Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler Şubat 2013

Transkript

1 Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler Şubat 213 Dünya Küresel krizin ardından geçen süreye rağmen global ekonomik aktivite halen zayıf bir seyir izlemektedir. Küresel ekonomik büyüme büyük ölçüde gelişmekte olan ülkeler öncülüğünde devam ederken, gelişmiş ekonomilerde özellikle kamu maliyesine ilişkin sorunlar ekonomik aktivitenin arzu edilenden uzak bir görünüm sergilemesine neden olmaktadır. Öte yandan, önümüzdeki dönemde dünya genelinde devam etmesi beklenen gevşek para politikası uygulamalarının yanı sıra gelişmiş ekonomilerde mevcut sorunların çözümüne yönelik adımların hız kazanması paralelinde, küresel ekonomik aktivitenin 213 yılında 212 yılına kıyasla daha olumlu bir seyir izleyeceği öngörülmektedir. ABD de mali uçurum sorununun aşılmasının ardından, Hazine nin borçlanma yetkisi uzatılarak borç tavanına ilişkin alınacak kararlar Mayıs ayına kadar ertelenmiştir. Böylece, ABD ekonomisine yönelik endişeler kısa vadede bir miktar ötelenmiştir. Açıklanan son veriler Euro Alanı ekonomisinin yılın son çeyreğinde de zayıf bir seyir izlediğine işaret etmektedir. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Draghi, ekonomik görünüme ilişkin risklerin aşağı yönlü olduğuna ve Euro Alanı ekonomisinin ancak 213 yılının ikinci yarısından itibaren toparlanma emareleri gösterebileceğine dikkat çekmiştir. Avrupa bankalarının uzun vadeli refinansman operasyonları (LTRO) kapsamında Avrupa Merkez Bankası ndan kullandıkları kredileri geri ödemeye başlamaları bölgede finans sektörüne yönelik beklentileri olumlu yönde etkilemiştir. Japonya hükümeti ülkede süregelen deflasyonun önüne geçmek ve ekonomiyi yeniden canlandırmak amacıyla yeni bir mali teşvik programı açıklamıştır. Japonya Merkez Bankası da varlık alım programını genişleteceğini duyurmuştur. Türkiye Sanayi üretimine ilişkin son açıklanan veriler Kasım ayında, bir önceki yılın aynı ayıyla kıyaslandığında işgünü sayısındaki artışın da etkisiyle üretimde güçlü bir yükselişe işaret etmiştir. Reel kesim temsilcilerinin yakın geçmiş ve geleceğe ilişkin değerlendirmeleriyle oluşturulan Reel Kesim Güven Endeksi Aralık 212 de eşik değerin () altına geriledikten sonra, Ocak 213 te 2,1 e çıkmıştır. Ocak ayında Tüketici Güven Endeksi de yükselmiştir. Ekim 212 de işsizlik oranı 211 yılının aynı ayına göre değişmemiş, mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı ise bir miktar gerilemiştir. Aralık ayında ihracat yıllık bazda artış kaydederken, ithalat azalmıştır. Böylece, 212 yılı genelinde ihracat artışı %13 düzeyinde gerçekleşmiş, ithalat ise %2 oranında gerilemiştir. 212 yılı boyunca yurt içi talebin zayıf seyrini sürdürmesine ve ihracattaki pazar çeşitlendirmesine bağlı olarak cari açıkta gözlenen daralma eğilimi Kasım ayında da devam etmiştir. 212 yılında bütçe açığı 211 sonuna göre %62 artarak 2, milyar TL ye ulaşmıştır. Böylece, bütçe açığı 212 yılı başlangıç ödeneğinin oldukça üzerinde gerçekleşmiştir. 212 yılının son çeyreğinde gerileme eğilimi sergileyen yıllık TÜFE artışı Ocak ayında yeniden yükselmiştir. Giyim ve ayakkabı ile haberleşme dışındaki TÜFE nin diğer tüm alt gruplarında fiyatların artış kaydettiği görülmektedir. Ocak ayında yapılan PPK toplantısında, TCMB faiz koridorunun alt ve üst bandında indirim kararı alırken, TL ve YP cinsi yükümlülüklere ilişkin zorunlu karşılık oranlarını değişen vadelerde yükseltmiştir. İçindekiler Türkiye İş Bankası A.Ş. - İktisadi Araştırmalar Bölümü Dünya Ekonomisi 1 Türkiye Ekonomisi 4 Bankacılık Sektörü 11 Grafikler 13 Tablolar 16 İzlem Erdem - Bölüm Müdürü izlem.erdem@isbank.com.tr Alper Gürler - Birim Müdürü alper.gurler@isbank.com.tr Kıvılcım Eraydın - Uzman kivilcim.eraydin@isbank.com.tr Erhan Gül - Uzman erhan.gul@isbank.com.tr Bora Çevik - Uzman Yrd. bora.cevik@isbank.com.tr Eren Demir - Uzman Yrd. eren.demir@isbank.com.tr Mustafa Kemal Gündoğdu - Uzman Yrd. kemal.gundogdu@isbank.com.tr Gamze Can - Uzman Yrd. gamze.can@isbank.com.tr

2 Şub.12 Nis.12 Haz.12 Ağu.1 2 Ara.12 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis.5 Ey l.5 Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar. Ağu. Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis. Ey l. Şub.11 Tem.1 1 Ara.11 Dünya Ekonomisi - Küresel Görünüm Küresel ekonomik görünüm... Küresel krizin ardından geçen süreye rağmen global ekonomik aktivite halen zayıf bir seyir izlemektedir. Küresel büyüme gelişmekte olan ülkeler öncülüğünde devam ederken, gelişmiş ekonomilerde kamu maliyesine ilişkin sorunlar ekonomik aktivitenin arzu edilenden uzak bir görünüm sergilemesine neden olmaktadır. Bununla birlikte, özellikle gelişmiş ülke merkez bankalarının genişletici para politikası uygulamaları 212 yılının ikinci yarısından itibaren finansal piyasalarda risk algılamasının önemli ölçüde gerilemesine neden olmuştur. Bu dönemde, gelişmekte olan ülkelerin risk primleri (EMBİ+) 12 baz puan gerilemiş, MSCI gelişmekte olan ülke borsaları endeksi %1 oranında yükselmiştir. Benzer şekilde, gelişmiş ülkelerin de finansal piyasalarında iyileşme kaydedildiği görülmektedir. Finansal piyasalarda kaydedilen iyileşmeye karşın reel sektör verileri küresel iktisadi faaliyetin baskı altında kalmaya devam ettiğine işaret etmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde 212 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren bir miktar toparlanma eğilimi gözlense de önceki yıllardaki büyüme performanslarının gerisinde kaldıkları görülmektedir. Gelişmiş ülkelere bakıldığında ise, ABD ekonomisindeki tedrici toparlanma eğilimi kamu üst sınırına ilişkin endişelerin gölgesinde sürerken, Euro Alanı nda dördüncü çeyrekte açıklanan veriler bölge ekonomisindeki zayıf seyrin devam ettiğine işaret etmektedir. Önümüzdeki dönemde dünya genelinde devam etmesi beklenen gevşek para politikası uygulamaları ile gelişmiş ekonomilerde mevcut sorunların çözümüne yönelik adımların hız kazanması paralelinde küresel ekonomik aktivitenin 213 yılında 212 yılına kıyasla daha olumlu bir seyir izleyeceği öngörülmektedir. Nitekim, IMF Ocak ayında yayımladığı Küresel Ekonomik Görünüm Raporu (WEO) güncellemesinde 213 yılında küresel ekonomik büyümenin gelişmekte olan ülkeler öncülüğünde bir miktar Seçilmiş Ülkelerde Sanayi Üretimi Almanya Euro Alanı Fransa (Ocak24=) ABD Ja ponya İtalya MSCI Dünya Borsaları Endeksi hızlanacağını, gelişmiş ülkelerde ise ekonomik aktivitenin görece daha ılımlı bir seyir izleyeceğini öngörmektedir. Öte yandan, IMF hem gelişmiş ülkelerin hem de gelişmekte olan ülkelerin 213 yılı büyüme tahminlerini Ekim 212 raporunda yayımladığı tahminlere kıyasla bir miktar düşürmüştür. IMF Tahminleri Ekim Ayı Ocak Ayı Tahminleri Tahminlerinden Farkı Büyüme Dünya 3,2 3,5 4,1 -,1 -,1 Gelişmiş Ekonomiler 1,3 1,4 2,2 -,2 -,1 ABD 2,3 2, 3, -,1,1 Euro Alanı -,4 -,2 1, -,3 -,1 Japonya 2, 1,2,7, -,4 Gelişmekte Olan Ekonomiler 5,1 5,5 5,9 -,1, Çin 7,,2,5,, Brezilya 1, 3,5 4, -,4 -,2 Türkiye 3, 3,5* 4,* - - Enflasyon Gelişmiş Ülkeler 2, 1,6 1,,, Gelişmekte Olan Ülkeler 6,1 6,1 5,5,3,2 Dünya Ticaret Hacmi Artışı 2, 3, 5,5 -,7 -,3 (*) Ekim ayı tahminleridir Kaynak: Reuters, Macrobond, Ruters, WEO Şubat 213 1

3 Dünya Ekonomisi - Gelişmiş Ekonomiler ABD de mali uçurumun çözülmesinin ardından borç tavanı gündeme geldi. ABD yeni yılın ilk saatlerinde sağlanan mutabakatla mali uçurum a düşmekten kurtulmuştur. Hazırlanan bütçede yıllık geliri 4. USD nin üzerinde olan kişilere ve 45. USD nin üzerinde olan ailelere yönelik vergi indirimleri kaldırılmış, işsizlik yardımlarının ise devam etmesi kararlaştırılmıştır. Ayrıca, %2'lik istihdam vergisi kesintisi de sonlandırılmıştır. Öte yandan, ABD de mali uçurumun önüne geçilmesine rağmen iktisadi faaliyeti olumsuz yönde etkileyebilecek bir diğer tehlike ön plana çıkmıştır. Yeni yılla birlikte kamu borçlanmasında üst sınıra ulaşılması ABD nin 213 yılının ilk çeyreğinde temerrüte düşebileceği endişelerini gündeme getirmiştir. Ancak, Temsilciler Meclisi 23 Ocak ta Hazine nin borçlanma yetkisini 19 Mayıs a kadar uzatarak, son dönemde küresel piyasaların gündeminde yer alan borç tavanı endişelerini ertelemiştir. ABD ekonomisinde beklenmedik daralma ABD ekonomisi 212 yılının son çeyreğinde %1,1 lik büyüme beklentilerine karşın bir önceki yılın aynı dönemine göre %,1 oranında daralmıştır. Böylece, ABD ekonomisi 29 yılının ikinci çeyreğinden bu yana en düşük büyüme performansını sergilemiştir. Bu gelişmede, tüketim harcamaları ve sabit sermaye yatırımlarındaki artışa rağmen savunma harcamalarının son 4 yılın en düşük düzeyinde gerçekleşmesi ve Sandy kasırgasının yol açtığı tahribat büyük ölçüde etkili olmuştur. Fed para politikasında değişikliğe gitmedi. ABD Merkez Bankası (Fed) 3 Ocak ta sona eren toplantısında para politikasında bir değişikliğe gitmezken, her ay gerçekleştirilen 5 milyar USD tutarındaki varlık alım programına devam edileceğini belirtmiştir. Ben Bernanke toplantının ardından yaptığı açıklamada büyümedeki yavaşlamanın olumsuz hava koşullarının neden olduğu geçici faktörlerden kaynaklandığını ifade etmiştir. Fed Başkanı, hanehalkı harcamalarının ve reel sektörün sabit sermaye yatırımlarının artış kaydettiğini, konut piyasasındaki toparlanmanın da devam ettiğini vurgulamıştır. Euro Alanı ekonomisi halen baskı altında... Euro Alanı nda GSYH 212 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %,1 oranında daralarak beklentiler paralelinde gerçekleşmiştir. Açıklanan son veriler bölge ekonomisinin 212 yılının son çeyreğinde de zayıf bir seyir izlediğine işaret etmektedir. İmalat sanayi satın alma yöneticileri endeksi (PMI) de Ocak ayında 47,5 ile üretimin yavaşlama eğilimini sürdürdüğünü teyit etmiştir. Ayrıca, bölgede perakende satışlar Kasım da bir önceki aya göre %,1 artışla beklentilerin oldukça altında kalırken, yıllık bazda %2,6 gerilemiştir. Euro Alanı genelinde işsizlik oranı da Aralık ayında %11, düzeyinde gerçekleşmiştir. ECB politika faizini değiştirmedi. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Ocak ta gerçekleştirdiği para politikası toplantısında %,75 düzeyindeki politika faizini değiştirmezken, ECB başkanı Draghi toplantının ardından yaptığı açıklamada Euro Alanı nda reel ekonominin zayıf seyrinin sürdüğünü belirtmiştir. 213 yılında enflasyonun %2 düzeyinin altına gerilemesinin beklendiğini vurgulayan Draghi, ekonomik görünüme ilişkin risklerin aşağı yönlü olduğuna ve Euro Alanı ekonomisinin ancak 213 yılının ikinci yarısından itibaren toparlanma emareleri gösterebileceğine dikkat çekmiştir. Diğer taraftan, ECB uzun vadeli refinansman operasyonları (LTRO) kapsamında 22 Aralık 211 ve 1 Mart 212 tarihlerinde finans piyasalarına sağladığı 3 yıl vadeli toplamda 1 trilyon Euro tutarındaki ek finansman desteğinin 137,2 milyar Euro luk bölümünün 3 Ocak itibarıyla geri ödenmeye başlandığını ifade etmiştir. ECB tarafından yapılan açıklamada, 27 bankanın kredileri geri ödeme kararı aldığı belirtilmiştir. Bankaların geri ödemelere erken başlaması ve bu tutarın öngörülerin üzerinde olması finansal sisteme ilişkin iyimser beklentileri güçlendirmiştir. Basel III kapsamında uygulamaya konulacak likidite kuralları esnetildi. Basel Bankacılık Denetleme Komitesi, Basel III kapsamında bankacılık sektörüne getirilecek yeni düzenlemelere uyum süresinin 219 a kadar uzatıldığını açıklamıştır. Yeni düzenleme kapsamındaki likidite kurallarının esnetildiğini belirten Komite, bankaların sermaye tamponu olarak kullanabilecekleri varlıkların kapsamının da genişletildiğini ifade etmiştir. Bu gelişmenin, özellikle Euro Alanı nda bankaların ekonomik aktiviteye daha fazla destek sağlamasına olanak vereceği düşünülmektedir. Japonya da yeni teşvik paketi onaylandı. Japonya hükümeti ülkede süregelen deflasyonun önüne geçmek ve ekonomiyi yeniden canlandırmak adına 11 Ocak ta,3 trilyon Yen (117 milyar USD) tutarında yeni bir mali teşvik programı açıklamıştır. Paket kapsamında kamu harcamalarının ve özel sektöre tanınan teşviklerin artırılması, küçük ölçekli şirketlere de finansman desteği sağlanması öngörülmektedir. Ayrıca, Japonya Merkez Bankası (BoJ) da 22 Ocak ta tamamlanan para politikası toplantısında enflasyon hedefini %2 olarak belirlediğini açıklamıştır. Bu doğrultuda, varlık alım programını genişleteceğini duyuran BoJ, 214 yılından başlayarak her ay 13 trilyon Yen (145 milyar USD) tutarında alım gerçekleştirileceğini ifade etmiştir. Şubat 213 2

4 Şub.12 Nis.12 Haz.12 Ağu.1 2 Ara.12 Şub.12 Nis.12 Haz.12 Ağu.1 2 Ara.12 Dünya Ekonomisi - Parite ve Emtia Piyasası Gelişmeleri EUR/USD paritesi 213 yılının başında mali uçurum sorununun çözüme kavuşturulması ile EUR/USD paritesi yılın ilk günlerinde gerilemiştir. Ancak, ABD de borç tavanına ilişkin belirsizlik paritenin yeniden yükselmesine neden olmuştur. Avrupa bankalarının LTRO kapsamında kullandıkları kredileri geri ödemeye başlayacaklarını açıklamasıyla yükseliş eğilimini sürdüren parite 31 Ocak itibarıyla 1,357 düzeyinde gerçekleşmiştir. Emtia Piyasası Küresel ekonomik aktivitenin zayıf seyri petrol talebi üzerinde aşağı yönlü baskı oluştururken, Ortadoğu kaynaklı arz yönlü endişeler petrol fiyatlarındaki gerileme eğilimini sınırlandırmaktadır. Bu çerçevede, genel olarak yatay bir seyir izleyen Brent türü petrol fiyatları, Ocak ayının ikinci yarısından itibaren küresel ekonomiye ilişkin iyimser beklentilerin güçlenmesi paralelinde yükseliş eğilimine girmiştir. 31 Ocak itibarıyla Brent türü ham petrolün varil fiyatı 115 USD düzeyinde gerçekleşmiştir. Ocak ayı başında bir miktar yükseliş eğilimi sergileyen altın fiyatları ise ayın ikinci yarısından itibaren bir miktar gerileyerek 31 Ocak itibarıyla USD/ons seviyesinde gerçekleşmiştir. 1,36 EUR/USD 1, Petrol Fiyatları (USD/varil) 1, ,32 1, ,2 1,2 1 1,26 5 1,24 1, ,2 9 1,1 5 Kaynak: Reuters Şubat 213 3

5 Oca.1 Nis. Tem.1 Eki. Nis.11 Tem.1 1 Eki.11 Nis.12 Mar.11 May.11 Tem.1 1 Ey l.11 Kas.11 Oca. May. Ey l. Oca.9 May.9 Ey l.9 Oca.1 May. Ey l. May.11 Ey l.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.1 1 Ağu.1 1 Ey l.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Şub.12 Nis.12 Haz.12 Ağu.1 2 Türkiye Ekonomisi - Arz ve Talep Göstergeleri Sanayi üretiminde hızlı artış... Kasım 212 de sanayi üretimi 211 yılının aynı ayına göre %11,3 ile Eylül 211 den bu yana kaydedilen en hızlı yükselişi gerçekleştirmiştir. Bu gelişmede, Kurban Bayramı nın 211 yılında Kasım ayına denk gelmesi nedeniyle işgünü sayısının az olmasının yarattığı düşük baz etkisi önemli rol oynamıştır. Bununla birlikte, takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin de aynı dönemde %3,1 artış kaydetmesi ekonomik aktivitenin 212 yılının son çeyreğinde ivme kazandığına yönelik görüşleri desteklemiştir. Kasım 212 de imalat sanayini oluşturan toplam 24 sektörün 21 inde üretimin artış gösterdiği dikkat çekmektedir. Reel kesim ve tüketici güveninde iyileşme Aralık ayında eşik değerin () altına gerileyen Reel Kesim Güven Endeksi Ocak ayında bir önceki aya göre 4,2 puan yükselerek 2,1 düzeyine çıkmıştır. Anket sonuçlarına göre, gelecek üç aya ilişkin üretim hacmi ile ihracat sipariş beklentilerinin iyileştiği görülmektedir. Reel kesim temsilcilerinin mevcut toplam siparişlere ilişkin zayıf değerlendirmeleri ise dikkat çekmektedir. Diğer taraftan, Kapasite Kullanım Oranı Ocak ayında %72,4 ile son 33 ayın en düşük seviyesine gerilemiştir. Bu durum, iç talepteki t o p a r l a n m a n ı n ö n g ö r ü l e n d e n d a h a y a v a ş gerçekleşebileceğine işaret etmektedir. TÜİK, Tüketici Güven Endeksi nin hesaplama yönteminde Ocak 213 itibarıyla değişikliğe gidildiğini açıklamıştır. Yeni endeks, Ocak 213 te bir önceki aya göre 2,2 puan yükselerek 75, düzeyinde gerçekleşmiştir. Endeksin yükselişinde gelecek 12 aylık döneme ilişkin tasarruf etme ihtimali, maddi ve genel ekonomik duruma ilişkin beklentilerdeki artış etkili olmuştur. İşsizlik oranı Ekim de değişim göstermedi. TÜİK tarafından açıklanan Hanehalkı İşgücü İstatistikleri ne göre Ekim 212 de işsizlik oranı 211 yılının aynı ayına göre değişim göstermeyerek %9,1 oranında gerçekleşmiştir. İlgili dönemde inşaat ve hizmetler sektörlerinde istihdam edilen kişi sayısında artış gözlenirken, tarım ve sanayi sektörlerinde bir miktar gerileme söz konusu olmuştur. Ekim ayında istihdam edilen toplam kişi sayısı 211 yılının aynı ayına göre 1 milyon 23 bin kişi artış göstererek 25 milyon 59 bin kişiye ulaşmıştır. Mevsimsellikten arındırıldığında ise işsizliğin bir önceki aya göre,1 puan düşerek %9,3 düzeyinde gerçekleştiği görülmektedir (endeks) Sanayi Üretim Endeksi (yıllık % değişim) Güven Endeksleri Kapasite Kullanım Oranı (sağ eksen) Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi Kapasite Kullanım Oranı Kapasite Kullanım Oranı Mevsimsellikten Arındırılmış KKO İşsizlik Oranı 15 Sa nayi Üretim Endeksi Takvim Etkilerinden Arındırılmış Endeks İşsizlik Oranı Mevsim Etkilerinden A rındırılmış İşsizlik Oranı ,3 9,1 Kaynak: TCMB,TÜİK Şubat 213 4

6 (USD milyar) Türkiye Ekonomisi - Dış Ticaret Aralık ayında dış ticaret açığı beklentilerin altında... TÜİK tarafından açıklanan verilere göre Aralık ayında ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre %1,4 artışla 12,6 milyar USD seviyesine ulaşırken, %3,7 oranında daralan ithalat 19, milyar USD düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde, dış ticaret açığı 7,2 milyar USD ile beklentilerin altında gerçekleşirken, ihracatın ithalatı karşılama oranı %63, e ulaşmıştır. İç ve dış talep koşulları arasındaki dengelenme süreci devam ediyor. 212 yılı toplamında ise, ihracat 152,6 milyar USD ye yükselirken, ithalat 236,5 milyar USD seviyesine ulaşmıştır. Böylece, 212 yılında 4 milyar USD düzeyinde gerçekleşen dış ticaret açığı bir önceki yıla göre %2,7 lik düşüş kaydetmiştir. 212 yılında, ihracatın ithalatı karşılama oranı ise bir önceki yıla kıyasla,5 puan artarak %64,5 e yükselmiştir. İhracat altın yılını yaşadı. 212 yılında ihracatın sektörler bazında dağılımı incelendiğinde ilk sıralarda yer alan sektörlerin genel olarak yatay bir seyir izlediği görülmektedir. Öte yandan, 211 yılında 1,5 milyar USD ile Türkiye nin ihracatına sağladığı katkı açısından 23. sırada yer alan altın, 212 yılında 13,3 milyar USD lik ihracat hacmi ile toplam ihracat artışında belirleyici bir konumda yer almıştır. En Çok İhraç Edilen Ürünler (milyar USD) İhracat Sıra İhracat Sıra Motorlu kara taşıtları 15,4 1 14,7 1 Giyim eşyası 13,9 2 14,3 2 Altın 1, ,3 3 Demir ve çelik 12, 3 13,1 4 Diğer tekstil iplik, kumaş, 4 11, yeni pazarlara yönelmesi dış talep kaynaklı risklerin yurtiçindeki ekonomik aktivite üzerindeki olumsuz etkilerini sınırlandırmaktadır. Nitekim, Euro Alanı nın ihracat içerisindeki payı 212 yılında %3, e gerilemiştir. Bu oran, 25 yılında %56,3 seviyesinde gerçekleşmişti. Aynı dönemde, Yakın ve Ortadoğu ülkelerinin ihracattaki payı 25 yılına kıyasla 2 katına çıkarak %27, e ulaşmıştır. Altın ihracatı hariç tutulduğunda ise 212 de Euro Alanı nın ihracattaki payı %42,1, Yakın ve Ortadoğu ülkelerinin payı ise %22,5 düzeyindedir. Petrol fiyatları ve dış ticaret açığı ilişkisi... Net petrol ithalatçısı konumunda olan Türkiye nin dış ticaret açığı ile petrol fiyatlarının seyri arasında yakından bir ilişki bulunmaktadır. Petrol fiyatlarının yüksek seyri Türkiye nin dış ticaret dengelerini olumsuz yönde etkilemektedir. Ancak, 212 yılında petrol fiyatlarının yüksek seyrine rağmen dış ticaret açığındaki gerileme dikkat çekmektedir. Bu gelişmede, iç talebin zayıf seyrinin yanı sıra güçlü altın ihracatı etkili olmuştur. 9 (*) bir önceki yılın aynı ayına göre % değişim Petrol Fiyatları* ve Dış Ticaret Açığı (USD/varil) 3 3, 5, 7, 9, 1, 13, (*)Yıllık ortalama Euro Alanı ülkelerinin ihracattaki payı geriliyor. Türkiye nin en büyük dış ticaret pazarı konumunda olan Euro Alanı ekonomisinin zayıf seyri 212 yılında da Türkiye nin ihracat performansı üzerinde aşağı yönlü baskı yaratmıştır. Ancak, Türk ihracatçıların Yakın ve Ortadoğu ülkeleri gibi Dış Ticaret Dengesi (milyar USD) Aralık Değişim Ocak-Aralık Değişim İhracat 12,5 12,6 1,4 134,9 152,6 13,1 İthalat 2,6 19, -3,7 24, 236,5-1, Dış Ticaret Dengesi -,1-7,2-11,6-5,9-4, -2,7 Karşılama Oranı 6,6 63, - 56, 64,5 - Kaynak: TCMB, Reuters Şubat 213 5

7 Oca.7 May.7 Ey l.7 Oca. May. Ey l. Oca.9 May.9 Ey l.9 Oca.1 May. Ey l. May.11 Ey l.11 Oca.7 May.7 Ey l.7 Oca. May. Ey l. Oca.9 May.9 Ey l.9 Oca.1 May. Ey l. May.11 Ey l.11 Türkiye Ekonomisi - Ödemeler Dengesi Cari açık daralmaya devam ediyor. 212 yılı boyunca yurt içi talebin zayıf seyrini sürdürmesine ve ihracatın pazar çeşitlendirmesinin de etkisiyle artış eğilimini korumasına bağlı olarak cari açıkta süren daralma eğilimi Kasım ayında da devam etmiştir. Nitekim, Kasım ayında 4,5 milyar USD ile piyasa beklentisinin altında kalan cari açık, 212 yılının ilk 11 ayında 45,2 milyar USD düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu düzey, 211 yılının aynı dönemine göre cari açıkta 25,1 milyar USD lik daralmaya işaret etmektedir. 12 aylık kümülatif verilere bakıldığında da, cari açığın Ekim 211 de ulaştığı en yüksek seviye olan 7,4 milyar USD den 51,9 milyar USD ye gerilediği görülmektedir. Bu çerçevede, 212 yılsonunda cari açığın GSYH ye oranının %7 nin altında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Enerji ithalatı hariç tutulduğunda ise cari işlemler dengesinin fazla verdiği dikkat çekmektedir. Cari işlemler hesabı alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, 212 yılının ilk 11 ayında 211 yılının aynı dönemine göre dış ticaret açığının %26,3 oranında daraldığı, buna karşılık hizmetler dengesinde verilen fazlanın %15,7 arttığı görülmektedir. Dış ticaret açığındaki söz konusu daralmada 212 yılında normal trendinden farklılaşarak fazla veren net altın ihracatı da önemli bir rol oynamıştır. Hisse senetleri piyasasına yüksek sermaye girişi... Finansman tarafı incelendiğinde, portföy yatırımlarında Haziran ayından bu yana gözlenen güçlü sermaye girişinin Kasım ayında da devam ettiği görülmektedir. Kasım ayında 4,9 milyar USD düzeyinde gerçekleşen portföy yatırımlarında yurt dışı yerleşiklerin hisse senetleri piyasasında yaptığı net alımlar dikkat çekmiştir. Nitekim, Kasım ayında hisse senetleri piyasasına 2,4 milyar USD ile aylık bazda tarihin en yüksek girişi kaydedilmiştir. Bu gelişmede Fitch in Kasım ayı başında Türkiye nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyeye yükseltmesinin etkili olduğu düşünülmektedir. Yurt dışı yerleşiklerin 212 yılının ilk 11 ayında hisse senetleri piyasasında yaptığı toplam net alım da 5,4 milyar USD ye ulaşmıştır. Diğer taraftan, Kasım ayında yurt dışı yerleşiklerin devlet iç borçlanma piyasasına ilgisi devam etmiş ve bu kalemde 1,4 milyar USD lik sermaye girişi kaydedilmiştir. Söz konusu kalemde, 212 yılının ilk 11 ayındaki toplam sermaye girişi ise 15 milyar USD ye ulaşmıştır. Yurt dışı tahvil ihraçları yılı boyunca bankaların ve reel sektörün uluslararası borçlanma piyasasına erişiminin de arttığı görülmektedir. Kasım ayında bankaların yurt dışı piyasalarda gerçekleştirdiği 1,3 milyar USD lik yeni tahvil ihracı ile beraber 212 yılının ilk 11 ayındaki toplam ihraç tutarı 211 yılının aynı dönemine kıyasla %157, artarak 7,2 milyar USD ye ulaşmıştır. Kasım ayında reel sektör de uluslararası piyasalarda 7 milyon USD lik tahvil ihraç etmiştir. Böylece, reel sektörün 212 yılının ilk 11 ayında gerçekleştirdiği toplam ihraç tutarı 1,2 milyar USD ye ulaşmıştır. Türkiye nin kredi notunun yatırım yapılabilir seviyeye yükseltilmesinin de katkısıyla, 213 yılında bankaların ve reel sektörün uluslararası tahvil piyasasının sunduğu imkanlardan daha fazla yararlanacağı tahmin edilmektedir. Portföy yatırımlarındaki güçlü seyre karşılık, doğrudan yatırımlar görece zayıf seyrini sürdürmektedir. Kasım ayında kaydedilen 295 milyon USD lik giriş ile Ocak-Kasım döneminde toplam net doğrudan yatırımlar 7,5 milyar USD düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu tutar 211 yılının aynı dönemine kıyasla %27,2 oranında daralmaya işaret etmektedir. Yurt dışından sağlanan krediler in ilk 11 ayında yurt dışından 4,3 milyar USD lik uzun vadeli net kredi kullanımı yapan bankacılık sektörünün 212 yılının aynı döneminde uzun vadeli kredilerde 1,1 milyar USD net kredi ödeyicisi olduğu görülmektedir. Bu dönemde bankaların uzun vadeli tahvil ihraçlarına da yönelmesinin etkisiyle uzun vadeli kredilerde borç çevirme oranı %7 düzeyinde gerçekleşmiştir. Reel sektörün ise, 212 yılının ilk 11 ayında 211 in aynı dönemine kıyasla azalmakla birlikte yurt dışından uzun vadeli net kredi kullanımının devam ettiği (milyar USD) Cari İşlemler Dengesi (12 aylık kümülatif) Cari İşlemler Dengesi Enerji İthalatı Hariç Cari İşlemler Dengesi,1-51,9 Cari Açığın Finansmanı (milyar USD) (12 aylık kümülatif) Diğer Yatırımlar Portföy Yatırımları 6 Doğrudan Yatırımlar Cari Açık Kaynak: TCMB Şubat 213 6

8 Türkiye Ekonomisi - Ödemeler Dengesi görülmektedir. 212 nin ilk 11 ayında reel sektörün uzun vadeli net kredi kullanımı 2,4 milyar USD tutarında, borç çevirme oranı da %111 düzeyinde gerçekleşmiştir. TCMB rezervlerini artırmaya devam ediyor. Cari açık düşüş kaydederken sermaye akımlarının güçlü seyrini sürdürmesi TCMB nin döviz rezervlerini artırmasına olanak vermektedir. TCMB nin rezerv varlıkları Kasım ayında 54 milyon USD artmıştır. Böylece, 211 yılının ilk 11 ayında 3,6 milyar USD artan rezerv varlıklar, 212 yılının aynı döneminde 21,6 milyar USD artmıştır. TCMB nin rezervlerini artırması uluslararası piyasalarda yaşanabilecek dalgalanmalara karşı Türkiye ekonomisinin kırılganlığını azaltmaktadır. Cari açıktaki daralma eğilimi ivme kaybedebilir. 212 yılı boyunca cari açıkta devam eden gerileme eğiliminin 213 yılında iç talepte beklenen canlanma ile birlikte ivme kaybedeceği, net altın ihracatının da normal trendine dönmesi halinde söz konusu ivme kaybının belirginleşebileceği öngörülmektedir. Bununla birlikte, ihracattaki artış eğiliminin korunması, iç talepte beklenen artışın kontrollü olması ve petrol fiyatlarının global talebin zayıf seyrine bağlı olarak yatay kalacağı öngörüsü ile cari açıkta beklenen artışın sınırlı olacağı tahmin edilmektedir. Ödemeler Dengesi (milyon USD) Kasım Ocak-Kasım % 12 Aylık Değişim Kümülatif Cari İşlemler Dengesi , Dış Ticaret Dengesi , Hizmetler Dengesi , Turizm (net) , Gelir Dengesi ,6-6.9 Cari Transferler , Sermaye ve Finans Hesapları , Doğrudan Yatırımlar (net) ,2.759 Portföy Yatırımları (net) , Hisse Senetleri Borç Senetleri , Diğer Yatırımlar (net) , Varlıklar , Efektif ve Mevduat , Yükümlülükler , Krediler , Bankacılık Sektörü ,4 576 Bankacılık Dışı Sektörler , Mevduat Yurtdışı Bankalar Yabancı Para , Türk Lirası Yurtdışı Kişiler , Rezerv Varlıklar (net) , Net Hata ve Noksan , Kaynak: TCMB Şubat 213 7

9 Türkiye Ekonomisi - Kamu Maliyesi Merkezi Yönetim Bütçesi 212 yılında 2, milyar TL açık verdi. Merkezi Yönetim Bütçesi Aralık ayında 15,5 milyar TL açık verirken, faiz dışı açık 13, milyar TL düzeyinde gerçekleşmiştir. 212 yılı genelinde ise, bütçe açığı 211 yılsonuna göre %62 artarak 2, milyar TL ye ulaşmıştır. Aynı dönemde, faiz dışı fazla da %2 azalarak 19,6 milyar TL düzeyinde gerçekleşmiştir. Böylece, bütçe açığı 212 yılı başlangıç ödeneğinin oldukça üzerinde gerçekleşirken, faiz dışı fazla yılsonu hedefinin ancak %67 sine ulaşabilmiştir. Ekim 212 de açıklanan Orta Vadeli Program da yer alan 212 yılı bütçe tahminleri ile karşılaştırıldığında ise gerek bütçe açığının gerekse faiz dışı fazlanın yılsonu tahminlerinden olumlu gerçekleştiği görülmektedir. 212 yılı bütçe gerçekleşmeleri çerçevesinde, merkezi yönetim bütçe açığının milli gelire oranının %2 civarında gerçekleştiğini tahmin etmekteyiz. 212 yılında bütçe gelirleri %12 arttı. 212 yılında yıllık bazda %12 artan bütçe gelirleri 331,7 milyar TL ile başlangıç ödeneğine paralel gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, vergi gelirlerindeki artışın % düzeyinde gerçekleşmesi bütçe gelirlerindeki artışın sınırlı kalmasında etkili olmuştur. Öte yandan, KİT lerin ve kamu bankalarının gelirlerinin izlendiği Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri yıllık bazda %54 artmış ve başlangıç ödeneğinin oldukça üzerinde gerçekleşerek bütçe gelirlerindeki artışa katkı sağlamıştır. Yılın genelinde iç talepteki zayıf görünüm vergi gelirlerini olumsuz etkiledi. Aralık ayında vergi gelirlerinde gözlenen toparlanmaya rağmen, 212 yılı genelinde son yıllara kıyasla daha zayıf bir görünüm sergileyen iç talebin etkisiyle özellikle dolaylı vergi gelirleri nispeten zayıf bir görünüm sergilemiştir. Nitekim, 212 yılında Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi (KDV) ile İthalde Alınan KDV gelirleri sırasıyla %5 ve %3 artmış ve %6,2 lik yıllık enflasyon oranı dikkate alındığında reel bazda gerilemeye işaret etmiştir. Vergi gelirlerinde önemli bir paya sahip olan Özel Tüketim Vergisi geliri ise 212 yılının son çeyreğindeki vergi düzenlemelerinin etkisiyle nispeten olumlu bir görünüm sergilemiş ve 211 yılına göre %12 artmıştır. Aralık ayında bütçe harcamaları 42, milyar TL düzeyinde gerçekleşti. Bütçe harcamalarına bakıldığında, yılın son ayında harcamaların geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi yılın diğer aylarına kıyasla yüksek bir seviyede gerçekleştiği görülmektedir. 212 yılının ilk 11 ayında aylık bazda ortalama bütçe harcaması 2,9 milyar TL iken, Aralık 212 de 42, milyar TL harcama yapılmıştır. Bu gelişmede, mal ve hizmet alımları ile sermaye giderleri ve transferlerinin önemli bir kısmının yılın son ayına bırakılması etkili olmuştur. Yıllık verilere bakıldığında, toplam bütçe harcamalarının 211 yılına kıyasla %14,6 oranında artışla 36,5 milyar TL düzeyinde gerçekleştiği ve başlangıç ödeneğini 9,6 milyar TL aştığı görülmektedir. 212 yılında faiz giderleri borçlanma maliyetlerindeki gerileme ile birlikte başlangıç ödeneğinin altında kalırken, faiz dışı harcamalar başlangıç ödeneğinin üzerine çıkmıştır. Bütçe harcamalarının alt kalemlerine bakıldığında, personel giderlerinin %1,6, sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderlerinin %2,5 ile toplam bütçe harcamalarından daha hızlı arttığı görülmektedir. 213 yılı Bütçe harcamalarında önceki yıllarda izlenen politikalar dikkate alındığında 213 yılında da mali disiplinin süreceğini, vergi gelirlerinin ise 213 yılında iç talepte beklenen canlanma paralelinde nispeten olumlu bir görünüm sergileyeceğini öngörmekteyiz. Bu çerçevede, 33,9 milyar TL lik 213 yılı bütçe açığı hedefine ulaşılabileceğini düşünmekteyiz. Merkezi Yönetim Bütçesi Aralık (milyar TL) % Ocak-Aralık % Bütçe Gerç./ Gerçekleşme Değişim Değişim Hedefi (1) Hedef Tahmini (2) Harcamalar 42,3 42, 1,1 314,6 36,5 14,6 35,9 2,7 362,7 Faiz Harcamaları 1,2 1,7 36,1 42,2 4,4 14,6 5,3 96,4 49, Faiz Dışı Harcamalar 41, 41,1,1 272,4 312,1 14,6 3,7 3, 313,7 Gelirler 24,1 27,3 13,5 296, 331,7 11,7 329,,6 329,2 Vergi Gelirleri 19,7 23,1 17,1 253, 27, 9, 277,7,4 27, Diğer Gelirler 4,4 4,2-2,9 43, 52,9 23,1 52,2 1,5 5,4 Bütçe Dengesi -1,2-15,5-15,2-17, -2, 61,9-21,1 136,4-33,5 Faiz Dışı Denge -17, -13, -1,9 24,4 19,6-19,7 29,1 67,3 15,5 (1) 211 yılı sonunda 212 yılı için belirlenen başlangıç bütçe ödeneği (2) Ekim 212'de açıklanan Orta Vadeli Program'da yer alan 212 yılsonu gerçekleşme tahminleri Not: Rakamlar yuvarlamalardan ötürü toplamı vermeyebilir. Kaynak: Maliye Bakanlığı Şubat 213

10 Şub.12 Nis.12 Haz.12 Ağu.1 2 Ara.12 Şub.12 Nis.12 Haz.12 Ağu.1 2 Ara.12 Türkiye Ekonomisi - Enflasyon Ocak ayında TÜFE beklentilerin üzerinde artış kaydetti. TÜFE Ocak ayında bir önceki aya göre %1,65 oranında artarken, ÜFE %,1 oranında gerilemiştir. Reuters anketine göre piyasa beklentisi TÜFE nin %1,14 artacağı yönündeydi. TCMB Beklenti Anketi ne göre ise piyasalar TÜFE nin Ocak ayında %,5 artış kaydetmesini beklemekteydi. Üç ayın ardından TÜFE yıllık bazda yeniden yükseldi. Tüketici fiyatlarındaki aylık artışın beklentilerin üzerinde gerçekleşmesine bağlı olarak yıllık TÜFE artışı da %7,31 düzeyine yükselmiştir. Böylece, 212 yılının son çeyreğinde gerileme eğilimi sergileyen yıllık TÜFE artışı Ocak ayında yeniden yükselmiştir. Ocak 213 te, aylık bazda gerileyen ÜFE ise %1, ile Kasım 29 dan bu yana en düşük yıllık artışını gerçekleştirmiştir. Tarım sektöründe fiyatların gerilemesi ÜFE de kaydedilen düşüşte etkili oldu. Ocak ayında bir önceki aya göre fiyatların %3 gerilediği tarım sektörü 5 baz puan ile ÜFE deki aylık düşüşe en fazla katkıyı sağlayan alt grup olmuştur. Ayrıca, endeks içerisindeki ağırlıkları da dikkate alındığında mobilya ürünlerinin imalatı ile elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı sektörü fiyatlarındaki düşüşün de ÜFE deki gerilemeye katkı sağladığı görülmüştür. Vergi düzenlemeleri TÜFE artışında etkili oldu. Ocak ayında giyim ve ayakkabı ile haberleşme dışındaki TÜFE nin diğer tüm alt gruplarında fiyatların artış kaydettiği görülmektedir. Bu dönemde, TÜFE de en fazla ağırlığa sahip gıda ve alkolsüz içecekler grubunda kaydedilen %4 lük fiyat artışı 97 baz puan ile aylık TÜFE artışına en yüksek katkıyı sağlamıştır. TÜFE alt gruplarındaki en belirgin artış ise yıl başında devreye giren vergi düzenlemeleri nedeniyle fiyatların bir önceki aya göre %14 yükseldiği alkollü içecekler ve tütün grubunda gözlenmiştir. Mevsimsel faktörler nedeniyle gerileyen giyim ve ayakkabı grubu fiyatları ise TÜFE deki artışı sınırlandırmıştır. Ocak ayında çekirdek enflasyon göstergeleri geriledi. 212 yılında genel olarak düşüş eğilimi sergileyen TCMB tarafından yakından takip edilen özel kapsamlı TÜFE göstergelerindeki yıllık artışlar 213 ün ilk ayında da yavaşlamayı sürdürerek Temmuz 211 den bu yana en düşük seviyesinde gerçekleşmiştir. Nitekim, H ve I endekslerindeki yıllık artışlar sırasıyla %6,29 ve %5,72 oranında gerçekleşmiştir. Yıllık Enflasyon ÜFE TÜFE Ana Harcama Gruplarının Aylık Bazda TÜFE'ye Gıda ve alkolsüz içecekler Alkollü içecekler ve tütün Konut Ulaştırma Ev eşyası Çeşitli mal ve hizmetler Lokanta ve oteller Sa ğlık Eğlence ve kültür Eğitim Haberleşme Giyim ve ayakkabı H Katkıları 7,31 1, (% puan) -,5,,5 1, Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri I (yıllık % değişim) H: İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç endeks I: Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç endeks 6,29 5,72 Şubat ayında TÜFE ve ÜFE nin sırasıyla %,5 ve %, artmasını bekliyoruz. Şubat ayında gıda ve alkolsüz içecek fiyatlarının TÜFE nin seyrinde etkili olabileceğini düşünüyoruz. Giyim ve ayakkabı sektöründeki fiyatların ise mevsimsel etkilerle Şubat ayında da gerilemeye devam etmesini bekliyoruz. Bu çerçevede, Şubat ayında TÜFE ve ÜFE nin sırasıyla %,5 ve %, oranında artış göstereceğini öngörüyoruz. Kaynak: TÜİK Şubat 213 9

11 Şub.12 Nis.12 Haz.12 Ağu.1 2 Ara.12 Oca.7 May.7 Ey l.7 Oca. May. Ey l. Oca.9 May.9 Ey l.9 Oca.1 May. Ey l. May.11 Ey l.11 Türkiye Ekonomisi - Para Politikası TCMB faiz koridorunun alt ve üst bandında indirim kararı aldı. TCMB Para Politikası Kurulu 22 Ocak'taki toplantısında 1 hafta vadeli repo ihale faiz oranının mevcut seviyesinde (%5,5) tutulmasına karar verirken, gecelik borçlanma faizini %5 ten %4,75 e, gecelik borç verme faizini de %9 dan %,75 e düşürmüştür. TCMB ayrıca, açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcı bankalara tanınan borçlanma imkanı faiz oranını da 25 baz puan indirerek %,25 e çekmiştir. Toplantının ardından yapılan açıklamada, son dönemde iç ve dış talepteki dengelenmenin sürdüğü, zayıf küresel büyümeye rağmen ihracatın artış eğilimini koruduğu ve yurt içi talebin ılımlı seyretmeye devam ettiği belirtilmiştir Faiz Koridoru ve Politika Faizi Faiz Koridoru 1 Hafta V adeli Repo İhalesi Faiz Ora nı Zorunlu karşılık oranları artırıldı. Son dönemde sermaye girişlerinin hız kazandığı mevcut konjonktürde kredi artış hızının da öngörülenden yüksek olduğuna dikkat çeken TCMB, finansal istikrara ilişkin riskleri dengelemek amacıyla makro ihtiyati tedbirlere devam edilmesinin önemini vurgulamıştır. Bu çerçevede faiz koridorunda sınırlı oranda indirime giden TCMB, TL ve YP cinsi yükümlülüklere ilişkin zorunlu karşılık oranlarını da değişen vadelerde yükseltmiştir. Ayrıca TCMB, Türk lirası zorunlu karşılıkların altın cinsinden tesisine ilişkin rezerv opsiyonu katsayılarını (ROK) tüm dilimler için,1 puan artırmıştır. Böylece TL yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların altın olarak tutulabilecek kısmına ilişkin ortalama rezerv opsiyon katsayısı 1,65 düzeyine yükselmiştir TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti ve Gösterge Tahvilin Bileşik Faizi TCMB AOFM Gösterge Tahvil Diğer taraftan TCMB, enflasyonun yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar nedeniyle Ocak ayında yükseliş kaydedebileceğini; izleyen dönemde ise yeniden düşüş eğilimine gireceğinin tahmin edildiğini ifade etmiştir. TCMB yılın ilk Enflasyon Raporu nu yayımladı. Merkez Bankası nın yayımladığı Enflasyon Raporu na göre 213 yılında enflasyonun orta noktası %5,3 olmak üzere %3,9-6,7 aralığında, 214 yılında ise orta noktası %4,9 olmak üzere %3,1-6,7 aralığında gerçekleşmesi beklenmektedir. TCMB Başkanı Başçı bu yıl için kredi büyümesinin ve döviz kurlarının istikrarlı seyrettiği, toplam talep artışının enflasyon üzerinde baskı oluşturmayacak düzeylerde tutulduğu bir çerçeveyi temel aldıklarını ifade etmiştir. Kredilerin son dönemde ivmelendiğini belirten TCMB Başkanı, bu artış eğiliminin sürmesi durumunda makro ihtiyati tedbirlere devam edileceğini vurgulamıştır. Kaynak: TCMB, İMKB Şubat 213

12 Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis. Tem.1 Eki. Nis.11 Tem.1 1 Eki.11 Nis.12 Mar.11 May.11 Tem.1 1 Ey l.11 Kas.11 Mar.11 May.11 Tem.1 1 Ey l.11 Kas.11 Bankacılık Sektörü Mevduat... BDDK tarafından yayımlanan Haftalık Bülten verilerine göre, 25 Ocak 213 itibarıyla toplam mevduat hacmi yıl sonuna göre %,4 artış kaydederek 2 milyar TL düzeyine yükselmiştir. Bu dönemde, TP mevduat oranı yatay seyrederken, YP mevduatın USD karşılığı %2,5 oranında artış kaydetmiştir. Krediler Ocak 213 itibarıyla yılın ilk ayında toplam kredi hacmi yıl sonuna göre %,2 oranında artarak 7 milyar TL düzeyinde gerçekleşmiştir. TP krediler %,4 artış göstererek 597 milyar TL seviyesine yükselirken, YP krediler de %, oranında artarak 121 milyar USD ye ulaşmıştır. Tüketici kredileri... Geçtiğimiz yıl genelinde toplam kredi hacmi artışı paralelinde hareket eden tüketici kredileri yılın ilk dört haftasında, 212 sonuna göre %1,3 artış kaydetmiştir. Taşıt kredileri artışındaki zayıf seyir devam ederken, konut kredilerindeki artış ise 25 Ocak 213 itibarıyla yıllık bazda son 11 ayın en yüksek artış hızına işaret etmiştir. Menkul kıymetler portföyü yılı genelinde gerileme eğilimi sergileyen bankaların menkul kıymetler portföyü 25 Ocak 213 itibarıyla yıl sonuna göre %1,4 düşüş kaydederek 269 milyar TL düzeyinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde repo konusu menkul değerler %11,9 oranında gerilerken, vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler ile satılmaya hazır menkul değerler yıl sonuna göre sırasıyla %,1 ve %2,6 yükselerek menkul kıymetler portföyündeki azalışı sınırlandırmıştır. Emanet menkul kıymetler Ocak 213 itibarıyla bankaların emanetindeki menkul kıymetler portföyü yıl sonuna göre %1,7 oranında artarak 22 milyar TL düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde, yurt içi yerleşiklerin menkul kıymetler portföyü %1,7, yurt dışı yerleşiklerin portföyü ise %1, artmıştır. 212 yılının ikinci yarısından itibaren yıllık bazda ivmelenerek artan emanet menkul kıymetler portföyü içinde yurt içi yerleşiklerin payı ise gerilemeyi sürdürmüştür. Yabancı para net genel pozisyonu Ocak 213 itibarıyla bankacılık sektörünün yabancı para net genel pozisyonu (+) 1.72 milyon USD düzeyinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, yabancı para net genel pozisyonu bilanço içi kalemlerde (-) milyon USD, bilanço dışında ise (+) milyon USD seviyesindedir Toplam Kredi ve Mevduat Hacmi Mevduat Hacmi Kredi Hacmi (yıllık % değişim) Türlerine Göre Tüketici Kredilerindeki Gelişmeler ( bakiyeye göre yıllık % değişim) Konut Taşıt İhtiyaç+D iğer Emanet Menkul Değerler Emanet Menkul Değerler Yurt İçi Yerleşikler Yurt D ışı Yerleşikler (yıllık % değişim) 17,6 13,4 Kaynak: BDDK Haftalık Bülten Şubat

13 Beklentiler Beklentiler... ABD de mali uçurum sorununun çözülmesinin ardından, Hazine nin borçlanma yetkisi uzatılarak borç tavanına ilişkin alınacak kararlar Mayıs ayına kadar ertelenmiştir. Böylece, ABD ekonomisine yönelik endişeler bir miktar ötelenmiştir. Euro Alanı nda ise tahvil getirilerindeki gerileme ve bankaların ECB den kullandığı uzun vadeli kredileri geri ödemeye başlamalarıyla finans piyasalarında son dönemde ön plana çıkan nispeten olumlu gelişmeler, bölge ekonomisinin resesyondan çıkış süresini kısaltabilecektir. Ayrıca, Japonya Merkez Bankası nın Ocak ayındaki toplantısında açıkladığı üzere, genişletici para politikası uygulamalarını artırarak devam ettirmesinin global likidite koşullarını olumlu yönde etkileyeceği düşünülmektedir. Öte yandan, önümüzdeki dönemde küresel likidite bolluğu global ekonomik büyümeyi sürükleyen gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının hız kazanmasına neden olarak bu ülkelerin kırılganlıklarını artırabilecektir. Türkiye açısından değerlendirildiğinde ise 212 yılının sonuna doğru kredi hacmi artışının ve yabancı sermaye akımlarının hızlandığı göz önünde bulundurulduğunda, TCMB nin uygulamakta olduğu makroihtiyati tedbirlere 213 yılı genelinde devam edeceği düşünülmektedir. Nitekim, TCMB son toplantısında faiz koridorunun hem alt hem de üst bandında indirime gitmiş, aynı zamanda zorunlu karşılık oranlarını artırmıştır. Tahminlerimiz Büyüme 3,2 4,5 Cari Açık (Milyar USD) Cari Açık/GSYH 6,6 7,1 Enflasyon (G) 6,2 6, DİBS Faiz* (G),7 6,4 USD/TL (G) 1,726 1,775 EUR/TL (G) 2,3517 2,2365 (*) İhalelerde oluşan yıllık ortalama bileşik faiz (G) Gerçekleşme Kur, faiz ve enflasyon tahminleri dönem sonuna ilişkindir. Diğer Periyodik Yayınlarımız Piyasa Günlüğü Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni Bütün yayınlarımıza adresinden erişebilirsiniz. Şubat

14 O-12 A-11 O-12 7-Ç1 7-Ç3 -Ç1 -Ç3 9-Ç1 9-Ç3 -Ç1 -Ç3 11-Ç1 11-Ç3 12-Ç 1 12-Ç 3 7-Ç1 7-Ç3 -Ç1 -Ç3 9-Ç1 9-Ç3 -Ç1 -Ç3 11-Ç1 11-Ç3 12-Ç 1 12-Ç 3 Makroekonomik Göstergeler Büyüme 15 GSYH ve Sektörlere Göre Katkı Puanı Harcamalar Yöntemiyle Katkı Puanı , Hizmetler İnşaat Sa nayi Tarım GSYH Net İhracat Stok D eğişimi Yatırım Tüketim Sınai Üretim ve Kapasite Kullanım Oranı Sanayi Üretimi İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (yıllık % değişim) ,7,5 11,3 O Ş M N M H T A E E K A ,4 Dış Ticaret ve Ödemeler Dengesi O Ş M N M H T A E E K A 3 2 Dış Ticaret (yıllık % değişim) (aylık) 6 Cari Açık (milyar USD) Aylık 12 Aylık (12 aylık) İhracat İthalat Enflasyon 3 2 TÜFE ÜFE Aylık Enflasyon 1,65 12 Yıllık Enflasyon 1-1 -, TÜFE ÜFE 7,31-2 1, Kaynak: TÜİK, TCMB Şubat

15 K-11 A-11 O-12 K-11 A-11 O-12 Binler Makroekonomik Göstergeler İşgücü Piyasaları İşsizlik 13 (milyon kişi) 26 İstihdam , İşsizlik Oranı Tarım D ışı İşsizlik Ora nı 9, Döviz 2,2 2,15 Döviz Sepeti,5*EUR+,5*USD Reel Efektif Döviz Kuru 131,9 2, ,2 2,5 2, 5 95 RED K Gelişmekte Olan Ülkeler Bazlı Gelişmiş Ülkeler Bazlı 1, ,7 Risk Göstergeleri 45 Risk Primleri VIX Endeksi EMBI+ EMBI+(TR) Faizler TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti Gösterge Tahvilin Bileşik Faizi Kaynak: TÜİK, TCMB, JP Morgan, Reuters, İMKB Şubat

16 O-1. Ş-1. N-1. H-1. T-1. K-1. O-1. Ş-1. N-1. H-1. T-1. K-1. O-1. Ş-1. N-1. H-1. T-1. K-1. O-1. Ş-1. N-1. H-1. T-1. K-1. O-1. Ş-1. N-1. H-1. T-1. K-1. Binler Makroekonomik Göstergeler Bono-Tahvil 9 Hazine İhalelerinde Oluşan Ortalama Bileşik Faiz 3, 2,5 2, TL DİBS'lerin Beklenen Reel Getirisi 1,5 1, 7, ,47, -,5-1, -,36 Beklenti Anketi ve Diğer Öncü Göstergeler Yılsonu GSYH Büyüme Beklentisi 5, ,5 4, 3,5 3, 4,2 (milyar USD) ,1 Yılsonu Cari Açık Beklentisi 2,5 5 1,5 1,3 1,1 1,79 1,215 Yılsonu Dolar Kuru Beklentisi Yılsonu TÜFE Beklentisi ,77 1, ,3 12 Ay Sonrasının TÜFE Beklentisi 7, , 6, Güven Endeksleri 6,6 95 2,1 6,4 5 6,2 6, 6, Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi 75, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, İMKB, TCMB, İktisadi Araştırmalar Bölümü Şubat

17 Makroekonomik Göstergeler Büyüme Ç1 12-Ç2 12-Ç3 GSYH (milyar USD) 64, 742,1 616,7 731,6 774,2 Büyüme Oranı 4,7,7-4, 9,2,5 3,4 3, 1,6 Enflasyon Ara.12 Oca.13 TÜFE (yıllık),4,1 6,5 6,4,5 6,4 6,2 7,3 ÜFE (yıllık) 5,9,1 5,9,9 13,3 3,6 2,5 1,9 İşgücü Piyasaları Ağu.12 Eyl.12 İşsizlik Oranı,2 11, 14, 11,9 9,, 9,1 9,1 İstihdam (bin kişi) 2,7 21,2 21,3 22,6 24, Döviz Kurları Ara.12 Oca.13 TÜFE Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru 131,7 114,9 116, 125,7 9,5 119,4 11,1 12,2 USD/TL 1,1647 1,5123 1,557 1,546 1,965 1,7797 1,726 1,75 EUR/TL 1,72 2,14 2,163 2,491 2,4592 2,3 2,3517 2,35 Döviz Sepeti (,5*EUR+,5*USD) 1,4375 1,266 1,33 1,7976 2,129 2,453 2,672 2,697 Dış Ticaret Dengesi (1) (milyar USD) Ara.12 İhracat 7,3 132, 2,1 113,9 134,9 149,7 152,4 152,6 İthalat 17,1 22, 14,9 15,5 24, 235, 237,3 236,5 Dış Ticaret Dengesi -62, -69,9-3, -71,7-5,9-5,3-4,9-4, Karşılama Oranı 63,1 65,4 72,5 61,4 56, 63,7 64,2 64,5 Ödemeler Dengesi (1) (milyar USD) Eyl.12 Cari İşlemler Dengesi -3,4-41,5-13,4-46,6-77, -55,4-52, -51,9 Sermaye ve Finans Hesapları 37,3 37,4 9,2 43,9 65,6 4,2 46,1 45,7 Doğrudan Yatırımlar (net) 19,9 17, 6,9 7,6 13,6,7,6, Portföy Yatırımları (net), -5,,2 16,1 22, 31,1 35, 3, Diğer Yatırımlar (net) 24,5 24,5 2,3 33,1 2,2 15,7 17,3 13, Rezerv Varlıklar (net) -, 1,1 -,1-12, 1, -9,3-17,5-16,1 Net Hata ve Noksan 1,2 4,1 4,1 2,7 11,4 7,2 6,7 6,2 Cari İşlemler Açığı/GSYH 5,9 5,6 2,2 6,4 9, Bütçe Gerçekleşmeleri (2)(3) (milyar TL) Ara.12 Harcamalar 24,1 227, 26,2 294,4 314,6 29, 317,7 36,5 Faiz Harcamaları 4, 5,7 53,2 4,3 42,2 43,3 46,7 4,4 Faiz Dışı Harcamalar 155,3 176,4 215, 246,1 272,4 246,5 271, 312,1 Gelirler 19,4 29,6 215,5 254,3 296, 271, 34,4 331,7 Vergi Gelirleri 152, 16,1 172,4 2,6 253, 226,2 255,7 27, Bütçe Dengesi -13,7-17,4-52, -4,1-17, -1, -13,3-2, Faiz Dışı Denge 35, 33,2,4,2 24,4 24,5 33,4 19,6 Bütçe Dengesi/GSYH -1,6-1, -5,5-3,6-1, Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku (milyar USD) Ara.12 İç Borç Stoku 219,2 11,7 219,2 22,2 195,2 21,3 217,9 216, Dış Borç Stoku 67,1 69, 74,1 7,1 79,2 1,1,4 1,6 Toplam Borç Stoku 26,3 251,5 293,2 36,3 274,4 299,4 29,3 29,4 (1) 12 aylık kümülatif (2) Yılbaşından itibaren kümülatif (3) Veriler Merkezi Yönetim Bütçesi ne göredir. Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, Reuters Şubat

18 Bankacılık Genel Görünümü BDDK TARAFINDAN AÇIKLANAN AYLIK BÜLTEN VERİLERİNE GÖRE BANKACILIK SEKTÖRÜ (Milyar TL) Değişim (1) AKTİF TOPLAMI 51,6 732,5 34, 6,7 1217,7 132,6 1335, 9,7 Krediler 25,6 367,4 392,6 525,9 62,9 765,2 774,7 13,4 TP Krediler 217, 262,1 2,2 33, 44, 565,7 574,2 1,4 Pay 76, 71,3 73,4 73, 71, 73,9 74,1 - YP Krediler 6,6 5,3 4,4 142,1 19,1 199,5 2,4 1,2 Pay 24, 2,7 26,6 27, 29, 26,1 25,9 - Takipteki Alacaklar,3 14,1 21,9 2, 19, 23,4 23, 25,2 Takipteki Alacaklar Oranı 3,5 3,7 5,3 3,7 2,7 3, 3, - Menkul Değerler 164,7 194, 262,9 27,9 25, 276,1 273,6-4, PASİF TOPLAMI 51,6 732,5 34, 6,7 1217,7 132,6 1335, 9,7 Mevduat 356,9 454,6 514,6 617, 695,5 75,9 751,3, TP Mevduat 23,5 294,1 341,4 433,5 46, 55, 55,2 9, Pay 64,6 64,7 66,3 7,3 66,1 67,3 67,2 - YP Mevduat 126,4 16,5 173,2 13,5 235,5 245,9 246,2 4,5 Pay 35,4 35,3 33,7 29,7 33,9 32,7 32, - İhraç Edilen Menkul Kıymetler,,,1 3,1 1,4 35,3 37,2 1,5 Bankalara Borçlar 71,4 92,7 6,1 122,4 167,4 172,7 172,6 3,1 Repodan Sağlanan Fonlar 27, 4, 6,7 57,5 97, 2,9 77,6-2, ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI 75,9 6,4 1,9 134,5 144,6 172,6 176,9 22,3 Net Dönem Kârı/Zararı 14,9 13,4 2,2 22,1 19, 19,4 21, - RASYOLAR Krediler/Aktifler 49,1 5,2 47,1 52,2 56,1 57,6 5, - Menkul Kıymet/Aktifler 2,3 26,5 31,5 2,6 23,4 2, 2,5 - Mevduat/Pasifler 61,4 62,1 61,7 61,3 57,1 56,5 56,2 - Mevduat/Krediler 124,9 123,7 131,1 117,3 1, 9,1 97, - Sermaye Yeterliliği 1,9 1, 2,6 19, 16,6 16,9 17,4 - (1) Yılsonuna göre % değişim Şubat

19 YASAL UYARI Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır.