İş Güvenliği Çalışmaları Üzerine Detaylı Bir Literatür Araştırması

Transkript

1 Öz İş Güvenliği Çalışmaları Üzerine Detaylı Bir Literatür Araştırması Senem Bilir, G. Emre Gürcanlı 2 Bilindiği gibi inşaat sektöru ndeki gu cu ve yetkinlikleri açısından du nyada bir markaya dönu şmekte olan u lkemiz, inşaat iş kazalarının önu ne geçmekte maalesef hala yetersiz kalmaktadır. Halbuki u lkemizde inşaatlarda iş gu venliği çalışmaları hem akademi hem de hu ku met kanadından uzun yıllardır yu ru tu lmektedir. Buna bağlı olarak, yerli literatu rde çıkartılan iş gu venliği yasa ve yönetmeliklerini irdeleyen, gerçekleşen iş kazalarını analiz eden, yurt dışındaki standartlar ile kıyaslamalar yapan, şehir bazında inşaat iş gu venliği incelemeleri yapan ya da yeni risk değerlendirme yöntemleri sunan bir çok çalışma mevcuttur. Benzer şekilde, çok gelişmiş u lkeler haricinde du nyanın bir çok yerinde hala inşaat iş kazalarını konu alan çalışmalar yapılmaktadır. Bu bildiride yerli ve yabancı kaynaklar detaylı bir şekilde araştırılacak ve gu nu mu ze kadar yu ru tu lmu ş iş gu venliği temalı çalışmalar u zerine bir literatu r araştırması sunulacaktır. Öncelikle, bu çalışmaya neden ihtiyaç duyulduğu giriş bölu mu nde anlatılacak, ikinci bölu mde yerli iş gu venliği çalışmalarına ait detaylı analizler sunulacaktır. Üçu ncu bölu mde yabancı literatu r ait iş gu venliği çalışmaları incelenecektir. Dördu ncu bölu mde yapılana analizlere ait sonuçlar paylaşılacaktır. Son bölu mde ise u lkemizdeki iş gu venliği boşluklarının doldurulması amacıyla önerilerde bulunulacaktır. Anahtar kelimeler: inşaat sektöru, iş gu venliği tezleri, uluslararası iş gu venliği yayınları Giriş Gu nu mu zde hemen hemen her u lkede nu fusun bu yu k çoğunluğunu çalışanlar oluşturmaktadır ve u lkeler arasındaki teknoloji ve sanayi rekabeti nedeniyle de işyerlerindeki çalışma koşullarına çok önem verilmemektedir. Bu durum söz konusu rekabete konu olan tu m u lkelerde iş kazalarına ve meslek hastalıklarına neden olmuştur. Ancak gelişmiş u lkeler ortaya çıkan iş gu venliğini sorunlarına çıkarttıkları yasalar ve denetleme mekanizmaları ile olabildiğince engel olmaya başlamışlardır. Ancak, gelişmekte olan u lkelerde hala iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önu ne yeterince geçilemediği ILO tarafından sunulan istatistiklerde açıkça göru lmektedir (Tablo ). İnşaat Mu hendisliği Bölu mu, Yapı İşletmesi Birimi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Tu rkiye Tel: e-posta: sbilir@itu.edu.tr - senembilir@gmail.com 2 İnşaat Mu hendisliği Bölu mu, Yapı İşletmesi Birimi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Tu rkiye Tel: e-posta: gurcanlig@ itu.edu.tr Ekim 207, Samsun 2

2 Tablo. 26 u lkeye ait ölu mlu ve yaralanmalı iş kazası sıklıkları (LABORSTA, 204). ABD * ,9** 5,8 5,4 5,5,4,4,3,2, Almanya 3,42* 3,05 2,95 2,92 2,83 2,57 2,38 2,54 2,6 2,04 428** Avustralya 2* 2 2,6 2,4 2,3 2, 2 2, 2 2, 660** Birleşik 0,7* 0,9 0,8 0,7 0,7 0,7 0,6 0.7 Krallık 666** Brezilya,5* 49** Çek 4,2* 4,9 5,2 4,6 4,5 4,2 3,7 3,4 4, 3,8 Cumhuriyeti 2092** Danimarka 3 * ** Finlandiya 2,* 2,3 2,,8 2, 2, 2,4 2,2,7 2956** Fransa 4,5* 4,4 4,2 3,8 3,7 3,5 2,7 3 3, ,2** 4279, ,2 3948, ,8 3943, 25 Hırvatistan 2,5* 3, 3,2 3,3 3,4 2,7 4,3 5 4,7 5,2 75** Hindistan 5* 77,9 87,8 82,5 89,3 33,4 98,3 6,8 233** Hong Kong 9,7* 8 7, 8,6 7,2 7,7 7,5 7,3 6,6 6,8 Çin 249** İspanya 9,5* 9,2 8 6, 5,3 4,9 4,5 4, ,3 7428** İsrail 400* ** İsveç,7*,5,4,4,3,4,6,6,7,5 954** İsviçre 2,4* 2,3 2,5,3,9,3,4,6, 2685** İtalya 7* ** Japonya 0,0* 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0 Kanada 5,8 * 3,4 3,3 3,2 2,9 2,9 3,0 2,7 2,3 2, ** Norveç 2,5* 2,5,6,7 2,,7 2,,3, ** Polonya 5,2* 5, 4.9 4,9 4,7 4,4 4,6 4,3 4.5 Portekiz 7,4* 8,7 8,3 8, 7, ,3 5320** Rusya Federasyonu Şili Tu rkiye Yunanistan 4,4* 4,9 5 3,8 3, 2,9 2,4,9 2,4 0,9 500** * ** ,9* 24,6 20,6 6,8 4,4 3,6 5,8 20,5 2,3 0 68** ,2* 4, 5,9 5,3 5,4 906** Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

3 Sigortalı işçiler baz alınmıştır. *Ölu mcu l vakalar. ** Ölu mcu l olmayan vakalar Oranlar her sigortalı işçide bir olacak şekildedir. ABD nin istatistikleri ise her işçide bir alınmıştır. Duman ve Hamzaoğlu (20) yapmış oldukları çalışmada inşaat sektöru nu n du nyadaki toplam ekonomik bu yu klu ğu nu n 3.5 trilyon dolar olduğunun tahmin edildiğini, du nya sınai istihdamının %30 unun inşaat sektöru nde çalıştığını ve ayrıca, bu sektöru n Avrupa da yaklaşık trilyon Avroluk ciro ve 2 milyon kişilik istihdam boyutuyla en bu yu k sektörlerden birisi olduğunu belirtmektedirler. İnşaat sektöru maalesef sadece ekonomik anlamda önde olmayıp, du nyada en çok iş kazası gerçekleşen sektörlerin de başında gelmektedir. ILO nun 2003 yılı için inşaat sektöru ne ilişkin ku resel tahminlerine göre, du nyada civarındaki ölu mlu iş kazasının i, bir başka ifadeyle %7 si inşaat sektöru nde gerçekleşmektedir. Yine ILO verilerine göre, sanayileşmiş u lkelerde, toplam iş gu cu nu n ancak %6 0 arasını inşaat işçileri oluştururken, ölu mle sonuçlanan iş kazalarının %25 40 ı inşaat işçileri arasında olmaktadır ve bu orana göre her 0 dakikada bir kişi iş kazası sonucu yaşamını yitirmektedir (Duman ve Hamzaoğlu, 20). LABORSTA (204) verilerine göre u lkelerin inşaat sektöru nde karşılaşılan ölu mlu ve yaralanmalı iş kazası sıklıkları Tablo 2 de göru lmektedir. Tablo u lkeye ait inşaat sektöru ölu mlu ve yaralanmalı iş kazası sıklıkları (LABORSTA, 204). ABD Avustralya Birleşik Brezilya Çek Danimarka Finlandiya Fransa Hırvatistan Hong Kong, İspanya İsveç * ,4** 8,2 7,8 6,9 2,6 2,4 2,4 2,2,9,7 8* 7 8 5,9 5,5 5, 3,8 4,5 4,7 4,4 2860** ,7* 6,4 5,3 5, 4,4 4,9 3,7 4,5 296** ,4* 2037** 3,8* 26,7 32,4 30,2 33,7 24, 22,5 29,3 36, 5,3 408** * ** ,5* 7,5 9,3 4,2 2,7 8,5 9,8 7,3 5,9 869** ,8* 7,8 0, ,7** 95, 8828,9 875,7 52 8,2* 3 2,9 9,6 6,2 5,6 23, ,6 343** ,2* 59 52,3 64,2 5,5 34,6 69,2 37,8 73,7 72,8 9889** ,6* 22,9 9,7 7 6,4 3,5 4 2,.0 0,6 8769** ,7* 9, 5, 5 4,2 2,5 4,4 4, 5,6 5,8 58** Ekim 207, Samsun 23

4 İsviçre 7,8* 6,9 7,9 5,6 5,3 5,9 4,8 4,5 4,5 4,2 8257** İtalya 22* ** Japonya 0.03 * 0,08 0,04 0,0 0,0 0,06 0,0 0,04 0,04 0,04 Kanada 2.6 * , ** Norveç 8,9* 4, 2,6 8,3 5,6, ,8 3,3 2505** Polonya 7* 4, ,6 5,4 7,5 7,2 2,5 4.8 Portekiz 8,9* 7,2 23,7 7,6 9,4 20, ** Tu rkiye 38* 48, ,7 39,9 35 3, 33,5 28, ** Sigortalı işçiler baz alınmıştır. *Ölu mcu l vakalar. ** Ölu mcu l olmayan vakalar Oranlar her sigortalı işçide bir olacak şekildedir. ABD nin istatistikleri ise her işçide bir alınmıştır. Benzer şekilde u lkemizde inşaat sektöru nde meydana gelen iş kazalarının oranı diğer sektörlere göre oldukça yu ksektir. Özellikle son on yıldır inşaat sektöru ndeki hızlı gelişme bu sektöru ölu mlu iş kazaları sıralamasında ilk sıraya yerleştirmiştir. Sosyal Gu venlik Kurumu (SGK) verilerinden yola çıkarak, yılları arasında Tu rkiye de tu m sektörlere ait istihdam ortalama iken, inşaat sektöru nu n toplam istihdam rakamı ise 3 yıl için ortalama dır. Son 3 yıl ele alındığında u lkemizde inşaat sektöru nu n u lke toplam istihdamının %6 sını karşıladığı göru lmektedir yılları arasında tu m sektörlerde meydana gelen iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası sayısı ortalama 805 iken, inşaat sektöru nde iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası sayısının 397 (%22) olduğu göru lmektedir. Tu rkiye de ölu mle sonuçlanan toplam iş kazası sayısı ortalama 20 bulunurken, inşaat sektöru nde gerçekleşen ölu mlu iş kazası sayısı ortalama 350 olarak göru lmektedir. Diğer bir deyişle inşaat sektöru Tu rkiye istihdamının %6 lık bir dilimini oluştururken, ölu mlu iş kazalarında %3 lik bir dilime sahip olmaktadır. Kötu çalışma koşullarına bağlı olarak artan iş kazası ve meslek hastalıklarını önlemek amacıyla u lkemizde ve du nyada iş gu venliğini konu alan bir çok çalışma yapılmaya başlanmıştır. Bu çalışmaların yanında denetleme mekanizmasını da geliştirmeyi hedefleyen çalışmalar devam etmektedir. Bu çalışma ile iş gu venliği konusunda su rdu ru lmu ş ve su rdu ru lmekte olan çalışmaların analizi yapılmış, eksiklikler ve öneriler sunulmuştur. Ulusal İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Çalışmaları Ülkemizde iş gu venliği kavramı hem mevzuat açısından hem de uygulamaların geliştirilmesi açsından geliştirilmekte olan bir konu olduğu için ulusal akademik çalışmalarda özellikle de mu hendislik bölu mlerinde yapılan tez çalışmalarında sıklıkla işlenmiş bir konu değildir. Yine de mevcut çalışmaların incelenmesi iş gu venliği 24 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

5 kavramına katkı sağlanması anlamında önem taşımaktadır. Bu nedenle bu çalışmada Yu ksek Öğretim Kurumu (YÖK) ulusal tez merkezi inşaat, iş kazası ve iş gu venliği anahtar kelimeleri kullanılarak detaylı taramalar yapılmış iş gu venliği konusunda u lkemizde yapılan tu m lisansu stu tez çalışmaları tespit edilmiştir. İncelenen ulusal tez çalışmaları yılları arasını kapsamakta ve incelenen tezler tamamlanma yılları ve konularına göre gruplandırılmış, Tablo 3 te sunulmuştur. Bu tablo hazırlanırken lisansu stu çalışmaların inceledikleri tu m konular tek tek belirlenmiş ve işaretlenmiştir. Bu sayede iş gu venliği alanında ne tu r çalışmalara ağırlık verildiği anlaşılmaktadır. Tamamlanan literatu r araştırmasında 68 u Yu ksek ve 5 u çalışması olmak u zere toplamda 73 ulusal lisansu stu tez çalışması incelenmiştir. Bu çalışmaların bu yu k çoğunluğu inşaat mu hendisliği kapsamında yu ru tu len çalışmalar olmakla birlikte, hukuk ve işçi sağlığı ve iş gu venliği (İSİG) alanında yu ru tu len ve inşaat sektöru nu konu alan çalışmalar da mevcuttur. İncelenen konular Tu rkiye de İSİG Yönetimi ve Uygulamaları, Yurtdışında İSİG Yönetimi ve Uygulamaları, İş Kazası İstatistiksel Analizi, Mevzuat Çalışmaları, Tehlike Analizi ve Risk Değerlendirmesi, İSİG Kavramları ve İSİG Algısı, Sektör Performans Analizi ve İSİG Maliyeti olarak belirlenmiştir (Çizelge 2.). Buna göre en çok irdelenen konunu %27 lik oranla Mevzuat Çalışmaları olurken bu konuyu %25 ile Tu rkiye de İSİG Yönetimi ve Uygulamaları ve %6 ile İş Kazası İstatistiksel Analizleri takip etmiştir. Sektör Performans Analizi ise %2 ile en az incelenen konu olmuştur. Literatu rdeki dağılıma bakılacak olursa son yıllarda İSİG bilincinin artmasına paralel olarak bu konuda yapılan çalışma sayısı da artmıştır. Yine de inşaat mu hendisliği alanında yapılan tu m çalışmalar dikkate alınırsa İSİG alanında yu ru tu lmu ş lisansu stu çalışmaların sayısı çok az kalmaktadır. Dikkat çeken bir diğer husus iş kazası analizlerinde genellikle SGK arşivlerinden faydalanıldığı olmuştur. Kaza analizleri için yalnızca çalışmada bilirkişi raporlarından faydalanılmıştır. SGK arşivleri sadece sigortalı işçileri kapsadığı için iş kazası sayılarının bir kısmını içermemektedir. Bu nedenle iş kazası analizlerinde bilirkişi raporlarının ve çeşitli meslek odalarınca tutulan iş kazası istatistiklerinin önemi artmaktadır.uluslararsı katılımlı Tablo 3: Yıllara göre ulusal lisansu stu tez çalışmalarının konuları ve konuların işlenme ağırlıkları. Yıl Program Toplam Üstü Tez Adedi Türkiye de İSİG Yönetimi ve Uyg. Konu Başlıklarının Tezlerde İncelenme Durumu Yurt Dışında İSİG Yönetimi ve Uyg. İş Kazası İstatistiksel Analizi Mevzuat Çalışması Tehlike Analizi ve Risk Değ. İSİG Kavramları ve İSİG Algısı Sektör Performans Analizi İSİG Maliyeti Ekim 207, Samsun 25

6 Toplam u stu Tez Sayısı Konuların İnceleme Ağırlıkları 35 0,25 6 0, ,6 38 0,27 7 0,2 0,08 3 0,02 0 0,06 Uluslararası İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Çalışmaları Bu çalışmada yalnızca ulusal tez çalışmalarından değil uluslararası yayınlardan ve bildirilerden de faydalanılmıştır. Yapılan yabancı literatu r taramasında özellikle iş gu venliği risk değerlendirmesi, olasılık ve şiddet parametrelerinin tayini ve maruziyet parametresinin kullanımı konularına ağırlık verilmiştir. Bunun dışında iş gu venliği ile ilgili maliyet ve planlama çalışmalarından örneklere de ulaşılmıştır. İnşaatlarda gu venliği bir çok u lkede çeşitli çalışmalarla irdelenmiş ama hala geliştirilmeye çalışılan bir konudur. Tablo 4 te göru ldu ğu gibi iş kazası risk parametreleri ve risk kaynakları birbirlerinden farklı olabilmektedir. Risk değerlendirme yöntemleri de risk parametrelerine ve kaynaklarına bağlı olarak değişik olmaktadır. Hatta farklı risk değerlendirme 26 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

7 yöntemlerinin iş gu venliğinin sağlanması dışında gu venlik için tasarım (design for safety), iş gu venliği maliyetlerinin önceden hesaplanıp ihale bedeline dahil edilmesi ve verimlilik gibi nedenlerle de yapıldığını söylemek yanlış olmayacaktır. Özetle, inşaat sektöru nu n kendine özgu yapısından dolayı, proses tabanlı diğer sanayi dallarında kullanılan yöntemlerin uygulanmasında zorluklar olabileceği, inşaat sektöru nde aktivitelere ağırlık verilmesi gerekliliği ve aktivite tabanlı analizlerin iş kazalarını azaltacağı şeklindedir. Literatu rde risk değerlendirmesi için kullanılan maruziyet parametreleri incelendiğinde ise maruziyet parametresinin son yıllarda yapılan çalışmalarda dikkate alındığı söylenebilir. Kullanılan maruziyet parametrelerinin, çalışmaların bu yu k bir çoğunluğunda kaza frekansı olarak kullanıldığı ve sayılı çalışmada maruziyetin adam-saat değerleri u zerinden hesaplandığı tespit edilmiştir. Tablo 4. Yıllara göre uluslararası makalelerde iş gu venliği konuları Yıl İş Kazası Analizi Tehlike Analizi ve Risk Değ. İSİG Maliyeti Aktivite Tabanlı Çalışma Uzman Görüşü Olabilirlik ve Olasılık Risk Parametreleri Kaza Şiddeti Kaza Frekansı Maru ziyet Top Sonuçlar Kritik Faktör Ulusal literatu r taraması kapsamında 68 u Yu ksek ve 5 u çalışması olmak u zere toplamda 73 ulusal lisansu stu tez çalışması incelenmiştir. Buna göre, ulusal ve uluslararası İSİG yönetim sistemleri ve mevzuatlar en çok incelenen konular olmuşlardır. Ancak, u lkemizde hala iş kazaları istenilen du zeylere du şu ru lemediği için eğitim sistemimizde ve araştırmalarımızda Tehlike Analizi ve Risk Değerlendirmesi konusunun daha çok incelenmesi gerektiğini bu çalışmanın sonuçlarından biri olarak elde ediyoruz. Zira Tehlike Analizi ve Risk Değerlendirmesi konusu tu m ulusal lisansu stu tez çalışmaları içinde %2 lik bir oranla incelenen bir konu olduğu tespit edilmiştir Ekim 207, Samsun 27

8 Uluslararası yayınlar incelendiğinde ise yine bir takım Tehlike Analizi ve Risk Değerlendirmesi çalışmalarına rastlanılmıştır. Söz konusu tehlike analizi ve risk değerlendirmesi yöntemlerinin bazıları halehazırda u lkemizde kullanılmakta olan yöntemlerdir. Fakat, incelenen risk değerlendirmesi çalışmalarında maruziyet parametresine çok nadiren rastlanılmıştır. Maruziyet parametresi, mevcut uluslararası çalışmalarda genellikle kaza frekansı olarak kullanılmakta; az sayıda çalışmada ise iş gu venliği için dizayn alternatiflerini belirlemek amacıyla işçilerin gerçek çalışma su releri u zerinden belirlenmiştir. Başka bir deyişle, bu gu ne kadar kullanılan risk değerlendirme yöntemlerinde maruziyetler ya hiç hesaba katılmamış ya da her bir riske atanan bir sabit ile hesaba katılmıştır. Dolayısıyla sağlıksız risk değerlendirmeleri yapılmıştır. Çalışmamızın bir diğer sonucu olarak maruziyet parametresinin göz ardı edilmesinin ya da bir sabit olarak kullanılmasının, gerçekçi risk değerlendirmesi yapılmasına engel olduğunu söyleyebiliriz. Öneriler Literatu r analizleri sonucunda Tehlike Analizi ve Risk Değerlendirmesi konusunun diğer iş gu venliği konularına oranla yeterince incelenmediği göru şmu ştu r. Diğer taraftan, inşaat sektöru nde daha gerçekçi risk değerlendirmelerinin yapılması, iş kazalarının önu ne geçilmesinde çok önemlidir. Daha gerçekçi risk değerlendirmesi yapılması için maruziyetin bir parametre olarak risk değerlendirmesine dahil edilmesi gerekmektedir. İş gu venliği faaliyetlerinin proje planlamanın bir parçası olarak du şu nu lmesi, inşaat sektöru nde daha gerçekçi risk değerlendirmesi yapılmasının yolunu açacaktır. Ayrıca, planlama verilerine dayalı, aktivite tabanlı ve nesnel bir risk değerlendirmesi çalışmasının iş gu venliği konusunda bu yu k bir öneme sahip olacağı söylenebilir. Bu bağlamda, su resel planlama verileri ile eşgu du mlu olarak risk değerlendirmesi yapılması mantıklı olacaktır. Aktivitelerin ve adam-saat verilerinin iş programlarından alınarak hesaplandığı bir maruziyet kavramının geliştirilmesi ve bu parametrenin risk değerlendirmesi amacıyla kullanılması konusunda literatu rde örnek teşkil edilebilecek tek çalışma Bilir, (205) tarafından yapılmıştır. Bilir, (205) in yu ru tmu ş olduğu doktora çalışmasında ile iş programı ile bu tu nleşik, maruziyet kavramına bağlı bir risk değerlendirme modeli geliştirmiş olup bu anlamda literatu rde önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Bu çalışmada sunulan yaklaşım ile daha gerçekçi ve proje ölçeğinden bağımsız aktivite tabanlı risk değerlendirmesi yapılabilmektedir. Yine bu çalışmada sunulan risk değerlendirmesi kullanıldığı takdirde inşaat projeleri başlamadan önce iş programına benzer bir şekilde bir iş gu venliği risk programı oluşturulabilmektedir. Bu sayede, iş gu venliği önlemleri önceden alınabilir ve iş gu venliği bu tçesi ve kaynak planlaması proje yapım çalışmaları başlamadan önce planlanabilecektir. Özetle, inşaatlarda iş kazalarının önu ne geçilebilmesi için faydalı olacağı du şu nu len bu çalışmadan faydalanılabilir. 28 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

9 Referanslar Akboğa, Ö. (20). Hazır beton sektöru nu n iş gu venliği açısından analizi (Yu ksek tezi). Ege Üniveristesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İzmir. Akboğa, Ö. (204). İnşaat İş Kazalarının İstatistiksel Analizi ve Modellenmesi ( Tezi). Ege Üniveristesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İzmir. Akçamete, A. (2006). Country risk assessment in the construction industry (Yu ksek tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Ankara. Akkaş, Z., Z. (2006). Tu rkiye de Yapı Üretiminde İşçi Sağlığı ve İş Gu venliği Çalışmaları ve Toplu Konut Sektöru ne Yönelik Bir Araştırma (Yu ksek tezi). Gebze Yu ksek Teknoloji Enstitu su, Mu hendislik ve Fen Bilimleri Enstitu su, Kocaeli. Akman, İ., M. (2003). OHSAS 800 İş Sağlığı ve Gu venliği Yönetim Sistemi ve İnşaat Sektöru nde Uygulanması (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Aksöyek, A. R. (2002). Tu rk İnşaat Sektöru nde İş Kazalarının ve İş Gu venliği Sorununun İncelenmesi (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Alaşar, Y. (203). Tu rkiye deki İşçi Sağlığı ve İş Gu venliğinin ABD ile Kıyaslanması Üzerine Bir Araştırma (Yu ksek Tezi). Beykent Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Aslan, A. (2008). Bir İnşaat Şirketinde Meydana Gelen İş Kazalarının İncelenmesi (Yu ksek Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, Ankara. Baradan, S., and Usmen, M. A. (2006). Comparative injury and fatality risk analysis of building trades. J. Constr. Eng. Manage., 32(5), Bilir, S. (205). İnşaat Projelerinde Su resel Planlama Ile Bu tu nleşik Aktivite Tabanli Iş Gu venliği Risk Değerlendirme Yöntemi ( Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Bıyıklı, Ö. (20). İSG de risk değerlendirmesi için çok parametreli hiyerarşik bir model önerisi (Yu ksek Tezi). Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Kayseri. Bostan, H. (202). İnşaat sektöru nde iş gu venliği:yeni nesil öğrenim tekniği (Yu ksek Tezi). Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Eskişehir. Brauer, R. L. (994). Risk management and assessment. Safety and health for engineers, Van Nostrand Reinhold, New York, Casanovas, M. D. M., Armengou, J., Ramos, G. (204). Occupational Risk Index for Assessment of Risk in Construction Work by Activity. Journal of Construction Engineering and Management. 40, Canpolat, P. (2008). Projelendirme ve Şantiye Yerleşim Projesinin Oluşturulması Aşamasında Hazırlanacak İş Sağlığı ve Gu venliği Planı İle İlgili Bir Öneri (Yu ksek Tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Adana. Ceyhan, C. (202). Occupational Health and Safety Hazard Identification, Risk Assessment, Determining Controls: Case Study on Cut and Cover Underground Stations and Tunnel Construction (Yu ksek Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Ankara. Cıngıllıoğlu, Ş. (202). Health and Safety Cost Evaluation in Construction Projects Case Study: Oman DMIA Project (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Çetinkaya, U. (202). Ege Bölgesi ndeki İnşaat İş Kazalarının ve Maliyetinin İncelenmesi (Yu ksek Tezi). Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İzmir Ekim 207, Samsun 29

10 Çilek, H., C. (203). İnşaat Sektöru nde İş Kazalarının Sebep ve Sonuçları Üzerine Bir Araştırma (Yu ksek Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Antalya. Dalyan, F. (2004). Yapı Üretiminde Verimlilik-İş Gu venliği İlişkisi (Yu ksek Tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Konya. Demircan, E. (2008). İnşaat Sektöru nde İşçi Sağlığı ve Gu venliğinin Ekonomik ve Toplumsal Boyutları (Yu ksek tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, İstanbul. Demirel, T. (2005). An expert system for the quantification of fault rates in construction fall accidents (Yu ksek tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Ankara. Dingiloğlu, H. (987). Evaluation of Work Accidents and Safety Management for Accident Prevention in The Construction Industry of Turkey (Yu ksek Tezi) Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Ankara. Doğru, T. (200). Tu rkiye de İnşaat İş Kolundaki İş Kazalarının Ekonomik Boyutları (Yu ksek Tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, Zonguldak. Duman E., Hamzaoğlu O., (20). İstanbul da bir şantiyede çalışanların iş kazaları. İşçi Sağlığı ve İş Gu venliği Kongresi, Ankara: Aralık 2-4. Durlanık, Y. (2008). Tu rkiye İnşaat Sektöru nde Yeni ve Önceki İş Kanunları Uygulamalarında Meydana Gelen İş Kazalarının Karşılaştırılması (Yu ksek Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Eskişehir. Durmaz, R., C. (200). İnşaat Sektöru nde Bulanık Risk Değerlendirmesi Uygulaması (Yu ksek Tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Konya. Durmaz, T. (2009). Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Gu venliği Mevzuatı ve Yeni Gelişmeler ( Tezi). Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İzmir. Esen, Ö. (999) Yılları Arası Tu rkiye de Yapı İşlerinde İş Gu venliği (Yu ksek Tezi). Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İzmir. European Agency for Safety and Health at Work (EASHW). Building in Safety - Prevention of risks in construction in practice report. European Construction Safety Summit. Euskalduna Conference Centre, Bilbao, Spain, Issue 08, (2004a). Erişim Tarihi: europa.eu/en/publications/reports/08 European Agency for Safety and Health at Work (EASHW)., Actions To Improve Safety And Health In Construction, (2004b). Erişim Tarihi: publications/magazine/7 European Agency for Safety and Health at Work (EASHW). Achieving better safety and health in construction Information report, (2004c). Erişim Tarihi: en/publications/reports/34 Everett, J., G., Frank Jr., P. B. (996). Costs of accidents and injuries to the construction industry. Journal of Construction Engineering and Management, 22(2): Fine, W.T. ve Kinney, W.D. (97). Mathematical evaluation for controlling hazards, Journal of Safety Research, 3 (4), Fu zu n, M. (2008). OHSAS 800 İş Sağlığı ve Gu venliği Yönetim Standardı ve Çimento Sektöru nden Bir Firmada Risk Değerlendirilmesi (Yu ksek Tezi). Dokuz Eylu l Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, İzmir. 30 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

11 Ghavam, E. (204). Comparison of Occupational Health and Safety in Construction Industry of Australia and Turkey (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Gu rcanlı, G. E. ve Mu ngen, U. (203). Analysis of Construction Accidents in Turkey and Responsible Parties. Industrial Health, 5(6): Gu rcanlı E., Bilir S., Sevim M., 205. Activity Based Risk Assessment And Safety Cost Estimation For Residential Building Construction Projects. Safety Science, 80 (205) 2pp. DOI: 0.06/j.ssci Gu rcanlı G.E., Mu ngen U., Fatal traffic accidents in the Turkish construction industry. Safety Science 43, Gu rcanlı G.E., Mu ngen U., An occupational safety risk analysis method at construction sites using fuzzy sets. International J. of Industrial Ergonomics 39(2), Gu rcanli G. E. (2006). İnşaat Şantiyelerinde Bulanık Ku meler Yardımıyla İş Gu venliği Risk Analizi Yöntemi. ( Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Gu rdin, M. (999). Occupational Safety Problems and Their Solutions in C o n s t r u c t i o n Industry of Turkey (Yu ksek Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Ankara. Gu rer, E., E. (2008). Tu rkiye inşaat sektöru için bir risk yönetim modeli ( Tezi). İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Hafızoğlu, E. (2006). Bina Yapımında Yaşanan Kazalar ve Bir Risk Değerlendirme Çalışması (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Hallowell, M. and Gambatese, J. (2009). Activity-Based Safety Risk Quantification for Concrete Formwork Construction. J. Constr. Eng. Manage., 35(0), Hallowell, M. (20) Risk-Based Framework for Safety Investment in Construction Organizations. J. Constr. Eng. Manage., 37(8), Hendem, B. (2007). İşçi sağlığı ve iş gu venliğinde kullanılan kişisel koruyucu donanımlar ve standartları (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Hughes, P., Ferrett, E. (2005). Introduction to Health and Safety in Construction, Elsevier. Hergu ner, M., A. (203). İnşaat Sektöru nde Yu ksekten Du şmeden Kaynaklanan İş Kazalarının Azaltılmasına Yönelik Öneri Geliştirilmesi (Yu ksek Tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Adana. HSE, 999. Management Guidelines for Working Together in a Contract Environment. Report No: 6.64/29. HSE, Hazardous Installations Directorate, 20. HID Safety Report Assessment Guide: Explosives. HSE. ILO, ILO Yıllık Raporu ( ) files/annualreport2009_en.pdf (Erişim Tarihi: ). ILO, ILO Yıllık Raporu ( ) declaration/documents/publication/wcms_08882.pdf (Erişim Tarihi: ). ILO, ILO Yıllık Raporu ( ) --dcomm/--- publ/documents/publication/wcms_publ_ _en.pdf (Erişim Tarihi: ) Ekim 207, Samsun 3

12 ILO Meeting of Experts on Labour Statistics. Report MELSOI/998/, Geneva. Ingstad, O. and Bodsberg, L., 989. CRIOP: A Scenario - Method for Evaluation of the Offshore Control Centre. SINTEF, Report No. STF75 A89028, Trondheim. ILO. International Labour Organization, Statistics and Database, LABORSTA, Occupational Injuries- (Erişim Tarihi: ) İnce, E. (2006). Perceptions of Turkish Contractors Toward ISO 900 Quality, ISO 400 Environmental and OHSAS 800 Occupational Health and Safety Management Systems (Yu ksek Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. İri, A. (2007). OHSAS 800 İş Sağlığı ve Gu venliği Yönetim Sistemleri ve Bir İnşaat Firmasında Uygulanması (Yu ksek Tezi) İTÜ, Fen Bilimleri Üniversitesi, İstanbul. Jannadi, O., and Almishari, S. (2003). Risk assessment in construction. J. Constr. Eng. Manage., 29(5), Kalyoncu, G. (2007). Avrupa Birliği su recinde Tu rkiye de işçi sağlığı ve iş gu venliği (Yu ksek Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, Ankara. Karaca, S. (2004). Yapı İşlerinde İş Gu venliği Açısından Risk Değerlendirmesi ve Alınacak Önlemler (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Karadağ, S., E. (200). Tu rk İnşaat Sektöru nu n İş Gu venliği Açısından Risk Analizi (Yu ksek Tezi). Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İzmir. Konar, G. (2006). İnşaat Kobilerinde İş Gu venliği ve Muhasebe Sorunları An-kara Örneği (Yu ksek Tezi). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Ankara. Korkutan, N., T. (200). İşçi Sağlığı ve İş Gu venliği Maliyetlerinin Bina İnşaatı Toplam Maliyetlerine Etkisi (Yu ksek Tezi). İTÜ Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Kozak, T. (2007). TS 800 (OHSAS 800) İş Sağlığı ve Gu venliği Yönetim Sistemi: İnşaat Sektöru nde Bir İşletmede Uygulama Örneği (Yu ksek Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Tekirdağ. Kuzucu, H. (2009). Tu rk İnşaat Sektöru nde İSG (İşçi Sağlığı Ve İş Gu venliği) Yönetimi Ve TKY (Toplam Kalite Yönetimi) Sistemlerinin Bu tu nleşik İncelenmesi (Yu ksek Tezi). İstanbul Ku ltu r Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Ku çu k, M. (200). AB ye Katılım Su recinde Tu rk İnşaat Sektöru nu n İş Gu venliği Açısından Yeniden Yapılandırılması (Yu ksek Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, Sakarya. Lee, S., and Halpin, D. (2003). Predictive tool for estimating accident risk. J. Constr. Eng. Manage., 29(4), Mert, B. (202). İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının İşverene Sorumlulukları İnşaat Sektöru nde Bir Uygulama (Yu ksek Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, İstanbul. Metinsoy, T. (2004). Occupational Health and Safety Risks and Preventions In Construction Industry: A Case Study in Turkey (Yu ksek Tezi). Boğaziçi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Metinsoy, T. (200). A Method of Evaluation of Relationship Between The Safety Management and Overall Safety Performance in Construction Industry ( Tezi). Boğaziçi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. 32 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

13 Mu ngen, M., U. (993). Tu rkiye de İnşaat İş Kazalarının Analizi ve İş Gu venliğinin Sorunu ( Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Naycı, H. (200). Bir Toplu Konut Projesinde Uygulanan İş Gu venliği Yönetim Su reçlerinin OHSAS 800 Uygulamalarıyla Karşılaştırılması (Yu ksek Tezi) İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. OSHA. 97/97. Recording and reporting occupational injuries and illness. Regulations, Part 904, Occupational Safety and Health Administration, U.S. Departmant of Labor, Washington, D.C. Oğuz, A., Y. (203). Avrupa Birliği su recinde Tu rkiye de İşçi Sağlığı ve İş Gu venliği, İşgören ve İşverenin Hukuki Yu ku mlu lu kleri (Yu ksek Tezi). Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, Ankara. Özergu n, P. (2008). Tu rkiye ve Avrupa Birliğinin işçi sağlığı ve iş gu venliği açısından karşılaştırılması (Yu ksek Tezi). Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitu su, Ankara. Paköz, A., E. (2002). Kahramanmaraş taki Konut İnşaatlarında Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Gu venliği Tu zu ğu nu n Uygulanma Du zeyi Üzerine bir Araştırma (Yu ksek Tezi). Kahramanmaraş Su tçu İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitu su, Kahramanmaraş. Park, C. S., Kim, H. J., 202. A framework for construction safety management and visualization system. Automation in Construction 33, Pehlivan, T. (203). İşçi sağlığı ve iş gu venliği bakımından denetim planlamasında şirketlerde web tabanlı uygulama (Yu ksek Tezi). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Ankara. Pınar, E. (203). İş Sağlığı ve Gu venliği Hukuku: İnşaat Sektöru nde Uygulama Sorunları (Yu ksek Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, İstanbul. Primavera P6 Software, Retrieved from applications/primavera/p6-professional-project-management/overview/index.html Saat, M., B. (2009). İş Sağlığı ve Gu venliği Risk Değerlendirme Metotlarından Kontrol Listesi ve Matris Metotlarının Entegre Biçimde Bir İnşaat Şantiyesinde Uygulanması (Yu ksek Tezi). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Ankara. Sancak, L. (204). Rusya Federasyonu nda İş Gu venliğin Gelişimi, İnşaat Sektöru nde İş Gu venliği Mevzuatı (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Sayılır, Ö., B. (203). Yol İnşaatlarında Bakım, Onarım Çalışmaları ve İş Gu venliği Sorunları (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Sofuoğlu, T. (202). İnşaat Sektöru nde İş Gu venliği Eğitimi (Yu ksek Tezi). Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Eskişehir. SGK., Sosyal Gu venlik Kurumu, İstatistik Yıllıkları, Tu rkiyehttp:// tr/kurumsal/istatistikler/sgk_istatistik_yilliklari(erişi m Tarihi: ) Sousa V., Almeida N. M., Dias L. A., 204. Risk-based management of occupational safety and health in the construction industry part : background knowledge. Safety Science 66, Sun, Y., Fang, D., Wang, S., Dai, M., and Lv, X. (2008). Safety risk identification and assessment for Beijing Olympic venues construction. J. Manage. Eng., 24(), Şahin, M. (202). Betonarme, Çelik ve Hafif Çelik Binalarda İş Gu venliği Risklerinin Karşılaştırmalı Analizi (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Şahin, N., S. (200). Yöneticilerin İş Gören Sağlığı ve İş Gu venliği Uygulamalarına İlişkin Tutumları ve İnşaat Sektöru nde Bir Araştırma (Yu ksek Tezi). İnönu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, Malatya Ekim 207, Samsun 33

14 Şardan, S., H. (2004). İş Sağlığı ve Gu venliğinde Yeni Oluşumlar; Risk Değerlendirmesi ve OHSAS 800. (Yu ksek Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, Ankara. Tammam, Y. (203). Analysis of Occupational Safety and Health Practices on Construction Sites in Turkey: Field Study (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Tan, O. (999). İş kazası oluşmadan alınacak önlemlerin maliyeti ile iş kazası oluştuktan sonraki harcama maliyetlerinin analizi ve karşılaştırılması (Yu ksek Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Taşyu rek, Y., E. (2007). Occupational Accidents and Diseases in Turkish Construction Industry (Yu ksek Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Ankara. Tu zer, F., S. (202). İstanbul Genelinde İnşaat İşlerinde İş Sağlığı ve Gu venliği Üzerine Bir Araştırma (Yu ksek Tezi). İstanbul Ku ltu r Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Ulu, O. (2005). Almanya da İş gu venliği Sistemi, İnşaat İş Kazaları, Alınan Önlemler ve Tu rkiye ile Karşılaştırılması (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Uzun, İ., M. (202). İnşaatlarda Yapı Makineleri Kullanımında İş Gu venliği Risk Değerlendirmesi (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Uzun. F. (999). İnşaat Sektöru nde İş Kazalarının Azaltılmasında Alınan Genel Önlemler ve Pratikteki Uygulamaların İncelenmesi (Yu ksek Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Eskişehir. Ünver, M. (203). İş Sağlığı ve Gu venliğinde Çok Ölçu tlu Karar Verme Yöntemi Uygulaması (Yu ksek Tezi). Karabu k Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Karabu k. Yakar. M. (2007). Çimento Sektöru nde Çalışanların İşçi Sağlığı ve İş Gu venliği Açısından Yaşadıkları Risk Faktörleri (Yu ksek Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Sivas. Yakut, A. (202). İşçi Sağlığı ve Gu venliği Yönetim Sistemleri İncelemesi ve Veri Analizi İncelemesi (Yu ksek Tezi). Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, Sakarya. Yaşar, A. (200). Sakarya da bir inşaat sahasında çalışan işçilerin çalışma koşulları ile iş kazası geçirme durumları ve ilişkili etmenler (Yu ksek Tezi). Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitu su, Ankara. Yetkin, O. (2004). Şantiyelerin İş Gu venliği Performans Analizi (Yu ksek Tezi). İTÜ, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Yıldırım, E. (200). İşçi sağlığı ve iş gu venliğinde eğitimin rolu ve işgörenlerin, işçi sağlığı ve iş gu venliği eğitimi konusundaki bilinç du zeylerini ölçmeye yönelik bir araştırma (Yu ksek Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, İstanbul. Yılmaz. D. (2009). İstanbul Kent İçi Ulaştırma Şantiyelerinde Şehir Şantiyeciliği Bağlamında İSG (İş Sağlığı ve Gu venliği) ve ÇYS (Çevre Yönetim Siste-mi) Uygulamalarının Durumu (Yu ksek Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitu su, İstanbul. Yılmaz. H. (203). İş Kazası Kavramı ve Sonuçları (Yu ksek Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitu su, İstanbul. Woodruff, J. M. (2005) Consequence and likelihood in risk estimation: A matter of balance in UK health and safety risk assessment practice. Safety Science, 43(5), Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi