükseköğretim Kurulu (YÖK) çatısı altında toplanması öngörülmekte; bu kanun gereği meslek yüksekokulları 1982 yılında üniversitelere bağlanmaktadır yılında çıkartılan kanunla Vakıf üniversitelerinin kurulmasına izin verilmektedir. Türkiye nin ilk vakıf üniversitesi İhsan Doğramacı Bilkent üniversitesi olmaktadır. Bilkent Üniversitesi döneminde 347 lisans, 37 önlisans öğrencisi ile faaliyete başlamaktadır. İlerleyen yıllarda bu vakıf üniversitesine yenileri eklenmektedir. Bilkent üniversitesi aynı zaman ilk önlisans eğitimi veren özel üniversite olmaktadır. 3. Meslek yüksekokullarının açılmasının hız kazanması Resmi gazetede tarih ve 3708/2 maddesinde yapılan değişiklikle üniversiteler ile yüksek teknoloji enstitüleri ve bunlar içindeki fakülte, enstitü ve yüksekokullar, kalkınma plan ve programlarının ilke ve hedefleri doğrultusunda ve yükseköğretim planlaması çerçevesinde Yükseköğretim Kurulunun görüşü veya önerisi üzerine kanunla kurulur, denilmektedir (Resmi Gazete, 1991:24). Meslek yüksekokullarının üniversitelere bağlanması ve 1991 yılı sonrası Bakanlar Kurulu tarafından alınan kararlar sonrasında; başta üniversite yerleşkesinde başlamak üzere üniversiteler tarafından hızla ilçelere de meslek yüksekokulları açılmaya başlanmaktadır. Üniversite yönetimleri için fakülte kurmaktansa yüksekokulu açarak öğrenci sayılarının artırmak, akademik kadro ve alt yapı gereksinimlerini karşılama açısından daha kolay görülmektedir eğitim-öğretim yılına gelindiğinde il nezdinde diğer ilçelere göre daha aktif olan birçok ilçe meslek yüksekokuluna kavuşmaktadır. İlçe yönetimi ve ilçe sivil toplum örgütleri meslek yüksekokullarını; ilçeye bacasız fabrika kazandırmak olarak görmekte, okul için bina, arsa tahsisi, yurt tahsisi konusunda üniversite yönetimlerine verdikleri destekleri artırmaktadır. Kimi zaman il ve ilçe siyasileri de devreye girmekte, kendi ilçelerine meslek yüksekokulu açılması, için çalışmalar yapmakta, üniversite yönetimine okul ve yurt binası temini konusunda taahhütte bulunmaktadır yılına gelindiğinde birçok ilçenin meslek yüksekokuluna kavuştuğu görülmektedir. 296

5 4. Yükseköğretimin döneminde MYO öğrenci ve öğretim elemanı sayısı eğitim-öğretim döneminde toplam 386 meslek yüksekokulu programlarında okuyan öğrencilerin si ön lisans örgün eğitim, i ikinci öğretim ön lisans ve 249 u diğer yükseköğretim kurumlarında örgün önlisans olmak üzere toplamda, kişi olmaktadır. Bu rakam genel toplam yükseköğretim öğrenci sayısının %14,68 ini oluşturmaktadır. Açık öğretimde okuyan önlisans öğrencileri de örgün öğretim öğrenci sayısına eklendiğinde, toplam ön lisan öğrenci sayısı öğrenciye ulaşmaktadır. Bu dönemde ön lisans programlarında okuyan öğrenci sayısı, genel toplam yükseköğretim öğrenci sayısının yaklaşık %27 sini oluşturmaktadır. Tablo Eğitim-Öğretim Dönemi Yükseköğrenim Öğrenci Sayıları Üniversiteler Öğrenci Sayısı Türkiye Toplamı Örgün Öğretim Fakülteler Yıllık Yüksekokullar Yıllık Meslek Yüksekokullar İkinci Öğretim Lisans Önlisans Örgün Öğretim Toplamı Açık Öğretim Lisans Önlisans Açık Öğretim Toplamı Diğer Yükseköğretim Kurumları Lisans Önlisans 249 Diğ. Öğr. Kurumları Toplamı Kaynak: YÖK 1999 Yılı Raporu eğitim öğretim döneminde ön lisans programlarında okuyan öğrencinin; yaklaşık % 42 sini örgün öğretim, %46 sını açık öğretimi %12 sini ikinci öğretim öğrencileri oluşturmaktadır. Tablo Dönemi Ön Lisans Programlarındaki Öğretim Elemanı Sayısı Unvan Profesör Doçent Y. Doç. Öğr. Gör. Okutman Uzman Arş. Gör Toplam Öğr. Elmanı Erkek Kadın Kaynak: ÖSYM 1999 Yılı Raporu eğitim öğretim döneminde örgün eğitim öğrenci sayısı temel alındığında, öğretim elemanı başına ( /4.455) yaklaşık 45,5 ön lisans öğrencisi düşmektedir yılında Türkiye nin nüfusu 62,240 milyon civarındadır. Önlisans programlarında okuyan toplam öğrenci sayısı açık öğretim dâhil kişi olmaktadır. Bu sayı o yıllarda Türkiye nüfusunun yaklaşık % 00,6 sını oluşturmaktadır. Diğer bir ifadeyle; Türkiye de eğitim-öğretim döneminde on bin kişiden 6 sı, önlisans programlarında kayıtlı bulunmaktadır. Bu oran yalnız örgün öğretimde okuyan önlisans 297

6 öğrencileri alındığında toplam nüfusun % 0,003 ü olmaktadır. Bu dönemde örgün öğretimde kayıtlı bulunana öğrenci sayısı ikinci öğretimde okuyan öğrenci sayısının yaklaşık 4 katıdır. Önlisans programları ilk açıldığında örgün öğretim olarak açılmakta, programa talep artışı olduğu ve gerekli koşulların yerine getirilmesi durumunda aynı program adıyla ikinci öğretim programı açılmaktadır. İkinci öğretim önlisans programları çoğunlukla üniversite yerleşkesindeki meslek yüksekokullarının bünyesinde yer almaktadır. 5. Mesleki ve Teknik Eğitim Bölgeleri (METEB) 2000 yılına kadar mevcut bulunan meslek yüksekokullarının bazılarının kendilerine ait binaları yoktur. Bir kısmı devlet dairelerinin kullandığı binalarda görev yapmakta, bazıları ise lise düzeyindeki okullarla aynı binayı paylaşmaktadır. Oysa pratik uygulama ağırlıklı olan bu okulların, özel tasarımla yapılan binalarda faaliyet göstermeleri eğitimin kalitesi yönünden büyük önem taşımaktadır yılı içerisinde mesleki ve teknik liselerden mezun olan öğrencilerin meslek yüksekokullarına girişlerinin yönlendirilmesi ve kolaylaştırılması hususunda bir dizi proje başlatılmaktadır. Mesleki ve teknik liselerdeki okul mezunlarının kendi alanlarındaki meslek yüksekokullarına sınavsız geçişlerine imkân sağlayan METEB projesidir (MEB, 2009). METEB sisteminde, Türkiye genelinde birçok mesleki ve teknik eğitim bölgeleri kurulmaktadır. Mesleki ve Teknik Eğitim Bölgesi (METEB), bir meslek yüksekokulu ile müfredat programlan bütünlüğü içinde irtibatlandırılan mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından oluşmaktadır. METEB sistemi kapsamında, MYO programlarına öncelikle ilgili alandan mezun olmuş mesleki ve teknik ortaöğretim mezunları sınavsız yerleştirilmektedir. Bu yerleştirmeden sonra boş kalan kontenjanlara ise genel lise mezunları Yükseköğretim Geçiş Sınavı (YGS) ile yerleşebilmektedir. METEB Projesi sonrası MYO lara yerleşen öğrencilerin yaklaşık yarısı sınavla yerleşirken, diğer yarısı ise sınavsız bir şekilde yerleşmektedir. Bu durum, pek çok programda homojen bir öğrenci dağılımının oluşmasını engellemektedir. (MEB, 2011) MTEB projesinin uygulanması aşamasında en önemli sorunlardan biri; METEB bölgelerindeki meslek yüksekokulları ile mesleki ortaöğretim kurumlarının uyguladıkları programların bütünleştirilmesinde çıkmaktadır. Diğer bir sorun ise; en fazla mesleki ve teknik eğitim veren ortaöğrenim okullarının büyükşehirlerde olması ancak büyük şehirlerdeki meslek yüksekokulu sayısını çok az olmasıdır. Bu durum Anadolu şehirlerindeki üniversiteler için MYO öğrenci sayılarını ve bölümlerini artırmak için bir fırsat olarak görülmektedir. Bu projenin uygulanmaya başlamasıyla birlikte Türkiye genelinde çoğunlukla Anadolu şehirlerindeki üniversiteler bünyesinde, hızla ilçelere MYO açılmaya başlanmaktadır (Günay, 2014:7) eğitim-öğretim döneminde yükseköğrenim 2000 li yılların içinde de meslek yüksekokulu sayısı, öğrenci sayısı ve öğretim elemanı sayısı artış göstermeye devam etmektedir tarihinde Resmi Gazetede sayısında yayınlanan Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliğinin onayı ile birlikte; vakıf meslek yüksekokulu kurulu kararı, mütevelli heyetinin onayı meslek yüksekokulu müdürünün başvurusu üzerine Yükseköğretim Genel Kurulu kararıyla, vakıf üniversiteleri de meslek yüksekokulu açmaya başlamaktadır eğitim öğretim dönemine gelindiğinde meslek yüksekokulu sayısı aşağıda Tablo 3 deki gibi olmaktadır. Tabloda 3 de görüldüğü üzere eğitim öğretim 298

7 yılında meslek yüksekokulu sayısı 386 iken Döneminde bu sayı vakıf ve diğer kurumların MYO ları ile birlikte 704 e çıkmaktadır. Yeni meslek yüksekokullarının açılmasıyla birlikte mevcut programlara yeni programlarında eklendiği görülmektedir. 9 yılda meslek yüksekokulu sayısında yaklaşık %82 lik bir artış ortaya çıkmaktadır. Bu dönem sonu itibarıyla 126 yeni meslek yüksekokulu açılmakta olup, ileriki yıllarda bu okullarda öğrenci almaktadır. Bu döneme kadar geçen sürede de birçok yüksekokul kendi binasına kavuştuğu görülmektedir. Tablo Döneminde meslek yüksekokullarının dağılımı Statü MYO (Öğenci Var) MYO (Öğrenci Yok) Ara Toplam Polis Diğer MYO lar Türk Silahlı Kuvvetleri Toplam Devlet Üniversitesi Vakıf Üniversitesi Vakıf MYO Toplam Kaynak: YÖK 2009 Yılı Raporu Tablo Döneminde Yükseköğretimde Öğrenci Dağılımı Yüksek Öğrenim Toplam Kadın Erkek Türkiye Toplamı Üniversiteler Toplamı Örgün Önlisans Toplamı Önlisans Örgün Önlisans Açıköğretim Örgün Lisans Toplamı Lisan Örgün Lisans Açıköğretim İkinci Öğretim İkinci Öğretim Lisans İkinci Öğretim Önlisans Lisans Üstü Yüksek Lisans Doktora Tıpta İhtisas Diğer Eğitim Kurumları Önlisans Lisans Lisansüstü Yüksek Lisans Doktora Tıpta İhtisas Kaynak: YÖK 2009 Yılı Raporu 299

8 eğitim öğretim dönemine gelindiğinde Türkiye de 9 yıl öncesine göre her statüde yükseköğrenim öğrenci sayısı büyük bir artış göstermektedir. Türkiye, 2.5 milyonu geçen yükseköğrenim öğrenci sayısına kavuşmaktadır. Bu artışta, yeni üniversitelerin ve programların açılması aynı zamanda var olan programların kontenjanlarının artırılmasının etkisi büyüktür. Bu dönemde önlisans öğrenci sayısında da çok büyük bir artış gözlenmektedir dönemi dönemi yükseköğrenim öğrenci sayıları bir araya getirildiğinde aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır. Tablo ile Dönemleri öğrenci sayıları karşılaştırması Kurum Statü Öğrenim Türü Artış Oranı Türkiye Toplamı %72 Üniversiteler Lisans Örgün öğretim %41 İkinci öğretim %47 Açık öğretim %103 Önlisans Örgün öğretim %107 İkinci öğretim %288 Açık öğretim %32 Diğer Eğitim Kurumları Lisans Örgün %4 Önlisans Örgün %7600 Kaynak: YÖK 1999 ve 2009 rapor verilerinden elde edilmektedir eğitim-öğretim dönemi öğrenci sayıları dönemi öğrenci sayıları statü açısından karşılaştırıldığında öğrenci en fazla artışın diğer kurumların önlisans öğrenci sayılarında ve ikinci öğretim önlisans öğrenci sayılarında olduğu görülmektedir. 9 yıllık dönem sonunda genel olarak en fazla öğrencinin örgün lisans programlarında olduğu görülürken, açıköğretim lisans öğrenci sayısının örgün öğretim lisans sayısına yaklaştığı dikkat çekmektedir. Diğer dikkat çekici hususlardan biri de ikinci öğretim önlisans öğrenci sayısının hızlı bir artış göstererek, ikinci öğretim lisans öğrenci sayısını yakalamış hatta geçmiş olmasıdır. Tablo 5 te diğer kurum olarak ifade edilen okulların büyük bölümünü Polis Okulları ve Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı okullar oluşturmaktadır. Yükseköğrenimde, dönemi ile birlikte devlet üniversitelerinin yanında vakıf üniversiteleri de lisans ve önlisans eğitimi vermeye başlamaktadır. Yukarıdaki Tablo 5 vakıf üniversitelerinde okuyan öğrencileri de kapsamaktadır. İlerleyen yıllarda vakıf üniversitelerinin sayısı ile birlikte lisans ve önlisans program sayıları da sürekli artış göstermektedir. Vakıf üniversiteleri çoğunlukla başta İstanbul olmak üzere Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerde yoğunlaşmaktadır. Vakıf üniversitelerinin ön lisans programları da çoğunlukla bu şehirlerde bulunmaktadır. 300

9 eğitim-öğretim dönemlerinde yükseköğrenim 2008 yılında üniversitelere ve vakıflara bağlı aktif faaliyet gösteren 549 MYO bulunurken, eğitim-öğretim döneminde bu sayı devlet ve vakıf okulları olarak toplamda 947 olmaktadır eğitim-öğretim döneminde MYO sayısı dönemine göre yaklaşık %72 lik bir artış göstermektedir. Mevcut 947 MYO nun 846 tanesi yaklaşık %89 u devlet üniversitesi, 101 tanesi yaklaşık %11 i vakıf üniversitesi bünyesinde faaliyet göstermektedir yılı itibarıyla ÖSYM kılavuzunda mesleki ve teknik ortaöğretim mezunlarının yerleştirilebilecekleri 69 alan ve 227 program bulunmaktadır (ÖSYM 2017 kılavuzu). Mevcut MYO lar; teknik ve sosyal olmak üzere farklı eğitim programlarıyla birlikte sağlık, turizm, havacılık, adalet, maden, ulaştırma alanlarında eğitim vermektedir. MYO sayılarının artmasıyla birlikte öğretim elemanı ve öğrenci sayısında hızla artmaktadır döneminde MYO larında çalışan öğretim elamanlarının sayıları aşağıda Tablo 6 da gösterilmektedir. Tablo Dönemi Ön Lisans Programlarındaki Öğretim Elemanı Sayısı Unvan Profesör Doçent Y. Doç. Öğr. Gör. Okutman Uzman Arş. Gör Toplam Öğr. Elmanı Erkek Kadın Kaynak: YÖK 2017 istatistikleri dönemine önlisans programlarında çalışan öğretim elamanlarının yaklaşık %74,2 sini öğretim görevlileri, %15.2 sini yardımcı doçentler, %3,6 sını okutmanlar, %2 sini uzmanlar, %2 sini doçentler, %1,7 sini profesörler, %1,3 ünü araştırma görevlileri oluşturmaktadır yılı sonu itibarıyla Türkiye üniversitelerinde toplam öğretim elemanı çalışmaktadır itibarıyla önlisans programlarında çalışan öğretim elamanı, toplam öğretim elamanlarının yaklaşık %13 ünü oluşturmaktadır. İlçe meslek yüksekokullarında çalışan öğretim elamanlarının çoğunluğu öğretim görevlisidir. Öğretim üyesi kadrosunda bulunan öğretim elemanları (Profesör, Doçent, Yardımcı Doçent) çoğunlukla il merkezde faaliyet gösteren meslek yüksekokullarında çalışmaktadır. Son yıllarda il ve ilçelerdeki meslek yüksekokulları için çoğunlukla öğretim görevlisinin alındığı bilinmektedir. YÖK mevzuatına göre öğretim görevlisi, doktora derecesine sahip olma zorunluluğu olmayan ve özel uzmanlığı gerektiren konularda ders vermek üzere geçici veya devamlı olarak yükseköğretim kurumlarında görevlendirilen kişi şeklinde tanımlanmaktadır. Günümüzde öğretim görevlisi olabilmek için çoğunlukla lisans ile ilgili bir alanda tezli ya da tezsiz yüksek lisans yapmış olmak gereklidir. Bunun yanında bazı üniversiteler en az iki yıl olmak üzere mesleki deneyim şartı aramaktadır. Ancak lisans mezunu olduğu halde özel bir uzmanlık seviyesinde bulunan kişiler de öğretim görevlisi olabilmektedir. Öğretim görevlileri doktoralarını tamamladıklarında yardımcı doçent kadrolarına geçebilmektedir. Öğretim görevlisi kadrosuna atanabilme şartları üniversiteden üniversiteye farklılık gösterebilmektedir. Akademik kadro alım ilanları adresinden sürekli olarak yayınlanmaktadır. 301

10 Tablo ile Dönemleri Öğrenci Sayıları Karşılaştırması Kurum Statü Öğrenim Türü Artış Oranı Devlet Üniversiteleri Vakıf Üniversiteleri Türkiye Üniversiteler Toplamı %168 Kaynak: YÖK 2017 istatistikleri Lisans Örgün öğretim %64 İkinci öğretim %136 Açık öğretim %182 Uzaktan öğretim Önlisans Örgün öğretim %85 Yüksek lisans İkinci öğretim %59 Açık öğretim %447 Uzaktan öğretim Örgün öğretim %216 Uzaktan öğretim Doktora Örgün öğretim %132 Lisans Örgün öğretim %227 Uzaktan öğretim Önlisans Örgün öğretim %303 Yüksek lisans İkinci öğretim Uzaktan öğretim Örgün öğretim İkinci öğretim Uzaktan öğretim Doktora Örgün öğretim % eğitim-öğretim dönemi itibarıyla Türkiye de devlet ve vakıf üniversitelerinde kayıtlı bulunan öğrenci sayısı kişidir. Türkiye nüfusu 31 Aralık 2016 tarihi itibarıyla 79 milyon 814 bin 871 kişi olmaktadır. Bu da Türkiye nin mevcut nüfusunun yaklaşık %8 inin üniversitelerde kayıtlı olduğunu göstermektedir. Tablo 7 incelendiğinde üniversitelerde kayıtlı bulunan öğrencilerin, kişisinin açık öğretim lisans programlarında, kişisinin açık öğretim önlisans programlarında olduğu görülmektedir. Toplamda açık öğretim fakültelerine kayıtlı öğrenci sayısı kişi olmaktadır. Bu rakam yükseköğretimde okuyan toplam öğrenci sayısının yaklaşık % 46 sının oluşturmaktadır. Açık öğretim fakültelerine kayıtlı olan öğrencilerin toplam üniversitelerde kayıtlı öğrencilere oranı döneminde yaklaşık %35 iken bu oranın %11 arttığı görülmektedir döneminde toplam örgün öğretim ve ikinci öğretimde okuyan toplam önlisans öğrenci sayısı kişiye ulaşmaktadır. Bu rakamla Türkiye nin toplam 302

11 yükseköğrenim öğrenci sayısının yaklaşık %15,7 sini örgün ve ikinci öğretim önlisans programlarında kayıtlı olduğu görülmektedir. Sayısı ya ulaşan açık öğrenim önlisans öğrencileri de bu sayıya eklendiğinde sayı ya ulaşmaktadır dönemi itibarıyla Türkiye de yükseköğrenimde okuyan öğrencilerin yaklaşık %34 ünü önlisans öğrencileri oluşturmaktadır döneminde örgün ve ikinci öğretime kayıtlı öğrenci sayısı ile toplam yükseköğrenim öğrenci sayısının yaklaşık %21 oluştururken, açık öğretim önlisans öğrenci sayısını kişiyle toplam yükseköğrenim öğrenci sayısının yaklaşık %9 unu oluşturmaktadır. Bu verilere dayanarak geçen 9 yıl sonrasında toplam yükseköğrenim içerisinde örgün ve ikinci öğretim önlisans öğrenci sayısında oransal olarak yaklaşık %5,3 lük bir azalma görülürken, açık öğretim önlisans öğrenci sayısında ise oransal olarak yaklaşık %9,6 lık bir artış görülmektedir. Netice olarak örgün ve ikinci öğretim önlisans öğrenimden açık öğrenim önlisans programlarına doğru bir kayma olduğu söylenebilir. Devlet üniversitelerinin, açık öğretimin ve vakıf üniversitelerinin önlisans öğrenci sayılarını ayrı bir tablo olarak Tablo 8 de gösterilmektedir. Tablo Döneminde Önlisans Öğrenci Sayısı Üniversite Türü Öğrenim Türü Öğr. Say. Devlet Üniversiteleri Önlisans Örgün öğretim İkinci öğretim Açık öğretim Uzaktan öğretim Vakıf üniversiteleri Önlisans Örgün öğretim İkinci öğretim Kaynak: YÖK 2017 istatistikleri. Uzaktan öğretim Toplam Tablo 8 verilerine bakılarak şu sonuçlar çıkartılmaktadır; dönemi itibarıyla toplam önlisans öğrencisinin si (%94 ü) devlet üniversitelerinde, ü (%6 sı) vakıf üniversitelerinde kayıtlı bulunmaktadır. Devlet üniversitelerinin örgün ve ikinci öğretim öğrenci sayısı toplamı (%39), açık öğretim ve uzaktan eğitin programlarına kayıtlı öğrenci sayısı (%56) olmaktadır. Devlet üniversitelerinin önlisans örgün programlarında kayıtlı öğrenci sayısı ikinci öğretim programlarına kayıtlı öğrenci sayısının yaklaşık iki katıdır. Vakıf üniversitelerinin önlisans örgün programlarında kayıtlı öğrenci sayısı ikinci öğretim programlarına kayıtlı öğrenci sayısının yaklaşık üç katıdır. Açık öğretim ve uzaktan eğitim önlisans programlarına kayıtlı öğrenci sayısı ise, örgün önlisans öğrenci sayısının yaklaşık iki katı, ikinci öğretim öğrenci sayısının yaklaşık dört katıdır. Açık öğretim önlisans öğrenci sayısı en fazla olurken devlet ve vakıf üniversitelerinin uzaktan eğitim önlisans programlarına kayıtlı öğrenci sayısının çok düşük kaldığı görülmektedir. 303

12 8. Meslek yüksekokullarının gelişim döneminde öğretim elamanlarının profili YÖK ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından destek gören meslek yüksekokulu açılması, öğretim görevlisi kadrolarında da hızlı bir artışa neden olmaktadır yılından önce meslek yüksekokulunda öğretim görevlisi olabilmek için; meslekle ilgili olan fakültenin lisans mezunu olmak, üniversitenin yaptığı yazılı ve sözlü mülakat sınavlarından başarılı olmak yeterli olmaktadır. İlerleyen zamanda, lisans mezunu olan öğretim görevlisi aday sayısının artmasıyla birlikte, öğretim görevlisi kadrosu sınavlarına girebilmek için LES (Lisansüstü Eğitim Sınavı) sınavından daha sonraki adı ile ALES (Akademik Lisansüstü Eğitim Sınavı) sınavından istenilen puan türünden yeterli puanı almak, meslekle ilgili alanda en az iki yıl tecrübeli olmak veya ilgili alanda yüksek lisans mezunun olmak gibi şartların getirildiği görülmektedir. Günümüz devlet üniversitelerinde il veya ilçe meslek yüksekokulunda öğretim görevlisi olabilmek için yabancı dil şartı istenilmemektedir. Ancak ilerleyen yıllarda dil şartı geçmişte bir dönem uygulandığı gibi yeniden gündeme gelebilir. Günümüzde bazı vakıf üniversitelerinde meslek yüksekokulu öğretim görevlisi kadrolarına girebilmek için yabancı dilden belli bir puan alma şartı aranmaktadır. Devlet üniversitelerindeki öğretim görevlileri bulundukları üniversite ile belirsiz süreli sözleşmeli olarak görünürler. Onun için tayin durumları çok sıkıntılı bir süreçtir. Bu nedenle direk çakılı kadro olarak görünür. Dolayısıyla tayin isteme diye bir hakları yoktur. Hal böyle olunca öğretim görevlisi olmak cazip bir meslek olmaktan çıkmaktadır. Bir okulda göreve başlayıp, emekli olana kadar aynı okulda çalışma zorunda kalmak, çalışma şevkini düşürmektedir. Hele ki çalışılan okul ilçe meslek yüksekokulu ve ilde ikametgâh ediliyorsa, her gün ilden ilçeye gidip gelmek mesleki performansı ve iş verimliliği de düşürmektedir. Bu durum Türkiye nin birçok ilçe meslek yüksekokulu öğretim görevlilerinin en önemli sorunlarından biri olmaktadır. İlçede çalışan bir öğretim görevlisinin ikametgâh ettiği il merkezindeki meslek yüksekokuluna geçmek istemesi üniversite yönetimleri için de önemli bir sorun olmaktadır. Ancak birçok üniversitede bu konuda gerekli liyakat şartlarının oluşturulmadan siyaset ve torpil ile bu işlemlerin yapılıyor olması ilçelerde çalışan öğretim görevlilerinin çalışma şevkinin kırmaktadır. Bu durum derslere de yansımakta, verimsiz bir ders ortamı hazırlamaktadır. Meslek yüksekokulu öğretim elemanları çoğunlukla üniversite yerleşkesinde dahi daha akademik kariyer sahibi olsa bile düşük kariyerdeki eleman olarak görülmektedir. Dolayısıyla bu psikoloji meslek yüksekokuldaki öğretim elemanlarını fakültelere geçme istemine yöneltmektedir. Ayrıca fakültelerde akademik kariyere sahip olan öğretim elemanlarının yüksek lisans ve doktora danışmanlığı alabilmeleri dolayısıyla daha kendilerine maddi katkı sağlamaktadır (Şükran Ö & Feride, 2015:45). Mesleki ve teknik eğitimde derslerin ağırlıkla uygulamaya yönelik olması gerekliliği birçok platformda gündeme getirilmektedir. Ancak YÖK kanununda uygulamalı derslerin haftalık 10 saati geçen kısmı için ders ücreti ödenmemektedir. Bu durumla karşılaşan öğretim elemanları haftada en fazla 10 saat ders almak istemektedir. Mesleki ve teknik eğitimde de konferans, seminer ve panel gibi akademik çalışmaları takip etmek önemlidir. Öğretim elemanları fazla ders yükünden, okulun yolluk ve yevmiye yetersizliklerinden dolayı bu türlü çalışmaları takip etmemekte veya edememektedir. Dolayısıyla kendini geliştiremeyen, yenilemeyen bir öğretim elemanı profili ortaya çıkmaktadır (Kuşat, 2014:66). 304

13 9. Sonuç, tartışma ve öneriler Türkiye de eğitim öğretim dönemi itibarıyla yaklaşık önlisans öğrencisi bulunmaktadır. Bu öğrencilerin yaklaşık 1 milyonu örgün ve ikinci öğretimde, 1.3 milyonu açık öğretimde kayıtlı bulunmaktadır. KPSS sınavlarında veya diğer iş alımlarında meslek yüksekokulu mezunları lehine ayrım getiren seçenekler bulunmamaktadır. Bir an önce açık öğretim ile örgün öğretim arasına örgün öğretim lehine net bir çizginin konması bunun yasal bir zemine oturtulması gerekmektedir. Böylece örgün öğretimde okuyan öğrencilerin tüm maddi, manevi, sosyal hak ve farklılıklarının korunması sağlanabilir. Üniversite yönetimleri tarafında; neredeyse her ilçeye meslek yüksekokulu açılması, okul binası, derslik, yurt, laboratuvar, öğretim elemanı ve idari kadro gibi alt yapı yatırımlarının tamamlanmadan okula öğrenci alınması meslek yüksekokullarının değerini kamuoyunda düşürmektedir. Birçok meslek yüksekokulu halen birçok eksiklikle eğitim-öğretim vermeye çalışmaktadır. Alt yapı eksiklikleri ile dolu olan okullardan kaliteli eğitim ve mesleki başarı beklemek hayal olmaktadır. Bu nedenle alt yapısı tamamlanmayan okullara öğrenci alımı bir an önce engellenmelidir. Yüksekokullarda verilen derslere ait ders içerikleri ve uygulamaları özellikle ilçe meslek yüksekokullarında ne üniversite ne de YÖK bünyesinde hiçbir kontrol ve denetime tabi tutulmamaktadır. Tüm yük okul yönetimine, kimi okullarda ise haftada bir okula gelen okul müdürüne bırakılmaktadır. Bu durumun bir an önce giderilmesi, üniversiteler ve YÖK bünyesinde mesleki ve teknik eğitim birimini kurulması ve etkin bir şekilde çalışması gerekmektedir. Son yıllarda vakıf üniversitelerinin çoğalmasıyla birlikte, özellikle ilçe meslek yüksekokullarını çoğunlukla düşük gelirli ailelerin çocukları tercih eder hale gelmektedir. Dolayısıyla maddiyat gerektiren eğitim, teknik gezi ve sosyal faaliyetlerin bu okullarda uygulanması oldukça zor olmaktadır. Bu nedenle özellikle ilçe meslek yüksekokulları başta olmak üzere meslek yüksekokullarına üniversite bütçelerinden daha fazla pay verilmesi gerekmektedir. MYO öğrencileri arasında çoğunlukla diplomaya sahip olmayı hedefleyen bir kitlenin olduğu görülmektedir. İki yıllık okulu üç yıla, dört yıla çıkarmak, hem öğrenci hem de maddi zorluk çeken öğrenci ailesi için büyük bir manevi ve maddi külfet getirmektedir. Öğrencilerin okul uzatma külfetinden kurtarmak öğretim elemanlarını içinde sürekli önemli bir vicdani sorun halini almaktadır. Bir tarafta hak etmediği dersten geçirilecek; yeterli bilgi ve beceri donanımına sahip olmayan öğrenci, bir tarafta mezuniyetini en az altı ay uzatacak, okul harcı yatırmak zorunda kalan maddi yetersizliklerle dolu öğrenci. Bu durum verilen eğitim sonrasındaki sınav uygulaması ve not değerleme yöntemlerinin de sorgulanmasını gündeme getirmektedir. Kimi öğretim elemanı not değerlemesi yaparken öğrencilerin dersten geçmesi yönünde haksızlık yapmamak için her öğrenciye aynı puanı eklerken, kimi istediğine eklemekte, kimi hiç puan eklememekte geçen geçer kalan kalır demektedir. Diğer farklı bir yan ise; dersini hakkıyla veren öğretim elemanı çok bilgi isterken, dersi hakkıyla vermeyen yani yetersiz ve az bilgi veren az bilgi istemekte neredeyse tüm öğrencileri geçirmektedir. Dolaysıyla ders geçmede, ders sonrası istenilmesi gereken bilgi ve çıktılarda hiç bir standart ve kontrol yoktur. Böyle bir sistemin başarıya ulaşması mümkün değildir. Bir an önce günün koşullarına uygun her programa ait ders müfredatları, üniversite bünyesinde deneyimli bir komisyon 305

14 tarafından oluşturulmalı, öğretim elemanlarının ilgili müfredat çerçevesinde dersi verip vermediği yüksekokul yönetimi tarafından sürekli kontrol altına alınmalı, tüm derslere ait teorik ve pratik sınavlar komisyon tarafından hakkaniyetle yapılmalıdır. Sınavlarda teorik bilgi ile birlikte bilgiyi uygulayan modeller geliştirilmelidir. Sınav sonuç ve çıktılarına göre başarılı bulunan öğretim elamanları ödüllendirilmelidir. Özellikle gelişememiş taşra ilçelerinde, beldelerde, köylerde, ikametgâh eden öğrenciler; maddi imkânsızlıklardan, staj yapmak istedikleri yerdeki barınma sorunlarla birlikte staj yeri bulunmakta karşılaştıkları zorluklardan staj yapmak istememektedir. Bu sorun öğrenci sorunu olmaktan çıkartılmalı, devletin ve ticaret ve sanayi odalarının, esnaf odalarının çözüm odaklı sorunu olmalı ve bir an önce çözüme kavuşturulmalıdır (Günay & Özer, 2014:12). Öğretim elemanı alımında, daha objektif ve liyakat şartlarına sahip elemanların alımını sağlayan düzenlemeler getirilmelidir. Öğretim elemanı göre iş değil, işe göre öğretim elamanı alınmasını sağlayan kriterlerin olması gerekmektedir. Öğretim elemanlarına yüksek lisans ile birlikte alanında en az 5 yıl çalışmış olma şartının getirilmesi eğitimin kalitesi için önemlidir. Mesleki eğitimde; mesleki başarıyı hedefleyen beceri ve kabiliyeti ön plana çıkaran eğitim ve öğretim modellerinin uygulanması gerekir. Zira burada öğretim elemanlarının da alanında uzman kişiler olması da önemlidir. Mesleklerini icra edebilme konusunda öz güvene sahip öğrencilerin işe girme konusunda da meslek odaları ile koordineli çalışılması öğrencilerin mesleklerini daha fazla sevmelerini sağlamaktadır. Toplumun onlara ihtiyaç duyduğunu bilmeleri hem öğrencileri hem de öğretim elemanını motive eden önemli etkendir. Öğrencilere, meslekleriyle ilgili başarı hikâyelerini anlatmak mesleki başarıyı sağlamaya yönlendirmek açısından önemlidir. Bunu fırsat buldukça söz konusu mesleklerle ilgili başarılı kişileri okula davet ederek paneller düzenlemek mesleki motivasyon açısından daha etkin sonuçlar ortaya koymaktadır (Günay, 2014: 6) yılında YÖK Başkanlığı tarafından meslek yüksekokullarının eğitim öğretim dönemini 2 yıl içinde 6 dönem uygulanmasına geçirilmesi üzerine çalışmalar yapıldığı bilinmektedir. Bu uygulamada ilk yıl; 1. dönem okulda 3 ay, 2. dönem okulda 3 ay 3. dönem staj yerinde 3 ay ve geriye kalan 3 ay ise tatil ve sınav dönemi olmaktadır. İkinci yılda da aynı şekilde uygulama planlamaktadır. Ancak bu model, alt yapı eksiklikleri nedeniyle uygulamaya geçirilememiştir. Bir an önce alt yapı sorunlarının çözmesi, pilot üniversitelerle bu uygulamaya geçilmesi mesleki ve teknik eğitim için çok önemlidir (Şahin & Fındık, 2008: 45). Sosyal ve sportif faaliyetler artırılarak, öğrencilerin okullarını sevme ve aitlik psikolojisi artırılmalıdır. Bunun için haftanın bir günü sosyal faaliyet günü olarak belirlenebilir. Her programda sosyal faaliyet sorumlusu seçilerek bunlardan okul idaresi tarafından bir komisyon oluşturularak aktif çalışmalar yapılabilir. Yapılan araştırmalar meslek yüksekokullarının birçok temel sorunun aynı veya benzer olduğunu göstermektedir. En temel çözüm yolu olarak; MYO eğitim sürecinde eğitim kurumu veya personeli, eğittiği öğrencinin çalışma ihtimali olan kurum, kuruluş veya sanayi ile iş ve fikir birliği içinde olmasının sağlanmasıdır. Meslek yüksekokulları her yönüyle kendini geliştirerek iş ve sanayi dünyasının lokomotifi olmalıdır. 306

15 Kaynakça Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite ve uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası. Ankara: Yükseköğretim Kurulu. Doğramacı, İ. (2007). Eğitim Modeli. Apjes-Academic Platform Journal of Engineering and Science, 1, Elif Y, Gönül, Hande Gül & Hüseyin A. E., (2013).Dergi: Ejovoc: Electronic Journal of Vocational Colleges Cilt 3 Sayı 4. Günay, D. (2014). Türkiye de meslek yüksekokulları, düzenleme çalışmaları ve öneriler. Türkiye de mesleki ve teknik eğitimin kalitesinin geliştirilmesi, meslek yüksekokullarında kalite: mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri konferansı: Mart, Çorum. Günay, D., & Özer, M. (2014). Türkiye de meslek yüksekokulları, mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri (Taslak), Ankara: YÖK. ogrenci-secme-ve-yerlestirme-sistemi-osys.html. Kuşat, N. (2014). Meslek yüksekokullarında öğrenci başarısı üzerine bir çalışma: eğirdir meslek yüksekokulu muhasebe programı örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 61, MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2009). Stratejik Planı. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2011). Türk Eğitim Sisteminin Örgütlenmesi. ÖSYM (2107). (Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi) (Farklı yıllar). Yükseköğretim İstatistikleri. Ankara. ÖSYM. Web Veri Tabanı: ÖSYS Yerleştirme Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. Resmi Gazete (1981) Tarihi: Sayısı: Resmi Gazete, (2001) Sayılı Kanun, 10/07/2001 tarih ve Sayılı Resmi Gazete. Sarıbıyık, M. (2013). Meslek Yüksekokullarında Nitelikli İşgücü Yetiştirmek İçin 3+1 Semiz, Y., & Kuş, R. (2004). Osmanlıda mesleki teknik eğitim, Su Vakfı. Şahin, İ., & Fındık, T. (2008). Türkiye de mesleki ve teknik eğitim: Bilim ve Türkiye, Bilim ve Felsefe Serisi-4. İstanbul: Şükran Ö & Feride İ. Ş. (2015). Başkent Üniversitesi Kazan MYO Başkent Üniversitesi Kazan MYO "Sektör ve Meslek Yüksekokulu Beklentilerine Bir Örnek: Başkent Üniversitesi Kazan meslek yüksekokulu nda açılması hedeflenen programlara ilişkin bir çalışma. Uçar, C., & Özerbaş, M.A. (2013). Mesleki ve teknik eğitimin Dünyadaki ve Türkiye deki konumu. Ankara: eğitim ve araştırma dergisi. YÖK (2017). Öğrenci, Öğretim Elemanı, Birim ve Yükseköğretim İstatistikleri. Yücebaş E., Alkan G., Atasağun H. G. & Egeli H. A., Ege Bölgesi nde bulunan Meslek Yüksekokullarının durum analizi: Sorunlar ve çözüm önerileri, Electronic Journal of Vocational Colleges, Volume 3, Issue 4, p.44-50,