7. Sınıf Üniteler. Öğrenme Alanı : Madde ve Değişim 4. Ünite : Maddenin Yapısı ve Özellikleri Önerilen Süre :36 ders saati
|
|
- Aysu Eser Hikmet
- 5 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Öğrenme Alanı : Madde ve Değişim 4. Ünite : Maddenin Yapısı ve Özellikleri Önerilen Süre :36 ders saati A. Genel Bakış Öğrenciler, 6. sınıf Fen ve Teknoloji dersinde maddenin görünmez küçük taneciklerden oluştuğunu öğrenmiş, atom olarak adlandırdıkları bu taneciklerle molekül, element, bileşik, saf madde kavramlarını ilişkilendirmiş, sürtme ile maddelerin farklı yüklerle yüklendiğini keşfetmiş durumdadır. Bu ünitede öğrenciler; elementleri sembollerle, bileşikleri formüllerle göstermenin bilimsel iletişimi kolaylaştıracağını fark edecek, maddelerin farklı yüklerle yüklenmesinden yola çıkarak atomların proton, nötron ve elektronlardan oluştuğunu kavrayacaklardır. Ayrıca bu ünitede öğrenciler, elektron alış-verişi ve elektronların ortaklaşa kullanılmasıyla kimyasal bağları ilişkilendirecek, çözünme olayını çözücü-çözünen etkileşimleriyle açıklamaya çalışacaklardır. Böylece öğrenciler, 8. sınıfta periyodik cetvel ve kimyasal tepkimeler konusu için alt yapı oluşturacaktır. Öğrencilerin atomun yapısını kavrayabilmesi için atom modellerini kullanması esastır. Bu nedenle, özellikle periyodik cetveldeki ilk 20 elementin atomu için yörünge modeline göre önceden kartlar hazırlanmalı, öğrenme etkinlikleri öğrencilerin bu kartları kullanabileceği şekilde planlanmalıdır. Ünitede verilen öğrenme, öğretim ve değerlendirme etkinlikleri öneri niteliğindedir. Öğretmenler fizikî şartları da dikkate alarak tüm öğrencilerin etkin katılımını sağlayacak uygun bir öğrenme ortamı hazırlamalıdır. B. Ünitenin Amacı Bu ünitenin amacı, öğrencilerin elementlerin sembollerini ve bileşiklerin formüllerini öğrenmesini, atomun proton, nötron ve elektrondan oluştuğunu kavramasını, kimyasal bağları sınıflandırmasını, çözünme olayını çözücü ve çözünen moleküllerinin ilişkisiyle açıklamasını sağlamaktır. C. Ünitenin Odağı Bu ünite, atomun yapısı ve kimyasal bağ kavramları etrafında öğrencilerin, gözlem yapma, karşılaştırma, sınıflandırma, çıkarımda bulunma, tahmin etme ve model oluşturma gibi bazı bilimsel süreç becerilerini geliştirmeye odaklanmıştır. Ç. Önerilen Konu Başlıkları Elementler ve Sembolleri Atomun Yapısı Katman Elektron Dizilimi ve Kimyasal Özellikler Kimyasal Bağ Bileşikler ve Formülleri Karışımlar 229
2 D. Ünitenin Kavram Haritası KAVRAM HARĐTASI SADECE ÖĞRETME Đ BĐLGĐLE DĐRMEK VE Ü ĐTE ĐÇĐ DEKĐ KAVRAMLARI BĐR BÜTÜ HALĐ DE GÖSTERMEK AMACIYLA VERĐLMĐŞTĐR. BU KAVRAMLAR KULLA ILARAK FARKLI KAVRAM HARĐTALARI DA OLUŞTURULABĐLĐR. 230
3 E. Ünite Kazanımları ve Etkinlikler 1. Element ve elementlerin sembolleri ile ilgili olarak öğrenciler; 1.1. Model üzerinde, bir elementin bütün atomlarının aynı olduğunu fark eder (BSB- 28) Model ve şekilleri kullanarak farklı elementlerin atomlarının farklı olduğunu sezer (BSB-5,6) Periyodik sistemdeki ilk 20 elementi ve günlük hayatta karşılaştığı yaygın element isimlerini listeler Atomların Hepsi Aynı Öğretmen, bir katı element ve sodyum klorür tipi bir bileşik modeli veya resmi üzerinde, öğrencilere, her iki örgüde kaç tip atom bulunduğunu sorar. Öğrenciler, hangi örgünün elementi, hangi örgünün de bileşiği temsil ettiğini irdeler. Özdeş atomlardan oluşmuş maddenin element olarak adlandırıldığı hatırlatılır. Hidrojen, oksijen gibi molekül yapılı gaz elementlerin küresel model resimleri kullanılarak bunların da element olup olmadığı tartışılır. Bu yapılarda moleküllerin varlığı hatırlatılır. Molekül olsa bile atomlar, aynı tip kaldığı sürece eldeki maddenin element olduğu genellemesine götürecek öğretmence yönlendirilmiş bir tartışma açılır. Böylece öğrenciler, element kavramı ile maddeyi oluşturan atomların türü arasındaki ilişkiyi sezer (1.1). Maddeler Hangi Elementlerden Oluşmuştur? Öğrenciler; ziynet eşyalarının, çatal, kaşık tencere gibi mutfak gereçlerinin nelerden yapıldığını, termometrenin içinde hangi sıvının olduğunu, kurşun kalemde hangi maddenin kullanıldığını, havada hangi gazların olduğunu araştırır, bunların nelerden yapıldığını bir tabloya kaydeder. Öğrenciler, hazırladıkları tabloları karşılaştırıp çeşitli elementler bulunduğunu fark ederler. Öğretmen, ilk 20 elementin ve en yaygın kullanılan 10 elementin listelerini kullanarak hangi elementin gündelik hayatın hangi alanında kullanıldığına örnekler verir. Đlk 20 elementin periyodik düzene göre adları verilir. Öğrenciler, elementleri, hidrojenden başlayarak 1, 2, 3,.., şeklinde numaralar. Öğretmen, yaygın kullanılan 10 elemente, araya başka elementler girdiği için, şimdilik numara verilmeyeceğini vurgular. Alüminyum, demir gibi farklı elementlerin atomlarla modelleri yapılır. Modeller yapılırken, her element için farklı renk veya büyüklükte küreler kullanılır. Öğrenciler, yaptıkları modelleri resim ile gösterirler. Öğretmen kılavuzluğunda, farklı elementlerin farklı atomlardan oluştuğu; fakat aynı elementte bütün atomların özdeş olduğu genellemesine götürecek bir tartışma yaparlar (1.2, 1.3) Atom, molekül, element, bileşik, saf madde ve karışım kavramları 6. sınıfta edinilmiş olup bu kazanım, bir hatırlatma olarak düşünülmelidir. 1.1 Element kavramının ilk tanıtımının, küresel modeller üzerinde ve atomların özdeşliği temelinde sezdirilmesi amaçlanmıştır. Bu kavramın tanımı, fiziksel ve kimyasal olayların tanıtımından sonra kendinden daha basit maddelere ayrışmama esasına göre verilecektir. [!] 1.3 Demir, bakır, altın, gümüş, çinko, kalay, kurşun, civa, iyot ve krom yaygın elementlerin başlıcalarıdır. [!] 1.3 Elementlerin numaralandırılması, atom numarası kavramına bir hazırlıktır. [!] 1.3 Yaygın kullanılan elementlerin isimlerinden sembollerinin türetilmesine örnekler verilir. [!] 1.3 Periyodik cetvel üzerinde ilk 20 element ve en yaygın 10 element gösterilir. [!] 1.3 Burada amaç; elementlerin isimleri ile sembolleri arasında ilişki kurmaktır. Element özellikleri ve keşfi ile ilgili bilgiler asli bilgiler gibi düşünülmemelidir. Akran Değerlendirme Formu Öğrenci Gözlem Formu Kavram Haritası Yapılandırılmış Grid
4 Sembol Kullanmak e Rahat! Öğretmen, kitapta tanıtımı yapılan 30 elementin sembol ve isimlerini içeren [!] 1.4; 1.5 Element sembollerinin bellekte çizelgenin öğrencilerce gözden geçirilmesini ister. Bu çizelgeyi kullanarak yerleşimi için bu dönem öğrencilerinin Oksijen atomu, 2 hidrojen atomuna bağlanarak su molekülü oluşturur. yaşı uygundur. Đsim, şehir, bulmaca cümlesini kısa yoldan göstermeyi teklif eder. Gösterim sırasında, oluşturur benzeri oyunlar, bu bağlamda çok ifadesi yerine işareti kullanılacağını belirtir. Su molekülünde hidrojen yararlıdır Elementleri sembollerle göstermenin atomlarının sayısını belirtmek için 2 sayısını nereye yazmanın uygun olacağı bilimsel iletişimi kolaylaştırdığını fark öğrencilerce irdelenir, öğretmen irdelemeyi yönlendirip geleneksel yazım tarzını [!] 1.4; 1.5 Sembol ve formül kavramları eder (FTTÇ- 4). gösterir. arasındaki fark vurgulanmalıdır. O + 2H H 2 O gösteriminin, ilk cümleye göre daha kısa olduğu vurgulanır. (Bu denklem oksijen ve hidrojenin moleküllerden oluşan [!] 1.4 ; 1.5 Rusça, Çince, Japonca vb. elementler olduğu gerçeğini göz ardı etmekle beraber, asıl amaç sembol 1.5. Đlk 20 elementin ve yaygın elementlerin metinlerde element sembollerin aynı kullanımının önemini vurgulamaktır. Element- bileşik kavramları sembolleri verildiğinde isimlerini, olduğu metin örnekleriyle gösterilir. ilişkilendirilirken bu tip denklemler kullanılabilir.) Elementlerin isimleri verildiğinde sembollerini belirtir. Farklı alfabeleri kullananların neden aynı sembollerinin dünyanın her tarafında aynı olmasının faydası ve farklı sembolleri seçtiği irdelenir. olmasının sakıncaları öğrencilerce tartışılır (1.4; 1.5). Sembolü Söyle Öğrenciler, bir yüzüne elementin ismini, diğer yüzüne ise sembolünü yazarak küçük kartlar hazırlarlar. Takım-oyun-turnuva yöntemiyle isim ve sembol pekiştirmesi yaparlar (1.4; 1.5). Haydi Bulmaca Hazırlayalım! Öğrenciler, element isimlerini ve sembollerini içeren bulmaca hazırlarlar. Bu bulmacaları arkadaşlarına sunarak element isimleri ile sembolleri pekiştirirler (1.4; 1.5). 232
5 2. Atomun yapısı ile ilgili olarak öğrenciler; 2.1. Birbiri ile temas halinde olan atomları bağlı atomlar şeklinde niteler Sürtme ile elektriklenme olayına dayanarak atomun kendinden daha basit ögelerden oluştuğu çıkarımını yapar (BSB-8) Atomun çekirdeğini, çekirdeğin temel parçacıklarını ve elektronları temsilî resimler üzerinde gösterir. Biz Bunu Biliyoruz! Öğrenciler, iyot kristal modeli ve/veya resmi üzerinde, atomları, molekülleri, birbirine bağlı atomları, molekülleri gösterirler. Atom ve moleküller için bağlı olma ifadesinin, dokunacak kadar yakın olma anlamına geldiğini fark ederler. Öğrenciler, bağlı atomlar ve bağlı moleküller arasındaki mesafeyi karşılaştırarak atomlar arası bağın daha sağlam olduğu çıkarımını yaparlar. Bu ünitede atomların birbirine nasıl bağlandığını öğrenecekleri hatırlatılır (2.1). Kâğıda e Oldu? Öğrenciler, plastik tarak ve cam çubuğu küçük kâğıt parçalarına dokundurarak kâğıt parçalarını çekip çekmediğini görür. Atomların nötral olduğu çıkarımı yapılır. Daha sonra plastik tarak ve cam çubuğu kumaşa sürterek tekrar kâğıt parçalarına dokundururlar, plastik tarağın ve cam çubuğun kâğıt parçalarını neden çektiğini tartışırlar. Öğretmen kılavuzluğunda, sürtme sürecinde, iki madde arasında, yüklü tanecik alış-verişi olduğu, bu taneciklerin atomdan daha küçük ve atomun yapı taşları olması gerektiği çıkarımı yapılır (2.2). Elektronlar asıl Ayrı Durur? Öğrenciler, küçük bir silgiyi veya düğmeyi iple bağlayarak hızlı bir şekilde çevirirler. Öğrencinin ipi tutan elinin, çekirdeği; silginin veya düğmenin, elektronu simgelediği, ipin de + ile arasındaki çekim kuvvetine karşı geldiği vurgulanarak elektronların neden çekirdekten uzaklaşmadığı tartışılır. Öğrenciler, elektronların çekirdekten belli uzaklıkta, hızlı ve dairesel hareket ettiğini, hareketleri nedeniyle çekirdeğe düşmediklerini, elektronların çekirdek tarafından çekildiğini kavrarlar. Öğrenciler, zihinlerinde oluşan atom modelini resmeder ve bu modeli arkadaşlarına açıklayarak sunar (2.3). 2.1 Öğrenci, 6. sınıfta öğrendikleriyle, atomu, yekpare ve içi dolu algılamış olabilir. Modeller üzerinde çalışılırken, Acaba atomlar gerçekten böyle içi dolu küreler şeklinde midir? sorusunu sormak ve bu konuda bir şüphe uyandırmak çok önemlidir. Sürtme ile elektriklenme tartışılırken, bağlı atomların veya atom gruplarının değiştokuş edilmesi de gündeme geleceği için, bağ kavramı ile ilgili ilk sezişlerin de irdelenmesi faydalıdır. [!] 2.2 Sürtme ile elektriklenmeden hareketle atomdan küçük temel parçacıklar bulunması gerektiği çıkarımına varmak, dolaylı ve öğrencinin çok da tanımadığı bir akıl yürütme süreci gerektirir. Ayrıca negatif yük, pozitif yük, nötral gibi kavramlar da 7. sınıf Elektrik ünitesinde verilmiş olmakla birlikte, henüz tam anlaşılmamış olabilir. Bu konuda sabırlı ve ısrarlı olmak esastır. Akran Değerlendirme Formu Öğrenci Gözlem Formu Kavram Haritası 233
6 Atom Modelleri Atom modelleri ilk 20 element için küçük kartlara aşağıdaki gibi hazırlanır ve öğrencilere verilir. Öğrenciler, her bir atomda; çekirdeğin, elektronların, protonların ve nötronların yerini, sayısını ve yükünü inceler ve bir çizelgeye kaydeder Elektronu, protonu ve nötronu kütle ve yük açısından karşılaştırır Nötr atomlarda, proton ve elektron sayıları arasında ilişki kurar (BSB- 7; TD-1). Öğretmen; elektron, proton ve nötronun genel olarak atom altı tanecikler olduğunu vurgular. Öğrenciler, bu tanecikleri görmenin atomdan da zor olacağı sonucunu tartışarak çıkarır. Protonun ve nötronun kütlelerinin birbirine yakın; elektron kütlesinin proton kütlesinden çok daha küçük (yaklaşık 1/2000 i) olduğu öğretmen tarafından verilir. Öğrenciler, atom modelleri üzerinde proton ve elektron sayılarının hep eşit olduğunu görür. Nötrallik kavramı ile (+) ve (-)yük sayılarının eşitliği arasında ilişki kurulur. Öğrenciler, atomlar birbirine sürtünürken, önce elektronların temasa geçeceğini tahmin ederler. Sürtme ile elektriklenmede alınıp-verilen yüklü taneciğin ne olması gerektiği irdelenir. Elektron kaybeden atomun +, elektron kazananın - yükleneceği, öğretmence öncülük edilen bir tartışma sonucu vurgulanır. Sürtme ile elektriklenme konusu, bu şekilde atomun yapısı ile ilişkilendirilir (2.3; 2.4; 2.5). [!] 2.3; 2.4 Proton, elektron ve nötronun kütlesi verilmeyecektir. Sadece Proton ve nötronun kütleleri birbirine çok yakındır. ; Proton ve nötron tartılamayacak kadar küçük taneciklerdir. ; Elektron kütlesi, proton kütlesinin yaklaşık 1/2000 i kadardır. ifadeleri yeterlidir. [!] 2.4 Atomun kütlesinin, yaklaşık olarak proton ve nötron kütleleri toplamı olduğu vurgulanır. [!] 2.4; 2.5 Artı yüklü protonların çekirdekte yan yana nasıl durabildiği, bazı öğrencilerde merak oluşturabilir. Çekirdekteki parçacıklar arasında, başka yerde görmediğimiz özel çekim kuvvetleri vardır. doğru ve bu düzey için uygun bir açıklama olacaktır. 234
7 Aynı / Farklı Atomlar 2.6. Aynı elementin atomlarında, proton sayısının (atom numarası) hep sabit olduğunu, nötron sayısının az da olsa değişebileceğini belirtir Aynı atomda, elektronların çekirdekten farklı uzaklıklarda olabileceğini belirtir Çizilmiş atom modelleri üzerinde elektron katmanlarını gösterir, katmanlardaki elektron sayılarını içten dışa doğru sayar Proton sayısı bilinen hafif atomların (Z 20) elektron dizilim modelini çizer (FTTÇ- 4). Öğrenciler, ilk 20 element için yukarıdaki gibi hazırlanmış iki modeli inceleyip, element adları ile onlara ait atom(lar)daki proton, nötron ve elektron sayılarını bir çizelgeye kaydederler. Çizelgelerindeki proton, elektron ve nötron sayılarını karşılaştırarak aynı elementin atomlarında nötron sayısının değişebileceğini, proton sayısının hep sabit kaldığını; farklı atomlarda ise proton sayılarının hep farklı olduğunu kavrarlar. Öğretmen, proton sayısını atom numarası olarak adlandırır, atom numarasının atomun kimliğini belirlediğini vurgular (2.6). Elektronlar erede Dönüyor? Öğrenciler, ilk 20 elementin atom modellerini inceleyerek elektronların çekirdekten olan uzaklıklarını tartışırlar. Elektron sayısı arttıkça, ilk iki elektronun çekirdeğe en yakın durduğunu, daha sonraki sekiz elektronun biraz daha uzakta bulunduğunu, sonra gelen sekiz elektronun ise daha da uzakta bulunduğunu fark ederler. Öğretmen, elektronların hareket ettiği bölgeyi katman olarak tanımlar. Katmanlar, çekirdekten itibaren 1, 2, 3 şeklinde numaralanır. Öğrenciler her katmanda kaç tane elektron bulunabileceğini sayarak keşfeder. Đncelenen atomların en basit atomlar olduğu, elektron sayısı 20 yi aşınca 1. ve 2. katmanların aynı kalacağı, 3. katmana başka elektronların da girebileceği öğretmence belirtilir. Etkinliğin son aşamasında öğrenciler, her katmandaki elektron sayılarını hesaba katarak atom numarası verilen elementin atom modellerini çizer (2.7; 2.8; 2.9). [!] 2.3; 2.8 Katman kavramı, yörünge kavramına tercih edilmelidir. 2.6 Kütle numarası kavramı bu düzeyde gerekli değildir. [!] Atomun gerçekte üç boyutlu olduğu, resim-modellerin aslında bir küreyi gösterdiği, ilgi duyan çocuklar için ek bilgi olarak verilebilir. Bazı öğrenciler, bu durumda katmanların bir çember değil; bir küre yüzeyi olacağı çıkarımını yapabilir. Eğitici filmler veya internet ortamı kullanılarak dinamik (hareketli) atom modelleri göstermek, bu bağlamda yararlıdır. [!] Güneş sistemiyle atom modeli arasında ilişki kurmak, atomun iki boyutlu olduğunu çağrıştırması bakımından iyi bir benzetme değildir. Ayrıca öğrencilerde henüz yerleşik bir Güneş sistemi kavramı olduğu da kesin değildir. 2.9 Đzotop kavramı ve Atomun özelliklerini belirleyici olan proton sayısıdır. bilgisi bu düzey için erkendir. [!] 2.9 Bu seviyede; s, p,d, f orbitallarine girilmeyecektir. Elektronlar; 2, 8, 8, 18 düzeninde katmanlara yerleştirilecektir. 235
8 Haydi, Atom Olalım! Öğrencilere basit bir atom modeli gösterilerek bu atom modelinin hareketlerle canlandırılması istenir. Öğrenciler, üç gruba ayrılır. Birinci grup nötronların, ikinci grup protonların, üçüncü grup ise elektronun özelliklerini (atomun neresinde bulunduğu, yükü ne olduğu, sayısının değişken olup olmadığı) tartışarak rollerini nasıl oynayacaklarını belirler. Sınıfın ortasına, çekirdeği ve katmanları belirleyen çizgiler çizilir. Öğrenciler, rollerini oynayarak çekirdekte proton ve nötronun, katmanlarda ise elektronların bulunduğu, elektronların çekirdekteki protonlar tarafından çekildiği, fakat hareket etmesi nedeniyle çekirdeğe yaklaşmadığı çıkarımını yapar. Öğretmen, gerçekte elektronların üç boyutlu hareket ettiğini vurgular ( ) Atom modellerinin tarihsel gelişimini kavrar; elektron bulutu modelinin en gerçekçi algılama olacağını fark eder (FTTÇ-3) Bilimsel modellerin, gözlenen olguları açıkladığı sürece ve açıkladığı ölçekte geçerli olacağını, modellerin gerçeğe birebir uyma iddiası ve gereği olmadığını fark eder (FTTÇ- 4). Son Üç Asırda Atoma Bakış Öğrenciler Dalton, Thomson, Rutherford, Bohr ve Modern Atom Modelleri ile ilgili bir araştırma yaparak öğrendiklerini bir poster hâlinde sunar. Bu sunumdan, Dalton Atom Modeli nin berk bir küre, Thomson Modelinin içi üzümlü pastaya benzeyen berk bir küre, Rutherford Modeli nin merkezinde çekirdek bulunan, elektronların gezegenler gibi dolandığı bir daire, Bohr Modeli nin, aynı yörüngede birden çok gezegen bulunabilen güneş sistemine benzer bir küre gibi düşünüldüğü bilgilerine varılır. Tek tek elektronlardan bulut oluşumu, asılı lambanın çevresinde dönen sinekler, yılkı hâlinde uçan kuş sürüleri, döner pervane gibi farklı benzetimlerle sezdirilir. Elektron bulutunun bir küre oluşturacağı fikri vurgulanır. Öğrenciler, hacimli atom gerçeğine en uygun atom modelinin hangi model olduğunu irdeler. Eski model otomobillerin işimizi gördüğü sürece kullanılması gerçeğinden hareketle, eski atom modellerinin de birçok olguyu açıklayabildikleri için hâlen kullanıldığı vurgulanır. Bohr Modeli ile iyon oluşumunun açıklanması buna örnek verilir (2.10, 2.11). [!] 2.10; 2.11 Eski atom modellerinin bugün terk edilmiş olması, o modelleri geliştiren bilim adamlarının iyi düşünmediği anlamına gelmez. Doğru olan, bildiklerinin bugünküne göre çok az olmasıdır. Dalton un zamanında bilinenler hesaba katılınca, o modeli geliştirmenin, Bohr Modeli nden daha basit olmayacağı açıktır. Đnsan bilgisinin zamanla genişlediği ve derinleştiği, bugün geçerli bazı modellerin gelecekte terk edilebileceği, ama bugünkü modelin günümüzdeki problemleri çözebildiği sezgi yoluyla da olsa verilmelidir. [!] 2.10 Elektron bulutu modeline dayandırarak atomla ilgili bu düzeyde verilebilir fazla bir olgu yoktur.ancak gerçeğe daha yakın olduğu düşünülen bir modelin varlığının bilinmesi yararlıdır. : Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı : Sınırlamalar :Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme 236
9 3. Katman- elektron dizilimi ile kimyasal Benim Atom Modelim Daha Güzel özellikleri ilişkilendirmek bakımından öğrenciler; 3.1. Dış katmanında 8 elektron bulunduran atomların elektron alıp-vermeye yatkın olmadığını (kararlı olduğunu) belirtir Elektron almaya veya vermeye yatkın atomları belirler Bir atomun, katman-elektron diziliminden çıkarak kaç elektron vereceğini veya alacağını tahmin eder (BSB- 9) Atomların elektron verdiğinde pozitif (+), elektron aldığında ise negatif (-) yük ile yüklendiği çıkarımını yapar Yüklü atomları iyon olarak adlandırır Pozitif yüklü iyonları katyon, negatif yüklü iyonları ise anyon olarak adlandırır Çok atomlu yaygın iyonların ad ve formüllerini bilir. Öğrenciler, boş bir atom modelini büyük bir kartona, proton, nötron ve elektron taneciklerini ise küçük kartonlara hazırlayarak He, Ne, Ar atomlarının modellerini yaparlar. Modeller hazırlanırken, her atom için kaç elektron kullanacaklarını ve her katmana kaç elektron gireceğini tartışırlar. Öğrenciler atomlarda elektron alış-verişinin hangi katmandan / hangi katmana olacağını tartışarak keşfeder. Öğretmen, He, Ne ve Ar atomlarının, elektron almaya ve vermeye hiç yatkın olmadığını vurgular. Bu üç atomun ortak yönlerini tartışırlar. Helyumdaki dolu katman ve diğer iki atomdaki 8 li elektron takımı = oktet öğretmen tarafından vurgulanır. Atomların elektron alıp-verirken ya 8 e tamamlamayı ya da elektron verip 8 li bir katmanla kalmayı tercih ettikleri belirtilir. Lityum ve berilyum için oktet yerine dublet tercih edileceği, yönlendirilmiş bir tartışma ile öğrenciler tarafından keşfedilir. Elektron almaya yatkın O, F, S, Cl gibi atom modelleri üzerinde, her atomun kaç elektron alacağı; Li, Na, Mg, K, Ca gibi atomların da kaç elektron vereceği öğrencilerce tartışılır. Öğretmen, elektron alanları O 2-, F - ;elektron verenleri, Na +, Ca 2+ şeklinde gösterip iyon kavramını sunar. Katyon ve anyon kavramları verildikten sonra öğrenciler, Na sembolünü, nötral sodyum atomu, Na+ sembolünü de sodyum katyonu şeklinde okuyup diğer elementler için benzer alıştırmalar yaparlar. F, O gibi elementler için de benzer alıştırma yapılır. Her iyonun yükü oktet kuralı ile ilişkilendirilir. Karbonat, sülfat, nitrat, fosfat, hidroksit anyonlarının ve amonyum katyonunun çok atomlu bir bütün olarak düşünülmesi gereken iyonlar olduğu, bu iyonların formülleri ile yükleri birlikte verilerek belirtir( ) Oktet, dublet, iyon, anyon ve katyon kavramları birbiri ile ilişkili olarak verilecektir. [!] 3.1 Her atomun dış katmanını neden 8 e tamamlamak istediği sorusunu burada ele almak gerekmez. Ancak atomların elektron dizilimlerini soygazlara benzetme eğiliminden bahsedilebilir. Oktet kuralı aslında bir kural değil, istisnası var olan bir düzenliliktir. Bu seviyede istisnalardan söz etmek gereksizdir. 3.7 Çok atomlu iyonlardan karbonat, nitrat, sülfat, fosfat, hidroksit ve amonyum iyonları tanıtılacak, diğer iyonlardan söz edilmeyecektir. Akran Değerlendirme Formu Öğrenci Gözlem Formu Yapılandırılmış Grid 237
10 4. Kimyasal bağ ile ilgili olarak öğrenciler; 4.1. Atomlar arası yakınlık ile kimyasal bağ kavramını ilişkilendirir Đyonlar arası çekme/itme kuvvetlerini tahmin eder, çekim kuvvetlerini iyonik bağ olarak adlandırır Elektron ortaklaşma yolu ile yapılan bağı kovalent bağ olarak adlandırır Asal gazların neden bağ yapmadığını açıklar Elektron ortaklaşma yoluyla oluşan H 2, O 2, N 2 moleküllerinin modelini çizer Molekül yapılı katı element kristal modeli veya modelin resmi üzerinde molekülü ve atomu gösterir (BSB-28) Kovalent bağlar ile moleküller arasında ilişki kurar (TD-1). Atomlar Yakın, Çünkü Bağlanmışlar NaCl veya CaO kristal modeli, resmi üzerinde + ve yüklü iyonların neler olduğu öğrenciler tarafından tartışılır. Bu tartışma sırasında öğrenciler, hangi atomların elektron vermeye, hangilerinin almaya yatkın olduğu bilgilerini hatırlayıp pekiştirirler. Modeldeki katyonların ve anyonların özdeş yüklü diğer atomlara çok yakın durmadığı, zıt yüklü iyonların ise birbirine çok yaklaştığı gerçeği öğretmen kılavuzluğunda tespit edilir. Birbirine en yakın duran atomlar arasında bir kimyasal bağ bulunduğu belirtilir. Zıt yüklü iyonların birbirine çok yaklaşmasının sebebi tartışılır. Aradaki çekim kuvveti iyonik bağ olarak adlandırılır. Đyonik bağ içermesi beklenen birkaç bileşik örneği bulmak için farklı elementlerin atom modelleri üzerine tartışılır (4.1; 4.2). Atomlar Elektronlarını Vermezse e Olur? Her ikisi de elektron almaya yatkın iki atom seçilerek (iki Cl atomu veya bir Cl bir de F atomu) bunların elektron alış-verişi yapıp yapmayacakları öğrenciler tarafından tartışılır. Her atomun oktet için kaç elektrona ihtiyacı olduğu irdelenir. Elektron alış-verişi mümkün değilse, oktet tamamlamak için, elektron ortaklaşma seçeneği öğretmen tarafından sunulur. Ortaklaşılan elektron çiftinin her iki ortağa da ait sayılacağı vurgulanır. Eldeki örnek atomların kaçar elektron ortaklaşacakları tartışmaya açılır. Elektron ortaklaşan atomların da birbirine bağlandığı belirtildikten sonra bu bağ kovalent bağ şeklinde adlandırılır. H 2, O 2, N 2 gibi element molekülleri tanıtılır. Öğrenciler, bu moleküllerdeki atomların elektron dizilim modellerinden hareketle nasıl oktet sağlandığını, katmanları ve elektronları da içeren modellerle irdelerler (4.3; 4.4) Maddelerdeki Bağlanmalar Farklıdır Öğrenciler, katı iyot kristal modeli üzerinde, bir önceki etkinlikte öğrendiklerini pekiştirmek için molekülleri ve atomları gösterir. I 2 moleküllerinin, Cl 2 gibi kovalent bağ ile oluştuğu öğretmen tarafından belirtilir. Öğrenciler, iyonik bağ ile kovalent bağı karşılaştırır. Đyonik bağlarla molekül oluşmadığı, kovalent bağlarla molekül oluşabildiği öğretmen tarafından belirtilir (4.5; 4.6). [!] 4.1 Kimyasal bağ kavramının ilişkilendirilebileceği görsel öge, birbirine yakın duran atomlar dır. Đki atom, teğet veya kısmen iç içe çizilmiş ise arada bir bağ olacağı fikri hem basit oluşu hem de gerçeği yansıtması bakımından uygundur. [!] 4.2; 4.3 Elektron alış-verişinin hangi hâllerde ve hangi yönde olacağı tartışılırken oktet ve dublet kurallarına sık sık gönderme yapmak yararlıdır. [!] 4.2 Ünitenin bu bölümünde sadece iyonik bağ tanıtılacak, iyonik bileşikler Bileşikler ve Formülleri başlığı altında incelenirken burada verilenler pekiştirilecektir. 4.3 Kovalent bağların polarlık sınıflandırması ve koordinasyon bağları burada verilmeyecektir [!] 4.4 Kovalent bağ, bir çift elektron ile iki ayrı atom çekirdeği arasındaki çekim olarak da sunulabilir. Fakat bu düzeyde, elektron ortaklaşma kavramı daha kolay anlaşılır.. Akran Değerlendirme Formu Öğrenci Gözlem Formu Kavram Haritası 238
11 Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALAR 5. Öğrenciler, bileşikler ve formülleri ile ilgili olarak; 5.1. Farklı atomların bir araya gelerek yeni maddeler oluşturabileceğini fark eder (BSB- 5) Her bileşikte en az iki element bulunduğunu fark eder Molekül yapılı bileşiklerin model veya resmi üzerinde atomları ve molekülleri gösterir (BSB-28) Moleküllerde; her elementin atom sayısının, örgü yapılarda; elementlerin atom sayılarının oranını belirler Günlük hayatta sıkça karşılaştığı basit iyonik ve bazı kovalent bileşiklerin formüllerini yazar (FTTÇ- 4) Element ve bileşiklerin hangilerinin moleküllerden oluştuğuna örnekler verir. Bileşik edir? Öğrenciler, Na, I 2 ve NaI katılarının kristal model veya resimlerini ayrı ayrı incelerler. Na atomlarının, Na kristalindeki yakınlığı ile NaI kristalindeki yakınlığını karşılaştırırlar. I 2 ve NaI modelleri üzerinde, aynı karşılaştırma iyot atomları için yapılır. NaI modelinde birbirine en yakın atomların hangi elementlere ait olduğu irdelenir. Element haldeki Na atomlarının ve I 2 moleküllerinin kendi özdeşlerinden koptuğu ve birbirine bağlanarak NaI oluşturduğu sonucuna gidecek bir tartışma yapılır. Farklı element atomları bir araya gelerek bileşikleri oluşturur. genellemesine varılarak etkinlik tamamlanır. H 2 ve O 2 gazlarının molekülsel resimlerinden çıkılarak H 2 O oluşumunu gösteren süreç üzerinde yukarıda anlatılanlar tekrarlanır. Her bileşikte en az iki element bulunduğu, daha karmaşık bileşiklerde (C 6 H 12 O 6 ) gibi üç veya daha fazla da bulunabileceği belirtilir (5.1; 5.2; 5.3). Bazı Bileşiklerin Molekülleri Vardır Öğrenciler, H ve O atomlarını elektron alma-verme yatkınlıklarını oktet-dublet kuralı ışığında irdelerler. Bu iki elementin oluşturduğu H 2 O molekülünde, bağın tipini belirler. Buzun kristal model veya resmi üzerinde H atomlarını, O atomlarını ve H 2 O moleküllerini gösterirler. Gaz veya sıvı haldeki HCl, HF, CO 2, H 2 O, NH 3 gibi maddelerin moleküler resimleri üzerinde atom-molekül ayırım alıştırmalarını tekrarlar. Bu bileşikleri formülü ile göstermenin iletişimi basitleştirdiği çıkarımına götürecek bir tartışmadan sonra, hepsinin kovalent bağlı moleküller olduğu vurgulanır. NaCl, CaO gibi iyonik maddelerin kristal model veya resimleri incelenir. Bu bileşiklerin oda şartlarında moleküllerinin olmadığı, sonsuz örgü tipi bileşikler olduğu öğretmence belirtilir. Element molekülleri ile ilgili etkinlik hatırlatılarak Hangi tip maddelerin molekülü olur? sorusu üzerine tartışma açılır. Tartışma, öğretmen tarafından, Hem elementlerin hem de bileşiklerin molekülü olabilir., Moleküllerde atomlar kovalent bağlıdır. ve Đyonik bağlarla molekül oluşmaz. genellemelerini türetecek şekilde yönlendirilir. Öğretmen, elmas gibi bazı ender maddelerde bağlar kovalent olduğu halde molekül bulunmadığını, bunların istisna maddeler olduğunu belirtir (5.4; 5.5; 5.6). [!] Laboratuar ortamında, demir ve kükürt elementlerinden hareketle bir bileşik elde etmek, öğrenciler için güzel bir deneyim olabilir. Ancak bu deneyi kendisi yapsa bile öğrenci, bileşik ve element kavramları ile ilgili kalıcı bir sezgi edinememektedir. Modeller, kavramsal sezgiler için daha uygun görsel malzemeler olarak düşünülmüştür. [!] 5.4 Molekül modelleri ile çalışılırken, her atomu farklı renklerde ve/veya farklı boylarda seçmek ve küreler üzerine element sembollerini okunabilir şekilde yazmak faydalıdır. [!] 5..5 NaCl, CaO gibi basit iyonik ve H 2 O, CO 2, SO 2, NH 3, C 6 H 12 O 6 gibi kovalent bileşiklerin formülleri üzerinde durulur. [!] 5.6 Elementler atomlardan, bileşikler moleküllerden oluşmuştur. genellemesinden kaçınılmalıdır. Çünkü bu kuralın geçerli olduğu durumlar kadar istisnaları da vardır. Polimerler, proteinler, karbonhidratlar gibi çok büyük moleküllere bu düzeyde girilmeyecektir. 239
12 6. Karışımlar ile ilgili olarak öğrenciler; 6.1. Karışımlarda birden çok element veya bileşik bulunduğunu fark eder (BSB- 2, 4) Heterojen karışım (adi karışım) ile homojen karışım (çözelti) arasındaki farkı açıklar 6.3. Katı, sıvı ve gaz maddelerin sıvılardaki çözeltilerine örnekler verir Çözeltilerde, çözücü molekülleri ile çözünen maddenin iyon veya molekülleri arasındaki etkileşimlerini açıklar Sıcaklık yükseldikçe çözünmenin hızlandığını fark eder Çözünenin tane boyutu küçüldükçe çözünme hızının artacağını keşfeder. Her Şey Karışımmış Öğrenciler, günlük hayatta birbirine karıştırılarak hazırlanan yiyecek ve içecekleri, bu yiyecek ve içeceklerin görünümlerini, hangi maddelerin karıştırılması ile oluştuğunu bir tabloya kaydederek sınıfta arkadaşlarına sunar. Öğrencilerin, sunduklarına ek olarak öğretmen, un-pirinç, zeytinyağı-su gibi adî karışım örnekleri ekleyerek listeyi büyütür. Öğrenciler, bu listeyi inceleyerek karışımlarda birden fazla element veya bileşiğin olduğunu keşfeder. Öğretmen kılavuzluğunda öğrenciler, karışımların, görünüm bakımından, adî karışım ve çözelti sınıflarına ayrılabileceğini fark eder. Adî karışım ve çözelti arasındaki farklar irdelenir (6.1, 6.2). Sıvılar Her Şeyi Çözüyor Öğrencilerin bazıları, kolonyanın nasıl yapıldığını, hangi maddelerden hazırlandığını; bazıları balıkların nasıl yaşadığını, nasıl nefes aldığını; bazıları ise fizyolojik serumun nasıl ve hangi maddelerden hazırlandığını araştırır ve sınıfta sunar. Sunumlarından hareketle sıvılarda katı, sıvı ve gazların çözünebildiği vurgulanır. Sıvılarda katı, sıvı ve gazların çözünmesine örnekler araştırılır (6.3). Çözünme asıl Oluyor? Öğrenciler, 5-10 ml alkol içinde, 0,1-0,2 g kadar katı I 2 çözer. Çözen madde hangisi?, Çözünen madde hangisi? soruları tartışılır. Alkolün çözücü, I 2 un çözünen olduğu vurgulanır. Alkolün molekül formülünün C 2 H 5 OH olduğu belirtildikten sonra katı iyot ve sıvı alkolün molekülsel model resimleri verilir (Modelde alkol molekülleri kısaca A ile gösterilebilir.). Đyodun alkoldeki çözeltisi resimlenip I 2 moleküllerinin alkol molekülleri tarafından sarılışına dikkat çekilir. Aynı etkinlik, su ve NaCl kullanılarak tekrarlanır. Çözeltide Na + ve Cl iyonlarının varlığına dikkat çekilir. NaCl ün iyonik bir bileşik olduğu hatırlatılır. H 2 O moleküllerinin iyonlara yaklaşma biçimi irdelenir. H 2 O nun iki kutuplu bir molekül olduğu konusuna girilmez. Katyon ve anyonlara yaklaşan uçları doğru seçilerek, öğrencilere, iyot alkolde, NaCl de suda çözününce neler oluyor? sorusu sorulur. Öğrenciler resim üzerinde bu sorunun cevabını araştırır. Öğretmen, çözünme sırasında, çözücü moleküllerinin, çözünen moleküllerini /iyonlarını birbirinden ayırıp kuşattığını vurgular (6.4). Çözünme e Zaman Hızlanıyor? Öğrenciler, eşit kütleli kesme şekerin ve toz şekerin, eşit hacimli soğuk suda ve sıcak suda çözünme zamanlarını ölçerek çözünme hızına sıcaklığın ve tane büyüklüğünün etkisini irdeler (6.5; 6.6) Kolloid, emülsiyon, süspansiyon, dispersiyon kavramlarına girilmeyecektir. [!] 6.4 Kimi öğrenciler, NaCl deki iyonik bağın su tarafından nasıl koparıldığını sorgulayabilir. Böyle durumlarda, iyonik çekim kuvvetlerinin ortam değişince zayıflayabileceği ve özellikle su ortamında çok zayıfladığı gerçeği, verilebilir en basit açıklamadır. [!] 6.4 Su ve alkol gibi sıvıların karışımlarının da bir çözelti olduğu özellikle vurgulanmalıdır. Böyle çözeltilerde, miktarı çok olan sıvıya çözücü, miktarı az olana çözünen demek uygundur. Ancak., sulu homojen karışımlarda, miktarı az bile olsa, suyu çözücü kabul etmek yanlış olmaz. 6.4 Çözünme olayının molekül-iyon temelinde açıklanırken, hidratasyon, solvatasyon, dissosiyasyon, assosiyasyon gibi terimlere ve bağ oluşumuna girilmeyecektir.. Akran Değerlendirme Formu Öğrenci Gözlem Formu Çözelti-Adi Karışım Çözeltiler
13 6.7. Çözeltileri derişik ve seyreltik şeklinde sınıflandırır (BSB-5, 7) Çözeltilerin nasıl seyreltileceğini ve/veya deriştirileceğini deneyle gösterir (BSB-15, 16, 17, 18; TD-3). Hangi Besinde e Kadar Şeker Var? Öğrenciler; süzme bal, meyve suyu, dekstroz serumu gibi tüketim maddelerinin bir kilogramında ne kadar şeker olduğunu araştırarak bir çizelge hazırlarlar. Hazırlanan çizelgeler sınıfta karşılaştırılır. Birbirini tutmayan rakamlar olması hâlinde tutarsızlığın nereden kaynaklanmış olabileceği tartışılır. Öğrenciler, bir bardak çaya attıkları şeker miktarını bir çizelge hâlinde tahtaya yazarlar. Çayda kullandıkları şeker miktarına göre çok şeker kullananlar ve az şeker kullananlar şeklinde iki grup yapılır. Çok şekerli çayın derişik, az şekerli çayın seyreltik olduğu öğretmence vurgulanır. Her öğrenci kendini, derişik ve seyreltik nitelemelerinden biriyle niteler. Süzme balın derişik şeker çözeltisi, meyve suyu ve dekstrozun ise nispeten seyreltik şeker çözeltileri olduğu belirtilir. Yemek ne zaman tuzlu olur? sorusu tartışılır. Öğrenciler, tuzlu yemeğin, tuz bakımından, normal yemeğe göre daha derişik olduğunu çıkarım ile fark ederler. Normal yemekler kaynatılıp buharlaştırıldıkça derişme, su katıldıkça seyrelme olacağı; üzüm suyunun, buharlaştırılınca şeker bakımından derişeceği, konsantre (derişik) içeceklere su katıldıkça seyrelme olacağı, öğretmen öncülüğünde tartışılıp keşfedilir. Seyreltme ve deriştirme kavramlarını cümle içinde doğru kullanma alıştırmaları yapar (6.7; 6.8). [!] 6.7 Derişimin sayısal ifadesi burada kapsam dışıdır. [!] Derişik ve seyreltik kavramlarının göreceli anlamlar taşıdığı, aynı çözeltinin, ikinci çözeltiye göre seyreltik, üçüncü çözeltiye göre de derişik olabileceği vurgulanır. [!] 6.7 Piyasadaki tüketim mallarının etiketleri üzerinde, derişik yerine konsantre terimi kullanılmaktadır. Öğrenciye bu terim tanıtılacak, fakat derişik sözcüğü tercih edilecektir. 241
14 Ampul e Zaman Parlak? 6.9. Bazı çözeltilerin elektrik enerjisini Saf su, şeker ve tuz çözeltileri ile aşağıda şekli görülen devre ayrı ayrı kurulur. ilettiğini deneyle gösterir; elektrolit Her üç devrede anahtar kapatılarak ampulün yanıp yanmadığı kontrol edilir. olan ve elektrolit olmayan maddeler Tuzlu çözelti ile kurulan devre, diğerleriyle karşılaştırılarak devrelerde neyin arasındaki farkı açıklar (BSB- 2, 5, 7). farklı olduğu sorgulanır. Ampulün yanması için devredeki sıvının iletken mi, yalıtkan mı olması gerektiği tartışılır Yağmur ve yüzey sularının kısmen iletken olmasının sebebini ve doğurabileceği tehlikeleri açıklar (FTTÇ- 26, 28, 29). Öğrenciler, ampulün yanmasından hareketle, tuzlu suyun, şekerli ve saf suya göre çok daha iyi iletken olduğu çıkarımını yapar. Đyon yapılı çözeltilerin elektriği ilettiği, yapılan deneyde tuzlu suyun iletkenliğinin, NaCl yapısında var olan Na + ve Cl - iyonlarından ileri geldiği belirtilir. Tuz gibi, suda iyon oluşturan maddelerin elektrolit adını aldığı vurgulanır. Saf su ve şekerli suyun çok az iyon içermesi ile ampulün parlak yanmayışı arasında ilişki kurulur. Suda şeker çözündüğü hâlde neden iyon oluşmaz? sorusu tartışılır. Şekerin molekül yapılı olduğu hatırlatılır. Suda moleküller hâlinde çözünen şeker gibi maddelerin elektrolit olmadığı vurgulanır (6.9). Elektrik Tellerine Dikkat! Öğrenciler, yağmur sularının yer yüzeyinde akarken, topraktaki bazı maddeleri çözüp çözmeyeceği konusunu tartışırlar. Toprağın bir karışım olduğu, yapısında yüzlerce farklı maddenin bulunabileceği, bunların bazılarının suda çözünebileceği sonucunun çıkarılması amaçlı, öğretmen kılavuzluğunda bir irdeleme yapılır. Đçtiğimiz, kullandığımız ve yüzdüğümüz suların iyonik maddeler (elektrolitler) çözmüş olabileceği, saf su olmadığı bilgisine varılır. Çıplak elektrik tellerinin kopup suya veya ıslak toprağa değdiği yerlerde, tehlikeli elektrik kaçaklarının olabileceği şiddetli yağmur anlarında elektrik direklerine yaklaşmanın tehlikesi öğrencilerce irdelenir (6.10). 6.9 Kullanılan güç kaynağının ve ampulün tipine ve daldırılmış elektrotlar arasındaki mesafeye bağlı olarak, saf su ve şeker çözeltisiyle yapılan deneylerde ampul, çok sönük de olsa yanabilir. Böyle durumlarda, suyun ve şeker çözeltisini kötü iletken tuz çözeltisini de iyi iletken şeklinde nitelemek, saf suda az da olsa iyonlar bulunduğu konusuna girmemek uygundur. 6. sınıf Yaşamımızdaki Elektrik ünitesi ile ilişkilendirilebilir. 6.9 Burada esas olan, bazı maddelerin suda iyonlaştığı, bazılarının da molekül halinde çözündüğü fikridir. Elektrolit kavramının çağrıştıracağı elektroliz ve zayıf elektrolit, kuvvetli elektrolit gibi kavramlar bu ünitenin tamamen dışında düşünülmelidir. 6.9 HCl, H 2 SO 4 gibi aslında molekül yapılı bazı maddelerin de suda tamamen iyonlaşabileceği göz önüne alınarak Molekül yapılı maddeler suda iyonlaşmaz. şeklinde bir genellemeye gitmemek gerekir. [!] 6.10 Yüzey sularının iyonik maddeler çözmüş olabileceği fikrinin yerleşmesi için, toprağın oluşumu ve yapısı hakkında özet bir bilgi gereklidir. 242
15 F. Önerilen Öğretim ve Değerlendirme Etkinlikleri Etkinlik umarası : 1 Etkinlik Adı : Çözelti-Adî Karışım Đlgili Olduğu Kazanımlar : 6.2 Aşağıdaki karışımları inceleyerek gözlemlerinizi tabloya kaydediniz. Gözlemlerinize dayanarak tabloyu doldurunuz, çözelti ve adî karışım için genel-geçer birer tanım yazınız g pudra şekeri 100 ml suya eklenerek hazırlanan karışım ml alkol ile 100 ml suyun karışımı damla süt ile 100 ml su karışımı 4. 1 ml süzülmüş balın 100 ml suya eklenmesiyle hazırlanan karışım 5. 1 ml mazot ile 10 ml suyun karışımı 6. Bir avuç kum ile bir avuç tuz karışımı Karışım umarası Gözlemlerinizi yazınız. Görünümlerini çiziniz. Çözelti Adî karışım eden çözelti veya adî karışım olarak sınıflandırdınız?
16 Etkinlik umarası : 2 Etkinlik Adı : Çözeltiler Đlgili Olduğu Kazanımlar : 6.3; 6.4 Aşağıda verilen çözelti örnekleri için Tablo 1 deki örneğe uygun olarak ilgili yerleri doldurunuz. Çözelti Örnekleri : 1. Balıkların solunum için kullandığı çözünmüş oksijen içeren su 2. Sirke (5 g sıvı asetik asit ve 100 g su) 3. Hazım kolaylığı için kullanılan yemek sodası-su karışımı 4. Şekerli su (şeker, su karışımı) 5. Birkaç damla mürekkep ile 50 ml suyun karışımı 6. Kükürt dioksitin atmosferdeki su damlaları ile karışıp oluşturduğu asit yağmurları 7... Tablo 1 Çözelti örnekleri Çözünen Çözücü Çözelti türü Çözelti 2 (Sirke) Asetik asit Su Sıvı-sıvı 244
17 Etkinlik umarası: : 3 Etkinlik Adı : Kavram Haritası Đlgili Olduğu Kazanımlar : 1.2; 2.1; 4.1; 4.2; 4.3 Öğrencilerden aşağıdaki kavram haritasında boş olarak verilen bölümleri doldurarak kavramlar arasındaki ilişkileri yazmaları ve kavram haritasını düz metin hâline çevirmeleri istenir. Öğrenciler oluşturdukları metni arkadaşlarına sunarak tartışırlar. Öğretmen, boşlukların doğru kavramlar ile doldurulmasına ve ilişkilerin doğru ifade edilmesine göre öğrencileri değerlendirir. 245
18 Etkinlik umarası : 4 Etkinlik Adı : Yapılandırılmış Grid Đlgili Olduğu Kazanımlar : 1.2; 3.5; 3.7; 4.2; 5.5 Aşağıdaki değişik iyon, bileşik ve elementler, örneğe uygun şekilde numaralanıp bir gride yerleştirilir. Öğrenciler, bu yapılandırılmış grid içinde, sorulan soruların cevabını bulurlar. Örnek: Hangileri iyondur? Cevap:1, 2, 4, 6, 8 1 Ca 2+ 2 OH - 3 I 2 4 CO NaCl 6 Cl - 7 O 2 8 Na + 9 CaO 1. Hangileri iyondur? 2. Hangileri moleküler yapılı elementtir? 3. Hangileri çok atomlu iyondur? 4. Hangileri tek atomlu iyondur? 5. Hangilerinde iyonik bağ vardır? Öğrencilerin her soruya verdikleri cevapları değerlendirmek için kullanılan formül şöyledir: C1 C3 C1= Doğru seçilen kutucuk sayısı C2= Toplam doğru kutucuk sayısı C2 C4 C3= Yanlış seçilen kutucuk sayısı C4= Toplam yanlış kutucuk sayısı Bu formüle göre öğrencilerin puanları 1, 0 ve +1 arasında değişir. Bu puanı 10 üzerinden değerlendirmek için negatif sonucu ortadan kaldırmak amacıyla, 1 ile toplanır ve elde edilen sayı 5 ile çarpılır. 246
MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir.
MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir. Her maddenin bir kütlesi vardır ve bu tartılarak bulunur. Ayrıca her
DetaylıELEMENTLER VE SEMBOLLERİ
ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ Elementi oluşturmak için aynı tip atomlar bir araya gelir. Bir elementin bütün atomları birbiriyle aynı iken, farklı elementlerin atomları birbirinden farklıdır. Bazı elementleri
DetaylıA. ATOMUN TEMEL TANECİKLERİ
ÜNİTE 3 MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ 1. BÖLÜM MADDENİN TANECİKLİ YAPISI 1- ATOMUN YAPISI Maddenin taneciklerden oluştuğu fikri yani atom kavramı ilk defa demokritus tarafından ortaya atılmıştır. Örneğin;
DetaylıElementlerin büyük bir kısmı tabiatta saf hâlde bulunmaz. Çoğunlukla başka elementlerle bileşikler oluşturmuş şekilde bulunurlar.
Elementlerin büyük bir kısmı tabiatta saf hâlde bulunmaz. Çoğunlukla başka elementlerle bileşikler oluşturmuş şekilde bulunurlar. Elementlerin bileşik oluşturma istekleri onların kararlı yapıya ulaşma
DetaylıİKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA
İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir madde
DetaylıİKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR
KARIŞIMLAR İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR KARIŞIMLAR İKİ SINIFTA İNCELENİR Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek
DetaylıBİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ
BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur). Bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere
DetaylıMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ 1. Atomun Yapısı KONULAR 2.Element ve Sembolleri 3. Elektronların Dizilimi ve Kimyasal Özellikler 4. Kimyasal Bağ 5. Bileşikler ve Formülleri 6. Karışımlar 1.Atomun Yapısı
DetaylıÖrnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri :
Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani
DetaylıPaylaşılan elektron ya da elektronlar, her iki çekirdek etrafında dolanacaklar, iki çekirdek arasındaki bölgede daha uzun süre bulundukları için bu
4.Kimyasal Bağlar Kimyasal Bağlar Aynı ya da farklı cins atomları bir arada tutan kuvvetlere kimyasal bağlar denir. Pek çok madde farklı element atomlarının birleşmesiyle meydana gelmiştir. İyonik bağ
DetaylıYrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com
Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU hasanyolcu.wordpress.com En az iki atomun belli bir düzenlemeyle kimyasal bağ oluşturmak suretiyle bir araya gelmesidir. Aynı atomda olabilir farklı atomlarda olabilir. H 2,
DetaylıMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM
MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM ATOMUN YAPISI Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir. Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sa-hiptir. Atomda bulunan yükler; negatif
DetaylıELEKTRONLARIN DĠZĠLĠMĠ
ELEKTRONLARIN DĠZĠLĠMĠ Eğer bu üç elementin birer elektronu daha olsaydı, her birinde yeni bir katman oluşacaktı. Çünkü her üçünün de en dıştaki katmanları tamamen dolu durumdadır. 1.Katmanda en çok 2
DetaylıElement atomlarının atom ve kütle numaraları element sembolleri üzerinde gösterilebilir. Element atom numarası sembolün sol alt köşesine yazılır.
Atom üç temel tanecikten oluşur. Bunlar proton, nötron ve elektrondur. Proton atomun çekirdeğinde bulunan pozitif yüklü taneciktir. Nötron atomun çekirdeğin bulunan yüksüz taneciktir. ise çekirdek etrafında
DetaylıATOM ve YAPISI Maddelerin gözle görülmeyen (bölünmeyen) en parçasına atom denir. Atom kendinden başka hiçbir fiziksel ya da kimyasal metotlarla
ATOM ve YAPISI Maddelerin gözle görülmeyen (bölünmeyen) en parçasına atom denir. Atom kendinden başka hiçbir fiziksel ya da kimyasal metotlarla kendinden farklı atomlara dönüşemezler. Atomda (+) yüklü
DetaylıNötr (yüksüz) bir için, çekirdekte kaç proton varsa çekirdeğin etrafındaki yörüngelerde de o kadar elektron dolaşır.
ATOM ve YAPISI Elementin özelliğini taşıyan en küçük parçasına denir. Atom Numarası Bir elementin unda bulunan proton sayısıdır. Protonlar (+) yüklü olduklarından pozitif yük sayısı ya da çekirdek yükü
DetaylıMADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Elementler ve Sembolleri Atomun Yapısı Elektronların Dizilimi ve Kimyasal Özellikleri Kimyasal Bağ Bileşikler ve Formülleri Karışımlar Bu ünitede
DetaylıATOM BİLGİSİ Atom Modelleri
1. Atom Modelleri BÖLÜM2 Maddenin atom adı verilen bir takım taneciklerden oluştuğu fikri çok eskiye dayanmaktadır. Ancak, bilimsel bir (deneye dayalı) atom modeli ilk defa Dalton tarafından ileri sürülmüştür.
DetaylıElektronların Dağılımı ve Kimyasal Özellikleri
Elektronların Dağılımı ve Kimyasal Özellikleri Helyum (2), neon (10), argon (18)in elektron dağılımları incelendiğinde Eğer bu üç elementin birer elektronu daha olsaydı, her birinde yeni bir katman oluşacaktı.
DetaylıElement ve Bileşikler
Element ve Bileşikler Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Bir elementi oluşturan bütün atomların
DetaylıPERİYODİK CETVEL Mendeleev Henry Moseley Glenn Seaborg
PERİYODİK CETVEL Periyodik cetvel elementleri sınıflandırmak için hazırlanmıştır. İlkperiyodik cetvel Mendeleev tarafından yapılmıştır. Mendeleev elementleri artan kütle numaralarına göre sıralamış ve
DetaylıGünümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı
Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani madde yani bileşik
DetaylıELEKTRONLARIN DİZİLİMİ, KİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE
ELEKTRONLARIN DİZİLİMİ, KİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE ELEMENTLER ELEMENTLER METALLER AMETALLER SOYGAZLAR Hiçbir kimyasal ayırma yöntemi ile kendinden daha basit maddelere ayrıştırılamayan saf maddelere element
DetaylıAtomlar ve Moleküller
Atomlar ve Moleküller Madde, uzayda yer işgal eden ve kütlesi olan herşeydir. Element, kimyasal tepkimelerle başka bileşiklere parçalanamayan maddedir. -Doğada 92 tane element bulunmaktadır. Bileşik, belli
DetaylıKARIŞIMLAR. Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelen mad-delere karışım denir.
KARIŞIMLAR Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelen mad-delere karışım denir. 1-HETEROJEN KARIŞIMLAR (ADİ KARIŞIMLAR) Karışımı oluşturan maddeler karışımın her
DetaylıPERİYODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR
PERİODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR 1. Bir elementin periyodik cetveldeki yeri aşağıdakilerden hangisi ile belirlenir? A) Atom ağırlığı B) Değerliği C) Atom numarası D) Kimyasal özellikleri E) Fiziksel
DetaylıKĠMYASAL ÖZELLĠKLER VE KĠMYASAL BAĞ
Elektronların Dizilimi ve Kimyasal Özellikler Atomların katmanlarında belirli sayılarda elektron bulunmaktadır. Ancak bir atom, tek katmanlıysa ve bu katmanda iki elektronu varsa kararlıdır. Atomun iki
DetaylıELEMENTLERİN SEMBOLLERİ VE ATOM
ELEMENT VE SEMBOLLERİ SAF MADDE: Kendisinden başka madde bulundurmayan maddelere denir. ELEMENT: İçerisinde tek cins atom bulunduran maddelere denir. Yani elementlerin yapı yaşı atomlardır. BİLEŞİK: En
Detaylı7. Sınıf Fen ve Teknoloji
KONU: Atomun Yapısı Saçlarımızın elektriklenmesi, araba kapısına çarpan parmak uçlarımızın elektriksel yük boşalmasından dolayı karıncalanması, cam çubuğun kumaşa sürtüldükten sonra kâğıdı çekmesi, kazağımızı
DetaylıElektronlar n Dizilimi ve Kimyasal Özellikler
Elektronlar n Dizilimi ve Kimyasal Özellikler Anahtar Kavramlar iyon katyon anyon TANEC KLER N DÜNYASI Hikâyemizde bulunan karakterlerin gerçekle hiçbir ilgisi bulunmamaktadır. Kloryum, Natrium ve Asiller
Detaylımaddelere saf maddeler denir
Madde :Kütlesi olan her şeye madde denir. Saf madde: Aynı cins atom veya moleküllerden oluşan maddeye denir. Fiziksel yollarla kendisinden başka maddelere ayrışmayan maddelere saf maddeler denir Element:
DetaylıElement ve Bileşikler
Element ve Bileşikler Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Bir elementi oluşturan bütün atomların
Detaylı6. Sınıf Üniteler. Öğrenme Alanı : Fiziksel Olaylar 2. Ünite : Kuvvet ve Hareket Önerilen Süre : 16 ders saati
Öğrenme Alanı : Fiziksel Olaylar 2. Ünite : Kuvvet ve Hareket Önerilen Süre : 16 ders saati A. Genel Bakış Öğrenciler 4 ve 5. sınıflarda kuvvetin ne olduğu, cisimlerin hareketlerine veya şekillerine olan
DetaylıYrd.Doç.Dr. Emre YALAMAÇ. Yrd.Doç.Dr. Emre YALAMAÇ İÇERİK
İÇERİK Elementlere, Bileşiklere ve Karışımlara atomik boyutta bakış Dalton Atom Modeli Atom Fiziğinde Buluşlar - Elektronların Keşfi - Atom Çekirdeği Keşfi Günümüz Atom Modeli Kimyasal Elementler Periyodik
DetaylıPeriyodik Tablo(sistem)
Periyodik Tablo(sistem) Geçmişten Günümüze Periyodik Tablo Bilim adamları elementlerin sayısı arttıkça bunları benzer özelliklerine göre sıralamaya çalışmışlardır.(bunu süpermarketlerdeki ürünlerin dizilişlerine
DetaylıKİMYASAL BAĞLAR İYONİK BAĞ KOVALANT BAĞ POLAR KOVALENT BAĞ APOLAR KOVALENT BAĞ
KİMYASAL BAĞLAR İYONİK BAĞ KOVALANT BAĞ POLAR KOVALENT BAĞ APOLAR KOVALENT BAĞ Atomlar bağ yaparken, elektron dizilişlerini soy gazlara benzetmeye çalışırlar. Bir atomun yapabileceği bağ sayısı, sahip
DetaylıBir maddenin başka bir madde içerisinde homojen olarak dağılmasına ÇÖZÜNME denir. Çözelti=Çözücü+Çözünen
ÇÖZÜCÜ VE ÇÖZÜNEN ETKİLEŞİMLERİ: Çözünme olayı ve Çözelti Oluşumu: Bir maddenin başka bir madde içerisinde homojen olarak dağılmasına ÇÖZÜNME denir. Çözelti=Çözücü+Çözünen Çözünme İyonik Çözünme Moleküler
DetaylıGÜLEN MUHARREM PAKOĞLU ORTAOKULU FEN BİLİMLERİ 8 SORU BANKASI
1- John Newlands: Bilinen elementleri artan atom ağırlıklarına göre sıralamıştır. Alexandre Beguyer de Chancourtois: İlk periyodik çizelgeyi oluşturmuştur. Elementler dışında bazı iyon ve bileşiklere de
DetaylıELEMENTLER. Elementi oluşturan atomların birbirine olan uzaklığı elementin katı, sıvı ve gaz haline göre değişebilir.
ELEMENTLER Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Bir elementi oluşturan bütün atomların büyüklükleri
DetaylıAşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders kitabı. olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın Temel. Üniversitesi Kimyası" Kitabı ndan okuyunuz.
KİMYASAL BAĞLAR Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın Temel Üniversitesi Kimyası" Kitabı ndan okuyunuz. KİMYASAL BAĞLAR İki atom veya atom grubu
DetaylıBİLEŞİKLER ve FORMÜLLERİ
BİLEŞİKLER ve FORMÜLLERİ Bileşikler ve Formülleri Bilinen yaklaşık 120 çeşit element vardır. Bu elementlerin yaklaşık % 90 ı tabiatta bulunur. Ancak bugün bilinen yaklaşık 30 milyon bileşik vardır. Buna
DetaylıMADDENİN SINIFLANDIRILMASI
MADDENİN SINIFLANDIRILMASI MADDE Saf madde Karışımlar Element Bileşik Homojen Karışımlar Heterojen Karışımlar ELEMENT Tek cins atomlardan oluşmuş saf maddeye element denir. ELEMENTLERİN ÖZELLİKLERİ Elementler
DetaylıMOL KAVRAMI I. ÖRNEK 2
MOL KAVRAMI I Maddelerin taneciklerden oluştuğunu biliyoruz. Bu taneciklere atom, molekül ya da iyon denir. Atom : Kimyasal yöntemlerle daha basit taneciklere ayrılmayan ve elementlerin yapıtaşı olan taneciklere
DetaylıÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 3 : MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ
ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 3 : MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ C- BĐLEŞĐKLER VE BĐLEŞĐK FORMÜLLERĐ (4 SAAT) 1- Bileşikler 2- Đyonik Yapılı Bileşik Formüllerinin Yazılması 3- Đyonlar ve Değerlikleri
DetaylıSerüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM. o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ
Serüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ KİMYASAL TÜR 1. İYONİK BAĞ - - Ametal.- Kök Kök Kök (+) ve (-) yüklü iyonların çekim kuvvetidir..halde
DetaylıFen ve Teknoloji 8 KİMYASALBAĞLAR. Oksijen atomunun periyodik çizelgedeki yerini bulalım. Yük (değerlik e - sayısı) O 8 = 2) 6) Anahtar Kavramlar
KİMYASALBAĞLAR Anahtar Kavramlar Kovalent Bağ İyonik Bağ KAZANIM 2.1 Metallerin elektron vermeye, ametallerin elektron almaya yatkın olduğunu fark eder. Oksijen atomunun periyodik çizelgedeki yerini bulalım.
DetaylıÖĞRETĐM TEKNOLOJĐSĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME ÇÖZELTĐLER
ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐSĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME ÇÖZELTĐLER Ders Sorumlusu: Prof. Dr. Đnci MORGĐL HAZIRLAYAN: NAZLI KIRCI ANKARA,2008 KONU ANLATIMI ÇÖZELTĐLER Đki ya da daha fazla kimyasal maddenin herhangi
DetaylıYrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com
Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU hasanyolcu.wordpress.com En az iki atomun belli bir düzenlemeyle kimyasal bağ oluşturmak suretiyle bir araya gelmesidir. Aynı atomda olabilir farklı atomlarda olabilir. H 2,
DetaylıAtomun Yapısı Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Maddeyi (elementi) oluşturan ve maddenin (elementin)
Atomun Yapısı Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Maddeyi (elementi) oluşturan ve maddenin (elementin) kendi özelliğini taşıyan en küçük yapı birimine atom
DetaylıATOM ATOMUN YAPISI 7. S I N I F S U N U M U. Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir.
ATO YAP Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sahiptir Atomda bulunan yükler; negatif yükler ve pozitif yüklerdir Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir Atomu oluşturan
DetaylıMADDENİN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ
MADDENİN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ ÜNİTE : MADDENİN YAPISI ve Üniteye Giriş ÖZELLİKLERİ Her madde kendinden küçük atomlardan oluşmuştur. Ancak her madde aynı atomlardan oluşmamıştır. Maddeyi oluşturan atomlar
DetaylıMADDENİN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ 1. MADDENİN TANECİKLİ YAPISI. a) Atomun Yapısı
MADDENİN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ 1. MADDENİN TANECİKLİ YAPISI a) Atomun Yapısı Maddenin en küçük yapıtaşına atom denir. Atomu oluşturan bu parçacıklar proton, nötron ve elektronlardır. Nötron ve protonlar
DetaylıBirden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelen maddelere karışım denir.
Anahtar Kavramlar Çözelti çözücü çözünen homojen hetorojen derişik seyreltik Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelen maddelere karışım denir. Solduğumuz hava;
DetaylıELEMENT VE BİLEŞİKLER
ELEMENT VE BİLEŞİKLER 1- Elementler ve Elementlerin Özellikleri: a) Elementler: Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere
DetaylıElektronların Dizilimi ve Kimyasal Bağlar
Elektronların Dizilimi ve Kimyasal Bağlar Elektronların Dizilimi Elektronlar çekirdek çevresindeki yörüngelerde dönerek hareket ederler. Çekirdeğe en yakın yörünge 1 olmak üzere dışa doğru 2, 3,4... olarak
DetaylıATOMUN YAPISI. Özhan ÇALIŞ. Bilgi İletişim ve Teknolojileri
ATOMUN YAPISI ATOMLAR Atom, elementlerin en küçük kimyasal yapıtaşıdır. Atom çekirdeği: genel olarak nükleon olarak adlandırılan proton ve nötronlardan meydana gelmiştir. Elektronlar: çekirdeğin etrafında
DetaylıATOMLAR ARASI BAĞLAR Doç. Dr. Ramazan YILMAZ
ATOMLAR ARASI BAĞLAR Doç. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA Atomlar Arası Bağlar 1 İyonik Bağ 2 Kovalent
DetaylıBir atomdan diğer bir atoma elektron aktarılmasıyla
kimyasal bağlar Kimyasal bağ, moleküllerde atomları bir arada tutan kuvvettir. Atomlar daha düşük enerjili duruma erişmek için bir araya gelirler. Bir bağın oluşabilmesi için atomlar tek başına bulundukları
Detaylı7.SINIF HEDEF VE KAZANIMLAR
7.SINIF HEDEF VE KAZANIMLAR 1. ÜNİTE : Vücudumuzda Sistemler 2. ÜNİTE : Kuvvet ve Hareket 3. ÜNİTE : Yaşamımızdaki Elektrik 4. ÜNİTE : Maddenin Yapısı ve Özellikleri 5. ÜNİTE : Işık 6. ÜNİTE : İnsan ve
Detaylı6. Sınıf Üniteler. Öğrenme Alanı : Fiziksel Olaylar 4. Ünite : Yaşamımızdaki Elektrik Önerilen Süre : 10 ders saati
Öğrenme Alanı : Fiziksel Olaylar 4. Ünite : Yaşamımızdaki Elektrik Önerilen Süre : 10 ders saati A. Genel Bakış Bu ünite, 4 ve 5. sınıfta yer alan basit elektrik devre uygulamalarını temel alıp daha da
DetaylıKARIŞIM NEDİR? YANDAKİ RESİMDE GÖRÜLEN SALATA KARIŞIM MIDIR?
KARIŞIMLAR KARIŞIM NEDİR? YANDAKİ RESİMDE GÖRÜLEN SALATA KARIŞIM MIDIR? Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelen maddelere karışım denir. Karışımlar görünümlerine
Detaylı1. ÜNİTE: MODERN ATOM TEORİSİ İyon Yükleri ve Yükseltgenme Basamakları
1. ÜNİTE: MODERN ATOM TEORİSİ 1.7. İyon Yükleri ve Yükseltgenme Basamakları Yüksüz bir atomun yapısındaki pozitif (+) yüklü protonlarla negatif () yüklü elektronların sayıları birbirine eşittir. Yüksüz
DetaylıProton, Nötron, Elektron
Atomun Yapısı Atom Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sahiptir. Farklı yüklere sahip bu parçacıklar birbirini etkileyerek bir arada bulunur ve atomu oluşturur. Atomda bulunan yükler negatif ve
DetaylıBÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1
BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK Atom yapısı Bağ tipleri 1 Atomların Yapıları Atomlar başlıca üç temel atom altı parçacıktan oluşur; Protonlar (+ yüklü) Nötronlar (yüksüz) Elektronlar (-yüklü) Basit bir atom
DetaylıATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0
ATOMİK YAPI Atom, birkaç türü birleştiğinde çeşitli molekülleri, bir tek türü ise bir kimyasal öğeyi oluşturan parçacıktır. Atom, elementlerin özelliklerini taşıyan en küçük yapı birimi olup çekirdekteki
DetaylıELEMENTLER VE BİLEŞİKLER
ELEMENTLER VE BİLEŞİKLER 1- Elementler ve Elementlerin Özellikleri a) ELEMENTLER Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere
Detaylı2+ 2- Mg SO 4. (NH 4 ) 2 SO 4 (amonyum sülfat) bileşiğini katyon ve anyonlara ayıralım.
KONU: Kimyasal Tepkimeler Dersin Adı Dersin Konusu İYONİK BİLEŞİKLERİN FORMÜLLERİNİN YAZILMASI İyonik bağlı bileşiklerin formüllerini yazmak için atomların yüklerini bilmek gerekir. Bunu da daha önceki
DetaylıGENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar
GENEL KİMYA 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar Kimyasal Türler Doğada bulunan bütün maddeler tanecikli yapıdadır. Maddenin özelliğini gösteren küçük yapı
DetaylıELEMENT Aynı tür atomlardan oluşmuş saf maddelere element denir. ELEMENTLERİN ÖZELLİKLERİ 1. Aynı tür atomlardan oluşurlar. 2. Saf ve homojendirler.
SAF MADDE: Aynı cins atom ya da moleküllerden oluşmuş maddelere, saf medde ÖR. Elementler saf maddelerdir. Çünkü; hepsi aynı cins atomlardan oluşmuşlardır. Bileşikler saf maddelerdir. Çünkü; hepsi aynı
DetaylıGenel Kimya. Bölüm 7: ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK. Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü
Genel Kimya Bölüm 7: ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü ÇÖZELTİ VE TÜRLERİ Eğer bir madde diğer bir madde içinde molekül, atom veya iyonları
DetaylıElektronların Dizilişi ve Kimyasal Özellikleri
Elektronların Dizilişi ve Kimyasal Özellikleri ELEKTRON ALIŞVERİŞİ VE SONUÇLARI: Helyum (2), neon (10), argon (18)in elektron dağılımları incelendiğinde Eğer bu üç elementin birer elektronu daha olsaydı,
DetaylıÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ E BİLEŞİKLER VE FRMÜLLERİ (4 SAAT) 1 Bileşikler 2 Bileşiklerin luşması 3 Bileşiklerin Özellikleri 4 Bileşik Çeşitleri 5 Bileşik
DetaylıATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0
ATOMİK YAPI Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0 Elektron Kütlesi 9,11x10-31 kg Proton Kütlesi Nötron Kütlesi 1,67x10-27 kg Bir kimyasal elementin atom numarası (Z) çekirdeğindeki
DetaylıATOM NEDİR? -Atom elementin özelliğini taşıyan en küçük parçasına denir. Her canlı-cansız madde atomdan oluşmuştur.
DERS: KİMYA KONU : ATOM YAPISI ATOM NEDİR? -Atom elementin özelliğini taşıyan en küçük parçasına denir. Her canlı-cansız madde atomdan oluşmuştur. Atom Modelleri Dalton Bütün maddeler atomlardan yapılmıştır.
DetaylıPERİYODİK CETVEL
BÖLÜM4 W Periyodik cetvel, elementlerin atom numaraları esas alınarak düzenlenmiştir. Bu düzenlemede, kimyasal özellikleri benzer olan (değerlik elektron sayıları aynı) elementler aynı düşey sütunda yer
DetaylıSoygazların bileşik oluşturamamasının sebebi bütün orbitallerinin dolu olmasındandır.
KİMYASAL BAĞLAR Kimyasal bağ, moleküllerde atomları birarada tutan kuvvettir. Bir bağın oluşabilmesi için atomlar tek başına bulundukları zamankinden daha kararlı (az enerjiye sahip) olmalıdırlar. Genelleme
DetaylıEYVAH ŞEKERĐM KAYBOLDU!!!!! 9. SINIF 4. ÜNĐTE KARIŞIMLAR
EYVAH ŞEKERĐM KAYBOLDU!!!!! 9. SINIF 4. ÜNĐTE KARIŞIMLAR KĐMYA ĐLE ĐLĐŞKĐSĐ ve GÜNLÜK HAYATLA ĐLĐŞKĐSĐ ŞEKERĐN ÇAYDA YA DA BAŞKA BĐR SIVIDA KARIŞTIRILDIĞINDA KAYBOLMASI, KĐMYADA ÇÖZÜNME OLGUSUYLA AÇIKLANABĐLĐR.
DetaylıSerüveni. 1.ÜNİTE: KİMYA BİLİMİ Kimyanın Sembolik Dili #3
Serüveni 1.ÜNİTE: KİMYA BİLİMİ Kimyanın Sembolik Dili #3 MADDE SAF MADDE SAF OLMAYAN MADDE(KARIŞIM) ELEMENT BİLEŞİK HOMOJEN KARIŞIM HETEROJEN KARIŞIM METAL İYONİK BİLEŞİKLER SÜSPANSİYON AMETAL KOVALENT
DetaylıGENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar
GENEL KİMYA 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar Kimyasal Türler Doğada bulunan bütün maddeler tanecikli yapıdadır. Maddenin özelliğini gösteren küçük yapı
Detaylı4) Elementleri metal, ametal ve soygaz olarak sınıflandırarak özelliklerini karşılaştırır.
1) 8.3.1.1. Geçmişten günümüze periyodik sistemin oluşturulma sürecini araştırır ve sunar. 4) 8.3.2.1. Elementleri metal, ametal ve soygaz olarak sınıflandırarak özelliklerini karşılaştırır. 2) 8.3.1.2.
DetaylıATOMUN YAPISI VE PERIYODIK CETVEL
ATOMUN YAPISI VE PERIYODIK CETVEL DALTON ATOM TEORISI - Tüm maddeler atomlardan yapılmıştır. - Farklı maddelerin atomlarıda birbirlerinden farklıdır. - Bir bileşiği oluşturan atomların kütleleri arasında
DetaylıMaddenin Yapısı ve Özellikleri
Maddenin Yapısı ve Özellikleri Madde ve Özellikleri Kütlesi hacmi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Maddenin şekil almış haline cisim denir. Cam bir madde iken cam bardak bir cisimdir. Maddeler
DetaylıELEMETLER VE BİLEŞİKLER ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ
ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ Elementler Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Elementler çok sayıda
DetaylıİNSTAGRAM:kimyaci_glcn_hoca
MODERN ATOM TEORİSİ ATOMUN KUANTUM MODELİ Bohr atom modeli 1 H, 2 He +, 3Li 2+ vb. gibi tek elektronlu atom ve iyonların çizgi spektrumlarını başarıyla açıklamıştır.ancak çok elektronlu atomların çizgi
Detaylı5) Çözünürlük(Xg/100gsu)
1) I. Havanın sıvılaştırılması II. abrika bacasından çıkan SO 3 gazının H 2 O ile birleşmesi III. Na metalinin suda çözünmesi Yukardaki olaylardan hangilerinde kimyasal değişme gerçekleşir? 4) Kütle 1
DetaylıElektrik Yük ve Elektrik Alan
Bölüm 1 Elektrik Yük ve Elektrik Alan Bölüm 1 Hedef Öğretiler Elektrik yükler ve bunların iletken ve yalıtkanlar daki davranışları. Coulomb s Yasası hesaplaması Test yük kavramı ve elektrik alan tanımı.
DetaylıBÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1
BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK Atom yapısı Bağ tipleri 1 Atomların Yapıları Atomlar başlıca üç temel atom altı parçacıktan oluşur; Protonlar (+ yüklü) Nötronlar (yüksüz) Elektronlar (-yüklü) Basit bir atom
DetaylıA- LABORATUAR MALZEMELERİ
1- Cam Aktarma ve Ölçüm Kapları: DENEY 1 A- LABORATUAR MALZEMELERİ 2- Porselen Malzemeler 3- Metal Malzemeler B- KARIŞIMLAR - BİLEŞİKLER Nitel Gözlemler, Faz Ayırımları, Isısal Bozunma AMAÇ: Karışım ve
DetaylıKİMYASAL BAĞLAR. Atomları Bir Arada Tutan Kuvvet
KİMYASAL BAĞLAR Birleşiğin en küçük parçasın oluşturan ve en az iki atomun birleşmesinden meydana gelen kararlı yapı moleküldür. Moleküldeki atomları bir arada tutan kuvvet ise kimyasal bağlardır. Atomları
DetaylıÖrnek: Demir, bakır, alüminyum, çinko, kurşun, altın gibi elementler atomik yapılıdır.
ELEMENT VE BİLEŞİKLER : 1- Elementler ve Elementlerin Özellikleri : a) Elementler : Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf
DetaylıGiriş Maddeyi Oluşturan Tanecikler Element Ve Bileşikler Fiziksel Ve Kimyasal Değişim Maddenin Hallerinin Tanecikli Yapısı
Giriş Maddeyi Oluşturan Tanecikler Element Ve Bileşikler Fiziksel Ve Kimyasal Değişim Maddenin Hallerinin Tanecikli Yapısı 1.MADDENİN YAPI TAŞLARI-ATOMLAR Atom:Maddeyi oluşturan en küçük yapı taşıdır.
Detaylı1. ATOMLA İLGİLİ DÜŞÜNCELER
1. ATOMLA İLGİLİ DÜŞÜNCELER Democritus Maddenin tanecikli yapıda olduğunu ileri sürmüş ve maddenin bölünemeyen en küçük parçasına da atom (Yunanca a-tomos, bölünemez ) adını vermiştir Lavoisier Gerçekleştirdiği
DetaylıSınıf. Ünitenin Adı / No. Konu DERS PLÂNI. (Ekim 4. Hafta) ( ) ..ANADOLU LİSESİ BÖLÜM I. Dersin Adı KİMYA 9.
DERS PLÂNI (Ekim 4. Hafta) (25.10.2010-29.10.2010)..ANADOLU LİSESİ BÖLÜM I Dersin Adı KİMYA Sınıf 9. SINIFLAR; 9-D Ünitenin Adı / No BİLEŞİKLER Konu 1 / 24 İYONİK BİLEŞİKLER Elementlerin elektron alma-verme
DetaylıÇALIŞMA YAPRAĞI (KONU ANLATIMI)
ÇALIŞMA YAPRAĞI (KONU ANLATIMI) ATOMUN YAPISI HAZIRLAYAN: ÇĐĞDEM ERDAL DERS: ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME DERS SORUMLUSU: PROF.DR. ĐNCĐ MORGĐL ANKARA,2008 GĐRĐŞ Kimyayı ve bununla ilgili
Detaylı7. Sınıf Fen ve Teknoloji
KONU: Karışımlar Birden fazla maddenin özelliklerini kaybetmeden oluşturdukları topluluğa karışım denir. İçme suyu, gazoz, limonata, meyve suyu, yemekler, salata, süt, ayran, hava, sis, çamur vb. birer
DetaylıATOM BİLGİSİ I ÖRNEK 1
ATOM BİLGİSİ I Elementlerin özelliklerini ta ıyan en küçük yapıta ı atomdur. Son çözümlemede, bütün maddelerin atomlar toplulu u oldu unu söyleyebiliriz. Elementler, aynı tür atomlardan, bile ik ve karı
DetaylıFEN BİLİMLERİ LGS 1. FÖY. 2 Ders Saati PERİYODİK SİSTEM. Ünite: 4. Periyodik Sistem. 8. sınıf. Neler Öğreneceğiz?
. FÖY FEN BİLİMLERİ Maddenİn VE ENDÜSTRİ LGS Neler Öğreneceğiz? Ders Saati PERİYODİK SİSTEM Ünite: 4 Periyodik Sistem Periyodik Sistemin Özellikleri Elementlerin Periyot ve Gruplarını Belirleme Periyodik
Detaylı6.PPB (milyarda bir kısım) Kaynakça Tablo A-1: Çözelti Örnekleri... 5 Tablo B-1:Kolloidal Tanecikler... 8
İçindekiler A. ÇÖZELTİLER... 2 1.Çözünme... 2 2.Homojenlik... 4 3.Çözelti... 5 4.Çözünürlük... 5 Çözünürlüğe Sıcaklık Ve Basınç Etkisi... 6 B. KARIŞIMLAR... 7 1.Çözeltiler... 7 2.Kolloidal Karışımlar...
DetaylıSerüveni PERİYODİK ÖZELLİKLER DEĞİŞİMİ
Serüveni PERİYODİK ÖZELLİKLER DEĞİŞİMİ PERİYODİK ÖZELLİKLERİN DEĞİŞİMİ ATOM YARIÇAPI Çekirdeğin merkezi ile en dış kabukta bulunan elektronlar arasındaki uzaklık olarak tanımlanır. Periyodik tabloda aynı
DetaylıTARIK ÖLMEZ FEN-atik Facebook Grubu
1) Periyodik sistemin tarihsel süreci ile ilgili araştırma yapan Suden bir bilim adamı hakkında Benzer özellik gösteren elementleri üçerli gruplar hâlinde göstermiştir. şeklinde bir bilgiye ulaşıyor. 3)
Detaylı