İNCELEMEYE KİRİŞ ÇEKMEK

Transkript

1 İNCELEMEYE KİRİŞ ÇEKMEK Zihni KARTAL * 1. Giriş Bugünlerde oldukça ilgilendiğimiz geometride çemberin bir noktasına dokunan doğruya geometride teğet denilmekte, buna karşın geometride çembere daha farklı dokunan bir doğru türü daha vardır; kiriş. Kiriş, çeberin iki farklı noktasından geçen doğruya verilen addır. Kiriş, iki ayrı noktadan geçtiği için, çemberi aslında ikiye ayırmaktadır. İki parçanını birinin diğerinden daha büyük olması mümkündür. Vergi incelemesi sonucunda salınacak vergi ve diğer mali yükümlülükleri bir çembere benzetirsek, TBMM de görüşülmekte olan Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının öngördüğü hükümlerin inceleme çemberinin kirişi olduğu görülmektedir. Zira, içerdiği hükümler itibariyle inceleme sonucunda salınacak vergi ve diğer mali yükümlülükleri ikiye ayırmakta, vergi ziyaı cezalarını ortadan kaldırmakta, usulsüzlük cezalarının %75 ini görmek istememekte, vergi aslının yarısını yok saymakta, gecikme faizini kaldırıp yerine TEFE/ÜFE endekslemesi ile eklenecek bir gecikme bedeli getirmektedir. TBMM de görüşülmekte olan Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ile, 4811 sayılı Vergi Barışı Kanunu gibi, iyi niyetli bazı mükelleflerin vergi idaresi ile sorunlarının çözümü amaçlanmaktadır. Bunun yanında, mükelleflere kendiliğinden matrah veya vergi arttırımında bulunmaları koşuluyla vergi incelemesine tabi tutulmama hakkı tanınmakta, halen incelenmekte olan mükelleflere ise inceleme sonucunda ortaya çıkacak mali yükümlülüklerin büyük bir bölümünü ortadan kaldırmaktadır. * Maliye Bakanlığı Baş Hesap Uzmanı 137

2 Söz konusu kanun kısa süreli ve geçici bir kanun olmasına karşın gelir, kurumlar, katma değer gibi pek çok vergiyi kapsamına almış, bu çerçevede de birden çok alanda düzenleme içermektedir. Bu hususlardan biri de Kanun Tasarısında yer alan matrah ve vergi arttırımından yararlanmayı planlayan mükelleflerin, hakkında kanunun yürürlüğe girdiği tarihte vergi incelemesi yürütülmekte olduğu halde incelemenin sonucu ve bu sonucun mükellefin artırdığı matrah/vergi artırımına etkisidir. İzleyen bölümde kanunun yayımlanarak yürürlüğe girdiği tarihte hesapları incelenen mükelleflerin, matrah/vergi artırımı hükümlerinden yararlanması durumu irdelenecektir. 2. Matrah Artırımı Olanağı Kazan-kazan (win-win) stratejisi üzerine kurgulandığı anlaşılan Kanun Tasarısı ile Devlet, mükelleflerden diğer her türlü vergiden bağımsız olarak belli oran ve tutarlarda yeni bir beyanda bulunup vergi ödemesi sonucunda belli bir miktar vergi geliri sağlamayı hedeflerken; buna karşın mükelleflere, yapacakları beyanlara ilişkin vergiler ve vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak vergi incelemesi dokunulmazlığı tanıyarak mükelleflerin de kazanmasını (bir avantaj sağlamasını) öngörmektedir. Daha açık bir ifadeyle, gönüllü olarak yeni bir vergi ödeyen mükellefi, vergi incelemesinden muaf tutmaktadır. Başlığa uygun ifadeyle, belli koşulların varlığı halinde mükellefe inceleme dokunulmazlığı sağlamaktadır. Tasarıda, Matrah ve Vergi Artırımı hükümlerine uygun olarak beyan ettikleri matrahlarını belli bir oranda artırmak suretiyle kanundan yararlanan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin ilgili yıllar hesap ve işlemlerinin vergi incelemesine tabi tutulmayacağı ve ilgili vergiler yönünden herhangi bir tarhiyat yapılamayacağı düzenlemesi yapılmaktadır. 3. Beyan Edilmesi Gereken Minimum Matrahlar Tasarının Gelir ve kurumlar vergisinde matrah artırımı başlıklı 6 ncı maddesine göre, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde vergiye esas alınan matrahlarını, bu Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar, 2006 takvim yılı için % 30, 2007 takvim yılı 138

3 için % 25, 2008 takvim yılı için % 20, 2009 takvim yılı için % 15 oranlarından az olmamak üzere artırdıkları takdirde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllar için yıllık gelir ve kurumlar vergisi incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılmayacaktır. Kanun Ocak 2011 içinde bir tarihte yayınlandığı takdirde, 31 Mart 2011 tarihine kadar, gelir vergisi mükelleflerinin yıllık gelir vergisi beyanlarında kayıtlı matrahlarına, kurumlar vergisi mükelleflerinin yıllık kurumlar vergisi beyanlarında yer alan matrahlarına ilaveten aşağıda gösterilen oranlarda yeni bir matrah beyan etmeleri halinde, bu yeni beyanlarda yer alan vergiler kendileri adına tahakkuk ettirilecek ve bu beyanların ilişkin olduğu vergilendirme dönemleri gelir/ kurumlar vergileri yönünden incelemeye tabi tutulmayacaktır; İlgili Yıl Minimum Beyan 2006 Beyan edilen matrahın %30 u 2007 Beyan edilen matrahın %25 i 2008 Beyan edilen matrahın %20 si 2009 Beyan edilen matrahın %15 i Yukarıda gösterilen oranlar ile hesaplanan, beyan edilecek minimum matrahlar aşağıda yer verilen tutarlardan az olduğu takdirde, minimum beyan edilmesi gereken tutarlar aşağıda yer alan tutarlar olacaktır; İlgili Kurumlar Vergisi Mükellefleri Gelir Vergisi Mükellefleri İçin Yıl İçin Minimum Beyan Minimum Beyan Yukarıda yer alan yıllar için mükellefler inceleme endişelerini, yeni bir matrah beyan edip vergi borcu altına girmek suretiyle yok edeceklerdir. Diğer bir ifadeyle, mükellefler inceleme dokunulmazlığını, devletin bu yasa ile öngördüğü vergiyi yüklenmek suretiyle elde edeceklerdir. 139

4 Adi ortaklıklar ve kollektif şirketlerde ortaklar, adi ve paylı komandit şirketlerde komandite ortaklar, adi komandit şirketlerde komanditer ortaklar, yıllık gelir vergisi beyannamesi vermekle yükümlü olduklarından, bu mükellefler de anılan yıllar için matrah artırımından yararlanabileceklerdir. Sözü geçen şirketlerin gelir vergisinde matrah artırımından yararlanmaları mümkün değildir. Sözü edilen yıllara ilişkin; vergi matrahlarının takdiri için takdir komisyonlarına sevk edilmiş bulunan mükellefler haklarında vergi incelemesine başlanılmış olan mükelleflerin matrah artırımı hükümlerinden yararlanarak inceleme dokunulmazlığı elde etmelerine yasal bir engel bulunmamaktadır. Birden fazla yıllara sari inşaat işi bulunan mükellefler her bir inşaat itibarıyla işin bittiği yıl esas alınmak suretiyle matrah artırımında bulunabilir. Önceki yıllarda başlayan, ancak 2010 yılı içinde yılında bitmiş olan yıllara sari inşaat işleri için 2010 yılında, 2011 yılı itibariyle halen devam etmekte olan yıllara sari inşaat işleri için 2011 yılından sonra beyanda bulunulması gerektiğinden matrah artırımı hükümlerinden yararlanmak mümkün olamayacaktır. Öte yandan, daha önce nezdinde vergi incelemesi yapılmış olan mükellefler, vergi incelemesi yapılan yıllar için de artırımda bulunabileceklerdir. Bu durumda, matrah artırımında bulunulan vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak, bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce yapılıp kesinleşen tarhiyatlar ilgili dönem beyanı ile birlikte dikkate alınacaktır. Örneğin Büyükkovancılar İplik Ticaret Ltd. Şti yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesi ile TL matrah beyan etmiş, bu beyan 2009 yılında incelenmiş, inceleme sonucunda şirketin TL kazancını beyan dışı bıraktığı tespit edilmiş olup, inceleme sonucunda tarh edilen vergiler ve kesilen cezalar tarihinde kesinleşmiştir. Bu durum, şirketin 2008 yılına ilişkin olarak beyan edilmesi gereken kazancının TL olduğunu göstermektedir. Bu durumda, Büyükkovancılar İplik Ticaret Ltd. Şti yılına ilişkin olarak kurumlar vergisi yönünden inceleme dokunulmazlığı elde etmek istediği takdirde ( *0,25=) TL veya üzerinde bir beyanda bulunması gerekmektedir. 140

5 4. Hakkında İnceleme Devam Eden Mükellefler Tasarıya göre, kanunun kapsadığı 2006, 2007, 2008 ve 2009 dönemlerine ilişkin olarak, tasarının kanunlaşarak yayımlandığı tarihten önce başlanıldığı halde, bu tarihe kadar tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine devam edilecektir İnceleme Dönemine İlişkin Matrah Artırımı Yapanlar Hakkında vergi incelemesi devam eden mükelleflerin, incelemesi devam eden vergilendirme dönemi ile ilgili olarak matrah artırımında bulunması mümkündür. Bu durumda sürelere ilişkin düzenlemeler, farklı farklı durumlar ortaya çıkarabilecektir. Bu durumları görebilmek için kanunun sürelere ilişkin kurallarını özetle belirtmek gerekirse; Kanun yürürlüğe girdiği tarihte hesapları incelenmekte olan mükellefler, vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde vergiye esas alınan matrahlarını artırma hakkına sahiptir. Söz konusu mükelleflerin bu haklarını kanunun yayımlandığı tarihi izle- yen ikinci ayın sonuna kadar kullanmaları mümkündür. Matrah artırımında bulunan mükellefler hakkında başlanılan vergi incelemeleri, bu Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ayın başından itibaren bir ay içinde sonuçlandırılamaması halinde, incelemelere devam edilmez. Matrah artırımında bulunmayan ve bu Kanunun yayımlandığı tarih itibariyle incelenmekte olan mükellefler hakkında yürütülen vergi incelemeleri bir aylık ve iki aylık sürelerden etkilenmez. Yukarıda yer verilen düzenlemeler de dikkate alındığında, hakkında vergi incelemesi devam eden bir mükellefin, olası davranışları şöyle olacaktır; i. Matrah artırımında bulunmayabilir ii. Kanunun yayımını izleyen ay içinde matrah artırımında bulunabilir iii. Kanunun yayımını izleyen ikinci ay içinde matrah artırımında bulunabilir İlk ihtimalde yapılacak işlemler 4.3. bölümünde açıklanmaktadır. Özetle, belli koşullarla, vergi aslının yarısı, vergi aslına kanunun yayım tarihine kadar TEFE/ÜFE oranında, bu tarihten dava açma süresinin son gününe kadar gecikme zammı oranında hesaplanacak gecikme faizi ödenecektir. 141

6 İkinci ihtimalin tezahürü halinde yapılacak işlemleri, yasa tasarısı düzenlemektedir. Düzenlemeye göre, inceleme sonucu tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi halinde, inceleme raporlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce artırımda bulunulmuş olması şartıyla, inceleme ve takdir sonucu bulunan fark, artırılan matrah/vergi tutarları ile birlikte değerlendirilecektir. Bu değerlendirme sonucu mükellefin ilgili yıllarda artırılan matrah tutarlarının, vergi incelemeleri veya takdir komisyonu kararlarına göre o yıl için belirlenen matrah farkından fazla veya bu tutar kadar olması durumunda mükellef hakkında ayrıca vergi incelemeleri ve takdir komisyonu kararlarına göre vergi tarhiyatı yapılamayacak ve ceza uygulanamayacaktır. Buna karşın, vergi incelemeleri ve takdir sonucu belirlenen tarhiyata konu matrah farkının, mükellefin ilgili yıl için artırdığı matrah tutarından fazla olması halinde, aradaki fark tutar kadar matrah farkı üzerinden mükellef hakkında gerekli vergi tarhiyatı yapılacak ve ceza uygulanacaktır. Bu kapsamda bulunan tarhiyatlar ile ilgili olarak mükelleflerin tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmayacaktır. Üçüncü ihtimalin gerçekleşmesi hali, yasal düzenlemeler arasında yer almamaktadır. Diğer bir deyişle, yasanın yürürlüğe girdiği tarihte hakkında inceleme devam eden ve bu tarihi izleyen ikinci ay içinde matrah artırımında bulunan mükellefin artırdığı matrahın inceleme sonucunda bulunan fark ile birlikte inceleme raporunda değerlendirmeye alınıp alınmayacağı düzenlenmiş değildir. Bu durumda, yasa metninde..inceleme sonucu tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi halinde, inceleme raporlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce artırımda bulunulmuş olması şartıyla, inceleme ve takdir sonucu bulunan fark, artırılan matrah/vergi tutarları ile birlikte değerlendirilir... ibarelerinden hareketle; incelenmekte olan mükelleflerin matrah artırım haklarının iki aylık değil, bir aylık sürede kullanılmasının yararlı olabileceği, incelenmekte olup bir aylık sürede matrah artırımında bulunan mükel- lefler hakkında yürütülen vergi incelemelerinin aynı sürede tamamlanmasının zorunlu olduğu, inceleme sonucunda bulunan farkın mükellefin bir ay içinde artırdığı matraha mahsup edileceği, 142

7 inceleme sonucu vergi dairesi kayıtlarına intikal ettikten sonra yapılan matrah artırımlarının, inceleme sonucunda bulunan farklardan mahsup edilemeyeceği Sonucuna ulaşılmaktadır. Örneğin, 2009 yılı hesapları tarihinde kurumlar vergisi yönünden incelenmeye başlanan (Ğ) A.Ş. nin 2009 yılı beyanı TL olup, tarihinde vergi dairesi kayıtlarına giren inceleme raporuna göre mükellef TL kazancını beyan dışı bırakmıştır. Varsayalım ki, matrah artırımını düzenleyen hükümler tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girsin ve mükellef bu kanun kapsamında tarihinde TL matrah artırımı beyan etmiş olsun. Mükellefin beyan ve süresi yasa ile öngörülen düzenlemelere uygundur. Beyan tarihi, inceleme raporunun vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarihten önceki bir tarih olduğundan, bulunan matrah farkından, beyan edilen ek matrah mahsup edilecek, diğer bir ifadeyle ( =) TL matrah farkı üzerinden cezalı kurumlar vergisi tarhiyatı yapılacaktır. Tarh edilecek vergi ve kesilecek cezanın akıbeti 4.3. bölümde açıklandığı gibi olacaktır. Mükellefin beyan ettiği ek matrah TL olsa idi, herhangi bir tarhiyat yapılmayacaktı. Buna karşın, mükellef matrah artırım beyanını tarihinde yaparsa,, tarihinde vergi dairesi kayıtlarına giren inceleme raporunda önerilen TL kazanç farkı üzerinden cezalı kurumlar vergisi tarhiyatı yapılacak ve akıbeti 4.3. bölümünde yer alan düzenlemelere göre şekillenecektir. Beyan edilen ek matrah üzerinden ise bu kanuna göre %20 veya %15 oranında kurumlar vergisi tarhiyatı yapılacak ve inceleme sonucunda önerilen matrah farkı ile ilişkilendirilmeyecektir. Bu durum, mükellef açısından bakıldığında en dezavatajlı durumdur. Zira, mükellef hem inceleme sonucunda ortaya çıkacak kısmi vergi ve faizi, hem de bu kanuna göre tahakkuk ettirilecek vergiyi ödemek zorunda kalacaktır Sahte Belge Düzenleyenler 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun 359 uncu maddesinin (b) fıkrasında düzenlenen; 143

8 defter, kayıt ve belgeleri yok edenler defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar defter sahifelerini yok ederek yerine hiç yaprak koymayanlar belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak dü- zenleyenler matrah vergi artırımına ilişkin hükümlerin getireceği kolaylıklardan yararlanamayacaklardır. Bu fiilleri işleyenler ifadesinden, kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle söz konusu fiilleri işledikleri tespit edilen ve bu durumu idarenin kayıtlarında yer alan mükellefleri anlamak gerekir. Hakkında yukarıda yer alan fiilleri işledikleri yönünde tespitler bulunmayan mükelleflerin, kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar gerçekte bu fiilleri işlemiş olsalar dahi matrah artırımına ilişkin hükümlerden yararlanmasına bir engel bulunmamaktadır. Aynı şekilde, tarihinden sonra yukarıda bahsi geçen fiilleri işleyen ancak, kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle bu durumları tespit edilmemiş bulunan mükelleflerin de dönemlerine ilişkin olarak matrah artırımından yararlanabileceğinin kabul edilmesi gerekir. Zira, hakkında bir tespit bulunmadığı sürece bir mükellefe, sahte belge düzenleyen sıfatını yapıştırarak bazı haklardan mahrum bırakmak hukuka uygun olmayacaktır Matrah Artırımında Bulunmayanlar İnceleme ve takdir işlemlerinin tamamlanmasından sonra, yazılı başvuruda bulunmak, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde altı eşit taksitte ödemek ve dava açmamak koşulları ile mükellefler matrah artırımında bulunmasa dahi bazı mali olanaklar sağlanmaktadır. Vergi incelemesi ve takdir işlemlerin tamamlanmasından sonra; tarh edilen vergilerin % 50 si vergilere bağlı gecikme faizi yerine bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar bu tarihten sonra ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin tamamı vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın % 25 i 144

9 ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde altı eşit taksitte ödenmesi şartıyla vergi aslının % 50 si, vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın % 75 i, vergilere bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar uygulanan gecikme faizi vergi aslına bağlı cezalar tahsil edilmeyecektir. Bunlara ilaveten, söz konusu dönemlere ilişkin olarak iştirak nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarında, cezaya muhatap olanların, cezanın % 25 ini yukarıda belirtilen süre ve şekilde ödemeleri halinde cezanın kalan % 75 inin tahsilinden vazgeçilecektir. Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce tamamlandığı halde, bu tarihte ya da bu tarihten sonra vergi dairesi kayıtlarına intikal eden takdir komisyonu kararları ve vergi inceleme raporları üzerine gerekli tarh ve tebliğ işlemleri yapılacak; yapılan tarhiyat üzerine yukarıda belirtilen şekilde belirlenen tutarın, yukarıda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla söz konusu olanaktan yararlanılacaktır. Ancak, yukarıda yer verilen vergi, ceza ve gecikme faizinde indirim olanaklarından yararlanabilmek için dava açılmaması gerekmektedir Kanundan Yararlanılan Vergi ve Cezaların Uzlaşması Yukarıda belirtilen olanaktan yararlanan mükelleflerin, ayrıca 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun; tarhiyat öncesi uzlaşma, tarhiyat sonrası uzlaşma vergi cezalarında indirim hükümlerinden yararlanmaları mümkün değildir İncelemeye Başlamış Olmak Matrah veya vergi artırımında bulunulması, bu tasarının kanunlaşarak yayımlandığı tarihten önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerini engellememektedir. 145

10 İncelemeye başlama ifadesinden; mükellefler nezdinde; vergi incelemesine başlanıldığı hususunun bir tutanağa bağlanması, vergi incelemesi yapılmak üzere mükellefin yazı ile davet edilmesi, kanuni defter ve belgeleri isteme yazısının tebliğ edilmiş olması, matrah tesisine yönelik tutanak düzenlenmesi kanuni defter ve belgelerin incelenmek üzere vergi incelemesine yetkili olanlara ibraz edilmiş olması hallerini anlamak gerekmektedir. Ancak, artırımda bulunan mükellefler hakkında başlanılan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin, bu Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ayın başından itibaren bir ay içerisinde sonuçlandırılamaması halinde, inceleme ve takdir işlemleri sona erdirilecektir. Bu durumda, mükellefler sadece artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan vergileri ödeyeceklerdir. Bu süre içinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri yapılmamış sayılacak ve bu doğrultuda işlem yapılacaktır. Buna karşın bu kanuna göre, mükelleflerin matrah artırımında bulunmaması halinde yürütülen incelemenin bir ay içinde tamamlanması, aksi halde hukuken bitirilmiş sayılması söz konusu olmayacaktır İncelemenin Tamamlanma Tarihi İnceleme ve takdir işlemlerinin sonuçlandırıldığı tarih olarak, inceleme raporları ve takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettirildiği tarih esas alınacaktır İncelemenin Kanunun Yayımından Önce Tamamlanması Sözü edilen tasarı, hakkında inceleme yapılan ve yasa yürürlüğe girmeden önce hakkında düzenlenen vergi inceleme raporları vergi dairesi kayıtlarına giren mükellefleri de ihmal etmemektedir. Yürütülen incelemeler sonucunda salınan vergiler ve kesilen cezalar, kanunun yayımından önce kendisine tebliğ edilmiş bulunan mükellefler, i. İşlemlerin iptali için vergi mahkemesinde dava açmış olabilirler. ii. Dava açma süresi henüz geçmemiş olabilir. iii. Uzlaşma/ceza indirimi talep etmiş olabilirler 146

11 Düzenlemeye göre, bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyle ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, re sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatlarına ilişkin tahakkuklarda; vergilerin % 50 si ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla vergilerin % 50 si ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamları ortadan kaldırılacaktır. Dikkat edileceği üzere, burada vergi üzerinden gecikme faizi yerine TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın uygulanacağı süre tahakkuk tarihinde değil, kanunun yayım tarihinde son bulmaktadır. Diğer bir ifadeyle, paranın zaman değerini korumayı ammaçlayan faiz hesabına daha düşük bir oran kullanıldığı gibi, daha az bir süre için faiz hesaplaması yapılması öngörülmektedir. Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyle; uzlaşma hükümlerinden yararlanılmak üzere başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş uzlaşma günü gelmemiş uzlaşma sağlanamamış ancak, dava açma süresi geçmemiş alacaklar da yukarıda belirtilen vergi cezası ve gecikme faizi ile vergi aslının yarısını ödememe olanağından aynen yararlanacaktır. Örnek; Silivri Vergi Dairesi mükelleflerinden Fatma Dulkadiroğlu nun defter ve belgelerinin Mart/2010 vergilendirme dönemi katma değer vergisi yönünden incelenmesi sonucunda düzenlenen vergi inceleme raporu 10/10/2010 tarihinde vergi dairesi kayıtlarına intikal etmiştir. Söz konusu rapora istinaden mükellef adına TL katma değer vergisi tarh edilmiş ve TL vergi ziyaı cezası kesilmiştir. Bu tarhiyata ilişkin vergi/ceza ihbarnamesi, 18/10/2010 tarihinde mükellefe tebliğ edilmiş, yapılan tarhiyata süresinde vergi mahkemesi nezdinde dava açılmış ve henüz mahkemece bir karar verilmemiştir. Mükellef Fatma Dulkadiroğlu nun, bu safhada kanundan yararlanmak üzere öngörülen süre ve şekilde başvurması ve vergi aslının %50 si ile bu tutara tahakkuk ve vade tarihleri esas alınarak gecikme faizi ve gecikme zammı 147

12 yerine ÜFE oranı ile hesaplanacak faiz tutarını kanunda belli edilen taksitlerle ödemesi halinde, verginin %50 si ile gecikme zammı ve gecikme faizi ile vergi cezaları ve bunlara uygulanan gecikme zamlarının tahsilinden vazgeçilecektir. ÜFE oranı devletin uygulamakta olduğu gecikme faizi oranının altında bulunduğundan, gecikme faizi yoluyla tahsil edilecek olan paranın zaman değerinin bedelinden de kısmen vazgeçilmektedir. Buna göre, örnekteki TL tutarındaki kamu alacağına 6183 sayılı Kanunun 51 ve VUK un 112 nci maddeleri uyarınca hesaplanacak gecikme faizinin TL, ÜFE oranına göre hesaplanacak faiz oranının TL olduğu varsayıldığında, bu kanuna göre ödenecek ve tahsilinden vazgeçilen alacak tutarları aşağıdaki gibi olacaktır; Tahsil Edilecek Tutar : Katma Değer Vergisi : TL ÜFE Tutarı (Gecikme Faizi Yerine) : TL TOPLAM : TL Tahsilinden Vazgeçilen Alacak : Katma Değer Vergisi Vergisi : TL Gecikme Faizi : TL Vergi Ziyaı Cezası : TL TOPLAM : TL Yukarıda yer verilen örnekte net olarak görüldüğü üzere, inceleme çemberine çizilen kirişin ayırdığı TL tutarındaki kısmı devlete kalmakta, bu tutarın yaklaşık olarak 3 katı olan TL lik büyük kısmı ise ortadan kaldırılmaktadır. 5. Sonuç Kanunun yayınlandığı tarihten önce vergi mahkemelerinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan vergi tarhiyatlarına ilişkin tahakkuklarda; vergilerin % 50 si ile gecikme faizi yerine TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; ödenmesi halinde vergilerin 148

13 % 50 si ile gecikme faizi, vergi aslına bağlı olarak kesilen vergi cezalarından kurtulmak mümkündür. Matrah artırımında bulunulmasa dahi, yürütülen vergi incelemelerinin tamamlanmasından sonra; tarh edilen vergilerin % 50 sini, bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarı, bu tarihten sonra ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizini, vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın % 25 ini ödeyerek, normalde ödenmesi gereken diğer mali yükümlülüklerden kurtulmak imkan dahilindedir. Yürütülen vergi incelemeleri sonucunda tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi halinde, inceleme raporlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce matrah artırımında bulunulduğu takdirde, inceleme sonucu bulunan fark, artırılan matrah/vergi tutarlarından mahsup edilecek ve kalan tutar üzerinden cezalı tarhiyat yapılacaktır. Koşulların mevcudiyeti halinde, yukarıda belirtilen yükümlülükleri ödeyerek süreci tamamlamak mümkündür. Yürütülen vergi incelemeleri sonucunda düzenlenen inceleme raporlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten sonra matrah artırımında bulunulmasının inceleme sonucuna olumlu bir katkısı bulunmamaktadır. Özetle, sözü edilen kanun, devam eden vergi incelemeleri sonucunda ortaya çıkacak vergi aslının yarısını, vergi ziyaı cezasının tamamını, usulsüzlük/ özel usulsüzlük cezalarının %75 ini, gecikme zammı oranı yerine TEFE/ÜFE oranı uygulanarak gecikme faizinin bir bölümünü bir kenara ayırarak, incelemeye bir kiriş çizmektedir. İşin ilginç yönü, kirişin devlet için ayırdığı alan, diğerine kıyasen oldukça küçük kalmaktadır. KAYNAKÇA T.C. Yasalar ( ). 213 sayılı Vergi usul kanunu. Ankara : Resmi Gazete (10705 sayılı) T.C. Yasalar ( ) sayılı Vergi barışı kanunu. Ankara : Resmi Gazete (25033 sayılı) T.C. Yasalar ( ) sayılı Sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanunu. Ankara : Resmi Gazete (26200 sayılı) 149

14