Petroleum Co. 'den, diğer maddeler İse kimyasal madde satıcısı firmalardan temin edilmiştir.

Transkript

1 Borlu Bileşikler ve Su İtici Maddelerin Duglas Odununun Daralma Miktarlarına Etkisi Shrink values Douglas wood with treated orates and water repellents E. Baysal, M.K. Yalınkılıç, O.Göktaş, M.Çolak & E.Özen Muğla Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi Kötekti, 000, Muğla, Türkiye H. eker Karadeniz Teknik Üniversitesi, Hopa Meslek Yüksek Okulu, 1040,Trazon,Türkıye ÖZET : Bu çalışma, yıkanma testlerine tai tutulan duglas odununun daralma miktarlarının elirlenmesi için yönelik olarak hazırlanmıştır Yıkanma testleri,,,, 9 ve saat'lik periyotlarda gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında orik asit, oraks ve orik asit oraks karışımının (7:3; ağırlık: ağırlık) sulu ve polietilen glikol (EG)'lü çözeltileri ve daralma miktarının azaltılması amacıyla, orlu ileşiklerin sulu ve EG'Iİ çözeltileri üzerine ikincil olarak su itici maddeler (SİM)*le muamele denemeleri yapılmıştır. Çalışmada ayrıca ticari emprenye maddeleri de karşılaştırma amacıyla denenmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre; orlu ileşiklerin EG'li çözeltileri, sulu çözeltilerine göre tüm yıkama süreleri itiarıyla daha yüksek daralmayı engelleyici etkide ulunmuşlardır. Daralmayı engelleyici etki açısından orlu ileşiklerin sulu çözeltilerinde, orlu ileşikler üzerine İkincil olarak uygulanan stiren () en iyi sonucu verirken, EGİOOO'H çözeltilerinde metılmetakrılat () en iyi sonucu vermiştir. Tüm yıkanma sürelerine göre; ticari emprenye maddelerinden pyresote, polietilen glikol ve fosforik asit (FA) daralmayı önleyici etki gösterirken; diğer uygulamalar daralmayı önleyici etki göstermemiştir. ABSTRACT : This study was designed to determine shrink values of douglas fir wood according to leachaility test. Leachaility test were conducted for,,,, 9 and hours leaching penods Shrinkage of douglas fir wood sapwood treated with aqueous solutions of one acid (), orax (), mixture (73; w/w) and, in polyethylene glycol 400 (EG400) were studied. As a secondary treatment, some water repellents (WRs) were applied on orates which aim to reduce shrinkage. Some commercial preservatives were also used for companson. Results indicated that olyethylene glycol solutions of orates showed higher anti shrink efficiency than its aqueous solutions all leaching penods. yrene was me most effective WRs in reducing shrinkage of treated with orates which as a secondary treatment m its aqueous solutions, same results were otained in EG solutions of orates usmg as a secondary treatment on orates. Although, commercial preservative treatment such as pyreosete, EG1000 and phosphoric acid showed anti shrink efficiency, other chemicals didn't show anti shnnk efficiency. 1.GÎRIŞ Çok çeşitli alanlarda kullanılailen odun hammaddesi yenileneilir tek organik doğal hammaddedir. Anatomik yapısı, fiziksel ve mekanik özelliklen ile kimyasal ileşimi odunun çok farklı ürünler halinde kullanımına olanak sağlamaktadır (Baysal, 1994) Teknolojik akımdan çok faydalı özelliklere sahip olan ağaç malzemenin, arzu edilmeyen sakıncalı ir takım özellikleri de ulunmaktadır (örs, 1985; Bozkurt ve ark., 1993). Bu sakıncalarının en önemlilerinden irisi de, anizotrop yapısı nedeniyle ünyesine su alma ve verme suretiyle üç değişik yönde oyutlarını farklı ir şekilde değiştirmesi ve oyuttan akımından stailiteye sahip ulunmayışıdır ( Berkel, 1970; Kollman ve Wïltfred, 198). Ağaç malzemenin çeşitli yönlerde farklı çalışması sakıncalı özelliklerinden en önemlisidir. Bu salonca özellikle parke, uçak ve gemi aksamı, küçük el aletleri, müzik aletleri, moilya endüstrisi ve ahşap yapılarda kullanılan 1

2 ağaç malzemede ciddi ir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Aynca su alma ve verme suretiyle üç değişik yönde farklı genişlemesi, daralması iç gerilmelere seep olmakta, unun sonucunda çarpılma, eğilme aşlangıçta düzgün olan yüzey, kenar ve profillerin kamurlaşması, çatlaması ve ağaç malzemede aralıkların oluşması gii çeşitli kusurlara yol açmaktadır (Berke!, 1970). Ağaç malzemenin çalışması ile ilgili meydana gelen sakıncalara karşı çok eski zamandan eıi ilgi duyulmuş ve u sakıncalar önlenmeye çalışılmıştır, örneğin kullanış, yerine uygun ağaç türlerinin seçimi, azı konstrüksûyonlann uygulanması, çeşitli kimyasal maddelerle muamele,kontrplak, kontrtala, yonga ve lif levha gii malzemeler üretilmesi diğer amaçlar yanında çalışmayı da azaltma çaalarına dayanmaktadır (Bozkurt ve Göker, 1985). Bu çalışmada; odun koruyucu kimyasal maddeler içinde önemli ir yer tutan, çevreyle dost ve odunu özellikle iyolojik zararlılara karşı koruduğu çok eskiden eri ilinen (Yalınkılıç, 2000; Thevenon ve ark., 1997; Williams, 1930; Arthur ve Quill, 1992) orlu ileşiklerle muamele edilen adi duglas odununun; daralmayı ve genişlemeyi engelleyici etkileri ilinen çeşitli su itici maddelerle ikincil olarak işlem görerek; orlu ileşiklerle emprenyeli odunun çok yönlü korunmasında ilave ir avantaj sağlaması yönüyle araştırılmasına çalışılmıştır. Çalışma kapsamında aynca karşılaştırma yapmak amacıyla çeşitli ticari emprenye maddeleri de denenmiştir. 2 MATERYAL ve YÖNTEM 2.1. Materyal Deney örnekleri Adi duglas (seudotsuga menzıesü (Mir.) Franco ) odunundan hazırlanmıştır. Bu amaçla TS 345 (1974 ) std. farında elirtilen esaslara uyularak,dağ ve sahil tipi arası normal özellikler gösteren ir ölgeden (TonyaTRABZON)Olympia: A2 orijinli ağaçlar seçilmiş ve tomruklanarak K.T.Ü Orm Fak.Om.End. Müh. Bölümü Biçme Tesisi'nde deneylere hazır hale getirilmiştir. Deney örneklerinin emprenyesinde kullanılan orlu ileşikler ETİNKBandırma Boraks ve Asit Farikaları İşletmesi'nden, vinil monomerler ETKÎMtzmit Rafinerisi ve OLISAN Kimya San. A.Ş. 'nden, polietilen glikol (EG)400 Shell etroleum Co. 'den, diğer maddeler İse kimyasal madde satıcısı firmalardan temin edilmiştir. 2.2 Yöntem Deney örneklerinin ve emprenye çözeltilerinin hazırlanması Deney örnekleri TS 345'e göre hazırlanmıştır. Örneklerin son oyutları 2x2x2 cm' dır. Deney Örneklerinin emprenyesinde, farklı kullanım yerleri için oduna değişik özellikler kazandırdığı ildirilen (Hafızoglu ve ark., 1994) aşağıdaki 3 ayn emprenye maddesi gruu seçilmiştir : a.)borlu ileşiklerin sulu çözeltileri (tek işlemli emprenyelerde ) :,,.) " " " " +SÎM(iki işlemli emprenyelerde) :() + Süren (), ()+ metilmetakrilat (), ()+ izosiyanat (), () + parafin (),.(H alçı (A), c.)borlu ileşiklerin EG400 ()'de çözündürülerek hazırlanan çözeltileri (tek işlemli emprenyelerde): d.) Borlu ileşiklerin EG400' lü çözeltileri + SÎM(İki işlemli emprenyelerde) : 1.() +, ()+, ()+, ()+, ()+A 2. SÎM :,,,, +Tanen(T), +, A 3. Ticari emprenye maddeleri :EG 400(), EG 1000, fosforikasit (FA), monoamonyum fosfat (MA), yresote (yr) Uygulanan emprenye yöntemi ve deney plânı Deney örneklerinin emprenyesi ASTM D 13 7 d. da elirtilen cam ara vakum tutuculu metal ir düzenekte gerçekleştirilmiştir. Yöntemde 0 cm Hg'l ' a eşdeğer 0 dk. uygulanan ön vakumun ardından, örnekler atmosferik asınçta 0 dk süreyle çözelti içerisinde ekletilmiştir, örneklerin emprenye öncesi ve sonrası ağırlıkları ölçülmüş, emprenye sonrası tam kuru odun ağırlığına oranla (t.k.o.a.o) odunda tutunan net kuru emprenye maddesi miktarı (retensiyon) hesaplanmıştır : Retensiyon (%) = 100 ( I ) Burada ; Mo es : Emprenye sonrası örnek tam kuru ağırlığı, g, Moeö : Emprenye öncesi örnek tam kuru. Çizelge1'de deney örneklerinin emprenyesinde uygulanan deney plânı verilmiştir Ï7

3 Çizelge 1. Deney örneklerinin emprenyesınde uygulanan deney plânı Grup Den Emprenye Maddesi ÇM Sıca H İtlik ve Konsantrasyonu EÖ ES C I(a.) I (Cd) II (% 5.5) 1. (%7.5) I.<%7) 2.Sl(*100) l.(%7) 2. (%100) l.(%7) 2 (%100) 2 '*(asınçlîx%10 0) 1. (%7) 2. A(%10) 1. (%7) 2 (%100) I.(%7) 2. (% 100) 1. (%7) 2. (%100) 1. (%7) 2. ***(<&100) 1. (%7) 2.A(%10) l.sı(fcloo) 1 (%100) l.(%100) l.***(%100) 1. +Tanen(%9.2> 1 +(%) Tmer, TEA, E EÖ *% ES 20 Yoğunluk g/ml EÖ ES III A(%10) 1 A(%20) l.(9f>30) 1. (#50) 1. (%100) l.egi000(%27.5) l.fa(%8) 1 MA(%8) l.yresote(%23 ) * Borik asit eşdeğeri, ** 3 atm., *** 100 C'de daldırma yoluyla emprertye edildi, **** Çözücü madde *****. Deştik su; TEA; Tnetılen amin; E: Emülgatr Yıkanma deneylerinin yapılması Yıkanma deneylerinde AWA M 10 ve ASTM D 137 d.lan esas alınmıştır. Her ir yıkanma İşleminden sonra örnekler destile sudan alınıp agırfıklan ve oyutları ölçüldükten sonra tam kuru hale gelinceye kadar 103 ± 2 û C'de etüvde kurutuldu ve sait tartıma getirildiklerinde ağırlık ve oyutları elirlenmiştir.,,,, 9 ve saat olarak uygulanan yıkanma periyotları sonrası ölçülen değerlerden aşağıdaki formül uyarınca; Burada; 18

4 Dit : Yıkanma periyodu sonrası kontrol örneğindeki hacmen daralma (%) D,. Yıkanma periyodu sonrası test örneğindeki hacmen daralma (%) Sonuçların değerlendirilmesi Çalışmada elde edilen tüm veriler % 95 güven düzeyinde asit varyans analizi ve Duncan testleriyle ilgisayarda STATGRAF istatistiksel programıyla incelenerek değerlendirilmiştir. 3. BULGULAR 3 1 Çeşitli kimyasal madde gruplarının duglas odununun daralma miktarları ürerine etkileri I.{a,) gruu kimyasal maddelerin duglas odunun daralma miktarları üzerine etkileri I (a,) gruu kimyasal maddelerin,,,, 9 ve saatlik yıkanma sûreleri itiarıyla duglas odununda elde edilen daralmayı azaltıcı etkenlik değerleri Çizelge 2'de, her ir yıkanma süresi itiarıyla emprenye maddelerinin uygunluk derecelen Çizelge 3'de verilmiştir. Çizelgeler incelendiğinde, saat yıkanma süresi için, su ıtıcı maddelerden,, ve ile İkincil emprenye uygulanan deney örneklerinde, daralmayı azaltıcı etki görülürken, tek asma veya orik asit oraks karışımı İle muamele edilen örnekler ile ()+AIçı uygulamasında DAE tespit edilmemiştir öte yandan ile 'ın DAE'tekı yetersizliği eşdeğerde üten, 'in u yönüyle ve 'tan daha az daralma gösteren madde olduğu ()+Alçrnın ise, arasında %,5'lik ir yetersizlik gösterdiği elirlenmiştir. Yıkanma süresinin saate çıkarılmasıyla tüm uygulamalarda DAE ortadan kalkmıştır. DAE'teki yetersizlik en azdan aşlayarak aşağıda elirtilen sıralamayı izlemiştir: ( + ) + Alçı ()+ ( + ) + ( + )+ + ( + ) + Bu sonuçlar yıkanma süresi arttıkça parafin'in DAE'sinin son derece azaldığım, 'in ise stailitesini koruduğunu göstermektedir saat için, ()+ ve (>+Alçı dışmdakı tüm uygulamalarda DAE gözlemlenmemiştir. Her iki uygulamada da DAE % 3033 arasında gerçekleşirken, DAE'te ki yetersizlik en düşükten aşlayarak aşağıdaki sıralamayı izlemiştir: ( + )+ ( + ) + B& + saat için, I (a,) gruu uygulamalar çok farklı DAE oranlan vermiştir. Buna göre DAE gösteren uygulamalar en yüksekten aşlayarak; ()+ ()+Alçı iken, DAE' deki yetersizlik en azdan aşlayarak; ()+,, ()+, ()+ olarak gerçekleşmiştir Çizelge 2 I (a,) gruu kimyasal maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney örneklerinde daralmayı azaltıcı etkenlik değerlen (DAE Deneme Daralmayı Azaltıcı Etkenlik (%) Yıkanma Deneyi Süresi (Saat) * S s** t I * alama ** andart sapma I

5 Çizelge 3 I (a,) grup maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney örneklerinin kontrole oranlanarak elde edilen DAE defterleri DAE Yıkanma Deneyi Suresi (Saat) <*) Uygunl ak Düzeyi 12 % ()+ ()+A ()+ ()+A + ()+IS ()+IS ()+A ()+ 0 0 ()+ ()+M MA ()+A ()+M MA ()+ ()+p ()+IS O ()+ ()+ ()+M MA ()+ ()+ ()+MM A ()+ ()+MM A ()+ ()+A (8A+)+IS 0 ()+ ()+M MA {>+ 9 saat için, ()+ ve ()+Alçı sırasıyla % 9.39 ve %.05'lik ir DAE gösterirken, diğer tüm uygulamalarda DAE yetersizliği en azdan aşlayarak;, ()+, (), ()+, ()+ sırasını takip etmiştir saat için, DAE gösteren uygulama sayısı artmıştır. Bu durum üyük olasılıkla oyutsal değişimin azı uygulamalar için üst sınıra yaklaştığını gösterirken, DAE yetersizliği artan uygulamalar için ise emprenye maddesinin suyîa etkileşiminin elirtisi olarak kaul edilmiştir. Tüm sürelerin ortalamaları esas alınarak gerçekleştirilen istatistiksel analiz sonuçlan ise Çizelge 4'de verilmiştir. İstatistiksel analiz sonuçlarına göre tüm süreler için, DAE gösteren uygulamalar: ()+, ()+Alçı ()+ olarak gerçekleşirken;,, ()+, () + DAE etkisi göstermemişlerdir. Çizelge 4 Tüm yıkama süreleri itiarıyla 1 (a,) gruu kimyasal maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney örneklerinde daralmayı azaltıcı etkenlik değerlen (DAE) Grup Ua,) Den I Emprenye Maddesi ve Konsantrasyonu 1 (%55) l.(%7 5) 1 (%7) 2.{ftîD0) 2 (%100) 2 (%100) t (%7) 2'*n>asınçhX%100) 2 A(%10) Toplam Retensıyon (%) DAE Homojenlik Gruu a e a ac ac c c c 170

6 312 I (c,d) gruu kimyasal maddelerin duglas odunun daralma miktarları üzerine etkilen I (c,d) gruu kimyasal maddelerin,,,, 9 ve saatlik yıkanma süreleri itiarıyla duglas odununda, elde edilen daralmayı azaltıcı etkenlik değerlen Çizelge 5'de, her ir yıkanma süresi itiarıyla empreye maddelerinin uygunluk derecelen Çizelge 'da venlmıştır Çizelge incelendiğinde, aşlangıçta en yüksek DAE gösteren ()+ uygulamasının, yıkama süresi uzadıkça u etkisinin tamamen ortadan kalktığı, hatta kontrolden daha fazla daralarak son derece olumsuz sonuç verdiği anlaşılmıştır Benzen durum daha yavaş ir eğilimle ikincil ışlemh uygulamada da görülmüştür. Borik asit ve oraks kanşunı üzerine uygulanan metılmetaknlat en istikrarlı DAE artışı gösterirken, unu, Alçı ve emprenyelen takıp etmiştir Tüm yıkanma sürelenn ortalamaları esas alınarak, u değenn kontrole oranlanması ile elde edilen istatistiksel analız sonuçlan Çizelge 7' de venlmıştır Çizelge S I (c,d) gruu kimyasal maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney örneklerinde daralmayı azaltıcı etkenlik değerlen (DAE) Deneme Daralmayı Azaltıcı Etkenlik (%) Yıkanma Deneyi Süresi (Saat) Çizelge I (c.d) grup maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney örneklerinin kontrole oranlanarak elde edilen DAE değerlen DAE (<fc) Uygunluk DGzevı. + ()+ (>+lso {*)*Sl (+BK)+ =<)+Alçı (+BıH (+Sx>+ = <>+ (>+ ()talçı ()+ Yıkanma Denen Süresi (Saat) (>+ (H (*}+ 0îA+>+AJo ()+ ()+= +BK= (H ()+Alçı (_>5ı ()+tso 9 (>+ = <>+ ()+ <H ()+ (>+ (H (>+Alp (}+ (>+ Çizelge 7 Tüm yıkama süreleri manyla I (c,d) gruu kimyasal maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney örneklerinde daralmayı azaltıcı etkenlik değerlen (DAE) Grup Den Emprenye Maddesi ve Konsantrasyonu Toplam Retensıyon <%) DAE (%) Homojenlik Gruu 1 (c,d) C&7) 1 <%7) 2 (%100) 2 (%100) 2 (%100) 2 ***(%100) 2 A(%10) a 171

7 Çizelgeye göre homojenlik grupları incelendiğinde ()+ dışındaki tum uygulamaların aynı üst düzeyde DAE'ne sahip olduğu, (>+'ın ise, diğer emprenye maddelerine oranla, alt düzeyde DAE gösterdiği elirlenmiştir II. gru kimyasal maddelerin duglas odunun daralma miktarları üzerine etkileri H. grup kimyasal maddelerin,,,, 9 ve saatlik yıkanma süreleri itiarıyla duglas odununda, kontrole oranla elde edilen daralmayı azaltıcı etkenlik değerleri Çizelge 8*de, her ir yıkanma süresi itiarıyla emprenye maddelerinin daralmayı azaltıcı etkenlik değen akımından uygunluk dereceleri Çizelge 9'da verilmiştir. Çizelge incelendiğinde yıkanma deneyi aşlangıcında ve alçı uygulamaları ile ve 'in DAE göstermesine karşılık, saatlik ir süre sonunda tüm uygulamaların DAE göstermediği tespit edilmiştir. Bu süreden sonra alçı uygulamaları ve 'ın tekrar DAE göstermesi ilginç ir ulgu olarak değerlendirileilir. Bu durumun nedeni odundan ir kasım maddelerin yıkanarak geriye kalan ileşiklerin ise odunda ilave ir daralmaya olanak vermemesi olailir. Tüm yıkanma sürelerin ortalamaları esas alınarak, u değerin kontrole oranlanması ile elde edilen istatistiksel analiz sonuçları Çizelge 10' da verilmiştir. istatistiksel analiz sonucunda, tüm yıkanma süreleri göz önüne alındığında uygunluk düzeyi açısından en olumlu sonucu % 20'lik *lü alçı verirken, % lo'luk 'lu alçı ve eşdeğer ortalama ile takıp etmiştir. iren DAE etkisi göstermezken, 'ın u etkiyi alçılı çözeltilerle aynı uygunluk düzeyinde elirgin olarak gösterdiği görülmektedir. arafinli ve 'lu uygulamalar ise orta derecede DAE gösteren uygulamalar olmuştur IH. gru kimyasal maddelerin duglas odunun daralma miktarları üzerine etkileri IH grup kimyasal maddelerin,,,, 9 ve saatlik yıkanma süreleri itiarıyla duglas odununda, kontrole oranla elde edilen daralmayı azaltıcı etkenlik değerleri Çizelge 11'de, her ır yıkanma süresi itiarıyla emprenye maddelerinin daralmayı azaltıcı etkenlik değen akımından uygunluk dereceleri Çizelge 12'de verilmiştir Çizelgeden elde edilen sonuçlara göre, DAE açısından her ir yıkanma süresine göre emprenye maddelerinin kontrole oranlanmasıyla elde edilen uygunluk dereceleri Çizelge 11 'de de verilmiştir. Çizelge incelendiğinde DAE değerleri akımından pyresote, EG1000 ve fosforik asit'in kontrole oranla daha az u* daralma göstererek daralmayı engelledikleri, MA ve % 30 ile % 50'lık EG 400'ün ise öyle ir etki göstermedikleri anlaşılmaktadır Tüm yıkanma sürelerin ortalamaları esas alınarak, u değerin kontrole oranlanması ile elde edilen III. Grup kimyasal maddelerin istatistiksel analız sonuçlarına göre uygunluk dereceleri de Çizelge 13' de verilmiştir. Çizelge 8. İL gruu kimyasal maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney örneklerinde daralmayı azaltıcı etkenlik değerlen (DAE) Deneme Ot On Daralmayı Azaltıcı Etkenlik {%) Yıkanma Deneyi Süresi (Saat) On on

8 Çizelge 9 II grup maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney ömeklenmn kontrole oranlanarak elde edilen DAE değerlen DAE Yıkanma Deneyi Süresi (Saat) t/ygunl uk Düzeyi + t L Alçı % 10 'hı Alçı %20 'Iü +Tanen + Alçı % 10 'hı +Tanen Alçı %20 'hi + + Alçı % 10 'hı +Tanen Alçı % 20 'lü Alçı % 20, 'Ki Alçı % 10 'hı + +Tanen 9 Alçı % 20 'lü Alçı % 10 'hı + +Tanen Alçı % 20 'lu Aiçı% lo'hı + +Tanen Çizelge 10 Tüm yıkama süreleri itiarıyla II grup kimyasal maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney örneklerinde daralmayı azaltıcı etkenlik değerlen (DAE) Grup n Den 1 17 ıs İl Emprenye Maddesi ve Konsantrasyonu 1 5t(%100) 1 (*10Ü) 1 (*100) 1 *«(%100) 1 +Tanen(%92) 1 +(%) 1 A(%10) 1 A(%20) Toplam Retensıyon (%) DAE (») Homojenlik Gruu a cd e cd d Talo 11 II gruu kimyasal maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney ömeklermde daralmayı azaltıcı etkenlik değerlen (DAE) Deneme Daralmayı Azaltıcı Etkenlik (%) Yıkanma Deneyi Süresi (Saat) ^

9 Talo 12 m grup maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney Örneklerinin kontrole oranlanarak elde edilen DAE değerlen DAE(%) Uygunlu k Düzeyi + ik EG 1000 yresote (9 100) Fosfonk asit %50 %30 yresote EG1000 (% 100) MA («50) Fosfonk asit (% 30) Yıkanma Deneyi Sûresi (Saat) (% 100) yresote EG1000 (ft 50) Fosfonk asit MA (% 30) yresote Fosfonk asit MA= {% 100) EG 1000 (%50) (% 30) 9 yresote EG 1000 (9 100) Fosfonk asit MA (% 50) (% 30) Fosfonk asit yresote EG 1000 (9100) {%50) MA (%30) Çizelge 13 Tüm yıkama süreleri itiarıyla ÜI grup kimyasal maddelerle muamele edilen adı duglas odunu deney örneklerinde daralmayı azaltıcı etkenlik değerlen (DAE) Grup m Den Emprenye Maddesi ve Konsantrasyonu 1J>4(%30) 1 (%50) 1 (%I00) 1 EG I000(%27 J) 1 FA(ft8) 1 MA(%8) 1 yresote (%23 ) Toplam Retensıyon (%) Sİ 1 DAE(%) Homojenlik Gruu a c c e d Sonuçlar yresote'un daralmayı engellemeden etken madde olduğunu unu EG 1000, EG400 ve fosfonk asıt'ın izlediğim dıger uygulamalann ise DAE'e sahip olmadıklarım ortaya koymuştur SONUÇ VE ÖNERİLER Bu çalışma,,,, 9, saat'lık yıkanma peryotlan süresince, orlu ileşiklerin sulu ve EG'İÜ çözeltileri ve ikincil olarak çeşitli su ıtıcı olarak ilinen maddelerle muamele edilen duglas odununda daralma miktarlarının elirlenmesi amaçlarına yönelik olarak hazırlanmıştır Çalışma kapsamında ayrıca çeşitli ucan amaçlı emprenye maddeleri de denenmiştir Çalışma sonuçlarına göre, orlu ileşiklerden sadece oraks'da daralmayı önleyici etki tespit edilmiştir Borlu ileşikler üzenne ikincil işlem olarak uygulanan SİM daralmayı önleyici etki gösterirken, orlu ileşiklerin EG'İÜ çözeltileri, sulu çözeltilerine kıyasla daha yüksek DAE değerlen vermiştir Borlu ileşiklerin sulu çözelülen üzenne ikincil olarak uygulanan su ıtıcı maddelerden en ıyı sonucu verirken, EG'lu çözeltılennde en ıyı daralmayı önleyici etki göstermiştir Su ıtıcı maddelenn ireysel olarak kutlanmlannda, alçı sulu ve EG'İÜ çözeltilerde en yüksek daralmayı Önleyici etki değerim vermiştir Ticari emprenye maddelennden yresote en etkili madde olarak ulunurken, unu sırasıyla EG1000 ve fosfonk asit takıp etmişlerdir Diğer uygulamalar ise daralmayı önleyici etkide ulunmamışlardır KAYNAKLAR ASTM D andard test method of testing wood preservatives y laoratory soil lock cultures Annual Book of ASTM andards, 450 Arthur, L.T, K QuilL 1992 Commercial flame retardant applications of oron Compounds roc of the Flame Retardants 92 Conference, Westminster, London, 23 Jan Elsevier Applied Science London and New York, pp 3237 AWA M andard method of testing wood preservatives y laoratory soillock cultures' 1 S Amer Wood res Assoc Book of andards. Baysal, E 1994 Bazı orlu ileşiklerin ve WR maddelenn kızılcam odunun azı fiziksel Özellikten üzenne etkilen K.T Ü Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1 s. Trazon, Berkel, A 1970 Ağaç malzeme teknolojisi, I Cilt, IÜ Yayın İstanul, 590 s Bozkurt, AY Y Göker 1985 Yonga Levha Endüstnsı Ders Kitaı, IU Orman Fakültesi Yayınlan, 1Ü Yayın 3311,23 s İstanul 174

10 BozkurUA, Y Goker, N Erdin 1993 Emprenye tekmgt t O Orman Fakültesi Yayınlan, 3779/4,429 s Haflzoglu, H, M.K. Yalınkılıç, 0 C Yddız, E Baysal, H. eker, Z. Demirci 1994 Türkiye or kaynaklarının odun koruma (emprenye ) endüstrisinde değerlendirilme imkanları Tüıtak Tarım ve Ormancılık Araştırma Gruu rojesi Kod TOAG 875, 374 s, Trazon, (1994) Kollmau, K, A Wiltfred Cote 198 rinciples of wood science and technology Vol I Solid Wood, 592 p. New York, Ors, Y 1985 Fiziksel ve mekanik ağaç teknolojisi, I kısım odunun fiziksel özelliklen, ders notlan, K Û Basımevi, 117 s. Trazon Tnevenon, MF, A ızzı, J Haluk 1997 n toxic alumin and soja protein orates as ground contact wood preservatives Holz RonWerkstoff TS Ahşap Emprenye Maddelennın Etkilerinin Muayene Metodlan Williams, LH 1980 otential enefits of diffusile preservatives for wood protection An analysis with emphasis on uilding protecaan, roc Of First lot Conf On Wood rotection with Diffusile reservatives, 30 v Nashville, Tennessee, pp 2934 Yalınkılıç, M K 2000 Improvment of oron immoility m die oratetreated wood and composite materials. h d Thesis, Kyoto University, 1 pp 175