SANAT VE YENİ MEDYA EKİM 2016

Transkript

1 SANAT VE YENİ MEDYA EKİM 2016

2 SANAT VE YENİ MEDYA kaynaklar Yeni Medya ve Dokunmatik Toplum Deniz Yengin derin

3 SANAT VE YENİ MEDYA BİLİM SOSYAL BİLİM İLETİŞİM KURAM / MODEL TEMEL KURAMLAR

4 SANAT VE YENİ MEDYA SOSYAL BİLİM - sosyoloji TOPLUM İÇİNDE YAŞAYAN İNSANLARI İNCELER! objektif, genel ve pozitif! olguların araştırılması, gözlemlenebilmesi ve buna bağlı sistematik analiz şarttır.

5 SANAT VE YENİ MEDYA SOSYAL BİLİM pozitivizm! yorumlayıcı eleştirel!

6 SANAT VE YENİ MEDYA Pozitivizm Yorumlayıcı Eleştirel Araştırma Nedeni yasalar keşfetmek toplumsal anlam mitleri paramparça etmek Toplumsal Gerçekliğin Doğası var olan yazalar etkileşimle akıcı betimleme gizli altta yatan yapılar tarafından yönetilen Bilginin Rolü araşsal bir yönelim pratik bir yönelim diyalektik bir yönelim

7 SANAT VE YENİ MEDYA ampirik (deneye ve gözleme dayalı) sistematik kuramsal açık uçlu süreçlerdir.

8 SANAT VE YENİ MEDYA haberleşme 1972 yılından önce iletişim kelimesinin yerine Arapça kökenli haber sözcüğünden türetilen haberleşme sözcüğü kullanılmıştır. Haberleşme yeterli gelmemektedir. İletişim haberleşmeyi de içeren daha geniş kapsamlı bir alışveriş anlayışını yansıtmaktadır. Haber (xabar): Arapça 6 yy. bilgi, birinci elden bilinen şey

9 SANAT VE YENİ MEDYA İl 8 yy. Varmak, bitişmek İlet 8 yy. Göndermek, sevk etmek, vardırmak İleti 1972 mesaj İletiş 14 yy. yaklaşmak, ilişmek, kavga etmek İletişim 1972 komünikasyon

10 SANAT VE YENİ MEDYA 1. Duygu, düşünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılması, bildirişim, haberleşme, komünikasyon. 2. tek. Telefon, telgraf, televizyon, radyo vb. araçlardan yararlanarak yürütülen bilgi alışverişi, bildirişim, haberleşme, muhabere, komünikasyon

11 SANAT VE YENİ MEDYA KAYNAKTAN HEDEFE YOLCULUK

12 SANAT VE YENİ MEDYA KURAM İŞLENMİŞ BİLGİ TOPLULUĞU Belirli bir konudaki düşüncelerin, görüşlerin bütünü, teori MODEL SİSTEMATİK YAPI Düşüncelerin, görüşlerin bütününün bir yapı ya da süreç olarak sistematik biçimde aktarılmasıdır.

13 KURAM / MODEL KURAM / MODEL Model, kuramı biçimlendirmeye yardım eder.! Model, yapısal ya da biçimsel göstergelerdir.! Kuramdan modeller üretilir.! Modelden kuram üretilmez.

14 TEMEL KURAMLAR - aristo modeli - ikna TEMEL İLETİŞİM SÜRECİ KAYNAK ORTAM HEDEF ethos pathos logos tavır/tarz açık/doğru entellektüel düzey

15 TEMEL KURAMLAR - etki KURAM / MODEL ETKİ LASWELL

16 TEMEL KURAMLAR - etki X şeyinin Y üzerindeki gücü PROPAGANDA TEKNİKLERİ ÜZERİNE ÇALIŞMALARI BULUNAN LASWELL, ETKİ KURAMINI ORTAYA ÇIKARMIŞTIR. II. Dünya Savaşı sonrası iletişim alanında araştırmalar özellikle Amerika Birleşik Devletlerinde iletişim alanındaki ilk çalışmalar yapılmıştır. Çalışmalarla beraber iletişim biliminin varlığından söz edilip edilmeyeceği tartışılmaya başlanmıştır. Siyaset bilimci Harold D. Laswell seçim dönemi siyasetçilerin bireylerin oy kullanma etkileri üzerine yapmış olduğu çalışmaları The Communication Of Ideas adlı eserinde açıklamıştır.

17 TEMEL KURAMLAR - etki Yapmış olduğu çalışmalar sonucunda iletişim eylemini beş soruyu yanıtlayarak açıklamıştır. Kim? Ne dedi? Nasıl söyler? Kime söyler? Ne gibi bir etkiyle söyler?

18 TEMEL KURAMLAR - etki ETKİ KURAMI X şeyinin Y üzerindeki gücü LASWELL MODELİ

19 TEMEL KURAMLAR - enformasyon KURAM / MODEL ENFORMASYON MATEMATİKSEL

20 TEMEL KURAMLAR - enformasyon Haber alma, haber verme, haberleşme

21 TEMEL KURAMLAR - enformasyon amaç Enformasyon, bir kaynaktan bir alıcıya iletilen mesajın içeriğidir Bu bağlamda; enformasyon, x ten y ye hangi kalitede gitmektedir.

22 TEMEL KURAMLAR - enformasyon enformasyon kalitesi

23 TEMEL KURAMLAR - enformasyon binary digit (ikili sayı) kavramının kısaltılmışı olan bit sistemini temel almaktadır.! PARA ATIŞI yazı tura ZAR ATIŞI 6 olasılık (6 değişken vardır)!!

24 TEMEL KURAMLAR - enformasyon VERİ HESAPLANABİLİR BİR BOYUT KAZANMIŞTIR. HESAPLAMA İÇİN YAPISAL BİR SİSTEM OLUŞTURULMUŞTUR. BU KURAM BİLİŞİM TEORİSİNİNTEMELİNİ ATMIŞTIR.

25 TEMEL KURAMLAR - enformasyon matematiksel iletişim modeli

26 SANAT VE YENİ MEDYA BİLİM SOSYAL BİLİM İLETİŞİM KURAM / MODEL TEMEL KURAMLAR etki-enformasyon

27 medya medya

28 medya Latince medium kelimesinden türemiştir ortam, araç iletişim ortamı

29 medya ortam bir topluluğun veya toplulukların hareket alanı, platform telefon, telgraf, radyo, televizyon vb. araçlarla iletişimi kanal sağlayan yol, hat oluk bir şeyin akmasına yarayan üst yanı açık boru araç bir iş yapmakta veya sonuçlandırmakta gücünden yararlanılan nesne, taşıt.

30 medya kanal ortam iletişim ortamı araç oluk

31 medya çalışmaları teknolojik eleştirel Walter Ong Harold Innis Marshall McLuhan Theodor Adorno Jurgen Habermas Herbert Marcuse Neil Postman

32 yeni medya çalışmaları Jean Baudrillard Douglas Kellner Manuel Castells Lev Manovich Martin Lister Leah Lievrouw

33 yeni medya çalışmaları (lokal) Ümit Atabek Haluk Geray Mutlu Binark

34 teknolojik yaklaşımlar Harold Innis

35 teknolojik yaklaşımlar Harold Innis Döneminin teknolojik araçları olan papirüs, parşömen ve kağıdın geçmişin tarihini günümüze sunmaları teknolojinin hızlı büyümesini sağlamıştır. Kavram üzerinde araştırmaları olan Harold Innis, iletişim ağlarının gelişmesinde en önemli neden olarak yazının matbaa ve elektronik kaynaklar aracılığıyla yaygınlaşmasını göstermektedir.! El yazmasıyla başlayan bilgi aktarımı süreci alfabenin gelişimiyle görsel kodlarla biçim bularak; tekbiçimli, tekrarlanabilir, çoğaltılabilir bir kültürel gerçeklik getirmiştir. İnnis; yeni teknolojinin, geleneksel bilgi tekelleriyle nasıl kapıştığına ve başka bir grup tarafından yönetilen yeni bir bilgi monopolü ortaya çıkardığını açıklamaktadır. İnnis, iletişim teknolojilerinin toplum biçimlerini etkilediği ve şekillendirdiğini göstermeye çalışmıştır.

36 teknolojik yaklaşımlar Harold Innis Bir yazı yazma ortamı olarak papirüs, taşın aksine son derece hafifti. Düşünce hafiflik kazanmıştır. Ses ve düşünce bir kalıba girmiştir.

37 teknolojik yaklaşımlar Harold Innis Harold Innis zaman yanlı uzam yanlı çamur, taş bilgi kuşaktan kuşağa GELENEK kağıt, papirüs uzamsal bütünlüğü sağlar İMPARATORLUK

38 teknolojik yaklaşımlar Harold Innis Papisün kendini yenileyemesi beraberinde parşömene olan talebi arttırdı. Özellikle de kağıdın ortaya çıkışıyla bilgi aktarımı daha da yaygınlaşabildi. Kağıtla ortamıyla birlikte düşüncenin aktarılması hem daha ucuza hem de ekonomik bir malzemenin geçmesine olanak sağladı. (İnnis, 2006, s.204)

39 teknolojik yaklaşımlar Harold Innis

40 teknolojik yaklaşımlar Harold Innis Innis e göre uygarlık tarihini yapan ve değiştiren iletişim teknolojisidir. İletişim teknolojisi her ne kadar özgürlükçü bir yapıya sahip olduğu belirtilse de aslında sansürlü bir yapıyla işletilmektedir.! İmparatorlukların iletişim teknolojileriyle türediğini ve bu araçları kontrol edenlerin ayrıca dünyaya hükmedebileceğini vurgulayan İnnis e göre iletişim araçları ve teknoloji birbirinden kesinlikle ayrılamaz. İletişim teknolojisi geliştikçe ve yenilendikçe bu hükümdarlığın devam edeceğini belirtmektedir.! Buradaki tek değişken, imparatorlukların kimlikleridir.

41 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan McLuhan; medya teknolojilerinin toplumda bireylerin nasıl düşüneceği, hissedeceği ve hareket edeceğini ya da toplumun biçimini ve çalışmasını şekillendirdiğini belirtmektedir. Elektriksel olarak konfigüre edilmiş bir toplumda, otomobillerden bilgisayarlara kadar üretim ve dağıtım için gerekli bütün kritik enformasyon, herkes için aynı anda ulaşılabilirdir. Kültür, tıpkı bir elektrik devresi gibi organize olur; ağdaki her nokta, diğer bir nokta kadar merkezseldir.

42 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan Sözcük oyunlarıyla McLuhan dünyaya farklı bir bakış açısı kazandırmayı basarmıştır. Bunlardan bazıları şu şekildedir:! İnsanlar yaşantılarını, bir önceki dönemde yapılmış olanların akla uygun taklitlerini yaparak geçirirler. (McLuhan, 2001, s.11)! Görsel ve işitsel uzamlar arasındaki ilişkinin temeli, arayüzeydir. (McLuhan, 2001, s.40)! Kitle iletişim aracının önemli etkileri onun içeriğinden değil, biçiminden gelir. (Severin, 1994, s.441)! İletişimin içeriğinden çok, bireyler iletişim sürecinde kullandıkları ortamların doğasınca biçimlendirilmişlerdir. (McLuhan, 2005, s.8)! Tüm medya insanın psişik ya da fiziksel yetilerinin uzantısıdır. (McLuhan, 2005, s.26)! McLuhan; araç, mesajdır cümlesiyle bütün dünyayı farklı bir yöne çekmeyi başarmıştır. (McLuhan, 1965, s.7)

43 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan McLuhan; araç, mesajdır cümlesiyle bütün dünyayı farklı bir yöne çekmeyi başarmıştır.

44 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan Mekanik Gelin (The Mechanical Bride) başlıklı çalışmasında McLuhan; var olan iletişim araçlarının kitleleri yönlendirme ve kontrol gücüne önem vermektedir. Kitle iletişim teknolojilerine bağlı olarak tüketim kültürünün artışı, çağdaş kültürün yalnızca çoğulculuk miti yarattığı, ancak kitlesel tek-biçimliliğe neden olduğu, bireylerin birbirinden uzaklaşarak katılım sınırlarının daraldığı ve pasif kılındığı eleştirileri, erken modern Avrupa da yazıya dayalı mekanik kültürün gelişiminin sonuçlarıdır. (Timisi, 2003, s.47) McLuhan, teknolojinin toplumsal gelişmenin belirleyicisi olduğu yönündeki genel yaklaşımları bir adım daha öteye götürerek, toplumların tarihsel gelişme ve değişmesini belirleyenin kitle iletişim aracının kendisi olduğunu ileri sürebilmektedir. (Alemdar, 1983, s.9)

45 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan Gutenberg Galaksisi nde (The Gutenberg Galaxy) McLuhan a göre; okuma fonksiyonu herkesin ulaşabileceği bir görünüm kazanmış ve aynı zamanda kitlesel olarak sağır-dilsiz halklar üretmiştir. Medyayı Anlamak (Understanding Media) adlı çalışmasında McLuhan; bir araç ya da teknolojinin iletisi, insan ilişkilerinin içine yerleşen bir ölçek ya da tutum değişikliğini vurgulamaktadır. (McLuhan, 1964, s.8) Sıcak medya bilgi açısından zenginken, soğuk medya aksine bilgiden yoksundur.

46 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan McLuhan ın Teknolojik Determinizm kuramı teknolojinin keşfedilmesiyle ve yenilenmesiyle oluşmaktadır. (Hartley, 2011, s. 244) Bu bağlamda teknoloji kitleleri belirlemektedir. Teknoloji, belirginliktir. Belirginlik ise, bir kerede tek bir şeyi, bir kerede tek bir duyuyu, bir kerede tek bir zihinsel ya da fiziksel işlemi dile getirmek anlamına gelir. (McLuhan, 2007, s.28)! Teknoloji, duyularımızdan birini genişlettiği zaman, yeni teknolojinin içselleştirilmesi ile aynı hızda, yeni bir kültür aktarımı ortaya çıkarmaktadır. McLuhan; elektrik teknolojisinin ayrı bir organın değil, birincil ürün olarak enformasyon sunan merkezi sinir sisteminin yerini aldığını öne sürmektedir. (Barbier & Lavenir, 2001, s.303) McLuhan a göre dünyanın her tarafı görüntülerle ve mesajlarla kaplanmıştır ve televizyon sayesinde de dünyanın her yerindeki olaylardan anında haberdar olmak mümkün olmaktadır. (Yaylagül, 2010, s.69)

47 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan İletişim ve kitle iletişim araçlarını sıcak ve soğuk olarak nitelendiren McLuhan; bireyin yalnızca tek bir duyusuna hitap eden iletişim araçlarını sıcak, insanların birden çok duyusuna hitap eden ve mesajı alan insanın katılımının yüksek olduğu araçları da soğuk araçlar olarak açıklamaktadır.

48 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan Sıcak Araçlar Çok tanımlama (veriyle dolu) Az katılım (dışlar) Film Fotoğraf Radyo Ders Modern uygarlık Şehir Soğuk Araçlar Az tanımlama (az veri) Çok katılım (kapsar) Televizyon Çizgi film Telefon Seminer Kabileler Kasaba

49 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan Bireyin yalnızca tek bir duyusuna hitap eden iletişim araçları sıcak araçlardır. Katılım azdır. Fotoğraf, sinema ve radyo insanların sadece görme veya işitme duyularına hitap eden sıcaktır. İnsanların birden çok duyusuna hitap eden ve mesajı alan insanın katılımının yüksek olduğu araçlardır. Telefon, soğuk araçtır. Katılım şarttır. Telefon, çizgi roman ve televizyon soğuktur.

50 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan

51 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan Çağ değişimlerinde kullanılan araç tipleri dikkat çekmektedir. Her çağ için farklı araç görünmektedir. Konuşma, basım ve televizyon araçları dönemsel değişim ve gelişimlere yön vermiştir. İnnis in de belirttiği gibi imparatorluk araçları yaşamlarımızı etkilemekte ve yönlendirmektedir. McLuhan; iletinin içeriğinin değil, aracın önemli olduğunu savunmaktadır. Bu varsayımı ise teknoloji ile desteklemektedir. Teknolojik yapının belirleyici olduğunu vurgulayan McLuhan a göre teknolojinin ciddi gücü bulunmakta ve bu güç beraberinde yeni toplumlar ve yeni yaşam koşulları da üretmektedir.

52 teknolojik yaklaşımlar Marshall McLuhan Sonuçta hem McLuhan hem de Innis, iletinin içeriğinin değil, aracın önemli olduğunu savunmaktadır. BU NEDENLE TEKNOLOJİYİ SAVUNMAKTADIRLAR

53 SANAT VE YENİ MEDYA SOSYAL BİLİM İLETİŞİM KURAM / MODEL ETKİ / ENFORMASYON TEKNOLOJİK YAKLAŞIMLAR Harold Innis / Marshall McLuhan