KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ. gelişim psikolojisi öğrenme psikolojisi rehberlik ve özel eğitim program geliştirme

Transkript

1 KPSS 2015 Soruları yakalayan komisyon tarafından hazırlanmıştır. ezberbozan ezberletmezöğretir! KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ SORU BANKASI gelişim psikolojisi öğrenme psikolojisi rehberlik ve özel eğitim program geliştirme öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı sınıf yönetimi öğretim ilke ve yöntemleri ölçme ve değerlendirme

2 Komisyon EZBER BOZAN KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ SORU BANKASI ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarım; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 3. Baskı: Aralık 2014, Ankara Yayın - Proje Yönetmeni: Demet Tamer Dizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan Kapak Tasarım: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle / ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 ÖN SÖZ Bir öğretmen ebediyete hükmeden insandır. Tesirlerinin nerede biteceği asla bilinemez. Henry Adams Değerli Öğretmen Adayları, Kendini eğitime ve öğretime adamanın kutsallığını yaşamak için çıktığınız bu yolda iyi bir başlangıç yapmak ve mutlu yarınlara ulaşmak için ilk adım çalışmaya karar vermeniz ve doğru bir şekilde çalışmaya başlamanızdır. Bu doğrultuda hazırladığımız yayınlarımızla sizi en uygun şekilde amacınıza ulaştırmayı hedefliyoruz. Sınavda başarılı olabilmeniz için; yeterli bilgi düzeyine, çok sayıda soruyu anlayarak ve hızlı bir şekilde cevaplama becerisine sahip olmanız gerekmektedir. Bu özellik göz önünde bulundurularak; sınav formatına uygun sorular, ayrıntılı çözümler, konu bilgisi ve genel bilgi düzeyinizi ölçen testler hazırlanmıştır. Uzun bir çalışma ve yoğun bir emeğin ürünü olan bu kitabın size ihtiyacınız olan faydayı sağlayacağına ve sizi KPSS de başarıya ulaştıracağına inanıyoruz. Kitapta yer alan sorularla ilgili öğrenmek istediğiniz herhangi bir şey olur ise adresine e-posta göndermeniz yeterli olacaktır. Sorunuz en kısa sürede yazarlarımız tarafından mutlaka cevaplandırılacaktır. Bu ülkenin geleceğinin teminatı olan gençleri yetiştirme gibi kutsal bir meslek olan öğretmenlik hayatınızda başarılar dileriz Pegem Akademi Yayıncılık

4 İÇİNDEKİLER Ön Söz... iii GELİŞİM PSİKOLOJİSİ...1 Temel Kavramlar Temel Kavramlar ve Fiziksel Gelişim Temel Kavramlar ve Fiziksel Gelişim Fiziksel Gelişim Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi Kişilik Gelişimi Kişilik Gelişimi Kişilik Gelişimi Kişilik Gelişimi Ahlak Gelişimi Ahlak Gelişimi Ahlak Gelişimi Ahlak Gelişimi Tarama Tarama Tarama Tarama Tarama Bitişiklik Kuramları Bitişiklik Kuramları Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Edimsel Koşullanma Gestalt Kuramı Gestalt Kuramı Bilgi İşleme Kuramı Bilgi İşleme Kuramı Bilgi İşleme Kuramı Amaçlı Davranışçılık Amaçlı Davranışçılık Sosyal Öğrenme Sosyal Öğrenme Sosyal Öğrenme Karma Test Karma Test Karma Test ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ...95 Öğrenme Psikolojisine Giriş Öğrenme Psikolojisine Giriş Öğrenme Psikolojisine Giriş Öğrenme Psikolojisine Giriş Tepkisel Koşullanma Tepkisel Koşullanma Tepkisel Koşullanma Tepkisel Koşullanma Tepkisel Koşullanma Bağ Kuramı Bağ Kuramı Karma Test Karma Test Karma Test Genel Tarama Genel Tarama Genel Tarama Genel Tarama REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM Çağdaş Eğitim Sistemi, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik Çağdaş Eğitim Sistemi, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik Çağdaş Eğitim Sistemi, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik v

5 İÇİNDEKİLER Çağdaş Eğitim Sistemi, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik Çağdaş Eğitim Sistemi, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik Özel Eğitim Özel Eğitim Tarama Rehberlik Modelleri ve Rehberlikte Hizmet Alanları Rehberlik Modelleri ve Rehberlikte Hizmet Alanları Rehberlik Modelleri ve Rehberlikte Hizmet Alanları Rehberlik Modelleri ve Rehberlikte Hizmet Alanları Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları Bireyi Tanıma Teknikleri Bireyi Tanıma Teknikleri Bireyi Tanıma Teknikleri Bireyi Tanıma Teknikleri Bireyi Tanıma Teknikleri Öğretmen - Öğrenci İletişimi Öğretmen - Öğrenci İletişimi Öğretmen - Öğrenci İletişimi Psikolojik Danışma Kuramları Psikolojik Danışma Kuramları Rehberlikte Örgütleme Sistemi Rehberlikte Örgütleme Sistemi PROGRAM GELİŞTİRME Temel Kavramlar Program Geliştirme İlkeleri Türk Eğitim Sistemi Program Ögeleri ve İyi Bir Programda Bulunması Gereken Özellikler Program ve Program Türleri Program Geliştirmenin Kurulsal Temelleri Program Geliştirmenin Kurulsal Temelleri Program Geliştirmenin Felsefi Temelleri Program Tasarım ve Yaklaşımları Program Tasarım ve Yaklaşımları Program Geliştirme Planlaması ve Grup Modelleri Program Geliştirme Tasarım ve Modelleri Eğitimde İhtiyaç Belirleme Yaklaşım ve Teknikleri Hedef ve İlkeler Hedeflerin Aşamalı Sınıflanması Eğitimde Hedef İçerik Düzenleme İlkeleri, Strateji ve Yaklaşımları İçerik Düzenleme Yaklaşımları ve Belirtke Tablosu İçerik Düzenleme Yaklaşımları ve Belirtke Tablosu Eğitim Durumlarının Belirlenmesi ve Düzenlemesi Program Denenmesi, Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi vi

6 İÇİNDEKİLER Program Denenmesi, Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi Öğretimde Planlama ve Plan Türleri Çağdaş Eğitim Programları ve Yeni İlköğretim Programlarının Özellikleri Tarama Tarama Tarama ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI Test Test Test SINIF YÖNETİMİ Test Test Test ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ Öğretim İlke ve Temel Kavramlar Öğretim İlke ve Temel Kavramlar Öğrenme-Öğretme Kuram Model ve Yaklaşımları Öğrenme-Öğretme Kuram Model ve Yaklaşımları Öğrenme-Öğretme Kuram Model ve Yaklaşımları Öğretim Stratejileri Öğretim Stratejileri Öğretim Yöntemleri, Yöntem ve Tekniklerinin Belirlenmesi İlkeler Öğretim Yöntemleri, Yöntem ve Tekniklerinin Belirlenmesi İlkeler Öğretim Yöntemleri, Yöntem ve Tekniklerinin Belirlenmesi İlkeler Öğretim Teknikleri Öğretim Teknikleri Öğretim Teknikleri Öğretim Teknikleri Öğretim Teknikleri Öğretim Teknikleri Bireysel Öğretim Teknikleri Bireysel Öğretim Teknikleri Kavram Öğretim Teknikleri Kavram Öğretim Teknikleri Öğrenme Stratejileri ve Stilleri Düşünme Becerileri Tarama Tarama Tarama Tarama Tarama Tarama Öğrenme-Öğretme Kuram Model ve Yaklaşımları Öğrenme-Öğretme Kuram Model ve Yaklaşımları vii

7 İÇİNDEKİLER ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Temel Kavramlar Temel Kavramlar Temel Kavramlar Temel Kavramlar Temel Kavramlar Ölçme Araçlarında Aranan Nitelikler Ölçme Araçlarında Aranan Nitelikler Ölçme Araçlarında Aranan Nitelikler Ölçme Araçlarında Aranan Nitelikler Ölçme Araçlarında Aranan Nitelikler Ölçme Araçları Ölçme Araçları Ölçme Araçları Ölçme Araçları Ölçme Araçları Ölçme Araçları Test ve Madde İstatistikleri Test ve Madde İstatistikleri Test ve Madde İstatistikleri Test ve Madde İstatistikleri Test ve Madde İstatistikleri Test ve Madde İstatistikleri Test ve Madde İstatistikleri Test ve Madde İstatistikleri Tarama Tarama Tarama Tarama Tarama Tarama Cevap Anahtarı viii

8 ğitim bilimleri GELİŞİM PSİKOLOJİSİ eğitim biliml itim bilimleri

9 Gelişim Psikolojisi Temel Kavramlar Bir araştırmacı, çocukların yaşa bağlı bilişsel gelişimlerini incelemek amacıyla üç, altı ve dokuz yaşlarından 180 çocuk seçmiştir. Seçtiği çocuklarla yedi yıl boyunca çalışmış ve yaptığı incelemeler sonucunda elde ettiği verilerle genellenebilir sonuçlara ulaşmaya çalışmıştır. Yukarıda sözü edilen araştırmacının kullandığı araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisine örnek oluşturur? A) Nitel B) Korelasyonel C) Boylamsal D) Sırasal E) Kesitsel 2. Bir araştırmacı, zeka ile problem çözme becerisi arasındaki ilişkiyle ilgili olarak yapılmış 80 ilişkisel araştırmayı değerlendirerek bu çalışmaların bir sentezini oluşturmaya çalışmıştır. 3. Araştırmacının kullandığı yöntemin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Boylamsal B) Meta-analiz C) İçerik analizi D) Örnek olay E) Nicel I. Derin in başlangıçta kelimeleri doğru telaffuz edemezken ilerleyen zamanlarda iki-üç kelimelik cümleler kurmaya başlaması II. III. IV. Yalın ın, annesi ile babası ayrıldıktan sonra giderek içine kapanması Zeynep in anaokuluna başladıktan sonra ayakkabılarının bağcıklarını bağlarken eskisi kadar zorlanmaması Faruk un boyunun uzaması için basketbol kursuna gitmesi Yukarıdaki ifadelerden hangisi gelişme kavramına örnek değildir? A) I ve II B) II ve III C) II ve IV D) II, III ve IV E) III ve IV 4. Bir araştırmada 2 aylık bazı bebeklerde utangaçlığın belirtileri gözlenmiştir. Bu bebekler kaşlarını çatmakta ve hareketsiz bir şekilde yatmaktadırlar. Daha sonraları bu bebeklerin tanımadıkları yetişkinler gördüklerinde aşırı korktukları, yeni durum ve objelerle karşılaştıklarında sinirlendikleri belirlenmiştir. 3 ya da 4 yaşlarına geldiklerinde de çevreleri tarafından utangaç olarak isimlendirildikleri gözlenmiştir. Psikolog Jerome Kogan a göre bazı bebekler yeni durumlara karşı diğerlerinden daha fazla tepki göstermektedirler. En küçük bir stres bile kalp atışlarını hızlandırmakta, kas gerilimini artırmakta ve hormonal düzeyde değişikliklere neden olmaktadır. Bu aşırı fizyolojik tepki gösterme özelliği de daha sonraları sosyal ortamlarda bebeklerin utangaçlık örüntüsü göstermelerine yol açmaktadır. Yukarıdaki açıklamaya göre bebeklerin utangaçlık örüntüsü oluşturmalarında rol oynayan etkenin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Çevre B) Tarihsel zaman C) Kalıtım D) Olgunlaşma E) Hormonlar 5. Rutherford, Mathur ve Quinn yapılandırılmış iş birlikçi öğrenme etkinlikleri ve doğrudan eğitim vermenin, suçlu ve saldırgan kız çocuklarının iletişim becerilerine olan etkisini belirlemek amacıyla bir araştırma gerçekleştirmiştir. Yaşları 14 ile 17 arasında değişen on dört ergenle yürütülen çalışmada iletişim becerilerinin geliştirilmesi amaçlanmış ve çalışma sonucunda bireylerin iletişim becerileri açısından ilerleme kaydettiği, saldırganlık davranışlarının ise azaldığı gözlenmiştir. İzleme çalışmasında ise iletişim becerilerinde düşüş gözlenmesine karşılık katılımcıların iletişim becerilerinin başlangıç noktasından daha yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Yukarıdaki örnek durumda kullanılan araştırma aşağıdakilerden hangisine örnek oluşturabilir? A) Deneysel araştırma B) Korelasyonel araştırma C) Betimsel araştırma D) Nitel araştırma E) Sırasal araştırma 3

10 Gelişim Psikolojisi 6. Tek yumurta ikizleri aynı genetik donanıma sahip olsalar bile aralarında bireysel farklılıkların bulunduğu görülmektedir. Tek yumurta ikizlerinde gözlenen bu farklılığa gelişimi etkileyen faktörlerden hangisi yol açmaktadır? A) Yaşantı B) Olgunlaşma C) Tarihsel Zaman D) Kalıtım E) Kritik Dönem 7. Kimi çocuklar bireysel bazı becerileri sergilerken diğer çocuklara göre zorlanırlar. Örneğin, ilköğretim birinci sınıfa başladıklarında bazıları daha düzgün yazı yazarken bazıları onlar kadar düzgün yazamazlar. Aslında bu durum bireysel beceri farklılıklarının dışında, çocukların gelişimlerinin hangi aşamasında olduklarını belirleyen en önemli etken olan.. kavramıyla ilgilidir. Yukarıda sözü edilen kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Değişim B) Büyüme C) Olgunlaşma D) Farklılaşma E) Kritik dönem 8. Lisede edebiyat öğretmeni olarak görev yapan Neslihan Hanım, bir ilköğretim okuluna Türkçe öğretmeni olarak tayin istemiştir. Neslihan Hanım, göreve başladığında dersiyle ilgili birtakım zorluklar yaşamıştır. Girdiği sınıflardan bazı öğrenciler okul psikolojik danışmanına giderek öğretmenlerinin anlattığı birçok şeyi anlamakta güçlük çektiklerini, Neslihan Öğretmen in anlattığı birçok konuya dair önceden herhangi bir bilgiye sahip olmadıklarını, bu nedenle de Türkçe dersinde başarısız olacaklarıyla ilgili endişelerini belirtmişlerdir. Öğrencilerin yaşadığı sıkıntılarla ilişkili olan gelişim kavramı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Zekâ B) Olgunlaşma C) Büyüme D) Hazır bulunuşluk E) Kritik dönem 4 9. Temel Kavramlar 1-2 I. Yeşim Hanım ın on bir aylık bebeğiyle eskiye oranla daha çok konuşmaya başlaması II. III. Erhan Bey in uzun süredir görmediği yeğenine yaşını söyleyerek aldığı pantolonun küçük gelmesi İki kardeşe ilköğretim yıllarında uygulanan ilgi envanterinden elde edilen puanlardaki kararlılığın yıllara bağlı olarak artması Yukarıdaki örneklere karşılık gelen gelişim kavramları sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir? A) Olgunlaşma-Büyüme-Yaş B) Kritik dönem-büyüme-yaş C) Kritik dönem-yaş-olgunlaşma D) Hazırbulunuşluk-Kritik dönem-büyüme E) Hazırbulunuşluk-Büyüme-Yaş 10. Aşağıda verilen özelliklerden hangisi ergenlik döneminde gözlenen hızlı bedensel değişimin doğrudan bir sonucu olarak nitelendirilemez? A) Dış görünüşe verilen önemin artması B) Karşı cinse olan ilginin artması C) Psikomotor davranışlarda sakarlık gözlenmesi D) Erkeklerde meme düğümcüklerinin oluşması E) Dönemin sonuna doğru birincil cinsiyet özelliklerinin kazanılması 11. Yedi yaşında olan iki öğrenciden birisi okumayı oldukça erken öğrenmiş olmasına rağmen diğer öğrenci henüz okumayı öğrenememiştir. Bu durum hangi gelişim ilkesiyle açıklanır? A) Gelişim yordanabilir bir sıra izler B) Gelişim genelden özele doğrudur C) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır D) Gelişimde kritik dönemler vardır E) Gelişim nöbetleşe devam eder

11 Temel Kavramlar Rukiye Hanım, oğlu Murat ı askere gönderirken akrabalarına Murat küçükken de çok sıcakkanlı bir çocuktu. Tanıdık, yabancı ayırt etmeden herkesin kucağına giderdi. Eminim, komutanları onu çok sevecekler. demiştir. Rukiye Hanım ın oğlu Murat ın çocukluktan itibaren gösterdiği özellikler ile ilgili işaret ettiği kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Kimlik B) Çevre C) Mizaç D) Öğrenme E) Karakter Gelişim Psikolojisi 15. Aysu, kendi başına yemek yemekten büyük keyif almaktadır. Annesinin verdiği katı yiyecekleri iki eliyle tutup yiyen Aysu, zamanla parmaklarını daha rahat kullanmaya başlamıştır. Ancak Aysu halen çorba içerken zorluk yaşamakta ve üzerine dökmektedir. Aysu nun durumuyla örtüşen gelişim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Gelişim içten dışa doğrudur. B) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. C) Gelişimin hızı her dönemde aynı değildir. D) Gelişim genelden özele doğrudur. E) Gelişim baştan ayağa doğrudur. 13. Altı yaşına kadar olan dil gelişiminin seyrini belirlemek isteyen bir araştırmacı 0, 2, 4 ve 6 yaşında bulunan 20 şer denekle çalışmıştır. Bu araştırmacının kullanmış olduğu araştırma deseni hangisidir? A) Deneysel B) Boylamsal C) Sırasal D) Meta-analiz E) Kesitsel 14. I. Ailesinin maddi sorunlarından dolayı yeterince beslenemeyen Beste nin ufak tefek olması II. III. Hakan ın paragraf sorularını çözebilmek için sözcükte ve cümlede anlam bilgisine sahip olması Barış ın kravatını bağlayabilmesi Yukarıdaki örnekler sırasıyla gelişim psikolojisi kavramlarından hangileriyle eşleşir? A) Büyüme-Hazır bulunuşluk-olgunlaşma B) Çevre-Olgunlaşma-Hazır bulunuşluk C) Büyüme-Güdü-Olgunlaşma D) Olgunlaşma-Hazır bulunuşluk-kritik dönem E) Gelişme-Olgunlaşma-Kritik dönem Aslı ilk bebeğimdi ve onun yetişmesi ile ilgili olarak hata yapmaktan çok korktuğum için neredeyse piyasadaki tüm gelişim psikolojisi kitaplarını okudum. Özellikle okuduğum kitapların hemen hemen hepsinde bebeklerin ihtiyaçlarının zamanında ve tutarlı bir şekilde karşılanmasının ve ona gösterilen sevginin bebeğin ileriki yıllardaki sosyal gelişimi için çok önemli olduğu belirtilmekteydi. Annenin yukarıda söylediklerinden en uygun varılabilecek sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Bebeğin gelişiminde önemli etkenlerden biri de çevredir. B) Bir bireyin sosyal gelişiminde etkili olan güven duygusunun oluşmasında kritik dönem bebeklik evresidir. C) Yeni doğan bebeğin ihtiyaçlarının anne tarafından karşılanması gerekir. D) Bebeğin çeşitli gelişim özellikleri açısından olgunlaşması üzerinde bakım ve ihtiyaçlarının karşılanması önemlidir. E) Bebeğin ihtiyaçlarının düzenli karşılanmaması onun ileride yalnızlık duygusu yaşamasına neden olur.

12 Gelişim Psikolojisi 17. Günümüzde internet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte diğer insanlarla iletişim kurma şeklimiz de değişti. İnsanlar birbirleriyle daha çok internet aracılığıyla iletişim kurmaya başladılar. Bunun yararları kadar zararlarının da olduğu bir gerçektir. şeklinde açıklama yapan bir öğretmen gelişimi etkileyen hangi kavrama vurgu yapmaktadır? A) Büyüme B) Olgunlasma C) Hazır bulunusluk D) Tarihsel zaman etkisi E) Kritik dönem Temel Kavramlar Bulundukları şehirde yaşadığı deprem sırasında tüm ailesini kaybeden Yusuf, yetiştirme yurdunda büyümüştür. Yusuf yaşadığı travma nedeniyle uzunca bir süre konuşamamıştır. Okul başarısı da düşen Yusuf bu nedenle liseye gelmesine karşın hala bir meslek seçiminde bulunamamıştır. Yusuf un durumunu en iyi yansıtan gelişim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Gelişimde kritik dönemler vardır. B) Gelişim süreklidir ve belli aşamalarda gerçekleşir. C) Gelişim nöbetleşe devam eder. D) Gelişim bir bütündür. E) Gelişim kalıtım ve çevre etkileşiminin ürünüdür. 18. Bir araştırmacı, küçük yaşta anne ve babası boşanan ailelerin çocuklarından seçtiği üç yaşındaki 30 çocuğun sosyal gelişimlerinin bu durumdan nasıl etkilendiğini incelemek istemiştir. 18 yıl süreyle incelediği çocukların sosyal gelişimleriyle ilgili elde ettiği verilerden yola çıkarak önemli genellemelere ulaşmıştır. Araştırmacının kullandığı araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Gözlem B) Kesitsel yöntem C) Deneysel yöntem D) Boylamsal yöntem E) Sırasal yöntem 21. Aşağıdakilerden hangisi ilk çocuklukta görülen davranışlardan biri değildir? A) Kaba motor davranışlarda başarılıdırlar. B) Ana dilin temel kurallarını bilirler. C) Olayları değerlendirirken arkasındaki niyeti dikkate alırlar. D) Cinsiyet farklılıklarını öğrenirler. E) Benmerkezci düşünme biçimine sahiptirler. 19. Mustafa yapısı gereği çok hareketli ve yerinde duramayan, asi bir çocuktur. Bu durumdan dolayı ailesini çok zor durumlarda bırakan Mustafa, okulda pek çok farklı yapıda çocuk olmasına karşın kendi yapısına benzer yapıda arkadaşlar edinmektedir. Bu duruma göre aşağıdaki sonuçlardan en uygun hangisine varılabilir? A) Bireyin mizacı, onun çevresinde nasıl ilişkiler kuracağını etkilemektedir. B) Bireysel farklılıklar sosyal gelişim üzerinde etkilidir. C) Çocuklar kendilerine benzeyen kişileri model alırlar. D) Sosyal ilişkiler bireyin kişiliğini etkiler. E) Kişilik gelişimi üzerinde kalıtım ve çevre etkilidir. 22. Aynı cinsiyetten olan ikizler üzerinde yapılan çalışmalarda kardeşlerin ilgi alanlarındaki korelasyon puanının yaşla birlikte düştüğü gözlenmiştir. Bu çalışmayı yürüten araştırmacıların yukarıda belirtilen sonuca varmaları için, kullanmaları gereken en uygun araştırma deseni ve puanlardaki düşüşün nedeni aşağıdakilerden en iyi hangisiyle açıklanabilir? A) Boylamsal-Yaşantı B) Deneysel-Yaşantı C) Boylamsal-Büyüme D) Kesitsel-Olgunlaşma E) Nitel-Kritik dönem 6

13 Gelişim Psikolojisi Temel Kavramlar ve Fiziksel Gelişim Düşünceler duygulara, duygular da davranışlara yol açar. Davranışlarımızın altın yatan şey düşüncelerimizdir. görüşünü savunan yaklaşım hangisidir? A) Davranışçı B) Bilişsel C) İnsancıl D) Psikanalitik E) Yapısal 2. Bir çocuğun ahlaki değerlendirmelerinin ailesi ve içinde yaşadığı kültüre göre şekillendiği görüşünü benimseyen yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? A) Psikoanalitik B) Davranışçı C) Yapısalcı D) Hümanistik E) İşlevselcilik 3. Kişilik 0-6 yaş arasında oluşur ve sonraki yıllarda değişim göstermez. görüşünü savunan yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? A) Davranışçı B) Bilişsel C) İnsancıl D) Psikanalitik E) Yapısal 5. Anne-baba tutumlarının çocukların benlik algısı üzerindeki etkilerinin araştırıldığı farklı araştırmaların sonuçlarının birleştirilip tek araştırma sonucu hâlinde rapor edildiği bir projede aşağıdaki araştırma yöntemlerinden hangisine başvurulmalıdır? A) Boylamsal B) Kesitsel C) Betimsel D) Meta analiz E) Korelasyon yaşında ve iki çocuk annesi olan Seher Hanım, çocuklarının doğuştan getirdikleri potansiyelleri ortaya çıkarabilmeleri için onlara olabildiğince zengin bir o kadar da özgür bir çalışma ortamı sunmaya çalışmaktadır. Bu yaklaşımından yola çıkarak Seher Hanım ın aşağıdaki yaklaşımlardan hangisine daha yakın olduğu söylenebilir? A) Yapısalcılık B) Yapılandırmacılık C) Hümanizm D) Psikanalizm E) Davranışçılık 4. Her birey kendini gerçekleştirme potansiyeliyle dünyaya gelir ve uygun koşullarda var olan bu potansiyeli kullanır. görüşünü savunan yaklaşım hangisidir? A) Davranışçı B) Bilişsel C) İnsancıl D) Psikanalitik E) Yapısal 7. Bir araştırmacı yaptığı bir çalışmada sınav kaygısı ile mükemmeliyetçilik arasında yüksek düzeyde bir ilişki bulmuştur. Bu araştırmacının kullanmış olduğu yöntem hangisidir? A) Korelasyon B) Deneysel C) Meta-analiz D) Nitel E) Eylemsel 7

14 Gelişim Psikolojisi 8. Öğrencilerin akademik başarıları üzerinde çevredeki ısı ve ışık miktarının etkilerinin araştırıldığı bir çalışmada, öğrencilerin yedi hafta süreyle ısı ve ışık açısından iyileştirilmiş ortamlarda ders çalışmaları sağlanmış ve ardından başarı düzeylerindeki değişim incelenmiştir. Bu çalışmanın yöntemi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Betimsel B) Deneysel C) Gözlem D) Nitel E) Meta analiz Temel Kavramlar ve Fiziksel Gelişim Sevgi, sekiz yaşında ve ilköğretim ikinci sınıf öğrencisidir. Havighurst e göre, aşağıdakilerden hangisi Sevgi nin yerine getirmesi beklenen gelişim görevlerinden biri değildir? A) Kendine karşı olumlu tutum geliştirme B) Aritmetikle ilgili temel becerileri kazanma C) Vicdan ve değerler sistemini geliştirme D) Çevresindekilere ilişkin duygularını fark etme E) Yaşıtları ile olumlu ilişkiler kurma 9. Kadın ve erkekte yer alan ve döllenmeyi sağlayan hücrelere ---- I) adı verilmektedir. Bu hücrelerin sahip olduğu özellikler, bebeğin taşıyacağı II) özellikleri belirlemektedir. Yukarıda verilen parçada yer alan boşluklara sırasıyla getirilmesi gereken kavramlar aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? I II I A) Mayoz Çevresel B) Ovum Bireysel C) Otozom Ailesel D) Fenotip Yapısal E) Eşey Kalıtsal 12. Havighurst e göre, aşağıdakilerden hangisi bebeklik dönemine ait bir gelişim ödevi değildir? A) Adını öğrenme B) Dışkı kontrolü sağlama C) Yürüme D) Tek sözcükle kendini ifade etme E) Cinsiyet farklılıklarını öğrenme 13. Yapılan araştırmalar ergenlik döneminde problem davranışların diğer gelişim dönemlerine oranla daha sık rastlandığını ortaya koymaktadır. Ergenlikte bu tür davranışlardaki artışın temel nedeni öncelikle aşağıdaki alanlardan hangisinde yaşanan değişimdir? A) Bilişsel B) Sosyal C) Psikososyal D) Biyolojik E) Kişisel yaşında olan Ceren in boyu son üç ayda 5 cm kadar uzamıştır. Buna göre Ceren in aşağıdaki hormonlarından hangisinin etkili bir şekilde işlev gördüğü söylenebilir? A) Hipofiz B) Troid C) Adrenal D) Prolaktin E) Nonadrenalin Havighurst e göre aşağıdaki gelişim ödevlerinden hangisi genç yetişkinlik yıllarına ait değildir? A) Geçimini sağlayacak bir işe sahip olma B) Eş seçme ve yuva kurma C) Yakın ilişkiler kurabileceği arkadaşlar ve sosyal gruplar bulma D) Vatandaşlık sorumluluklarını üstlenme E) Duygusal bağımsızlığını kazanma

15 Temel Kavramlar ve Fiziksel Gelişim Tek yumurta ikizlerinde bireysel farklılıklara neden olan faktör aşağıdakilerden hangisidir? A) Çevre B) Olgunlaşma C) Büyüme D) Tarihsel zaman E) Kritik dönem Gelişim Psikolojisi 18. Günümüzde birçok öğretmen öğrencilerine verdiği ödevlerde onların bilgisayar ve internet kullanımını teşvik etmektedirler. Bireyin gelişimi dikkate alınarak bu yeni öğretmen tutumunun ortaya çıkması, aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? A) Olgunlaşma B) Kalıtım C) Sosyal çevre D) Tarihsel zaman E) Büyüme 16. Annesinin göz rengi yeşil, babasınınki ise kahverengi olan Toprak ın göz rengi yeşildir. Bu duruma ilişkin aşağıda yapılan açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) Toprak ın genotipinde kahverengi göz rengi bulunmaktadır. B) Toprak ın fenotipindeki göz rengi yeşildir. C) Anne-babasının özellikleri tamamen Toprak a aktarılmamıştır. D) Toprak ın babasının genetik yapısında da yeşil göz rengi vardır. E) Toprak ta taşıdığı genetik özelliklerin tümü gözlenmemektedir. 17. İnsan gelişimini ve davranışlarını etkileyen pek çok farklı faktör bulunmaktadır. Saldırganlık konusunda yapılan bir çalışmada cinsiyet ve hormonların bireylerin saldırganlık düzeylerini belirleyen en etkili iki faktör olduğu ortaya konulmuştur. Bu çalışmanın sonuçlarından yola çıkarak aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir? A) İnsan gelişiminde kalıtsal faktörler daha baskın rol oynamaktadır. B) Saldırganlık davranışının ortaya çıkmasında çevresel faktörler etkili değildir. C) Saldırganlık erkeklerde daha sık rastlanan bir durumdur. D) Gelişimde doğuştan getirilen birtakım özellikler değiştirilebilir. E) Saldırganlık davranışının ortaya çıkmasında toplumsal cinsiyet rolleri etkilidir. 19. İki yaşında olan Eylül su bardağını tezgâhın üzerine koymak için uzanmakta; ancak bir türlü bunu başaramamaktadır. Bu durum Eylül ün öfkelenmesine neden olmaktadır. Eylül ün öfkelenmesinin temel nedeni aşağıdaki gelişim psikolojisi kavramalarından hangisine bağlı olarak açıklanabilir? A) Anne-baba tutumu B) Olgunlaşma C) Büyüme D) Hazırbulunuşluk E) Öğrenme 20. Bir bebeğin yürümeye başlamasını, bir çocuğun aritmetik becerileri öğrenmesini ve bir ergenin karşı cinse duyduğu ilginin artmasını aşağıdaki gelişim psikolojisi kavramlarından hangisi daha iyi açıklar? A) Öğrenme B) Büyüme C) Tarihsel zaman D) Kalıtım E) Gelişim 21. Doğumdan sonraki ilk bir buçuk yıl güven duygusunun kazanılması açısından oldukça önemlidir. Bu dönemde bakım veren kişi bebeğin ihtiyaçlarını zamanında ve yeterli bir biçimde karşılayamazsa ilerleyen yıllarda güven duygusunun kazanılması güçleşmektedir. Verilen paragrafta aşağıdaki gelişim ilkelerinden hangisine vurgu yapılmaktadır? A) Gelişim yordanabilir bir sıra izler. B) Gelişim kalıtım ve çevreden etkilenir. C) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. D) Gelişimde kritik dönemler vardır. E) Gelişim nöbetleşe devam eder. 9

16 Gelişim Psikolojisi 22. Aşağıdakilerden hangisi öğretmenlerin gelişim psikolojisini bilmelerinin yararları arasında sayılamaz? A) Eğitim ortamındaki hedeflerini belirlemelerine B) Öğrencilerinin gelişimlerine katkı sağlamalarına C) Öğrencilerinin yaşadığı duygusal sorunları çözmelerine D) Öğrencilerinin ihtiyaçlarını fark etmelerine E) Öğrencileri hakkında bilgili ve duyarlı olmasına 26. Temel Kavramlar ve Fiziksel Gelişim 1-2 I. Ergenlikteki hormonal değişimler II. III. IV. Çocukluk dönemindeki akran ilişkileri Bebeklerde konuşma ve dil gelişimi Duygusal bağlanma süreçleri V. Ergenlerde madde kullanımının önlenmesi Yukarıdakilerden hangisi doğrudan gelişim psikolojisinin kapsamında yer almamaktadır? A) I B) II C) III D) IV E) V 23. Üç kilogram olarak dünyaya gelen Mete ikinci ayının sonunda altı kilogramın üstündedir ve bu kadar hızlı kilo alması ailesini endişelendirmektedir. Mete nin aşağıdaki değişimlerden hangisini çok hızlı bir biçimde yaşadığı söylenebilir? A) Büyüme B) Olgunlaşma C) Gelişim D) Kritik dönem E) Hazırbulunuşluk 27. Bebeklik döneminde yaşıtlarından daha önce yürümeye ve konuşmaya başlayan Sevgi nin öz güveninin de daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Bu durumu en iyi açıklayan gelişim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Gelişim genelden özele doğrudur. B) Gelişim süreklidir. C) Gelişimde bireysel ayrılıklar vardır. D) Gelişim bir bütündür. E) Gelişim hızı her dönemde aynı değildir. 24. On aylık bir bebek olan Toprak ın olgunlaşma düzeyi aşağıdaki davranışlardan hangisini sergilemek için uygun değildir? A) Tek başına oturma B) Nesneleri avuç içi ile yakalama C) Uzatılan topa uzanma D) Parmakları ile nesneleri tutma E) Bir yerden destek alarak ayakta durma 28. Bebeklerin kıyafetlerinin bedenleri cm ile ifade edilir. Bu durumun temel nedeninin bebeklik döneminde aşağıdaki kavramlardan hangisinin ön plana çıkması olduğu söylenebilir? A) Olgunlaşma B) Gelişim görevi C) Gelişme D) Büyüme E) Hazırbulunuşluk 25. Bir MEB projesinde ilköğretim birinci kademedeki çocukların psikososyal gelişiminde okul yaşamının etkilerini incelemek amacıyla 1000 öğrenci birinci sınıftan beşinci sınıfa kadar izlenmiştir. Yapılan bu projede kullanılan yöntem aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Örnek olay B) Vaka incelemesi C) Boylamsal D) Kesitsel E) Meta analiz 29. On aylık olan Emre ye babası 6 ay- 3 yaş arasındaki bebekler için uygun olduğu ifade edilen bir oyuncak alır; ancak Emre bu oyuncakla ilgilenmez ve oynamayı reddeder. Annesi bu durumun nedeninin onun gelişimi için erken seçilmiş bir oyuncak olduğunu düşünerek açıklar. Burada Emre nin annesi aşağıdaki kavramlardan hangisini göz ardı etmektedir? A) Olgunlaşma B) Gelişim C) Öğrenme D) Büyüme E) Hazırbulunuşluk 10

17 Temel Kavramlar ve Fiziksel Gelişim 1-2 Gelişim Psikolojisi 30. Beş yaşındaki Aslı çok istediği için ailesi onu erken yaşta okula göndermiş fakat çok çabalamasına rağmen bir türlü kalem tutmayı başaramamıştır. Bu durum gelişim psikolojisine ilişkin aşağıdaki kavramlardan hangisiyle daha iyi açıklanır? A) Hazırbulunuşluk B) Öğrenme C) Olgunlaşma D) Kalıtım E) Kritik dönem 31. Anne-baba tutumlarının çocukların kişilik özellikleri üzerindeki etkilerini araştıran farklı birçok çalışmanın sonuçlarını bir arada değerlendirmek isteyen bir araştırmacı için en uygun yöntemin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Korelasyon B) Deneysel C) Meta-analiz D) Boylamsal E) Sırasal 32. Üç aylıkken ana kucağına asılı olan çıngırağı gördüğünde sadece elini uzatabilen Mete, beş aylık olduğunda çıngırağı tutmaya başlamış ve sekiz aylıkken çıngırağını istediği gibi sallayabilme becerisini kazanmıştır. Bu durum gelişim psikolojisinin hangi temel ilkesiyle ilgilidir? A) Gelişim, çevre ile kalıtımın etkilerinin bir ürünüdür. B) Gelişim, genelden özele doğrudur. C) Gelişimde kritik dönemler vardır. D) Gelişim, bir bütündür. E) Gelişimde bireysel farklar vardır. 11