2013/14 Mali Destek Programı Öncelik Gerekçeleri

Transkript

1 T.C. TRAKYA KALKINMA AJANSI 2013/14 Mali Destek Programı Öncelik Gerekçeleri 2013 TRAKYA 1

2 İÇİNDEKİLER 1. SOSYO-EKONOMİK KALKINMA MALİ DESTEK PROGRAMI... 3 Öncelik Öncelik Öncelik Öncelik İKTİSADİ KALKINMA MALİ DESTEK PROGRAMI Öncelik Öncelik Öncelik Öncelik KÜÇÜK ÖLÇEKLİ ALTYAPI MALİ DESTEK PROGRAMI Öncelik Öncelik Öncelik

3 1. SOSYO-EKONOMİK KALKINMA MALİ DESTEK PROGRAMI Öncelik 1 Okulöncesi eğitim, sağlık ve sosyal hizmetlerde yenilikçi yöntem ve uygulamalarla, hizmet kalitesinin arttırılması ve hizmetlere erişimin kolaylaştırılması Gerekçe Trakya Bölgesi, son yıllarda hızla yükselen sanayi, ticaret, tarım ve hayvancılık hacmi ile Türkiye nin diğer bölgelerine nazaran daha hızlı bir gelişme kaydeden bölgelerden birisidir. Trakya nın sanayi üretiminin yoğunlaştığı Çorlu, Çerkezköy ve Lüleburgaz çevresi sürekli göç almaktadır. Yeni yatırımlar ve Tekirdağ ın büyükşehir olması bu süreci hızlandırıcı etkiler meydana getirmiş, son beş yılda Tekirdağ Türkiye nin en fazla göç alan illeri arasında ilk üç içerisinde yer bulmuştur. Ayrıca Bölgenin İstanbul a yakınlığı, Türkiye nin Avrupa ya açılan kapısı olması ve verimli toprakları Trakya nın gelişimini ve büyümesini hızlandırmıştır. Büyümenin beraberinde getirdiği nüfus yoğunluğu ve buna bağlı meydana gelen bir takım problemler bulunmaktadır. Bu problemlerden bazıları da, bölge sakinlerinin yaşam kalitesini etkileyen öğelerin başında gelen kamusal hizmetlerle doğrudan ilişkilidir. Kamusal hizmetlerin bireylerin yaşamında önemli bir yere sahip olduğu aşikârdır. Birey, hayatı boyunca, doğduğu andan son nefesine kadar birçok kez kamu hizmetine muhatap olmakta ve sürecin her bir bölümünde değişken hizmet gruplarıyla temas kurmaktadır. Bunlar arasında temel olarak eğitim, sağlık, güvenlik, adalet, sosyal hizmetler ve kültürel hizmetler sayılabilir. Ancak okul öncesi eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler, son yıllarda kamunun üzerinde durduğu öncelikli noktalardan üçüdür. Kamu hizmetlerinin bu denli etkin ve yaygın olduğu bir ortamda kamu hizmetlerinde ortaya koyulacak bir iyileşme birçok insanın hayatında olumlu gelişmelere vesile olacaktır. Özellikle göçle gelen nüfusun yaygın olduğu Trakya gibi bir bölgede kamu hizmetlerinde yapılacak bir yenilik ve gelişim binlerce insanın hayatına artı olarak yansıyacak, Bölgenin yaşam standardı yükselecek ve Trakyalının hayat kalitesi artacaktır. Trakya Bölgesi, okul öncesi eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler standartları açısından değişkenlik göstermektedir. Belli alanlarda Türkiye ortalamalarının üzerine çıkılırken, belli alanlarda ise gayet kötü sonuçlar dikkatlerden kaçmamaktadır. 3

4 TR 21 Trakya Bölgesi okul öncesi eğitim verileri Okullaşma Oranları: Eğitim Düzeyi Okul öncesi (4-5 yaş) Cinsiyet Tekirdağ Edirne Kırklareli Türkiye Tekirdağ Edirne Kırklareli Türkiye Toplam 48,65 53,23 52,41 44,04 44,67 56,5 58,93 44,04 Erkek 48, ,72 44,56 45,41 55,1 59,59 44,86 Kadın 48,79 54,47 52,09 43,5 43,88 57,99 58,22 43,18 Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı Trakya Bölgesi okul öncesi eğitim rakamları dikkate alındığında Türkiye ortalamalarının üzerinde seyretmektedir yılı Milli Eğitim Bakanlığı verilerine göre Türkiye de 4-5 yaş çocuklarda okul öncesi eğitim okullaşma oranı yüzde 44 civarındadır. Bu oran aynı dönemde Tekirdağ da yüzde 49, Edirne de yüzde 53, Kırklareli nde ise yüzde 52 dir. TUİK rakamlarına göre okul, öğretmen ve öğrenci sayılarında yılları arasında büyük artışlar yaşanmıştır. Örneğin, okul öncesi eğitimde öğretmen sayıları Türkiye genelinde yüzde 116 artarken, TR21 Trakya Bölgesi nde yüzde 90 artış göstermiştir. Aynı şekilde öğrenci artış oranları aynı dönemlerde Türkiye de yüzde 67 iken, Trakya da yüzde 66 da kalmıştır. En büyük artış farkı okul sayılarında gözlenmektedir. Türkiye de yüzde 27 lik bir artışa rağmen Trakya da yüzde 16 lık büyüme göze çarpmaktadır. Okul öncesi eğitim ve diğer eğitim dallarında Bölgenin diğer bölgelere nazaran iyi sonuçlara sahip olması Bölgedeki sosyal ve ekonomik yapı ile doğrudan ilgilidir. Bölge insanı sosyolojik olarak çocuklarını, özellikle kız çocuklarını, okula gönderme konusunda tutucu davranış sergileme eğiliminde değildir. Eğitim ve öğretim alanında sergilenen başarılar aileler tarafından bir övünç kaynağı olarak kabul edilmekte, bu alanda toplumda oluşmuş farkındalıktan söz edilebilir. TR 21 Trakya Bölgesi sağlık verileri Görevli Başına Düşen Hasta Sayıları, 2011: Hekim Diş Hekimi Hemşire Sağlık Memuru Ebe Eczacı Edirne Tekirdağ Kırklareli TR Türkiye Kaynak: TUİK Yüz Bin Kişi Başına Düşen Yatak Sayıları: YILLAR Türkiye TR Tekirdağ Edirne Kırklareli Kaynak: TUİK 4

5 TÜİK in 2011 rakamlarına göre Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illerinde sırasıyla 18, 10 ve 8 adet hastane bulunmaktadır. Tekirdağ ilinde bulunan toplam 18 hastanenin 9 u Sağlık Bakanlığı na bağlı hastane, 1 i üniversite hastanesi ve 8 i de özel hastanedir. Edirne ilinde ise 6 sı Sağlık Bakanlığı na bağlı hastane, 1 i üniversite hastanesi ve 3 ü özel olmak üzere toplam 10 adet hastane mevcuttur. Kırklareli ilinde 5 Sağlık Bakanlığı na bağlı hastane ve 3 özel hastane bulunmaktadır. Bölge genelinde ise toplamda 36 adet hastane bulunmaktadır Tekirdağ ilindeki hastanelerin toplam yatak sayısı 1.521, Edirne ilinde ve Kırklareli ilinde 783 tür kişi başına düşen yatak sayısı, Tekirdağ da 183, Edirne de 477 ve Kırklareli nde 230 dur. Trakya Bölgesi nde ortalama rakam 268 dir. Türkiye genelinin 252 olduğu göz önüne alındığında, Bölgedeki hastanelerin yatak sayısının, Tekirdağ ili hariç, Türkiye ortalamasını üzerinde olduğu ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte, kişi başına düşen hastane yatak sayısı bakımından da Trakya Bölgesi, 26 Düzey-2 bölgesi arasında 13. sırada yer almaktadır. TÜİK in 2011 istatistiklerine göre Tekirdağ ilinde toplam 1031 hekim, 1115 sağlık memuru, 1103 hemşire, 539 ebe ve 282 eczacı bulunmaktadır. Edirne ilinde, 1105 hekim, 724 sağlık memuru, 885 hemşire, 451 ebe ve 164 eczacı bulunmaktadır. Kırklareli ilinde ise toplam 430 hekim, 500 sağlık memuru, 433 hemşire 304 ebe ve 137 eczacı bulunmaktadır. TR 21 Trakya Bölgesi Sosyal Hizmetler verileri Engelli Sayıları, 2011: BÖLGE ADI Türkiye Tekirdağ Edirne Kırklareli En az bir engeli olan kişi sayısı Görmede zorluk yaşayanların(%) 1,4 1,2 2 1,4 Duymada zorluk yaşayan(%) 1,1 0,9 1,6 1,3 Konuşmada zorluk yaşayan(%) 0,7 0,5 0,7 0,7 Yürümede, merdiven çıkmadainmede zorluk yaşayan(%) 3,3 2,5 4,6 4,1 Taşımada-tutmada zorluk yaşayan(%) 4,1 3,3 5,7 5,1 Yaşıtlarına göre öğrenmede-basit dört işlem yapmada-hatırlamadadikkatini toplamada zorluk yaşayan(%) 2 1,5 1,7 1,7 Kaynak: TÜİK Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfından Yardım Alan Kişi Sayısı: Şehir Edirne Enez Havsa İpsala Keşan Lalapaşa

6 Meriç Uzunköprü Süloğlu Tekirdağ Çerkezköy Çorlu Hayrabolu Malkara Muratlı Saray Şarköy Marmara Ereğlisi Babaeski Demirköy Kırklareli Kofçaz Lüleburgaz Pehlivanköy Pınarhisar Vize TR21 Trakya Bölgesi Yıllık Artış Oranı (%) - 21,55-10,27 22,73 27,66-29, Kaynak: Bölgedeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları, 2012 Göç Verileri, 2012: BÖLGE ADI ADNKS Nüfusu Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı (Binde) Tekirdağ ,7 Edirne ,85 Kırklareli ,86 TR ,45 Türkiye Kaynak: TÜİK TUİK sonuçlarına göre Bölgede engelli sayıları Türkiye ortalamaları ile hemen hemen aynıdır. Görmede zorluk yaşayanların oranı ülke genelinde yüzde 1,4 iken, bu oran Tekirdağ da yüzde 1,2, Edirne de yüzde 2, Kırklareli nde ise yüzde 1,4 tür. Aynı şekilde duymada zorluk yaşanlar ise sırası ile yüzde 1,1, 0,9, 1,6 ve 1,3 tür. Bu rakamlar diğer başlıklar altında incelendiğinde de Türkiye ve Bölge ortalamaları benzerlik göstermektedir. 6

7 Yukarıda baştan ikinci tabloda ilçelere göre Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı (SYDV) den yardım alan kişi sayısı görülmektedir. Buna göre 2005 yılında SYDV den Bölgede toplam kişi yardım alırken, 2010 yılında bu rakam e çıkmıştır yılında başlayan küresel finansal krizin etkisinin en fazla görüldüğü 2009 yılında SYDV den yardım alan kişi sayısı 2008 yılına göre %27,66, 2007 yılına göre ise %56,68 lik artışla kişiye ulaşmıştır. Bu yılda en fazla etkilenen ilçe %162,33 artış oranı ile Çorlu olmuştur. Özellikle tekstil ve deri gibi emek yoğun işyerlerinin bulunduğu Çorlu ilçesindeki çalışanların finansal kriz sonucu işlerini kaybetmesi sonucu SYDV ye başvurdukları ortaya çıkmaktadır. TÜİK verilerine göre Trakya Bölgesi kadın işsizlik oranının 2008 yılında %15,3 ve 2009 yılında %17,8 e yükselmesi özellikle Bölgede kadınların yoğun olarak çalıştığı tekstil sektörünün finansal krizden ne kadar çok etkilendiğini göstermektedir.. Göçle ilgili verilen tabloya göre 2012 yılında Tekirdağ binde 16,7 lik net göç ile en yüksek hıza sahip il olarak dikkat çekmektedir. Bu tablonun ötesinde son beş yıllık veriler incelendiğinde de Tekirdağ ın açık ara önde olduğu görülebilir yılında Tekirdağ ın net göçü kişidir. Bu rakam toplamda net göçe sahip olan Trakya Bölgesi nin büyük bölümünü oluşturmaktadır. Aynı dönemde Edirne nin net göç oranı binde 2,8, Kırklareli ninki ise binde 3,8 olarak göze çarpmaktadır. Yine son beş yıllık verilerde Tekirdağ ilindeki net göç kişi olarak kayıtlara geçmektedir. Ekonomik canlılığın yaşandığı ve sanayi üretiminin büyüdüğü dönemlerde Bölge önemli göç almaktadır. Çorlu, Çerkezköy ve Lüleburgaz ilçelerindeki yoğunlaşmalar nedeni ile mekânsal düzenlemeler ve sunulan kamu hizmetleri konusunda yetersizlikler görülmektedir. Bu yerleşim yerlerinde toplumsal adaptasyonun sağlanması, uygun fiziki ve sosyal altyapıların kurulması, göçle gelenlerin şehir kültürüne adapte edilmeleri ve topyekûn bir şehir kültürünün ve sakinleri için şehir konforunun yaratılması kamunun çözmeye çalıştığı problemlerden sadece bir kaçıdır. Trakya Bölgesi, özel ihtimam gerektiren grupların bulunduğu bir bölgedir. Bölgede uygulanacak sosyal politikalarda bu grupların ihtiyaç ve beklentilerini giderecek politikalar üretilmesi önemlidir. Değerlendirme Okul öncesi eğitim, sağlık hizmetleri ve sosyal hizmetlerde Trakya Bölgesi gerçeklerini ortaya koyan mevcut durum analizinde genel olarak şu sonuç çıkartılabilir: Bölge birçok başlıkta ülke ortalamalarında bir çizgi göstermektedir. Okul öncesi eğitimde Edirne ve Kırklareli illeri ülke ortalamasının biraz üzerinde göstergelere sahip iken Tekirdağ ili ülke ortalamasında değerlere sahiptir. Ancak rakamlar bölge içerisinde önemli değişkenlikler olabileceğine işaret etmektedir. Göçle birlikte yoğunlaşan nüfusu bünyesinde tutmaya çalışan Çorlu, Çerkezköy ve Lüleburgaz da okul öncesi eğitim verileri, diğer ilçelere nazaran düşüktür. Bu ilçelerde sınıflardaki öğrenci sayıları ortalamaların çok üzerine çıkmakta, kaliteli eğitim ve öğretim yapılmasına engel teşkil etmektedir. Toplumun tüm kesimlerinin erişebilmesi gereken temel bir hizmet olan okul öncesi eğitimde yenilikçi hizmet anlayışının geliştirilmesi, nitelikli yöntem ve metodların uygulanması, ailelerin okul öncesi eğitime desteğinin arttırılması için Bölge genelinde hazırlanan projelere destek verilmesi istenmektedir. Özellikle okullaşma oranlarının gelişmiş ülkeler seviyesine çekilmesinde, bölge içindeki farklılıkların giderilmesinde ve toplumun bilinçlendirilmesinde bu öncelik çok önemlidir. 7

8 Sağlık verileri bir bölgenin sosyal gelişmişliğini tespitte önemli rol oynamaktadır. Trakya Bölgesi sağlık verileri incelendiğinde genel olarak Türkiye ortalamalarının altında bir sonuç çıkmaktadır. Burada Edirne iyi bir görünüm sergilerken, Kırklareli ve Tekirdağ rakamları sonuçları epeyce aşağıya çekmektedir. Burada Tekirdağ ın durumu özellikle ele alınabilir. Çünkü Tekirdağ ın rakamların Bölgenin en kötü rakamları olarak karşımıza çıkar ve Bölge ortalamasını düşürür. Tekirdağ da yüz bin kişiye düşen yatak sayılarının ve personel başına düşen hasta sayılarının kötü durumda olmasında göçle birlikte yoğunlaşan nüfus önemli rol oynamaktadır. Bölge içinde görülen farklılıkların giderilmesi, kırsal alanlara sağlık ulaştırılmasında yaratıcı çözümlerin hayata geçirilmesi, yenilikçi yöntem ve tedbirlerin alınabilmesi Bölgenin kalkınmasına büyük katkı sağlayacaktır. Bölgedeki sağlık hizmetlerinin gelişmiş ülkeler seviyesine yükseltmek, eksik hizmetlerin giderilmesini sağlamak ve hasta erişimini arttırmak amacıyla yazılacak olan projelere öncelik verilecektir. Sağlık hizmetlerinin sunumunda kalitenin arttırılması temel alınmaktadır. Ayrıca aile hekimliğin yaygınlaştırılması, ana-çocuk sağlığı, hijyen, çevre sağlığı ve toplum sağlığı konularında bilincin arttırılması için geliştirilen projelerin desteklenmesi amaçlanmaktadır. Sosyal hizmetlerde ortaya çıkan sonuçlara göre Trakya Bölgesi, özel ihtimam gerektiren grupların yoğun olduğu bir bölge olarak göze çarpmaktadır. Göçle birlikte bölgeye gelen kesimlerin sosyal olarak topluma entegrasyonunun sağlanmasında çeşitli hamlelere ihtiyaç duyulmaktadır. Özel ihtimam gerektiren grupların sosyal içermesinin sağlanması adına gerçekleştirilecek projelerle; suç oranlarında azalma, yoksullukla mücadele, toplumsal huzur ve refahın arttırılması, Trakya nın daha yaşanabilir bir yer olması amaçlanmaktadır. Trakya Kalkınma Ajansı nın desteklemek istediği projeler arasında mesleki rehabilitasyon uygulamalarının geliştirilmesi, sokak çocuklarını koruyucu-önleyici tedbirlerin alınması, bakımevi hizmetlerinin arttırılması, evde bakım ünitelerinin geliştirilmesi ve yenilikçi uygulamaların hayata geçirilmesine dönük projeler yer almaktadır. Yukarıda ifade edilen üç başlık altında desteklenmesi amaçlanan projelerle Bölgenin kalkınmasına büyük katkı sağlanacaktır. Projeler sayesinde kamusal hizmetlerin erişilebilirliği artacak, binlerce insana ulaşılacaktır. Çarpan etkisinin had safhada olduğu bu başlık, çocuklar, dezavantajlı gruplar ve sağlık hizmeti alan vatandaşları ilgilendirmektedir. Bu öncelik kapsamında gelecek olan projelerin aşağıdaki konularda faaliyetler içermesi beklenmektedir. Sağlık ve sosyal hizmetler ile okulöncesi eğitimde kamusal hizmetlere toplumun tüm kesimlerinin erişiminin sağlanmasına yenilik yöntem ve uygulamalar geliştirilmesi, Sağlık ve sosyal hizmetler ile okulöncesi eğitimde yenilikçi yöntem ve uygulamalar ile hizmet kalitesinin arttırılması. 8

9 Öncelik 2 Kırsal alanlarda sosyo-ekonomik yaşam seviyesinin yükseltilmesine yönelik faaliyet ve işbirliklerinin geliştirilmesi Gerekçe TR21 Trakya Bölgesi'nin önemli bir bölümü kırsal alanlardan oluşmaktadır. Trakya Bölgesi'ndeki kırsal alanlar bölge tarımı için önemli olduğu kadar Türkiye tarımı için de büyük öneme sahiptir. Buğday, çeltik ve ayçiçeği üretimi ile TR21 Trakya Bölgesi Türkiye tarımsal üretimine büyük bir katkı sunmaktadır. Ayrıca uzun süredir tarımla uğraşan bir insan kaynağına sahip olması diğer önemli bir konudur. Bölgede 1980'li yıllar ile birlikte başlayan hızlı endüstrileşme bölgenin doğusunda sanayi ağırlıklı bir yapı doğururken Bölgenin iç ve batı kesimlerinde tarım ağırlıklı yapı devam etmiştir. Bölgenin endüstrileşme sonrasında yeniden şekillenmesinde kırsal alandaki yaşam farklı bir form almaya başlamıştır. Miras yolu ile çiftçi başına düşen arazinin giderek azalması, endüstrileşmenin toprak talebini arttırarak arazi fiyatlarının yükselmesine yol açması, iş adamlarının bölgedeki arazilere gösterdiği ilginin artması ve arazilerin göreceli daha büyük sermaye ye sahip olan birey ve firmaların eline geçiyor olması gibi değişimler bu yeniden şekillenme süreci üzerinde büyük etkiler yaratmıştır. TR21 Trakya Bölgesi'nde küçük ve orta ölçekle faaliyet gösteren çiftçilerin finansal ve ekonomik sürdürülebilirliklerini sağlamaları konusunda yeterince başarılı olamadıkları görülmektedir. Bu işletmelerden istenen verim ve getirinin alınamaması arazi satışlarını hızlandırarak kırsal alanlardan göçü tetiklemektedir. Küçük ve orta ölçekte üretim yapanlarının istenilen gelir düzeyine erişememelerin asıl nedeni sahip oldukları toprak miktarının göreceli küçük olmasının yanı sıra profesyonel bir tarım işletmesi geliştirememiş olmalarıdır. Kırsal alanda yaşayan insan sayısı belirtilen nedenlerle giderek azalmaktadır. Bölgede kırsal alanlarındaki insanların çok az bir kısmı kırsalda kalmayı tercih etmekte ve büyük bir kısmı kentlere göç etmektedir. Kırsal alanlarda sosyo-ekonomik gelişmişliğin sağlanamamış olması ve hala bazı kırsal alanlarda önemli altyapı sorunlarının bulunması önemli handikaplar olarak ortaya çıkmaktadır. Kırsal alandaki insanların büyük bir bölümü sosyal ihtiyaçlarını gidermek üzere kentleri tercih etmekte ya da etmek zorunda kalmaktadır. Özellikle gençlerin köylerde yaşamayı tercih etmedikleri gözlemlenmektedir. Bölge genelinde tarımsal üretimde kooperatif ve birlik oluşumları yüksek olmakla birlikte kurulan yapıların büyük bir bölümünün profesyonel yönetim anlayışından uzak bir yapıda faaliyet göstermekte bunun sonucunda da birlik ve kooperatiflerin kalkınmadaki etkisi sınırlı kalmaktadır. Bu itibarla; kırsal alanda sosyo ekonomik gelişmenin sağlanması kırsal alanlardan kent merkezlerine olan göçü azaltarak Bölge içinde dengeli büyüme ve kalkınmasının sağlanmasına hizmet edecektir. 9

10 Sosyo-ekonomik kalkınma çok boyutlu faaliyet alanlarını zorunlu kılmakta olup bu doğrultuda kamuözel sektör ve STK lar arasında etkin işbirliklerinin kurulması önemlidir. Değerlendirme Yukarıda ifade genel çerçevede kırsal alanların sosyo ekonomik gelişmesinin sağlanmasında; Kırsal alanların yaşanabilir ve yaşanmak için arzu edilen yerleşimler haline getirilmesine yönelik planlama, tanıtım ve işbirliklerinin geliştirilmesi, Kırsal alanlarda sinema, tiyatro, açık hava aktiviteleri gibi sosyo kültürel hayatı canlandırıcı etkinlik ve faaliyetlerin yapılması, Tarımsal ürünlerin ekonomiye kazandırılmasına yönelik planlama, analiz, tanıtım ve farkındalık çalışmalarının yürütülmesi, Kırsal alanlarda ekonomik canlılık ve istihdam artımını yönelik yatırım olanak ve imkânlarının araştırılarak etkin tanıtımına yönelik girişim ve işbirliklerinin sağlanması, Kır ve kent arasındaki sosyo-ekonomik ilişki ve bağları güçlendirecek girişim ve işbirliklerinin sağlanması, Kooperatif ve birliklerinin kurumsal kapasitelerinin arttırılması ve bölge içinde etkin işbirliklerinin kurulması önemlidir. Bu öncelik kapsamında gelecek olan projelerin aşağıdaki konularda faaliyetler içermesi beklenmektedir. Yatırım ortamının tanıtımı ve promosyonuna yönelik faaliyet ve işbirlikleri, Kırsal alanların yaşamak ve çalışmak için sürdürülebilir ve çekici hale getirilmesine yönelik sosyo-kültürel imkânların geliştirilmesi, Seracılık, meyvecilik, arıcılık gibi tarımda katma değerli ürünlere geçişi özendirici ve teşvik edici faaliyet ve işbirlikleri, 10

11 Öncelik 3 Özel ihtimam gerektiren grupların girişimciliğinin ve istihdamının arttırılması, toplumla bütünleşmelerinin sağlanması Gerekçe Bölge genelinde sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı konumda olan özel ihtimam gerektiren grupları; engelliler, düşük gelir grupları, göçle gelen bireyler, işsizler, kadınlar, yaşlılar, gençler ve çocuklar olarak önceliklendirmek mümkündür. Özel ihtimam gerektiren grupların en önemli sorunu kendi durumlarını geliştirme potansiyellerinin yeterince gelişmemiş olmasıdır. Eğitim alma, toplumda kendini kabul ettirme, iş piyasaları hakkında yeterli bilgiye sahip olma, iş fırsatlarını kovalama, girişimde bulunma ve benzeri konularda yeterince gelişmemiş olmaları nedeni ile bir kısır döngü içindedirler. Özel ihtimam gerektiren grupların bir çok diğer nedenin sonucunda zorlandıkları en önemli konulardan ikisi iş bulma ve girişim başlatmadır. Bu grupların sosyal olarak çekinik olmaları nedeni ile daha edilgen durumda oldukları gözlemlenmektedir. Bu grupların bu konularda geliştirilmesi için yeni sosyal tasarımların yapılması ve bu yaklaşımla kurumsal yapıların yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları aracılığı ile kurulması gerekmektedir. Sosyal bütünlüğün sağlanması konusunda engellilerin ve toplumdan ayrışmış grupların fiziki ve sosyal altyapı yönünden sorun yaşadıkları görülmektedir. Toplumsal yaşama katılmalarına engel olan bu sorunlar onların iş bulamalarında, ekonomik sürdürülebilirliklerini sağlama ve dolaysıyla da bir düşük gelir tuzağına saplanmalarına neden olmaktadır. Bölgede önemli sayıda sivil toplum kuruluşu bulunmasına rağmen aktif olarak faaliyet gerçekleştiren sivil toplum kuruluşu sayısı düşüktür. Ayrıca bu sivil toplum kuruluşları arasında ve yerel yönetimler arasında istenilen düzeyde işbirliği kültürünün tesis edilemediği yapılan saha ziyaretlerinde ortaya konmuştur. Değerlendirme Yukarıda ifade edilen genel çerçevede; Bölgedeki özel ihtimam gerektiren grupların durumlarının iyileştirilmesi, onların sosyal yaşama kolaylıkla katılımlarının sağlanması konusunda işbirliği kültürünün geliştirilmesi, Özel ihtimam gerektiren grupların TR21 Trakya Bölgesi'ndeki yerleşimlere topluma ve karar alma süreçlerine katılımlarının sağlanması, ihtiyaç duyduklanrı eğitim, sağlık ve diğer sosyal hizmetlere ulaşımlarının yenilikçi yöntemlerle daha etkin sağlanması, Kırsal alanda yaşayan yaşlılar, kadınlar ve çocuklar, kentsel alanda yaşayan ve uzun saatler çalışmak durumunda kalan işçiler, kent tasarımlarının uygun olmaması nedeni ile sokağa çıkmakta zorlanan engelliler ve sosyal katılım ve kabul görme konusunda önemli sorun yaşayan ayrışmış grupların toplumsal yaşam ile arasındaki engellerin kaldırılmasına yönelik yenilikçi projelerin geliştirilmesi önemlidir. 11

12 Bu öncelik kapsamında gelecek olan projelerin aşağıdaki konularda faaliyetler içermesi beklenmektedir. Özel İhtimam gerektiren grupların istihdam edilebilirliklerinin arttırılması, Özel İhtimam gerektiren grupların girişimcilik kapasitelerinin arttırılması, Özel İhtimam gerektiren grupların toplumla bütünleşmesinin sağlanması, Özel İhtimam gerektiren sosyo-kültürel imkânlarının gelişmesine olanak verecek işbirlikleri ve mekanizmalar kurulması. 12

13 Öncelik 4 Kültür ve turizmin gelişmesine, bölgenin tanıtımına yönelik girişim ve işbirliklerinin geliştirilmesi Gerekçe Son yüzyılda hizmetler sektöründe ortaya çıkan devasa büyüme ile birlikte yeni iş kolları oluşmaya başlamıştır. Bu iş kollarından birisi de 19 ncu yüzyılın ortalarında bu yana yapılan turizmdir. Turizm, özellikle son 20 yılda gelişen teknoloji, internet ağı ve sosyal medya oluşumları ile yeni bir boyut kazanmış, sektör içerisindeki pazarlama olgusu önemli yer tutmaya başlamıştır. Destinasyonlar arasında başlayan pazarlama yarışını izleyen marka şehirler konsepti, soyut ve somut kültürel varlıkların reklam öğesi haline gelmesi ve bunla birlikte oluşan ekonomik kalkınma, turizmi hemen hemen tüm bölgeler için vazgeçilmez bir gelir kalemi haline getirmiştir. Trakya Bölgesi, diğer bölgeler ile kıyasladığında turizm alanında pek iddialı gözükmemektedir, ancak bu durumun yavaş yavaş değişmeye başladığı, son yıllarda Trakya nın rekabetçi yanının ortaya çıktığını söylemek mümkündür. Özellikle turizmin ekonomik gelişme ve istihdam üzerinde yarattığı olumlu etki, turizm konusunda bölgede bir bilinçlenme sürecini beraberinde getirmiş, yerel halk ve yatırımcılar turizme ilgi göstermeye başlamışlardır. Trakya Bölgesi, Turizm Bakanlığı tarafından kabul edilen 17 farklı turizm türünün 10 tanesine imkân tanımaktadır. Üç tarafı üç farklı denizle çevrili tek bölge olan Trakya, ana akım turizm çeşitlerinden çok niş alanlara kadar birçok turizm türü için eşsiz imkânlara sahiptir. Ayrıca dış ve iç pazara (İstanbul a) yakınlığı, coğrafi olarak doğu-batı ekseninde bir köprü konumu taşıması, gelişmiş yol bağlantıları ve ulaşım altyapısı Bölge nin elini güçlendiren öğelerden sadece bir kaçıdır. Tüm bunlar ayrıntı bir şekilde ele alındığında Trakya nın turizmde sahip olduğu rekabet avantajlarına rağmen, hak ettiği konumda olmadığı daha iyi anlaşılacaktır. Trakya da hayata geçirilebilecek turizm faaliyetleri ele alındığında üç temel aks öne çıkmaktadır. Bu üç aks Kuzey Trakya Turizm Koridoru, Güney Trakya Turizm Koridoru ve Trakya Kültür Koridorudur. Kuzey Trakya Turizm Koridoru: Bölgenin kuzey bölümünde ve Karadeniz sahilinde bulunan kısmı işaret etmektedir. Bu koridor Saray, Kofçaz, Vize, Demirköy ilçeleri ve Kastro, Kıyıköy ve İğneada gibi önemli kıyı beldelerinin bulunduğu alanı kapsamaktadır. Alan içerisinde ekoagro turizm, kıyı turizmi, kültür turizmi, mağara turizmi, doğa turizmi ve gastronomi için gerekli doğal ve kültürel öğeler bulunmaktadır. Güney Trakya Turizm Koridoru: Bölgenin güney yakasında yer alan Enez, Keşan, Şarköy, Ganos Dağları ve Tekirdağ kent merkezini içine almaktadır. Bu hat üzerinde eko-agro turizm, kıyı turizmi, kültür ve arkeoloji turizmi, dalış, rüzgâr sörfü, yamaç paraşütü, kuş gözlemciliği çeşitleri yapılabilir. Trakya Kültür Koridoru: Bölgenin tarihi ve kültürel değerlerinin pazarlanabileceği bir güzergâh çizmektedir. Bu hattın Marmara Ereğlisi nden başlayıp Vize, Kırklareli merkez, Edirne merkez, Uzunköprü ve oradan da Enez e indiği düşünülebilir. Hat üzerinde bulunan Kırklareli merkez eski Türk, Rum ve Yahudi evlerinin bir arada olduğu bir mozaiği yansıtmaktadır. Bir sonraki durak Edirne merkezdir. Edirne, başlı başına bir kültür ve turizm destinasyonu olup, özel önem gösterilmesi gereken bir turizm şehridir. 13

14 Yukarıda belirtilen öğelere ek olarak Trakya nın bir kültür mozaiği olduğu unutulmamalıdır. Balkanlardan çeşitli dönemlerde göçen vatandaşların bir araya gelerek oluşturdukları bu mozaik içerisinde zengin bir yemek kültürü, festivaller, inanışlar, ağızdan ağza dolaşan söylenceler, türküler, hikâyeler, efsaneler ve köklü tarihi doku bulunmaktadır. Ancak bu öğelerin planlı bir turizm altyapısı eşliğinde pazara sunumunda sıkıntılar olduğu aşikârdır. Bu sıkıntıların varlığı çeşitli şekillerde kendisini göstermektedir. Örneğin eşsiz değere sahip bir takım kültür ve turizm öğeleri tam olara ayağa kaldırılamamış, gerekli ilgiyi görememiştir. Marmara Ereğlisi nde Perintos, Enez de Ainos, Kırklareli nde Aşağıpınar ve Kanlıgeçit ören yerleri son yıllarda gerçekleştirilen hamleler sayesinde yavaş yavaş gündeme gelmeye başlamıştır. Edirne nin tarihi kent kimliğinin korunmasında karşılaşılan problemler, kıyılardaki çarpık yapılaşma (ikinci konutlar), ormanların tahribi (taş ocakları), su kaynaklarının hunharca kirletilmesi ve Marmara kirliliğinin denize girilemeyecek seviyelere ulaşması, Trakya da turizmin gelişiminin önündeki engellerden sadece bir kaçıdır. Bölgenin kapasitesini görmek açısından aşağıdaki verilere dikkat etmek gerekmektedir. Turizm Belgeli ve Belediye Belgeli Tesis Kapasite Sayıları, 2011: Turizm Yatırım Belgeli Turizm İşletme Belgeli Tesis sayısı Oda sayısı Yatak sayısı Tesis sayısı Oda sayısı Yatak sayısı TR TR TEKİRDAG EDİRNE KIRKLARELİ Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Belediye Belgeli Tesis sayısı Oda sayısı Yatak sayısı TR TEKİRDAG EDİRNE KIRKLARELİ TR Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Turizm Belgeli ve Belediye Belgeli Tesislerde Geceleme Sayıları, 2011: Turizm Belgeli İşletmelerde Konaklama Tesise Geliş Sayıları Geceleme Sayıları İller Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam Edirne Kırklareli

15 Tekirdağ TR21 Trakya Türkiye Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Tesise Geliş Sayıları Belediye Belgeli Tesislerde Konaklama Geceleme Sayıları Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam Edirne Kırklareli Tekirdağ TR21 Trakya Türkiye Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Trakya Kalkınma Ajansı tarafından 2012 yılında yapılan Trakya Turizm Master Planında Trakya turizminin etkin tanıtım ve pazarlamaya ihtiyaç duyduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Trakya da turizmden tam manasıyla yararlanabilmek için işbirliği ve kurumlar arası ortak çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda işbirliği platformlarının oluşturulması, reklamasyon faaliyetleri, fuarlara katılım, İstanbul pazarına özel çalışmaların yürütülmesi, tanıtımda teknolojik imkânların kullanılması ve marka bilincinin arttırılması için yürütülecek her çalışma Trakya turizmini bir adım ileriye taşıyacaktır. Değerlendirme Kültür ve turizmin gelişmesine, Bölgenin tanıtımına yönelik girişim ve işbirliklerinin geliştirilmesi önceliği kapsamında Bölgenin turizm alanında eksik yönlerinin tamamlanmasına dönük projelerin desteklenmesi amaçlanmaktadır. Trakya da potansiyel teşkil eden eko, agro, eno ve benzer niş turizm alanları ile bölgesel kalkınmaya önemli katkı sağlanabilir. Söz konusu turizm aktiviteleri ve bu aktiviteler üzerinden elde edilecek gelirler kalkınmanın sadece kent merkezlerinde değil; kırsal bölgelerde, küçük işletmelerin etkin olduğu mezra alanlarında ve köylerde yaygınlaşmasına yardımcı olacaktır. Küçük esnafın güçlendirilmesi, yerel girişim hamlelerinin desteklenmesi ve kültürel ürünlerin piyasaya sunulması için turizm eşsiz fırsatlar sunmaktadır. Bu fırsatlar kadınların ekonomik hayata katılımına, düşük gelirli kesimlerin gelir elde etmesine ve yöresel ürünlerin markalaşmasına yardımcı olacaktır. Bu öncelik kapsamında kurumlar ve destinasyonlar arasında işbirliği platformlarının çeşitlendirilmesi arzu edilmektedir. Bu işbirliklerine üreticileri de dahil etmek mümkündür. Kurumlar arasında bilgi alışverişinden, ortak tüketim kalemleri oluşturularak maliyetlerin düşürülmesine kadar birçok avantajı bünyesinde barındıran işbirliği platformları, bu öncelik kapsamında Ajansın ulaşmak istediği hedeflerden sadece birini temsil etmektedir. 15

16 Bu öncelikte sunulacak projeler ile yerel ürünlerin marka haline gelmesi desteklenmektedir. Özellikle gastronomi turizmi açısından bir merkez olan Trakya da tanıtım desteğine ihtiyaç duyan birçok ürün bulunmaktadır. Bu ürünlerin ulusal pazarda kendisine yer bulmasının yanı sıra, turizm ürünü olarak bilinirlik kazanması Bölgeye gelecek turist sayısını arttıracaktır. Bölgenin Yunanistan ve Bulgaristan a sınır olması ve İstanbul gibi büyük bir metropole yakınlığı turizm pazarı açısından önemlidir. Bölgenin hem ulusal hem de uluslararası arenada tanıtılması, turizm gelirlerini artıracaktır. Tanıtımda yenilikçi yöntemlerden yararlanılması, internet, sosyal medya ve viral reklam araçlarının kullanılması özellikle teşvik edilmektedir. Bu öncelik kapsamında gelecek olan projelerin aşağıdaki konularda faaliyetler içermesi beklenmektedir. Bölgenin kültür ve turizm potansiyelinin tanıtılması, Bölgede kültür ve turizm sektörlerinin geliştirilmesine hizmet edecek işbirlikleri ve kurumsal yapılar kurulması veya mevcut girişimlerinin yapılarının geliştirilmesi, Turizmin gelişmesine imkân sağlayacak uygulama, araştırma ve hizmet birimlerinin kurulması, Turizmin gelişmesine imkân sağlayacak rehberlik ve bilgilendirme faaliyetlerinin geliştirilmesi. 16

17 2. İKTİSADİ KALKINMA MALİ DESTEK PROGRAMI Öncelik 1 İhracat ve/veya katma değer artışına yönelik Arge, Yenilik, Markalaşma, Kümelenme ve Pazarlamanın geliştirilmesi Gerekçe Dünya değişirken yenilenmekte, yenilenirken de değişmektedir. Bilginin gittikçe önem kazandığı hatta stratejik bir güç haline geldiği günümüzde ancak bilgiye odaklanmış ve bilgi toplumu olmayı başarmış toplumlar kendilerine bir yer bulabilmekte ve dünyaya yön veren kararların altına imza atabilmektedirler. Uluslararası düzeyde ülkelerin yenilikçilik performanslarını ölçen Global Yenilikçilik Endeksine (Global Innovation Index) göre 2012 yılında, arası puanlamayla yapılan değerlendirmede birinci sırada 68,2 puanla İsviçre yer alırken, Türkiye bu sıralamada 34,1 puanla 74. sırada yer almaktadır. Ülkemizin gelişmesinin sağlam temeller üzerinde sürdürerek dünyanın ilk 10 ekonomisi içinde yer bulması için yenilikçilik konusunda önemi adımlar atması beklenmektedir. Ar-ge, yenilikçilik ve markalaşma kavramları için en önemli parametrelerden birisi de üniversitelerin yapmış olduğu çalışmalar ve nitelikli işgücüdür. Trakya Bölgesi üniversitelerinin imzasını taşıyan yayın sayısında 2005 ten günümüze artan bir eğilim görülmektedir. Ancak, tüm Türkiye genelinde Trakya/Türkiye oranı % 1.64 tür. Bu itibarla üniversitelerin kurumsal kapasitelerinin arttırılmak suretiyle Bölge içinde bilgi üreten ve yayan kurumlar haline gelmesi amacı bu önceliğin tasarlanmasının sebeplerinden bir tanesidir. Yıllara Göre Trakya Alt Bölgesindeki Bilimsel Yayın Sayıları, 2010: * Türkiye TR21 (Trakya) TR21 (Trakya)/Türkiye oranı (%) 1,39 1,36 1,71 1,53 1,54 1,64 Namık Kemal Üniversitesi Trakya Üniversitesi Kırklareli Üniversitesi Kaynak: ISI Web of Knowledge, 30 Nisan

18 Kırklareli Edirne Tekirdağ TR 21 Trakya Türkiye Bölgede yılları arasındaki patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım başvuruları incelendiğinde Bölgede bir artış olduğu görülmektedir. Tekirdağ ili her üç göstergede de Bölgenin açık ara en önde gelen ili konumundadır. Ancak Bölge genelinde ki bu sınırlı yükselişin arttırılarak, Bölgedeki üniversiteler ve araştırma kurumlarının yanında özel sektörün Ar-Ge kapasitelerinin desteklenerek Bölgenin bilgi ve yenilik üreten bir konuma gelerek rekabet gücünün arttırılması amaçlanmaktadır. Patent, Faydalı Model ve Endüstriyel Tasarım Başvurularının Yıllara Göre Dağılımı: Patent Faydalı Model Endüstriyel Tasarım Patent Faydalı Model Endüstriyel Tasarım Patent Faydalı Model Endüstriyel Tasarım Patent Faydalı Model Endüstriyel Tasarım Patent Faydalı Model Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Başvuru Tescil Endüstriyel Başvuru Tasarım Tescil Kaynak: Türk Patent Enstitüsü 18

19 Bölge ekonomisinin yüksek katma değerli bir yapıya geçişinde yenilik ve araştırma-geliştirme kültürünün geliştirilmesi önemlidir. Bu itibarla Bölgenin araştırma geliştirme ortamını iyileştirmeye yönelik olarak bilgi ve iletişim teknolojisi kullanım düzeyinin arttırılması, üniversitelerin bilimsel yayınlarının arttırılarak üniversite sanayi işbirliğini arttıracak yapılar oluşturmaları, Bölgedeki insan kaynaklarının yenilikçilik kültürü ile yetiştirilmesine imkân sağlayacak altyapıların oluşturulması hedeflenmektedir. Değerlendirme Özel sektör kuruluşları, araştırma ve yenilikçilik çalışmalarına katkı sağlayan ve uygun ortam koşulları sağlandığında uygulamacı projeler üretebilen kurumlardır. Ar-Ge, yenilik, markalaşma, pazarlama gibi faaliyetlerin hayata geçirilmesi için Ajans fon kaynaklarından yararlanılması yapılacak faaliyetlerin miktarını ve kalitesini artıracaktır. Günümüzün ekonomik yapılanmasının yoğun rekabet temaları içerdiği düşünülmektedir. Bu yoğun rekabette büyük olan işletmeler pek çok dışsallıklardan yararlanarak önemli bir rekabet üstünlüğü ele geçirirlerken, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ ler) bu yarışın dışına itilmektedir. KOBİ lerin de üretim süreci içerisinde var olabilmeleri ve bu varlıklarını sürekli kılabilmeleri için almaları gereken birtakım tedbirlerin olduğu bilinmektedir. Özellikle hizmet ve imalat sektörlerinin GSMH içerisindekine dikkat çekilirse, bu statüdeki işletmelerin de çağa ayak uydurması ve hızlı hareket etmesi gerektiği düşünülecektir. Bu açıdan olaya yaklaşıldığında KOBİ lerin yardımına koşacak seçenek Kümelenmeler olmaktadır. Son zamanlarda bölgesel kalkınmanın sağlayıcıları konusunda yapılan çalışma sonuçları ise bizi kümelenme konusuna daha dikkatli yaklaşılması konusunda uyarmaktadır. Kümelenmeler her ne kadar bölgesel ekonomik gelişmişliği etkileyen sosyal, kültürel, ve politik dinamiklerin tamamını içine almasa da, günümüzün gelişmiş bölgelerinde yaşanan değişimleri açıklamada kullanılabilecek en iyi bölgesel gelişme kimliği olarak kabul edilebilir. Trakya Bölgesi Uluslararası Rekabet Analizi çalışması ile Bölgenin rekabet gücüne sahip sektörler Üç Yıldız Analizi ve Dış Ticarette Öne Çıkan Sektörler çalışmalarından faydalanılarak, kümelenme yaklaşımı çerçevesinde Trakya Kalkınma Ajansı tarafından geliştirilen Kümelenme Temelli Analiz yöntemi ile tespit edilmiştir. Söz konusu çalışmada Bölgede, beyaz eşya, deri, tekstil ve hazır giyim, kauçuk ve kauçuk ürünleri, gıda, kağıt ve kağıt ürünleri, lojistik ve ilaç sanayi rekabet gücü yüksek sektörler olarak, turizm ve tarım makineleri sektörleri ise sahip oldukları potansiyel dolayısı ile gelişime potansiyeli taşıyan sektörler olarak belirlenmiştir. Trakya Uluslararası Rekabet Analizi Sonuçları (2012): Sektör 3 Yıldız Analizi Dış Ticaret Kümelenme Temelli Beyaz Eşya X X X Deri X X X Gıda X X 19

20 İlaç X Kâğıt ve Kâğıt Ürünleri X X Kauçuk ve Kauçuk Ürünleri X X X Lojistik X Tekstil ve Hazır Giyim X X X Tarım Makineleri Turizm Kaynak: TR21 Trakya Bölgesi Uluslar arası Rekabet Analizi Çalışması, Trakya Kalkınma Ajansı. Bu itibarla Bölgenin sanayi yatırım imkân ve olanaklarının tanıtım ve promosyonu faaliyetlerinde öncelikle; tespit edilen bu sektörlerle birlikte, Türkiye Sanayi Stratejisi ve Eylem Planında belirtilen; Otomotiv, Makine, Beyaz Eşya; Elektronik; Tekstil ve Hazır Giyim, Gıda ve Demir Çelik sektörleri, Bölgenin çevresel duyarlılığı da göz önünde bulundurulmak kaydıyla beraber değerlendirildiğinde aşağıda belirtilen sektörlere odaklanılmalıdır: Diğer taraftan, Gıda, Makine İmalatı, Elektrikli Ev Aletleri, Elektronik, Tekstil ve Hazır Giyim, Otomotiv, Kimya, Plastik ve Kauçuk. Bölgedeki su kaynakları başta olmak üzere yaşanan çevre kirliği göz önünde bulundurularak, sürdürülebilir bir kalkınmanın sağlanmasını temin etmek amacıyla atık su üretimi ile birlikte çevreyi kirletici etkileri görece daha fazla olan aşağıda belirtilen üretimler başta olmak üzere bu tür sanayinin Bölgeye girişi kısıtlanmalıdır. Yüzey temizleme (asit ile), Metal kaplama, Metal sertleştirme (tuz ile), Petrokimya, Klor-alkali, Tekstil boyama-yıkama ve emprime baskı, Madenin işlenmesine yönelik ağır sanayiler, Lifli yıkama-yağlamacılar, Selüloz ve/veya saman kullanarak Kâğıt üretimi, 20

21 Asit imal ve dolumu, Pil, batarya-akü imal yerleri, Ham deri işleme İlaç sentez fabrikaları, Gres yağ fabrikaları (petrol türevi), Demir-çelik üretimi, Ağır metal tuzu üretimi, Rafineri, Çevre Düzeni Planlarında enerji depolama ve üretim alanı olarak belirlenen alanlar hariç olmak üzere kömüre dayalı termik santral. Ayrıca Bölgede yürütülecek taş ve maden ocağı işletmelerinin su havzaları ile tarımsal üretime zarar vermeyecek bir yapıda kurulmaları ve işletilmeleri beklenmektedir. Yukarıda detayları verilen tüm yaklaşımlar dikkate alındığında, gıda (Tohumculuk dâhil- Tohumculuk ibaresinin rehberin ilgili yerinde belirtilmeli daha uygun olacaktır.), elektrik-elektronik ve yan sanayi, otomotiv ve otomotiv yan sanayi, makine ve ekipman imalatı (tarım makineleri dahil) gibi sektörlerin Bölgede desteklenmesi gerektiği kanısına varılmıştır. Son olarak, Bölgede eksikliği olduğu düşünülen bir diğer olgu da pazarlama faaliyetlerinin yeterince etkin olarak yerine getirilememesidir. Bölgenin konumu itibariyle bir taraftan Avrupa Birliği ne diğer taraftan da İstanbul metropolüne sınır olması nedeniyle aktif olarak yapılacak pazarlama faaliyetleri sonucunda ihracat ve katma değer artışına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu öncelik kapsamında gelecek olan projelerin aşağıdaki konularda faaliyetler içermesi beklenmektedir. İşletmelerin araştırma-geliştirme, yenilikçilik, bilgi ve teknoloji kullanım düzeylerini yükselterek; farklı ürünler geliştirmeleri ve/veya yenilik içeren üretim süreçlerini sağlamaları, İşletmelerin yeni pazarlama ve iletişim stratejileri, teknikleri, pazarlama kanalları geliştirmeleri, ürünlerinin tanıtılması, farklılaştırılması, markalaşması, İşletmelerce alınmış veya alınabilecek bir faydalı model veya patentin üretime geçilmesinin sağlanması, Sektör içi işbirliklerinin geliştirilmesi, kümelenmenin sağlanması, ortak arge alanları oluşturulması, kamu-özel sektör ve üniversite işbirliklerinin sağlanması, 21

22 Öncelik 2 Turizm sektöründe yenilikçi uygulamalarla hizmet çeşitliliğinin arttırılması, pazarlama, kümelenme ve işbirliklerinin geliştirilmesi Gerekçe Hizmetler sektörü içerisinde önemli bir yere sahip olan turizm, istihdam ve gelir artışı ile birlikte, bölgesel kalkınma alanında kilit rol oynamaktadır. Trakya Bölgesi birçok medeniyete ev sahipliği yaptığı köklü geçmişi, kültürel ve doğal varlıkları ile birlikte önemli bir cazibe merkezi haline gelmektedir. Türkiye de yapılabilen 17 farklı turizm çeşidinin 10 tanesini Trakya da yapmak mümkündür. Eko-turizm, agro-turizm, eno-turizm, inanç turizmi, su sporları, kuş gözlemciliği, yamaç paraşütü, arkeoloji turizmi ve mağaracılık Trakya da rağbet gören turizm çeşitlerinin bir bölümünü teşkil etmektedir. Bölgede bulunan turizm potansiyelinin daha aktif olarak harekete geçirilebilmesi için Bölgede eksikliği hissedilen yenilikçi uygulamalarla hizmet kalitesi, pazarlama, kümelenme ve işbirliklerinin geliştirilmesi önem arz etmektedir. Turizmde yenilik, yeni fikirlerin, yeni ürünlerin pazara sunulması olarak açıklanabilir. Turizmdeki tüm değerleri kapsayacak şekilde bakıldığında yeniliğin sadece yeni pazarlama stratejileriyle turizmde değişim sağlamak değil aynı zamanda yeni ürün ve süreçleri teşvik edecek şekilde tasarlanmalıdır. Turizm sektörü hizmet sunumu temelli olması açısından diğer sektörlere göre farklılıklar göstermektedir. Turizm ürünlerinin üretimi ve pazarlanması sanayi ürünlerine göre kendine özgü özelliklere sahip olması nedeniyle ancak yenilik yaparak üstesinden gelinebilecek bazı kısıt ve engeller yaratmaktadır. Turizm ürünlerinin gösterdiği farklı özellikler, maddi olmayan kavramlar olmaları, üretim ve tüketimlerinin eş zamanlı olmaları, gerek tüketim gerekse üretim acısından depolanamamaları ve tüketimlerinin hareketli, etkin müşterileri içermesidir. Bu ürünlerin pazarlanması ve üretimi ilgili problemlerin, üretim ve pazarlamanın kümelenme ve işbirlikleri ile kolayca aşılabileceği düşünülmektedir. Diğer taraftan Turizm sektörünün rekabetçiliğin en üst düzeyde olduğu sektörlerden biri olması nedeniyle turizmde faaliyet gösteren isletmeler, bu rekabet içerisinde yer alıp pastadan pay alabilmek için sürekli yenilik yapmaları gereklidir. Buna ek olarak, hizmet kalitesinin üst seviyelerde olması diğer bölge ve ülkelerdeki turizm sektörleriyle rekabet etme aşamasında önemli rol oynamaktadır. Bu süreci etkin olarak hayata geçirebilmek adına da diğer firma ve kurumlardan faydalanabilmek için işbirliği ve kümelenmeye ihtiyaç duymaktadırlar. Bu açıdan Bölgede yapılacak olan işbirliği ve kümelenme girişimlerinin mali açıdan desteklenmesi de sürecin daha organize ve kısa zamanda hayata geçirilmesinde katkı sağlayabilecektir. Ayrıca, turizmde rekabetin yüksek seviyelerde olmasına rağmen turizmde rekabet edebilmek için gerekli olan yenilik çalışmalarının yapılması da turizmde yapılan yeniliklerin rakipler tarafından taklit edilmesinin engellenememesinden ötürü bir o kadar zordur. Bölgede oluşturulacak işbirliği ve kümelenme oluşumları birbirini taklit edip diğerine zarar verecek şekilde değil beraberce hareket ederek bu beraberlikten pozitif kazanımlar sağlayabilecektir. Yenilikler üzerinde etki gösteren diğer kavram ise turizmde sürdürülebilirliktir. Ekonomik, sosyolojik ve doğal cevre faktörleri sürdürülebilirliği etkilemektedir. Son yıllarda kıyı şeridi tatil merkezlerinin yerine alternatif tatil seçeneklerinden doğa turizmi, dağcılık turizmi, yamaç paraşütü gibi farklı seçenekler içeren merkezler rekabeti arttırmaktadır. Trakya Bölgesi alternatif turizm açısından 22

23 oldukça avantajlı konumdadır. Bu avantajını kullanabilmesi için hizmet kalitesi ve pazarlama konusundaki eksikliklerini hızlıca gidermesi gerekmektedir. Bu bağlamda, Ajansın bu eksikliklerin giderilmesinde etkin olarak rol alması için mali destekler tasarlanırken bu durum göz ardı edilemeyecek kadar önemlidir. Tüm açıklamalara ek olarak Trakya Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan Turizm Master Planı bulguları değerlendirildiğinde Trakya Bölgesi nin Turizm açısından yüksek bir potansiyele sahip olduğu anlaşılmaktadır. Yatak kapasitesindeki yetersizliğin yanı sıra hizmetlerdeki niteliksel sorunlar göze çarpmaktadır. Bölgedeki turizm sektörü için yapılabilecek işbirliği ve kümelenme faaliyetleriyle beraber bu eksikliklerin büyük ölçüde giderileceği düşünülmektedir. Sorunların giderilmesiyle birlikte Trakya Bölgesi nin bir cazibe merkezi haline rahatlıkla gelebileceği sonucuna ulaşılmaktadır. Desteklenecek sektörler ve faaliyet alanları da Turizm Master Planı dikkate alınarak belirlenmiştir. Bölgede ön plana çıkan ve potansiyel arz ettiği düşünülen eko-turizm, doğa sporları, agro-turizm, gençlik turizmi, eno-turizm, gastronomi turizmi, kültür turizmi, arkeoloji turizmi sektörleri göze çarpmaktadır. Bölgenin içinde en uygun yerlerin de üç il merkezlerinin yanı sıra bahsi geçen turizm alt sektörlerine uygunluğu ile ön plana çıkan yerleşim merkezleri destek programlarında öncelikli olarak değerlendirmeye alınmıştır. Bu öncelik kapsamında gelecek olan projelerin aşağıdaki konularda faaliyetler içermesi beklenmektedir. Yenilikçi yöntemlerle hizmet çeşitliliğinin arttırması; tanıtım, müşteri ilişkileri, bilgi teknolojilerinden yararlanma ve markalaşma faaliyetlerine ivme kazandırarak, pazarlama etkinliğini yükseltmesi, Trakya Bölgesinin kimliğini ve kültürel değerlerini yansıtan ürün ve hizmetlerin canlandırılması, hizmet mekânlarının bölgenin kültürel ve tarihi kimliğini yansıtacak şekilde düzenlenmesi, Sektörde kümelenme, işbirlikleri ve ortak tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin geliştirilmesi, 23

24 Öncelik 3 Üretimde atık ısı ve/veya atık suyun geri dönüşümünün sağlanması veya Bölgede yenilenebilir enerji üretiminin arttırılması suretiyle çevreye duyarlı üretimin geliştirilmesi Gerekçe 1980 lerden sonra sanayileşme bölgenin İstanbul a ve Avrupa gibi pazarlara yakın olması, su gibi doğal kaynaklara ve ayrıca kalifiye işgücüne sahip olması, ulaşım sisteminin gelişmiş olması, teşvikler, uygun arazi bulunabilmesi sebepleriyle TR21 Trakya Bölgesinde yoğunlaşmıştır yılı itibari ile bölgede bulunan 1941 adet sanayi kuruluşu bölgenin büyük bir kısmını kapsayan Ergene havzasında yoğunlaşmıştır. Ergene Havzasında bulunan sanayinin neredeyse tamamının ihtiyacı olan suyu yer altı sularından karşılaması sonucu yıllar itibari ile yer altı suyunda baskılar oluşturmuş ve yer altı suyunun azalmasına neden olmuştur. Bu sebeple Ergene havzasında bulunan 7 alt havzadan 1- Çorlu, 2-Vize, 3-Lüleburgaz, 5-Babaeski alt havzalarında sanayi amaçlı kullanımdan dolayı yoğun bir yer altı suyu çekimi olduğu gözlemlenmesi ve tahsislerin yer altı suyu rezervini aşması sebebi ile bu alt havzalarda yeni yer altı suyu tahsislerine kapatılmıştır. Bu durum sanayide su tasarrufunun önemini ortaya koymuş, yer altı suyuna kota konulmasını gündeme getirmiş ve ilgilileri sanayinin ihtiyacı olan suyu yer üstü tesislerinden karşılamalarına yönelik çalışmaya sevk etmiştir. Sanayi Siciline Kayıtlı İşletmelerin Sektörel Dağılımı: Sektör Tekirdağ Edirne Kırklareli TR21 Adet Yüzde Adet Yüzde Adet Yüzde Adet Yüzde Dokuma, giyim ve deri sanayi % % % % Gıda, İçki ve Tütün Sanayi % % % % Taş, Toprak, Maden % % % % Plastik, Kimya, Boya ve Cam Sanayi % % % % Metal Eşya, Makine, teçhizat, Otomotiv Yan San % % % % Orman Ürünleri ve Mobilya % % % % Kâğıt ve Ambalaj % % % % Enerji % % % % Beyaz Eşya Elektrik Elektronik % % % % Diğer % % % % Toplam % % % % Kaynak: Tekirdağ Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü, 2013 Tablo 1 de TR21 Trakya Bölgesinde illerde sanayi siciline kayıtlı işletmelerin sektörel dağılımına bakıldığında Tekirdağ ilinde en yüksek paya sahip sektörün dokuma, giyim ve deri sanayi olduğunu Edirne ve Kırklareli illerinde ise gıda, içki ve tütün sanayi olduğunu görülmektedir. Bölge geneline bakıldığında ise en yüksek paya sahip sektörlerin sırasıyla dokuma, giyim ve deri sanayi, gıda, içki ve tütün sanayi, taş, toprak, maden, plastik, kimya, boya ve cam sanayi ve metal eşya, makine, teçhizat, otomotiv yan sanayi olduğunu görülmektedir. 24

25 İmalat sanayinde atık suyun geri dönüşümünün sağlanması Ergene Havzasında Sanayi Sektörünün Su Tüketimi (m 3 /gün) ; 27% Tekstil ; 6% ; 7% ; 57% Metal Gıda Kağıt Deri Karma OSB 6.006; 2% 2.495; 1% Ergene havzasında tekstil sektörünün ağırlıkta olması ve bu sektörün en fazla su tüketen sektörlerden biri olması yer altı suyuna baskının artmasında en önemli etkenlerden birini oluşturmaktadır. Tekstil sektörü Ergene havzasındaki toplam sanayi işletmeleri içerisinde %20 lik paya sahip iken su tüketim oranlarına baktığımızda tekstil sektörünün tüketiminin toplam sanayi tüketimi içerisinde %57 paya sahip olduğunu görmekteyiz. Bu durum tekstil sektöründe gerçekleştirilecek tasarrufun önemini ortaya koymaktadır. Bu kapsamda tekstil sektörü faaliyetlerinin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi, çevreyle uyumlu yönetimin sağlanması için üretim sırasında suya, havaya ve toprağa verilecek her türlü emisyon, deşarj ve atıkların kontrolü ile hammadde ve enerjinin etkin kullanımına ve temiz üretim teknolojilerinin kullanımına ilişkin Tekstil Sektöründe Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Tebliği yayımlanmıştır. 2 Bu tebliğe uyulması sektörün çevreye olumsuz etkilerinin azaltılması yönünden önem taşımaktadır. TR21 Trakya Bölgesinde alıcı ortam olan Ergene nehrine deşarj edilen atık su miktarı m 3 /gün seviyesindedir. Bu atık suyun m 3 /gün lük miktarı Endüstriyel atık su iken m 3 /gün lük miktarı evsel atık sudur. Buradan da görüleceği üzere İmalat sanayinde oluşan atık suyun arıtılarak geri dönüşümünün sağlanması bölgede oluşan atık suyun oluşturduğu çevre kirliliğinin önlenmesi yanında kullanılan su miktarını da düşürerek yer altı suları üzerindeki baskıyı azaltacaktır. İmalat sanayinde atık ısının geri dönüşümünün sağlanması Dünyada en önemli enerji kaynağı olan petrol ve kömür gibi fosil yakıtların hızla tükeniyor olması, enerji üretim ve tüketim süreçlerinde ortaya çıkan sera gazı emisyonlarının küresel ısınma, iklim değişikliğine sebebiyet vermesi ve son olarak kullanılan enerjinin %70 ini yurtdışından temin ediliyor olması gibi etmenler mevcut enerjinin etkin ve verimli kullanılmasını zorunlu kılmaktadır. TR tarih ve sayılı resmi gazete 25

26 Bölgesinde Enerji Çevrim Santralleri, Çimento, Tekstil, Cam sanayi gibi enerjinin yoğun olarak kullanıldığı sektörlerin bulunması enerji verimliliği kavramını ön plana çıkarmaktadır. Bölgedeki imalat sanayileri proseslerinde oluşan atık ısıların geri dönüşümünü sağlayamamaları, ihtiyaçları bulunan ısıyı yeniden yakıtlardan temin etmelerine ve sonuç olarak bu durum maliyetlerini arttırmalarının yanında hava kirliliğine ve küresel ısınmaya neden olmaktadır. TR21 Trakya bölgesinde özellikle enerji çevrim santrallerinin atık ısılarının kentsel, bölgesel ısıtma ve soğutmada, diğer işletmelerin proseslerinde ve oluşturulacak seralarda kullanılabilme potansiyeli bulunmaktadır. Bu potansiyelin kullanılmaması tesislerin verimlerini düşüren bir faktör olarak karşımıza çıkmakta ve enerji çevrim santrallerinin ithal enerji kaynağı kullanması nedeniyle özellikle ithal edilen enerji kaynağının artmasına sebep olmaktadır. TR21 Trakya Bölgesinde Yenilenebilir Enerji Kaynakları Ülkemizdeki hızlı talep artışını karşılayacak arz güvenliğinin ithal kaynaklara en az bağımlı olacak şekilde sağlanmasına yönelik olarak yerli ve yenilenebilir kaynakların maksimum seviyede değerlendirilmesi gerekmektedir. Bölgedeki pirinç, ayçiçeği, buğday ekimi ve hayvancılık faaliyetlerinden kaynaklanan biyokütle enerjisi potansiyeli mevcuttur. Özellikle Tekirdağ da yüksek rüzgâr hızının lisanslı ve lisanssız elektrik üretimi şeklinde ekonomiye kazandırılması önemlidir. Dünya genelinde ve ülkemizde rüzgârdan enerji üretim kapasitesi son beş yılda önemli ölçüde artmıştır ve bu kapasite gelecekte de artmaya devam etmektedir. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalarda Trakya Bölgesinde Edirne nin güneyi, Tekirdağ ın doğusu ve güneyi ile Kırklareli nin doğusunda rüzgar santrali için uygun alanlar bulunmaktadır. YEGM tarafından belirlenen rüzgar değerlerine göre Edirne ve Kırklareli illerinde rüzgar hızı 5,5-7 m/s, Tekirdağ da ise 6,5-7 m/s seviyelerindedir. Buradan hareketle Bölgede önemli bir rüzgar potansiyeli olduğu değerlendirilmektedir. Trakya Bölgesinde EPDK verilerine göre toplam 584 MW rüzgar kapasitesi lisanslandırılmıştır. Bunlardan 44 MW kapasite işletmede, kalanı ise henüz inşa halinde veya inşaata başlanmamıştır. Lisanslı rüzgar üretimi için TEİAŞ tarafından üretime alınacak kapasite belirlenmiş ve bunun için bölgesel bazda kapasite ihaleleri yapılmıştır. Belirlenen mevcut lisansların inşaatının tamamlanması ve faaliyet geçmeleri ile birlikte Trakya Bölgesindeki rüzgar potansiyelinin önemli bir kısmı değerlendirilmiş olacaktır. Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ bölgesindeki rüzgar potansiyelinin lisanssız elektrik üretimi kapsamında da değerlendirilmesi mümkündür. Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinden elde edilecek olan çeltik, ayçiçeği ve buğday atıklarının teorik olarak yaklaşık toplam MW elektrik üretim kapasitesi bulunmaktadır. Bunun karşılığı olarak yaklaşık GWs yıllık elektrik üretimi yapılabilir. Bu miktar Türkiye toplam elektrik tüketiminin %0,9 una karşılık gelmektedir. Tarım, hayvancılık atıkları, kentsel atıklar ve ormandan elde edilen atıklar katı, sıvı ve gaz formunda yakılarak enerji elde edilebilmektedir. ETKB tarafından Trakya Bölgesinde lisanslı olarak güneş enerjisi santrali yapılması ilk etapta uygun görülmemiştir. Bununla birlikte Bölgede lisanssız olarak güneş enerjisi tesisi kurmak isteyen yatırımcılar için herhangi bir engel yoktur. YEGM tarafından Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerindeki ortalama radyasyon kws-m2/yıl olarak tespit edilmiştir. 26

27 Değerlendirme Yukarıda TR21 Bölgesi üretimde ve yenilenebilir enerji kaynakları bağlamında verilen bilgiler neticesinde üretimde atık ısının ve suyun geri dönüşümü ve bölgede yenilenebilir enerji kaynaklarının potansiyelinin bölge ve ülke açısından değere dönüştürülmesi kaynakların verimli kullanılması açısından kritik öneme sahiptir. Bu kapsamda; Bölgede enerji kaynaklarını kullanarak, elektrik üretimi gerçekleştiren enerji dönüşüm santrallerinin ve buhar üretimi gerçekleştiren buhar santrallerinin atık ısı geri dönüşümü için gerçekleştirecekleri altyapı çalışmaları ile bu ısıların kendi ve diğer üretim tesislerinin proseslerinde ve bölgesel ısıtma ve soğutma amaçlı kullanılmaları sonucunda verimlerini arttırarak maliyetlerini azaltacakları gibi hizmet verdikleri alıcıların fazladan enerji kaynağı kullanmalarını önleyerek hava kirliliğinin ve küresel ısınmanın azaltılması yanında ithal edilen enerji kaynaklarını da azaltacağı, Proseslerinde enerji kaynağını kazanlarda yakarak ısı üretip kullanan tekstil, gıda, çimento, cam vs. gibi üretim tesisleri bacalarına kuracakları ısı geri dönüşüm cihazları ile birim enerji kaynağından en yüksek verimi elde edecekleri, Bölgede enerji kaynağı kullanan ve prosesin devamı için yararlı ısının bir kısmını soğutmak zorunda bulunan tesisler bu yararlı ısıyı kurulacak seralarda kullanarak katma değerlerini arttırmaları yanında bölge henüz başlangıç aşamasında bulunan örtü altı tarımsal üretimi geliştirmek yönünde adım atabilecekleri, Bölgedeki endüstriyel tesislerin meydana getirdikleri atık suları arıtarak proseslerinde birden fazla kullanmaları ve hatta kendi üretim süreçlerinde kullanamadıkları arıtılmış suları diğer işletmelerin kullanmalarını sağlamaları birim sudan daha fazla fayda elde edileceği ve bölgede oluşan kirliliğin azaltılacağı, TR21 Trakya Bölgesinde biyokütle, rüzgar ve güneş enerjisinde elde edilecek enerji potansiyelinin kullanılması ile atıl durumda bulunan bu kaynakların kullanılarak ekonomiye kazandırılması ile ülkemiz ekonomisinde dolaylı olarak birçok probleme neden olan yüksek miktardaki enerji kaynağı ithalatının azaltılacağı düşünülmektedir. Bu öncelik kapsamında gelecek olan projelerin aşağıdaki konularda faaliyetler içermesi beklenmektedir. Atık ısının değişik teknikler ile yeniden prosese dâhil edilmesi, Atık ısının diğer işletmeler ve toplumun hizmetine sunulması, Atık ısının sera, bölgesel ısıtma ve soğutma vs. işlemlerde kullanılmasının sağlanması, Atık suyun arıtılarak üretimde tekrar kullanılması, Atık suyun arıtılarak diğer ekonomik faaliyetler için kullanılması, Rüzgâr, güneş, biokütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının değerlendirilmesi, 27

28 Öncelik 4 Kırsal alanda birincil tarım faaliyetleri dışı ekonomik aktivitelerin geliştirilmesi Gerekçe Trakya Bölgesi mevcut durumda buğday, ayçiçeği, çeltik gibi üretiminde ülke çapında önemli bir paya sahip olan bir bölgedir. Bu ürünlerdeki verim ülke ortalamasının oldukça üzerindedir. Buna rağmen üretilen ürünlerin göreceli olarak katma değerinin düşük olması, mevcut tarımsal faaliyetlerin kırsalda artan nüfusu taşıyamaması kırsal alanlardan hızlı bir göç yaşanmasına neden olmaktadır. Tablo 2 den de görüldüğü üzere TR21 Trakya Bölgesinde ve illerinde kır nüfusunun toplam nüfus içindeki payı azalırken kent nüfusunun toplam nüfus içindeki payı artış göstermiştir. Kent Nüfusunun toplam nüfus içindeki payında gözlemlenen artış Tekirdağ ilinde sanayi sektörünün yoğunluğu nedeniyle Edirne ve Kırklareli illerine nazaran daha belirgindir. TR21 Trakya Bölgesi Kentsel ve Kırsal Nüfus Oranları: Tekirdağ Edirne Kırklareli TR21 Kent Kır Kent Kır Kent Kır Kent Kır Kent Kır Kent Kır Kent(%) 65,17% 57,90% 54,93% 60,85% Kır(%) 34,83% 42,10% 45,07% 39,15% Kent(%) Kır(%) Kent(%) 65,92% 59,56% 56,63% 62,21% Kır(%) 34,08% 40,44% 43,37% 37,79% Kent(%) 67,18% 59,74% 57,18% 63,08% Kır(%) 32,82% 40,26% 42,82% 36,92% Kent(%) 68,31% 60,69% 58,58% 64,26% Kır(%) 31,69% 39,31% 41,42% 35,74% Kent(%) 71,39% 61,62% 59,19% 66,33% 2012 Kır(%) 28,61% 38,38% 40,81% 33,67% Kaynak: Nüfus İstatistikleri, TÜİK. 28

29 Tabloda illerin aldıkları ve verdikleri göçlerin nedenlerini ortaya koyan Türkiye de İç Göçler ve Göç Edenlerin Nitelikleri isimli 2008 yılı DPT çalışmasına ilişkin bilgiler sunulmuştur. Göç etme nedenlerine bakıldığı zaman (hem alınan göç hem de verilen göç bakımından) tüm illerde göçe en çok iten sebebin hane halkı fertlerinden birine bağımlılık seçeneği olduğu, sonrasında ise İş Arama/Bulma ve Tayin/Atama seçenekleri gibi ekonomik geçime bağlı seçeneklerin geldiği dikkati çekmektedir. Trakya Kalkınma Ajansı TR21 Trakya Bölgesinin kırsal alanlarda faaliyet gösteren çiftçilerin davranışlarını anlamak amacıyla yaptırttığı Çiftçi Algısı Analizi kapsamında ankete katılanların ortanca yaşı 47 ve ortalama yaşı 51 olarak tespit edilmiştir. Buna göre bölgede kırsal alan nüfusunun yaşlandığını ortaya koymakla beraber sanayi alanları çevresindeki kentsel merkezlerde bu yaş ortalamasının 27 ye kadar düştü TÜİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) nde görülebilmektedir. Kırsal alanda yaşayan nüfusun yaş ortalamasının yükselmesinin yanı sıra eğitim düzeyi ile ilgili bu insanların %74 ünün ilkokul mezunu olduğu görülmüştür. Bu durum genç ve eğitim alma süresi daha yüksek olan bireylerin kırsal alandan ayrıldığını göstermektedir. Göç Alan ve Göç Veren İllerin Göç Etme Nedenine Göre Yüzde Dağılımı ( ) Göç Etme Nedenleri Göç Alan İller Göç Veren İller Tekirdağ Edirne Kırklareli Tekirdağ Edirne Kırklareli İş Arama/Bulma 27,37 11,97 17,58 16,43 22,31 16,11 Tayin/Atama 8,39 16,7 16,45 14,97 17,4 17,06 Hane halkı Fertlerinden Birine Bağlı Göç 31,43 20,9 26,51 25,81 25,99 26,72 Eğitim 3,78 14,73 4,76 13,76 11,48 12,54 Evlilik 6,83 5,37 7,82 7,83 7,08 8,81 Deprem 2,17 2,5 4,48 0,9 0,09 0,21 Güvenlik 0,29 0,31 0,27 0,53 0,36 0,4 Diğer 18,58 25,42 21,15 18,9 14,39 17,11 Bilinmeyen 1,17 2,11 0,98 0,86 0,91 1,04 Kaynak: DPT, Türkiye de İç Göçler ve Göç Edenlerin Nitelikleri, 2008 Ankete katılanların gelirleri ile ilgili medyan değer TL arasında olmasına rağmen bireylerin %30 unun ve hanelerin ise %12 sinin 1000 TL nin altında bir aylık gelire sahip olduğu tespit edilmiştir. Hanelerin %64 ü tarım dışında faaliyetlerden gelir elde etmektedir. Üçte bir civarında anket katılımcısı sadece tarımdan gelir elde etmektedir. Ankete katılanların %89 u farklı kurumlar aracılığı ile sosyal güvenlik sistemlerinden istifade etmektedirler. Son on yıl içinde göç edenlerin oranı %50 lerin üzerindedir. Son beş yıl içinde göçmüş olanlar %36 ve 6 ile 10 yıl arasında göçmüş olanların oranı ise %27 dir. Göç etme nedenlerinden çoğunluğun bahsettiği ekonomik nedenlerdir (anket katılımcılarının %57 si bunu neden olarak göstermektedir). Sonuç olarak kırsal alanda yaşayan haneler gelirlerinin düşmesi nedeniyle gelirlerini arttırabileceğini düşündüğü kentlere göç etmektedirler. Bununla beraber daha ileri eğitim almak isteyen gençlerde kentlere göç etmekte ve kırsal alanlarda bulunan nüfus azalmakta ve yaşlanmaktadır. Bu durumun 29

30 önüne geçilebilmesi için kırsal alanlarda ekonomik faaliyetlerin arttırılması ve katma değeri yüksek ekonomik faaliyetlerin gerçekleştirilmesi ile beraber hanelerin gelirinin arttırılması gerekmektedir. Trakya Kalkınma Ajansı TR21 Trakya Bölgesinin göç dinamiklerini ve mikro düzeyde göçün etkilerini ortaya koyabilmek amacıyla gerçekleştirilen göç analizi çalışmasında sanayinin yoğunlaştığı alanlara yakın olan yerleşim yerlerinde nüfusun yoğunluğu ekonomik canlılığın yaşandığı ve sanayi üretiminin büyüdüğü dönemlerde bu alanların önemli göç aldığını ortaya koymaktadır. Bu bölgedeki şehir nüfus projeksiyonlarının bu nüfus yoğunluğunu öngörmemesi nedeni ile mekansal düzenlemeler ve sunulan kamu hizmetleri konusunda yetersizlikler görülmektedir. Bu olumsuzlukların önüne geçilebilmesi ekonomik faaliyetlerin kentlerin yanında kırsalda da geliştirilerek kırsalda ekonomik ve dolayısıyla sosyal hayatın canlandırılması bağlıdır. TR21 Trakya Bölgesinin doğal kaynakları kırsalda gerçekleştirilecek ekonomik faaliyetler bakımından oldukça fazla fırsatlar sunmaktadır. Trakya bölgesinde son yıllarda gelişme gösteren meyvecilik ve sebzecilik, bağcılık gibi faaliyetler üretimden sonra oluşacak saklama, işleme, paketleme gibi faaliyetler bakımından fırsatlar sunmaktadır. Bölgede gelişmiş alanlardan bir diğeri ise arıcılıktır. Bu alanda da balın üretiminden sonra işlenmesi, paketlenmesi kırsalda gerçekleştirilecek bir başka faaliyet olarak gözükmektedir. Aynı şekilde tarımsal ve hayvansal ürün işleme ve paketleme tesislerinin kurulması, yöresel el sanatlarının ve yöresel ürünlerin üretimi gibi faaliyetler bölgenin kırsal kesiminde potansiyel sunan alanlardır. Değerlendirme Yukarıda mevcut durumda bulunan kırsal yerleşimlerdeki ekonomik ve demografik duruma ait verilen bilgiler ışığında kırsal alanda yaşayan nüfusun özellikle ekonomik nedenlerden dolayı göç etmeleri bölgenin demografik yapısını değiştirmesinin yanında şehirlerde verilen kamusal hizmetlerin yetersiz kalmasına ve kırsalda ekonomik ve sosyal faaliyetlerin azalarak bu alanlarda geliri düşük yaşlı nüfusun kalmasına neden olmaktadır. Bu durumun önüne geçilmesi bağlamında kırsal alanda bulunan ekonomik potansiyelin harekete geçirilerek mevcut faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve elde edilen ürünlerin işlenerek katma değerinin arttırılması suretiyle pazarlanması gerekmektedir. Bu kapsamda; TR21 Trakya bölgesinde kırsal alanda ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi; kırsal kesimde üretilen ürünlerin göreceli olarak katma değerinin düşük olması ve mevcut tarımsal faaliyetlerin kırsalda artan nüfusu taşıyamaması nedeniyle oluşan nüfusun göçünün engellenmesinde katkı sağlayacağı, Kırsal kesimlerde son yıllarda başlayan meyvecilik, sebzecilik ve seracılık gibi katma değeri yüksek faaliyetlerin sonraki adımı olan ürünlerin soğuk hava depolarında saklanması, işlenmesi ve paketlenerek pazarlanması ile oluşan katma değer artışı bölgenin sahip olduğu tek tip tarım ürünü ekilmesi alışkanlığını azaltarak yukarıda sayılan katma değeri yüksek ürünlere yönelmeyi arttıracağı, Bölgede sürdürülen tarım faaliyetlerinin turizm ve sanayi ile entegrasyonunun sağlanarak ekonomik gelişimin çok boyutlu olarak gerçekleştirilmesinin bölgede yeni markaların ortaya çıkmasını destekleyeceği, 30

31 Kırsal alanda gerçekleştirilecek başarılı örnek yatırımların bölgede kırsal alanda gerçekleştirilecek diğer girişimlere örnek olacağı, Tarımsal üretimin turizm faaliyetleri ile birleştirilmesine yönelik agro-turizm faaliyetleri kapsamında köyler ve diğer kırsal alanlarda turizme yönelik nitelikli ve butik konaklama yatırımlarının yöresel tarım ürünlerinin bir turizm girdisi olarak pazarlanması ile katma değer artışı elde edileceği düşünülmektedir. İlgili öncelik kapsamında ana hedef kitleyi altı yerleşimler oluşturmakta olup, kırsal alanda gerçekleştirilecek birincil tarım faaliyetleri hariç yatırımlar ile bölge içi dengesizliklerin önüne geçilmesi öngörülmektedir. Bu öncelik kapsamında gelecek olan projelerin aşağıdaki konularda faaliyetler içermesi beklenmektedir. Tarım faaliyetlerinin turizm ve sanayi ile entegrasyonunun sağlanması Üretimde katma değer artışının sağlanması, Kırsal alanlarda istihdam olanaklarının arttırılması, Kırsal alanda gelir artışının sağlanması, Kırsal alandaki turizm ve sanayi potansiyelinin değerlendirilmesi, Doğal kaynaklar ile tarımsal ürünlerin değerlendirilerek ekonomiye kazandırılması. 31

32 3. KÜÇÜK ÖLÇEKLİ ALTYAPI MALİ DESTEK PROGRAMI Öncelik 1 Doğal, tarihi, kültürel ve sosyal alanların turizm/hizmet amaçlı kullanılmak üzere altyapılarının güçlendirilmesi Gerekçe TR21 Trakya Bölgesi (özellikle de Osmanlı İmparatorluğuna başkentlik yapmış olan Edirne) sahip olduğu müzeler, tarihi eserler, sivil mimari eserleri, arkeolojik alanlar camiler, külliyeler, kaleler, saraylar, kiliseler, köprüler, medreseler, hamamlar, kervansaraylar, hanlar ve çarşıları ile kültür ve inanç turizmi açısından cazip olanaklar sunmaktadır. (Selimi Camii, Eski Camii, Sağlık Müzesi, Bulgar Kilisesi, Kırklareli Müzesi, Tekirdağ Müzesi, Rakochi Müzesi, Yeni Saray, Tunca Köprüsü, II. Beyazıt Köprüsü, II. Beyazıt Camii ve Külliyesi vb.) Bölge sınırları içerisinde birçok antik kenti içinde barındırmaktadır. Bu Antik kentlerin ortaya çıkartılması ve restorasyonlarının yapılması için devam eden çalışmalar yanında yeni çalışmalar yapılması ve projeler üretilmesine de ihtiyaç vardır. Bölgede her yıl birçok festival ve etkinlik düzlenmektedir. Bölge düzenlenen etkinlikler, festivaller ve yöresel lezzetler açısından da tatilcilere farklı tatlar sunabilme potansiyeline sahiptir. (Kırkpınar Yağlı Güreşleri, Kiraz Festivali, Kakava Festivali, Hıdrellez ve Yamaç Paraşütü Festivali, Ciğer festivali, Yöresel Şaraplar, Yöresel Mutfaklar vb.) Bölge kültürel ve tarihi anlamda sahip olduğu bu zenginlikler yanında coğrafi ve doğal olarak da pek çok turizm potansiyelini bünyesinde barındırmaktadır. Trakya Kalkınma Ajansı Turizm Master Planı Mevcut Durum Raporuna göre Türkiye yüzölçümünün %3 ünü oluşturan bölge, tüm çiçekli bitki florasının %25 ini kapsamaktadır. Genellikle kuzey kısımlarda yer alan ve okyanussal iklim etkisi ile meydana gelmiş bulunan ve esas elementini Kayın ve Orman Gülü olarak bilinen ağaçların meydana getirdiği nemli ormanlar mevcuttur. Istırancaların Karadeniz e kıyı teşkil eden bölümleri Longoz (Subasar) ormanları ile kaplıdır. Genel itibariyle, Trakya Bölgesi nin florası çeşitli turizm aktivitelerine olanak verecek özellikler taşımaktadır. Bölgenin kuzey ve güneyini kaplayan geniş orman kümeleri içerisinde bulunan zengin bitki ve hayvan varlığı av turizmi, izcilik, trekking, spor, kampçılık, piknikçilik, karavan turizmi ve doğa yürüyüşleri için ideal imkanlar sağlamaktadır. Ayrıca endemik bitkilerin bolluğu, longoz ormanları ve Istrancalar da ki el değmemiş doğal yapı alternatif turizm aktiviteleri için cazip avantajlar barındırmaktadır. Bu alanlarda doğayla baş başa kalmak isteyen ve butik turizm faaliyetlerine rağbet eden turist grupları hedef alınabilir. 32

33 Kırklareli nde turizm açısından değer taşıyan mağara, karstik şekiller, sahiller ve vadiler bulunmaktadır.(dupnisa Mağarası) Kırklareli ayrıca deniz ve güneş turizmi açısından da belli bir potansiyeli içinde barındırmaktadır. (Demirköy ve Vize İlçelerinin Karadeniz kıyıları) Edirne ili Saroz Körfezi boyunca (Enez, Keşan) önemli kıyı güzelliklerine sahip bir ildir. Saros Körfezi nde Enez ve Keşan a bağlı Erikli, Sazlıdere, Gökçetepe, Yayla ve Mecidiye sahillerinde deniz suyu sıcaklığı yüzmeye, sportif olta balıkçılığına ve ülkemizde son yıllarda büyük gelişme sağlayan su altı dalış sporlarına elverişlidir. Tekirdağ ili de sahip olduğu kumsalları ile deniz turizmi açısından önemli bir potansiyeli barındırmaktadır. Ancak son yıllarda Marmara denizinde yaşanan kirlilik dolayısıyla bu potansiyelini kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya bulunmaktadır. Tekirdağ(Şarköy) ayrıca rüzgâr sörfü ve yamaç paraşütü gibi etkinlikleri de barındırmaktadır. Şarköy- Tekirdağ arasında bulunan Ganos dağları sunduğu doğası, üzüm bağları, şarapları ve off-road için biçilmiş kaftan güzergâhları ile bir eko-turizm merkezi olabilme potansiyeline sahiptir. Görüldüğü gibi TR21 Trakya Bölgesi birçok turizm çeşidine olanak tanıması nedeniyle turizm konusunda oldukça önemli bir potansiyele sahiptir. Ancak TR21 Trakya Bölgesi Turizm Potansiyelinin oldukça az bir kısmını değerlendirmektedir. TR21 Trakya Bölgesi nin var olan bu potansiyelini daha etkin bir şekilde kullanabilmesi ve bu potansiyelini arttırabilmesi için çeşitli çalışmalar ve proje fikirlerine ihtiyaç vardır. Bu bağlamda; doğal, tarihi, kültürel ve sosyal alanların turizm amaçlı kullanılmak üzere altyapılarının güçlendirilmesi TR21 Trakya Bölgesi nin turizm potansiyelinin değerlendirilebilmesi için oldukça kilit öneme sahip bir olgudur. Günümüzde Dünyadaki gelişim ve değişimlere paralel olarak turizm konusundaki taleplerde de değişimler gözlemlenmektedir. Turizm konusundaki taleplerin deniz ve güneşin yanında doğa ve tarih ile iç içe olan merkezlere doğru da yönelmeye başladığı görülmektedir. Trakya Bölgesi var olan potansiyeli ile tarihi, kültürel ve sosyal alanların turizm amaçlı kullanılmasına uygundur. Bu olgu tüketim kalıplarında yaşanan değişim ile birlikte düşünüldüğü zaman doğal, tarihi ve kültürel çevrenin korunarak kullanılmasının ve bu tip alanlarda altyapı geliştirme faaliyetlerinin önemini ortaya koymaktadır. Doğal, tarihi, kültürel ve sosyal alanların turizm amaçlı kullanılmak üzere altyapılarının güçlendirilmesi ülke politikası olan turizmin çeşitlendirilmesi, ülke geneline ve tüm yıla yayılması olgusu ile de doğru orantılıdır. Trakya Kalkınma Ajansı tarafından yapılan Trakya Turizm Potansiyeli araştırması sonucunda genel olarak her yaş grubundan Bölge halkının Trakya da turizmin gelişmesini istediği ortaya çıkmıştır. Yapılan araştırmada katılımcılar Bölge turizminin gelişmesi için eğitim ve projelerde de yer alabileceklerini belirtmişlerdir. Dolayısıyla, bu sonuç, Bölgede doğal tarihi ve kültürel alanlarda turizmin geliştirilmesi için altyapı çalışmalarının yapılması konusunda Bölge paydaşlarının işbirliği içinde çalışabileceklerine dair sinyal vermektedir Değerlendirme Yukarıda yapılan değerlendirmeler ışığında Trakya da hayata geçirilebilecek turizm faaliyetleri ele alındığında üç temel aks öne çıkmaktadır. Bu üç aks Kuzey Trakya Turizm Koridoru, Güney Trakya Turizm Koridoru ve Trakya Kültür Koridorudur. 33

34 Kuzey Trakya Turizm Koridoru: Bölgenin kuzey bölümünde ve Karadeniz sahilinde bulunan kısmı işaret etmektedir. Bu koridor Saray, Kofçaz, Vize, Demirköy ilçeleri ve Kastro, Kıyıköy ve İğneada gibi önemli kıyı beldelerinin bulunduğu alanı kapsamaktadır. Alan içerisinde ekoagro turizm, kıyı turizmi, kültür turizmi, mağara turizmi, doğa turizmi ve gastronomi için gerekli doğal ve kültürel öğeler bulunmaktadır. Güney Trakya Turizm Koridoru: Bölgenin güney yakasında yer alan Enez, Keşan, Şarköy, Ganos Dağları ve Tekirdağ kent merkezini içine almaktadır. Bu hat üzerinde eko-agro turizm, kıyı turizmi, kültür ve arkeoloji turizmi, dalış, rüzgâr sörfü, yamaç paraşütü, kuş gözlemciliği yapılabilir. Trakya Kültür Koridoru: Bölgenin tarihi ve kültürel değerlerinin pazarlanabileceği bir güzergâh çizmektedir. Bu hattın Marmara Ereğlisi nden başlayıp Vize, Kırklareli merkez, Edirne merkez, Uzunköprü ve oradan da Enez e indiği düşünülebilir. Hat üzerinde bulunan Kırklareli merkez eski Türk, Rum ve Yahudi evlerinin bir arada olduğu bir mozaiği yansıtmaktadır. Bir sonraki durak Edirne merkezdir. Edirne, başlı başına bir kültür ve turizm destinasyonu olup, özel önem gösterilmesi gereken bir turizm şehridir. Bu öncelik kapsamında gelecek olan projelerin aşağıdaki konularda faaliyetler içermesi beklenmektedir. Sahip olunan doğal, tarihi ve kültürel alanlarda yapılacak iyileştirmeler ve altyapı yatırımları ile turizm alanları oluşturulması, Kırsal alanlarda turizm çeşitliliği ve hareketliliği oluşturmak, kültürel ve sosyal donatı ihtiyaçlarının karşılanması suretiyle sosyo-ekonomik canlılık oluşturulması ve bu suretle kırsal alanlardan göçün engellenmesi, Turizm alanlarında yapılacak sunum, tanıtım, pazarlama, bilgi iletişim teknolojilerinin kullanılmasına yönelik yatırımlarla alanların cazibesinin yükseltilmesi, Atıl durumdaki doğal, tarihi ve kültürel alan ve yapıların değerlendirilmek suretiyle turizm varış noktası haline getirilmesi, 34

35 Öncelik 2 Kırsal alanlarda katı atıkların toplanması ve/veya geri dönüşümüne yönelik altyapının güçlendirilmesi Gerekçe Katı atıklar; evsel, tıbbi, endüstriyel, tehlikeli atıklar gibi farklı kategorilere ayrılmaktadır. Günümüzde katı atıklar artık yerleşim yerlerinden uzak bir yerde bertaraf edilmesi gereken bir atık türü olmaktan çok toplama, taşıma ve geri kazanım gibi birçok farklı unsuru içine alan bir yönetim sistemini gerektirmektedir. Atik yönetimi atıkların toplanması, taşınması, bertaraf edilmesi ve geri kazanımını içeren süreçlerinin tamamına verilen isimdir. Artan nüfus, gelişen sanayileşme ve yükselen hayat standardı sonucunda üretilen katı atıkların miktarlarında da artış gözlenmiş ve kompozisyonları değişmiştir. Atık kompozisyonlarındaki değişim daha çok kâğıt, karton, cam, metal ve plastik gibi geri dönüşebilir atıkların çöp içindeki oranının artışı; organik atıklar ile kül ve cüruf oranlarının azalışı şeklinde olmuş sonuç itibarıyla miktarları gittikçe artan katı atıklar önemli bir çevre sorunu haline gelmiştir. Katı atıklar vahşi depolandığında halk sağlığı açısından tehlike oluşturması, haşerelerin artması, metan gazı sıkışması sonucu patlama ve yangın, yer altı sularının kirlenmesi gibi sorunlar oluşturmaktadır. TR21 Trakya Bölgesi nde, faaliyete düzenli katı atık birlikleri de bulunmakla birlikte genel olarak katı atık birliklerinin birçoğunun halen katı atık düzenli depolama tesislerini faaliyete geçirememeleri nedeniyle Bölgedeki il ve ilçelerin büyük bir çoğunluğunda vahşi depolama yapmakta ve buda atık depolama ve bertarafı konusunda ciddi sorunlar yaratmaktadır. Vahşi depolama sahalarının çoğunda sızıntı suyu kontrolü ve gaz çıkışı konularında hiçbir önlem alınmamakta ve sızıntı suları yer altı sularına karışmaktadır. Birçok belediye bahar aylarında böceklenmeyi engellemek amacıyla ilaçlama yapmaktadır. Çok az sayıda belediyede tıbbi atıklar ve evsel atıklar ayrı toplanmaktadır. Ayrıca meteorolojik olaylar sebebiyle çöplerin dağılmasını engellemek amacıyla depolama alanının etrafı çit ile çevrilmek zorundadır. Bu konuda da Bölgede büyük eksiklik yaşanmaktadır. Vahşi depolama alanlarında katı atıkların içinden süzülen sızıntı suları, bir takım kimyasal, biyolojik ve fiziksel olaylara maruz kalarak oluşur ve katı atıkların muhtevasından kaynaklanan çok sayıdaki kirletici bileşik ve elementi içerir. Bu kirleticiler yeraltı sularına sızarak ciddi boyutlarda kirliliğe neden olurlar. Katı Atık İşleme, Bertaraf Ve Geri Kazanım Tesisleri: BELEDİYE TEKİRDAĞ Tekirdağ İli Çevre Hizmetleri Birliği Tekirdağ 3. Grup Çevre Belediyeler Katı Atık Birliği Tekirdağ 4. Grup Çevre Belediyeler Katı Atık Birliği Batı Tekirdağ Katı Atık Birliği KIRKLARELİ MEVCUT DURUM Düzenli Depolama Tesisi İşletilmektedir Düzenli Depolama Tesisi Yer Seçimi Aşamasındadır. Düzenli Depolama Tesisi Yer Seçimi Aşamasındadır. Birlik fesih edilmiştir. Tekirdağ İli Çevre Hizmetleri Birliği ne katılım için çalışmalar devam etmektedir. 35

36 Kırklareli Katı Atık Birlikleri Yapma Ve İşletme Birliği Kırklareli 2. Grup Katı Atık İşletme Birliği EDİRNE Edirne Katı Atık Yönetim Birliği Güney Edirne Katı Atık Birliği Orta Edirne Katı Atık Birliği Tesis Faal Haldedir Çed Süreci Devam Etmektedir. Çdp Yer Sorunu Bulunmaktadır. ÇED Aşamasındadır ÇED Olumlu Kararı Çıkmıştır. İnşaat İhalesi Hazırlıkları Devam Etmektedir. ÇED Olumlu Kararı Alınmış, Proje Süreci Devam Etmektedir. Bölgede meydana gelen arıtma çamurları ve tehlikeli atıklar lisanslı çimento fabrikalarında ek yakıt olarak bertaraf edilmektedir. TR21 Trakya Bölgesi nde 2 adet düzenli depolama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerden biri Tekirdağ- Merkez de, diğeri Kırklareli-Merkezdedir. Tekirdağ da yer alan tesiste Tekirdağ Merkez, Karacakılavuz, Banarlı, Kumbağ, Hayrabolu, Çerkezmüsellim, Muratlı, Barbaros belediyelerinin ve bağlı köylerin atıkları toplanmakta; Kırklareli ndeki tesiste ise Kırklareli Merkez, Babaeski, Üsküp, İnece, Alpullu, Büyükmandıra, Karahalil, Sinanlı, Kaynarca, Kavaklı, Kofçaz, Demirköy, Sergen, Yenice, İğneada ve Kıyıköy ün atıkları toplanmaktadır. Katı atıkların toplanması ve geri dönüşümüne yönelik altyapının güçlendirilmesi kritik öneme sahiptir. Özellikle Ergene Havzası genelinde yer alan yerleşim merkezlerinde katı atık yönetiminin iyileştirilerek bertaraf ve geri dönüşüm faaliyetlerinin geliştirilmesi ve düzenli hale getirilmesi bölgenin geleceği açısından oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Bilindiği gibi katı atıklar kırsal alanlarda genellikle doğal çevreye bırakılmaktadır. Bu durum, yukarıda tartışılar sebeplerden ötürü, insan ve diğer canlıların sağlığına, çevre sağlığına, su ve toprak kalitesine oldukça zarar veren bir olgudur. Doğal çevreye bırakılan katı atıklar turizm potansiyeli olan yerler için de tehlike sinyalleri taşımaktadır. Dolayısıyla katı atıkların toplanması ve geri dönüşümü ile ilgili süreçlerin geliştirilebilmesi için var olan çalışmaların yanında ek yeni çalışmalara ve projelere ihtiyaç vardır. Ekonomik anlamda düşünüldüğünde doğal çevreye bırakılan katı atıkların geri dönüşümünün sağlanması bu atıkların bir girdi olarak ekonomiye kazandırılmasına ve dolayısıyla bunlardan ekonomik olarak fayda elde edilmesine olanak tanıyacaktır. Değerlendirme Yukarıda verilen bilgiler ışığında Trakya Bölgesinin önemli sorunlarının başında gelen katı atıkların toplanması ve değerlendirilmesine yönelik öncelikle köyleri de kapsayan kırsal alanlarda bu atıkların toplanması, düzenli depolanması ve değerlendirilmesine yönelik uygulamaların hayata geçirilmesi önem arz etmektedir. 36

37 Bu öncelik kapsamında gelecek olan projelerin aşağıdaki konularda faaliyetler içermesi beklenmektedir. Katı atıkların toplanması, depolanması ve/veya geri dönüşümüne yönelik altyapı ihtiyaçlarını karşılanması, Turizm hareketi yaşanan doğal alanlarda çevre kirliliğinin bertaraf edilmesine yönelik altyapı ve hizmetlerin geliştirilmesi Bu suretle bölge genelinde çevre sağlığı altyapısının ve sosyo-kültürel yaşam seviyesinin yükseltilmesi hedeflenmektedir. 37

38 Öncelik 3 Bölgenin sanayi ve tarımsal üretim altyapısının geliştirilmesi Gerekçe Trakya Bölgesi ülkemizin önde gelen sanayi ve tarımsal üretim üstlerindendir. Sanayi üretimi bölgesinin doğusunda ağırlıklı olarak Çorlu ve Çerkezköy ilçelerinde yoğunlaşırken tarım faaliyetleri ağırlıklı olarak bölgenin iç ve batısında yürütülmektedir. TR21 Trakya Bölgesi nde cari fiyatlarla sektörlerin katma değeri incelendiğinde, 2008 yılında tarım sektörünün payının % 11,5 olduğu görülmektedir. Bölgede %52,9 ile en yüksek pay hizmet sektörüne ait olup, bunu %35,6 ile sanayi takip etmektedir. Tarım sektörünün üretilen bölgesel gayrisafi katma değer içerisindeki oranı diğer sektörlere göre daha az pay alırken, tarım sektöründe istihdam edilen nüfus oranı diğer sektörlere yakındır. TR21 Trakya Bölgesi nde İlçelere Göre Bitkisel ve Hayvansal Üretimde Yoğunlaşma: 38

39 TR21 Trakya Bölgesi Sanayi Siciline Kayıtlı Firmaların İlçelere Göre Dağılımı: Tarımsal Üretim Cari fiyatlarla sektörlerin bölgesel gayrisafi katma değer oranlarının yıllara göre değişimi ele alındığında ise, tarım sektörünün 2006 da %12,5 olan payının 2008 de %11,5 e düştüğü; aynı şekilde hizmet sektörünün payının aynı yıllar göz önüne alındığında % 53,5 ten %52,9 a düştüğü; sanayi sektörünün payının ise %34 ten %35,6 ya yükseldiği görülmektedir. TÜİK 2011 Yılı verilerine göre bölgenin tarımsal üretim değerinin %82,3 ü bitkisel üretimden, %17,7'si ise hayvansal üretimden elde edilmektedir. Bölgede en önemli ürünler buğday, ayçiçeği ve çeltiktir. TÜİK 2012 yılı verilerine göre Bölge, Türkiye buğday üretimin yaklaşık %9 unu, ayçiçeği üretiminin %33,4 ünü, pirinç üretiminin de %48 ini karşılamaktadır 3. Bölgede yıllardır başarı ile uygulanan suni tohumlama sonucu, genotip özellikler açısından büyükbaş hayvan varlığında önemli ilerlemeler sağlanmış olup kültür ve kültür melezi hayvan varlığının toplam hayvan varlığına oranı çok yüksektir. Bu nedenle bölgenin büyükbaş hayvan varlığı Türkiye genelinde damızlık materyal olarak da değerlendirilmektedir. Kırsal kesimde artan nüfusa paralel olarak arazilerin artmaması, miras paylaşımı, alım-satım, kiracılık ve ortakçılık arazilerin parçalanmasına neden olmaktadır. Bölgedeki işletmelerin %66 sı 100 dekar altı işletmelerdir. Bunun %37 si 0-50 dekar arazi büyüklük grubunda yer almakta olup, ortalama işletme 39