T.C. SÜLEYMAN DEMĠREL ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ. ESKĠġEHĠR ĠLĠ TÜRKMEN DAĞI, ICHNEUMONIDAE (HYMENOPTERA) FAUNASI ÜZERĠNE BĠR ARAġTIRMA

Transkript

1 T.C. SÜLEYMAN DEMĠREL ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ ESKĠġEHĠR ĠLĠ TÜRKMEN DAĞI, ICHNEUMONIDAE (HYMENOPTERA) FAUNASI ÜZERĠNE BĠR ARAġTIRMA Fatma EROĞLU DanıĢman: Prof. Dr. M. YaĢar AKSOYLAR YÜKSEK LĠSANS TEZĠ BĠYOLOJĠ ANABĠLĠM DALI ISPARTA 2010

2 TEZ ONAYI Fatma EROĞLU tarafından hazırlanan EskiĢehir Ġli Türkmen Dağı, Ichneumonidae (Hymenoptera) Faunası Üzerine Bir AraĢtırma adlı tez çalıģması aģağıdaki jüri tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Süleyman Demirel Üniversitesi Biyoloji Anabilim Dalı nda YÜKSEK LĠSANS TEZĠ olarak kabul edilmiģtir. DanıĢman : Prof. Dr. M. YaĢar AKSOYLAR (Ġmza) Süleyman Demirel Üniversitesi, Biyoloji Anabilim Dalı Jüri Üyeleri : Unvan, Adı ve Soyadı (Üniversite Adı, Anabilim Dalı) (Ġmza) Unvan, Adı ve Soyadı (Üniversite Adı, Anabilim Dalı) (Ġmza) Unvan, Adı ve Soyadı (Üniversite Adı, Anabilim Dalı) (Ġmza) Unvan, Adı ve SOYADI Enstitü Müdürü Not: Bu tezde kullanılan özgün ve baģka kaynaktan yapılan bildiriģlerin, çizelge, Ģekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden ku llanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükü mlere tabid ir.

3 ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa ĠÇĠNDEKĠLER... i ÖZET... iii ABSTRACT... iv TEġEKKÜR... v ġekġller DĠZĠNĠ... vi ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ... viii 1. GĠRĠġ KAYNAK ÖZETLERĠ MATERYAL VE YÖNTEM Materyal Yöntem ARAġTIRMA BULGULARI VE TARTIġMA EskiĢehir, Türkmen Dağı Ichneumonidae Fauna Listesi Pimplinae Pimpla spuria (Gravenhorst, 1829) Itoplectis maculator (Fabricius, 1775) Zaglyptus multicolor (Gravenhorst, 1829) Oxyrrherix carbonator (Gravenhorst, 1807) Acrodactyla quadrisculpta (Gravenhorst, 1820) Tryphoninae Tryphon atriceps (Stephens, 1835) Netelia (N.) fuscicornis (Holmgren, 1860) Cremastinae Pristomerus vulnerator (Panzer, 1799) Cryptinae Dichrogaster longicaudata (Thomson, 1884) Cryptus spinosus (Gravenhorst, 1829) Diplazontinae Diplazon laetatorius (Fabricius, 1781) Banchinae i

4 Exetastes gracilicornis (Gravenhorst, 1829) Metopiinae Exochus sp. (Gravenhorst, 1829) Chorinaeus funebris (Gravenhorst, 1829) Ichneumoninae Coelichneumon rudis (Fonscolombe, 1847) Tersilochinae Probles versutus ( Holmgren, 1860) Campopleginae Campoletis sp. (Förster, 1869) SONUÇ KAYNAKLAR ÖZGEÇMĠġ ii

5 ÖZET Yüksek Lisans Tezi ESKĠġEHĠR ĠLĠ TÜRKMEN DAĞI, ICHNEUMONIDAE (HYMENOPTERA) FAUNASI ÜZERĠNE BĠR ARAġTIRMA Fatma EROĞLU Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı DanıĢman: Prof. Dr. M. YaĢar AKSOYLAR Bu çalıģma EskiĢehir ili Türkmen Dağının Ichneumonidae (Hymenoptera) faunası türlerini saptamak amacı ile gerçekleģtirilmiģtir. Mayıs Kasım 2009 ayları arasında saha çalıģması yapılan bu araģtırmada, farklı yüksekliklere üç Malaise tuzağı kurulmuģtur ve 10 altfamilyaya ait 86 birey sayısından 17 tür bulunmuģtur. Bunlardan Acrodactyla quadrisculpta (Gravenhorst, 1820) ve Probles versustus (Holmgren, 1860) Türkiye için yeni kayıtlar olarak bulunmuģtur. Toplanan örneklerin altfamilyalara göre sayısal dağılımı: Pimplinae den 8, Tryphoninae den 2, Campoplaginae 25, Cremastinae den 3, Diplozantinae den 2, Tersilochinae den 5, Metopiinae den 2, Cryptinae den 12, Ichneumoninae den 20, Banchinae den 7 tanedir. Bu türler ise, Pimplinae ait Pimpla spuria (Gravenhorst, 1829), Itoplectis maculator (Fabricius, 1775), Zagylptus multicolor (Gravenhorst, 1829), Acrodactyla quadrsiculpta (Gravenhorst, 1820), Oxyrrherix carbonator (Gravenhorst, 1807); Tryphoninae ait Tryphon atriceps (Stephens, 1835), Netellia fuscicornis (Holmgren, 1860); Tersilochinae ait Probles versustus (Holmgren, 1860); Campopleginae ait Campoletis sp. (Förster, 1869); Cremastinae ait Pristomerus vulnerator (Panzer, 1799); Ichneumoninae ait Coelicheumon rudis (Fonscolombe, 1847); Cryptinae ait Cryptus spinosus (Gravenhorst, 1829), Dichrogaster longicaudata (Thomson, 1884); Diplozantinae ait Diplazon laetatorius (Fabricius, 1781); Banchinae ait Exetastes graciicornis (Gravenhorst, 1829) ve Metopiinae ait Chorinaeus funebris (Gravenhorst, 1829), Exochus sp. (Gravenhorst, 1829) türleridir. Bu çalıģmada tespit edilen her türün sinonimleri, genel coğrafik dağılıģları ve konaklarına dair bilgiler verilmiģtir. Anahtar Kelimeler: EskiĢehir, Türkmen Dağı, Hymenoptera, Ichneumonidae. 2010, 63 sayfa iii

6 ABSTRACT M.Sc. Thesis AN INVESTIGATION ON ICHNEUMONIDAE (HYMENOPTERA) FAUNA OF TURKMEN MOUNTAIN IN ESKISEHIR PROVINCE Fatma EROĞLU Suleyman Demirel University Natural and Applied Sciences Graduate School Department of Biology Supervisor: Prof. Dr. M. YaĢar AKSOYLAR This study aims to determine the species of Ichneumonidae (Hymenoptera) fauna in Türkmen Mountain in EskiĢehir City in Turkey. In this study, which is done between May 2009 and November 2009, samples were collected from three stations with Malaise traps placed on different altitude. 17 species were found from 86 samples belonging to 10 subfamilies. Two of these species, Acrodactyla quadrisculpta (Gravenhorst, 1820) and Probles versustus (Holmgren, 1860) are found to be new species for Turkey record. Quantity distribution of collected samples according to their subfamilies is as follows: 8 Pimplinae, 2 Tryphoninae, 25 Campoplaginae, 3 Cremastinae, 2 Diplozantinae, 5 Tersilochinae, 2 Metopiinae, 12 Cryptinae, 20 Ichneumoninae, and 7 Banchinae. These species are; Pimpla spuria (Gravenhorst, 1829), Itoplectis maculator (Fabricius, 1775), Zagylptus multicolor (Gravenhorst, 1829), Acrodactyla quadrisculpta (Gravenhorst, 1820), Oxyrrherix carbonator (Gravenhorst, 1807) from Pimplinae; Tryphon atriceps (Stephens, 1835), Netellia fuscicornis (Holmgren, 1860) from Tryphoninae; Probles versustus (Holmgren, 1860) from Tersilochinae ; Campoletis sp. (Förster, 1869) from Campopleginae; Pristomerus vulnerator (Panzer, 1799) from Cremastinae; Coelicheumon rudis (Fonscolombe, 1847) from Ichneumoninae, Cryptus spinosus (Gravenhorst, 1829), Dichrogaster longicaudata (Thomson, 1884) from Cryptinae; Diplazon laetatorius (Fabricius, 1781) from Diplozantinae; Exetastes graciicornis (Gravenhorst, 1829) from Banchinae; and Chorinaeus funebris (Gravenhorst, 1829), Exochus sp. (Gravenhorst, 1829) from Metopiinae. In this study, synonyms, general geographical distributions and host information for each identified species are given. Key Words: EskiĢehir, Türkmen Mountain, Hymenoptera, Ichneumonidae 2010, 63 pages iv

7 TEġEKKÜR Tez danıģmanım sayın Prof. Dr. M. YaĢar AKSOYLAR'a, bana bu konu üzerinde çalıģma imkânı sağladığı, fikirlerini ve zamanını benden esirgemediği için çok teģekkür ederim. Ayrıca, tezimin ilk aģamasından itibaren her konuda, özellikle literatür temini ve teģhis iģlemlerinde, bilgi ve tecrübelerini benimle paylaģan sayın Yrd. Doç. Dr. M. Faruk GÜRBÜZ ve doktora öğrencisi, yüksek biyolog AyĢegül ÖZDAN a teģekkürü bir borç bilirim. Sevgili teyzem Uzman Veteriner Hekim Dr. Arife ERTÜRK'e önerilerinden dolayı teģekkür ederim. Tez dönemi boyunca manevi desteklerini hiç eksik etmeyen, her zaman yanımda olan, çok sevdiğim annem Zühra ERMAN' a, babam Eyüp ERMAN' a ve ablam Kezban BAKIRCI' ya çok teģekkür ederim. Kayınvalidem Nurhan EROĞLU ve kayınpederim Selahattin EROĞLU beni bu dönem boyunca hiç yalnız bırakmadılar, kendilerine teģekkürü bir borç bilirim. Canım kardeģim Kamil ERMAN ve eģi AyĢegül ERMAN' a, tez yazımı aģamasıda bana verdikleri destekten ötürü teģekkür ederim. ÇalıĢmalarım sırasında, benden manevi desteklerini hiçbir zaman esirgemenyen, arazide dahi Malaise tuzaklarının kurulması ve örneklerin toplanması sırasında beni yalnız bırakmayan ve varlıkları ile beni her daim mutlu eden, oğlum Erman Ata, kızım Erin Ecem ve eģim Sertaç EROĞLU' na teģekkür ederim. Tez dönemi boyunca bana karģı göstermiģ oldukları sabır ve verdikleri sevgi için onlara minnettarım. Fatma EROĞLU ISPARTA, 2010 v

8 ġekġller DĠZĠNĠ ġekil 3.1. EskiĢehir ve Türkmen Dağı haritası (Ocak, vd., 2008) ġekil 3.2. EskiĢehir Türkmen Dağı nda seçilen istasyonlar (GE, 2010) ġekil 3.3. Malaise tuzaklarnın kurulduğu istasyonlardan görüntüler ġekil 4.1. Pimpla spuria; lateral ġekil 4.2. Itoplectis maculator; (a) baģ önden, (b) lateral ġekil 4.3. Zaglyptus multicolor; (a) kanat, (b) baģ önden, (c) lateral, (d) arka bacak.26 ġekil 4.4. Oxyrrherix carbonator; (a) lateral, (b) baģ önden ġekil 4.5. Acrodactyla quadrisculpta; (a) lateral, (b) baģ önden, (c) bacaklar ġekil 4.6. Tryphon atriceps; (a) lateral, (b) baģ önden ġekil 4.7. Netelia (N.) fuscicornis; (a) lateral, (b) baģ önden ġekil 4.8. Pristomerus vulnerator; (a) lateral, (b) baģ önden ġekil 4.9. Dichrogaster longicaudata; (a) lateral, (b) baģ önden, (c) kanat ġekil Cryptus spinosus; (a) lateral, (b) anten, (c) bacaklar, (d) ovipozitör ġekil Diplazon laetatorius; (a) lateral, (b) baģ önden ġekil Exetastes gracilicornis; (a) lateral, (b) baģ önden, (c) bacaklar ġekil Exochus sp.; lateral ġekil Chorinaeus funebris; (a) lateral, (b) baģ önden ġekil Coelichneumon rudis; (a) lateral, (b) baģ önden ġekil Probles versutus; (a) lateral, (b) baģ önden ġekil 5.1. Tüm istasyonlarda toplanan örnek sayısının aylara göre dağılım grafiği.. 41 ġekil , 2 ve 3. istasyonlarda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre dağılım grafiği ġekil , 2 ve 3. istasyonlarda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre dağılım grafiği vi

9 ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre yüzde dağılımı ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre yüzde dağılımı ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre dağılım grafiği ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre yüzde dağılımı ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre yüzde dağılımı ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre dağılım grafiği ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre yüzde dağılımı ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre yüzde dağılımı ġekil Tüm istasyonlarda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre dağılım grafiği ġekil Tüm istasyonlarda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre yüzde dağılımı ġekil Tüm istasyonlarda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği ġekil Tüm istasyonlarda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre yüzde dağılımı ġekil Tüm istasyonlarda toplanan örnek sayısının eģeye göre dağılım grafiği.54 vii

10 ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ Çizelge 3.1. Ġstasyonların genel özellikleri Çizelge 5.1. Altfamilya ve türlerin istasyonlara göre dağılımları ve bolluk frekansları viii

11 1. GĠRĠġ Ichneumonidae, Hymenoptera nın tür sayısı bakımından en geniģ familyasını oluģturmakta ve bütün böcek gruplarının % 5 - % 8 ini kapsamaktadır (Townes, 1969a). Parazitoit böcekler içinde önemli bir yer tutan Ichneumonidae familyası Palearktik Bölgede , dünyada ise den fazla türü kapsamakta olup 25 alt familyaya ayrılır. Bu familyanın Banchinae ve Ichneumonidae altfamilyalarına ait türler, kültür bitkilerinde önemli zararlara sebep olan Lepidoptera takımından Sesiidae, Yponomeutidae, Gelechidae, Tortricidae, Pyralidae, Geometridae, Lasiocampidae, Sphingidae, Lymantriidae, Noctuidae, Arctidae, Pieridae, Nymphalidae gibi familyalara bağlı türler de parazitoittir (Townes, 1969a). En son Yu ve Horstmann tarafından 1997 de hazırlanan Ichneumonidae kataloğuna göre, dünyada tür listelenmiģtir. Bu listede toplam 8711 tür Palearktik bölge içerisinde yer almaktadır (Yu and Horstmann, 1997a). Townes (1969) a göre ülkemizde ise 383 ichneumonid türü bulunmaktadır (Kolarov, 1995a). Parazitoit olmaları, zararlı olan bir takım böcekleri ortadan kaldırmaları ve çiçekli bitkilerin döllenmesinde etkili olmaları ichneumonidlerin önemini arttırmaktadır. Ayrıca ichneumonidlerin, biyolojik mücadele ve doğal dengenin korunmasında etkin bir role sahip oldukları çeģitli bilim adamları tarafından ortaya konmuģtur (Clausen, 1940; Townes, 1969a; Townes 1971; Gauld, 1984). Yaygın olarak tanınan arılar, eģek arıları ve karıncaları da içine alan Insecta sınıfının en önemli takımlarından biridir. Ichneumonidae familyasına parazitoit özelliğe sahip olmaları nedeniyle Asalak Arılar denilmektedir (Gauld ve Bolton, 1988). Borror vd, (1964) e göre, Ichneumonidae familyasının sistematikteki yeri; Takım: Hymenoptera, Alttakım: Apocrita, Üstfamilya: Ichneumonoidea, Familya: Ichneumonidae (Latreille, 1802) olarak tanımlanmıģtır. Perkins 1941 de yaptığı bir çalıģmada, Ichneumonidea üstfamilyasını 14 alt familyaya ayırmıģtır. Townes 1971 tarihli çalıģma raporunda Ichneumonidea üstfamilyasını 26 altfamilya ayırmıģ ve sınıflandırmada Townes in sınıflandırması esas alınmıģtır. Günümüzde ise 35 alt familyadan daha fazla olduğu bildirilmiģtir (Yu 1

12 and Horstmann, 1997b). Ichneumonidea çoğu parazitik olan hymenopterler gibi taksonomik problemler nedeniyle tam olarak açıklığa kavuģmamıģtır. Ichneumonidlerin erginleri bitki özleri ile beslenmesine karģın, larvalarının hepsi baģta, Lepidoptera takımı olmak üzere Coleoptera, Diptera, Hymenoptera, az sayıda Neuroptera, Trichoptera, Hemiptera ve Arachnida takımlarına bağlı türlerde parazit olarak yaģarlar. Parazitoit grubuna giren böcekler, tek bir zararlı böcek türünü konak olarak kullanırlar. Parazitoitler konaklarının sadece ergin öncesi evresini kullanmaları ve sonuçta bu konağı öldürmeleri sebebiyle gerçek parazitlerden ayrılırlar. Parazitoitler, konaklarından beslenmede ve üremede faydalanırlar. Parazitoitler Tachinidae, Diptera, Strepsiptera ve Hymenoptera paraziti olarak çok fazla türü ifade ederler. Parazitoit türlerin konakları fitofajdır. Yani bitkisel besinlerle beslenen böceklerdir. Bunlar Lepidoptera, Coleoptera, Diptera ve Homoptera takımlarına ait böceklerdir. Parazitoit türler, konakları gibi holometabol böceklerdir. Tam baģkalaģım gösteren böceklerin larva ve pupa evrelerine sahip olduklarından uygun konak oluģtururlar. Parazitoit türler için iki tanımlama yapılmaktadır, geliģmelerini konak içerisinde tamamlayanlara endoparazitoit, konak dıģında tamamlayanlara da ektoparazitoit adı verilmektedir (Hassel ve Wages, 1984). Endoparazitoitlerin konak içerisine bıraktıkları yumurtalardan sadece bir tanesi geliģirse Soliter endoparazitoit, çok sayıda yumurta geliģir ise Gregar endoparazitoit adını alırlar. Ichneumonidaelerin büyük bir kısmı konak seçiciliğine sahiptirler. Çoğu soliter parazitoit, birkaç farklı altfamilyası ise gregar parazitoitlerdir. Parazitoitler saldırı stratejilerine göre, konağın geliģimini engelleyen ve larval temas iliģkilerine dayanarak 2 önemli alt kategori olan Koinobiont ve Idiobiont a ayrılırlar. Koinobiont konağın geliģmesine izin verir ve larva genellikle konak vücudu içinde beslenir (endoparazitoit). Bunun tersi olarak idiobiontlar konağın geliģimini durdururlar (ektoparazitoit) (Gauld ve Bolton, 1988; Althoff, 2003). Bu nedenle biyolojik ajan olarak kullanılmaları önemlidir. Ichneumonidlerin hepsi biyolojik ajan olarak görev almaz, fakat çoğu diğer parazitoidler kadar etkilidir. 2

13 Parazitoidler eğer yüksek konak spesifikliği varsa biyolojik kontrol programlarında kullanılırlar. Sıcak ve nemli tropik bölgelerde, pek az türü ise kurak ve sıcak alanlarda dağılıģ gösterirler. Ichneumonidlerin yaģadığı yerler genellikle orman ekosistemleridir (Godfray, 1994). Hymenoptera takımında den fazla parazitoit tür bulunmaktadır (Vinson, 1976). Parazitoit böceklerin %80 i Hymenoptera takımına aittir (Quicke, 1997). Fakat bu türlerin çok azının biyolojik özellikleri, konak parazitoit iliģkileri ve biyolojik mücadeledeki fonksiyonları ile çalıģılmıģtır (Vinson, 1985). Doğada, canlılar arasındaki beslenme iliģkisi sonucu, zararlı böcek popülasyonunu baskı altında tutan doğal bir denge mevcuttur. DıĢarıdan herhangi bir müdahale yapılmadığı sürece zararlı ve yararlıların popülasyon yoğunlukları denge halinde olup bunun düzeyi de genelde ekonomik zarar eģiğinin altındadır. Fakat dıģarıdan bu sisteme yapılacak müdahaleler dengenin bozulmasına sebep olur. Yararlı organizmanın popülasyonu azalırken, zararlı organizmanın popülasyonunda aģırı artıģ olur. Artan popülasyon sonucunda zararlının etkisini azaltmak için çeģitli savaģ yöntemleri kullanılır (Öncüer, 1993). Zararlı böcekler ile mücadelede günümüzde en fazla kullanılan yöntemlerden birisi kimyasal mücadeledir. Kimyasal mücadele amacıyla kullanılan pestisitlere karģı zararlı böceklerin zamanla direnç kazandıkları yanı sıra doğada dengeyi sağlayan yararlı böceklerinde ölümüne neden olmaktadır. Zararlı böceklere karģı yıllardır uygulanmakta olan kimyasal mücadelenin yerini alabilecek farklı yöntemlere yönelme sonucu Entegre Zararlılar Yöntemi (Integrated Pest Management, IPM) adı altında yeni bir yöntem ortaya çıkmıģtır (Takada vd., 2001; Edge vd., 2001). Entegre mücadele; Zararlı türlerin popülasyon dinamikleri ve çevre ile iliģkilerini dikkate alarak uygun olan tüm mücadele yöntemlerini ve tekniklerini uyumlu bir Ģekilde kullanarak, zararlıların popülasyon yoğunluklarını ekonomik zarar seviyesinin altında tutan bir zararlı yöntem sistemidir. Bu yöntem içinde Biyolojik Kontrol Yöntemi canlı veya cansız ortama hiçbir zararı olmaması, zararlının kontrolünde daha ucuz olması, çevre kirliliğine yol açmaması ve ekolojik dengenin korunmasına katkı sağlaması nedeniyle çok tercih edilmektedir ve kimyasal 3

14 mücadeleye alternatif olan bu Ģekildeki biyolojik mücadele çalıģmaları günümüzde yoğunluk kazanmaktadır (Gül ve Gülel, 1995). Biyolojik mücadele çalıģmalarında, tabiatta süre gelen doğal dengeden faydalanılarak biyolojik kontrol mekanizması esas alınır (Öncüer, 1993). Zararlı bir böcek türüne karģı biyolojik mücadelenin uygulanabilmesi için, öncellikle o zararlıyı kontrol eden faydalı böcek türünün veya türlerinin bilinmesi gerekir (Greathed ve Waage, 1983). Ichneumonidlerin biyolojik mücadele ve doğal dengenin korunmasında etkin bir role sahip oldukları bilinmektedir (Clausen, 1940; Townes, 1969a; Townes, 1971; Gauld, 1984). Kısaca, biyolojik mücadele zararlı popülasyonunun baģka bir canlı popülasyonu ile baskılanmasını ifade eder (Greathead ve Waage, 1983). Zararlıyı baskılama amacıyla kullanılan türe biyolojik kontrol etmeni denir. Bu amaçla değiģik makro ve mikro organizma türleri kullanılabilir (Greathead ve Waage, 1983; Godfray, 1994 ; Conradt vd., 2002; Lemos vd., 2003). Biyolojik mücadelenin amacı ise zararlı böcek türlerinin üreme ve hayat döngüsünü engellemektedir. Parazitoitlerin mücadelede etkili bir Ģekilde kullanılabilmesi için mücadelesi yapılacak zararlının en yaygın olduğu zamanda yeteri kadar bulunması gerekir. Zararlı bir böcek türüne uygulanacak biyolojik mücadele için ilk önce o zararlıyı kontrol eden faydalı böcek türünü veya türlerini tespit etmek amacıyla arazi çalıģmalarının yapılması gerekir. Böylece biyolojik mücadelede kullanılacak organizmalar tabiattan toplanarak zararlı türün bulunduğu ortama bırakılır. Ülkemiz bulunduğu coğrafi konumdan dolayı, değiģik iklim ve bitki örtüsüne sahip olması nedeni ile oldukça zengin, zararlı ve faydalı faunalara sahiptir. Ülkemizde yakın zamana kadar ichneumonidlerin faunistik çalıģmaları üzerinde fazla durulmamakla birlikte genellikle bazı böcek grupları üzerinde faunistik ve taksonomik çalıģmalar yapılmıģtır. ÇalıĢma alanı olarak seçilen EskiĢehir Türkmen Dağı Ichneumonidae (Hymenoptera) faunası üzerinde Ģimdiye kadar herhangi bir çalıģma yapılmamıģ olması bu bölgenin faunistik açıdan çalıģılmasında önemli bir etken olmuģtur. Ayrıca bu bölgede tanımlı tür sayısının artırılması, bölgede bulunabilecek ülkemiz ve EskiĢehir için yeni kayıt tür sayısının artırılması ve Türkiye faunasına katkı sağlanması açısından çok önemlidir. Bu çalıģma ile bu alanın 4

15 Ichneumonidae faunası çıkartılmıģ, genel olarak türlerin habitat, konak ve bolluk değerleri dağılıģ ve konak tercihleri belirlenmiģtir. Bu sahada Ichneumonidae familyası üzerine ilk kez böyle bir çalıģma yapılmıģ olması ve Ichneumonidae faunasının belirlenmesi, Türkiye faunasına önemli sistematik bilgiler sağlamıģtır. Türkmen Dağı kütlesi EskiĢehir ve Kütahya illeri sınırında, 39º 16' 00"- 39º 38' 00" kuzey enlemleri ile 30º 06' 00" - 30º 36' 00" doğu boylamları arasında bulunmaktadır. Kütlenin batısında Kütahya ili, doğusunda EskiĢehir iline bağlı Seyitgazi ilçesi, güneyinde Afyon ili, kuzey doğusunda ise EskiĢehir ili bulunmaktadır (Güner, 2006). Türkmen Dağı Orman vejetasyonu m. den baģlamaktadır. Alanın en yaygın orman ağacı Pinus nigra subsp. pallasiana (Karaçam) dır. Bu türün tahrip olduğu m. yükseklikler arasında Cistus laurifolius (Laden) topluluğu, m. yükseklikleri arasında Pinus sylvestris (Sarıçam) ve Fagus orientalis (Doğu kayını), aralarında kar örtüsünün uzun zaman kaldığı taģlık, kayalık, nemli ve soğuk kuzey yamaçlarda Populus tremula (Titrek kavak) topluluğu yerleģmiģtir. Yaprak döken ağaçlar arasında en yaygın tür Quercus pubescens (Tüylü meģe) ve Cohutea cilicia yer almaktadır. Step vejetasyonu, köylerin çevresinde, Kalabak ağaçlandırma sahasında ve tahrip olmuģ orman alanlarında gözlenmektedir. Bu alanlarda; Thymus (Kekik), Astragalus (Geven), Verbascum stachydifolium (Sığırkuyruğu), Lathyrus laxiflorus (Mürdümük), Adonis aestivalis subsp. Aestivalis, Acanthus hirsutus (Ayıpençesi), Teucrium polium (Tüylü kısamahmut) bitki türleri bulunur. Bölgede gözlenen çok yıllık step elemanları ise, Salvia sp. (Adaçayı), Astragalus sp. (Geven), Allium sp., Convolvulus sp., Stipa sp. dir. Alanda, 1750 m. ve üzerindeki sub-alpin çayır vejetasyonu bulunmaktadır. Buralarda, Colchium sp. (Çiğdem), Gagea sp., Potentilla sp., Rosa sp., gibi türlere rastlanmaktadır. Alanın kuzeye bakan nemli alanlarında yer alan nemli dere vejetasyonu ise, Pinus nigra subsp. pallasiana nın yerini alan P. sylvestris, Fagus orientalis ve Carpinus betulus (Adi gürgen) a oluģmaktadır. Ayrıca nemli yerlerde, Salix sp. (Söğüt), Euonymus sp., Acer sp. (Akçaağaç) gibi higrofil ağaçlar yer almaktadır (Yamaç, 2004). Türkmen Dağı için yıllık ortalama sıcaklık 8.4 C, ortalama yüksek sıcaklık 17.2 C, 5

16 ortalama düģük sıcaklık 4.0 C, en soğuk aylar ocak ve Ģubat ( 4.2 C), en sıcak ay 17.6 C ile ağustos tur. Türkmen Dağı alanı için yağıģın en fazla nisan (103.8 mm), en az ağustos (23.2 mm) aylarında olduğu görülmektedir (Anonim, 2005). Türkmen Dağı kütlesinin özellikle kuzey yamaçlarında, kuzey ve batıdan gelen nemli hava akımları etkili olmaktadır (Güner, 2006). 1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası'nın Ankara paftası içerisinde kalan Türkmen Dağı kütlesini ağırlıklı olarak riyolit, dasit, bazalt, k iltaģı, killi-kumluçörtlü kireçtaģı ana kayaları oluģturmaktadır. Kütle üzerinde sarıçamın yayılıģ gösterdiği kuzey yamaçlarda dasit, güney yamaçlarda ise riyolit ana kayalarının hakim olduğunu bildirmektedir (Güner, 2006). Kütle genel olarak neojen yaģlı olup, Söğüt Ovası nın güneyinde mesozoik, jura-kretase ve permien-mesozoik yaģlı seriler de mevcuttur (Pamir ve Erentöz, 1975). Ülkemizde Ichneumonidae familyasına ait türler ile ilgili bazı çalıģmalar yapılmıģ ise de, diğer ülkelerde yapılmıģ olan çalıģmalara oranla oldukça sınırlı sayıdadır. Bu nedenle, bu tezin baģlıca amacı; EskiĢehir Türkmen Dağı Ichneumonidae faunası yönünden araģtırılarak tespit edilecek türlerin taksonomik açıdan değerlendirilmesi, Türkiye Ichneumonidae faunasına tür çeģitliliği açısından yeni katkılarda bulunulması, önceden bilinen türlerin coğrafi açıdan dağılım sınırlarının geniģletilerek bunların zoocoğrafik dağılımlarının açıklanmasına katkıda bulunulması, sonuçların baģta biyolojik mücadele araģtırmaları olmak üzere diğer biyolojik çalıģmalara katkı sağlaması, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü nde oluģturulmakta olan böcek koleksiyonunun zenginleģtirilmesi Ģeklinde sıralanabilir. 6

17 2. KAYNAK ÖZETLERĠ Ichneumonidlerin sınıflandırması ve kataloglandırılmasında dünyada bazı çalıģmalar mevcuttur. Bunlardan belli baģlı olanları 20 nci yüzyılın ortalarından baģlayarak kronolojik olarak Ģu Ģekilde sıralanabilir: Ichneumonidae familyasının bazı taksonomik karakterlerini açıkladıktan sonra 20 altfamilyayı kapsayan bir "altfamilya tanı anahtarı düzenlemiģtir. Bu çalıģmada, Ichneumonidae altfamilyası hakkında genel bilgiler, tribus ve cinsler için tanı anahtarları, cinslerin kısa tanımları ve tür tanı anahtarları mevcuttur. Ayrıca birçok türün, anahtarlara yardımcı taksonomik Ģekilleri de verilmiģtir (Perkins, 1959). Doğu Palearktik Bölgenin Ichneumonidae familyasının 22 altfamilyası ve bunların tribus ve cinsleri için de bir tanı anahtarı düzenlenmiģtir. Bu altfamilyalara bağlı 413 cins ve 2274 türün sinonimleri ve bunların yayınlandığı literatür, yayılıģları ve tespit edilen konukçuları bu tanı anahtarında belirtilmiģtir (Townes vd., 1965). Diğer bir önemli çalıģmada ise, Cremastinae, Tersilochinae, Anomalinae, Campopleginae (=Poroziontinae) altfamilyaları kapsamında incelenen türler Ophioninae alt familyası içinde ele alınmıģtır (Townes, 1969a ve Fitton 1976). Ichneumonidea; Braconidae, Ichneumonidae, Stephanidae ve Gasteruptiidae olmak üzere 4 familyaya ayrılmıģ ve Ichneumonidae familyası 26 altfamilya altında incelenerek bunların içerisinde 1250 cinsin ve bu cinslere bağlı binlerce türün bulunduğunu tespit edilmiģtir (Townes, 1969b). Townes, Ichneumonidae familyasının dünya cinslerini dört bölüm halinde incelemiģtir (Townes, 1969b ve 1971). Palearktik Bölgede Pimplini tribus una bağlı Itoplectis ve Apecthis türler için yeni tanı anahtarı Kasparyan tarafından düzenlenerek mevcut anahtara yardımcı olacak taksonomik karakterlerin Ģekilleri verilmiģtir (Kasparyan, 1973). Diğer bir çalıģmasında Kasparyan, Palearktik bölgenin Pimpla ya ait 28 türün tanı anahtarını düzenlemiģ ve bu türlerin taksonomik karakterlerin Ģekillerini vermiģtir. Yeni tür 7

18 olan Pimpla caucasica, P. femorella, P. albociliata, P. pamirica nın orijinal tanımlarını yapmıģtır. Her bir türün sinonimlerini, yayılıģlarını ve konukçularını belirlemiģtir (Kasparyan, 1974). Avrupa Ichneumonidae türlerinin gözden geçirilerek yeniden revizyonu sonucunda, Pimplinae, Tryphoninae, Xoridinae altfamilya türler ile Cryptinae alt familyasına ait Gelini tribus türleri üzerinde sistematik yorumlarda bulunulmuģtur (Kasparyan, 1981 ve Aubert, 1987). Ġsrail Ichneumonidae faunası çalıģmalarında bu faunaya ait 14 alt familya ve 212 tür listelemiģtir. Bu türlere ait tanı, sinonim ve konukçularda belirtilmiģtir (Aubert vd., 1984). Diğer bir çalıģmada, Balkan ülkelerinden toplanan Ophioninae, Anomaloninae, Metopiinae, Mesocharinae, Acaenitinae, Oxytorinae, Orthopalmatinae, Collyriinae, Orthocenyrinae, Diplazontinae ve Ichneumoninae altfamilyalarına ait toplam 85 tür hakkında bilgi verilmiģtir (Kolarov, 1989a). Daha sonra Bulgaristan Cremastinae altfamilyasına ait 16 tür belirlenerek, bunlardan 2 tanesinin Bulgaristan, 6 tanesinin bilim dünyası için yeni tür olduğunu saptanmıģtır (Kolarov, 1989b). Aynı araģtırmacının Arnavutluk taki Ichneumonidae familyası çalıģmasında, bu familyaya ait 8 altfamilya ve 38 tür bildirilmiģtir (Kolarov, 1992) tarihinde yapılan Ġspanya nın Cremastinae faunası çalıģmasında 28 tür tespit edilmiģtir. Bu türlerden iki tanesi yeni tür olarak kayıtlara geçmiģtir (Kolarov, 1996). Dünya Ichneumonidae Kataloğunun hazırlanması çalıģması 1997 tarihinde yapılmıģtır. Bu kataloğa göre Palearktik bölgede Anomalinae 212, Banchinae 422, Campopleginae 1018, Collyriinae 8, Cremastinae 131, Ctenopelmatinae 803, Diplazontinae 171, Metopiinae 319, Ophioninae 197, Pimplinae 330 ve Tryphoninae den 577 tür tespit edilmiģtir (Yu and Horstmann, 1997b). Bulgaristan Ichneumonidae faunası ile ilgili yapılan diğer bir çalıģmada Pimplinae, Xoridinae, Acaenitinae ve Collyriinae altfamilyalarının cins, tür anahtarları ve türlerin dağılıģı ve bilinen konakları açıklanmıģtır (Kolarov, 1997a). Bu çalıģmaya ilaveten, Yunanistan ve Bulgaristan Ichneumonidae faunasına ait 53 tür saptanmıģtır (Kolarov, 1998). Yalnız yaģayan endoparazitoit Coptera occidentalis'in olgunlaģmamıģ evrelerinin morfolojisi ve geliģmesi, pupa evresinde konak Ceratitis 8

19 capitata içinde incelenerek parazitoit yumurtaların hymenopter form tipinde olduğu gözlenmiģtir. Bu çalıģmada larvaya ait 3 evre tanımlanmıģtır (Kazimirova ve Vallo, 1999). Kolarov (2000), Balkan yarımadasının Itoplectis cinsi ne ait dağılıģ, konak ve zoocoğrafik bilgilerini vermiģtir. Jonaitis (2000), Litvanya'da Ichneumonidae faunasının Metopiinae altfamilyasına ait 50 tür belirlemiģtir ve bunlardan 27 tanesi Litvanya faunası için yeni kayıttır. 10 cinse ait olan bu 50 türün kataloğu bu çalıģmada sunulmuģtur. Her tür için, bulunduğu yer ve zaman, toplanan örnek sayısı, cinsiyeti, toplayan, yaģam mekânı, konak ve dağılımı bilgileri sunulmuģtur. Palearktik Bölgenin Tersilochinae altfamilyasından Gelanes (Horst) cinsine ait 6 yeni tür tanımlanan bir araģtırmada aynı cinsin 10 türü için bir tanı anahtarı verilmiģtir (Khalaim, 2002). Litvanya da Cryptinae altfamilyasına ait yeni bir tür olan Mesoleptus tobiasi sp. n. tanımlanmıģtır (Jonaitis, 2004). Aynı sene, Tersilochinae altfamilyasına ait Barycnemis (Först), Episathmus (Först) ve Spinolochus (Horst) cinslerinin Palearktik Bölge türleri gözden geçirilerek, bu türlerin genel dağılımı verilmiģtir. Bu çalıģmada, Asya nın Barycnemis e ait 6 yeni tür tanımlanmıģ ve Palearktik Bölge Barycnemis türlerine ait bir tanı anahtarı verilmiģtir (Khalaim, 2004). Aynı zamanda, Orthocentrinae ait Eusterinx (Först.) Palearktik Bölge türleri gözden geçirilerek bu türlerin genel dağılımı da verilmiģtir (Humala, 2004). Belçika ve Lüksemburg Ichneumonidae faunası ile ilgili hazırlanan katalogda 1487 tür listelenmiģtir (Thirion, 2005). Londra Doğa Tarihi Müzesinde bulunan Tersilochinae altfamilyasına ait örnekler 2006 da tanımlanmıģtır. Bunlar; Ġtalya dan Palpator sicilicus, Tunus tan P. turpilucricupidus, Etipyoya dan Tersilochus abyssinicus ve T. rusticulus, Yeni Zelanda dan Zealochus gauldi ve Z. postfurcalis olarak belirlenmiģtir (Khalaim, 2006). Kolarov (2007), bu çalıģma Ģimdiye kadar Yunanistan da bilinen bütün Ichneumonidae (Hymenoptera) ailesinin tüm türlerinin kayıtlarını kapsamaktadır. Her türün genel dağılımı eklenmiģtir. 9

20 Polonya Ichneumonidae faunasına ait olan Phytodietus cinsine ait olan türlerin dağılımı ve biyolojisi ile bu türlerin listesini verilmiģtir (Ambroziak, 2007). Ambroziak ve Sawoniewicz, Kasparyan tarafından Polonya da toplanan ve Avrupa Ichneumonidae faunası için yeni bir tür olan Phytodietus (Phytodietus) antennator un dağılımı ve biyolojisi hakkında bilgiler vermiģtir (Ambroziak ve Sawoniewicz, 2007). Bennett (2008), Bu çalıģmada suda yaģayan hymenoptera takımına ait türlerin bir özeti sunulmuģ. Suda yaģayan hymenopteraların parazitoit özellikte olduğu vurgulanmıģtır. Toplam olarak, 11 familyadan 150 tür suda yaģayan hymenoptera olarak tanımlanmıģtır (Toplam tanımlanan türlerin yüzde 0.13'ü). Ülkemizde bu konu ile ilgili yapılan taksonomik ve sistematik çalıģmalar ise oldukça sınırlıdır. Ġlk kez 45 Ichneumonidae türü listelenerek bu örnekler arasından dünya için yeni bir tür olan Cremastus anatolicus'un tanımı verilmiģtir (Sevidy, 1959). Ġren (1960), Yponomeuta malinellus Zell. ve Y. padellus L.'un 12 parazitoiti olarak Pimpla turionellae L. ve Itoplectis maculator (F.), Özdemir (1981) pamuk alanlarından Exeristes roborator (F.) ve Sparganothis pilleriana (Schiff.)'da Pimpla turionellae L., Pimpla sp., Diadegma sp.; Ostrinia nubilalis Hbn. de Eriborus tenebrons Grav. da, Phaeogenes nigridens Wesm. de, Pimpla spuria Grav. yı parazitoiti olarak belirlemiģtir. Tuatay vd. (1972), ülkemizin değiģik bölgelerinden toplanan 29 Ichneumonidae türü tespit etmiģlerdir. Doğanlar (1982), Doğu Anadolu Bölgesinde bazı Lepidoptera türlerinde parazitoit 11 Ichneumonidae türünü belirlemiģtir. Kolarov (1986), Türkiye nin Metopiinae altfamilyası ve Exochus a ait türleri revize edip, Exochus ergini olarak tanımlamıģtır. Kolarov (1987), Balkan Yarımadası ve Türkiye ninde içinde bulunduğu Doğu Akdeniz Ülkelerinden toplanıp Macaristan Tabiat Tarihi Müzesinde bulunan Ichneumonidae örneklerinin incelenmesi sonucunda Pimplinae, Tryphoninae ve Cryptinae altfamilyalarına bağlı 112 türü faunistik liste halinde sunmuģtur. Yeni bir tür olan Aritranus jordanicus un orijinal tanımını yapmıģtır. Türkiye'den Pimplinae ye ait Scambus detritus, S. brevicornis, Dolichomitus messor, Zatypota bohemani, Itoplectis tunetana, Perithous divinator türleri ile Tryphoninae ye ait 4, Cryptinae ye ait 10 tür tespit etmiģtir. Aubert (1989), Türkiye'den toplanan örneklerden dünya için yeni 15 türün tanımını vermiģtir. Özdemir ve Kılınçer (1990), Ġç Anadolu Bölgesinden Pimplinae ve 10

21 Ophioninae ait 35 tür listelenmiģtir. Kolarov (1994), Bulgaristan ve Türkiye de gece aktif olan ichneumonidleri araģtırmıģ ve 29 tür listelemiģtir. Tryphoninae den Netelia fuscicornis, Ophion obscuratus, Enicospilus ramidulus un yayılıģları hakında bilgi vermiģtir. Yurtcan vd. (1994), yeni ve az bilinen Türkiye Anomolinae türlerini taksonomik olarak incelemiģ ve 8 tür saptanmıģtır. Türlerin bilinen konakları, yayılıģları, lokalite ve zoocoğrafik bilgileri verilmiģtir. Kolarov (1995a, b), Türkiye Ichneumonidae faunası ile ilgili bir katalog hazırlamıģtır. Bu kataloga 21 altfamilyaya ait 383 tür listelemiģtir. Türlerin sinonimleri, Türkiye ve dünya dağılıģları verilmiģtir. Bu altfamilyalardan; 11 Pimplinae den 34, Tryphoninae 16, Banchinae 29, Ctenopelmatinae 26, Cremastinae 11, Campopleginae 53, Diplazontinae 10, Ophioninae 17, Anomalinae 14, Metopinae 22, Acaenitinae 5, Collyriinae den 1 tür listelenmiģtir. Ġtalya ve Akdeniz ülkeleri Cremastinae faunası çıkartılmıģ 31 tür bulunmuģtur. Bunlardan altısı Türkiye faunası için yeni kayıt gösterilmiģtir. Özdemir (1996), Ġç Anadolunun Banchinae dan 17 ve Ichneumoninae den 24 tür listelemiģ bunların 22 tanesini Türkiye için yeni kayıt olarak göstermiģtir. Gürbüz (1996), Isparta ili meyve bahçelerinde elde edilen parazitoitlerden 11 Ichneumonidae türü saptamıģtır. Kolarov vd. (1997a,b), Türkiye de ender bulunan Ichneumonidae türlerini incelemiģler ve 46 tür belirlemiģlerdir. Bozcaada ve Gökçeada ichneumonid faunası çıkartılmıģ 38 tür listelenmiģ ve 17 si Türkiye için yeni kayıttır. Kolarov (1997b), Balkan yarımadası, Türkiye ve Kıbrıs Cremastinae altfamilyasına ait 63 tür listelemiģtir. Bu çalıģmada 3 yeni kayıt verilmiģ ve bunlardan Nothocremastus beyarslani türünü ise Urfa dan dünya için yeni bir tür olarak tanımlamıģtır. Pekel (1998), Erzurum ili ve çevresinin Cremastinae faunasına ait 12 tür listelemiģtir. Bunlardan 3 türü yeni kayıt olarak vermiģtir. Bu türler; Pristomerus pallidus (Panzer), Temelucha discoidalis (Szepligeti) ve Temelucha lucida (Szepligeti) dır. Kolarov vd. (1999), Türkiye Ichneumonidae faunası 33 tür belirlemiģlerdir. Bunlardan 10 tür Türkiye için yeni kayıt olarak verilmiģtir. Pimplinae ve Tryphoninae ait E. phragmatidis, Tromatobia oculatoria, Pimpla hypocondriaca, P. spuri, Tryphon atriceps, T. signator türlerinin genel coğrafik dağılımları ve bilinenlerin konakları hakkında bilgi verilmiģtir. Yurtcan vd. (1999), Türkiye 11

22 Ichneumonidae faunasının Diplozantinae ve Ichneumoninae ye ait 15 tür belirlemiģlerdir. Bunlardan sekiz tanesi Türkiye için yeni kayıttır. Özbek vd. (2000), Türkiye Ctenopelmatinae ve Campopleginae ait 17 tür belirlemiģler ve bunlardan beģ tanesi Türkiye için yeni kayıt olarak verilmiģtir. Kolarov vd., (2000) nin Ophioninae altfamilyası ile ilgili yaptıkları çalıģmalarda14 tür saptanmıģtır. Bunlardan, Ophion vrevicornis, O. costatus, O. parvulus, O. pteridis, Enicospilus inflexus, Barytatocephalus mocsaryi türleri ve Barytatocephalus sp. cinsi Türkiye Ichneumonidae faunası için yeni kayıttır. Böylece, Türkiye deki Ophioninae ye ait cins sayısı 6 ya ve tür sayısı 24 e yükselmiģtir. Özdemir (2001) in Ġç Anadolu Bölgesi nde yaptığı çalıģmalar sonucunda Diplazontinae ye ait 5 tür; Sussaba erigator, S. pulchella, Syrphoctonus elegans, S.nigritarsus ve Tymmophorus obscuripes, Tryphoninaeye ait 7 tür; Exenterus abruptorius, Netelia (Netelia) denticulator, N. (Paropheltes) parvula, N. (Paropheltes) tarsata, N. (Paropheltes) terebrator, Phytodieus griseanae ve P. polyzonias, Türkiye Ichneumonidae faunası için yeni kayıt olarak eklenmiģtir. Yurtcan vd. (2002), Trakya Tryphoninae türlerinden 11 cinse ait 26 tür tespit etmiģ 10 tanesi ülkemiz için yeni kayıt olarak verilmiģtir. Bu yeni kayıtlardan bazıları Tryphon atriceps, T. signator ve Monoblastus brachyacanthus dır. Gürbüz ve Aksoylar (2004), Ichneumonidae faunasına ait 6 türü Türkiye için yeni kayıt olarak vermiģlerdir. Bu türler; Pimplinae ye ait Tromatobia ornata ve Stronyglopsis abdominalis, Tryphoninae ye ait Tryphon auricularis ve Thibetoides acerbus, Ctenopelmatinae ye ait Pion crassipes ve Cremastinae altfamilyasına ait Temelucha tricolorata dır. Kolarov ve Gürbüz (2004), Pimplinae ye a ait 26 tür vermiģlerdir. Bunlardan 5 tanesi Türkiye için yeni kayıttır. Gürbüz (2005), Nisan 2001 ve Temmuz 2003 tarihleri arasında Isparta bölgesindeki Ichneumonidae faunası incelenmiģtir. Toplam Ichneumonidae familyasına ait 37 tür bulunmuģ, 25 cins ve 12 altfamilyaya aittir. 13 tür Pimplinae, 6 adet Tryphoninae, 3'er adet Cremastinae ve Diplozantinae, bununla beraber Ctenopelmatinae, Ophioninae, Anomaloninae ve Banchinae türlerinden 2'Ģer tane ve 1'er adet Campopleginae, Metopiinae, Acaenitinae and Collyrinae türlerinden 12

23 bulunmuģtur. Gürbüz ve Kolarov (2005), Parablastus anatolicus sp.n. yeni tür olarak tanımlamıģlardır. Gürbüz ve Kolarov (2006a), Tryphoninae ye ait 21 tür vermiģlerdir. Bunlardan 6 tanesi Türkiye için yeni kayıttır. Gürbüz ve Kolarov (2006b), Collyria isparta sp.n. yeni tür olarak tanımlamıģlardır. Kolarov ve Gürbüz (2006), Türkiye Ichneumonidae faunası için Anomaloninae dan 32 tür, Banchinae dan 61 tür, Ophioninae dan 23 tür ve Xoridinae dan 8 tür bildirmiģlerdir. Ayrıca Isparta, Burdur ve Antalya da yaptıkları çalıģmalarda Banchinae den Türkiye faunası için 2 yeni tür kaydederek bu sayı 63 e, Anomaloninae den 1 yeni tür kaydederek bu sayı 33 e çıkarılmıģtır. Bu türler Banchinae altfamilyasından Alloplasta piceator ve Lissonota (Lissonota) compar, Anomaloninae altfamilyasından Kokujewiella vicaria dır. Kolarov ve Gürbüz (2007), Cryptinae a ait 26 tür vermiģlerdir. Bunlardan 15 tanesi Türkiye için yeni kayıttır. Bu türlerden 4 tanesi Türkiye için yeni kayıttır. Gürbüz ve Kolarov (2008), Türkiye Cryptinae altfamilyasından Cryptini tiribusuna ait 39 tür faunistik olarak çalıģılmıģtır. Saptanan türler yılları arasında Isparta ve Çevre illerdentoplanmıģtır. Her bir türün genel dağılımı verilmiģtir. Bu türlerden 9 tanesi Türkiye için yeni kayıt özelliği taģımaktadır. Bu türler; Agrothereutes parvulus, Aritranis longicauda, Cryptus dianae, Cryptus subspinosus, Hidryta sordida, Hoplocryptus confector, Hoplocryptus fugitivus, Listrognathus (Listrognathus) furax ve Pycnocryptodes reticulator dur. Gürbüz vd., (2009a) tarihleri arasında Isparta'daki Ichneumonidae faunasını incelemiģlerdir. Toplam olarak, 47 tür, 37 cins ve 12 altfamilya buldukları çalıģmalarında; 15 tür Ctenopelmatinae, 6 tür Banchinae, 5 tür Typhoninae, 4 tür Pimplinae, 4 tür Cryptinae, 4 tür Anomaloninae, 3 tür Campoplaginae, 2 tür Ophioninae ve 1 er tür Cremastinae, Metopiinae, Collyriinae ve Diplazontinae altfamilyalarından türler bulunmuģtur. Gürbüz vd., (2009b), Kasnak MeĢesi Tabiatı Koruma Alanında yapılan çalıģma sonucu 5 tür Türkiye için yeni kayıt olarak 13

24 belirtilmiģtir. Kolarov ve Yurtcan (2009), Cremastinae üzerine yapılan çalıģma ile 4 tür Türkiye için yeni kayıt olarak belirtilmiģ ve Temelucha turcata erkeği ilk defa tanımlanmıģtır. Kolarov vd., (2009) bu çalıģmada yeni bir ichneumonid türünün cinsi olan Exochus (Exochus protuberans Kolarov & Çoruh, sp. n.) tanımlanmıģtır ve Türkiye de 25 tanesi yeni bir türe ait olan toplam 39 Metopiinae cinsine ait bilgiler verilmiģtir. 14

25 3. MATERYAL VE YÖNTEM 3.1. Materyal ÇalıĢma sahası olarak seçilen Türkmen Dağı, EskiĢehir'in güneybatısında b ulunur ve Ģehir sınırları içerisindeki en yüksek noktaya sahiptir. Türkmen Dağı nın en yüksek noktası 1826 m dir. ġekil 3.1. EskiĢehir ve Türkmen Dağı haritası (Ocak, vd., 2008) Kütlede kuzey-güney doğrultusunda dizilen tepelerin en önemlileri; Tekketepe (1429 m), KocataĢtepe (1519 m), Tokmaklıtepe (1395 m), Sansartepe (1669 m), Kalegüneytepe (1693 m), Damlakale Tepesi (1631 m), Deliksınırtepe (1694 m), Yongalıgeyik Tepesi (1682 m), Ardıçlıktepe (1673 m) ve Kızılsivritepe dir. Bayat, Göcenoluk, Güllüdere, Salihler Sandıközü ve Lütfiye köyleri Türkmen Dağı eteklerinde bulunur. GeniĢ çam ormanlarıyla kaplıdır. 1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası'nın Ankara paftası içerisinde kalan Türkmen Dağı kütlesini ağırlıklı olarak riyolit, dasit, bazalt, kiltaģı, killi-kumlu-çörtlü kireçtaģı ana kayaları oluģturmaktadır (Güner, 2006). 15

26 Türkmen Dağı nda yıllık ortalama yağıģ miktarı aylara göre Ģu Ģekilde gerçekleģmektedir: Ocak ayında 63.1 mm, Ģubat ayında 53.4 mm, mart ayında 61.4 mm, nisan ayında mm, mayıs ayında 90 mm, haziran ayında 49.4 mm, temmuz ayında mm, ağustos ayında 23.2 mm, eylül ayında 27.4 mm, ekim ayında 59.8 mm, kasım ayında 71.2 mm, aralık ayında 83.4 mm olarak tespit edilmiģtir (Rasat süresi 17 yıl). Nem oranı yağıģ miktarlarına paralel, sıcaklık derecelerine ise ters orantılı olarak değiģim göstermektedir. ÇalıĢma alanının ortalama sıcaklık değerleri 1550 m yükseklik için incelendiğinde en yüksek ortalama sıcaklık değeri ağustos ayında 17.6 ºC, en düģük -4.2 ºC ile ocak ve Ģubat aylarında görülür. Sıcaklığın mevsimlere göre dağılımına gelince; en yüksek sıcaklığın yaz aylarında, en düģük sıcaklığın kıģ aylarında olduğu gözlenmektedir. Bölgede, temmuz ve ağustos ayları ortalama 17.5 ºC sıcaklık ile senenin en sıcak aylarıdır. (Anonim, 2005). Türkmen Dağı sahasında yayılım gösteren ana vejetasyon ormanlık, çayır ve çalılık bölgelerini içerir. Kütle üzerinde sarıçamın yayılıģ gösterdiği kuzey yamaçlarda dasit, güney yamaçlarda ise riyolit ana kayalarının hâkim olduğunu bildirmektedir (Güner, 2006). Kütle genel olarak neojen yaģlı olup, Söğüt Ovası nın güneyinde mesozoik, jura-kretase ve permien-mesozoik yaģlı seriler de mevcuttur (Pamir ve Erentöz, 1975). Türkmen Dağı kütlesinde ağaç katını sarıçam (Pinus sylvestris subsp. hamata) oluģturmaktadır. Ancak karıģıma yer yer karaçam (Pinus nigra J.F.Arnold subsp. nigra var), titrek kavak (Populus tremula) ve doğu kayını (Fagus orientalis Lipsky.) münferit olarak karıģmaktadır (Güner, 2006). Ormanlık alan haricinde zengin mevsimsel bitki örtüsü de ormanlık vejetasyon içerisinde oldukça büyük bir yayılım gösterir. Bu türlere örnekler Ģu Ģekildedir: Fagus orientalis Lipsky, Quercus cerris L. var. cerris, Populus tremula L., Coryllus avellana L. var. avellana, Carpinus betulus L., and Salix alba L. Bunlara ek olarak, Quercus trojana P.B.Webb., Q. petraea (Matt.) Liebl. subsp. iberica (Steven ex M. Bieb.) Krassiln., Q. infectoria Olivier subsp. infectoria, Q. pubescens Willd., Juniperus oxycedrus L. subsp. oxycedrus, Crataegus monogyna Jacq. subsp. monogyna ve Cistus laurifolius L. gibi bazı ağaç formasyonuna sıklıkla rastlanır. Bu sahada aynı zamanda Thymus longicaulis C.Presl subsp. longicaulis var. subisophyllus (Borbás) Jalas, Astragalus strictispinis Boiss., A. lydius Boiss., Acantholimon acerosum (Willd.) Boiss. var. 16

27 3. Ġstasyon 2. Ġstasyon 1. Ġstasyon acerosum, Teucrium polium L., Acanthus hirsutus Boiss., Globularia orientalis L., Salvia aethiopis L., S. dichroantha Stapf, Convolvulus arvensis L., Verbascum glomeratum Boiss., Trigonella crassipes Boiss., ve insan aktivitesi sonucu oluģan ikincil bozkır alanda yer alan Poaceae yer almaktadır (Ocak, 2008). Bu Ģekilde zengin bir vejetasyon yapısına sahip olan Türkmen Dağı Ichneumonidae faunasının tespiti, tez çalıģmasının ana konusunu ve toplanacak örnekler de araģtırma materyallerini oluģturmaktadır. Bölgenin Ichneumonidae faunasını saptamak amacıyla farklı yüksekliklere bağlı olarak 3 istasyon belirlenmiģtir. Bu istasyonların genel özellikleri Çizelge 3.1 de verilmiģtir. Çizelge 3.1. Ġstasyonların genel özellikleri LOKALĠTE HABĠTAT KOORDĠNAT Bölge: Aktarmaç Mevki: Ilıca köyü Yükseklik: 1000 m Kuzey bakı Karaçam (Pinus nigra), buğday (Triticum sativum), arpa (Hordeum vulgare), tek yıllık otsu bitkiler K D Bölge: Yanık alan Mevki: Ġdrisyayla köyü Yükseklik: 1300 m Sarıçam (Pinus sylvestris), tüylü meģe (Quercus pubescens), tek yıllık otsu bitkiler K D Güney bakı Bölge: Belce Mevki: Kalabak köyü Yükseklik: 1500 m Karaçam (Pinus nigra), sarıçam (Pinus sylvestris), tek yıllık otsu bitkiler K D Güney bakı ÇalıĢma materyalini, tez süresince EskiĢehir Türkmen Dağı ndan toplanan ergin Ichneumonidae örnekleri oluģturmaktadır. Arazi çalıģmaları, Mayıs - Kasım 2009 döneminde, 7 aylık süreç boyunca 2 ve 3 haftalık düzenli dönemlerde gidilmiģtir. 17

28 Malaise tuzaklarıyla yakalanan örneklerin alınması 2 ve 3 haftalık dönemlerde olmuģtur. Arazi çalıģmaları esnasında farklı yükseklik, topografik yapı ve vejetasyona sahip habitatlardan yeterince örnek toplanmasına dikkat edilmiģtir. ġekil 3.2. EskiĢehir Türkmen Dağı nda seçilen istasyonlar (GE, 2010) Arazi çalıģması için uygun yüksekliklerde üç ana istasyon belirlenmiģtir. Bu istasyonlara yüksekliğe bağlı olarak m. aralıklarla yerleģtirilen üç Malaise tuzağından yararlanılmıģtır. Örnekleme alanlarının koordinatları Orman Bölge Müdürlüğünden elde edilmiģtir. 18

29 (a) (b) (c) (d) (e) (f) ġekil 3.3. Malaise tuzaklarının kurulduğu istasyonlardan görüntüler. 1. istasyon, Ilıca (a, b); 2. Ġstasyon, Ġdrisyayla (c, d); 3. Ġstasyon, Kalabak (e, f) 19

30 3.2. Yöntem Laboratuara getirilen örneklere yumuģatılma iģlemi yapılmıģtır. Malaise tuzaklarındaki örneklerin preperasyonu için izopropil alkol kullanılmıģtır. Ġzopropil alkol, Malaise tuzaklarında alkolün etkisiyle sertleģen materyali yumuģatarak preparasyona yardımcı olmuģtur. Bu iģlemden sonra, örnekler stereomikroskop (SMZ645, Nikon) altında uygun böcek iğneleriyle (000, 00, 0 ve 1 numara) iğnelenerek etiketlenmiģtir. Uygun Ģekilde iğnelenen örnekler standart müze materyali haline getirilmiģtir. Materyal özelliklerini belirten lokal etikette ise; istasyon ismi, yükseklik, toplama tarihi, toplayıcının adı ve örneğin eģey bilgileri yer almaktadır. Örnekler Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi böcek müzesindeki dolaplarda koleksiyon olarak saklanmaktadır. Etiketlenen örnekler, stereo mikroskop (SZX12, Olympus) altında ayırt edici taksonomik karakterlerine göre alt familya, cins ve tür seviyelerine göre ayırt edilerek mikroskoba ataç edilmiģ bir dijital kamera (Camedia 5060) yardımıyla fotoğrafları çekilmiģtir. Örneklerin teģhisinde Townes (1969), Kasparyan (1973, 1981, 1990), Fitton vd. (1988), Gupta (1990), Kolarov (1997a,b) yayınlarından yararlanılmıģtır. Örneklerin istatistiksel dağılımında, istasyonlardaki Malaise tuzaklarının yakaladığı örnekler ayrı ayrı değerlendirilmiģtir. TeĢhis edilen örnekler için altfamilya ve tür çeģitliliklerinin, istasyonlara (yüksekliğe) bağlı olarak dağılımları ve bolluk frekansları belirtilmiģtir. Dolayısıyla, yüksekliğe bağlı toplam tür sayısı grafikleri ile bu tür içerisinde bilinenlerin zoocoğrafik dağılımları elde edilmiģtir. Grafiklerin çiziminde Numbers (Iworks program paketi, Apple) çizim programı kullanılmıģtır. Bolluk frekansı, bir araģtırma alanından bir türe ait birey sayısı ile tüm türlere ait toplam birey sayısı arasındaki yüzde oranıdır (Krebs, 1994). Türlerin bolluk frekansı değerleri de aģağıda verilen formülle hesaplanmıģtır. 20

31 Bolluk frekansı A türüne ait birey sayısı Tüm türlere ait birey sayısı 100 Türlerin bolluk frekansı kategorilerinde Engelmann ın vermiģ olduğu gruplandırma dikkate alınmıģtır (Maczey, 2004): En Baskın > 10.0 Baskın Az Baskın Nadir En nadir

32 4. ARAġTIRMA BULGULARI VE TARTIġMA 4.1. EskiĢehir, Türkmen Dağı Ichneumonidae Fauna Listesi Yapılan arazi çalıģmaları sonucu, Malaise tuzağı ile toplanan örnekler sistematik araģtırmalar sonucunda, EskiĢehir Türkmen Dağı Ichneumonidae familyasından, Pimplinae, Tryhoninae, Campopleginae, Cremastinae, Diplazontinae, Cryptinae, Banchinae, Tersilochinae, Metopinae, Ichneumoninae altfamilyalarına ait 17 tür tespit edilmiģtir. AĢağıda altfamilyalar ve tür listesi verilmiģtir. Pimplinae ait Pimpla spuria (Gravenhorst, 1829), Itoplectis maculator (Fabricius, 1775), Zagylptus multicolor (Gravenhorst, 1829), Acrodactyla quadrsiculpta (Gravenhorst, 1820), Oxyrrherix carbonator (Gravenhorst, 1807); Tryphoninae ait Tryphon atriceps (Stephens, 1835), Netellia fuscicornis (Holmgren, 1860); Tersilochinae ait Probles versustus (Holmgren, 1860); Campopleginae ait Campoletis sp. (Förster, 1869); Cremastinae ait Pristomerus vulnerator (Panzer, 1799); Ichneumoninae ait Coelicheumon rudis (Fonscolombe, 1847); Cryptinae ait Cryptus spinosus (Gravenhorst, 1829), Dichrogaster longicaudata (Thomson, 1884); Diplozantinae ait Diplazon laetatorius (Fabricius, 1781); Banchinae ait Exetastes graciicornis (Gravenhorst, 1829) ve Metopiinae ait Chorinaeus funebris (Gravenhorst, 1829), Exochus sp. (Gravenhorst, 1829) türleridir. 22

33 Pimplinae Pimpla spuria (Gravenhorst, 1829) Pimpla spuria; Gravenhorst, Ichneumonologia Europaea, Pars III, 1097 pp. ġekil 4.1. Pimpla spuria; lateral Ġncelenen Materyal: 1. istasyon, 1000 m, , 1. Konakları: Agonopterix heracliana (Linnaeus, 1758), Calliteara pudibunda (Linnaeus, 1758), Cydia funebrana (Treitschke, 1835), C. pomonella (Linnaeus, 1758), Cynaeda dentalis (Denis & Schiffermüller, 1775), Etiella zinckenella (Treitschke, 1832), Eupoecilia ambiguella (Hübner, 1796), Hyphantria cunea (Drury, 1773), Lobesia botrana (Denis & Schiffermüller, 1775), Loxostege sticticalis (Linnaeus, 1761), Naranga aenescens (Moore, 1881), Pempelia genistella (Duponchel, 1836), Agonopterix propinquella (Treitschke, 1835), Canephora hirsuta (Poda, 1761), Depressaria pastinacella (Duponchel, 1838), Eupithecia vulgata (Haworth, 1809), Gypsonoma aceriana (Duponchel, 1843), Larentia clavaria (Haworth, 1809), Lymantria dispar (Linnaeus, 1758), Ostrinia nubilalis (Hübner, 23

34 1796), Yponomeuta padella (Linnaeus, 1758), Y. malinella (Zeller, 1838) (Yu and Horstmann, 1997b). Genel Coğrafi DağılıĢı: Batı Palearktik, Doğu Palearktik, Avrupa, Oriental (Yu and Horstmann, 1997b). Türkiye DağılıĢı: Ankara-ġereflikoçhisar-AyaĢ ve Karadeniz Bölgesi (Özdemir ve Kılınçer, 1990), Adana-Balcalı, Pozantı, Saimbeyli, Adıyaman-GölbaĢı, Edirne- Hadımağa, Gaziantep-Oğuzeli, Hatay-Dörtyol-Karıncalı, Ġçel-Namrun, Kırklareli- Ġğneada-Limanköy, Vize-Kömürköy, ġanlıurfa-atatürk Barajı, Tekirdağ-IĢıklar (Kolarov ve Beyarslan, 1994), Balıkesir-Ġvrindi-Güngörmez, Bilecik-Küplü, Bursa- Aksu, Cumalıkızık, Ġncirli, YeniĢehir, YeĢiltarla, Çanakkale-Bayramiç-Evciler (Kolarov vd., 1997a), Çanakkale-Bozcaada-Merkez, Gökçeada-Aydıncık, Kale, Tigem, Ugurlu (Kolarov vd., 1997a), Erzurum-Oltu-Çamlıbel, Uzundere-ġelale (Kolarov vd., 1999), Afyon-Bayat-Köroğlu, Sincanlı-Akören, Denizli-Tavas- Tekkeköy, Manisa-Gördes-GüneĢli, Muğla-Marmaris-Değirmenyanı, UĢak-Banaz (Kolarov vd., 2002), Çanakkale-Gelibolu-EvreĢe, Edirne-Tavuk Ormanı, Ġstanbul- Sarıyer-Bilezikçi Çiftliği, Kırklareli-Kızılcıkdere, Tekirdağ-Çerkezköy (Yurtcan, 2004), Adana-Halep Çamlığı (Buncukçu, 2008). 24

35 Itoplectis maculator (Fabricius, 1775) Ichneumon maculator; Fabricius, Systema Entomologiae, sistens Insectorum classes, ordines, genera, species. Flensburgi et Lipsae, 832 pp. (a) (b) ġekil 4.2. Itoplectis maculator; (a) baģ önden, (b) lateral Ġncelenen Materyal: 3. istasyon, 1500 m, , 1. Konakları: Aleiodes pallidator (Thunberg, 1824), Lema cyanella (Linnaeus, 1758), Hypera murina (Fabricius, 1792), Diprion pini (Linnaeus, 1758), Lymantria dispar (Linnaeus, 1758) ve (Yu and Horstmann, 1997b). Türkiye deki DağılıĢı: Ankara, EskiĢehir, Konya, NevĢehir, Yozgat (Özdemir ve Kılınçer, 1990), Erzurum (Kolarov vd., 1999), Çanakkale, Ġstanbul, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ (Yurtcan, 2004), Artvin, Bayburt, Erzurum, GümüĢhane, Rize, Kars (Çoruh vd., 2005), Kasnak MeĢesi-Isparta (Kırtay, 2008). Genel Coğrafi DağılıĢı: Batı Palearktik, Doğu Palearktik, Avrupa (Yu and Horstmann, 1997b). 25

36 Zaglyptus multicolor (Gravenhorst, 1829) Polysphincta multicolor; Gravenhorst, Ichneumonologia Europaea, Pars III, 1097 pp. (a) (b) (c) (d) ġekil 4.3. Zaglyptus multicolor; (a) kanat, (b) baģ önden, (c) lateral, (d) arka bacak Ġncelenen Materyal: 1. istasyon, 1000 m, , 1. Konakları: Araniella cucurbitina (Clerck, 1757), Clubiona phragmitis (Koch, 1843), Enoplognatha lineata (Clerck, 1757), Euryclubiona reclusa (Sterghiu, 1985), Meta merianae (Scopoli, 1763) ve (Yu and Horstmann, 1997b). Genel Coğrafi DağılıĢı: Batı Palearktik, Doğu Palearktik, Avrupa, Ortadoğu (Yu and Horstmann, 1997b). Türkiye DağılıĢı: Adıyaman-Besni, Elazığ-Baskıl (Kolarov ve Beyarslan, 1994), Isparta-Eğirdir-Gönen (Gürbüz, 2004), Kırklareli-Kayalı ve Erzurum (Çoruh, 2005), Edirne-Meriç-Küplü, Tekirdağ-Uçmakdere (Yurtcan, 2004), Adana-Halep Çamlığı (Buncukçu, 2008). 26

37 Oxyrrherix carbonator (Gravenhorst, 1807) Cryptus carbonator; Gravenhorst, 1807.Göttingen, 476 pp. (a) (b) ġekil 4.4. Oxyrrherix carbonator; (a) lateral, (b) baģ önden Ġncelenen Materyal: 1. istasyon, 1000 m, , 1 : 3. istasyon, 1500 m , 1 : 1. istasyon, 1000 m, , 1 : 3. istasyon, 1500 m, , 1. Konakları: Araneus bituberculatus (Sedivy, 1963), Araneus diadema (Sedivy, 1963), Araniella cucurbitina (Sedivy, 1963), Lepthyphantes minutus (Sedivy, 1963), Meta meriane (Sedivy, 1963), Microlinyphia pussilla (Sedivy, 1963), Araneus diadematus (Aubert, 1969), Bupalus piniarius (Hartig, 1838), Heterarthrus microcephalus (Hedwig, 1959), Misumenops tricuspidatus (Györi, 1943), Saperda populnea (Boie, 1855), Steatoda Borealis (Cushman, 1913). Türkiye deki DağılıĢı: Ankara, EskiĢehir, Konya, NevĢehir, Yozgat (Özdemir ve Kılınçer, 1990), Erzurum (Kolarov vd., 1999), Çanakkale, Ġstanbul, Ed irne, Kırklareli, Tekirdağ (Yurtcan, 2004), Artvin, Bayburt, Erzurum, GümüĢhane, Rize, Kars (Çoruh vd., 2005). Genel Coğrafi DağılıĢı: Batı Palearktik, Doğu Palearktik, Avrupa, Neartic (Yu and Horstmann, 1997b). 27

38 Acrodactyla quadrisculpta (Gravenhorst, 1820) Ichneumon quadrisculptus; Gravenhorst, Monographia Ichneumonum Pedemontanae Regionis. Memorie della Reale Academia dell Scienze di Torino, 24, Bu tür Türkiye için yeni bir kayıttır. (a) (b) (c) (d) ġekil 4.5. Acrodactyla quadrisculpta; (a) lateral, (b) baģ önden, (c) bacaklar, (d) ovipozitör Ġncelenen Materyal: 3. istasyon, 1500 m, , 1. Konakları: Araniella cucurbitina (Capener, 1938), Caloptilia populetorum (Jacobs,1904), Depressaria pimpinellae (Györfi, 1958), Meta segmentata, Tetragnatha laboriosa, Tetragnatha obtusa (Constantineau, 1977), Tetragnatha extenia, Tetragnatha montana (Fitton, 1988). Genel Coğrafi DağılıĢı: Batı Palearktik, Doğu Palearktik, Avrupa, Neartic, Avusturalya, Oriental (Yu and Horstmann, 1997b). 28

39 Tryphoninae Tryphon atriceps (Stephens, 1835) Tryphon atriceps; Stephens, Illustrations of British Entomology. Mandibulata. Vol. VII. Baldwin & Cradock, 306 pp, London. (a) (b) ġekil 4.6. Tryphon atriceps; (a) lateral, (b) baģ önden Ġncelenen Materyal: 1. istasyon, 1000 m, , 1. Konakları: Athalia bicolor (Lepeletier, 1823), A. spinarum Fabr., Ostrinia nubilalis (Hübner, 1796) (Yu and Horstmann, 1997b). Genel Coğrafi DağılıĢı: Gagaus, Ġngiltere, Ġtalya, Litvanya, Orta Avrupa, Moldova, Kuzey Avrupa, Rusya, Ġspanya, Türkiye, Ukrayna, Batı Avrupa (Yurtcan vd., 2002). Türkiye DağılıĢı: Edirne, Ġçel (Yurtcan vd. 2002). Erzurum-Ġstanbul (Kolarov 1994). 29

40 Netelia (N.) fuscicornis (Holmgren, 1860) Paniscus fuscicornis; Holmgren, Försök till uppställning och beskrifning af dei Sverige funna Ophionider. (Monographia Ophionidum Sueciae). Kongliga Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar, 2 (8), (a) (b) ġekil 4.7. Netelia (N.) fuscicornis; (a) lateral, (b) baģ önden Ġncelenen Materyal: 3. istasyon, 1500 m, , 1. Konakları: Acronicta megacephala (Denis ve Schiffermüller, 1775), A. psi (Linnaeus, 1758), Agrotis exclamationis (Linnaeus, 1758), A. segetum (Denis ve Schiffermüller, 1775), Anarta myrtilli (Linnaeus, 1761), Cerura vinula (Linnaeus, 1758), Cucullia asteris (Denis ve Schiffermüller, 1775), Leucania obsoleta (Hübner, 1803), Lithostege farinata (Hufnagel, 1767) (Yu and Horstmann, 1997b). Türkiye deki DağılıĢı: Hatay (Kolarov, 1987), NevĢehir-Ürgüp-Göreme-Karain (Kolarov, 1994), Edirne, Elazığ, KahramanmaraĢ, Kırklareli, Tekirdağ (Kolarov ve Beyarslan, 1994b), Kayseri-Erciyes, Konya-Meram, Van, Hatay (Kolarov, 1995a), Balıkesir, Bursa (Kolarov vd., 1997b), Adana, Ankara, Bayburt, Erzurum (Kolarov vd., 1999), Ankara, EskiĢehir, KırĢehir, NevĢehir (Özdemir, 2001), Edirne, Kırklareli (Yurtcan vd., 2002), Kasnak MeĢesi-Isparta (Kırtay, 2008). Genel Coğrafi DağılıĢı: Batı Palearktik, Doğu Palearktik, Avrupa, Oriental (Yu and Horstmann, 1997b). 30

41 Cremastinae Pristomerus vulnerator (Panzer, 1799) Ichneumon vulnerator; Panzer, G.W.F., Faunae Insectorum Germanicae.Heft (a) (b) ġekil 4.8. Pristomerus vulnerator; (a) lateral, (b) baģ önden Ġncelenen Materyal: 3. istasyon, 1500 m, , 3. Konakları: Anthonomus pomorum (Linnaeus,1758), Sinitinea pyrigalla (Yang, 1977), Zeuzera pyrina (Linnaeus,1761), Agonopterix heracliana (Linnaeus,1758), Anarsia lineatella (Zeller,1839), Euscrobipalpa atriplicella (Fischer von Röslerstamm,1841), Dendrolimus pini (Linnaeus,1758), Lymantria dispar (Linnaeus,1758), Acrobasis consociella (Hübner,1813), Conobathra repandana (Fabricius,1798), Trachycera advenella (Zincken,1818), Paranthrene tabaniformis (Rottemburg,1775), Synanthedon myopaeformis (Borkhausen,1789). Parazitoit: Dibrachys cavus(simmonds, 1944), Perilampus tristis (Simmonds, 1944) Türkiye deki DağılıĢı: Ankara, Bursa, Karadeniz bölgesi, Samsun ve Tekirdağ (Kolarov, 1995b, 1997b). Genel Coğrafi DağılıĢı: Avrupa, Çin, Hindistan, Japonya, Kore, Sibirya ve Türkiye (Kolarov, 1995b, 1997b). 31

42 Cryptinae Dichrogaster longicaudata (Thomson, 1884) Hemiteles longicaudatus; Thomson, Opuscula Entomologica. Lund. X: (a) (b) (c) ġekil 4.9. Dichrogaster longicaudata; (a) lateral, (b) baģ önden, (c) kanat Ġncelenen Materyal: 2. istasyon, 1300 m, , 1 : 1. istasyon 1000 m, , 1 : 2. istasyon, 1300 m, , 1. Konakları: Chrysopa carnea (Stephens, 1836) ve (Yu and Horstmann, 1997). Türkiye deki DağılıĢı: Isparta, Eğirdir (Kolarov ve Gürbüz, 2007), Kasnak MeĢesi- Isparta (Kırtay, 2008). Genel Coğrafi DağılıĢı: Batı Palearktik, Doğu Palearktik, Avrupa, Nearktik (Yu and Horstmann, 1997b). 32

43 Cryptus spinosus (Gravenhorst, 1829) Cryptus spinosus; Gravenhorst, Ichneumologia Europaea. Pars II. Vratislaviae. 989p. (a) (b) (c) (d) ġekil Cryptus spinosus; (a) lateral, (b) anten, (c) bacaklar, (d) ovipozitör Ġnclenen Materyal: 1. istasyon, 1000 m, , 1 : 3. Ġstasyon, 1500 m, , 1 : 3. istasyon, 1500 m, , 1. Konakları: Aglais urticae (Dolla Torre, 1902), Banchus hastator (Ruschka, 1915), Eumenes pomiformis (Coulon, 1933), Sesia apiformis (Aubert, 1969). Türkiye deki DağılıĢı: Adana (Kolarov, 1995), Isparta, Gökçay (Gürbüz ve Kolarov, 2008) Genel Coğrafi DağılıĢı: Avrupa, Batı Palearktik (Yu and Horstmann, 1997b). 33

44 Diplazontinae Diplazon laetatorius (Fabricius, 1781) Ichneumon laetatorius; Fabricius, Species insectorum. Tom. I. Hamburgii et Kilonii, 552 pp. (a) (b) ġekil Diplazon laetatorius; (a) lateral, (b) baģ önden Ġncelenen Materyal: 1.istasyon, 1000 m, , 1 : 1. istasyon, 1000 m, , 1. Konakları: Anthonomus pomorum (Linnaeus, 1758), Agonopterix heracliana (Linaeus, 1758), Musca domestica vicina (Macquart, 1851), Plutella xylostella (Linnaeus, 1758), Alabama argillacea (Hübner, 1823), Allograpta exotica (Wiedemann, 1830), Melenastoma mellinum (Linnaeus, 1758). Parazitoit: Pachyneuron formosum (Walker, 1833) ve (Yu and Horstmann, 1997b). Genel Coğrafi DağılıĢı: Avustralya, Palearktik, Etiyopya, Avrupa, Nearktik, Neotropikal (Yu and Horstmann, 1997b). Türkiye DağılıĢı: Ankara (Tuatay vd., 1972), Ġstanbul (Kolarov, 1989a), Ankara (Öncüer, 1991), Edirne, Tekirdağ, Kırklareli (Yurtcan vd., 1999), Isparta- ġarkîkaraağaç-merkez-sav-gönen (Gürbüz, 2004), Adana-Halep Çamlığı (Buncukçu, 2008). 34

45 Banchinae Exetastes gracilicornis (Gravenhorst, 1829) Exetastes gracilicornis; Gravenhorst, Ichneumonologia Europaea Pars. III Vratislaviae. (a) (b) (c) ġekil Exetastes gracilicornis; (a) lateral, (b) baģ önden, (c) bacaklar Ġncelenen Materyal: 1. istasyon, 1000 m, , 1 : 3. istasyon 1500 m, , 1 : 2. istasyon, 1300 m, , 3, 2. Konakları: Autographa gamma (Aubert, 1978), Discestra trifolii (Hedwing, 1950), Entephria flaxicinctata (Hedwing, 1950), Lacanobia suasa (Aubert, 1978), Protoschinia scutosa (Meier, 1934), Sesia spheciformis (Smits von Burgst, 1918). Genel Coğrafi DağılıĢı: Batı Palearktik, Doğu Palearktik, Avrupa, (Yu and Horstmann, 1997b). Türkiye DağılıĢı: Osmaniye Fenk Yaylası (Gürbüz, vd., 2008). 35

46 Metopiinae Exochus sp. (Gravenhorst, 1829) Tryphon (Exochus); Gravenhorst, Ichneumonologia Europaea. Pars II. Vratislaviae. 989pp. ġekil Exochus sp.; lateral Ġncelenen Materyal: 3. istasyon, 1500 m, , 1. Konakları: Cinara laricis (Hartig, 1839), Agrilus biguttatus (Fabricius, 1776), Adleria kollori (Hartig, 1843), Agonopterix assimilella (Treitschke, 1832), Anacampsis populella (Clerck, 1739), Teleiodes notatella (Hübner, 1813), Autographa californica (Speyer, 1875), Boiea murana (Curtis, 1827), Acleis variana (Fernald, 1886), Yponomeuta padella (Linnaeus, 1758), Phauda flammons (Walker, 1854). Genel Coğrafi DağılıĢı: Avustralya, Palearktik, Etiyopya, Avrupa, Nearktik, Neotropikal (Yu and Horstmann, 1997b). Türkiye DağılıĢı: Adana Halep Çamlığı (Gürbüz, vd., 2008). 36

47 Chorinaeus funebris (Gravenhorst, 1829) Exochus funebris; Gravenhorst, Ichneumologia Europaea. Pars I. Vratislaviae. 827pp. (a) (b) ġekil Chorinaeus funebris; (a) lateral, (b) baģ önden Ġncelenen Materyal: 1. istasyon, 1000 m, , 1. Konakları: Acleris braunana (Bradley, 1974), Acleris gloveranus (Bradley, 1974), Acleris variana (Bradley, 1974), Acrobasis betulella (Townes, 1959), Agonopterix heracliana (Bignell, 1898), Anacompsis rhoifructella (Townes, 1959), Ancylis comptana (Townes, 1959), Archips semiferanus (Carlson, 1979), Argyrotaenia velutinana (Bradley, 1974), Choristoneura murinana (Mills, 1991), Epinotia radicana (Bradlay, 1974), Eupithecia nanata (Aeschlimann, 1975), Exapate duratella (Delucchi, 1974), Heterobathmia diffusa (Bradlaey, 1974), Pococera aplastella (Bradley, 1974), Ptycholomoides aeriferanus (Aeschlimann, 1975), Yponomeuta padella (Friese, 1963), Ypsolopha senex (Bradley, 1974). Genel Coğrafi DağılıĢı: Batı Palearktik, Doğu Palearktik, Avrupa, Nearktik (Yu and Horstmann, 1997b). Türkiye DağılıĢı: EskiĢehir Türkmen Dağı, Trakya (Kolarov, 1989a) 37

48 Ichneumoninae Coelichneumon rudis (Fonscolombe, 1847) Ichneumon rudis; Fonscolombe, Ichneumologie provançale. Annales de la societe Entomologique de France, 2 (5), (a) (b) ġekil Coelichneumon rudis; (a) lateral, (b) baģ önden Ġncelenen Materyal: 2. istasyon, 1300 m, , 2 : 1. istasyon, 1000 m, , 2. Konakları: Notodonta dromedaria (Rudow, 1917), Thaumetopoea pityocampa (Biliotti, 1958), Thaumetopoea pityocampa (Anderson, 1939). Genel Coğrafi DağılıĢı: Batı Palearktik, Avrupa (Yu and Horstmann, 1997b). Türkiye DağılıĢı: Adana Halep Çamlığı (Gürbüz, vd., 2008). 38

49 Tersilochinae Probles versutus ( Holmgren, 1860) Thersilochus versutus; Holmgren, Monographia ophionidum Sueciae. Kongliga Svenska Vetenskapsakakademiens Handlingar. 2 (8), (a) (b) ġekil Probles versutus; (a) lateral, (b) baģ önden Ġncelenen Materyal: 3. istasyon, 1500 m, , 1 : 1. istasyon, 1000 m , 2 : 2. istasyon, 1300 m, , 2. Konakları: Luffa lapidella (Maneval, 1935) Genel Coğrafi DağılıĢı: Batı Palearktik, Avrupa (Yu and Horstmann, 1997b), Bulgaristan (Kolarov, 1987). Türkiye faunası için yeni kayıttır. 39

50 Campopleginae Campoletis sp. (Förster, 1869) Mesoleptus tibiator; Perkins, J.F., On the type species of Förster's genera (Hymenoptera: Ichneumonidae). Bulletin of the British Museum (Natural History), 11, Ġncelenen Materyal: 3. istasyon,1500 m, , 3. Konakları: Bombyx mori (Linnaeus, 1758), Tebenna balsamorrhyzella (Busck, 1904), Idia aemula (Hübner, 1813), Coleophora artemisicolella (Bruand, 1855), Operophtera brumata (Linnaeus, 1758), Calliteara pudibunda (Linnaeus, 1758) Genel Coğrafi DağılıĢı: Avustralya, Palearktik, Avrupa, Nearktik, Neotropikal, Orientalis, Etiyopya (Yu and Horstmann, 1997b). Türkiye DağılıĢı: Adana Halep Çamlığı (Gürbüz, vd., 2008). 40

51 Birey sayısı 5. SONUÇ Bu çalıģmada, EskiĢehir Türkmen Dağı Alanı nın Ichneumonidae faunası çıkarılmıģtır. AraĢtırma sonucunda Ichneumonidae familyasından Pimplinae, Tryhoninae, Cryptinae, Banchinae, Campopleginae, Cremastinae, Tersilochinae, Metopinae, Ichneumoninae ve Diplazontinae alt familyalarına ait 86 tane örnek bulunmuģ, bunlardan 42 örneğin altfamilyasının türleri teģhis edilmiģtir. Diğer örneklerin ise sadece altfamilyaları tespit edilmiģtir. Toplanan örnek sayılarının altfamilyalara göre dağılıģı Ģu Ģekildedir: Pimplinae den 8, Tryphoninae den 2, Campopleginae den 25, Cremastinae den 3, Cryptinae den 12, Banchinae den 7, Tersilochinae den 5, Ichneumonidae den 20, Metopiinae 2 ve Diplazontinae den de 2 örnek tespit edilmiģtir. Bolluk frekansi hesaplanirken, familya ve tür için sadece teģhis edilen türler ve bu türlere ait familyalar göz önünde bulundurulmuģ ve sonuçlar Çizelge 5.1. de sunulmuģtur. Bütün istasyonlarda yapılan faunistik çalıģmalar sonucunda en fazla örnek ağustos ayında, en az örnek ise temmuz ayında toplanmıģtır. Mayıs ayında Cryptinae ve Banchinae, ağustos ayında Tersilochinae, eylül ayında Campopleginae ve ekim ayında Ichneumoninae en fazla toplanan altfamilyalardır (ġekil 5.1.). Aylar ġekil 5.1. Tüm istasyonlarda toplanan örnek sayısının aylara göre dağılım grafiği 41

52 1. Ġstasyon 2. Ġstasyon 3. Ġstasyon Çizelge 5.1. Altfamilya ve türlerin istasyonlara göre dağılımları ve bolluk frekansları ALT FAMĠLYA Tür Bolluk Frekansı (%) Kategori PIMPLINAE 2, 2-1, En baskın Pimpla spuria En nadir Itoplectis maculator En nadir Zagylptus multicolor En nadir Acrodactyla quadrisculpta En nadir Oxyrrherix carbonator 1, Baskın TRYPHONINAE Nadir Tryphon atriceps En nadir Netelia fuscicornis En nadir CAMPOPLEGINAE Az baskın Campoletis sp Az baskın CRYPTINAE 2 1, En baskın Cryptus spinosus Az baskın Dichrogaster longicaudata 1 1, Az baskın DIPLOZANTINAE Nadir Diplazon laetatorius Nadir BANCHINAE 1 2, En baskın Exetastes gracilicornis 1 2, En baskın METOPIINAE Nadir Chorinaeus funebris En nadir Exochus sp En nadir ICHNEUMONINAE Baskın Coelichneumon rudis Baskın TERSILOCHINAE En baskın Probles versutus En baskın CREMASTINAE Az baskın Pristomerus vulnerator Az baskın 42

53 TeĢhis edilen örnekler için altfamilya ve tür çeģitliliklerinin, istasyonlara (yüksekliğe) bağlı olarak dağılımları ve bolluk frekanslarının belirtildiği bu Çizelge 5.1. den yüksekliğe bağlı toplam tür sayısının zoocoğrafik dağılımları için Ģu sonuçlar çıkarılmģtır: Pimplinae altfamilyasına bağlı türlerin 1000 m ve 1500 m yükseklikte bulunduğu, Tryphoninae altfamilyasına bağlı türlerin 1000 m ve 1500 m yükseklikte yayılıģ gösterdiği, Campopleginae altfamilyasına ait tek tür Campoletis sp. in 1500 m yükseklikte yayılıģ gösterdiği, Campopleginae altfamilyasına bağlı türlerin 1000 m ve 1300 m yükseklikte yayılıģ göstermediği, Cryptinae altfamilyasına bağlı türlerin sırasıyla 1500 m, 1300 m ve 1000 m yükseklikte yayılıģ gösterdiği, Diplazontinae altfamilyasına bağlı türlerin 1000 m yükseklikte yayılıģ gösterdiği, Diplazontinae altfamilyasına bağlı türlerin 1300 m ve 1500 m yükseklikte yayılıģ göstermediği, Banchinae altfamilyasına bağlı türlerin 1000 m, 1300m, 1500m yükseklikte yayılıģ gösterdiği, Metopiinae altfamilyasına bağlı türlerin 1000 m ve 1500 m yükseklikte yayılıģ gösterdiği, Ichneumoninae altfamilyasına bağlı türlerin 1000 m ve 1300 m yükseklikte yayılıģ gösterdiği, Tersilochinae altfamilyasına bağlı türlerin sırasıyla 1500 m, 1300 m ve 1000 m yükseklikte yayılıģ gösterdiği, Cremastinae altfamilyasına bağlı türlerin 1500 m yükseklikte yayılıģ gösterdiği, Tür çeģitliliğine en fazla, sırasıyla 1000 m, 1500 m ve en az ise 1300 m yükseklikte karģılaģıldığı belirlenmiģtir. Beklenti, yükseklik arttıkça tür çeģitliliğinin azalmasıdır. Ancak, 1300 m de kurulmuģ olan istasyon 2001 yılında çıkan ve Ģu anda rehabilite edilmekte olan, flora ve faunanın zarar gördüğü yanık bölgesinde yer almaktadır. Bu sebeple en az tür çeģitliliğine bu istasyonda rastlanmıģtır. 43

54 Birey sayısı Çizelge 5.1. incelendiğinde Engelmann ın vermiģ olduğu gruplandırma sistemine göre Exetastes gracilicornis ve Probles versutus türleri, çalıģma alanında en baskın türler olarak tespit edilmiģtir. Baskın türler ise, Oxyrrherix carbonator ve Coelichneumon rudis olarak tespit edilmiģtir. Az baskın tür grubunu Campoletis sp., Cryptus spinosus, Dichrogaster longicaudata ve Pristomerus vulnerator oluģtrumaktadır. En nadir türler olarak, Pimpla spuria, Itoplectis maculator, Zagylptus multicolor, Acrodactyla quadrisculpta, Tryphon atriceps, Netelia fuscicornis, Chorinaeus funebris, Exochus sp. tespit edilmiģtir. Ichneumonidae faunası araģtırmasında 1, 2 ve 3. istasyonlarda toplanan toplam birey sayısının (popülasyon yoğunluğu) altfamilyalara göre dağılım grafiğinde, en fazla birey sayısına sahip altfamilyaların Pimplinae ve Banchinae, en az birey sayısına sahip altfamilyaların ise Diplozantinae, Tryphoninae ve Metopiinae olduğu gözlenmektedir (ġekil 5.2.). ġekil , 2 ve 3. istasyonlarda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre dağılım grafiği Ichneumonidae faunası araģtırmasında 1, 2 ve 3. istasyonlarda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiğinde, en fazla tür sayısına sahip altfamilyaların Pimplinae en az tür sayısına sahip altfamilyaların ise Diplozantinae, Campopleginae ve Cremastinae olduğu gözlenmektedir (ġekil 5.3.). 44

55 Birey sayısı Tür sayısı ġekil , 2 ve 3. istasyonlarda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği Ichneumonidae faunası araģtırmasında 1. istasyonda toplanan toplam birey sayısının (popülasyon yoğunluğu) altfamilyalara göre dağılım grafiğinde, en fazla birey sayısına sahip altfamilyanın Pimplinae, en az birey sayısına sahip altfamilyaların ise Tryphoninae, Banchinae, Metopiinae olduğu gözlenmektedir (ġekil 5.4.). ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre dağılım grafiği 1. istasyonda yapılan faunistik çalıģmalar sonucunda en fazla popülasyon yoğunluğuna sahip altfamilya % 31 lik oran ile Pimplinae, en az popülasyon yoğunluğuna sahip altfamilyalar ise % 6 Metopiinae, % 6 Banchinae ve % 6 Tryphoninae dir. Bu istasyonda Cremastinae altfamilyasından herhangi bir türe rastlanmamıģtır (ġekil 5.5.). 45

56 Tür sayısı ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre yüzde dağılımı Ichneumonidae faunası araģtırmasında 1. istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiğinden, en fazla tür sayısına sahip altfamilyaların Pimplinae ve Cryptinae olduğu gözlenmektedir. Cremastinae altfamilyasından bir tür bu istasyonda görülmemiģ, diğer alt familyalardan ise eģit sayıda tür bulunmuģtur (ġekil 5.6.). ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği 46

57 1. istasyonda yapılan faunistik çalıģmalar sonucunda en fazla tür çeģitliliğine sahip altfamilya % 27 lik oran ile Pimplinae, en az tür çeģitliliğine sahip altfamilyalar ise % 9 Metopiinae, % 9 Banchinae, % 9 Diplozantinae, % 9 Ichneumoninae, % 9 Tersi lochinae ve % 9 Tryphoninae dir (ġekil 5.7.). ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre yüzde dağılımı Ichneumonidae faunası araģtırmasında 2. istasyonda toplanan toplam birey sayısının (popülasyon yoğunluğu) altfamilyalara göre dağılım grafiğinden, en fazla birey sayısına sahip altfamilyanın Banchinae olduğu gözlenmektedir. Bu istasyonda Pimplinae, Metopiinae, Tryphoninae, Diplozantinae, Cremastinae, Campopleginae altfamilyalarından herhangi bir türe rastlanmamıģtır (ġekil 5.8.). 47

58 Birey sayısı ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre dağılım grafiği 2. istasyonda yapılan faunistik çalıģmalar sonucunda en fazla popülasyon yoğunluğuna sahip altfamilya % 40 lık oran ile Banchinae, en az popülasyon yoğunluğuna sahip altfamilyalar ise % 20 Cryptinae, % 20 Tersilochinae ve % 20 Ichneumoninae olarak belirlenmiģtir (ġekil 5.9.). ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre yüzde dağılımı 48

59 Tür sayısı Ichneumonidae faunası araģtırmasında 2. istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiğinde, Cryptinae, Banchinae, Ichneumoninae ve Tersilochinae altfamilyalarından eģit sayısıda tür bulunmuģtur. Bu istasyonda Diplozantinae, Metopiinae, Tryphoninae, Pimplinae, Cremastinae, Campopleginae altfamilyalarından herhangi bir türe rastlanmamıģtır (ġekil 5.10.). ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği 2. istasyonda yapılan faunistik çalıģmalar sonucunda Cryptinae, Banchinae, Ichneumoninae ve Tersilochinae altfamilyalarının ġekil de gösterilen yüzde dağılımları, eģit sayıda tür çeģitliliğine karģı gelmektedir. ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre yüzde dağılımı 49

60 Birey sayısı Ichneumonidae faunası araģtırmasında 3. istasyonda toplanan toplam birey sayısının (popülasyon yoğunluğu) altfamilyalara göre dağılım grafiği, en fazla birey sayısına sahip altfamilyaların Pimplinae, Campopleginae ve Cremastinae olduğu gözlenmektedir. Bu istasyonda Ichneumoninae, Diplozantinae altfamilyalarına rastlanmamıģtır (ġekil 5.12.). ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre dağılım grafiği 3. istasyonda yapılan faunistik çalıģmalar en fazla popülasyon yoğunluğuna sahip altfamilyaların % 19 luk eģit oranlar ile Pimplinae, Campopleginae, Cremastinae altfamilyaları olduğunu göstermektedir. En az popülasyon yoğunluğuna sahip altfamilyalar ise % 6 Metopiinae, % 6 Tersilochinae ve % 6 Tryphoninae altfamilyaarı olarak belirlenmiģtir (ġekil 5.13.). ġekil istasyonda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre yüzde dağılımı 50

61 Tür sayısı Ichneumonidae faunası araģtırmasında 3. istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği ġekil de verilmiģtir. Bu grafiğe göre, en fazla tür sayısına sahip altfamilya Pimplinae olarak gözlenirken, diğer alt familyalar Tryhoninae, Campopleginae, Cremastinae, Cryptinae, Banchinae, Metopiinae ve Tersilochinae eģit sayıda türe sahiptirler. ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği Bu istasyonda yapılan faunistik çalıģmalar sonucunda en fazla tür çeģitliliğine sahip altfamilya % 30 lük oran ile Pimplinae, en az tür çeģitliliğine sahip altfamilyalar ise % 10 Tryhoninae, % 10 Campopleginae, % 10 Cryptinae, % 10 Cremastinae, % 10 Banchinae, % 10 Metopiinae ve % 10 Tersilochinae dir (ġekil 5.15.). ġekil istasyonda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre yüzde dağılımı 51

62 Tür sayısı Ichneumonidae faunası araģtırmasında bütün istasyonlarda toplanan toplam birey sayısının (popülasyon yoğunluğu) altfamilyalara göre dağılım grafiğine göre, en fazla birey sayısına sahip altfamilya Campopleginae, en az birey sayısına sahip altfamilyalar ise Tryhoninae, Diplozantinae ve Metopinae dir (ġekil 5.16.). ġekil Tüm istasyonlarda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre dağılım grafiği Bütün istasyonlarda yapılan faunistik çalıģmalar sonucunda en fazla popülasyon yoğunluğuna sahip altfamilya % 29 lik oran ile Campopleginae, en az populasyon yoğunluğuna sahip altfamilyalar ise % 2 Tryhoninae, % 2 Diplozantinae ve % 2 Metopiinae dır (ġekil 5.17.). ġekil Tüm istasyonlarda toplanan toplam birey sayısının altfamilyalara göre yüzde dağılımı 52

63 Tür sayısı Bütün istasyonlarda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği ġekil de verilmiģtir. Bu grafiğe göre en fazla tür sayısına sahip altfamilya Pimplinae, en az tür sayısına sahip altfamilyalar ise Campopleginae, Diplozantinae, Banchinae, Cremastinae, Ichneumoninae ve Tersilochinae dir. ġekil Tüm istasyonlarda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre dağılım grafiği Bütün istasyonlarda yapılan faunistik çalıģmalar sonucunda en fazla tür çeģitliliğine sahip altfamilya % 29 luk oran ile Pimplinae, en az tür çeģitliliğine sahip altfamilyaların oranları ise; % 6 Campopleginae, % 6 Diplozantinae, % 6 Banchinae, % 6 Cremastinae, % 6 Ichneumoninae ve % 6 Tersilochinae dir (ġekil 5.19.). ġekil Tüm istasyonlarda toplanan toplam tür sayılarının altfamilyalara göre yüzde dağılımı 53

64 Eşey sayısı Ichneumonidae faunası araģtırmasında bütün istasyonlarda yapılan faunistik çalıģmalar sonucunda en fazla diģi örnek Pimplinae, Cryptinae ve Banchinae altfamilyalarından, erkek örnek ise Ichneumoninae, Tersilochinae ve Pimplinae altfamilyalarından toplanmıģtır. Tryhoninae, Cremastinae ve Campopleginae altfamilyalarından erkek örnek, Ichneumoninae, Metopiinae ve Diplozantinae altfamilyalarından diģi örnek rastlanmamıģtır (ġekil 5.20.). ġekil Tüm istasyonlarda toplanan örnek sayısının eģeye göre dağılım grafiği Sonuç olarak EskiĢehir ili Türkmen Dağı Icheumonidae faunası üzerine yapılan bu araģtırma çalıģmasında, en baskın tür Pimplinae olarak tespit edilmiģtir. En yoğun olarak görülen altfamilya ise Campopleginae olarak belirlenmiģtir. Türkiye faunası için yeni dağılımlar ve iki yeni kayıt olan Acrodactyla quadrisculpta ve Probles versustus türleri ilave edilmiģtir. 54

65 6. KAYNAKLAR Althoff, J.D., Does parasitoid attack strategy influence host specificity? A test with new world braconids. Ecological Entomology, 28, Ambroziak, A.K., Phytodietus alpinator Aubert, 1969 (Hymenoptera, Ichneumonidae) a new species to the fauna of Poland Supplementation of thechecklist of Polish Phytodietus, Gravenhorst, Polish Journal of Entomology. 76, Ambroziak, A.K., Sawoniewicz, J., Phytodietus (Phytodietus) antennato Kasparyan, 1993 (Hymenoptera, Ichneumonidae) a new species to the European fauna. Polish Journal of Entomology, 76, Anonim, EskiĢehir Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Bazı Ġklim Verileri, TC. Çevre ve Orman Bakanlığı, Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Ankara. Aubert, J.F., Mise au Point Pour Nouvelle Revision Ichneumonides Pimplinae, Tryphoninae, Xoridinae et Cryptinae Gelini (Hymenoptera). Nouvelle Revue d Entomologie (N.S.), 4 (3), Aubert, J.F., Ichneumonides non Petiolees Inedites et Quatrieme Suppl.Aux Scolobatinae (Ctenopelmatinae): Less Homaspis Föerst. Bull. Soc. Ent. Mulhouse, Janiver-Mars, Aubert, J.F., Halperin, J., Gerling, D., Les Ichneumonides d Israel. Entomophaga, 29 (2), Bennett, Andrew M.R., Freshwater Animal Diversity Assessment. Hyrobiologia, 595, Borror, D. J., De Long, D. M. and Triplehorn, C.A., An Introduction to the Study of Insects. Hold, Rinelhlard and Winston, USA, p 827. Borror, D.J., Triplehorn, C.A., Johnson, N.F., An Introduction to the Study of Insects. Saunders College Pub., 800 p., Philadelphia. Buncukçu, A., Isparta Ġli Merkezi Ve Adana, Yumurtalık Ġlçesi Halep Çamlığı Ichneumonidae Türlerinin Tespiti Ve K ültüre Edebilen Türlerin Biyolojilerinin AraĢtırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 74s, Isparta. Clausen, C.P., Entomophagous Insect. Mc Graw-Hill Book Companies, 688 p. New York. Conradt, L., Corbet, S.A., Roper, T.J., Bodsworth, E.J., Parasitism by the Mite Trombidium breei on Four United Kingdom Butterfly Species. Ecological Entomology, 27, Çoruh, S., Erzurum ve çevre illerdeki Pimplinae (Hymenoptera: Ichneumonidae) türleri üzerinde faunistik, sistemetik ve ekolojik çalısmalar. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, 211s, Erzurum. 55

66 Çoruh, S., Özbek, H., Kolarov, J., A Contribution to the Knowledge of Ichneumonidae (Hymenoptera) from Turkey. Journal of the Entomological Research Society. 7(3), Doğanlar, M., Hymenopter Parasites of Some Lepidopterous Pest in Eastern Anotolia. Türkiye Bitki Koruma Dergisi, 4, Edge, J.M., Benedict, J.H., Carrol, J.P., Reading, H.K., Bollgard Cotton: An assesment of global economic, environmental and social benefits. The Journal of Cotton Science, 5, Fitton, M.G., The Western Palaearctic Ichneumonidae (Hymenoptera) of British Authers. The British Museum Entomology, 32 (8), Fitton, M., Shaw, M.R., Gauld, I.D., Pimplinae Ichneumon-Flies. British Museum (Natural History), 107p., London. Gauld, I.D., An Introduction to the Ichneumonidae of Australia. British Museum (Natural History), 420 p., London. Gauld, I.D., Bolton, B., The Hymenoptera. Oxford University Press/British Museum (National History), 332 p., London. GE, Google Earth. EriĢim Tarihi: Gençer, L., The Parasitoids of Yponomeuta mallinellus Zeller. ( Lep., Yponomeutidae) in Sivas. Turkish Journal of Zoology, 27, Godfray, H.C.J., Parasitoids behavioral and evolutionary ecology. Princeton University Press, 300 p. New Jersey. Greathead, D.J., Waage, J.K., Opportunities for biological control of agricultural pests in developing countries. World Bank Technical Paper, 11,1. Gupta, V.K., The Taxonomy of The Kristotomus-Complex of Genera and revision of Kristotomus (Hymenoptera: Ichneumonidae: Tryphoninae), Contrubutions of the American Entomological Institute, 25 (6), Gül, M., Gülel, A., Parazitoit Bracon hebetor (Say) (Hymenoptera: Braconidae) un biyolojisi ve konak larva büyüklügünün verim ve esey oranı üzerine etkisi. Turkey Journal of Zoology, 19, Güner, ġ.t., Türkmen Dağı Sarıçam (Pinus sylvestris ssp. hamata) Ormanlarının yükseltiye Bağlı Büyüme Beslenme ĠliĢkilerinin Belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 298s, EskiĢehir. Gürbüz, M.F., Isparta Ġli Meyva Bahçelerinde YaĢayan Hymenoptera Parazitoit Türlerinin Tespiti ve Kültüre Alınabilenlerin Biyolojilerinin AraĢtırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 38s, Isparta. Gürbüz, M.F., Isparta Ġli Ichneumonidae (Hymenoptera) Familyası Türleri Üzerine Faunistik ve Sistematik AraĢtırmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 68 s, Isparta. 56

67 Gürbüz, M.F., A Survey of the Ichneumonidae (Hymenoptera) of Isparta in Turkey Linzer Biologische Beitrage, 37 (2), Gürbüz, M.F., Aksoylar, M.Y., New Records of Ichneumonidae (Hymenoptera) Species from Turkey. Pyhtoparasitica, 33(2), Gürbüz, M.F., Kolarov, J., Parablastus anatolicus sp.n. (Hymenoptera, Ichneumonidae, Tryphoninae) a new Ichneumon-fly species from Turkey, Biologia, Bratislava, 60 (5), 1. Gürbüz, M.F., Kolarov, J., 2006a. A study of Turkish Ichneumonidae (Hymenooptera). II. Tryphoninae. The Gazi Entomological Research Society. 8, 1. Gürbüz, M.F., Kolarov, J., 2006b. A Review of the Collyriinae (Hymenoptera: Ichneumonidae). Entomologica Fennica, 17, Gürbüz, M.F., Kolarov, J., A Study of the Turkish Cryptini IV. (Cryptinae: Ichneumonidae: Hymenoptera). Turkish Journal of Zoology, 32, Gürbüz, M.F., Aksoylar, M.Y., Buncukçu, A., 2009a. A faunistic study on Ichneumonidae (Hymenoptera) in Isparta, Turkey. Linzer Biologische Beiträge, 41 (2), Gürbüz, M.F., Kırtay, H., Birol, O., 2009b. A study of Ichneumonidae (Hymenoptera) of Kasnak Oak Forest Nature Reserve in Turkey new records. Linzer Biologische Beiträge, 41 (2), Gürbüz, M.F., Ljubomırov, T., Kolarov, J., Yurtcan, M., Tabur, M.A., Çoruh, S., Buncukçu, A., Investigation of the Ichneumonidae, Ampulicidae, Crabronidae and Sphecidae (Hymenoptera, Insect) Fauna in Natural Protection Zones of East Mediteranean Region in Turkey. Proje No: TBAGU/168(106T189), 126s Hassell, M.P., Waage, J.K., Host-parasitoid population interactions. Annual Reviews of Entomology, 28, Humala, A.E., Rewiew of the Palaearctic species of the genus Eusterinx Förster, 1868 (Hymenoptera: Ichneumonidae). Proceedings of the Russian Entomological Society, St. Petersburg, 75(1), Ġren, Z., Ankara Bölgesi nde Ağ Kurtları (Yponomeuta) Türleri, Arız Olduğu Bitkiler, Bu Türlerin Kısa Biyolojisi ve Mücadelesi Üzerinde AraĢtırmalar. Zirai Vekili Ġlmi Rapor ve AraĢtırmalar, Ziraat Vekâleti, Ankara. C 4. Jonaitis, V., Fauna Of Metopiinae (HymenopteraIchneumonidae) In Lithuania. Acta Zoologica Lituanica, (3), Jonaitis, V., Mesoleptus tobiasi sp. n., a new species Lithuania (Hymenoptera: Ichneumonidae). Proceedings of the Russian Entomological Society, St. Petersburg, 75 (1), Kasparyan, D.R., Fauna of U.S.S.R. Insecta Hymenoptera, Ichneumonidae Subfamily Tryphoninae: Tryphonini, Nauka Leningrad, 3 (1):

68 Kasparyan, D.R., A review of Palaearctic species of The Tribe Pimplini (Hym.,Ichneumonidae). The Genus Pimpla. Entmologicheskoe Obez, 53(2), Kasparyan, D.R., Opredelitel Nasekomich Europeiskoy Casti U.S.S.R. Prepontchatokrilie, 3, Kasparyan, D.R., Fauna of USSR, Insecta Hymenoptera, Ichneumonidae Subfamily Tryphoninae: Tribe Exenterini, Subfamily Adelognathinae Nauka Leningrad, 3 (2), Kazimirova, M., Vallo, V., Larval morphology and development of Coptera occidentalis. BioControl, 44, Khalaim, A.I., A Review of the Species of the Genus Gelanes (Hymenoptera,Ichneumonidae, Tersilochinae) of the Palaearctic Region. Vestnik Zoologii. 36 (6), Khalaim, A.I., A rewiew Palaearctic species of the genera Barycnemis Först., Epistathmus Först and Spinolocus Horstm. (Hymenoptera: Ichneumonidae, Tersilochinae). Proceedings of the Russian Entomological Society. St. Petersburg. 75 (1), Khalaim, A.I., New tersilochines from the collection of Natural History Museum, London (Hymenoptera: Ichneumonidae, Tersilochinae). Zoosystematica Rossica, 14 (2), Kırtay, H., Isparta Kasnak MeĢesi (Quercus Vulcanıca Boıss. And Heldr. Ex Kotschy) Ormanı Tabiatı Koruma Alanı Ichneumonidae (Hymenoptera) Faunası Üzerine Bir AraĢtırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 77 s, Isparta. Kolarov, J., A new Exochus species from Turkey (Hymenoptera: Ichneumonidae: Metopiinae). Türkiye Bitki Koruma Dergisi, 10 (2), Kolarov, J., Ichneumonidae (Hymenoptera) from Balkan Peninsula and Some Adjacent Regions. I. Pimplinae, Tryphoninae, Cryptinae, Türkiye Entomoloji Dergisi, 11 (1), Kolarov, J., 1989a. Ichenumonidae (Hym.) from Balkan peninsula and some adjacent regions. III. Ophioninae, Anamaloninae, Metopiinae, Mesochorinae, Acaenitinae, Oxytorinae, Orthopelmatinae, Collyriinae, Orthocentrinae, Diplazontinae and Ichneumoninae. Türkiye Entomoloji Dergisi, 13 (3), Kolarov, J., 1989b. Taxonomic and Faunistic study on Bulgarian Cremastinae (II). Fauna Abhandlungen Museum Tierkunde, Dresden, 16 (13), Kolarov, J., A Cataloque of Ichneumonidae From Albany. Entomofauna, 16, Kolarov, J., Nocturnal Ichneumonidae from Bulgaria and Turkey with description of a new species. Entomofauna, 15, Kolarov, J., 1995a. A cataloque of the Turkish Ichneumonidae (Hymenoptera). Entomofauna, 7,

69 Kolarov, J., 1995b. Cremastinae (Hymenoptera: Ichenumonidae) from Italy and some adjacent regions. Linzer Biologische Beiträge, 27 (2), Kolarov, J., A Study of The Spanish Cremastinae ( Hym.- Ichneumonidae). Linzer Biologische Beiträge, 28 (2), Kolarov, J., 1997a. Fauna Bulgarica 25 V. Hymenoptera, Ichneumonidae Part 1. Pimplinae, Xoridinae, Acaenitinae, Collyriinae. In Aedibus Academie Scientiarum Bulgaricae, Sofya, 320. Kolarov, J., 1997b. A review of the Cremastinae of the Balkan Peninsula, Turkey and Cyprus with zoogoegraphical notes. Linzer Biologische Beiträge, 47 (1), Kolarov, J., New and Rare Ichneumonidae (Hymenoptera) from Greece and Bulgaria. Acta Zoologica Bulgarica, 50 (1), Kolarov, J., Fauna and Zoogeography of The Balkan Peninsula Pimplini (Hymenoptera, Ichneumonidae). II. Genus Itoplectis Föerster. Annual of Sofia University Faculty of Biology, Book 1- Zoology 91, Kolarov, J., A cataloque of the Ichneumonidae from Greece (Hymenoptera). Entomofauna, 28, Kolarov, J., Beyarslan, A., 1994b. Investigations on the Ichneumonidae (Hymenoptera) fauna of Turkey I. Pimplinae and Tryphoninae. Entomoloji Dergisi, 18 (3), Kolarov, J., Gürbüz, M.F., A Study of the Turkish Ichneumonidae (Hymenoptera) I. Pimplinae. Linzer Biologische Beiträge, 36 (2), Kolarov, J., Gürbüz, M. F., A Study of the Turkish Ichneumonidae (Hymenoptera). III. Anomaloninae, Banchinae, Ophioninae and Xoridinae. Acta Entomologica Serbica. 11(1/2), Kolarov, J., Gürbüz, M.F., A Study of the Turkish Ichneumonidae (Hymenoptera). V. Cryptinae, Phygadeuontini, Kolarov, J., Yurtcan, M., A study of Cremastinae (Hymenoptera: Ichneumonidae) from Turkey. Turkısh Journal of Zoology, 33, Kolarov, J., Beyarslan, A., Yurtcan, M., 1997a. Ichneumonidae (Hymenoptera) from the Gökçeada and Bozcaada Islands- Turkey. Acta Entomologica Bulgarica. 3-4: Kolarov, J., Beyarslan, A., Yurtcan, M., 1997b. New and Rare Ichneumonidae (Hymenoptera) from Turkey. I. Pimplinae, Tryphoninae, Phydeuontinae, Banchinae and Ctenopelmatinae. Acta Zoologica Bulgarica, 3 4, Kolarov, J., Özbek, H., Yıldırım, E., New Distributional Data of The Turkish Ichneumonidae (Hymenoptera). I. Pimplinae ve Tryphoninae, Journal of the Entomological Research Society,1 (2), Kolarov, J., Yurtcan, M., Beyarslan A., Ichneumonidae species of the Turkish Aegean Region. Parasitic Wasps: evolution, systematics, biodiversity and 59

70 Biological control. International symposium May Köszeg- Hungary, George Melika and Csaba Thuroczy (editors) Kolarov, J., Çoruh, S., Yurtcan, M., Gürbüz, M.F., A study of Metopiinae from Turkey with description of a new species. Zoology in the Middle East, 46, Kolarov, J., Pekel, S., Özbek, H., Yıldırım, E., ÇalmaĢur, Ö., New distributional data of the Turkish Ichneumonidae (Hymenoptera). III. The subfamily Ophioninae. Türkiye 4. Entomoloji Kongresi, Aydın Krebs, C. J., Ecology: The experimental analysis of distribution and abundance. Addison-Wesley Educational Publishers, UK. 801 p. Latreille, P.A., Histoire naturelle, générale et particulière, des Crustacés et des Insectes. Tome troisième. Paris. 468 pp, Ichneumonidae pp Lemos, W.P., Ramalho, F.S., Serrao, J.E., Zanuncio, J.C., Effects of Diet on Development of Podisus nigrispinus (Dallas) (Heteroptrera: Pentatomidae), a Predator of the Cotton Leafworm. Journal of Applied Entomology, 127, Maczey, N., The Auchenorrhyncha communities of chalk grassland in southern England. Naturwissenschaft Fachbereich 3: Mathematik Naturwissenschaften Universität Koblenz, Grades eines Doktors, Landau Ocak, A., Hüner, G., AtaĢlar, E., The Flora of Kalabak Basin (EskiĢehir, Turkey). Turkish Journal of Botany, 32, Öncüer, C., 1991.Türkiye Bitki Zararlısı Böceklerin Parazit ve Predatör Kataloğu. I. Basım, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 505, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ofset Basımevi, Ġzmir, 974s. Öncüer, C., Tarımsal zararlılarla savas yöntemleri ve ilaçları. Ege Üniversitesi Basımevi, Ġzmir. Özbek, H., Pekel, S., Kolarov, J., New Distributional Data of the Turkish Ichneumonidae (Hymenoptera).II.Ctenopelmatinae and Campopleginae, Journal of the Entomological Research Society, 2 (1), Özdemir, Y., Karadeniz Bölgesi mısırlarında zarar yapan mısır kurdu nun bioekolijisi üzerinde araģtırmalar. Tarım Orman Bakanlıgı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlügü, Samsun Bölge Zirai Mücadele AraĢtırma Enstitüsü Müdürlügü, AraĢtırma Eserleri Serisi. No:26. Özdemir, Y., Ġç Anadolu Bölgesinde Tespit Edilen Banchinae ve Ichneumonidae (Hym., Ich.) Türleri. Bitki Koruma Bülteni, 36 (3 4), Özdemir, Y., Ġç Anadolu Bölgesinde saptanan Diplazontinae ve Tryphoninae (Hymenoptera: Ichneumonidae) türleri. Türkiye Entomoloji Dergisi. 25(3), Özdemir, Y., Kılınçer, N., The Species of Pimplinae and Ophioninae from Central Anatolia. Türkiye II. Biyolojik Mücadele Kongresi Ankara,

71 Pamir, H.N. ve Erentöz, C., / Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Ankara Paftası, MTA Yayınları, Ankara. Pekel, S., Erzurum Merkez ve Diğer Bazı Ġlçelerde Cremastinae (Hym., Ichneumonidae) Türleri Üzerinde Faunistik ve Sistematik Bir AraĢtırma. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 57s, Erzurum. Perkins, J.F., A Synopsis of The British Pimplini, with Notes On The Synonymy of The European Species (Hymenoptera, Ichneumonidae). Transsactions of The Royal Entomological Society of London, 91, Perkins, J.F., Ichneumonidae, key to subfamilies and Ichneumonidae-1. Handbooks for the identification of British Insects, 7 (2ai), Quicke, L.J.D., Parasitic Wasps. Great Britain Cambridge University Press. 492 p. Sevidy, J., Wissenschaftliche Egebnisse der Zoologischen Expedition des National Museums in Prag nach der Turkei. Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae, 33 (539), Takada, Y., Kawamura, S., Tanaka, T., Effects of various insecticides on the development of the egg parasitoid Trichogramma dendrolimi (Hymenoptera: Trichogrammatidae). Journal of Economic Entomology. 94 (6), Thirion, C., Liste provisoire des Ichneumonidae de Belgique et du Grand Duché de Luxembourg (Hymenoptera). Contribution no1, Notes fauniques de Gembloux. 55, Tolkanitz, V.I., Ichneumon flies of the genus Exochus Gravenhorst (Hymenoptera: Ichneumonidae: Metopiinae) of the fauna of Palaearctic region. Russian Entomological Journal, 16 (3), Townes, H., 1969a. The Genera of Ichneumonidae Part. I, Memoirs of the American Entomological Institute, 11, Townes, H., 1969b. Five volumes on genera of Ichneumonidae of the World. Memoirs of the American Entomological Institute, 536 p. Townes, H., The Genera of Ichneumonidae Part. I. IV. Memoirs of the American Entomological Institute, 2, 305 p. Townes, H., Momoi, S., Townes, M., A Catalogue and reclassification of Eastern Palearktic Ichneumonidae. Memoirs of the American Entomological Institute, 5, Tuatay, N., Kalkandelen, A., Çağatay, N., Nebat Koruma Müzesi Böcek Katalogu. Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü Yayınları Mesleki Kitaplar Serisi: 119. Vinson, S.B., Host selection by insect parasitoids. Annual Review Entomology, 21, Vinson, S.B., Comprehensive Insect Physiology, Biochemistry and Pharmacology. Ed. Vinson, S.B: 9. Pergamon Press, New York. 417 p. 61

72 Yamaç, E., Türkmenbaba Dağındaki Kara Akbaba Aegypius Monachus L. un populasyon Biyolojisi Üzerinde Arastırmalar. Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 117s, EskiĢehir. Yu, D., Horstmann, K., 1997a. A catalogue of world ıchneumonidae (Hymenoptera) Part1: Subfamilies Acaenitinae to Ophioninae. The American Entomological Institute, 536 p. Yu, D., Horstmann, K., 1997b. Catologue of World Ichneumonidae (Hymenoptera). The American Entomological Institute, Part 1 and 2, Yurtcan, M., Trakya Bölgesi Pimplinae (Hymenoptera: Ichneumonidae faunasının taksonomik ve faunistik yönden arastırılması. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 110s, Edirne. Yurtcan, M., Beyarslan, A., The Species of Tryphoninae (Hymenoptera: Ichneumonidae) in Turkish Thrace. Turkish Journal of Zoology. 26, Yurtcan, M., Beyarslan, A., Kolarov, J., Yeni ve Az Bilinen Türkiye Anomaloninae Türleri (Hymenoptera, Ichneumonidae. XII. Ulusal Biyoloji Kongresi, Edirne. Yurtcan, M., Beyarslan, A., Kolarov, J., Investigations on the Ichneumonidae (Hymenoptera) Fauna of Turkey. V. Diplazontinae and Ichneumoninae. Acta Zoologica Bulgarica, 1, 36. Yurtcan, M., Beyarslan, A., Kolarov, J., The Species of Tryphoninae (Hymenoptera: Ichneumonidae) in Turkish Thrace. Turkish Journal of Zoology, 26,

73 ÖZGEÇMĠġ Adı Soyadı : Fatma EROĞLU Doğum Yeri ve Yılı : YeĢilova/Burdur, 1973 Medeni Hali : Evli Yabancı Dili : Ġngilizce Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl) Lise : Cumhuriyet Lisesi, Burdur, Lisans : Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Biyoloji Öğretmenliği, Ankara, Yüksek Lisans : Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Merkez/Isparta, ÇalıĢtığı Kurum/Kurumlar ve Yıl: Milli Eğitim Bakanlığı Atatürk Ġ.Ö.O., Tercan/Erzincan, Cumhuriyet Ġ.Ö.O., Sütçüler/Isparta, Kesme Lisesi, Sütçüler/Isparta, Gazi Ġ.Ö.O. Çifteler/EskiĢehir, Atatürk Ġ.Ö.O., Muttalip/EskiĢehir, Mehmet Gedik Ġ.Ö.O., Merkez/EskiĢehir,