Anne ölümlerinin %99 u gelişmekte olan ülkelerde Adölesan anneler daha riskliler Doğum öncesi-sırası-sonrası nitelikli bakım, kadın ve çocukların

Transkript

1 Ana Çocuk Sağlığı ve Halk Sağlığı Hemşireliği Medine YILMAZ, Doç.Dr. İzmir KaBp Çelebi Üniversitesi

2 Anne ölümlerinin %99 u gelişmekte olan ülkelerde Adölesan anneler daha riskliler Doğum öncesi-sırası-sonrası nitelikli bakım, kadın ve çocukların yaşamını kurtarır Mortalite oranını <70/ ( )

3 yılları 23 uygun çalışma 115 ülke verisi ölüm Tüm anne ölümlerinin % 73'ü obstetrik nedenlere bağlı Ölümlerin dörqe birinden fazlası dolaylı nedenlere bağlı (% 27.5) Hemoraji %27.1 Hipertansif bozukluklar % 14 Sepsis %10.7% Kürtaj % 7.9 Embolizm % 3.2

4 Lagn Amerika, Afrika, Bae Pasifik, Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Asya 29 ülke 359 sağlık merkezinden veriler Şiddetli anemide maternal ölüm odds oranı 2.36 (% 95 CI ) (ciddi anemi olmayanlara göre). Şiddetli anemi de maternal ölümle ilişkili : 1.86 [CI ]) Gebelik ve postpartum dönemde aneminin önlenmesi ve tedavisi, küresel bir halk sağlığı sorunudur ve araşerma önceliğidir

5 5

6 Önemli bir sorun: Bağışıklama

7 Aşı Kabulünü Etkileyen Faktörler Bağlamsal etkiler sosyodemografik özellikler, poligka, medya, coğrafi koşullar vb Birey ve grup etkileri bilgi ve farkındalık, sağlık ve önleyici uygulamalara ilişkin inanç ve yaklaşımlar, sosyal normlar Aşı ve aşılamaya ait Etkiler riskler/yararlar, aşı kaynaklarına ulaşım, maliyet, sağlık çalışanlarının rolü Argüt, N., Ye,m, A., & Gökçay, E. G. (2016). Çocuk Dergisi, 16(1),

8 Sağlık ve Önleyici Uygulamalara İlişkin İnanç ve Yaklaşımlar Aşıların içeriğinde bulunan civa, alüminyum gibi maddelerin zehirleyici etkisi olduğu inancı, Çocuklara kısa sürelerde çok fazla aşı yapıldığı düşüncesi, Kızamık aşısının ogzme neden olduğu inancı, Domuz, embriyo, tavuk hücrelerinde üreglen aşıların helal olmadığı İnsan DNAsıyla oynanarak genegği değişgrdiğine dair düşünceler AŞI ÇEKİNCESİ ve KORKMA!!! Argüt, N., Ye,m, A., & Gökçay, E. G. (2016). Çocuk Dergisi, 16(1),

9 Risk ve Yarar Aşıyla önlenebilir hastalıklar azaldığından beri, aşıların yan etkilerinin ailelerin gözünde daha büyük risk olarak görülmeye başlanması, Kontraendikasyonlar hakkında yanlış bilgilere sahip olma, Sağlam çocuğu hastalık etkeniyle karşılaşmrmak istememe, Olumsuz medya mesajlarının etkisi American Academy of Pediatrics Frequently Asked Ques,ons American Academy of Pediatrics Immuniza,on Resources Addressing Common Concerns of Vaccine-Hesitant Parents.

10 Aşılamaya İlişkin Bilgi ve Farkındalık sağlık hizmetlerine ulaşamama, bir sonraki aşı tarihini yanlış anlama, aşılamanın kaldığı yerden devam edebileceğini bilmeme bulaşıcı hastalıkların ciddiyegnin farkında olmama Argüt, N., Ye,m, A., & Gökçay, E. G. (2016). Çocuk Dergisi, 16(1),

11 Ailenin sağlık çalışanları taraundan bilgilendirilmesinin aşılanma oranlarını arvrdığı bilinmektedir sağlık çalışanlarının aşı bilgilendirmesinde en güvenilir kaynak olduğu sağlık çalışanlarının bilgi ve uygulamalarının, kendi aşı uygulamalarını ve aşı önerilerini etkiledikleri bulunmuştur Larson H, Karafillakis E. Vaccine hesitancy among healthcare workers and their pa,ents in Europe: A Qualita,ve Study, p.1-32, 2015.

12 Bağışıklama ve Sağlık Çalışanları sağlık çalışanlarının da aşı güvenilirliğinden olumsuz etkilendiği sağlık otoritelerine güvendiği ancak ilaç şirketlerine güvenmedikleri saptanmışer (American Academy of Pediatrics Frequently Asked Ques,ons American Academy of Pediatrics Immuniza,on Resources Addressing Common Concerns of Vaccine-Hesitant Parents. ) Sağlık çalışanlarının aşılanma oranlarını arvrabilmek için aşıların etkinliği, yan etkileri gibi konularda doğru, yeterli ve güvenilir bilginin sürekli eğigmler ile sağlanması

13 Riskli Gruplar Savaşta kalan çocuk ve kadınlar Göçmen kadın- çocuklar Adölesan gebeler HIV pozigf gebeler Tecavüze uğramış çocuk ve kadınlar Hayat kadınları

14 Hedef 3: Sağlıklı yaşamanın sağlanması ve her yaştan herkes için refahın arvrılması başlığı alenda anne ölümlerinin azalelması öncelikli olmaya devam etmektedir.

15 EWEC Kadın, Çocuk ve Gençlerin Sağlığı İçin Küresel Strateji ( ) Kadın, çocuk ve ergenlerin kendi sağlığını gelişgrmek ve refah ve sürdürülebilir toplumlara ulaşmak için potansiyel olarak en güçlü ajanlardır.

16 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Doğrultusunda Önlenebilir Anne Ölümlerinin Azal;lmasına Yönelik Stratejiler (Şubat 2015) Kızların, Kadınların, Ailelerin ve Toplumun güçlendirilmesi (sağlık hizmetlerinin kullanımı, şiddegn önlenmesi vb) Yasal mekanizmalar Kaliteli ve gereksinimler doğrultusunda üreme ve cinsel sağlık, anneçocuk sağlığı bakımı için ulaşılabilir, kabul edilebilir hizmetler sunma

17 2016 A.Beslenme ile ilgili girişimler B.Maternal ve fetal tanılama C. Koruyucu girişimler (İlaç kullanımı) D.Yaygın Fizyolojik Semptomlar E. Antental bakımdan yararlanma ve kaliteli hizmet sunumu için sağlık sistemlerine ilişkin girişimler

18 ÖNERİLMEKTE Hamilelikte aşırı kilo alımını önleme, sağlıklı beslenme ve fiziksel yönden akgf olmaya ilişkin danışmanlık yapılması Günlük oral Fe ve Folik asit desteği ÖNERİLMEMEKTE Beslenmede yüksek protein desteği Vitamin E,C,D desteği

19 Her antenatal ziyareqe; Şu an /geçmişte sigara içme veya pasif içiciliğe maruz kalma durumu Alkol /madde kullanım durumu tanılanmalı

20 Özellikle kırsal alanlarda yaşayan kadınların ve gebelerin sağlık hizmetlerine ulaşımını arermaya yönelik topluma yönelik girişimler AÇS nı gelişgrmeye yönelik sağlığı gelişgrme davranışlarına yönelik uygulamalar yürütme (hemşire, ebe, doktorlar taraundan) En az 8 ziyaret

21 Evde yapılan ziyaretler ile doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası dönemlerde bakımın sürekliliğinin sağlanmasında doğum öncesi ev ziyaretleri önemlidir

22 Kanıt Gelişgrme Grubu 47 sistemagk review (41 Cochrane, 4 non-cochrane, 2 review) Antenatal bakım ile ilgili 10 öneri bildirmekte Fetal ve neonatal sonuçlar Orta- kesin kanıt Antenatal ev ziyaretleri perinatal mortaliteyi azaler (0.65, 95% CI: ).

23 2017

24 Girişim /Uygulamalar Öneri Kanıt düzeyi Erken dönemde Tetanoz aşısı ve 4 ay sonra 2.doz Güçlü öneri Yüksek Trivalent inakgve influenza aşısı Güçlü öneri Yüksek Preeklampsi açısından riskli gebelere düşük doz salisilik asit (75 gr aspirin) Güçlü öneri Yüksek Doğumdan sonra en az 3 ziyaret (48 72 saat içinde, 7 14 gün arasında ve 6 ha a içinde) Güçlü öneri Orta İlk ha a içinde ev ziyareg Güçlü öneri Düşük Psikososyal destek Zayıf öneri Düşük Doğum süreci hakkında eğigm Güçlü öneri Düşük Kültüre uygun bakım Güçlü öneri Düşük

25

26 Primer Bakımda Üreme ve Cinsel Sağlık için Temel Yeterlilikler DSÖ Yeterlilik 4: Üreme ve Cinsel Sağlık için bireyin tanılanması, eğigm ve danışmanlık alanlarında toplumla ve toplumun içinde etkin olarak çalışma

27 Yeterlilik 6-9: Primer sağlık bakım ekibi ; Kaliteli aile planlaması hizmetleri sunar Cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusunda kaliteli sağlık hizmeg sunar Doğum sırasında ve hemen sonrasında çocuk ve anne için en iyi ve güvenli hizmetleri sunar Kadın ve çocuklar için kaliteli doğum sonrası bakım sunar (doğumdan igbaren ilk 6 aya kadar )

28

29

30

31

32 Aile- Hemşire İşbirliği Programı (NFP) anne sütü ile beslenmenin artması [apr: 1.20 (1.17, 1.23) ] Beslenmeyi sürdürme 6. ayda [ apr: 1.17 (1.10, 1.24), 12.ayda [ apr: 1.39 (1.25, 1.53)] NFP hastalarının güncel aşılamaları yaperma olasılıkları daha yüksek 6. ayda [apr: 1.23 (1.22, 1.25)] 18.ayda [apr: 1.33 (1.30,1.35)] 24. ayda [(apr: 1.15 (1.14, 1.16)] Hemşire- Aile İşbirliği Programı aşılama ve emzirmede etkili

33 Journal of Health Care for the Poor and Underserved, 2017; 28(4), Hemşire-Aile İşbirliği programı uygulanan çocuklarda; Çocuğun yaşam boyu QALY başına 14,642 $ tasarruf Yüksek riskli annelere uygulandığında, hemşire ziyareg yapılan çocuk başına 0.19 QALY (% 95 CI = 0.09, 0.44) ve net 2,764 dolar (% 95 CI = - $ 1.210, 7,092) tasarruf sağlamışer Hemşire-Aile İşbirliği programının, özellikle sağlığın sosyal belirleyicilerine yapılan yamrımlar döneminde bir polibka yamrımı olacağı belirglmektedir.

34 6 RKÇ sonucu- 177,51 gebe sonucu yıllarında NFP program kayıtları, 2031 yılına kadar, Ø yaklaşık 500 bebek ölümünü, Ø erken doğumu, Ø tehlikeli yakınlıktaki ikinci doğumu, Ø 4700 düşüğü Ø çocuk kötü muamele olayını, Ø yakın eşten şiddet olayını, Hamilelik sırasında sigara kullanımını, hamilelik komplikasyonlarını azaltacak; emzirmeyi ve bağışıklık programlarına uyumu arkracakmr.

35 225 anne bebek KONTROL: geleneksel PHFN hizmetlerini (3 ev ziyareg) GİRİŞİM: ileri eğigmli halk sağlığı hemşirelerinden (APHN) müdahaleler almışer. (ilk 4 ha adan doğumdan sonraki 6 ha aya kadar ha alık ev ziyaretleri, 24 ay olana kadar aylık ziyaretler) Halk sağlığı hemşireleri (APHN) taraundan evde yapılan ziyaretlerin, adölesan annelerin ve bebeklerinin sağlığını olumlu yönde etkilediğini göstermişgr.

36 JAMA Pediatrics September 2014 Volume 168, Number Yılları Arasında Yapılan İzlemler Hamilelikten-2 Yaşa Kadar 1138 Anne izlemi Hemşireler taraundan doğum öncesi ve bebek / çocuk ev ziyareg, oldukça dezavantajlı ortamlarda yaşayan anne ve çocukların, önlenebilir nedenlere bağlı ölüm oranlarını azaltmada ümit vericidir.

37 PloS one, 2015; 10(9), e Kyoto'da hamile kadınlar için ev ziyaret programları Halk sağlığı hemşireleri, yüksek riskli gebelere 1 saaqen fazla süren en az 1 ev ziyareg Ziyaret edilen kadınların preterm bebek sahibi olma oranı düşük OR: 0.62; [CI: ) Gestasyonel yaşta 0.55-ha a fark var (95% CI: 0.18 to 0.92) Doğum ağırlığı g (95% CI: 27.0 to 188.5) daha fazla

38 Hemşire ve ebe insan gücü yetersiz

39

40 Birinci basamakta birim ASM + TSM + Sağlık evi + AÇSAP merkezi

41 Aile Hekimi başına düşen nüfus yüksek!!!

42 Türkiye: 1.basamakta çalışan hemşire oranı :%6.27 İzmir: Toplam Ebe ve Hemşire 1. Basamakta çalışan: Hemşire 550 ; Ebe:1250

43 8) Gezici ve yerinde sağlık hizmetleri, sağlığı gelişgrici ve koruyucu hizmetler ile ana çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini verir, evde bakım hizmetlerinin verilmesinde aile hekimine yardımcı olur

44 Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Hizmetleri Gebelerin tespig ve periyodik izlemler (DÖB) Doğum hizmetleri Anne çocuk sağlığı Lohusalık dönemi hizmetleri (DSB) Aile Planlaması izlemleri (15-49 ve ev yaş ziyaretleri grubu) 0-6 yaş grubu için çocuk hemşire izlemleri sayısı??? (beslenme, B-G izlemi, bağışıklama, anne eğigmi)

45 SORUN??? Acil ep teknikerlerinin çalışerılması???

46 SONUÇ Birinci basamakta çalışan hemşire sayısının arerılması Halk sağlığı hemşirelerinin koruyucu hizmetler alanında isghdam edilmesi Günümüz koşullarına uygun ev ziyareg hizmetlerinin aile hekimliği sistemi içine entegre edilmesi

47 "Hemşireler, her ortamda ve yaşamları boyunca insanların sağlık ihgyaçlarına cevap verirler. Evrensel sağlık hizmetleri ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri gibi küresel görevleri gerçekleşgrmede hemşirelerin rolü, krigk önem taşımaktadır " Dr. Margaret Chan, Dünya Sağlık Örgütü Genel Müdürü

48 TEŞEKKÜR EDERİM