PEYZAJ KARAKTER ANALİZİ ve DEĞERLENDİRMESİ TEKNİK KILAVUZU DESTEK DOKÜMAN 2

Transkript

1 İl Ölçeğinde Peyzaj Karakter Analizi ve Turizm/Rekreasyon Açısından Değerlendirilmesi (PEYZAJ-44) PEYZAJ KARAKTER ANALİZİ ve DEĞERLENDİRMESİ TEKNİK KILAVUZU DESTEK DOKÜMAN 2 PEYZAJ-44 PEYZAJ KARAKTER ANALİZİ VE DEĞERLENDİRMESİ RAPORU ANKARA, 2013

2 Hazırlayan: PEYZAJ 44 Projesi Çekirdek Ekibi Prof. Dr. Şükran Şahin (Proje Yöneticisi), Prof. Dr. Halim Perçin, Yrd. Doç. Dr. Ekrem Kurum, Doç. Dr. Osman Uzun, Yrd. Doç. Dr. Bayram Cemil Bilgili, Prof. Dr. İhsan Çiçek, Prof. Dr. Hakan Yiğitbaşıoğlu, Yrd. Doç. Dr. Levent Tezcan, Araş. Gör. Volkan Müftüoğlu, Araş. Gör. Ömer Lütfü Çorbacı, Simten Sütünç, Duygu Doğan, Ersin Ateş, Bilge Tarım, Özlem Koç, Gözde Kurtoğlu, Elif Namal, H.Volkan Gökmenoğlu, Araş. Gör. Yeliz Kaşko Arıcı T.C. İçişleri Bakanlığı adına; Mahalli İdareler Genel Müdürü Yavuz Selim Köşger Levent Tülay Pusatlıoğlu (Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı) T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı adına; Mekânsal Planlama Genel Müdürü Mehmet Ali Kahraman Sedat Yılmaz (Mekânsal Stratejiler ve Çevre Düzeni Planları Dairesi Başkanı) T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı adına; Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürü Ahmet Özyanık Gülhan Çetin Sönmez (Hassas Alanlar Daire Başkanlığı-Peyzaj Koruma Şube Müdürü) Serap Kargın (Hassas Alanlar Daire Başkanlığı) Selçuk Özmen (Hassas Alanlar Daire Başkanlığı) Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü 2013 Ankara

3 1.1.1 SWOT (Güçlü ve Zayıf Yanlar ile Fırsatlar ve Tehditler) Analizi Güçlü ve zayıf yanlar ile fırsatlar ve tehditlerin analizi SWOT kısaltması, örgütün Güçlü yönleri, Zayıf yönleri, Fırsatları ve Tehditleri sözcüklerinin baş harflerinden oluşmaktadır (Küçüksüleymanoğlu, 2008). Genel uygulama şöyledir; zayıflıkların üstesinden gelinirken güçlü yanların en iyi şekilde değerlendirilmesi ve tehditler uzaklaştırılırken fırsatların avantaj şekline dönüştürülmesidir (Chan, 2011). Dış çevre analizi ile saptanan, sektörde beliren olanaklar ve tehditlerin iç çevre analizinde saptanan örgütün kuvvetli ve iyileştirmeye açık yönleri ile karşılaştırılmasına SWOT adı verilmektedir (Küçüksüleymanoğlu, 2008). Weihrich (1982) e göre; önemli olan nokta içsel faktörlerin organizasyonun kontrolü altında olması (finans, işletme, pazarlama ve diğer alanlar) dışsal faktörlerin ise organizasyonun denetiminin dışında olmasıdır (ekonomik ve siyasal faktörler, yeni teknolojiler ve bundan kaynaklanan rekabet ortamı gibi) (Ghazinoory et al., 2010). 2

4 Değerlendirme süresince elde edilen veriler stratejilerin oluşturulmasına olanak verir (Küçüksüleymanoğlu, 2008). SWOT den turizm alanında yararlanılması diğer alanlarda kullanımının başlamasından daha sonra gerçekleşmiştir ve ilk makale Revindranath tarafından 1997 yılında yayınlanmıştır. Ancak turizm alanında SWOT den yararlanma eğilimi günden güne artmıştır (Ghazinoory et al., 2010). Proje kapsamında SWOT analizi, Malatya İli sınırlarında bulunan merkez dâhil toplam 13 ilçe için gerçekleştirilmiştir. SWOT taslağı olarak Atik in (2011) Malatya İli Turizm Master Planı çalışmasında kullanılan Güçlü ve Zayıf Yönler Fırsat ve Tehditler Analizinde kullanılan tablo temel alınarak, SWOT çizelgeleri hazırlanmıştır (Çizelge 2.76-Çizelge 2.135). Ayrıca gerekli görülen bölümlerde değişiklikler ve eklemeler gerçekleştirilmiştir. Analizde kullanılan veriler arazi çalışmalarından, Malatya genelinde 3203 yerli ve 210 ziyaretçiye uygulanan Talepleri Araştırma Anketlerinden (EK 4), Devlet Planlama Teşkilatı nın 2004 tarihli İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması adlı çalışmasından yararlanılmıştır. 3

5 Çizelge 2.1 Malatya İli nin ilçelerinde kullanılacak olan SWOT analiz şablonu. GÜÇLÜ YANLAR ZAYIF YANLAR Kaynak Değerlerinin Fazlalığı ve Çeşitliliği Farklı turizm faaliyetlerine olanak tanıması/ Alternatif turizm türlerinin varlığı İnsan kaynaklarındaki gelişmişlik düzeyi Girişimcilik Eğitim düzeyindeki görece gelişmişlik Kaliteli konaklama tesisleri adedinin hızla artması Giderek çeşitlenen ve kalitesi artan kentsel donatılar Alt coğrafyanın en gelişmiş ili, Sosyo-Ekonomik gelişmişlik endekslerinde yüksek değerler Turizme konu olan Çekim noktalarının az bilinirliği Tanıtım eksikliği (Web sitesi bulunmamaktadır, Kitapçık, Broşür ve benzeri CD, DVD ve benzeri elektronik tanıtım dokümanları yeni yapılmaya başlanmıştır. Yeterli sayılamaz). Ana tur güzergâhlarına uzaklık, güzergâhların dışında kalması Konaklamada, ortalama geceleme adetlerindeki düşüklük Turizm hareketliliğinde bir varış noktası (Destinasyon) olmaması Özellikle ilçe merkezlerinde yeterince tesis-donatı olmaması Yön ve tanıtım işaretlerinin yetersizliği Görece güçlü ekonomik yapı, iş turizminde gelişme olanakları İl merkezi başta olmak üzere pek çok yerleşmede çevre sorunlarının çözülmüş olması Bilimsel dokümantasyonun son yıllarda giderek artması Kaynak envanterinin çıkarılmış olması Marka değeri taşıyabilecek envanterin bölgedeki varlığı Yaklaşık 6 bin yıllık bir geçmişe sahip olması Bir üniversite ve ticaret kentidir Seyir noktalarının il genelinde oldukça fazla olması Karakaya Barajı nın varlığı 4

6 FIRSATLAR TEHDİTLER Küresel ölçekte turizm talebi eğilimindeki değişmelerin Malatya nın potansiyeline uygun olması Gelişmişlik göstergeleri itibari ile bölgenin en gelişmiş ili olması Son yıllarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu tur güzergâhlarındaki değişiklikler Doğu ve Güneydoğu da yaşanan turizm sektörü daralması Bölgenin yaşam kalitesi yüksek illeri arasında yer alması (Erzurum ve Malatya) Yerel yönetimlerin turizme olan ilgisi 5

7 Çizelge 2.2 Malatya İli için güçlü yanlar MALATYA İLİ İÇİN GÜÇLÜ YANLAR Kaynak Değerlerinin Fazlalığı ve Çeşitliliği: Malatya İli nde Peyzaj 44 Arazi çalışmaları sonucunda toplam 3146 kaynak olduğu belirlenmiştir. Farklı turizm faaliyetlerine olanak tanıması/ Alternatif turizm türlerinin varlığı: Gastronomi için çok iyi ve iyi cevabını verenlerin yüzdeleri toplamı 75,2 olarak 1. sıradadır. Diğerleri ise sırasıyla %63,3 ile doğal güzellikler, %49,1 ile iş bölgesi olması, %41 ile kültürel ve tarihsel çekiciliklerinin miktarı ve % 28,1 gece hayatı ve olanaklarıdır. Ziyaretçilere uygulanan ankette Malatya nın bir iş bölgesi olarak çekiciliği sorulduğunda; % 41 i iyi, %31,90 ı orta, %9 u zayıf, %8,10 u çok iyi, %5,70 i çok zayıf cevabını vermiştir. Doğal güzelliklerin çeşitliliği sorusuna; %39,50 si iyi, %23,80 i çok iyi, %22,90 ı orta, %7,60 ı zayıf, %3,30 u çok zayıf cevabını vermiştir. Kültürel/tarihsel çekiciliklerin miktarı sorusuna; %31,40 ı orta, %30,50 si iyi, %14,80 i zayıf, %10,50 si çok iyi, %6,70, çok zayıf cevabını vermiştir. (Ziyaretçi anketleri) Yerel mutfağı nasıl sorusuna; %45,20 si çok iyi, %30 u iyi, %13,30 u orta, %4,80 i zayıf, %3,30 u çok zayıf cevabını vermiştir. Ayrıca restoranlardaki hizmet kalitesi sorusuna; %41,40 iyi, %25,20 orta, %12,90 çok iyi, %11 zayıf, %4,30 çok zayıf cevabı verilmiştir. Girişimcilik: Girişimciliğin biraz ve çok olduğunu düşünenlerin toplam yüzdesi 75,93 dür. Yani toplam yüzdenin üçte ikisinden fazladır. Elde edilen sonuçlara göre girişimciliğin 1. sırada yer almadığı ancak azımsanmayacak derecede fazla olduğu görülmektedir. Kaliteli konaklama tesisleri adedinin hızla artması: Malatya İli nde yatırım ve işletme belgeli tesislerde tesis adedi artış hızı ortalaması Türkiye ortalamasının üzerindedir. Yatırım belgeli tesis sayısı azalırken, işletme belgeli tesis sayısı artmaktadır. Bu doğal bir süreç olup, işletmeye giren tesisler doğal olarak işletme belgesi almaktadır (Atik 2011). Giderek çeşitlenen ve kalitesi artan kentsel donatılar: Halkın çoğu Malatya yı şehirleşme açısından örnek bir kent olarak tanımlamaktadır Gece hayatı ve eğlence olanakları sorusuna; %28,10 çok zayıf, %21,40 iyi, %19 orta, %17,10 zayıf ve %6,70 çok iyi cevabı verilmiştir kişiye sorulan Girişimcilik hakkındaki düşünceniz nedir sorusuna; %48,83 ünün biraz, %27,10 unun çok ve %24,07 sinin hiç girişimcilik yoktur olarak cevap verdiği görülmektedir. Yatırım belgeli tesislerin sayısının yılları arasında yıllık Türkiye genelinde artış hızı ortalaması % olarak, işletme belgeli tesislerinin sayısı ise yıllık Türkiye genelinde artış hızı ortalaması %0.040 olarak belirlenmiştir. Malatya ya bakıldığında ise aynı yıllar arasında yatırım belgeli tesislerin yıllık artış hızı oranı % olarak, işletme belgeli tesislerin sayısının yıllık artış hızı oranının ise %0.080 olduğu saptanmıştır (Atik, 2011). Yerli halka uygulanan anketlerin sonucunda 3203 kişiden Malatya nın şehirleşme açısından örnek bir kent olduğunu düşünenlerin yüzdesi 44,70 dir, buna (Yerli halka uygulanan (Yerli halka uygulanan 6

8 ayrıca yarısından çoğu da Malatya yeşil bir kenttir cevabını vermiştir. Yani şehirleşirken aynı zamanda yeşil kalmayı da becerebilen kentlerdendir. Alt coğrafyanın en gelişmiş ili, Sosyo-Ekonomik gelişmişlik endekslerinde yüksek değerler: Malatya merkez ilçesi 2. Derecede gelişmiş ilçe merkezleri arasında yer almaktadır ve Ülkenin doğu kesimlerinde bulunan ikinci derecede gelişmiş ilçelerin, az gelişmiş doğu bölgelerinde gelişme adacıkları olarak ortaya çıktıkları gözlenmektedir (Dinçer ve Özaslan, 2004). İl merkezi başta olmak üzere pek çok yerleşmede çevre sorunlarının çözülmüş olması: Anketlerin genel sonuçlarına bakıldığı zaman Malatya nın sağlıklı bir kent olduğu ve çevre temizliğinin şehrin avantajlarından biri olduğu görülmektedir. Farkındalığın olmaması olasılığı sebebiyle, çevresel parametrelerin ölçümlere dayalı olarak ifadesine gereksinim bulunmaktadır. Diğer bir ifade ile her bir çevresel göstergenin sürdürülebilirlik referans değerlerine uzaklık ve yakınlıkları çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir. katılmayanların yüzdesi 27,20, ne katılıyorum ne de katılmıyorum olarak cevap verenlerin yüzdesi 28,10 dur. Yeşil bir kent olduğunu düşünenlerin yüzdesi 58,30, düşünmeyenlerin yüzdesi 18,60, ne katılıyorum ne de katılmıyorum olarak cevap verenlerin yüzdesi 23,10 dur. Kentin avantajlarından biri de planlı kentleşmedir sorusuna ise katılmıyorum cevabını verenlerin yüzdesi 41,60, ne katılıyorum ne de katılmıyorum cevabını verenlerin yüzdesi 29,50, katılıyorum cevabını verenlerin yüzdesi ise 28,90 dır. Malatya İli merkez ilçesi komşu il merkezlerine göre en yüksek sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksine sahiptir. Malatya Merkez ilçenin sosyo gelişmişlik endeksi 2,01459 olup gelişmişlik grubu 2 dir. Malatya yı sırasıyla 1,66151 ile Sivas, 1,39749 ile Diyarbakır, 1,38627 ile Elazığ, 1,37067 ile K. Maraş, 1,12096 ile Tunceli, 0,78524 ile Erzincan, 0,57604 ile Adıyaman takip etmektedir (Dinçer ve Özaslan, 2004) kişiye yapılan ankette % 32,6 lık sonuç ile hızlı ve çarpık yapılaşma kentin en büyük sorunudur. Diğer önemli sorunlar; %17,6 ile görüntü kirliliği, %14,9 ile hava kirliliği, %13,8 ile su kirliliği, %11,4 ile gürültü kirliliği, %3,8 ile toprak kirliliğidir. Diğer cevabını verenlerin yüzdesi ise 6 dır kişiye uygulanan anket sonucunda Malatya nın sağlıklı yaşam için ideal bir kent olduğuna katılanların yüzdesi 60,70, katılmayanların yüzdesi 15,40, ne katılıyorum ne de katılmıyorum cevabını verenlerin yüzdesi 23,90 dır. Çevre temizliğinin şehrin avantajlarından biri olduğuna katılanların yüzdesi 42,60 dır, katılmayanların yüzdesi 27,50, ne katılıyorum ne de katılmıyorum cevabını verenlerin yüzdesi ise 29,80 dir. Planlı kentleşme kentin avantajıdır sorusuna ise katılmıyorum cevabını verenlerin yüzdesi 41,60, ne katılıyorum ne de katılmıyorum cevabını verenlerin yüzdesi 29,50, katılıyorum cevabını verenlerin yüzdesi ise 28,90 dır. (Yerli halka uygulanan İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (Devlet Planlama Teşkilatı) (Yerli halka uygulanan (Ziyaretçi anketleri) Ziyaretçi anketlerinin sonuçlarına göre toplam 208 kişinin % 31,90 ı Konaklama tesisleri arttırılmalı, %23,30 u alt yapı eksiklikleri tamamlanmalı (ulaşım, su, kanalizasyon vb.), %12,40 ı danışma merkezi ve giriş kontrol noktaları oluşturulmalı, %9,50 si wc, telefon kulübesi, tanıtım levhaları, çöp kutuları, aydınlatma gibi donatı elemanları geliştirilmeli, %5,20 si kafe, restoran, çay bahçesi, büfe alanları geliştirilmeli, %4,80 i piknik alanları geliştirilmeli, %3,80 i 7

9 Bilimsel dokümantasyonun son yıllarda giderek artması Tanıtım (Web sitesi, kitapçık, broşür ve benzeri CD, DVD ve benzeri elektronik tanıtım dokümanlarının Peyzaj 44 çalışması sonrası oluşturulacak olması ve kitapların her ile dağıtılacak olması). Kaynak envanterinin çıkarılmış olması Marka değeri taşıyabilecek kaynakların bölgedeki varlığı: Malatya genelinde akla ilk gelen kelime kayısıdır. Sonrasında yüzdeleri az da olsa sırasıyla yeşillik, kiraz ve türkü gelmektedir. Bu kaynakların markalaştırılmasının turizme katkı sağlayacağı açıktır. Yaklaşık 6 bin yıllık bir geçmişe sahip olması Bir ticaret ve üniversite kentidir: Halkın çoğunluğu Malatya nın bir ticaret ve üniversite kenti olduğunu düşünmektedir. Yerli halka göre üniversite, ticarete göre daha üstün durumdayken ziyaret amaçlı gelenler için ticaret daha üstündür. Seyir noktalarının il genelinde oldukça fazla olması: Peyzaj 44 arazi çalışmaları sonrasında seyir noktası olabilecek 168 nokta saptanmıştır. Karakaya Barajı nın varlığı festivallerin sayısı artırılmalı, %2,90 ı gösteri ve toplantı meydanları oluşturulmalı, %2,40 ı yürüyüş yolları geliştirilmeli, %1,40 ı bisiklet yolu geliştirilmeli, %1 i hediyelik eşya ve yöresel yiyeceklerin olduğu satış birimleri geliştirilmeli ve %0,50 si diğer cevabını vermiştir. Yerli halka uygulanan anketlerin sonucunda Malatya denildiğinde aklınıza gelen ilk kelime nedir sorusuna 3178 kişiden %57,11 i kayısı, %3,21 i yeşillik, %2,17 si kiraz, %2,01 i türkü ve % 1,95 i kentsel hayat (olumsuz) cevabını vermiştir. Ziyaretçi anketlerinin sonuçlarına göre Malatya; %48,10 bir ticaret kenti, %35,20 üniversite kenti, %15,20 bir kongre merkezi, %23,80 turizm merkezi, %23,80 sağlıklı yaşam için ideal bir kent, %25,70 güvenli yaşam için ideal bir kent, %27,60 sosyal yaşam için ideal bir kent, %31 şehirleşme açısından örnek bir kent, %52,40 yeşil bir kent, %24,80 yaya haklarına saygılı bir kent, %32,90 kent içi ulaşım olanakları gelişmiş bir kent, %32,20 sokakları canlı, yaşayan bir kent, %17,60 kültür-sanat faaliyetleri tatmin edici bir kenttir. Yerli halka uygulanan anketlere göre Malatya; %46,50 ticaret kenti, %56,30 üniversite kenti, %33,50 bir sanayi kenti, %22,30 bir turizm merkezi, %60,70 sağlıklı yaşam için ideal bir kent, %65,80 güvenli yaşam için ideal bir kent, %70,70 bir tarım kenti, %44,70 şehirleşme açısından örnek bir kent, %58,30 yeşil bir kent, %28,10 yaya haklarına saygılı bir kent, %43,30 kent içi ulaşım olanakları gelişmiş bir kent, %39,80 sokakları canlı yaşayan bir kent, %23,70 kültür-sanat faaliyetleri tatmin edici bir kent, %16,50 bilim ve teknoloji kenti, %49,70 tarihi bir kenttir. Peyzaj 44 çalışması ile bu eksiklikler giderilecektir. Peyzaj 44 çalışması ile kaynak envanteri çıkarılmıştır. (Yerli halka uygulanan (Yerli halka uygulanan (Ziyaretçi anketleri) 8

10 Çizelge 2.3 Malatya İli için zayıf yanlar MALATYA İLİ İÇİN ZAYIF YANLAR Turizme konu olan çekim noktalarının çoğu sadece yerli halk tarafından Peyzaj 44 Arazi Gözlemleri bilinmekte, Malatya genelinde dahi ilçe ve beldelerde bulunan noktalar bilinmemektedir. Ana tur güzergâhlarına uzaklık, güzergâhların dışında kalması: Mevcut tur güzergâhlarının Malatya dan geçmediği ayrıca en yakın tur güzergâhları olan Orta Anadolu-Kapadokya ve Doğu Anadolu güzergâhlarından ziyaretçi çekemediği belirtilmiştir. Orta Anadolu-Kapadokya ve Doğu Anadolu güzergâhları üzerinde Malatya ya en yakın nokta Gölbaşı (Adıyaman) dır ve aradaki uzaklık 100 km dir. Bu durumun ise şu an inşa halinde olan Malatya- Tepehan-Nemrut-Adıyaman yolunun hizmete alınması ile değişebileceği belirtilmiştir (Atik, 2011). Malatya İli Turizm Master Planı (Saffet Atik) Konaklamada, ortalama geceleme adetlerindeki düşüklük: Belediye ve İşletme belgeli tesislerdeki geceleme adetlerin ortalamasına bakıldığı zaman toplam ortalamaların Türkiye geneline göre düşük olduğu görülmektedir. Türkiye de yılları arasında işletme belgeli tesislerde geceleme sayısı artış hızı yabancı turistler için % 0,086, yerliler için %0,037, toplamda ise %0,070 olarak belirlenmiştir. Malatya da ise aynı dönemler arasında işletme belgeli tesislerde geceleme sayısı artış hızı yabancı turistler için %0,029, yerliler için %0,052, toplamda ise %0,051olarak belirlenmiştir (Atik, 2011). Malatya İli Turizm Master Planı (Saffet Atik) Turizm hareketliliğinde bir varış noktası (Destinasyon) olmaması: Malatya ya ziyaret amacı ile gelenlerin çoğunluğunu iş amaçlı gelenler oluşturmaktadır. Turizm amacı ile gelenlerin yüzdesinin ise iş amacı ile gelenlerin yaklaşık yarısı kadar olduğu görülmektedir. Özellikle ilçe merkezlerinde yeterince tesis-donatı olmaması Türkiye de yılları arasında belediye belgeli tesislerde geceleme sayısı artış hızı yabancı turistler için % 0.141, yerliler için % 0.039, toplamda ise % olarak belirlenmiştir. Malatya da ise aynı dönemler arasında işletme belgeli tesislerde geceleme sayısı artış hızı yabancı turistler için % 0.156, yerliler için % 0.031, toplamda ise % 0.024olarak belirlenmiştir (Atik, 2011). Toplam 210 kişiye uygulanan Malatya da bulunma sebebiniz nedir sorusuna verilen cevaplar şöyledir: %45,20 iş gezisi, %21,90 turizm, %9,50 aile, %7,60 eğitim, %5,70 dinlenme, %3,80 geçiş, %3,30 dini inanç, %1,90 sağlık ve %1 i diğerdir. Ziyaretçi anketlerine göre 210 kişinin %47,10 u Malatya da gezi güzergâhı boyunca, dinlenme alanlarının (motel, bungalov tipi evler vb.) olmasını istemiştir. Yine ziyaretçi anketlerine göre 210 kişinin %35,70 i gezi güzergâhı (Ziyaretçi anketleri) 9

11 boyunca kendilerini rahatsız eden en önemli faktör nedir sorusuna; yol koşullarının iyi olmaması, %23,80 i yolların trafik açısından güvenli olmaması, %16,70 i dinlenme tesislerinin yeterli olmaması, %12,90 ı görsel çirkinlik, %6,70 i tabelaların yetersiz olması, %1,90 ı erozyon, heyelan, kaya düşmesi vb. olumsuzluklar, %2,40 ı ise diğer cevabını vermiştir Ziyaretçi anketlerinin sonuçlarına göre toplam 208 kişinin % 31,90 ı konaklama tesisleri arttırılmalı, %23,30 u alt yapı eksiklikleri tamamlanmalı (ulaşım, su, kanalizasyon vb.), %12,40 ı danışma merkezi ve giriş kontrol noktaları oluşturulmalı, %9,50 si wc, telefon kulübesi, tanıtım levhaları, çöp kutuları, aydınlatma gibi donatı elemanları geliştirilmeli, %5,20 si kafe, restoran, çay bahçesi, büfe alanları geliştirilmeli, %4,80 i piknik alanları geliştirilmeli, %3,80 i festivallerin sayısı artırılmalı, %2,90 ı gösteri ve toplantı meydanları oluşturulmalı, %2,40 ı yürüyüş yolları geliştirilmeli, %1,40 ı bisiklet yolu geliştirilmeli, %1 i hediyelik eşya ve yöresel yiyeceklerin olduğu satış birimleri geliştirilmeli ve %0,50 si diğer cevabını vermiştir. (Yerli halka uygulanan (Ziyaretçi anketleri) 202 kişiye yöneltilen Konaklama olanaklarının kalitesi sorusuna; %42,80 iyi, %26,70 orta, %14,80 çok iyi, %7,60 zayıf, %4,80 çok zayıf cevabı verilmiştir. Toplamda 3203 kişiye uygulanan anketlerdeki Konaklama imkânları kentin avantajıdır sorusuna; %52 katılıyorum, %30,50 ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %17,50katılmıyorum cevabı verilmiştir. Yön ve Tanıtım işaretlerinin yetersizliği Yerli halka uygulanan anketlerde 3203 kişiye rekreasyon amaçlı kullandığınız alanlarda hangi özelliklerin olmasını isterdiniz sorusuna; %42,10 u kolay ulaşılabilir, %8,902 ı konaklama imkânı, %10 yeme içme imkânları, %3,80 kapalı mekânlar, %18,90 doğal alanlar, %13,50 yeterli yeşil alan, %2,80 diğer cevabı verilmiştir. 10

12 Çizelge 2.4 Malatya İli için fırsatlar MALATYA İLİ İÇİN FIRSATLAR Küresel ölçekte turizm talebi eğilimindeki değişimlerin Malatya nın potansiyeline uygun olması: Ulusal ölçekte turizmi geliştirmek amacıyla belirlenen hedefler ve stratejilerin Malatya nın kaynaklarına ve potansiyeline uygun olması. Gelişmişlik göstergeleri itibari ile bölgenin en gelişmiş ili olması: Sosyo- Ekonomik gelişmişlik endekslerinde yüksek değerler (Ülkenin doğu kesimlerinde bulunan ikinci derecede gelişmiş ilçelerinin, özellikle Merkez ilçelerden oluşmakla birlikte, az gelişmiş doğu bölgelerinde gelişme adacıkları olarak ortaya çıktıkları gözlenmektedir). Bölgenin yaşam kalitesi yüksek illeri arasında yer alması (Erzurum ve Malatya) Yerel yönetimlerin turizme olan ilgisi Türkiye Turizm Stratejisi Eylem planı içerisinde bahsedilen: Ulusal, bölgesel ve yerel anlamda marka oluşturarak turizm bölgelerinin pazarlanması ve sektörel faaliyetlerin bölge özelliklerine göre gelişimini koordine etmek Ulusal Turizm Konseyinin görevleri arasında sıralanmaktadır. İç turizm pazarının başarısını arttırmak için ulusal ve yerel ölçekte tarih, doğa ve kültür bilincinin gelişmesini sağlamak amacıyla eğitimlerin verilmesi, strateji olarak verilmiştir yılı hedeflerine ulaşılabilmesi için yerine getirilmesi gereken maddeler arasında; Bölgesel ve Yerel olarak Turizm İmajı Oluşturulması; pazarlama faaliyetlerinde bir bütün halinde hareket edilmesi ve bölgesel değerlerin ön plana çıkarılması yoluyla varış noktalarının marka haline getirilmesi de sıralanmıştır. Tanıtım ve pazarlama stratejisi olarak Ulusal, bölgesel ve yerel ölçekte markalaşmanın hedeflenmesi, ulusal tanıtım ve pazarlamaya ek olarak varış noktası bazında tanıtım ve pazarlama faaliyetlerine başlanması verilmiştir. Malatya Merkez İlçe nin sosyo gelişmişlik endeksi 2,01459 olup gelişmişlik grubu 2 dir. Malatya yı komşu illerin merkez ilçeleri sırasıyla; 1,66151 ile Sivas, 1,39749 ile Diyarbakır, 1,38627 ile Elazığ, 1,37067 ile K. Maraş, 1,12096 ile Tunceli, 0,78524 ile Erzincan, 0,57604 ile Adıyaman takip etmektedir (Dinçer ve Özaslan, 2004). Malatya merkez ilçenin ve Erzurum merkez ilçenin gelişmişlik grupları 2 olup Erzurum un sosyo-gelişmişlik endeksi 1,92489 dir ve 872 ilçe içinde gelişmişlik sırası 412 dir. Türkiye Turizm Stratejisi Eylem Planı İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (Devlet Planlama Teşkilatı) İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (Devlet Planlama Teşkilatı) 11

13 Çizelge 2.5 Malatya İli için tehditler MALATYA İLİ İÇİN TEHDİTLER Son yıllarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu tur güzergâhlarındaki Malatya İli ana tur güzergâhları dışında kalmaktadır. Tur operatörleri Malatya İli Turizm Master değişiklikler tarafından organize edilen ve ülke ölçeğinde önemli olan turların Planı (Saffet Atik) özellikle İstanbul çıkışlı olmak üzere; Batı Anadolu'ya (Ege kıyıları), Güney Anadolu'ya (Antalya ve Mersin kıyıları), Orta Anadolu'ya (Konya, Ankara ve Nevşehir), Kuzeye Anadolu'ya (Samsun'dan başlayarak Orta ve Doğu Karadeniz kıyıl arına), Doğuya (Erzurum, Kars, Ağrı, Van) ve Güneydoğu Anadolu'ya (Diyarbakır, Adıyaman ve Şanlıurfa'ya) yapıldığı bilinmektedir (Bkz. Harita 4). Bu noktalara ulaşılmasında farklı güzergâhlar izlenmektedir. Örneğin, Ege kıyılarından Orta Anadolu ya Aydın, Denizli ve Isparta ya uğrayarak varılmaktadır. Orta Anadolu (Kapadokya) Adıyaman (Nemrut) güzergâhı da Nevşehir, Kayseri, K.Maraş yolunu izlemektedir (Atik, 2011). Doğu ve Güneydoğu da yaşanan turizm sektörü daralması 12

14 Malatya İli Merkez ilçe si SWOT analizi Çizelge 2.6 Malatya İli Merkez İlçesi için güçlü yanlar MALATYA İLİ MERKEZ İLÇESİ İÇİN GÜÇLÜ YANLAR Kaynak Değerlerinin Fazlalığı ve Çeşitliliği: Merkez ilçede Peyzaj 44 Arazi çalışmaları sonucunda toplam 230 kaynak olduğu belirlenmiştir. Bunlardan 118 i yayla evidir. Farklı turizm faaliyetlerine olanak tanıması/ Alternatif turizm türlerinin varlığı: Yapılan anket sonuçlarına göre Gastronomi ye iyi ve çok iyi diyenlerin toplamı % 75,20 ile 1. sıradadır. Diğerleri ise sırasıyla %63,3 ile Doğal güzellikler, %49,1 ile İş bölgesi olması, %41 ile kültürel ve tarihsel çekiciliklerinin miktarı ve % 28,1 gece hayatı ve olanaklarıdır. Ziyaretçilere uygulanan ankette Malatya nın bir iş bölgesi olarak çekiciliği sorulduğunda; % 41 i iyi, %31,90 ı orta, %9 u zayıf, %8,10 u çok iyi, %5,70 i çok zayıf cevabını vermiştir. Doğal güzelliklerin çeşitliliği konusuna; %39,50 si iyi, %23,80 i çok iyi, %22,90 ı orta, %7,60 ı zayıf, %3,30 u çok zayıf cevabını vermiştir. Kültürel/tarihsel çekiciliklerin miktarı sorusuna; %31,40 ı orta, %30,50 si iyi, %14,80 i zayıf, %10,50 si çok iyi, %6,70, çok zayıf cevabını vermiştir. Peyzaj 44 Arazi verileri. Malatya İmajı Ve Turizm-Rekreasyon Kaynakları Kullanıcılarının Profili Ve Talepleri Araştırma Anketi (Ziyaretçi anketleri) Yerel mutfağı nasıl sorusuna; %45,20 si çok iyi, %30 u iyi, %13,30 u orta, %4,80 i zayıf, %3,30 u çok zayıf cevabını vermiştir. Ayrıca restoranlardaki hizmet kalitesine %41,40 iyi, %25,20 orta, %12,90 çok iyi, %11 zayıf, %4,30 çok zayıf cevabı verilmiştir. Girişimcilik: Girişimciliğin biraz ve çok olduğunu düşünenlerin toplam yüzdesi 77,79 dur. Kaliteli konaklama tesisleri adedinin ve kalitesinin hızla artması: Anket sonuçlarına göre, halk konaklama tesislerinin kaliteli olduğunu düşünmektedir ve konaklama imkânlarını kentin avantajlarından biri olarak görmektedir. Ancak ziyaret amaçlı gelenlerin yaklaşık üçte birine göre konaklama tesislerinin sayısı arttırılmalıdır. Gece hayatı ve eğlence olanakları sorusuna; %28,10 çok zayıf, %21,40 iyi, %19 orta, %17,10 zayıf ve %6,70 çok iyi cevabı verilmiştir kişiye sorulan Girişimcilik hakkındaki düşünceniz nedir sorusuna katılımcıların %54 ünün biraz, %23,79 unun çok ve %22,20 sinin hiç girişimcilik yoktur olarak cevap verdiği görülmektedir. 202 ziyaretçiye uygulanan ankette Konaklama olanaklarının kalitesi sorusuna katılımcıların %42,40 ı iyi, %26,70 i orta, %14,80 i çok iyi, %7,60 ı zayıf, %4,80 i ise çok zayıf cevabını vermiştir. Toplamda 1698 kişiye uygulanan anketlerdeki Konaklama imkânları kentin avantajıdır sorusuna; %46,30 katılıyorum, %35,30 ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %18,30 katılmıyorum cevabı verilmiştir. Ziyaretçi anketlerinin sonuçlarına göre toplam 208 kişinin % 31,90 ı konaklama tesisleri Malatya İmajı Ve Turizm-Rekreasyon Kaynakları Kullanıcılarının Profili Ve Talepleri Araştırma Anketi (Yerli halka uygulanan Malatya İmajı Ve Turizm-Rekreasyon Kaynakları Kullanıcılarının Profili Ve Talepleri Araştırma Anketi (Yerli halka uygulanan Malatya İmajı Ve Turizm-Rekreasyon Kaynakları Kullanıcılarının Profili Ve Talepleri Araştırma Anketi (Ziyaretçi 13

15 Giderek çeşitlenen ve kalitesi artan kentsel donatılar: Ankete cevap veren halkın üçte birinden fazlası Malatya yı şehirleşme açısından örnek bir kent olarak tanımlamaktadır ayrıca Malatya yeşil bir kenttir cevabını verenlerin oranı da azımsanamayacak kadar fazladır. Görece güçlü ekonomik yapı, iş turizminde gelişme olanakları: Gelişmişlik grubu 2 olan ilçelere dâhildir (Bkz: Çizelge 2.79). İl merkezi başta olmak üzere pek çok yerleşmede çevre sorunlarının çözülmüş olması: Anketlerin genel sonuçlarına bakıldığı zaman halk Malatya nın sağlıklı yaşam için ideal bir kent olduğunu düşünmektedir ve halkın üçte birine göre çevre temizliği şehrin avantajlarından biri olarak görülmektedir. Farkındalığın olmaması olasılığı sebebiyle çevresel parametrelerin ölçümlere dayalı olarak ifadesine gereksinim duyulmaktadır. Diğer bir ifade ile her bir çevresel göstergelerin, sürdürülebilirlik referans değerlerine uzaklık ve yakınlıkları çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir. arttırılmalı cevabını vermiştir. Merkez ilçede 1698 yerli halkın cevapladığı Malatya şehirleşme açısından örnek bir kenttir sorusuna halkın %38,90 ı katılıyorum, % 31,50 si katılmıyorum, % 29,60 ı ise ne katılıyorum ne de katılmıyorum cevabını vermiştir. Yeşil bir kenttir sorusuna % 49,40 ı katılıyorum, %26,90 ı ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %23,70 i katılmıyorum cevabını vermiştir. Kentin avantajlarından biri de planlı kentleşmedir sorusuna %47,60 ı katılmıyorum, %29,50 si ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %22,90 ı ise katılıyorum cevabını vermiştir. Devlet Planlama Teşkilatının 2004 de yayımlanan araştırmasına göre Malatya Merkez ilçenin sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi 2,01459 olup gelişmişlik grubu 2 dir. 872 ilçe arasından gelişmişlik sırası ise 37 dir yerli halka uygulanan anket sonucunda en önemli çevre sorunu %38,20 ile hızlı ve çarpık yapılaşmadır. Diğer önemli sorunlar; %16,80 hava kirliliği, %16,50 görüntü kirliliği, %15 gürültü kirliliği, %6 su kirliliği, %4,50 diğer ve %2,80 toprak kirliliğidir yerli halka uygulanan anket sonucunda Malatya sağlıklı yaşam için ideal bir kenttir sorusuna %55,30 u katılıyorum, %27,40 ı ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %17,30 u katılmıyorum cevabını vermiştir. Çevre temizliği şehrin avantajıdır sorusuna halkın % 34,90 ı katılıyorum, %33,90 ı katılmıyorum, %31,90 ı ne katılıyorum ne de katılmıyorum cevabını vermiştir. Planlı kentleşme şehrin avantajıdır sorusuna halkın % 47,60 ı katılmıyorum, %29,50 si ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %22,90 ı katılıyorum cevabını vermiştir. anketleri) Malatya İmajı Ve Turizm-Rekreasyon Kaynakları Kullanıcılarının Profili Ve Talepleri Araştırma Anketi (Yerli halka uygulanan İlçelerin Sosyo- Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (Devlet Planlama Teşkilatı) Malatya İmajı Ve Turizm-Rekreasyon Kaynakları Kullanıcılarının Profili Ve Talepleri Araştırma Anketi (Yerli halka uygulanan Malatya İmajı Ve Turizm-Rekreasyon Kaynakları Kullanıcılarının Profili Ve Talepleri Araştırma Anketi (Ziyaretçi anketleri) Kaynak envanterinin çıkarılmış olması Ziyaretçi anketlerinin sonuçlarına göre toplam 208 kişinin % 31,90 ı konaklama tesisleri arttırılmalı, %23,30 u alt yapı eksiklikleri tamamlanmalı (ulaşım, su, kanalizasyon vb.), %12,40 ı danışma merkezi ve giriş kontrol noktaları oluşturulmalı, %9,50 si wc, telefon kulübesi, tanıtım levhaları, çöp kutuları, aydınlatma gibi donatı elemanları geliştirilmeli, %5,20 si kafe, restoran, çay bahçesi, büfe alanları geliştirilmeli, %4,80 i piknik alanları geliştirilmeli, %3,80 i festivallerin sayısı artırılmalı, %2,90 ı gösteri ve toplantı meydanları oluşturulmalı, %2,40 ı yürüyüş yolları geliştirilmeli, %1,40 ı bisiklet yolu geliştirilmeli, %1 i hediyelik eşya ve yöresel yiyeceklerin olduğu satış birimleri geliştirilmeli ve %0,50 si diğer cevabını vermiştir. Peyzaj 44 çalışması ile 14

16 Marka değeri taşıyabilecek kaynakların bölgedeki varlığı: Merkez ilçe genelinde akla ilk gelen kelime kayısıdır. Sonrasında yüzdeleri az da olsa sırasıyla Turgut Özal, yeşillik ve beldeler ile caddeler akla gelmektedir. Yaklaşık 6 bin yıllık bir geçmişe sahip olması Yeşil bir kent ve tarım kentidir: Yerli halkın çoğunluğu Malatya nın bir tarım kenti olduğunu düşünmektedir. Ziyaret amaçlı gelenlerin çoğunluğu ise yeşil bir kent olduğunu düşünmektedirler. Seyir noktalarının ilçe genelinde oldukça fazla olması: Peyzaj 44 arazi çalışmaları sonrasında seyir noktası olabilecek 8 nokta saptanmıştır. Karakaya Barajı nın varlığı Yerli halka uygulanan anketlerin sonucunda Malatya denildiğinde aklınıza gelen ilk kelime nedir sorusuna 1686 kişiden %71,53 ü kayısı, %2,31 i Turgut Özal, %1,90 ı yeşillik, %1,72 si kentsel hayat (olumsuz) ve % 1,54 ü beldelercaddeler cevabını vermiştir. Ziyaretçi anketlerinin sonuçlarına göre Malatya; %48,10 bir ticaret kenti, %35,20 üniversite kenti, %15,20 bir kongre merkezi, %23,80 turizm merkezi, %23,80 sağlıklı yaşam için ideal bir kent, %25,70 güvenli yaşam için ideal bir kent, %27,60 sosyal yaşam için ideal bir kent, %31 şehirleşme açısından örnek bir kent, %52,40 yeşil bir kent, %24,80 yaya haklarına saygılı bir kent, %32,90 kent içi ulaşım olanakları gelişmiş bir kent, %32,20 sokakları canlı, yaşayan bir kent, %17,60 kültür-sanat faaliyetleri tatmin edici bir kenttir. Yerli halka uygulanan anketlere göre ise; %42 ticaret kenti, %56,60 üniversite kenti, %29,60 bir sanayi kenti, %15,60 bir turizm merkezi, %55,30 sağlıklı yaşam için ideal bir kent, %63 güvenli yaşam için ideal bir kent, %68 bir tarım kenti, %38,90 şehirleşme açısından örnek bir kent, %49,40 yeşil bir kent, %20,40 yaya haklarına saygılı bir kent, %37,70 kent içi ulaşım olanakları gelişmiş bir kent, %32 sokakları canlı yaşayan bir kent, %17,10 kültür-sanat faaliyetleri tatmin edici bir kent, %12,20 bilim ve teknoloji kenti, %43,80 tarihi bir kenttir. kaynak envanteri çıkarılmıştır. Malatya İmajı Ve Turizm-Rekreasyon Kaynakları Kullanıcılarının Profili Ve Talepleri Araştırma Anketi (Yerli halka uygulanan Malatya İmajı Ve Turizm-Rekreasyon Kaynakları Kullanıcılarının Profili Ve Talepleri Araştırma Anketi (Yerli halka uygulanan Malatya İmajı Ve Turizm-Rekreasyon Kaynakları Kullanıcılarının Profili Ve Talepleri Araştırma Anketi (Ziyaretçi anketleri) Peyzaj 44 arazi verileri 15

17 Çizelge 2.7 Malatya İli Merkez İlçesi için zayıf yanlar MALATYA İLİ MERKEZ İLÇESİ İÇİN ZAYIF YANLAR Turizme konu olan çekim noktalarının az bilinirliği Turizm hareketliliğinde bir varış noktası (Destinasyon) olmaması: Malatya İli için çıkan sonuçlara yakın bir sonuç çıkmıştır. Malatya ya ziyaret amacı çoğunlukla iş olup turizm amacı ise 2. sıradadır. Özellikle ilçe merkezlerinde yeterince tesisdonatı olmaması Toplam 210 kişiye uygulanan Malatya da bulunma sebebiniz nedir sorusuna verilen cevaplar şöyledir; %45,20 iş gezisi, %21,90 turizm, %9,50 aile, %7,60 eğitim, %5,70 dinlenme, %3,80 geçiş, %3,30 dini inanç, %1,90 sağlık ve %1 i diğerdir. Toplamda 1698 kişiye uygulanan anketlerdeki Konaklama imkânları kentin avantajıdır sorusuna; %46,30 katılıyorum, %35,30 ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %18,30 katılmıyorum cevabı verilmiştir. Yerli halka uygulanan anketlerde 1698 kişiye Rekreasyon amaçlı kullandığınız alanlarda hangi özelliklerin olmasını isterdiniz sorusuna; %43,80 kolay ulaşılabilir, %6,90 konaklama imkânı, %8,80 yeme içme imkânları, %2,70 kapalı mekânlar, %22,30 doğal alanlar, %14 yeterli yeşil alan, %1,50 diğer cevabı verilmiştir. (Ziyaretçi anketleri) (Ziyaretçi anketleri) Ziyaretçi anketlerine göre 210 kişinin %47,10 u Malatya da gezi güzergâhı boyunca, Dinlenme alanlarının (motel, bungalov tipi evler vb.)olmasını istemişlerdir. Yine ziyaretçi anketlerine göre 210 kişinin %35,70 i Gezi güzergâhı boyunca kendilerini rahatsız eden en önemli faktör nedir sorusuna; %35,70 i yol koşullarının iyi olmamasını, %23,80 i yolların trafik açısından güvenli olmamasını, %16,70 i dinlenme tesislerinin yeterli olmamasını, %12,90 ı görsel çirkinliği, %6,70 i tabelaların yetersiz olmasını, %1,90 ı görsel çirkinliği, %2,40 ı ise diğer cevabını vermiştir Ziyaretçi anketlerinin sonuçlarına göre toplam 208 kişinin % 31,90 ı konaklama tesisleri arttırılmalı, %23,30 u alt yapı eksiklikleri tamamlanmalı (ulaşım, su, kanalizasyon vb.), %12,40 ı danışma merkezi ve giriş kontrol noktaları oluşturulmalı, %9,50 si wc, telefon kulübesi, tanıtım levhaları, çöp kutuları, aydınlatma gibi donatı elemanları geliştirilmeli, %5,20 si kafe, restoran, çay bahçesi, büfe alanları geliştirilmeli, %4,80 i piknik alanları geliştirilmeli, %3,80 i festivallerin sayısı 16

18 artırılmalı, %2,90 ı gösteri ve toplantı meydanları oluşturulmalı, %2,40 ı yürüyüş yolları geliştirilmeli, %1,40 ı bisiklet yolu geliştirilmeli, %1 i hediyelik eşya ve yöresel yiyeceklerin olduğu satış birimleri geliştirilmeli ve %0,50 si diğer cevabını vermiştir. 202 kişiye yöneltilen konaklama olanaklarının kalitesi sorusuna; %42,80 iyi, %26,70 orta, %14,80 çok iyi, %7,60 zayıf, %4,80 çok zayıf cevabı verilmiştir. Çizelge 2.8 Malatya İli Merkez İlçesi için fırsatlar Malatya İli Merkez İlçesi İçin Fırsatlar Göstergeler Gösterge Kaynağı Küresel ölçekte turizm talebi eğilimindeki değişmelerin Malatya nın potansiyeline uygun olması (Bkz: Çizelge 2.79). (Bkz: Çizelge2.79). Türkiye Turizm Stratejisi Eylem Planı Gelişmişlik göstergeleri itibarı ile sosyoekonomik göstergeler bakımından komşu illerin merkezlerine kıyasla daha gelişmiş olması (Bkz: Çizelge2.79). Yerel yönetimlerin turizme olan ilgisi (Bkz: Çizelge2.79). İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (Devlet Planlama Teşkilatı) Çizelge 2.9 Malatya İli Merkez İlçesi İçin Tehditler Malatya İli Merkez İlçesi İçin Tehditler Göstergeler Gösterge Kaynağı Son yıllarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu tur güzergâhlarındaki değişiklikler - Doğu ve Güneydoğu da yaşanan turizm sektörü daralması Malatya İli Akçadağ ilçe si SWOT analizi Çizelge 2.10 Malatya İli Akçadağ İlçesi için güçlü yanlar MALATYA İLİ AKÇADAĞ İLÇESİ İÇİN GÜÇLÜ YANLAR Kaynak Değerlerinin Fazlalığı ve Çeşitliliği: Peyzaj 44 Arazi çalışmaları sonucunda Akçadağ ilçesinde toplam 222 adet kaynak tespit edilmiştir. Bu kaynakların 138 i yayla evidir. Kaliteli konaklama tesisleri adedinin ve kalitesinin artması: Konaklama imkânlarını halkın yaklaşık üçte ikisi kentin avantajlarından biri olarak görmektedir. Toplamda 108 kişiye uygulanan anketlerdeki Konaklama imkânları kentin avantajıdır sorusuna; %62 katılıyorum, %22,20 ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %15,70 katılmıyorum cevabı verilmiştir. 17

19 Giderek çeşitlenen ve kalitesi artan kentsel donatılar: Anket sonuçlarına bakıldığı zaman genel sonuç olarak şehirleşme açısından örnek bir şehir olduğu aynı zamanda yeşil bir kent olduğu ortaya çıkmaktadır. İl merkezi başta olmak üzere pek çok yerleşmede çevre sorunlarının çözülmüş olması: Anketlerin genel sonuçlarına bakıldığı zaman halkın üçte ikisinden fazlasına göre Akçadağ ın sağlıklı yaşam için ideal bir kent olduğu ve halkın yarısından fazlasına göre çevre temizliğinin şehrin avantajlarından biri olarak görüldüğü belirlenmiştir. Farkındalığın olmaması olasılığı sebebiyle çevresel parametrelerin ölçümlere dayalı olarak ifadesine gereksinim duyulmaktadır. Diğer bir ifade ile her bir çevresel göstergenin, sürdürülebilirlik referans değerlerine uzaklık ve yakınlıkları çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Kaynak envanterinin çıkarılmış olması Marka değeri taşıyabilecek kaynakların bölgedeki varlığı: Akçadağ ilçesi genelinde akla ilk gelen kelime kayısıdır. Sonrasında yüzdeleri az da olsa sırasıyla yeşillik ve yöresel yemekler akla gelmektedir. Bir tarım kentidir. Akçadağ ilçesinde 108 yerli halkın cevapladığı Malatya şehirleşme açısından örnek bir kenttir sorusuna halkın %19,40 ı katılmıyorum, % 25,90 si ne katılıyorum ne de katılmıyorum, % 54,60 ı ise katılıyorum cevabını vermiştir. Yeşil bir kenttir sorusuna; % 11,10 u katılmıyorum, %12 si ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %76,90 ı katılıyorum cevabını vermiştir. Kentin avantajlarından biri de planlı kentleşmedir sorusuna; %39,80 i katılmıyorum, %29,60 ı ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %30,60 ı ise katılıyorum cevabını vermiştir 108 yerli halka uygulanan anket sonucunda en önemli çevre sorunu %32,40 ile hızlı ve çarpık yapılaşmadır. Diğer önemli sorunlar; %7,40 hava kirliliği, %17,60 görüntü kirliliği, %1,90 gürültü kirliliği, %25 su kirliliği, %13,90 diğer ve %1,90 toprak kirliliğidir. 108 yerli halka uygulanan anket sonucunda Malatya sağlıklı yaşam için ideal bir kenttir sorusuna; %70,40 ı katılıyorum, %25 i ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %4,60 ı katılmıyorum cevabını vermiştir. Çevre temizliği şehrin avantajıdır sorusuna halkın % 55,60 ı katılıyorum, %19,40 ı katılmıyorum, %25 i ne katılıyorum ne de katılmıyorum cevabını vermiştir. Planlı kentleşme şehrin avantajıdır sorusuna halkın %39,80 i katılmıyorum, %29,60 ı ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %30,60 ı katılıyorum cevabını vermiştir Yerli halka uygulanan anketlerin sonucunda, Malatya denildiğinde aklınıza gelen ilk kelime nedir sorusuna 107 kişiden %75,70 i kayısı, %7,48 i olumsuz yargılar (halk), %4,67 si olumlu yargılar (halk), %2,80 i diğer, %1,87 si yeşillik ve % 1,87 si yöresel yemekler (analıkızlı köfte, kömbe) cevabını vermiştir. Yerli halka uygulanan anketlere göre Malatya; %43,50 ticaret kenti, %52,80 üniversite kenti, %45,40 bir sanayi kenti, %28,70 bir turizm merkezi, %70,40 sağlıklı yaşam için ideal bir kent, %77,80 güvenli yaşam için ideal bir kent, %80,60 bir tarım kenti, %54,60 şehirleşme açısından örnek bir kent, %76,90 yeşil bir kent, %46,30 yaya haklarına saygılı bir kent, %54,60 kent içi ulaşım olanakları gelişmiş bir kent, %55,60 Peyzaj 44 çalışması ile kaynak envanteri çıkarılmıştır. 18

20 Seyir noktalarının ilçe genelinde oldukça fazla olması: Peyzaj 44 arazi çalışmaları sonrasında seyir noktası olabilecek 28 nokta saptanmıştır. Levent Vadisi nin varlığı sokakları canlı yaşayan bir kent, %29,60 kültür-sanat faaliyetleri tatmin edici bir kent, %13 bilim ve teknoloji kenti, %50,90 tarihi bir kenttir. Çizelge 2.11Malatya İli Akçadağ İlçesi için zayıf yanlar MALATYA İLİ AKÇADAĞ İLÇESİ İÇİN ZAYIF YANLAR Turizme konu olan çekim noktalarının az bilinirliği Sosyo ekonomik durumu: Gelişmişlik grubu 5 olan ilçeler arasındadır ve bu gruptaki ilçelerin ülke ortalamalarının altında değerlere sahip olduğu görülmektedir (Dinçer ve Özaslan, 2004). Grubu oluşturan ilçelerin ortak özelliği, tarım ağırlıklı ekonomik yapıya sahip olmakla beraber, tarımsal verimliliğin düşük olmasıdır (Dinçer ve Özaslan, 2004). Girişimcilik: Ankete Girişimcilik hiç yoktur olarak cevap verenlerin yüzdesi diğer yüzdelere göre daha fazladır ancak sonuçlara bakıldığı zaman yüzdelerin birbirlerine yakın değerlerde çıktıkları görülmektedir. Devlet Planlama Teşkilatının 2004 de yayımlanan araştırmasına göre Malatya Akçadağ ilçesinin sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi -0,64078 olup gelişmişlik grubu 5 dir. 872 ilçe arasından gelişmişlik sırası ise 675 dir. 108 kişiye sorulan Girişimcilik hakkındaki düşünceniz nedir sorusuna; %36,11 inin hiç yoktur, %34,26 sının biraz vardır ve %29,63 ünün ise çok vardır cevabını verdiği görülmektedir.? İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (Devlet Planlama Teşkilatı) 19

21 Çizelge 2.12 Malatya İli Akçadağ İlçesi için fırsatlar MALATYA İLİ AKÇADAĞ İLÇESİ İÇİN FIRSATLAR Küresel ölçekte turizm talebi eğilimindeki değişmelerin Akçadağ ın potansiyeline uygun olması: (Bkz: Çizelge 2.79). (Bkz: Çizelge 2.79). Türkiye Turizm Stratejisi Eylem Planı Çizelge 2.13 Malatya İli Akçadağ İlçesi için tehditler MALATYA İLİ AKÇADAĞ İLÇESİ İÇİN TEHDİTLER Son yıllarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu tur güzergâhlarındaki değişiklikler Doğu ve Güneydoğu da yaşanan turizm sektörü daralması Malatya İli Arapgir ilçesi SWOT analizi Çizelge 2.14 Malatya İli Arapgir İlçesi için güçlü yanlar Malatya İli Arapgir İlçesi İçin Güçlü Yanlar Kaynak Değerlerinin Fazlalığı ve Çeşitliliği: Peyzaj 44 Arazi çalışmaları sonucunda Akçadağ ilçesinde toplam 227 adet kaynak tespit edilmiştir. Bu kaynakların 151 i yayla evidir. Girişimcilik: Anket sonuçlarına göre çoğunluk, Arapgir de girişimciliğin biraz olduğunu düşünmektedir. Kaliteli konaklama tesisleri adedinin ve kalitesinin artması: Konaklama imkânlarını halkın yaklaşık üçte ikisi kentin avantajlarından biri olarak görmektedir. Giderek çeşitlenen ve kalitesi artan kentsel donatılar: Anket sonuçlarına bakıldığı zaman anketi cevaplayan kişilerin yarısına yakını Arapgir i şehirleşme açısından örnek bir şehir olarak aynı zamanda üçte ikisinden fazlası da yeşil bir kent olarak gördüğünü belirtmiştir. Göstergeler 98 kişiye sorulan Girişimcilik hakkındaki düşünceniz nedir sorusuna; %55,10 unun biraz, %29,59 unun çok ve %15,31 inin hiç girişimcilik yoktur olarak cevap verdiği görülmektedir. Toplamda 98 kişiye uygulanan anketlerdeki Konaklama imkânları kentin avantajıdır sorusuna; %66,30 katılıyorum, %29,60 ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %4,10 katılmıyorum cevabı verilmiştir. Arapgir ilçesinde 98 yerli halkın cevapladığı Malatya şehirleşme açısından örnek bir kenttir sorusuna halkın %21,40 ı katılmıyorum, % 36,70 i ne katılıyorum ne de katılmıyorum, % 41,80 i ise katılıyorum cevabını vermiştir. Yeşil bir kenttir sorusuna; % 7,10 u katılmıyorum, %23,50 si ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %69,40 ı katılıyorum cevabını vermiştir. Kentin avantajlarından biri de planlı kentleşmedir sorusuna; %25,50 si katılmıyorum, %41,80 i ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %32,70 i Gösterge Kaynağı 20

22 İl merkezi başta olmak üzere pek çok yerleşmede çevre sorunlarının çözülmüş olması: Anketlerin genel sonuçlarına bakıldığı zaman halkın yarısından fazlasına göre Arapgir in sağlıklı yaşam için ideal bir kent olduğu ve yaklaşık üçte ikisine göre çevre temizliğinin şehrin avantajlarından biri olarak görüldüğü belirlenmiştir. Farkındalığın olmaması olasılığı sebebiyle çevresel parametrelerin ölçümlere dayalı olarak ifadesine gereksinim duyulmaktadır. Diğer bir ifade ile her bir çevresel göstergenin, sürdürülebilirlik referans değerlerine uzaklık ve yakınlıkları çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Kaynak envanterinin çıkarılmış olması Marka değeri taşıyabilecek kaynakların bölgedeki varlığı: Arapgir ilçesi genelinde akla ilk gelen kelime kayısıdır. Sonrasında sırasıyla üzüm, yöresel yemekler, su-akarsubaraj ve yeşillik akla gelmektedir. Yeşil bir kenttir. Karakaya ve Keban Barajlarının varlığı Trekking, dağ bisikleti, tırmanma vb. faaliyetler için elverişli güzergâhların varlığı. ise katılıyorum cevabını vermiştir 98 yerli halka uygulanan anket sonucunda en önemli çevre sorunu %37,80 ile hızlı ve çarpık yapılaşmadır. Diğer önemli sorunlar; %8,20 hava kirliliği, %23,50 görüntü kirliliği, %7,10 gürültü kirliliği, %15,30 su kirliliği, %4,10 diğer ve %4,10 toprak kirliliğidir. 98 yerli halka uygulanan anket sonucunda Malatya sağlıklı yaşam için ideal bir kenttir sorusuna; %64,30 u katılıyorum, %26,50 si ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %9,20 si katılmıyorum cevabını vermiştir. Çevre temizliği şehrin avantajıdır sorusuna halkın % 58,20 si katılıyorum, %11,20 si katılmıyorum, %30,60 ı ne katılıyorum ne de katılmıyorum cevabını vermiştir. Planlı kentleşme şehrin avantajıdır sorusuna halkın %25,50 si katılmıyorum, %41,80 i ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %32,70 i katılıyorum cevabını vermiştir Yerli halka uygulanan anketlerin sonucunda Malatya denildiğinde aklınıza gelen ilk kelime nedir sorusuna 95 kişiden %41,05 i kayısı, %24,21 i üzüm, %8,42 si yöresel yemekler (analıkızlı köfte, kömbe), %4,21 i su-akarsu-baraj, %4,21 i yeşillik cevabını vermiştir. Yerli halka uygulanan anketlere göre Malatya; %50 ticaret kenti, %55,10 üniversite kenti, %33,70 bir sanayi kenti, %32,70 bir turizm merkezi, %64,30 sağlıklı yaşam için ideal bir kent, %61,20 güvenli yaşam için ideal bir kent, %64,30 bir tarım kenti, %41,80 şehirleşme açısından örnek bir kent, %69,40 yeşil bir kent, %49 yaya haklarına saygılı bir kent, %51 kent içi ulaşım olanakları gelişmiş bir kent, %57,10 sokakları canlı yaşayan bir kent, %39,80 kültür-sanat faaliyetleri tatmin edici bir kent, %25,50 bilim ve teknoloji kenti, %63,30 tarihi bir kenttir. Peyzaj 44 çalışması ile kaynak envanteri çıkarılmıştır. 21

23 Çizelge 2.15 Malatya İli Arapgir İlçesi için zayıf yanlar MALATYA İLİ ARAPGİR İLÇESİ İÇİN ZAYIF YANLAR Turizme konu olan çekim noktalarının az bilinirliği Sosyo ekonomik durumu: Gelişmişlik grubu 3 olan ilçeler arasındadır ve bu gruptaki ilçelerin endüstriyel bitkiler üretiminde uzmanlaştıkları görülmektedir. Ayrıca bu ilçelerin demografik göstergelerinin çoğu, ülke ortalamasının altındadır. (Dinçer ve Özaslan, 2004). Seyir noktalarının ilçe genelinde az olması: Peyzaj 44 arazi çalışmaları sonrasında seyir noktası olabilecek 11 nokta saptanmıştır. Devlet Planlama Teşkilatının 2004 de yayımlanan araştırmasına göre Malatya Arapgir ilçesinin sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi -0,20747 olup gelişmişlik grubu 3 tür. 872 ilçe arasından gelişmişlik sırası ise 437 dir. İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (Devlet Planlama Teşkilatı) 22

24 Çizelge 2.16 Malatya İli Arapgir İlçesi için fırsatlar MALATYA İLİ ARAPGİR İLÇESİ İÇİN FIRSATLAR Küresel ölçekte turizm talebi eğilimindeki değişmelerin Arapgir in potansiyeline uygun olması: (Bkz: Çizelge 2.79). (Bkz: Çizelge 2.79). Türkiye Turizm Stratejisi Eylem Planı Çizelge 2.17 Malatya İli Arapgir İlçesi için tehditler MALATYA İLİ ARAPGİR İLÇESİ İÇİN TEHDİTLER Son yıllarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu tur güzergâhlarındaki değişiklikler Doğu ve Güneydoğu da yaşanan turizm sektörü daralması Malatya İli Arguvan ilçesi SWOT analizi Çizelge 2.18 Malatya İli Arguvan İlçesi için güçlü yanlar MALATYA İLİ ARGUVAN İLÇESİ İÇİN GÜÇLÜ YANLAR Kaynak Değerlerinin Fazlalığı ve Çeşitliliği: Peyzaj 44 Arazi çalışmaları sonucunda Arguvan ilçesinde toplam 482 adet kaynak tespit edilmiştir. Bu kaynakların 443 adedi yayla evidir. Girişimcilik: Halkın neredeyse yarısı Arguvan daki girişimciliği biraz vardır olarak tanımlamıştır. Kaliteli konaklama tesisleri adedinin ve kalitesinin artması: Konaklama imkânlarını halkın yaklaşık yarısı kentin avantajlarından biri olarak görmektedir. Giderek çeşitlenen ve kalitesi artan kentsel donatılar: Anket sonuçlarına bakıldığı zaman anketi cevaplayan kişilerin Arguvan ı şehirleşme açısından örnek bir şehir olarak kesin olarak nitelendirmediği görülmektedir Fakat bu soruya cevapların yüzdelerinin birbirlerine yakın olduğu da görülmektedir. Yaklaşık olarak yarısı Arguvan ı yeşil bir kent olarak gördüğünü belirtmiştir. 125 kişiye sorulan Girişimcilik hakkındaki düşünceniz nedir sorusuna; %49,60 ının biraz vardır, %28 inin hiç yoktur ve %22,40 ının çok girişimcilik vardır olarak cevap verdiği görülmektedir. Toplamda 125 kişiye uygulanan anketlerdeki Konaklama imkânları kentin avantajıdır sorusuna halkın %40,80 i katılıyorum, %30,40 ı ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %28,80 i katılmıyorum cevabını vermiştir. Arguvan ilçesinde 125 yerli halkın cevapladığı Malatya şehirleşme açısından örnek bir kenttir sorusuna halkın %26,40 ı katılmıyorum, % 37,60 ı ne katılıyorum ne de katılmıyorum, % 36 sı ise katılıyorum cevabını vermiştir. Yeşil bir kenttir sorusuna; % 24 ü katılmıyorum, %35,20 si ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %40,80 i katılıyorum cevabını vermiştir. Kentin avantajlarından biri de planlı kentleşmedir sorusuna %34,40 ı katılmıyorum, %35,20 si ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %30,40 ı ise katılıyorum 23

25 İl merkezi başta olmak üzere pek çok yerleşmede çevre sorunlarının çözülmüş olması: Anketlerin genel sonuçlarına bakıldığı zaman halkın yaklaşık olarak yarısına göre Arguvan ın sağlıklı yaşam için ideal bir kent olduğu ve yine yaklaşık olarak yarısına göre çevre temizliğinin şehrin avantajlarından biri olarak görüldüğü belirlenmiştir. Farkındalığın olmaması olasılığı sebebiyle çevresel parametrelerin ölçümlere dayalı olarak ifadesine gereksinim duyulmaktadır. Diğer bir ifade ile her bir çevresel göstergenin, sürdürülebilirlik referans değerlerine uzaklık ve yakınlıkları çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Kaynak envanterinin çıkarılmış olması Marka değeri taşıyabilecek kaynakların bölgedeki varlığı: Arguvan ilçesi genelinde akla ilk gelen kelime türküdür. Sonrasında sırasıyla kayısı, tarım, kavun-karpuz akla gelmektedir. Bir tarım kentidir. Karakaya Barajı nın varlığı cevabını vermiştir 125 yerli halka uygulanan anket sonucunda En önemli çevre sorunu %36,80 ile görüntü kirliliğidir. Diğer önemli sorunlar ;%16,80 hava kirliliği, %26,40 hızlı ve çarpık yapılaşma, %10,40 gürültü kirliliği, %3,20 su kirliliği, %0,80 diğer ve %5,60 toprak kirliliğidir. 125 yerli halka uygulanan anket sonucunda Malatya sağlıklı yaşam için ideal bir kenttir sorusuna halkın %49,60 ı katılıyorum, %28,80 i ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %21,60 ı katılmıyorum cevabını vermiştir. Çevre temizliği şehrin avantajıdır sorusuna halkın % 40,80 i katılıyorum, %31,20 si katılmıyorum, %28 i ne katılıyorum ne de katılmıyorum cevabını vermiştir. Planlı kentleşme şehrin avantajıdır sorusuna halkın %34,40 ı katılmıyorum, %30,40 ı ne katılıyorum ne de katılmıyorum, %35,20 i katılıyorum cevabını vermiştir Yerli halka uygulanan anketlerin sonucunda Malatya denildiğinde aklınıza gelen ilk kelime nedir sorusuna 125 kişiden %49,60 ı türkü, %21,60 ı kayısı, %4 ü tarım, %3,20 si kavun-karpuz, %3,20 si diğer cevabını vermiştir. Yerli halka uygulanan anketlere göre Malatya; %33,60 bir ticaret kenti, %40,80 üniversite kenti, %24 bir sanayi kenti, %21,60 bir turizm merkezi, %49,60 sağlıklı yaşam için ideal bir kent, %48,80 güvenli yaşam için ideal bir kent, %53,60 bir tarım kenti, %36 şehirleşme açısından örnek bir kent, %40,80 yeşil bir kent, %31,20 yaya haklarına saygılı bir kent, %35,20 kent içi ulaşım olanakları gelişmiş bir kent, %33,60 sokakları canlı yaşayan bir kent, %17,60 kültür-sanat faaliyetleri tatmin edici bir kent, %10,40 bilim ve teknoloji kenti, %44 tarihi bir kenttir. Peyzaj 44 çalışması ile kaynak envanteri çıkarılmıştır. 24