HATA GERİ DÖNÜŞÜM KUTUSU

Transkript

1 HATA GERİ DÖNÜŞÜM KUTUSU Etkinliği Geliştirenler: Berna Aslan (İngilizce öğretmeni), Burcu Yıldırım (Okul öncesi öğretmeni), Fettah Şen (Türkçe öğretmeni), Gözde Uysal (Matematik öğretmeni), Keziban Özdoğan (Türkçe öğretmeni), Sibel Ezgi Epik (İngilizce öğretmeni) Etkinliği Yazan: Burcu Yıldırım Hedef Öğrenim Kazanımları: Bazı durumlarda hata yapmanın doğal olduğunu kavrar. Bizim hata olarak gördüğümüzü, başka birinin hatta ya çevirebileceğini anlar ( Hatta ya çevirmek, hatanın başka biri tarafından farklı bir bakış açısıyla güzelleştirilmesidir.). Hata yapma korkusundan sıyrılarak daha özgür ve yaratıcı eserler oluşturur. Süre: 1 Hafta Yaş Grubu: 5 yaş Kullanılacak Malzemeler: Kutu yapımı için; karton ya da plastik bir kutu, artık materyaller (fon karton, elişi kağıdı, ipler, kumaş parçaları...), geri dönüşüm logosu, makas, yapıştırıcı Uygulama için; A4 kağıtları ve boyalar

2 Yazardan Not: Öğretmen Ağı nın pilot dönemi olan döneminde, ATÖLYE işbirliğiyle yürütülen, tasarım odaklı düşünme metodolojisinin uygulandığı problem çözme sürecinde; farklı gruplar farklı sorunları çözmek üzere çalışmıştır. Bu etkinlik, Yaratıcı bir eğitim ortamı nasıl sağlanır? sorusuna cevap arayan Küçük Prens grubu tarafından geliştirilmiştir. Küçük Prens ekibi olarak yaratıcılığı olumsuz etkileyen hata yapma korkusunu, sınıf ortamında yok etmek için bazı etkinlikler tasarladık. Bu etkinliklerle, çocukların hata yapmalarını doğallaştırarak duygu ve düşüncelerini rahat ve özgürce ifade etmelerini, hatalarını kucaklayarak (kabul ederek), hatalardan da öğrenebileceklerini görmelerini amaçladık. Etkinliklerimizi hazırladıktan sonra prototip uygulamaları için okullarımıza geri döndük. Bu etkinlikler daha çok ilkokul, ortaokul ve lise öğrencileri için uygulanabilir nitelikteydi. Ben, hazırladığımız diğer bir etkinlik olan Hata Kapsülü nü okul öncesi döneme nasıl adapte edebilirim? sorusuyla yola çıktım. Fark ettim ki sınıfımdaki çocuklar serbest zamanda resim yaparken, hata yaptıklarını söyleyerek yeni kağıt alıyorlar ve resimlerine baştan başlamak istiyorlardı. Ben de çok fazla kağıt harcamalarını ve çabuk pes etmelerini istemediğim için bazen bu isteklerini reddediyor ve resimlerinin hatalı olmadığını dile getiriyordum. Bu iki durumu birleştirdim ve Hata Kutusunu oluşturdum ve sınıfımda uyguladım. İşte bunların devamında Hata Geri Dönüşüm Kutusu ortaya çıktı. Etkinlik Özeti: Dört bölümden oluşan Hata Geri Dönüşüm Kutusu uygulaması, öğrencilerin çizerken hata yaptıklarını düşündükleri resimlerin önce bir kutuda biriktirilmesi, ardından bu resimlerin sınıf arkadaşları tarafından başka bir resime dönüştürülmesidir. Uygulama hata yapmanın kabul edilebilir, hataların dönüştürülebilir olduğunu, birinin hatalarının bir başkasının yaratıcılığını tetikleyebildiğini görmelerini; bu şekilde, öğrencilerin farklı bakış açıları geliştirmelerini sağlar. Öğretmenler süreç boyunca, hatalı resimlerin kutuya konmasını hatırlatır. Öğrencileriyle birlikte resimleri dönüştürme kısmına katılır. Yaratıcılık ve hatayı kabul etmenin arasındaki doğal ilişkiyi, sınıf içi etkinliklerinde süreçte farklı kitaplardan, kaynaklardan da yararlanarak vurgulayabilir.

3

4 Nasıl? 1.Bölüm - Ön Hazırlık (15 dakika) Öğretmen, çocuklarla birlikte konuşma çemberi oluşturur. Bir parmak oyunu ya da şarkı ile dikkatlerini toparlamalarına yardımcı olur. Önceden hazırladığı üzerinde geri dönüşüm simgesi bulunan hata kutusunu çemberin ortasına bırakır (Kutunun içine yazılı bir not kağıdı bırakılmıştır.). Öğretmen, iki - üç dakika kadar çocukların kutuyu incelemelerine fırsat tanır. Bu esnada, çocuklardan gelen kutuyla ilgili soruları cevaplamaz. Aşağıda yer alan sorularla çocukların dikkatini, kutunun amacı üzerine yoğunlaştırır: - Ben de bilmiyorum, ne olabilir acaba? - Üzerindeki bu yeşil işaretin ne olduğunu ben biliyorum. Siz de biliyor musunuz? (Geri dönüşüm cevabını aldıktan sonra) - Geri dönüşüm kutusu olabilir mi? Bence olamaz sınıfımızda zaten bir tane geri dönüşüm kutumuz var. - İçine bakalım mı? Belki içinde bir şey vardır. Ne olabilir sizce? - Açın bakalım ne varmış içinde, Aaaa, bir kağıt çıktı. Bu bir kullanma kılavuzu Şimdi, bu kutunun ne olduğunu öğrenebiliriz. Öğretmen, birkaç saniye kullanma kılavuzunu okuyor gibi davranır. Çocukların hepsinin dikkatinin kendi üstünde olduğundan emin olduktan sonra, şaşkın bir ifadeyle; - Aaaaa Çocuklar, bu bir hata kutusuymuş. der. Öğretmen çocuklara, - Hata (yapmak) nedir? - Siz, daha önce hiç hata yaptınız mı? - Hata yaptığınızda kendinizi nasıl hissettiniz? - Sizce hata kutusu ne işe yarar? sorularını yönlendirir. Bütün çocuklardan cevap almaya çalışır. Öğretmen, hata kutusunu nasıl kullanacaklarını çocuklara anlatır. Yaptıkları resimlerde hata yaptıklarını düşündüklerinde, bu resimleri hata kutusu içine atacaklarını belirtir. Hatalı olan resimlerin bir hafta boyunca biriktirileceği ve Cuma günü bir etkinlikle geri dönüştürüleceğini açıklar. Kutu, sınıf içinde çocukların her zaman görecekleri bir yere yerleştirilir. Uygulama için yapılan ön etkinlik sonlandırılır.

5 ÖĞRETMENE NOT: Hata kutusunu çocuklarla birlikte tasarlayabilir, bunu da bir etkinlik haline getirebilirsiniz. Hata (yapmak) nedir?, Siz, daha önce hiç hata yaptınız mı?, Hata yaptığınızda kendinizi nasıl hissettiniz?, Sizce hata kutusu ne işe yarar? sorularına çocukların verdiği cevapları, değerlendirme bölümünde kullanılmak için not edebilirsiniz. 2. Bölüm Öğretmen, serbest etkinlik saatinde, sınıf köşelerine ek olarak hazırlanan etkinlik masalarına dört gün boyunca resim masasını da ekler. Masalara A4 kağıtları ve boyalar bırakır. İsteyen çocuklar bu masada serbest resim çalışması yapabilir. Öğretmen, çocukları resim masası ve hata kutusu kullanımına yönlendirmek için resim masasında çalışmaya başlar. Çocuklarla birlikte sohbet ederek resim yapar. Bir süre sonra bilerek resminde bir hata yapar ve Aaa, hata yaptım. Ne yapabilirim şimdi? diyerek çocuklara sorar. Çocuklar hata kutusunu hatırlayana kadar, sorularla çocukları yönlendirir. İstediği cevabı aldıktan sonra, Evet, bizim artık bir hata kutumuz var. Resmimi oraya atabilirim. der. Resmin arkasına ne gibi bir hata yaptığını yazıp resmi kutuya atar ve yeni bir kağıt alarak resim yapmaya devam eder. Hatalı resimlerini kutuya atmak isteyen çocukların resimlerinin arkasına neyi hata olarak gördükleri not edilir. Dört gün boyunca öğretmen ara ara çocuklara resim masasında eşlik eder. Öğretmen anlattığı anektodun tam hata yaptığını söylediği noktasında durur ve öğrencilere şu soruyu sorar: Sizce bundan sonra ne yapmalıyım? Öğrencilerden birkaç cevap aldıktan sonra anektoda devam eder. ÖĞRETMENE NOT: Çocuklar, sadece hata kutusunu kullanmak için resimlerinde bilerek hata yapacaklardır. İlk uygulama için bunu görmezden gelmek, çocukların bu davranışını sonlandıracaktır. ÖĞRETMENE NOT: Prototip sürecinde istediğiniz bir gün çocuklarınıza Hiç Hata Yapmayan Kız kitabını okuyarak etkinliği bütünleştirebilirsiniz. Kitapta daha önce hiç hata yapmayan bir kızın yaptığı ilk hatası karşısında verdiği tepki ve sonrasında yaşadıkları anlatılıyor. Kaynakça: Hiç Hata Yapmayan Kız, Mark Pett ve Gary Rubinstein, Binbir Çiçek Kitaplar.

6 3. Bölüm - Uygulama (30 dakika) Öğretmen, etkinliğe başlamadan önce hata kutusuna atılan resimlerin fotoğraflarını çeker. Çocuklara hata kutusundaki resimlerin geri dönüştürüleceği zamanın geldiğini belirtir. Her çocuktan, kutudan bir hatalı resim seçmesini ister. Çocuklardan, seçtikleri resmi bir iki dakika incelemelerini ve resmi nasıl devam ettireceklerini hayal etmelerini ister. Hayal etme zamanı bittikten sonra çocuklara resimleri tamamlamaları için süre verir. Öğretmen, etkinliğini tamamlayan çocukların, resimlerinin arkasına resim ile ilgili notlarını alır. Yapılan resimlerin fotoğraflarını çeker. 4. Bölüm - Değerlendirme (15 dakika) Hatalı resim ile geri dönüşümü tamamlanmış resimler yan yana getirilerek, projeksiyon ya da bilgisayardan çocuklara gösterilir. Öğretmen, resmin neden hatalı olduğunu ve resmin son halini, notları yardımıyla çocuklara açıklar. Hatalı olarak düşülen resmin dönüşümü hakkında konuşulur. Bizim hatalı olarak düşündüğümüz bir etkinlik ya da davranışın, başka biri için hatalı olmayabileceği belirtilir. Öğretmen, aşağıdaki soruları çocuklara yöneltir, etkinlik ile ilgili duygu ve düşüncelerini öğrenir: Hatalı olan resimlerimizi, hata kutusuna atmasaydık ne olurdu? Hata kutusuna attıktan sonra resimler nasıl değişti? Hata kutusunu tekrar kullanmak ister misiniz? Arkadaşın senin hatanı neye dönüştürmüş? Resmindeki dönüşüm sana ne hissettirdi? ÖĞRETMENE NOT: Bütün bu süreç sonunda Hata Geri Dönüşüm Kutusu etkinliğinin adeta kitaplaştırılmış hali gibi olan Hatalar Kitabı çocuklara mutlaka okunmalıdır. Kitapta ufak bir lekenin bir hata mı yoksa bir fikrin başlangıcı mı olduğu sorgulanıyor. Yaratıcılık ve hatayı kabul etmenin arasındaki doğal ilişkiyi vurguluyor. Kaynakça: Hatalar Kitabı, Corinna Luyken, abm Çocuk ve İlk Gençlik Yayınları ÖĞRETMENE NOT: İkinci ya da üçüncü uygulamadan sonra Hata kutusunu, serbest etkinlik zamanında kullanarak, etkinliğe süreklilik kazandırabilirsiniz. Çocuklar hatalı resimleri kutuya atabilir. İsteyen çocuk da kutuya atılmış olan bir resmi seçip dönüştürebilir. Bu şekilde etkinlik sürekli canlı tutulabilir. ÖĞRETMENE NOT: Bu etkinlik kullanılarak insanların farklı bakış açılarına sahip olduğu da çocuklara somut olarak açıklanabilir.

7 EKLER Sınıfımda yaptığım Hata Geri Dönüşüm Kutusu etkinlik uygulamalarında aşağıdaki gibi örnekler çıktı. Birinci fotoğrafta, çocuk kutu yapmak istemiş; ama yaptığı kutu zarfa benzediği için resmini hata kutusuna atmış. İkinci fotoğrafta, arkadaşı çocuğun hatalı gördüğü kutuyu çamaşır sepetine dönüştürmüş. Çamaşır sepetinden çıkarak arkadaşını korkutan bir kedi ve arkadaşını yaparak resmi tamamlamış. Birinci fotoğrafta, çocuk yaptığı kelebeğin hatalı yaptığını düşündüğü için resmini hata kutusuna atmış. İkinci fotoğrafta, arkadaşı kelebeği bir hata olarak görmemiş. Bu resmi karlı havada denize giren bir kızı kurtarmak isteyen başka bir resme dönüştürmüş. Bu fotoğraf, benim ve bir çocuğumun ortak olarak dönüştürdüğümüz hatalı bir resimdir. Resmi ilk yapan çocuk, resimdeki kızın kafasını yamuk çizdiği için resmini hata kutusuna atmış. Ben ve öğrencim bu yamuk daireden Prenses Merida ve bir ayı olan bu resme dönüştürdük.

8 Burcu Yıldırım Hakkında: 1987 yılında Manisa da doğdu yılında Ege Üniversitesi Okul Öncesi Öğretmenliği Bölümünü kazandı yılında üniversiteden mezun oldu yılında Ağrı da birleştirilmiş sınıflı bir köy okuluna atandı yılı itibariyle İstanbul da görev yapıyor. TEMA Vakfı gönüllüsü ve her yıl sınıf ortamında Minik TEMA Eğitim Programlarını uyguluyor. Sınıf içinde doğal materyaller kullanarak, çocukların yaratıcılığını ortaya çıkarabileceği etkinlikler uygulamayı çok seviyor. Öğretmen Ağı na pilot döneminden beri dahil olan Burcu; şu an Değişim Elçisi Öğretmen olarak Ağ ın çeşitli araçlarını yaygınlaştırmaktadır.