KPSS soruda 65 SORU EĞİTİM BİLİMLERİ GELİŞİM PSİKOLOJİSİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

Transkript

1 KPSS soruda 65 SORU EĞİTİM BİLİMLERİ GELİŞİM PSİKOLOJİSİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

2 Komisyon KPSS Eğitim Bilimleri Soru Bankası Gelişim Psikolojisi ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: 2018, Ankara Yayın - Proje: Ümit Dilaver Dizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan Türkçe Redaksiyon: Ümit Dilaver Kapak Tasarım: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Basım A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 ÖN SÖZ Bir öğretmen ebediyete hükmeden insandır. Tesirlerinin nerede biteceği asla bilinemez. Henry Adams Değerli Öğretmen Adayları, Kendini eğitime ve öğretime adamanın kutsallığını yaşamak için çıktığınız bu yolda iyi bir başlangıç yapmak ve mutlu yarınlara ulaşmak için ilk adım çalışmaya karar vermeniz ve doğru bir şekilde çalışmaya başlamanızdır. Bu doğrultuda hazırladığımız yayınlarımızla sizi en uygun şekilde amacınıza ulaştırmayı hedefliyoruz. Sınavda başarılı olabilmeniz için; yeterli bilgi düzeyine, çok sayıda soruyu anlayarak ve hızlı bir şekilde cevaplama becerisine sahip olmanız gerekmektedir. Bu özellik göz önünde bulundurularak; sınav formatına uygun sorular, ayrıntılı çözümler, konu bilgisi ve genel bilgi düzeyinizi ölçen testler hazırlanmıştır. Uzun bir çalışma ve yoğun bir emeğin ürünü olan bu kitabın size ihtiyacınız olan faydayı sağlayacağına ve sizi KPSS de başarıya ulaştıracağına inanıyoruz. Kitapta yer alan sorularla ilgili öğrenmek istediğiniz herhangi bir şey olur ise adresine e-posta yoluyla ya da numarasına WhatsApp üzerinden iletmeniz yeterli olacaktır. Sorunuz en kısa sürede yazarlarımız tarafından cevaplandırılacaktır. Bu ülkenin geleceğinin teminatı olan gençleri yetiştirme gibi kutsal bir meslek olan öğretmenlik hayatınızda başarılar dileriz Pegem Akademi iii

4

5 İÇİNDEKİLER Ön Söz...iii İçindekiler... v GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Gelişimde Temel Kavramlar Gelişimde Temel Kavramlar Gelişimde Temel Kavramlar Gelişimde Temel Kavramlar Gelişimde Temel Kavramlar Gelişimde Temel Kavramlar Gelişimde Temel Kavramlar Fiziksel Gelişim Fiziksel Gelişim Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi Kişilik Gelişimi Kişilik Gelişimi Kişilik Gelişimi Kişilik Gelişimi Kişilik Gelişimi Kişilik Gelişimi Kişilik Gelişimi Kişilik Gelişimi v

6 Ahlâk Gelişimi Ahlâk Gelişimi Ahlâk Gelişimi Ahlâk Gelişimi Ahlâk Gelişimi Ahlâk Gelişimi Benlik Gelişimi Karma Testler Karma Testler Tarama Testi Tarama Testi vi

7 Gelişimde Temel Kavramlar TEST Bir araştırmacı, çocukların yaşa bağlı bilişsel gelişimlerini incelemek amacıyla üç, altı ve dokuz yaşlarından seksener çocuk seçmiştir. Seçtiği çocuklarla yedi yıl boyunca çalışmış ve yaptığı incelemeler sonucunda elde ettiği verilerle genellenebilir sonuçlara ulaşmaya çalışmıştır. Yukarıda sözü edilen araştırmacının kullandığı araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisine örnek oluşturur? A) Nitel B) Psikoanaliz C) Boylamsal D) Sırasal desen E) Kesitsel 2. Bir araştırmacı, zekâ ile problem çözme becerisi arasındaki ilişkiyle ilgili yapılmış 80 ilişkisel araştırmayı değerlendirerek bu çalışmaların bir sentezini oluşturmaya çalışmıştır. 3. Araştırmacının kullandığı yöntemin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Boylamsal B) Meta-analiz C) Kesitsel D) Örnek olay E) Vaka analizi I. Derin in başlangıçta kelimeleri doğru telaffuz edemezken ilerleyen zamanlarda iki-üç kelimelik cümleler kurmaya başlaması II. III. IV. Yalın ın, annesi ile babası ayrıldıktan sonra giderek içine kapanması Zeynep in anaokuluna başladıktan sonra ayakkabılarının bağcıklarını bağlarken eskisi kadar zorlanmaması Faruk un boyunun uzaması Yukarıdaki ifadelerden hangisi gelişme kavramına örnek olarak gösterilemez? A) Yalnız II B) II ve III C) II ve IV D) II, III ve IV E) III ve IV 4. Bir araştırmada 2 aylık bazı bebeklerde utangaçlığın belirtileri gözlenmiştir. Bu bebekler kaşlarını çatmakta ve hareketsiz bir şekilde yatmaktadırlar. Daha sonraları bu bebeklerin tanımadıkları yetişkinler gördüklerinde aşırı korktukları, yeni durum ve objelerle karşılaştıklarında sinirlendikleri belirlenmiştir. 3 ya da 4 yaşlarına geldiklerinde de çevreleri tarafından utangaç olarak isimlendirildikleri gözlenmiştir. Psikolog Jerome Kogan a göre bazı bebekler yeni durumlara karşı diğerlerinden daha fazla tepki göstermektedirler. En küçük bir stres bile kalp atışlarını hızlandırmakta, kas gerilimini artırmakta ve hormonal düzeyde değişikliklere neden olmaktadır. Bu aşırı fizyolojik tepki gösterme özelliği daha sonraları sosyal ortamlarda bebeklerin utangaçlık örüntüsü göstermelerine yol açmaktadır. Yukarıdaki açıklamaya göre bebeklerin utangaçlık örüntüsü oluşturmaları aşağıdaki gelişim alanlarından hangisi ile doğrudan ilgilidir? A) Kişilik B) Bilişsel C) Ahlak D) Devinişsel E) Anatomik 5. Rutherford, Mathur ve Quinn yapılandırılmış iş birlikçi öğrenme etkinlikleri ve doğrudan eğitim vermenin, suçlu ve saldırgan kız çocuklarının iletişim becerilerine olan etkisini belirlemek amacıyla bir araştırma gerçekleştirmiştir. Yaşları 14 ile 17 arasında değişen on dört ergenle yürütülen çalışmada iletişim becerilerinin geliştirilmesi amaçlanmış ve çalışma sonucunda bireylerin iletişim becerileri açısından ilerleme kaydettiği, saldırganlık davranışlarının ise azaldığı gözlenmiştir. İzleme çalışmasında ise iletişim becerilerinde düşüş gözlenmesine karşılık katılımcıların iletişim becerilerinin başlangıç noktasından daha yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Yukarıda verilen durumda kullanılan araştırma aşağıdakilerden hangisine örnek oluşturabilir? A) Deneysel araştırma B) Kesitsel C) Betimsel araştırma D) Psikanaliz E) Sırasal araştırma 1

8 Gelişimde Temel Kavramlar 6. Tek yumurta ikizleri aynı genetik donanıma sahip olsalar bile aralarında bireysel farklılıkların bulunduğu görülmektedir. Tek yumurta ikizlerinde gözlenen bu farklılığa gelişimi etkileyen faktörlerden hangisi yol açmaktadır? A) Deneyim B) Genotip C) Tarihsel Zaman D) Kalıtım E) Genler 7. Kimi çocuklar bireysel bazı becerileri sergilerken diğer çocuklara göre zorlanırlar. Örneğin, ilköğretim birinci sınıfa başladıklarında bazıları daha düzgün yazı yazarken bazıları diğerleri kadar düzgün yazamazlar. Aslında bu durum bireysel beceri farklılıklarının dışında, çocukların gelişimlerinin hangi aşamasında olduklarını belirleyen en önemli etken olan..kavramıyla ilgilidir. Yukarıda sözü edilen kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Tarihsel zaman B) Büyüme C) Olgunlaşma D) Öğrenme E) Kritik dönem 8. Lisede edebiyat öğretmeni olarak görev yapan Neslihan Hanım, bir ilköğretim okuluna Türkçe öğretmeni olarak tayin istemiştir. Neslihan Hanım, göreve başladığında geçmiş alışkanlıkları ile Türkçe dersi için fazla derinlikli bir anlatım kullanmıştır. Girdiği sınıflardan bazı öğrenciler okul psikolojik danışmanına giderek öğretmenlerinin anlattığı birçok şeyi anlamakta güçlük çektiklerini, Neslihan Öğretmen in anlattığı birçok konuya dair önceden herhangi bir bilgiye sahip olmadıklarını, bu nedenle de Türkçe dersinde başarısız olacaklarıyla ilgili endişelerini belirtmişlerdir. Öğrencilerin yaşadığı sıkıntılarla ilişkili olan gelişim kavramı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Zekâ B) Olgunlaşma C) Büyüme D) Hazırbulunuşluk E) Kritik dönem 9. I. Yeşim Hanım ın on bir aylık bebeğiyle eskiye oranla daha çok konuşmaya başlaması II. III. Erhan Bey in uzun süredir görmediği yeğenine yaşını söyleyerek aldığı pantolonun küçük gelmesi Aynı sınıfa dört yıl boyunca uygulanan ilgi envanterinden elde edilen puanlardaki kararlılığın yıllara bağlı olarak artması Yukarıdaki örneklere karşılık gelen gelişim kavramları sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir? A) Olgunlaşma-Büyüme-Yaş B) Çevre etkisi-büyüme-yaş C) Kritik dönem-yaş-olgunlaşma D) Hazırbulunuşluk-Kritik dönem-büyüme E) Hazırbulunuşluk-Büyüme-Yaş 10. Aşağıda verilen özelliklerden hangisi ergenlik döneminde gözlenen hızlı bedensel değişimin doğrudan bir sonucu olarak nitelendirilemez? A) Dış görünüşe verilen önemin artması B) Karşı cinse olan ilginin artması C) Psikomotor davranışlarda sakarlık gözlenmesi D) Erkeklerde meme düğümcüklerinin oluşması E) Dönemin sonuna doğru birincil cinsiyet özelliklerinin kazanılması 11. Yedi yaşında olan iki öğrenciden birisi okumayı oldukça erken öğrenmiş olmasına rağmen diğer öğrenci henüz okumayı öğrenememiştir. Bu durum hangi gelişim ilkesiyle açıklanır? A) Gelişim yordanabilir bir sıra izler. B) Gelişim genelden özele doğrudur. C) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. D) Gelişimde kritik dönemler vardır. E) Gelişim nöbetleşe devam eder. 2

9 Gelişimde Temel Kavramlar 12. Rukiye Hanım, oğlu Murat ı askere gönderirken akrabalarına Murat küçük bir bebekken de çok sıcakkanlı bir çocuktu. Tanıdık, yabancı ayırt etmeden herkesin kucağına giderdi. Eminim, komutanları onu çok sevecekler. demiştir. Rukiye Hanım ın oğlu Murat ın çocukluktan itibaren gösterdiği özellikler ile ilgili işaret ettiği kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Kimlik B) Çevre C) Mizaç D) Öğrenme E) Kritik dönem 15. Aysu, kendi başına yemek yemekten büyük keyif almaktadır. Annesinin verdiği katı yiyecekleri iki eliyle tutup yiyen Aysu, zamanla parmaklarını daha rahat kullanmaya başlamıştır. Ancak Aysu hâlen çorba içerken zorluk yaşamakta ve üzerine dökmektedir. Aysu nun durumuyla örtüşen gelişim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Gelişim içten dışa doğrudur. B) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. C) Gelişimin hızı her dönemde aynı değildir. D) Gelişim genelden özele doğrudur. E) Gelişim baştan ayağa doğrudur. 13. Altı yaşına kadar olan dil gelişiminin seyrini belirlemek isteyen bir araştırmacı 1, 3, 5, 7 yaşında bulunan yirmişer denekle yaptığı çalışmada, her yaş grubuna uygun geliştirdiği testleri aynı günde uygulayarak elde ettiği sonuçları yorumlamıştır. 14. Bu araştırmacının kullanmış olduğu araştırma deseni hangisidir? A) Deneysel B) Boylamsal C) Sırasal desen D) Meta-analiz E) Kesitsel I. Ailesinin maddi sorunlarından dolayı yeterince beslenemeyen Beste nin ufak tefek olması II. III. Hakan ın paragraf sorularını çözebilmek için sözcükte ve cümlede anlam bilgisine sahip olması Barış ın kravatını bağlayabilmesi Yukarıdaki örnekler sırasıyla gelişim psikolojisi kavramlarından hangileriyle eşleşir? A) Büyüme-Hazırbulunuşluk-Öğrenme B) Öğrenme-Olgunlaşma-Hazırbulunuşluk C) Büyüme-Güdü-Olgunlaşma D) Olgunlaşma-Hazırbulunuşluk-Kritik dönem E) Gelişme-Olgunlaşma-Kritik dönem 16. Aslı ilk bebeğimdi ve onun yetişmesi ile ilgili hata yapmaktan çok korktuğum için neredeyse piyasadaki tüm gelişim psikolojisi kitaplarını okudum. Okuduğum kitapların hemen hemen hepsinde bebeklerin ihtiyaçlarının zamanında ve tutarlı bir şekilde karşılanmasının ve ona gösterilen sevginin bebeğin ileriki yıllardaki sosyal gelişimi için çok önemli olduğu özellikle vurgulanmaktaydı. Annenin söylediklerinden varılabilecek en uygun sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Bebeğin gelişiminde önemli etkenlerden biri de kalıtımdır. B) Bir bireyin sosyal gelişiminde etkili olan güven duygusunun oluşmasında kritik dönem bebeklik evresidir. C) Yeni doğan bebeğin ihtiyaçlarının sadece anne tarafından karşılanması gerekir. D) Bebeğin çeşitli gelişim özellikleri açısından olgunlaşması üzerinde bakım ve ihtiyaçlarının karşılanması önemlidir. E) Bebeğin ihtiyaçlarının düzenli karşılanmaması onun ileride yalnızlık duygusu yaşamasına neden olur. 3

10 Gelişimde Temel Kavramlar 17. Bir öğretmen Günümüzde İnternet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte diğer insanlarla iletişim kurma şeklimiz de değişti. İnsanlar birbirleriyle daha çok İnternet aracılığıyla iletişim kurmaya başladılar. Bunun yararları kadar zararlarının da olduğu bir gerçektir. şeklinde açıklama yapmıştır. Öğretmenin açıklamaları gelişimi etkileyen hangi kavrama vurgu yapmaktadır? A) Büyüme B) Olgunlaşma C) Hazırbulunuşluk D) Tarihsel zaman etkisi E) Kritik dönem 20. Bulundukları şehirde yaşadığı deprem sırasında tüm ailesini kaybeden Yusuf, yetiştirme yurdunda büyümüştür. Yusuf yaşadığı travma nedeniyle uzun bir süre konuşamamıştır. Okul başarısı da düşen Yusuf bu nedenle liseye gelmesine karşın hâlâ bir meslek seçiminde bulunamamıştır. Yusuf un durumunu en iyi yansıtan gelişim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Gelişim sürekli ve aşamalıdır. B) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. C) Gelişim nöbetleşedir. D) Gelişim içte dışa doğrudur. E) Gelişim genelden özeldir. 18. Bir araştırmacı, küçük yaşta anne ve babası boşanan ailelerin çocuklarından seçtiği üç yaşındaki 30 çocuğun sosyal gelişimlerinin bu durumdan nasıl etkilendiğini incelemek istemiştir. 18 yıl süreyle incelediği çocukların sosyal gelişimleriyle ilgili elde ettiği verilerden yola çıkarak önemli genellemelere ulaşmıştır. Araştırmacının kullandığı araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Metaanaliz B) Kesitsel yöntem C) Deneysel yöntem D) Boylamsal yöntem E) Sırasal yöntem 21. Aşağıdakilerden hangisi ilk çocuklukta görülen davranışlardan biri değildir? A) Kaba motor davranışlarda başarılıdırlar. B) Ana dilin temel kurallarını dönem içinde öğrenirler. C) Olayları değerlendirirken davranışı yönlendiren niyeti dikkate alırlar. D) Cinsiyet farklılıklarını öğrenirler. E) Benmerkezci düşünme biçimine sahiptirler. 19. Mustafa yapısı gereği çok hareketli ve yerinde duramayan, asi bir çocuktur. Bu durumdan dolayı ailesini çok zor durumlarda bırakan Mustafa, okulda pek çok farklı yapıda çocuk olmasına karşın kendisine benzer yapıda arkadaşlar edinmektedir. Paragrafa göre Mustafa ile ilgili olarak aşağıdaki sonuçlardan hangisine varılabilir? A) Bireyin mizacı, onun çevresi ile nasıl ilişkiler kuracağını etkilemektedir. B) Bireysel farklılıklar sosyal gelişim üzerinde etkilidir. C) Çocuklar kendilerine benzeyen kişileri model alırlar. D) Sosyal ilişkiler bireyin kişiliğini etkiler. E) Bilişsel gelişim üzerinde kalıtım ve çevre karşılıklı etkileşim hâlindedir. 22. Aynı cinsiyetten olan ikizler üzerinde yapılan çalışmalarda kardeşlerin ilgi alanlarındaki korelasyon puanının yaşla birlikte düştüğü gözlenmiştir. Bu çalışmayı yürüten araştırmacıların yukarıda belirtilen sonuca varmaları için, kullanmaları gereken en uygun araştırma deseni ve puanlardaki düşüşün nedeni aşağıdakilerden en iyi hangisiyle açıklanabilir? A) Boylamsal-Yaşantı B) Deneysel-Yaşantı C) Boylamsal-Büyüme D) Kesitsel-Olgunlaşma E) Nitel-Kritik dönem 4

11 Gelişimde Temel Kavramlar ÇÖZÜMLER 1. Aynı çocuklarla zamansal süreçte yapılan araştırmalar boylamsal araştırma olarak tanımlanır. Farklı yaştaki çocuklarla aynı anda yapılan araştırmalar kesitsel araştırma olarak tanımlanır. Ancak bu soruda olduğu gibi hem farklı yaştaki çocuklarla hem de zamansal bir süreç içinde çalışmak sırasal veya sırasal desen araştırmaları olarak tanımlanır. Cevap D 2. Daha önce yapılmış birkaç araştırma sonuçlarını karşılaştırarak bunların çapraz analizi ile yeni bir çıkarıma ulaşmak meta-analiz çalışması olarak tanımlanır. Meta-analiz çalışmalarında bilim insanı kendisi bir araştırma deseni oluşturmaz. Daha önce yapılmış çalışmaları analiz ederek yeni sonuçlar elde eder. Cevap B 3. I. Derin in olumlu yönde dilsel beceri gelişimi bir gelişim olarak tanımlanır. II. Yalın ın olumlu yönde olmayan davranışları bir değişimdir. Ancak gelişim olarak tanımlanamaz. III. Zeynep in davranışı olumlu yöndedir ve bu gelişimdir. IV. Faruk un boyunun uzaması büyümeye dayalı bir gelişimdir. 7. Çocukların yazı yazma becerileri olgunlaşma zamanlaması ile doğrudan ilgilidir. Bazı çocukların yazı yazma için olgunlaşma zamanı 5,5 yaş, bazılarının 6 yaş, bazılarının 6,5 yaş civarıdır. Bu durum olgunlaşma kavramı ile ilgilidir. Cevap C 8. Lise edebiyat öğretmeni olan Neslihan Hanım ın Türkçe dersi için ağır gelmesi öğrencilerin hazırbulunuşlukları ile ilgilidir. Öğretmen öğrencilerin hazırbulunuşluklarını dikkate almamıştır. Cevap D 9. I. Yeşim Hanım ın çocuğu ile igilenmesi bir çevre etkisidir. II. Erhan Bey in yeğenine aldığı pantolonun uygun olmaması büyüme ile ilgilidir. III. Aynı sınıfa boylamsal olarak uygulanan testin kararlılığının artması yaş etkisiyle ilgilidir. Yaş arttıkça ilgi envanterindeki kararlılığın artması doğaldır. Cevap B Cevap A 4. Soru kökünde bahsedilen utangaçlık göstergesi tepkiler kişilik gelişimi alanı içinde değerlendirilir. Kişilik gelişimi; tutum, mizaç, tercihlerimiz, beğenilerimiz gibi davranışsal özelliklerimizin bütünüdür. Cevap A 5. Betimsel ve deneysel araştırma farkı bu soru için ayırıcı bir noktadır. Betimsel araştırmalarda var olan durumun üzerine bir etki denenmeden incelendiği çalışmalardır. Oysa deneysel çalışmalarda bir bağımsız değişkenin etkisi grup (veya birey) üzerinde denenir. Bu olayda grup üzerinde bir eğitim programının etkisi incelenmektedir ve deneysel araştırma yapılmıştır. Yapılan çalışma deneydir. Betimsel araştırma değildir. Çalışma boylamsaldır. Kesitsel değildir. 10. Dış görünüşe önem verilmesi, karşı cinse ilgi, sakarlık, meme düğümleri, hızlı bedensel değişimle ilgilidir. Ancak (E) seçeneğinde verilen ifade yanlıştır. Çünkü birincil cinsiyet özellikleri ergenliğin sonunda değil, ergenliğe girişle edinilir. Bu yüzden birincil cinsiyet özelliklerinin kazanılması hızlı bedensel gelişimin bir sonucu olamaz. E seçeneğinde neden-sonuç ilişkisi yanlış kurgulanmıştır. Cevap E 11. Benzer yaşlarda olan iki bireyin zekâ, tutum, ilgi, beceri düzeyi farkları gelişimde bireysel farklar vardır. ilkesi ile açıklanır. Cevap C Cevap A 6. Tek yumurta ikizlerinin genleri özdeştir. (E) Tek yumurta ikizlerinin kalıtımları özdeştir. (D) Tek yumurta ikizlerinin genotipleri özdeştir. (B) Tek yumurta ikizleri aynı tarihsel zamanı paylaşırlar. (C) Tek yumurta ikizlerinin tutum, siyasi tercih, ilgi alanları gibi farklılıkları yaşantı ve deneyime dayanmaktadır. 12. Kişiliğimizin doğuştan gelen biyolojik yansımasına mizaç adı verilir. Hareketlilik düzeyi, acıya duyarlılık, mutluluk eşiği, mimiklerin yansıtılması gibi özellikler mizaç olarak tanımlanır. Mizaç; kişiliğin doğuştan gelen bileşenine verilen addır. Cevap C Cevap A 5

12 Gelişimde Temel Kavramlar yaş 7 yaş 3 yaş 5 yaş zaman 19. Soru kökünde hareketli mizaca sahip Mustafa nın bu özelliğe uygun arkadaşlar edindiği anlatılmaktadır. Bu durum (A) seçeneğinde ifade edilmiştir. Bireyin mizacı, yani soru kökündeki Mustafa nın mizacı, onun çevresi ile nasıl ilişkiler kuracağını etkilemektedir. Cevap A Aynı anda farklı yaştaki bireylerin incelenmesi kesitsel araştırma olarak tanımlanır. Cevap E 14. I. Bebeğin ufak tefek kalması büyüme olarak tanımlanır. II. Hakan ın paragraf sorularını çözebilecek önbilgilere sahip olması hazırbulunuşluluk ile ilgilidir. III. Barış ın kravatını bağlayabilmesi olgunlaşma ve öğrenme sürecinin birleşimidir. Altyapı psikomotor olgunlaşmaya, daha sonra da tekrarlarla deneyim ve öğrenme sürecine dayanır. Cevap A x Gelişim alanlarının arasındaki etkileşim gelişim bir bütündür ilkesi ile açıklanır. Oysa aynı gelişim alanında dönemlerin ilişkisi ve etkileşimi gelişim sürekli ve aşamalıdır ilkesiyle açıklanır. Bu soruda Yusuf un kişilik gelişiminde çocukluk belki de bebeklikte yaşadığı sorunlar ileriki dönemlere farklı yansımalar ile etki etmektedir. Cevap A 15. Ekmek gibi katı yiyecekleri tutabilme nispeten daha kolay, kaşık ile çorba içme ise nispeten daha zor bir beceridir. Daha incelikli beceriler daha geç kazanılır. Bu durum gelişimin genelden özele doğru olması ile ilgilidir. Cevap D 16. Soru kökünde Erikson un psikososyal gelişimi ile ilgili 0-2 yaş özelliği ve krizi vurgulanmıştır. Bu durum (B) seçeneğinde ifade edilmiştir. Bu seçenekte bebeğin sosyal gelişiminde 0-2 yaşa has kritik dönem vurgusu yapılmıştır. Cevap B 17. Gelişimi etkileyen bu unsurlar yaşadığımız tarihsel kesitin özellikleri ile ilgilidir. Bu durum tarihsel zaman kavramı ile açıklanır. Yaşadığımız çağda İnternet kullanımının olumlu veya olumsuz etkileri tarihsel zaman etkisi ile ilgilidir. 21. A) Bu ifade doğrudur. 2-7 yaş arasında çocuklar zıplama, yuvarlanma gibi kaba kas davranışlarında başarılıdırlar. B) Bu ifade doğrudur. 5 yaş civarında ilk gramer süreci tamamlanır. C) Bu ifade yanlıştır. İlk çocukluk döneminde niyetler dikkate alınamaz. Dışsal somut gerçekliğe göre yargılama yapılır. D) Cinsiyet farkları 3-6 yaş arası öğrenilir. Bu ifade doğrudur. E) İşlem öncesi dönemde benmerkezci düşünme hakimdir. Bu ifade doğrudur. Cevap C Cevap D yaş grubu 30 çocuk Aynı araştırma grubunun zamansal süreçte 18 yıl boyunca incelenmesi boylamsal araştırma olarak tanımlanır. Cevap D 22. Aynı cinsiyetten ikizlerle yıllar boyu süren bir araştırma boylamsal özellikler taşımalıdır. İkizlerin yaşları arttıkça ilgilerinin farklılaşması ise deneyim ve yaşantılarının farklılaşmasına dayanmaktadır. Cevap A 6

13 Gelişimde Temel Kavramlar TEST İnsan davranışlarının önemli bir kısmının farkında olmadığı bilinç alanlarının yansıması olarak ortaya çıktığını düşünen psikoloji yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir? A) Davranışçı B) Bilişsel C) İnsancıl D) Psikanalitik E) Yapısal 5. Anne-baba tutumlarının çocukların benlik algısı üzerindeki etkilerinin araştırıldığı farklı araştırmaların sonuçlarının birleştirilip tek araştırma sonucu hâlinde rapor edildiği bir projede aşağıdaki araştırma yöntemlerinden hangisine başvurulmalıdır? A) Boylamsal B) Kesitsel C) Betimsel D) Meta-analiz E) Korelasyon 2. Bir çocuğun ahlaki değerlendirmelerinin ailesi ve içinde yaşadığı kültüre göre şekillendiği görüşünü benimseyen yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? A) Psikoanalitik B) Davranışçı C) Yapısalcı D) Hümanistik E) İşlevselcilik 3. İnsanoğlu üzerindeki çevre etkisinin katmanlı bir yapı oluşturduğunu ve bu yapının karşılıklı etkileşimlerle bireyi yönlendirdiğini düşünen bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir? A) C. Gustav Jung B) Bronfenbrenner C) Freud D) C. Rogers E) Erikson yaşında ve iki çocuk annesi olan Seher Hanım, çocuklarının doğuştan getirdikleri potansiyelleri ortaya çıkarabilmeleri için onlara olabildiğince zengin bir o kadar da özgür bir çalışma ortamı sunmaya çalışmaktadır. Bu yaklaşımından yola çıkarak Seher Hanım ın aşağıdaki yaklaşımlardan hangisine daha yakın olduğu söylenebilir? A) Yapısalcılık B) Hümanist C) İşlevselci D) Psikanalitik E) Davranışçılık 4. Her birey kendini gerçekleştirme potansiyeliyle dünyaya gelir ve uygun koşullarda var olan bu potansiyeli kullanır. görüşünü savunan yaklaşım hangisidir? A) Davranışçı B) Bilişsel C) İnsancıl D) Psikanalitik E) Yapısal 7. Bir araştırmacı yaptığı bir çalışmada sınav kaygısı ile mükemmeliyetçilik arasında yüksek düzeyde bir ilişki bulmuştur. Bu araştırmacının kullanmış olduğu yöntemin aşağıdakilerden hangisi olduğunu kesinlikle söyleyebiliriz? A) Korelasyonel B) Deneysel C) Meta-analiz D) Nitel E) Psikoanaliz 7

14 Gelişimde Temel Kavramlar 8. Öğrencilerin akademik başarıları üzerinde çevredeki ısı ve ışık miktarının etkilerinin araştırıldığı bir çalışmada, öğrencilerin yedi hafta süreyle ısı ve ışık açısından iyileştirilmiş ortamlarda ders çalışmaları sağlanmış ve ardından başarı düzeylerindeki değişim incelenmiştir. Bu çalışmanın yöntemi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Betimsel B) Deneysel C) Doğal Gözlem D) Nitel E) Meta-analiz 11. Sevgi, sekiz yaşında ve ilköğretim ikinci sınıf öğrencisidir. Havighurst e göre, aşağıdakilerden hangisi Sevgi nin yerine getirmesi beklenen gelişim görevlerinden biri değildir? A) Kendine karşı olumlu tutum geliştirme B) Aritmetikle ilgili temel becerileri kazanma C) Özerk ahlak sistemi geliştirme D) Çevresine ilişkin duygularını fark etme E) Yaşıtları ile olumlu ilişkiler kurma 9. Kadın ve erkekte yer alan ve döllenmeyi sağlayan hücrelere ---- (I) adı verilmektedir. Bu hücrelerin sahip olduğu özellikler, bebeğin taşıyacağı ---- (II) özellikleri belirlemektedir. Yukarıda verilen parçada yer alan boşluklara sırasıyla getirilmesi gereken kavramlar aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? I A) Mayoz Çevresel B) Ovum Bireysel C) Otozom Ailesel D) Fenotip Yapısal E) Eşey Kalıtsal II 12. İnsanoğlunun gelişim süreci dikkate alındığında; aşağıdakilerden hangisi bebeklik dönemine ait bir gelişim ödevi değildir? A) Adını öğrenme B) Nesne sürekliliğini kazanma C) Yürüme D) Tek sözcükle kendini ifade etme E) Cinsiyet farklılıklarını öğrenme 13. Yapılan araştırmalar ergenlik döneminde sorunlu davranışların diğer gelişim dönemlerine oranla daha sık rastlandığını ortaya koymaktadır. Ergenlikte bu tür davranışlardaki artışın temel nedeni öncelikle aşağıdaki gelişim alanlardan hangisinde yaşanan değişimdir? A) Bilişsel B) Sosyal C) Dil D) Biyolojik E) Ahlak yaşında olan Ceren in boyu son 10 ayda 4 cm kadar uzamıştır. Buna göre Ceren in aşağıdaki hormonal bezlerden hangisinin etkili bir şekilde işlev gördüğü söylenebilir? A) Hipofiz B) Troid C) Böbrek üstü D) Pankreas E) Paratiroid 14. Havighurst e göre aşağıdaki gelişim ödevlerinden hangisi genç yetişkinlik dönemine ait değildir? A) Geçimini sağlayacak bir işe sahip olma B) Eş seçme ve yuva kurma C) Yakınlık duygusu geliştirme D) Vatandaşlık sorumluluklarını üstlenme E) Kimlik kazanma 8

15 Gelişimde Temel Kavramlar 15. Çift yumurta ikizlerinde gözlenen gelişimin bazı yönlerden farklılaşmasının nedeni aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) Çevre B) Genotip C) Cinsiyet D) Tarihsel zaman E) Deneyim 18. Günümüzde birçok öğretmen öğrencilerine verdiği ödevlerde onları bilgisayar ve İnternet kullanımına teşvik etmektedirler. Bireyin gelişimi dikkate alınarak bu yeni öğretmen tutumunun ortaya çıkması, aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? A) Olgunlaşma B) Kalıtım C) Sosyal çevre D) Tarihsel zaman E) Büyüme 16. Annesinin göz rengi yeşil, babasınınki ise kahverengi olan Toprak ın göz rengi yeşildir. Bu duruma ilişkin aşağıda yapılan açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) Toprak ın gözlenen göz rengi fenotip olarak tanımlanır. B) Annesinin genotipinde yeşil göz rengi geni vardır. C) Babasının fenotipi kahverengi olarak yansımaktadır. D) Toprak ın genotipinde sadece yeşil göz geni vardır. E) Toprak çocuklarına hem annesinin hem babasının genetik mirasını yansıtabilir. 19. İki yaşında olan Eylül su bardağını yüksekçe bir tezgâhın üzerine koymak için uzanmakta; ancak bir türlü bunu başaramamaktadır. Bu durum Eylül ün öfkelenmesine neden olmaktadır. Eylül ün öfkelenmesinin temel nedeni aşağıdaki gelişim psikolojisi kavramlarından hangisine bağlı olarak açıklanabilir? A) Anne-baba tutumu B) Olgunlaşma C) Büyüme D) Hazırbulunuşluk E) Öğrenme 17. İnsan gelişimini ve davranışlarını etkileyen pek çok farklı faktör bulunmaktadır. Saldırganlık konusunda yapılan bir çalışmada cinsiyet ve hormonların bireylerin saldırganlık düzeylerini belirleyen en etkili iki faktör olduğu ortaya konulmuştur. Bu çalışmanın sonuçlarından yola çıkarak aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir? A) İnsan gelişiminde kalıtsal faktörler etkin rol oynamaktadır. B) Saldırganlık davranışının ortaya çıkmasında çevresel faktörler etkili değildir. C) Saldırganlık kadınlarda daha sık rastlanan bir durumdur. D) Gelişimde doğuştan getirilen birtakım özellikler değiştirilebilir. E) Saldırganlık davranışının ortaya çıkmasında toplumsal cinsiyet rolleri etkilidir. 20. Bir bebeğin yürümeye başlamasını, bir çocuğun aritmetik becerileri öğrenmesini ve bir ergenin karşı cinse duyduğu ilginin artmasını aşağıdaki kavramlarından hangisi daha iyi açıklar? A) Tarihsel zaman B) Büyüme C) Savunma mekanizması D) Bilinçaltı E) Gelişim 9

16 KPSS soruda 65 SORU EĞİTİM BİLİMLERİ ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

17 Komisyon KPSS Eğitim Bilimleri Soru Bankası Öğrenme Psikolojisi ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: 2018, Ankara Yayın - Proje: Ümit Dilaver Dizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan Türkçe Redaksiyon: Ümit Dilaver Kapak Tasarım: Gürsel Avcı Baskı:Vadi Grup Basım A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

18 ÖN SÖZ Bir öğretmen ebediyete hükmeden insandır. Tesirlerinin nerede biteceği asla bilinemez. Henry Adams Değerli Öğretmen Adayları, Kendini eğitime ve öğretime adamanın kutsallığını yaşamak için çıktığınız bu yolda iyi bir başlangıç yapmak ve mutlu yarınlara ulaşmak için ilk adım çalışmaya karar vermeniz ve doğru bir şekilde çalışmaya başlamanızdır. Bu doğrultuda hazırladığımız yayınlarımızla sizi en uygun şekilde amacınıza ulaştırmayı hedefliyoruz. Sınavda başarılı olabilmeniz için; yeterli bilgi düzeyine, çok sayıda soruyu anlayarak ve hızlı bir şekilde cevaplama becerisine sahip olmanız gerekmektedir. Bu özellik göz önünde bulundurularak; sınav formatına uygun sorular, ayrıntılı çözümler, konu bilgisi ve genel bilgi düzeyinizi ölçen testler hazırlanmıştır. Uzun bir çalışma ve yoğun bir emeğin ürünü olan bu kitabın size ihtiyacınız olan faydayı sağlayacağına ve sizi KPSS de başarıya ulaştıracağına inanıyoruz. Kitapta yer alan sorularla ilgili öğrenmek istediğiniz herhangi bir şey olur ise adresine e-posta yoluyla ya da numarasına WhatsApp üzerinden iletmeniz yeterli olacaktır. Sorunuz en kısa sürede yazarlarımız tarafından cevaplandırılacaktır. Bu ülkenin geleceğinin teminatı olan gençleri yetiştirme gibi kutsal bir meslek olan öğretmenlik hayatınızda başarılar dileriz Pegem Akademi iii

19

20 İÇİNDEKİLER Ön Söz...iii İçindekiler... v ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ... Öğrenme Psikolojisine Giriş Öğrenme Psikolojisine Giriş Öğrenme Psikolojisine Giriş Öğrenme Psikolojisine Giriş Tepkisel (Klasik) Koşullanma Tepkisel (Klasik) Koşullanma Tepkisel (Klasik) Koşullanma Tepkisel (Klasik) Koşullanma Tepkisel (Klasik) Koşullanma Bağ Kuramı Bağ Kuramı Bitişiklik Kuramları Bitişiklik Kuramları Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Gestalt Kuramı Gestalt Kuramı v

21 Bilgi İşleme Kuramı Bilgi İşleme Kuramı Bilgi İşleme Kuramı Amaçlı Davranışçılık Amaçlı Davranışçılık Sosyal Öğrenme Sosyal Öğrenme Sosyal Öğrenme Karma Test Karma Test Karma Test Karma Test Karma Test Karma Test Genel Test Genel Test Genel Test Genel Test vi

22 Öğrenme Psikolojisine Giriş TEST Aşağıdakilerden hangisi öğrenmenin en uygun tanımıdır? A) Bireyin doğduktan sonra kazandığı her türlü davranıştır. B) Bireyin içinde yaşadığı toplumsal yapının gereği olarak sergilediği davranışlardır. C) Bireyin yeni şemalar oluşturarak kazandığı, davranışlarına somut olarak yansıttığı bilgilerdir. D) Bireyin yaşantıları sonucu kazandığı davranışlarında ya da potansiyel davranışlarında meydana gelen nispeten kalıcı değişikliklerdir. E) Bireyin biyolojik olarak olgunlaşma sonucunda bedensel ve zihinsel değişimleridir. 5. Üniversite birinci sınıf öğrencisi olan Orhan üniversite yaşamına uyum sağlamakta oldukça zorlanmış, vizelerde başarısız olmuştur. Final döneminde ise artık yeni yaşamına büyük ölçüde uyum sağlayan Orhan bir hafta boyunca gece gündüz ders çalışmış ve bütün derslerden geçmiştir. Bu durum aşağıdaki faktörlerden hangisinin uzun süreli öğrenme sağlamasa bile başarı getirebileceğini ortaya koymaktadır? A) Aralıklı çalışma B) Bölerek öğrenme C) Bütüncül öğrenme D) Toplu çalışma E) Kalıcı öğrenme 2. Aşağıdakilerden hangisi öğrenmenin zorunlu özelliklerinden değildir? A) Sonradan kazanılması B) Yaşantı sonucunda oluşması C) Davranışta bir değişiklik olması D) İstendik yönde bir değişim olması E) Göreceli olarak devamlılık göstermesi 3. Sekiz yaşında olan İlay, sokakta bulduğu ve yaşadıkları apartmanın bahçesinde beslediği yavru kedinin tuvaletini bahçedeki toprağa gömdüğünü görünce, annesine kedisinin çok akıllı olduğunu söylemiştir. Annesi ise bu yavru kedinin diğerlerinden farklı olmadığını, tüm kedilerin tuvaletlerini bu şekilde yaptıklarını açıklamıştır. İlay ın annesinin yaptığı bu açıklama, kedi yavrusunun sergilediği davranışın aşağıdakilerden hangisine örnek olarak verilebileceğini göstermektedir? A) Refleks B) İçgüdü C) Geçici davranış D) Öğrenme E) Homeostatik 4. Normalde çok neşeli olmayan bir kişinin alkol aldığında oldukça neşeli davranması aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir? A) Öğrenme B) Bastırma B) İçgüdü C) Refleks E) Geçici davranış 6. Melek Hanım, kokulara karşı oldukça hassastır; mutfağa girdiğinde lavabodan gelen kokuyu hemen fark etmiş ancak bir süre mutfakta çalıştıktan sonra kokuyu hissetmez olmuştur. Melek Hanım ın yaşadığı bu durum aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir? A) Duyarlılaşma B) Bastırma C) Duyusal adaptasyon D) Sönme E) Alışkanlık kazanma 7. Aralarında dört ay yaş farkı olan iki kuzenden büyük olan 22 aylıktır ve birçok sözcüğü telaffuz edebilmektedir. Diğer kuzen annesinin daha ilgili olmasına rağmen sözcükleri aynı şekilde telaffuz edememektedir. Bu durum öğrenmeyi etkileyen ve öğrenenle ilgili olan aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir? A) Büyüme B) Olgunlaşma C) Türe özgü hazıroluş D) Ön öğrenme E) Transfer 1

23 Öğrenme Psikolojisine Giriş 8. Sınıf arkadaşı olan İlker ve Buse yaz tatilinde bilgisayar kursuna başlarlar. İlker bu kursta hızla başarı gösterir; ancak Buse zorlanır, okulda İlker den daha başarılı olan Buse nin durumuna annesi çok şaşırır ve nedenini araştırmak için kurs öğretmeni ile görüşür. Kurs öğretmeni bu durumun İlker in evinde bilgisayar olmasına karşın Buse nin evinde bilgisayar olmamasıyla açıklar. Bu açıklamadan yola çıkarak iki arkadaşın öğrenme yaşantıları arasındaki bu farklılığın aşağıdakilerden hangisinden kaynaklandığı söylenebilir? A) Kaygı B) Hazırbulunuşluk C) Olgunlaşma D) Algısal ayırtedilebilirlik E) Dikkat 9. Aşağıdaki grafiklerden hangisinde öğrenmedeki başarı ile hazırbulunuşluk düzeyi arasındaki ilişki daha doğru olarak ortaya konulmuştur? A) B) Öğrenme Öğrenme 11. Birinci sınıfta okuma yazmayı yeni öğrenen Mehmet okumaları sırasında aynı hataları sürekli olarak tekrarlamaktadır. Mehmet in bu durumu öğretmeninin aşağıdaki özelliklerden hangisini göz ardı etmesine bağlı olarak açıklanabilir? A) Toplu öğrenme B) Aralıklı öğrenme C) Aktif katılım D) Geribildirim E) Bütüncül öğrenme 12. Aşağıdakilerden hangisi kalıcı bir öğrenme gerçekleştirmek isteyen bireylerin kullanmaması gereken bir yöntemdir? A) Aralıklı öğrenme B) Aktif katılım sağlama C) Toplu öğrenme D) Geri bildirim alma E) Bütün - parça - bütün ilişkileri ile öğrenme Hazırbulunuşluk Hazırbulunuşluk C) D) Öğrenme Öğrenme Hazırbulunuşluk E) Öğrenme Hazırbulunuşluk Hazırbulunuşluk 10. Aşağıdakilerden hangisi öğrenme oluştuğunun kesin ispatını sunan bir kavramdır? A) Tepki B) Davranış C) Refleks D) Olgunlaşma E) Alışkanlık kazanma 13. Üniversite üçüncü sınıfta Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalı nda öğretimine devam eden Kübra sınavlara arkadaşlarının birçoğundan daha az çalışmasına karşın çoğunlukla daha yüksek puanlar almaktadır. Bu duruma anlam veremeyen arkadaşlarına, derse yalnızca kitaptan okuyarak değil derslerde öğretmenlerin anlattığı konulara ilişkin aldığı kendine özgü notlarla ve kavram haritaları ile hazırlandığını ifade etmektedir. Kübra ile arkadaşlarının öğrenme düzeyleri arasındaki farkı en iyi açıklayan faktör aşağıdakilerden hangisidir? A) Aralıklı öğrenme stratejisi kullanma B) Toplu öğrenme stratejisi kullanma C) Aktif katılım sağlama D) Geri bildirim E) Olgunlaşma 2

24 Öğrenme Psikolojisine Giriş 14. Aşağıdakilerden hangisi öğrenme ürünü bir davranış değildir? A) Bir sporcunun antrenman yaparken doğru nefes alıp vermesi B) Bir çocuğun eline çiçek aldığında burnuna götürüp koklaması C) Bir kişinin denize girdiğinde boyunu aşan yerlere gitmemesi D) Küçük bir bebeğin avucuna dokunulduğunda, dokunanın parmağını kavraması E) Pipetle portakal suyu içen bir çocuğun, pipeti tıkanınca üflemesi 17. Aşağıdaki davranışlardan hangisinde organizmayı davranışa yönelten gücün kaynağı diğerlerinden farklıdır? A) Bu derse çalışmazsam sınıfta kalırım. B) Orijinal yemek tariflerini denemeyi çok seviyorum. C) Öğretmenlik tam bana göre bir meslek, kesinlikle sınavı kazanmalıyım. D) Satranç oynarken stres atıyorum. E) Yemek yedikçe yiyesim geliyor. 15. Psikoloji bölümü ikinci sınıf öğrencisi Aydan iki dersten bütünlemeye kalmıştır. Ders çalışmak için memleketine gitmeyip yurtta kalan Aydan yaz mevsimi olduğundan dolayı sıcak havadan çok rahatsız olmakta ve gündüz uyuyup gece geç saatlere kadar ders çalışmaktadır. Sıcaktan ve uykusuzluktan yorgun düşen Aydan, okuduğunu anlamakta güçlük çekmekte ve zaten zorlandığı derslerden sınıfta kalmaktan endişe duymaktadır. Sınav günü geldiğinde tüm gece, sınavının nasıl geçeceğini düşünen Aydan uyuyamamış ve ertesi gün sınavı kötü geçmiştir. Aydan ın durumuyla ilgili varılabilecek en doğru sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Bireyin öğrenme malzemesine olan ilgisi başarıyı olumlu yönde etkiler. B) Genel uyarılmışlık ve kaygı bazen öğrenmeyi olumsuz etkiler. C) Öğrenmeye karşı güdülenme düzeyinin düşük olması başarıyı olumsuz yönde etkiler. D) Bazen yeni bilgiler önceki bilgilerin karıştırılmasına neden olabilir. E) Bilginin yanlış şemalara kodlanması, bilginin hatırlanmasını güçleştirir. 18. KPSS ye hazırlanan Sinem, arkadaşı Ebru ile sohbet ederken ona, Ders çalışırken, deneme sınavları sırasında en ufak bir gürültü olduğunda dikkatim dağılıyor ve bir türlü başarılı olamıyorum. Gerçek sınavda da böyle bir durumla karşılaşmaktan endişe duyuyorum demiştir. Ebru ise Ben sürekli gürültülü ortamlarda ders çalışıyorum, sessiz bir ortamda duyduğum en küçük bir ses bile beni rahatsız ediyor. Ancak gürültülü ortamlarda ilk başta rahatsız oluyorum, sonradan nasıl olduğunu bilmediğim bir şekilde sesleri duymamaya başlıyorum. demiştir. Bu duruma göre Sinem ve Ebru nun durumu sırasıyla aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? A) Duyarlılaşma - Alışkanlık kazanma B) Alışma - Alışkanlık kazanma C) Duyarlılaşma - Duyusal adaptasyon D) Olumsuz öğrenme - Tepkisel koşullanma E) Duyarlılaşma - Sönme 16. I. Uzun süredir voleybol oynayan bir kişinin futbol oynamaya başladığında zorlanması II. III. IV. Çok fazla bulmaca çözen bir bireyin kelime yarışmasında başarılı olması Bilgisayarını değiştiren bir bireyin, yeni bilgisayarındaki düğmelere alışmakta güçlük çekmesi Lisede İngilizce hazırlık okuyan bir öğrencinin, yaz tatilinde turistlerle İngilizce konuşurken zorlanmaması Yukarıda verilen örneklerden hangilerinde olumsuz aktarma söz konusudur? A) I ve III B) II ve III C) II ve IV D) III ve IV E) II, III ve IV 19. Araba kullanmayı öğrenmeyi çok isteyen Yasemin e direksiyon hocası İyi bir sürücü olmak istiyorsan bir araba alıp sürekli çalışmalısın. Yoksa araba kullanmayı kitaptan okuyarak öğrenemezsin. demiştir. Direksiyon hocasının bu tutumu aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yöneliktir? A) Olgunlaşmayı destekleme B) Olumlu pekiştirme C) Olumlu transfer D) Deneyim kazanma E) Algısal ayırtedilebilirlik 3

25 Öğrenme Psikolojisine Giriş 20. Sınavlara hazırlık kurslarında yapılan seviye sınıfı uygulamasının temelinde yatan nedenin aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilgili olduğu söylenebilir? A) İşbirlikli öğrenme B) Tam öğrenme C) Transfer D) Gizil öğrenme E) Hazırbulunuşluk 21. Üniversite giriş sınavına hazırlanan Zeynep, hazırlık kursunda girdiği deneme sınavlarının bazılarından iyi netler çıkarırken, bazılarından hiç beklemediği kadar düşük puanlar almaktadır. Bu durumu okul psikolojik danışmanıyla konuşan Zeynep, Derslerime çok düzenli çalışıyorum. Sürekli tekrarlar yapıyorum ve bol bol soru çözüyorum. Ancak bazı sınavlarda tüm bildiklerimi karıştırıyorum ve düşük puan alıyorum. Bazen çalışmamın karşılığını alamadığımı düşünüyorum. demiştir. Zeynep in durumuyla ilgili olarak psikolojik danışmanın yapacağı en uygun açıklama aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrenme yeteneğiniz bazen azalabilir. B) Öğrenme verimini derslere göre ayrı ayrı incelemek gerekir. C) Doğru yöntemle çalıştığına eminim ama bazen işler ters gidebilir. D) Bireysel farklılıklar bazen böyle sonuçlar doğurabilir. E) Tekrar sayısını artırmakta fayda var. 22. Nurcan Hanım sınıfında öğrenme psikolojisi dersinde Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler konusuna geçmeden önce sınıfa Ders çalışırken hangi durumlarla karşılaştığınızda öğrenmekte güçlük çekiyorsunuz? şeklinde bir soru yöneltmiş ve öğrencilerin bu konudaki düşüncelerini sınıfla paylaşmalarını istemiştir. Nurcan Hanım ın bu davranışı, öğrenciler üzerinde aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yöneliktir? A) Bütün - parça - bütün öğrenme B) Tümevarımsal öğrenme C) Algısal ayırtedilebilirlik D) Telaffuz edilebilirlik E) Anlamsal çağrışım 23. I. Pınar ın ne zaman şeftali görse kaşınmaya başlaması II. III. IV. Bir kişinin ameliyat sonrasında uyanırken eşinin ismini sayıklaması Bir bebeğin yanağına dokunulduğunda başını o yana çevirmesi Bir kişinin denize ilk girdiği anda çok üşümesi, daha sonra bu tepkisinin nispeten azalması Verilen örnekler sırasıyla aşağıdaki kavramlardan hangileriyle açıklanır? A) Refleks - Geçici davranış - Öğrenme - Alışma etkisi B) Öğrenme - Geçici davranış - Refleks - Duyusal uyum C) Öğrenme - Geçici davranış - Tepki - Alışkanlık kazanma D) Geçici davranış - Tepki - Refleks - Öğrenme E) Tepki - Öğrenme - Geçici davranış - Duyusal uyum 24. Beş yaşındaki Cansu, resim bölümünde okuyan ablası gibi resim yapmaya çalışmakta, ancak bir türlü başarılı olamamaktadır. Ablası gibi resim çizmekte zorlanan Cansu, bu duruma çok üzülmektedir. Cansu nun resim yapmakta zorlanmasını en iyi açıklayan kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Dikkat B) Genel uyarılmışlık hâli C) Güdülenme D) Türe özgü hazırbulunuşluluk E) Olgunlaşma 4

26 Öğrenme Psikolojisine Giriş 1. ÇÖZÜMLER (A) seçeneğinde belirtilen durum hem olgunlaşma, hem de öğrenme ürünü tüm davranışları içine alır. (B) seçeneğindeki durum sadece bazı öğrenmeleri içerir tüm öğrenmeleri kapsamaz. (C) seçeneğinde verilen durum sadece bazı öğrenmeleri kapsar. Örneğin soyut öğrenmeleri kapsamaz. 4. Öncelikle davranışlar; öğrenme ürünü olan ve öğrenme ürünü olmayan davranışlar olarak ikiye ayrılırlar. Öğrenme ürünü olmayan davranışlar olgunlaşmaya dayananlar, büyümeye dayananlar, refleksler, içgüdüler ve geçici davranışlardır. Bir kişinin alkol aldığında normal davranışların dışında farklı, örneğin; neşeli davranışlar göstermesi geçici davranış olarak tanımlanır ve öğrenme ürünü davranışlar arasında sınıflandırılamazlar. Cevap E (D) seçeneğinde ise öğrenmeyi tamamlayan kapsayıcı ve eksik olmayan bir tanım verilmiştir. (E) seçeneğinde sadece biyolojik olgunlaşma ürünü ve fizyolojik değişimler ifade edilmiştir. Cevap D 2. Sonradan kazanılma, yaşantı sonucu oluşma, davranışta bir değişiklik olması, göreceli olarak devamlılık göstermesi öğrenmenin zorunlu özelliklerindendir. Ancak davranışta istendik yönde bir değişim olması öğrenmenin mutlak şartı değildir. Olumsuz öğrenmeler yani istenmeyen öğrenmeler de öğrenmenin tanımı içine girer. İstendik yönde olma şartı öğrenme ile değil eğitim ile ilgilidir. Öğrenme: İstendik yönde olma şartı yoktur. Eğitim: İstendik davranışlar ile ilgilidir. Cevap D 5. Soru kökünde belirtilen öğrenci final başarısını günbegün çalışarak değil bir süre içinde toplu çalışarak yapmıştır. Toplu çalışma kısa sürede başarı getirse de kalıcılık sağlamaz. Ama yine de soru kökünde belirtilen Orhan'ın durumu toplu çalışma ile ilgilidir. Toplu çalışma anlık başarı ve kısa malzemeler için geçerli bir yöntem olabilir. Ancak uzun malzemeler ve kalıcı öğrenmeler için kesinlikle aralıklı çalışma tavsiye edilir. Bu soruda belirtilen durum zaman yönetimi ve zamanın aralıklı veya toplu çalışma ile yönetilmesi ile ilgilidir. Cevap D 3. Soru kökünde bahsedilen durum hayvanların içgüdüsel davranışları ile ilgilidir. Bu soruda kedinin tuvaletini toprağı işleyerek görmesi içgüdüsel bir davranıştır. İçgüdüsel davranışlar öğrenme ürünü değildir ve doğuştan gelirler. Cevap B 6. Cevap C Bir organizmanın belirli bir uyarana tekrar tekrar maruz kalması veya aynı uyarının sürekli verilmesi durumunda duyu alıcılarının yani sinir sisteminin bu uyarıları beyne iletme gücünün azalması duyusal adaptasyon olarak tanımlanır. Bu soruda da ev hanımının kokulara sürekli maruz kalması, sonrasında da hissettiği kokuların azalması duyusal adaptasyon olarak tanımlanır. Bu soruda duyusal adaptasyon ve alışma kavramlarının her ikisinin birbirine çeldirici olarak verilmemiş olmasına dikkat edelim. Daha önceki KPSS sorularında fiziksel alışma ve duyusal adaptasyon birbirlerine çeldirici olarak verilmemiştir. Ancak sorulacak olan soru edimsel koşullanmanın alışması ile ilgili olursa duyusal adaptasyon seçeneklerde verilebilir. Özetle söylenecek olursa duyusal adaptasyon, beş duyu organının aynı uyarana maruz kaldığı için duyumlama gücünün azalmasıdır. 5

27 Öğrenme Psikolojisine Giriş 7. Soru kökünde sözcükleri daha iyi telaffuz edebilen kuzenin 4 ay büyük olduğu ifade edilmiştir. Dil gelişiminde 4 ay önemli bir zaman dilimidir. 22 ve 18 aylık 2 bebekten 4 ay daha büyük olanın daha iyi telaffuz edebilmesi olgunlaşma ile ilgilidir. Soru kökünde daha küçük olan kuzenin annesinin ilgilenmesine rağmen iyi telaffuz edemediği söylenmiştir. Bu durum bize olgunlaşma zamanı gelmeyen davranışların çevresel etkenler tarafından hızlandırılamayacağını olgunlaşmanın temel yönetici etken olduğunu göstermektedir. Cevap B 10. Cevap E (A) seçeneğindeki tepki öğrenmenin kesin ispatı değildir. Çünkü koşulsuz tepkiler öğrenme ürünü değildir. (B) seçeneğindeki davranış öğrenmenin kesin ispatı değildir. Çünkü öğrenme ürünü olmayan davranışlar da vardır. (C) seçeneğindeki refleksler öğrenme değildir. (D) seçeneğindeki olgunlaşma öğrenme ürünü değildir. (E) seçeneğindeki kavram alışkanlık kazanmadır. Alışkanlık kazanma öğrenme oluştuğunun kesin ispatıdır. 8. Soru kökünde İlker adındaki öğrencinin bilgisayar kursunda daha başarılı olduğu Buse'nin ise başarısız olduğu söylenmektedir. Ayrıca Buse'nin okul başarısının daha iyi olduğu vurgulanmaktadır. Bu durum bize hangi öğrenme olursa olsun hazırbulunuşluluk, yani öğrenme süreci başlamadan önceki ön bilgilerin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. İlker evinde bulunan bilgisayara dayalı olarak ön bilgi sahibidir ve hazırbulunuşluğu Buse'den daha yüksektir. Hazırbulunuşluk altyapısında büyüme, olgunlaşma, önbilgi, ilgi, tutumları içeren geniş bir kavramdır. Bu soru kökünde hazırbulunuşluluğun alt yapısında olan ön bilgilere vurgu yapılmıştır. 11. Geri bildirim öğrenmeyi etkileyen faktörlerden biridir. Bu soruda 1. sınıf öğrencisi Mehmet'in aynı hataları tekrar tekrar yaptığı vurgulanmaktadır. Bu durumun nedeni Mehmet'in hatalarının öğretmeni veya annesi, babası tarafından düzeltilmemesidir. Geri bildirim hatalar hakkında olumlu veya olumsuz dönüş almak, ardından yanlışları düzeltme ile doğrusuna ulaşmaktır. Bu soruyu yorumladığımızda Mehmet'in hataları tekrar tekrar yapmasının sebebini geribildirim alamaması olarak söyleyebiliriz. Cevap D Cevap B 9. Hazırbulunuşluluk öğrenme verimini olumlu yönde etkiler ve B seçeneğindeki grafikte hazırbulunuşluluk arttıkça öğrenme verimi de artmaktadır. A, C, D ve E grafiklerinde hazırbulunuşluluk ile öğrenme arasında düzenli artış gözlenmemektedir. Cevap B Doğru Orantı Ters Orantı 12. Cevap C Aralıklı çalışma ve aralıklı öğrenme kalıcı öğrenme sağlayan etkili bir yöntemdir. Aktif katılım öğrencinin sürece yaparak yaşayarak katılması ile ilgilidir aktif katılım öğrenme verimini artırır. Geri bildirim alma öğrenme verimini artırır. Bunun nedeni hataların düzeltilmesi ve tekrar yapılmamasıdır. Konunun yapısı itibarıyla önce bütün seri olarak incelenmesi sonra parçalara ayrılması parçaların öğrenilmesi en sonunda tekrar bütünleştirerek gözden geçirilmesi en iyi öğrenme verimi olarak tanımlanır. Özetle bütün parça bütün en iyi öğrenme stratejisi olarak tanımlanır. Oysa C seçeneğinde söz edilen toplu öğrenme veya toplu çalışma stratejisi tavsiye edilen bir öğretim yöntemi veya bireysel çalışma yöntemi değildir. Toplu çalışmalarda anlık başarı bazen kazanırsa dahi kalıcılığı yoktur ve çabuk unutulur. Bu yüzden toplu çalışma öğrenme verimini artıran bir yöntem veya strateji olarak tanımlanamaz. 6