HATA KAPSÜLÜ. Etkinliği Geliştirenler: Etkinliği Yazan: Berna Aslan. Hedef Öğrenim Kazanımları:

Transkript

1 HATA KAPSÜLÜ Etkinliği Geliştirenler: Berna Aslan (İngilizce öğretmeni), Burcu Yıldırım (Okul öncesi öğretmeni), Fettah Şen (Türkçe öğretmeni), Gözde Uysal (Matematik öğretmeni), Keziban Özdoğan (Türkçe öğretmeni), Sibel Ezgi Epik (İngilizce öğretmeni) Etkinliği Yazan: Berna Aslan Hedef Öğrenim Kazanımları: Hata yapmanın doğal bir süreç olduğunu ve hatalardan öğrenilebileceğini anlar. Hata lara farklı bakış açısıyla bakabilmeyi öğrenir ve empati becerisini geliştirir. Problem çözme becerisi gelişir. Süre: Etkinlik için 4 ders saati ( = 160 dk.) Süreç: 2 hafta (Yaş gurubuna ve özelliklerine göre süreç uzayıp kısalabilir.) Yaş Grubu: sınıflar Kullanılacak Malzemeler: Kapsül yapımı için; karton ya da plastik bir kutu ya da 5litrelik su şişesi, makas, yapıştırıcı, alüminyum folyo, şönil, boya kalemi, süslemek için farklı materyaller (Kapsül yapımı tamamen öğrencilerin yaratıcılıklarına bırakıldığından bu, sınıfça alınan bir karar olmalıdır. Alınan karar doğrultusunda materyaller değişiklik gösterecektir.) Uygulama için; aynı renkte küçük post-it not kağıdı ya da küçük kağıtlar

2 Yazardan Not: Öğretmen Ağı nın pilot dönemi olan döneminde, ATÖLYE işbirliğiyle yürütülen, tasarım odaklı düşünme metodolojisinin uygulandığı problem çözme sürecinde; farklı gruplar farklı sorunları çözmek üzere çalışmıştır. Bu etkinlik, Yaratıcı bir eğitim ortamı nasıl sağlanır? sorusuna cevap arayan Küçük Prens grubu tarafından geliştirilmiştir. Biz, sınıflarımızdaki en büyük problemlerden birinin öğrencilerin yaratıcılıklarının sınırlandırıldığını düşünen kişiler olarak birbirimizi bulup Küçük Prens ekibini oluşturduk. Grubumuz, farklı branşlardan ve farklı kademelerde çalışan öğretmenlerden oluşuyordu. Öğrencilerin içinde bulundukları sistemden dolayı her şeyi ya doğru ya da yanlış olarak gördüklerini, sonuçlara odaklandıklarını, farklı düşünürken kimin ne diyeceğinden çekindiklerini ve okul öncesinde yaratıcı olmaktan korkmaz iken, ilkokuldan sonra artık farklı düşünmediklerini gözlemledik. Daha sonra okullarımıza, hatta farklı şehirlerden gelenlerimiz, şehirlerine dönüp bu konuda hem öğretmen hem de farklı mesleklerden kişilerle saha araştırması yaptık. Yaptığımız saha araştırması süresince, yapılan röportajlar, öğrenci görüşleri ve kendi deneyimlerimizden edindiğimiz bilgiler doğrultusunda bir sürü veri elde ettik. Bir sonraki toplantıya geldiğimizde bunları paylaşıp analiz ettik. Yaptığımız bu çalışmanın doğrultusunda yaratıcılığı en çok kısıtlayan etmenin HATA yapmaktan korkmak olduğunu fark ettik. İnsanların yaratıcılığının, özgür düşünebilme fırsatı verildiğinde daha görünür olduğu; öğrencilerin, ezberci bir eğitime adapte olmak durumunda kaldığı, bu sebeple de hayatlarında hep tek bir cevabı aradıkları, sonuca odaklı kaldıkları ve sürecin hiç önemsemedikleri gibi sonuçlar ortaya çıktı. Biz grup olarak döndüğümüzde sınıfımızda kullanabileceğimiz, bir çocuğa bile olsa dokunabileceğimiz şeyler yapmak istiyorduk. Sistem değiştirmek gibi büyük hayallerin küçük adımlarla başlaması gerektiği konusunda hemfikir olduğumuz için birçok etkinlik fikri ortaya çıktı. Çıkan fikirlerden biri de HATA KAPSÜLÜ oldu. Etkinlik Özeti: İki hafta boyunca süren bir etkinlik olan Hata Kapsülü, öğrencilerin hata olduğunu düşündükleri eylemlerini yazıp attıkları temsili bir kutudur. Öğretmenler süreç boyunca, her hata yapıldığında, hatadan çok hatadan öğrenilen üzerine vurgu yapar ve bunu sürekli ön plana çıkarır. Etkinlik süreci, 4 dersi kapsayan alt etkinliklerden oluşur. Hatalarından bir şeyler öğrendiklerini söyleyen, fark eden öğrencileri sürekli yüreklendirir. Öğretmen; öğrencileri hata yapmaları için değil, eğer hata yaptılar ise ya da birileri onlara hata yaptıklarını söyledi ise, bunları kapsüle atmaları için hatırlatmalarda bulunur.

3

4 Nasıl? 1. Ders (40 dakika) Ön Hazırlık: Öğrencilerden bu ders için yukarıda kullanılacak malzemelerin getirilmesi istenir. Isınma Etkinliği (15 dakika) Öğretmen, derse öğrencilere Zaman kapsülü nedir? diye bir soru sorarak başlar. Öğrencilerden alınan cevaplar yeterli görülürse, bir sonraki soru sorulur ya da yeterli cevaplar verilmezse öğretmen toparlamak için bir tanım sunar: Zaman kapsülü, geleceğe bırakılacak eşya ve mektup notlarından oluşan bir hatıra kutusudur. Eşyalar konulduktan sonra saklanır ve belirlendiği tarihten önce de açılmaz. Öğretmen bu sefer Hata nedir? sorusunu sorar. Öğrencilerden aldığı cevapları poster kağıdına bir akıl haritası çizerek not eder ve verilen cevaplar üzerinden 4-5 dakikalık bir sınıf tartışması yapılır. Bu akıl haritası etkinlik sürecinin sonunda kullanılmak üzere saklanır. Bu süreç boyunca sınıfta da sergilenebilir. ÖĞRETMENE NOT: Bu aşamada öğrencilerin verdikleri tanımlara müdahale etmeyin. Amaç öğrencilerin hata dan ne anladıklarını görebilmektir. Öğretmen öğrencilere zaman kapsülüne benzer bir etkinlik yapacaklarını fakat bunun biraz daha farklı bir kapsül olacağını anlatır. Öğretmen öğrencilere Hata Kapsülü yapacaklarını söyler ve öğrencilerden bunun ne olabileceğine dair yanıtlar ister. Birkaç öğrenciden aldığı cevaptan sonra, hata kapsülünün ne olduğunu anlatır. Öğretmenin vereceği yönerge: Hata Kapsülü, öğrencilerin hatalarını bir süreliğine sakladıkları çok özel bir kutudur. Bu kutu o kadar özel bir kutudur ki kimse bu kutuyu zamanı gelmedikçe açamaz ve bu kutuya herkes istediğini özgürce yazabilir. Bu kutunun bir kuralı vardır, o da SAMİMİ olmaktır. Bu kutuya yapmış olduğunuz tüm hataları atabilirsiniz. Kimse sizin kim olduğunuzu bilmeyecektir. Bu kutuya, hata dediğiniz ya da başkalarının size hata olarak adlandırdıkları olayları bir kağıda yazarak atacağız. Ana Etkinlik (20 dakika) Öğrencilere etkinlik açıklanıldıktan sonra, ilk önce hata kapsüllerini tasarlamaları istenir. Öğrenciler sınıf sayısına göre ya gruplara bölünerek, ya herkes kendi kapsülünü ya da sınıfça bir kapsül tasarlarlar. Bu süreçteki en önemli nokta, öğrencilerin özgürce kendi yaratıcılıklarına bırakılarak tasarımlarını yapmalarıdır. Her tasarımın içine kağıt atabilecekleri bir bölümü olmalıdır. Öğretmen kapsülü ya da kapsülleri sınıfta muhafaza eder.

5 Çıkış Etkinliği (5 dakika) Öğrencilere birer post-it not kağıdı verilir ve öğrenciler bu kağıda hata kapsülünü neden yaptıklarını düşündüklerini birer cümleyle yazarlar ve sınıfın bir köşesine yapıştırırlar. Öğretmen öğrencilerin konuya olan yaklaşımlarını bu geri bildirim kağıtlarından yola çıkarak daha net bir şekilde anlayabilir. 2. Ders (40 dakika) Isınma Etkinliği (10 dakika) Öğretmen derse bir hata anektodu anlatarak başlar. Örnek hata senaryosu: Geçen sene başıma bir şey gelmişti. Bir öğrencim ödevini evde unutmuş ve ben de neden yapmadığını sormayarak ona ödev listemde eksi puan verdim. Daha sonra teneffüste onu sınıfta çok üzgün bir şekilde otururken gördüm. Yanına gittim ve ne olduğunu sordum. Bana ödevini yaptığını ama dün gece Fen sınavına çok çalıştığı için geç yattığını ve ödevini de bu sebeple çantasına koymayı unuttuğunu söyledi. Ödevini yapıp yapmadığını sorduğumda evde olduğunu söylediğinde, ona sebebini sormadan eksi puan verdiğimde de çok üzüldüğünü söyledi. Üzüldüğü nokta ise, eksi puan alması değil ona nedenini sormadığım içindi. Benim onu umursamadığımı düşündüğünü ve kendini çok değersiz hissettiğini söyledi. İşte o an çok büyük bir HATA yaptığımı anladım. Öğretmen anlattığı anektodun tam hata yaptığını söylediği noktasında durur ve öğrencilere şu soruyu sorar: Sizce bundan sonra ne yapmalıyım? Öğrencilerden birkaç cevap aldıktan sonra anektoda devam eder. Örnek hata senaryosu devamı: Ben de dediğiniz gibi ondan özür diledim ve aslında amacımın bu olmadığını söyledim. Ayrıca çok teşekkür ettim. Öğretmen, öğrencilere yeniden bir soru yöneltir: Sizce neden teşekkür ettim? Öğretmen öğrencilerden aldığı yanıtlarla birlikte konuyu toparlamak için şu şekilde sonlandırır: Teşekkür ettim çünkü arkadaşınız sayesinde yapmış olduğum hatanın farkına vardım ve hatamdan çok şey öğrendim. O günden sonra da bir daha böyle bir hata yapmamaya çalıştım. Ana Etkinlik (20 dakika) Öğretmen hatalarımızdan öğrenilebildiği konusuna vurgu yaparak, şimdi kendi yapmış oldukları hataları düşünmelerini ister. Sadece kendilerinin hata olarak gördüklerini değil, başkalarının da hata dedikleri şeyleri de düşünebilirler (Kendilerinin doğru bulduğu ama başkalarının hata dedikleri anlar da olabilir.). Öğretmen arka plana rahatlatıcı bir müzik koyar ve öğrencilerden gözlerini kapatmalarını ister. 1-2 dakika öğrencilere düşünmeleri için zaman verir. Daha sonra yavaş yavaş müziği kısarak, tamamen kapatır ve öğrencilerden gözlerini açmalarını ister. Öğrencilere küçük kağıtlar dağıtır ve bu hatalarını yazmalarını ister. Öğretmen öğrencileri kağıtlara isimlerini yazmamaları konusunda uyarır. Her hata için bir kağıt kullanılır.

6 Kağıtlar aynı renk olmalıdır ki daha sonra açılırken birbirlerinin kağıdını anlamasınlar. Hatalarını yazan öğrenciler kağıtlarını hata kapsüllerinin içine atarlar. Öğretmen öğrencilere bu hata kapsülünü 2 hafta sonra açacaklarını söyler. Bu süre içinde hata kapsülü/kapsüllerinin sınıfta kalacağını ve her hata yaptıklarında ya da biri onlara hata yaptıklarını söylediklerinde olayı yazıp içine atmalarını ister. Ya da akıllarına daha sonradan gelen eski hatalarını da yazabileceklerini söyler. Seçmeli bir etkinlik: Öğretmen öğrencilerle küçük eğlenceli bir seremoni ile hata kapsülünü kapatır; herkesi ayağı kaldırır. Öğrencilere kendisini yüksek sesle tekrar etmesini ister: Bu hata kapsül bizim sınıfımız için çok özel! Bu kapsüle hiç bir şekilde zarar vermeyeceğime, onu koruyacağıma, ona dürüst olacağıma söz veriyorum! Bu etkinlikle,sınıf kültürü ve birbirlerine olan güvenleri pekişmesi amaçlanır. Çıkış Etkinliği (10 dakika) Öğretmen öğrencileri yönergeyi verdikten sonra gruplara ayırır. Öğrenciler 5 dakika kendi aralarında düşündükleri ya da dile getirmek istedikleri hataları konuşurlar. Öğretmen her gruptan bir Zaman Tutucu seçer ve o kişi gruptaki herkese hatalarını anlatmak için 30 saniye zaman tutar. Daha sonra öğrencilerden anlatılanlardan bir hatayı seçmeleri istenir ve bu hatadan en az iki tane öğrenilecek şeyi bulmaları istenir. Gruptan bir kişi seçtikleri hatayı ve öğrenilecekleri bir A5 kağıdına yazar ve çıkmadan panoya asar. SÜREÇ: İki hafta boyunca öğrenciler sürekli hata kapsülü/ kapsüllerine hatalarını atmak için hatırlatılır. Öğretmen her hata yapıldığında hatadan çok hatadan öğrenilen üzerine vurgu yapar ve bunu sürekli ön plana çıkarır. Hatalarından bir şeyler öğrendiklerini söyleyen, fark eden öğrencileri sürekli yüreklendirir. Öğretmen öğrencileri hata yapmaları için değil, eğer hata yaptılar ise ya da birileri onlara hata yaptıklarını söylediler ise, bunları atmaları için hatırlatmalarda bulunur. 3. Ders (40 dakika) Isınma Etkinliği (5 dakika) Öğretmen derse adam asmaca oynayarak başlar. Adam asmaca da öğrenciler kelime değil bir cümleyi bulmaya çalışırlar: Bugün hata kapsülümüzü açacağımız için çok heyecanlıyım. Öğrenciler cümleyi bulana kadar harf söylemeye devam ederler. Ana Etkinlik (30 dakika) Öğrenciler çember yaparak otururlar. Bu süreçte gösterdikleri çaba için, hata yaptıkları ve bol bol öğrendikleri için öğrencileri kutlar ve hep birlikte kendilerini alkışlarlar. Öğretmen hata kapsülünden tek tek kağıtları çıkarmaya başlar. Eğer birden çok hata kapsülü var ise, tüm hatalar bir kutuda toplanır; çünkü bu etkinlikte, hataların kimin hatası olduğunun bilinmemesi çok önemlidir. Öğretmen okumaya başlamadan önce öğrencilere hataları kimin yaptığını sormamalarını, eğer isteyen olursa paylaşabileceğini, fakat anonim olarak devam edeceklerini söyler. Öğretmen bir hatayı okur ve grupça tartışırlar.

7 Tartışmayı yönlendirici sorular ile yönetir: Sizce bu bir hata mıdır? Neden/ neden değil? Sizce buna neden hata demiş/ demişler? Bu hata değilse, bunu hata gibi gören kişiye ne dersiniz? Bu hatadan neler öğrenebiliriz? Siz bu durumda olsaydınız ne yapardınız? Şu an arkadaşınız yanınızda olsa ona ne derdiniz? Öğretmen ve öğrenciler her kağıttan sonra hatadan öğrenilen yeni bilgiyi kutlamak için alkışlarlar. Ders süresi yeterli olduğu sürece bu süreç devam eder. Okunan hatalar artık bir daha kutuya konmaz ve öğretmen onları toplar. Çıkış Etkinliği (5 dakika) Öğretmen ilk ders yapılan hata nedir akıl haritasına öğrencilerle yeniden bakar ve yeniden Hata nedir? sorusunu sorar. Öğrencilerle hatanın yapılan yanlış olmadığını, hatalarından mutlu olmalarını çünkü hataların öğrenmek için yeni fırsatlar doğurduğunu vurgulayarak akıl haritasından buna ters düşen tanımları siler ve yeni tanımlar ekler. 4. Ders (40 dakika) Isınma Etkinliği (5-6 dakika) Öğretmen, öğrencileri gruplara ayırır ve her gruba üzerinde hata kapsülü nedir ve hata kapsülünden ne öğrendik? yazılı poster kağıtları verir. Öğretmen öğrencilere önlerindeki 3 dakika boyunca en önemli kuralın konuşmamak olduğunu söyler. Öğrenciler soruyu kendileri cevap verip diğer arkadaşlarının yazdıklarına katılıp katılmadıklarını ve nedenlerini belirtirler. Öğretmen öğrencilerin kendilerini sadece yazı yazarak değil, resim çizerek de ifade edebileceklerini söyler. Böylece hem yeni fikirler üretirler hem de beyin fırtınası yapmış olurlar. Etkinlik öğretmenin vereceği uyarı işaretiyle biter. Öğretmen posterleri duvarlara asar, ve gruplara etraftaki posterleri incelemeleri için 2 dakika verir. Ana Etkinlik ( 30 dakika) Öğretmen öğrencilere hata kapsülünden öğrendiklerini somutlaştırabilmeleri için bir etkinlik yapacaklarını söyler ve etkinlik seçeneklerini sunar: Karikatür çizme, şarkı yazma, poster yapma, kısa bir drama oyunu canlandırma, ve hikaye yazma. Öğretmen öğrencilerden seçtikleri etkinlikle hata kapsülünden ne anladıklarını, hata yapmanın ne kadar önemli olduğunu, hatalardan öğrenilebileceğini, denemekten vazgeçmemek gerektiğini, empati kurarak bazı hataların daha kolay çözülebileceğini ve kendilerinin daha farklı fikirlerinin de yer aldığı bir çalışma çıkarmalarını ister. Öğrenciler istedikleri etkinlikleri seçerek gruplar halinde ya da tekli olarak etkinliklerini tamamlarlar. Öğrencilere etkinliklerini tamamlamak için 20 dakika verilir. Son 10 dakikasında da öğrenciler ürünlerini sunarlar.

8 Çıkış Etkinliği (5 dakika) Öğretmen, öğrencilerden bu dersin ardından bir tweet attıklarını hayal etmelerini ister (ya da yaş grubuna göre, bunu gerçekten yapabilir.). Bir tweetin 140 karakter olduğunu hatırlatır ve tweetlerinde en az 4 tane hashtag (#) kullanmalarını ister. Verdiği post-it not kağıtlarına bu ders ile ilgili tweetlerini atarlar ve kapıya asarlar. ETKİNLİKLER SONRASI DEĞERLENDİRME SÜRECİ (2 hafta ve 3 ders sonrası) Öğretmen Hata kapsülündeki hatalar üzerinde konuşmayı artık haftalık rutinlere dönüştürür. Öğrenciler kutuya atmaya devam eder. Öğrencilerin hatayı algılama biçimlerinin değiştiğini gördüğü zaman bu tartışma rutinlerini, öğrencileri gruplara ayırarak, yönlendirici soruları gruplara vererek, kendilerinin yapmalarını sağlar. Öğretmen ise bu süreçte onları yakından izler ve gerekli gördüğü noktalarda müdahale eder. Berna Aslan Hakkında: Dokuz Eylül Üniversitesi Amerikan Kültürü ve Edebiyatı alanında lisansını tamamlarken pedagojik formasyon alıp 2006 yılında mezun oldu yılında CELTA, 2014 yılında CELT- YL programlarını tamamladı ve şu an Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Programları ve Öğretim alanında yüksek lisansını yapmaktadır. Öğretmenliğe İstanbul da mezun olduğu Mimar Sinan Koleji nde, Dr. Üstün Dökmen- Küçük Şeyler de, Terakki Vakfı Okulları nda öğretmenlik yaptıktan sonra, şimdi ENKA Okulları nda İngilizce Öğretmeni olarak görev yapmaktadır. Üç senedir Destination Imagination takım lideri olarak öğrencilerin yaratıcılıklarını ve problem çözme becerilerini geliştirmeleri için mentorluk yapmaktadır. Apple Mesleki Öğrenim (APL) eğitmeni, Microsoft Innovative Educator (MIE) uzmanı, ClassDojo Türkiye elçisi ve öğretmen eğitmenliği görevlerini de aynı zamanda sürdürmektedir. Eğitim teknolojileri, oyunlaştırma, yaratıcı ve eleştirel düşünme konuları üzerinde de uzmanlaşma çalışmalarını devam ettirmektedir. Tüplü dalış, yapay duvar tırmanışı, ve paintball sever. Çizgi roman okur, hayal kurar, merak eder ve bir gün Jedi Master seviyesine yükselmeyi ister. Öğretmen Ağı na pilot döneminden beri dahil olan Berna; şu an Değişim Elçisi Öğretmen olarak Ağ ın çeşitli araçlarını yaygınlaştırmaktadır.

9 EKLER Sınıfımda yaptığım Hata Kapsülü etkinlik uygulamalarında aşağıdaki gibi örnekler çıktı.